Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN
NGUYỄN HÙNG ĐẠI
KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG THU
CHI TẠI HỌC VIỆN Y DƯỢC HỌC CỔ
TRUYỀN VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
MÃ SỐ: 834 03 01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐINH THỊ MAI

HÀ NỘI, NĂM 2021

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ “Kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi
tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam” là công trình nghiên cứu độc lập
do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS, TS Đinh Thị Mai. Luận văn
chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung
được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm
bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sỹ.
Tác giả luận văn
Nguyễn Hùng Đại

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, cho phép tôi được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS Đinh Thị Mai
Nguyên Phó hiệu trưởng - Giảng viên cao cấp Khoa Kế toán - Trường Đại học
Công đoàn đã rất nhiệt tình và trách nhiệm hướng dẫn về mặt khoa học để tôi có
thể hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Khoa Kế toán - Trường Đại học
Công đoàn đã có những ý kiến đóng góp sâu sắc, thẳng thắn và tận tình giúp đỡ để
tôi hoàn thành công trình nghiên cứu của mình.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới lãnh đạo, cán bộ, viên chức,
người lao động Ban Giám đốc Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam, Trưởng
phòng Tài chính Kế toán, các anh chị em phòng Tài chính Kế toán Học viện đã tạo
điều kiện và cung cấp thông tin, sổ sách, tài liệu kế toán phục vụ cho quá trình
nghiên cứu và viết luận văn. Tôi xin cảm ơn Quý phòng về sự nhiệt tình, nghiêm
túc, đóng góp ý kiến quý báu để tôi hoàn thành bản luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn gia đình, đồng nghiệp, những người bạn thân
thiết đã thường xuyên động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi những lúc khó khăn
nhất để tôi vượt qua và hoàn thành công trình nghiên cứu khoa học này.
Xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục sơ đồ
Danh mục các phụ lục
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................................... 1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu..................................................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài........................................................................ 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................................................ 4
5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................................ 4
6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu.................................................................................... 5
7. Kết cấu của luận văn.......................................................................................................................... 5
Chương 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG
THU CHI TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP................................................... 6
1.1. Khái quát chung về kiểm soát nội bộ........................................................................... 6
1.1.1. Khái niệm về kiểm soát nội bộ................................................................................................ 6
1.1.2. Mục tiêu của kiểm soát nội bộ ................................................................................................ 9
1.1.3. Lợi ích của kiểm soát nội bộ................................................................................................. 10
1.1.4. Các yếu tố cấu thành nên kiểm soát nội bộ..................................................................... 12
1.2. Đơn vị sự nghiệp công lập và sự hình thành kiểm soát nội bộ trong đơn vị
sự nghiệp công lập........................................................................................................................... 20
1.2.1. Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập.................................................... 20
1.2.2. Đặc điểm hoạt động và tổ chức quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập........ 22
1.2.3. Sự hình thành kiểm soát nội bộ trong đơn vị sự nghiệp công lập...................... 24
1.2.4. Đặc điểm hoạt động thu chi trong đơn vị sự nghiệp công lập........................... 26

1.3. Kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi trong đơn vị sự nghiệp công lập.. 33
1.3.1. Môi trường kiểm soát.............................................................................................................. 33
1.3.2. Đánh giá rủi ro hoạt động thu chi..................................................................................... 35

5
1.3.3. Hệ thống thông tin và truyền thông ................................................................. 38
1.3.4. Hệ thống kiểm soát ........................................................................................... 39
1.3.5. Hoạt động giám sát ........................................................................................... 41
Tiểu kết chương 1 ..................................................................................................... 43
Chương 2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG THU CHI
TẠI HỌC VIỆN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM .............................. 44
2.1. Đặc điểm hoạt động và tổ chức quản lý của Học viện Y Dược học cổ truyền
Việt Nam.................................................................................................................... 44
2.1.1. Sự hình thành và phát triển của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam ... 44
2.1.2. Đặc điểm hoạt động của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam .............. 45
2.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý của Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam .......... 46
2.1.4. Đặc điểm tổ chức kế toán tại Học viện ............................................................ 48
2.1.5. Đặc điểm hoạt động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam có
ảnh hưởng đến kiểm soát nội bộ ................................................................................ 52
2.1.6. Kết quả hoạt động tài chính của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam .. 60
2.2. Phân tích thực trạng kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y
Dược học cổ truyền Việt Nam ................................................................................. 61
2.2.1. Môi trường kiểm soát ....................................................................................... 61
2.2.2. Đánh giá rủi ro ................................................................................................. 64
2.2.3. Hoạt động kiểm soát......................................................................................... 65
2.2.4. Thông tin và truyền thông ................................................................................ 66
2.2.5. Giám sát ........................................................................................................... 67
2.3. Đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y
2.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................................. 69
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................. 70

Tiểu kết chương 2 ..................................................................................................... 76
Chương 3. HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG THU CHI
TẠI HỌC VIỆN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM .............................. 77
3.1. Phương hướng mục tiêu phát triển và yêu cầu hoàn thiện kiểm soát nội bộ
hoạt động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam ......................... 77

6
3.1.1. Phương hướng mục tiêu phát triển ................................................................................... 77
3.1.2. Yêu cầu hoàn thiện kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y Dược
học cổ truyền Việt Nam ............................................................................................. 84
3.2. Giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y
3.2.1. Hoàn thiện về môi trường kiểm soát ................................................................ 86
3.2.2. Hoàn thiện về đánh giá rủi ro ........................................................................... 86
3.2.3. Hoàn thiện về hệ thống thông tin, truyền thông ............................................... 87
3.2.4. Hoàn thiện về hệ thống kiểm soát .................................................................... 87
3.2.5. Hoàn thiện giám sát .......................................................................................... 92
3.3. Điều kiện để thực hiện các giải pháp ............................................................... 92
3.3.1. Nhà nước và các cơ quan hữu quan ................................................................. 92
3.3.2. Bộ Y tế ............................................................................................................. 93
3.3.3. Học viện ........................................................................................................... 94
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 98
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT Chữ viết tắt Giải nghĩa
1 BCTC Báo cáo tài chính
2 BTC Bộ Tài chính
3 BHXH Bảo hiểm xã hội
4 BHYT Bảo hiểm y tế
5 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp
6 KPCĐ Kinh phí công đoàn
7 CBVC Cán bộ viên chức
8 HCSN Hành chính sự nghiệp
9 HĐSN Hoạt động sự nghiệp
10 KBNN Kho bạc Nhà nước
11 KPCĐ Kinh phí công đoàn
12 KSNB Kiểm soát nội bộ
13 NSNN Ngân sách Nhà nước
14 SNCL Sự nghiệp công lập
15 SXKD Sản xuất kinh doanh
16 TKKT Tài khoản kế toán
17 TNTT Thu nhập tăng thêm
18 TSCĐ Tài sản cố định
19 XDCB Xây dựng cơ bản

