KURAMSAL SOSYOLOJİ: KURALLAR

1. KURAMSAL SOSYOLOJİ:
KURALLAR
Prof. Dr. CoŞkun can aktan
Coşkun Can AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce:
Ankara: Seçkin Yayınları,2018
Sunumu Hazırlayan: Beytullah Kaan OLPAK

2. Kurumsal sosyolojinin temel konusunu
kurallar ve kurumlar oluşturmaktadır
Kurumsal Sosyoloji, bir toplumun gelişme
sürecinde ortaya çıkan normları,
alışkanlıkları, inançları, etik ve estetik
değerleri, formel ve informel kuralları
kendisine inceleme alanı yapan bir
sosyoloji dalıdır.

3. KURALLAR
 Kural, belirsizliği azaltır:
İnsanları bir arada tutan ve onları biyolojik canlılar toplamından çıkarıp, belli bir
düzen içinde yaşamaya sevk eden ve toplum haline getiren en önemli unsur
kurallardır.

4. KURALLAR
Toplumsal bir olay karşısında nasıl davranması gerektiğini önceden bilen
birey, herhangi bir kargaşaya sebebiyet vermeden özgür ve istikrar
içerisinde eylem ve davranışlarda bulunabilir. Kurallar bu noktada insanların
karar vermelerinde ve ilişki kurmalarında yol gösterici olmaktadır.

5. KURALLAR
 Kural, kısıtlama getirir:
Kurallar bireylerin istedikleri zaman
istedikleri gibi davranmalarına
sınırlama getirirler, engel olurlar. Bir
toplumda kuralların hakimiyeti
sağlandıkça, bireyin alternatif tercih
imkanlarının kapsamı daralmakta ve
özgürlükleri sınırlanmaktadır.

6. KURALLAR
 Kural, özgürlük sağlar:
Kurallar her zaman tüm bireylerin
özgürlüğünü sınırlayıcı nitelikte
olmamaktadır. Bir kurala herkesin
uyacağının bilinmesi ve aksine
davrananların ilgili aktörler veya
kurumlar tarafından
cezalandırılması,
bireyin özgürlüğünün en temel
şartlarındandır.

7. Kuralların Muhtelif Yönlerden Sınıflandırılması
Ekonomik, Sosyal ve Siyasi
Yönden Kurallar
Toplumsal Kurumları
Oluşturan Kurallar
Yazılı Olan ve Olmayan
Kurallar
Kuralları Oluşturan
OtoriteYönünden
Kurallar
KapsamYönünden
Kurallar
Hukuk Kurallarının
HiyerarşisiYönünden
Kurallar
Davranışları Etkileme
Yönünden Kurallar
Kurallarını GeçerliOlduğu
Coğrafi Alanın Kapsamı
Yönünden Kurallar
Normatif-Pozitif Kurallar
Kaynak: Aktan &Vural, 2006: 6
Kuralların Uygulanacağı
Toplumun Kapsamı
Yönünden Kurallar

8. KURALLAR
 Ekonomik, sosyal ve siyasal yönden kurallar:
.
Mali kurallar, parasal kurallar vb. "ekonomik kurallar" ekonomik düzenin genel
kurallarıdır.
Siyasal düzenin genel kurallarına "siyasal kurallar" denilmektedir
"Sosyal kurallar" ise toplumsal yaşama ilişkin resmi ve gayri resmi tüm kurallar
bütünüdür.

9. KURALLAR
 Toplumsal kurumları oluşturan kurallar:
Toplumsal kurumları oluşturan
kurallar "din kuralları", "ahlak
kuralları", "örf ve adet kuralları" ve
"görgü kuralları" olarak
sınıflandırılabilir.

10. KURALLAR
Din kuralları muhtelif dinlerin koymuş
olduğu esaslar olup insanlara bazı
davranışları yapmalarını bazılarından
da uzak durmaları gerektiğini belirten
uyarıları dile getirmektedir.
Ahlak kuralları, bir bireyin, bir
grubun ya da tüm toplumun
davranışlarını belirleyen ve
yönlendiren kurallardır.

11. KURALLAR
Örf ve adet kuralları, toplum
içinde uzun bir zamandan beri
tekrarlanan ve toplumun
uyması gereken ya da uyması
beklenen ortak davranış
kurallarıdır.
Görgü kuralları, belirli bir
zaman süresinde alışkanlık
haline gelmiş, olumlu veya
olumsuz kabullenilmiş bir
düşüncenin oluştuğu
davranış tarzlarıdır.

12. KURALLAR
 Yazılı olan ve olmayan kurallar:
Kurallar, yazılı olup olmamalarına
göre "yazılı kurallar" ve "yazılı
olmayan kurallar" olarak ikiye
ayrılmaktadır.Yazılı kurallara örnek
olarak anayasa ve yasalar, yazılı
olmayan kurallara ise görgü kuralları
ve ahlak kuralları örnek verilebilir.

13. KURALLAR
 Kuralları oluşturan otorite yönünden kurallar:
 Kapsam yönünden kurallar:
 Devlet tarafından oluşturulmuş
kurallar
 Hükümet dışı organizasyonlar
tarafından oluşturulmuş kurallar
 Özel organizasyonlar tarafından
oluşturulmuş kurallar
 Uluslararası organizasyonlar
tarafından oluşturulmuş kurallar
 Kişisel kurallar
 Gruba yönelik kurallar
 Toplumsal kurallar

14. KURALLAR
 Kuralların uygulanacağı topluluğun
kapsamı yönünden kurallar:
Toplumun tümünü
ilgilendiren kurallara "genel
kurallar" belli kesimleri
ilgilendiren kurallara da "özel
kurallar" denilmektedir.

15. KURALLAR
 Hukuk kurallarının
hiyerarşisi yönünden
kurallar:
 Anayasal kurallar
 Yasal kurallar
Anayasalar, yasalar içinde en tepede yer alan ve uygulanması zorunlu genel esasları
içeren bir yasadır.Toplumsal hayatı düzenleyen daha kapsamlı kurallar ise yasalarla
düzenlenmektedir.

16. KURALLAR
 Davranışları etkileme yönünden kurallar:
 Teşvik edici kurallar
 Engelleyici kurallar
 Yol gösterici kurallar
Teşvik edici kurallar
herhangi bir davranışın
yapılmasını özendirici,
motive edici kurallardır.
Engelleyici kurallar
bireyleri belli
davranışları yapmaktan
alıkoymaktadır.

17. KURALLAR
 Kuralların geçerli olduğu coğrafi alanın kapsamı
yönünden kurallar:
Kurallar belirli bir yörede
uygulanabileceği gibi ulusal
düzeyde de uygulanabilirler.
Yerel düzeyde kabul gören
kurallara "yerel kurallar"
denir. Ulusal düzeyde kabul
gören kurallara ise "ulusal
kurallar" denir. "Evrensel
kurallar" ise her yerde geçerli
olan kurallardır.

18. KURALLAR
 Normatif ve pozitif kurallar:
Halen yürürlükte olan kurallar "pozitif
kuralları" oluştururlar. Buna karşın olması
gereken kurallar ise "normatif kuralları"
ifade etmektedir.