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.................................. 23
Sơ đồ 1.2. Quan hệ giữa đơn vị sự nghiệp công lập và các cơ quan chức năng.... 24
Sơ đồ 1.3. Quy trình quản lý tài chính .................................................................................... 32
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam
47
Sơ đồ 2.2. Tổ chức bộ máy kế toán tại Học viện................................................................ 50

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
STT Tên phụ lục
1 Phụ lục 2.1: Dự toán thu, chi NSNN năm 2017
4 Phụ lục 2.4: Kết quả hoạt động tài chính 3 năm (2017; 2018; 2019)
5 Phụ lục 2.5: Báo cáo công tác kiểm tra Tài chính - Kế toán năm 2017
8 Phụ lục 2.8: Quy chế chi tiêu nội bộ

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Kiểm soát nội bộ (KSNB) đã được hình thành và ngày càng đóng một vai trò
hết sức quan trọng trong hoạt động của các đơn vị. Bởi lẽ, KSNB là những chính sách,
thủ tục, quy định, quy trình được thiết kế để ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót,
khuyến khích hiệu quả hoạt động và nhằm đạt được sự tuân thủ các chính sách và quy
trình đã được thiết lập. KSNB vững mạnh sẽ giúp các đơn vị sự nghiệp công lập
(SNCL), đặc biệt là các trường Đại học, Học viện đảm bảo tính chính xác của các số
liệu kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán của đơn vị đáng tin cậy; giảm bớt
rủi ro, gian lận hoặc thất thoát nguồn thu đối với đơn vị. Luật Sửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật Giáo dục Đại học số 34/2018/QH14 được Quốc hội thông qua ngày
19/11/2018 có nội dung mới quan trọng là các trường Đại học được tự chủ quyết định
chính sách học phí, tuyển sinh. Cùng với việc mở rộng quyền tự chủ cho các trường
Đại học, Luật quy định khá chi tiết về việc giao quyền tự chủ cho các trường về học
thuật và hoạt động chuyên môn; tổ chức và nhận sự; tài chính, tài sản và các chính
sách khác phù hợp với quy định của pháp luật. Đứng trước cơ hội và những thách
thức mới, đòi hỏi các nhà quản trị phải có các biện pháp đổi mới quản lý để đơn vị
mình hoạt động tốt hơn, trong đó tăng nguồn thu, tiết kiệm các khoản chi, chi đúng
mục đích và hiệu quả để nâng cao thu nhập cho người lao động, tăng cường cơ sở vật
chất cho hoạt động dạy và học, nghiên cứu khoa học là yêu cầu bức thiết. Bất kỳ một
đơn vị nào muốn quản lý tốt, đạt được các mục tiêu đề ra đều cần đến KSNB hoạt
động thu chi hiệu quả. Các đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo cũng không nằm ngoài
quy luật đó. Đặc biệt, khi Nghị định 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế
tự chủ của đơn vị SNCL ban hành thay thế Nghị định 43/2006/NĐ-CP nhằm điều
chỉnh cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với đơn vị SNCL theo hướng tăng
cường trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, khuyến khích các đơn vị có điều kiện
vươn lên tự chủ ở mức cao, đòi hỏi các đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo phải xây

dựng cơ chế hoạt động hiệu quả, tiết kiệm, trong đó công tác KSNB cần phải được
quan tâm đúng mức.
Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam trực thuộc Bộ Y tế là đơn vị SNCL
có thu tự đảm bảo một phần chi thường xuyên. Do quy mô đào tạo của Học

2
viện ngày càng được mở rộng, hoạt động thu chi tài chính của đơn vị diễn ra nhiều
với các nôi dung thu, chi ngày càng đa dạng. Nhưng việc KSNB hoạt động thu
chi tại Học viện chưa được quan tâm đúng mức nên không thể tránh khỏi những
rủi ro, sai sót nhất định trong quá trình quản lý tài chính như rủi ro phát sinh về
chứng từ sổ sách, về hoạt động hạch toán thu chi... Những rủi ro này có thể do
trình độ cán bộ thiếu kinh nghiệm hay cố tình gian lận, do quy trình hoạt động thu
chi tại Học viện diễn ra chưa được hợp lý. Vì vậy, việc thiết lập KSNB nói chung
và KSNB hoạt động thu chi nói riêng sẽ giúp Học viện giảm thiểu được rủi ro
trong hoạt động quản lý tài chính và đảm bảo thực hiện các mục tiêu như: bảo vệ
tài sản, đảm bảo độ tin cậy của thông tin, sử dụng tối ưu các nguồn lực từ ngân
sách nhà nước và các nguồn thu sự nghiệp, có khả năng đảm bảo tài chính lâu dài,
nâng cao thu nhập cho cán bộ, viên chức, người lao động toàn Học viện.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn đó, tác giả đã chọn đề tài: “Kiểm soát
nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam” để
làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.
Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong những năm gần đây, công tác KSNB đã từng bước dần được hoàn
thiện, ổn định và có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động bộ máy của đơn vị
SNCL. Đến thời điểm hiện tại, đã có các công trình nghiên cứu về KSNB hoạt
động thu chi trong đơn vị SNCL:
Nguyễn Xuân Phúc (2016), “Kiểm soát nội bộ đối với hoạt động thu chi
của Viện Đào tạo Y học và Y tế công cộng thuộc trường Đại học Y Hà Nội”,
Luận văn Thạc sỹ, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Xuất phát từ bản
chất của kiểm soát nội bộ, tác giả đã nghiên cứu yếu tố cấu thành KSNB theo
quan điểm của nhiều tổ chức quốc tế, qua đó là rõ các yếu tố cấu thành KSNB.
Đồng thời, tác giả cũng nêu một số đặc điểm của hoạt động tài chính của đơn vị
SNCL có thu. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng KSNB của Viện, tác giả đưa ra

căn cứ, nguyên tắc hoàn thiện KSNB của Viện, đồng thời đưa ra ba nhóm giải
pháp cho các yếu tố của KSNB của đơn vị gồm: Môi trường kiểm soát; Đánh giá
rủi ro và Thủ tục kiểm soát. Một số giải pháp đưa ra đã bám sát các quy đinh
thực tiễn của đơn vị nên có khả năng áp dụng vào thực tiến cao.

3
Nguyễn Thùy Linh (2016), “Tăng cường kiểm soát nội bộ các khoản thu
chi tại Trường Đại học Xây dựng Miền Trung”, Luận văn Thạc sỹ Kế toán, Đại
học Đà Nẵng. Qua quá trình nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng KSNB các
khoản thu, chi tại Trường Đại học Xây dựng Miền Trung, tác giả đã trình bày
những vấn đề cơ bản về kiểm soát nội bộ đối với công tác thu, chi trong cơ sở giáo
dục đại học công lập, phân tích thực trạng KSNB các khoản thu, chi tại Trường
Đại học Xây dựng Miền Trung, nêu ra những mặt đạt được và những mặt còn hạn
chế, từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường KSNB thu chi tại Trường Đại học
Xây dựng Miền Trung.
Lê Thị Ánh Tuyết (2016), “Hoàn thiện kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi
tại Trung tâm Văn hóa thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ Kinh doanh và
Quản lý, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Luận văn đã trình bày về
KSNB hoạt động thu chi tại đơn vị sự nghiệp công lập. Tác giả trình bày và phân
tích các yếu tố cấu thành KSNB trong một đơn vị. Bên cạnh đó, tác giả cũng khái
quát đặc điểm hoạt động thu chi trong đơn vị SNCL ảnh hưởng đến KSNB.
Luận văn đã phân tích thực trạng KSNB tại Trung tâm Văn hóa thành phố Hà
Nội theo các yếu tố của KSNB, để từ đó đánh giá được những kết quả đạt được
và hạn chế của KSNB hoạt động thu chi của Trung tâm. Tác giả đưa ra một số giải
pháp nhằm hoàn thiện vấn đề nghiên cứu theo các yếu tố của KSNB.
Trần Thị Thanh Trúc (2018), “Hoàn thiện kiểm soát nội bộ tại Trung tâm
phòng chống HIV/AIDS tỉnh Đồng Nai”, Luận văn Thạc sỹ Kế toán, Trường Đại
học Lạc Hồng. Trong luận văn này, tác giả đã trình bày được một số đặc điểm
cơ bản về KSNB ở đơn vị SNCL. Thực trạng KSNB tại Trung tâm Phòng chống
HIV/AIDS tỉnh Đồng Nai. Đề xuất những giải pháp khắc phục những tồn tại, yếu
kém, qua đó hoàn thiện KSNB nhằm nâng cao tính hữu hiệu và hiệu quả của công
tác KSNB ở đơn vị.

Tính đến thời điểm hiện tại đã có rất nhiều luận văn nghiên cứu về KSNB hoạt
động thu chi đã công bố, nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu về KSNB hoạt
động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam nên tác giả đã chọn đề tài
“Kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền
Việt Nam” làm luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Kế toán của mình.

4
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở thực hiện nghiên cứu về KSNB hoạt động
thu chi trong các đơn vị SNCL, luận văn phân tích và đánh giá thực trạng KSNB
hoạt động thu chi của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam, chỉ ra những điểm
mạnh cũng như những hạn chế tồn tại vả đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công
tác KSNB hoạt động thu chi, góp phần nâng cao chất lượng và tăng tính hiệu quả
quản lý hoạt động thu, chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu lý luận chung về kiểm soát nội bộ hoạt động thu
chi trong các đơn vị sự nghiệp công lập.
Nhiệm vụ 2: Phân tích đánh giá thực trạng công tác kiểm soát nội bộ hoạt
động thu chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam.
Nhiệm vụ 3: Đưa ra giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ hoạt động thu
chi tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu KSNB hoạt động thu
chi trong các đơn vị SNCL với 5 yếu tố cấu thành theo INTOSAI 2013: Môi trường
kiểm soát; Đánh giá rủi ro; Hoạt động kiểm soát; Thông tin và truyền thông; Giám sát.
- Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Tại Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam
Về thời gian: Giai đoạn 2017÷2019.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập thông tin:
Dữ liệu thứ cấp: thu thập thông tin từ các giáo trình, tạp chí, internet, các
luận văn, luận án để có các thông tin về đơn vị SNCL và KSNB hoạt động thu chi.
Thu thập văn bản, quyết định, tài liệu tại đơn vị và những dữ liệu lấy từ các
văn bản pháp luật còn hiệu lực thi hành khác có liên quan.

Dữ liệu sơ cấp: các số liệu thu thập được tác giả sàng lọc, tính toán,
phân tích, đánh giá để tập hợp thành bảng biểu, sơ đồ nghiên cứu của luận văn
Phương pháp quan sát: Thời gian nghiên cứu KSNB hoạt động thu chi tại
Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam, tác giả đã trực tiếp quan sát đồng thời

5
học hỏi quy trình hoạt động thu chi, phân tích báo cáo tài chính, công tác luân chuyển,
xử lý chứng từ tại phòng Tài chính Kế toán của Học viện. Phương pháp này bước
đầu giúp tác giả có cái nhìn sơ bộ về công tác KSNB hoạt động thu chi tại đơn vị.
Phương pháp so sánh: Giữa lý thuyết và thực tế nhằm đưa ra giải pháp
hoàn thiện KSNB phù hợp với tình hình thực tế tại Học viện.
Các phương pháp khác: Phân tích, tổng hợp, luận giải, quy nạp,… được sử
dụng để trình bày nội dung của luận văn theo mục tiêu yêu cầu.
Những đóng góp của đề tài nghiên cứu
Ý nghĩa khoa học của đề tài: Đề tài góp phần hệ thống hóa được các lý
luận cơ bản về KSNB hoạt động thu chi trong đơn vị SNCL.
Ý nghĩa thực tiễn của đề tài: Trên cơ sở khảo sát thực tế, phân tích, đánh
giá, chỉ rõ những ưu điểm cần phát huy và những hạn chế cần nghiên cứu; những
kiến nghị đề tài đưa ra nhằm hoàn thiện KSNB hoạt động thu chi tại Học viện Y
Dược học cổ truyền Việt Nam, từ đó giúp Học viện sử dụng và khai thác có
hiệu quả các nguồn thu, tiết kiệm các nguồn chi.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phần kết
cấu khác, luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi trong các
đơn vị sự nghiệp công lập.
Chương 2: Thực trạng kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y
Dược học cổ truyền Việt Nam.
Chương 3: Hoàn thiện kiểm soát nội bộ hoạt động thu chi tại Học viện Y
Dược học cổ truyền Việt Nam.

6
Chương 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ HOẠT ĐỘNG THU CHI
TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
1.1. Khái quát chung về kiểm soát nội bộ
1.1.1. Khái niệm về kiểm soát nội bộ
Kiểm soát nội bộ (KSNB) là một trong những thuật ngữ phổ biến đối với các
đơn vị trong nền kinh tế thị trường, được rất nhiều tổ chức và cá nhân quan tâm
nghiên cứu. Có nhiều quan điểm khác nhau về KSNB tùy theo góc độ nhìn nhận,
sau đây là một số khái niệm về KSNB theo các quan điểm khác nhau:
Theo INTOSAI GOV 9100 thì KSNB được định nghĩa “là một quá trình không
thể tách rời được thực hiện bởi nhà quản lý và các nhân viên trong tổ chức. Quá
trình này được thiết kế để phát hiện các rủi ro và cung cấp một sự đảm bảo
hợp lý để đạt được nhiệm vụ của tổ chức”. Những mục tiêu cần phải đạt được: (1)
Thực hiện các hoạt động trong đơn vị một cách có kỷ cương, có đạo đức, có tính
kinh tế, hiệu quả và thích hợp; (2) Thực hiện trách nhiệm giải trình; (3) Tuân thủ
theo luật pháp hiện hành và các nguyên tắc, quy định tại đơn vị; (4) Bảo vệ các
nguồn lực để không thất thoát, sử dụng sai mục đích [14, tr.5].
Theo chuẩn mực kiểm toán quốc tế ISA 315, KSNB được hiểu “là một quá
trình do bộ máy quản lý, Ban giám đốc và các nhân viên của đơn vị chi phối, được
thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện ba mục tiêu: Báo cáo
tài chính (BCTC) đáng tin cậy, pháp luật và các quy định được tuân thủ, hoạt động
hữu hiệu và hiệu quả” [30, tr.9]. Tương tự, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam VSA 315
ban hành năm 2012 “Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu thông qua hiểu
biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị” [5, tr.3] (thay thế cho chuẩn
mực kiểm toán quốc tế (ISA 400) và chuẩn mực kiểm toán Việt Nam VSA
trước đây) cũng thống nhất với quan điểm của COSO về định nghĩa cũng
như các yếu tố cấu thành của KSNB, đưa ra khái niệm KSNB như sau: “KSNB

là quá trình do Ban quản trị, Ban giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị
thiết kế và thực hiện nhằm cung cấp sự đảm bảo hợp lý hướng tới các mục
tiêu sau: độ tin cậy của lập báo cáo tài chính; tính hiệu quả và hiệu năng trong
hoạt động của đơn vị; tuân thủ luật lệ và quy định” [5, tr.3].

7
Đến năm 2013, COSO đã điều chỉnh báo cáo “KSNB - Khuôn khổ hợp nhất”
thay thế cho bản báo cáo năm 1992, trong đó, COSO đã sửa đổi định nghĩa về KSNB
và sử dụng định nghĩa tương đối có ý nghĩa mở nhằm cung cấp những khái niệm cơ bản
nhất làm nền tảng cho các tổ chức với cơ cấu, ngành nghề và vị trí địa lý khác biệt có thể
sử dụng để thiết kế, thực hiện và tiến hành KSNB, đồng thời bổ sung thêm 17 nguyên tắc
để xây dựng một KSNB có hiệu quả. Như vậy, định nghĩa mới nhất của COSO như sau:
“KSNB là một quy trình đưa ra bởi Ban quản trị của doanh nghiệp, nhà quản lý và
các nhân sự khác, được thiết kế để đưa ra sự đảm bảo cho việc đạt được mục tiêu về
hoạt động, báo cáo và tuân thủ” [11, tr.11].
Tại Việt Nam, khái niệm về KSNB bắt đầu được các tổ chức và cá nhân quan
tâm vào những năm đầu của thế kỷ XXI, theo Quyết định số 143/2001/QĐ-BTC ngày
21/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số
(VSA 400) về “Đánh giá rủi ro và KSNB” được thiết lập và định nghĩa KSNB:
“KSNB là các quy định và các thủ tục kiểm soát do đơn vị được kiểm toán xây
dựng và áp dụng nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và các quy định để
kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập báo cáo tài
chính trung thực và hợp lý, nhằm bảo vệ, quản lý có hiệu quả tài sản của đơn vị.
KSNB bao gồm: môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán và các thủ tục kiểm
soát” [4, tr.28]. Sau đó, theo sự phát triển của lý luận KSNB trên thế giới, Việt Nam
cũng điều chỉnh chuẩn mực về KSNB. Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315
ban hành theo Thông tư số 214/2012/TT-BTC ngày 06/12/2012 của Bộ Tài chính
thay thế cho chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400 đã thay đổi các thành phần của
KSNB bộ từ 03 (ba) thành phần lên 05 (năm) thành phần bao gồm: môi trường kiểm
soát, quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị, hệ thống thông tin liên quan đến việc lập
và trình bày báo cáo tài chính, các hoạt động kiểm soát liên quan đến cuộc kiểm toán
và giám sát các kiểm soát. Đồng thời, định nghĩa KSNB được tổng hợp và sửa

đổi từ các định nghĩa được dùng rộng rãi trên thế giới: “KSNB là quy trình do ban
quản trị, ban giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị thiết kế, thực hiện và duy trì
để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về khả năng đạt được mục tiêu của đơn vị trong việc
đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính, đảm bảo hiệu quả, hiệu suát hoạt động,
tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan” [5, tr.3]. Theo Điều 39 Luật Kế

8
toán số 88/2015/QH13 thì “KSNB là việc thiết lập và tổ chức thực hiện trong
nội bộ đơn vị kế toán các cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ phù
hợp với quy định của pháp luật nhằm bảo đảm phòng ngừa, phát hiện, xử lý
kịp thời rủi ro và đạt được yêu cầu đề ra” [24, tr.18].
Từ các khái niệm trên cho thấy, khái niệm về KSNB của các tổ chức và cá
nhân đều có đặc điểm chung là: KSNB là một quá trình, được thiết kế và vận hành
bởi các nhà quản lý và các nhân viên nhằm đảm bảo thực hiện các mục tiêu của
đơn vị, tổ chức.
Qua nghiên cứu các khái niệm nói trên về KSNB, quan điểm của tác giả
luận văn này đồng thuận cao với khái niệm về KSNB của INTOSAI, có thể khái
quát về KSNB như sau:
KSNB là một quy trình: mọi tổ chức, đơn vị muốn đạt được các mục tiêu
đã đề ra thì tổ chức, đơn vị đó phải kiểm soát được các hoạt động của mình trong
các khâu, đồng thời các hoạt động kiểm soát phải được có mặt và diễn ra liên tục
ở mọi bộ phận trong đơn vị;
KSNB không chỉ có chức năng quản lý về kế toán mà còn đảm nhiệm nhiều chức
năng khác nữa trong đơn vị, như: tổ chức nhân sự, kế hoạch phát triển của đơn
vị,...
Để đảm bảo phát triển bền vững, các đơn vị phải thiết kế và thực hiện các
chính sách, thủ tục, nội quy, quy chế và luật pháp; bảo vệ tài sản, thực hiện được sứ
mệnh, mục tiêu và kết quả của các hoạt động hoặc chương trình của đơn vị, đảm
bảo mục tiêu về tính chính trực và giá trị đạo đức;
KSNB trong đơn vị gắn liền với quản trị rủi ro, là việc thiết lập và tổ chức
thực hiện các cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ phù hợp với quy
định của pháp luật nhằm bảo đảm phòng ngừa, phát hiện, xử lý kịp thời rủi ro và
đạt được yêu cầu đề ra.
KSNB đảm bảo tính hợp lý cho nhà quản lý mà không đảm bảo tuyệt đối

việc thực hiện các mục tiêu của nhà quản lý vì KSNB luôn luôn có những hạn chế vốn
có, như: Xu hướng tiết kiệm chi phí cho hoạt động kiểm soát; Phần lớn các quy chế
kiểm soát được thiết lập cho các nghiệp vụ thường xuyên, lặp đi lặp lại hơn là cho
các nghiệp vụ không thường xuyên; Do bản thân con người luôn tồn tại những

9
hạn chế cố hữu, như thiếu tập trung, hạn chế về năng lực... dẫn đến mắc sai phạm
trong quá trình kiểm soát (tự kiểm soát hay kiểm soát con người, bộ phận khác);
Khả năng KSNB không phát hiện được sự thông đồng giữa những người có liên
quan trong đơn vị khi họ tham ô, trục lợi cho lợi ích cá nhân của từng người hay
một nhóm người; Khả năng người thực hiện kiểm soát lạm dụng đặc quyền của
mình để tham ô, trục lợi cho lợi ích cá nhân của họ và do thay đổi cơ chế, yêu cầu
quản lý làm cho các thủ tục kiểm soát bị lạc hậu, điều này dẫn đến phát sinh hoặc
bỏ lọt sai phạm.
Như vậy, KSNB là khâu quan trọng trong quản lý mọi quy trình hoạt động
của đơn vị, do đó các nhà quản lý thường chú tâm đến việc xây dựng và duy trì
KSNB trong đơn vị để đạt được các mục tiêu của đơn vị.
1.1.2. Mục tiêu của kiểm soát nội bộ
Mục tiêu của KSNB bao gồm ba mục tiêu: mục tiêu kết quả hoạt động; mục
tiêu thông tin và mục tiêu tuân thủ pháp luật và các quy định hiện hành [14, tr.4].
Thứ nhất. mục tiêu hiệu quả hoạt động bao gồm hiệu quả và hiệu suất hoạt
động:
Sử dụng có hiệu quả các tài sản và các nguồn lực khác nhau.
Hạn chế các rủi ro.
Đảm bảo sự phối hợp của toàn bộ các bộ phận để đạt được mục tiêu của
đơn vị với hiệu năng và sự nhất quán.
Tránh các chi phí không đáng có do việc đặt lợi ích khác (của nhân viên,
khách hành,...) lên trên lợi ích của đơn vị.
Thứ hai, mục tiêu thông tin phải đảm bảo độ tin cậy và chất lượng của thông
tin: Trong một đơn vị để ra được các quyết định quản lý, nhà quản lý cần rất nhiều
thông tin, tuy nhiên thông tin về kế toán tài chính vẫn là thông tin quan trọng nhất. Các
thông tin cung cấp phải đảm bảo tính kịp thời về thời gian, tính chính xác và tin cậy về
thực trạng hoạt động, phản ánh đầy đủ khách quan các nội dung chủ yếu của mọi

hoạt động. Để đạt được mục tiêu đó, các thông tin phải thỏa mãn các yêu cầu: Sự
chấp thuận/phê duyệt (các quyết định được đưa ra bởi các cấp có thẩm quyền, để đưa
ra quyết định cần phải cân nhắc đầy đủ các yếu tố: Tính có thực (các thông tin kế
toán phải trung thực, phản ánh đúng thực tế tại đơn vị, không ghi chép các

10
nghiệp vụ giả tạo, không liên quan đến đơn vị); Tính đầy đủ (các nghiệp vụ đều
phải được ghi chép đầy đủ, không bỏ sót); Đánh giá đúng đắn (các nghiệp vụ
được hạch toán theo đúng giá trị và phù hợp với nguyên tắc kế toán, cách nhìn
nhận thông tin phải trung thực và khách quan, dù đối tượng phản ánh hay người
truyền đạt thông tin là ai); Hạch toán đúng (thể hiện ở tổ chức công tác kế toán tại
đơn vị phải theo đúng quy định hiện hành).
Thứ ba, mục tiêu tuân thủ là đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và quy định
KSNB phải được thiết kế sao cho các quyết định và chế độ pháp lý liên quan đến
hoạt động của đơn vị được tuân thủ đúng, do vậy đòi hỏi nó phải đạt được các yêu
cầu sau: Duy trì kiểm tra việc tuân thủ chính sách có liên quan đến hoạt động của
đơn vị; Ngăn chặn và phát hiện kịp thời, xử lý các sai sót gian lận trong mọi hoạt
động của đơn vị; Đảm bảo ghi chép đầy đủ chính xác, lập báo cáo tài chính và báo
cáo quyết toán trung thực, khách quan. Bên cạnh việc duy trì, kiểm tra việc tuân thủ
chính sách, KSNB còn phải ngăn chặn, phát hiện kịp thời, xử lý các sai phạm, gian lận
trong quá trình hoạt động của đơn vị, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ các chính
sách đó.
Như vậy, mục tiêu của KSNB là rất rộng, chúng bao trùm lên mọi hoạt động và
có ý nghĩa quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của đơn vị. Tuy bốn mục tiêu
nằm trong một thể thống nhất, song đôi khi cũng có những mâu thuẫn với nhau, như
mâu thuẫn giữa hiệu quả hoạt động của đơn vị với mục đích bảo vệ tài sản, sổ sách
hoặc cung cấp các thông tin đầy đủ và tin cậy của hệ thống kế toán. Các mâu thuẫn
cần được giải quyết trong sự thống nhất với mục tiêu chung của đơn vị. Các mục tiêu
có thể có thứ tự ưu tiên khác nhau, vì thế khi thiết kế KSNB, nhà quản lý cần phải
biết kết hợp hài hòa các mục tiêu để tạo nên một quy trình KSNB hữu hiệu nhất.
1.1.3. Lợi ích của kiểm soát nội bộ

KSNB thực chất là sự tích hợp các hoạt động, biện pháp, cơ chế kiểm soát bên
trong đơn vị để giảm thiểu và ngăn ngừa những rủi ro có thể xảy ra cho đơn vị. Hệ
thống này thường được lồng ghép vào trong hệ thống quản lý và quản trị đơn vị. Như
vậy, KSNB có liên quan mật thiết với hệ thống quản lý và quản trị đơn vị, nó có vai
trò quan trọng trong việc ra quyết định của các nhà quản lý [14, tr.5].
KSNB vững mạnh sẽ đem lại cho đơn vị các lợi ích, như:

11
* Về mặt hoạt động
Tăng hiệu quả hoạt động: KSNB hữu hiệu đòi hỏi phải tích hợp và chuẩn hóa
các quy trình hoạt động của đơn vị nên nó giúp đơn vị giảm thời gian hao phí, tăng
khối lượng công việc được xử lý trong một khoảng thời gian và giảm thời gian chết
không hiệu quả.
Gia tăng chất lượng hoạt động kinh doanh: KSNB hữu hiệu sẽ giúp các nhà quản
lý hạn chế và ngăn ngừa những rủi ro không cần thiết hoặc những thiệt hại không
đáng có, giúp đơn vị có thể giảm tỷ lệ sai sót, gia tăng tính chính xác của dữ liệu.
Đảm bảo tính liên hoàn, chính xác của các số liệu tài chính, kế toán, thống
kê cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hay đầu tư.
* Về mặt quản lý
- Quản trị nguồn nhân lực của đơn vị tốt hơn:
Đảm bảo đơn vị hoạt động hiệu quả, sử dụng tối ưu các nguồn lực và đạt
được mục tiêu đề ra;
Bảo vệ tài sản khỏi bị hư hỏng;
Ngăn chặn sớm các gian lận, trộm cắp, tham nhũng, lợi dụng sử dụng
nguồn lực của đơn vị.
- KSNB là công cụ hỗ trợ cho việc lập kế hoạch và ra quyết định: nhờ việc
được cung cấp thông tin kịp thời và phong phú về tất cả các mảng hoạt động của
đơn vị cũng như việc kiểm soát chi phí chặt chẽ hơn, việc đưa ra các quyết định
sẽ nhanh chóng và dễ dàng hơn; giúp việc ứng phó với các thay đổi môi trường
kinh doanh tốt hơn, nhanh chóng và hiệu quả hơn.
- Gia tăng hiệu quả quản lý ở tất cả các cấp quản lý: KSNB đòi hỏi ở mọi khâu
hoạt động, mọi cấp quản lý đều hình thành các chốt chặn kiểm soát để thực hiện việc
kiểm tra, giám sát và cung cấp các thông tin hữu ích giúp người quản lý hoạt
động tốt hơn, hiệu quả hơn.

- Tạo ra cơ chế vận hành trơn tru, minh bạch và hiệu quả trong công tác
quản lý, điều hành.
* Về mặt tổ chức
KSNB yêu cầu mọi thành viên tuân thủ nội quy, quy chế, quy trình hoạt động
của đơn vị cũng như các qiu định của luật pháp. Lợi ích về mặt tổ chức được thể

12
hiện qua quan điểm, đạo đức và động lực mỗi cá nhân cũng như sự phối hợp,
hợp tác giữa các nhân viên trong đơn vị. Điều này tạo nên nét văn hóa chung
của toàn đơn vị là tất cả đều cùng hướng tới mục tiêu chung của đơn vị, hướng
tới phong cách làm việc chuyên nghiệp, kỷ luật, hợp tác và chịu trách nhiệm.
Với những lợi ích như trên, việc thiết kế và vận hành KSNB thích hợp trong
mỗi đơn vị nhằm thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đặt ra là một nhu cầu tất yếu
của mọi đơn vị trong quá trình phát triển và hội nhập.
1.1.4. Các yếu tố cấu thành nên kiểm soát nội bộ
Tùy thuộc vào đặc điểm, quy mô và nhu cầu của từng đơn vị mà KSNB
được thiết kế và thực hiện theo cách phù hợp. Tuy nhiên, mô hình KSNB được
cho là phù hợp và hiệu quả hiện nay trong đơn vị sự nghiệp công là KSNB theo
quan điểm của INTOSAI 2013. Theo đó, KSNB trong các tổ chức bao gồm năm
thành phần chính, đó là: Môi trường kiểm soát; Đánh giá rủi ro; Hoạt động
kiểm soát; Thông tin và truyền thông và Hoạt động giám sát [14, tr.6].
1.1.4.1. Môi trường kiểm soát
Môi trường kiểm soát đã tạo nên một sắc thái chung cho một tổ chức, ảnh
hưởng đến ý thức kiểm soát của các nhân viên. Môi trường kiểm soát là nền tảng
cho tất cả các yếu tố khác trong KSNB, tạo lập một nề nếp kỷ cương, đạo đức và
cơ cấu tổ chức. Các nhân tố trong môi trường kiểm soát bao gồm:
Tính trung thực và các giá trị đạo đức: Sự trung thực và tôn trọng giá trị
đạo đức của nhà lãnh đạo và đội ngũ nhân viên, xác định thái độ cư xử chuẩn mực
trong công việc của họ, thể hiện qua sự tuân thủ các điều lệ, quy định và đạo đức về
cách thức ứng xử của cán bộ công chức Nhà nước. Ví dụ, như công khai tài sản,
các vị trí kiêm nhiệm công việc bên ngoài, quà tặng và báo cáo các mâu thuẫn về
lợi ích. Đồng thời, phải cho công chúng thấy được tinh thần này trong sứ mạng và
tiêu chuẩn đạo đức của tổ chức công thông qua các văn bản chính thức.

Năng lực nhân viên: Năng lực nhân viên bao gồm trình độ hiểu biết và kỹ
năng làm việc cần thiết để đảm bảo việc thực hiện có kỷ cương, trung thực, tiết
kiệm, hiệu quả và hữu hiệu, cũng như có sự am hiểu đúng đắn về trách nhiệm của
bản thân trong việc thiết lập KSNB, lãnh đạo và nhân viên duy trì một trình độ đủ
để hiểu được việc xây dựng, thực hiện, duy trì KSNB, vai trò của KSNB và trách

13
nhiệm của họ trong việc thực hiện sứ mạng chung của tổ chức. Mỗi cá nhân trong tổ
chức đều giữ một vai trò trong KSNB bởi trách nhiệm của họ. Lãnh đạo và nhân
viên cũng cần có kỹ năng cần thiết để đánh giá rủi ro. Việc đánh giá rủi ro đảm
bảo hoàn thành trách nhiệm của họ trong tổ chức. Đào tạo là một phương thức
hữu hiệu để nâng cao trình độ cho các thành viên trong tổ chức. Một trong những
nội dung đào tạo là hướng dẫn về mục tiêu KSNB, phương pháp giải quyết
những tình huống khó xử trong công việc.
Triết lý quản lý và phong cách lãnh đạo: Triết lý quản lý và phong cách
lãnh đạo thể hiện qua cá tính, tư cách và thái độ của nhà lãnh đạo khi điều
hành. Nếu nhà lãnh đạo cấp cao cho rằng KSNB là quan trọng thì những thành
viên khác trong tổ chức cũng sẽ cảm nhận được điều đó và sẽ theo đó tận tâm
xây dựng KSNB. Tinh thần này biểu hiện ra thành những quy định đạo đức ứng
xử trong cơ quan. Ví dụ như việc xây dựng KSNB trong KSNB thể hiện sự quan
tâm của lãnh đạo đến KSNB. Ngược lại, nếu các thành viên trong tổ chức cho
rằng KSNB không quan trọng có nghĩa là lãnh đạo chưa quan tâm đúng mức
đến KSNB. Kết quả là KSNB chỉ còn là hình thức chứ không có ý nghĩa thực sự,
dẫn đến mục tiêu, nhiệm vụ của đơn vị không còn đạt được như mong muốn.
Cơ cấu tổ chức: Một cơ cấu tổ chức hợp lý sẽ đảm bảo cho sự thông suốt
trong việc ủy quyền và phân công trách nhiệm. Cơ cấu tổ chức được thiết kế tổ
chức sao cho nó có thể ngăn ngừa được sự vi phạm các quy chế KSNB và loại
được những hoạt động không phù hợp. Hoạt động được xem là không phù hợp là
những hoạt động mà sự kết hợp của chúng có thể dẫn đến sự vi phạm và che dấu
sai lầm, sai phạm. Cơ cấu tổ chức bao gồm:
+ Sự phân chia quyền và trách nhiệm báo cáo.
+ Hệ thống báo cáo phù hợp.

Trong cơ cấu tổ chức cũng bao gồm bộ phận kiểm toán nội bộ, ban kiểm
soát, bộ phận thanh tra, kiểm tra được tổ chức độc lập với các đối tượng kiểm
toán và báo cáo trực tiếp đến lãnh đạo cao nhất trong cơ quan.
Chính sách nhân sự: Chính sách nhân sự bao gồm việc tuyển dụng, huấn
luyện, giáo dục, đánh giá, bổ nhiệm, khen thưởng hay kỷ luật, hướng dẫn nhân viên.
Mỗi cá nhân đóng vai trò quan trọng trong KSNB. Khả năng, sự tin cậy của nhân

14
viên rất cần thiết để kiểm soát được hữu hiệu. Vì vậy, cách thức tuyển dụng, huấn
luyện, giáo dục, đánh giá, bổ nhiệm, khen thưởng hay kỷ luật là một phần quan
trọng trong môi trường kiểm soát. Nhân viên được tuyển dụng phải bảo đảm
được về tư cách đạo đức cũng như kinh nghiệm để thực hiện công việc được
giao. Nhà lãnh đạo cần thiết lập các chương trình động viên, khuyến khích bằng
các hình thức khen thưởng và nâng cao mức khuyến khích cho các hoạt động cụ
thể. Đồng thời, các hình thức kỷ luật nghiêm khắc cho các hành vi vi phạm cũng
cần được các nhà lãnh đạo quan tâm.
1.1.4.2. Đánh giá rủi ro
KSNB phục vụ để đạt được mục tiêu tổ chức, việc đánh giá rủi ro là rất quan
trọng vì nó ghi nhận các sự kiện quan trọng đe dọa đến mục tiêu, nhiệm vụ của đơn
vị. Phân tích đánh giá rủi ro để thu hẹp vào những rủi ro chủ yếu. Việc nhận dạng
rủi ro chủ yếu hết sức quan trọng, vì nó liên quan đến những đe dọa của rủi ro và liên
quan đến sự phân chia trách nhiệm và nguồn lực để đối phó rủi ro.
Đánh giá rủi ro bao gồm quá trình nhận dạng và phân tích các rủi ro đe dọa
mục tiêu của tổ chức và xác định biện pháp xử lý phù hợp.
Nhận dạng rủi ro: Bao gồm rủi ro bên ngoài và rủi ro bên trong, rủi ro ở
cấp toàn đơn vị và rủi ro từng hoạt động. Rủi ro được xem xét liên tục trong suốt
quá trình hoạt động của đơn vị, liên quan đến khu vực công các cơ quan nhà
nước phải quản trị rủi ro ảnh hưởng đến mục tiêu được giao phó.
Đánh giá rủi ro: Là đánh giá tầm quan trọng, ước tính thiệt hại mà rủi ro
gây ra và khả năng xảy ra rủi ro.
Có nhiều phương pháp đánh giá rủi ro tùy theo mỗi loại rủi ro, tuy nhiên phải
đánh giá rủi ro một cách có hệ thống. Ví dụ, phải xây dựng các tiêu chí đánh giá
rủi ro, sau đó sắp xếp thứ tự các rủi ro dựa vào đó nhà lãnh đạo sẽ phân bổ nguồn
lực đối phó rủi ro.

Phát triển các biện pháp đối phó
Phân tích rủi ro;
Chấp nhận rủi ro;
Tránh né rủi ro;

15
+ Xử lý hạn chế rủi ro.
Trong phần lớn trường hợp các rủi ro phải được xử lý hạn chế và đơn vị
duy trì KSNB để có biện pháp thích hợp, bởi vì đơn vị của Nhà nước phải làm
theo nhiệm vụ được giao. Các biện pháp xử lý hạn chế rủi ro ở mức độ hợp lý vì
mối quan hệ giữa lợi ích và chi phí nhưng nếu nhận dạng và đánh giá được rủi ro
thì sự chuẩn bị tốt hơn.
Khi môi trường thay đổi như các điều kiện về kinh tế, chế độ nhà nước,
công nghệ, luật pháp sẽ làm rủi ro thay đổi thì việc đánh giá rủi ro cũng nên
thường xuyên xem xét lại, điều chỉnh theo từng thời kỳ.
1.1.4.3. Hoạt động kiểm soát
Hoạt động kiểm soát là những chính sách và những thủ tục đối phó rủi ro đảm
bảo đạt được mục tiêu, nhiệm vụ của đơn vị. Để đạt được hiệu quả, hoạt động kiểm
soát phải phù hợp, nhất quán giữa các thời kỳ, dễ hiểu, đáng tin cậy và liên hệ trực
tiếp đến mục tiêu kiểm soát. Hoạt động kiểm soát có mặt xuyên suốt trong tổ chức,
các mức độ và các chức năng. Hoạt động kiểm soát bao gồm kiểm soát phòng
ngừa và phát hiện rủi ro. Cân bằng giữa thủ tục kiểm soát phát hiện và phòng ngừa
là phối hợp các hoạt động kiểm soát để hạn chế, bổ sung lẫn nhau giữa các thủ tục
kiểm soát.
Phân quyền và xét duyệt: Việc thực hiện các nghiệp vụ chỉ được thực hiện
bởi người được ủy quyền theo trách nhiệm và phạm vi của họ. Ủy quyền là một cách
thức chủ yếu để đảm bảo rằng chỉ có những nghiệp vụ có thực mới được phê duyệt
đúng mong muốn của người lãnh đạo. Các thủ tục ủy quyền phải được tài liệu hóa
và công bố rõ ràng, phải bao gồm những điều kiện cụ thể. Tuân thủ những quy
định chi tiết của sự ủy quyền, nhân viên hành động đúng theo hướng dẫn, trong
giới hạn được quy định bởi người lãnh đạo và pháp luật.

Phân chia trách nhiệm: Một hệ thống kiểm soát đòi hỏi không có người
nào được giao quá nhiều trách nhiệm và quyền hạn. Một người không thể khách
quan thấy được hết các sai phạm và cũng tạo môi trường dễ xảy ra gian lận. Các
chức năng bất kiêm nhiệm mà một tổ chức cần phải phân định cho từng người
riêng biệt, là:
+ Quyền được phê chuẩn và ra quyết định.

16
+ Ghi chép: gồm lập chứng từ gốc, ghi nhật ký, ghi sổ tài khoản, lập bảng đối
chiếu, lập báo cáo thực hiện.
+ Bảo vệ tài sản: trực tiếp như thủ quỹ, thủ kho; gián tiếp như người nhận
séc khách hàng trả,...
Nếu các chức năng trên tập trung ở một người sẽ phát sinh tiêu cực, người
tốt sẽ có cơ hội phạm tội vì điều kiện quá dễ dàng để thực hiện hành vi gian lận.
Để ngăn chặn các sai phạm trên hoặc gian lận thì rất cần phải phân công các chức
năng trên riêng biệt cho từng người. Tuy nhiên sự thông đồng, bắt tay nhau giưa
một nhóm người này sẽ làm giảm hoặc phá hủy sự hữu hiệu của KSNB.
Trong một số trường hợp đơn vị có quy mô nhỏ, công việc từng nhiệm vụ
không nhiều, quá ít nhân viên để thực hiện việc phân chia trách nhiệm. Khi đó,
nhà lãnh đạo phải nhận biết được rủi ro và sử dụng những biện pháp kiểm soát
khác như luân chuyển nhân viên. Sự luân chuyển nhân viên đảm bảo rằng một
người không xử lý mọi mặt nghiệp vụ trong thời gian dài.
Chứng từ và sổ sách ghi chép: Việc thiết kế mẫu chứng từ, sổ sách và sử
dụng chúng một cách thích hợp nhất giúp bảo đảm sự ghi chép chính xác và đầy đủ
tất cả các dữ liệu về nghiệp vụ xảy ra. Các mẫu chứng từ cần đơn giản và hữu hiệu
cho việc ghi chép nhằm giảm thiểu các sai sót, ghi trùng lặp, dễ đối chiếu và xem lại
khi cần thiết. Chứng từ cần để các khoảng trống cho sự phê duyệt và xác nhận của
người có liên quan đến nghiệp vụ. Đánh số thống nhất lại các chứng từ phát sinh ở
đơn vị để dễ quản lý, dễ truy tìm và giảm thiểu các gian lận, sai phạm có thể xảy ra.
Bảo vệ tài sản: Tài sản của một tổ chức không chỉ là tiền, hàng hóa, máy
móc thiết bị,... mà còn là thông tin. Các thủ tục cần có để bảo vệ tài sản, gồm:
+ Giám sát hiệu quả và phân định riêng biệt các chức năng;
+ Bảo quản và ghi chép về tài sản, bao gồm cả thông tin;
Giới hạn việc tiếp cận với tài sản;
Giữ tài sản ở nơi riêng biệt, đảm bảo an toàn, bảo quản con dấu và chữ ký

khắc sẵn (nếu có).
Kiểm tra, đối chiếu: Các nghiệp vụ và sự kiện phải được kiểm tra trước và
sau khi xử lý. Ví dụ, phải kiểm tra hàng hóa trước khi nhập kho,... Sổ sách phải
được đối chiếu với các chứng từ thích hợp để kịp thời phát hiện và xử lý các sai sót.

17
1.1.4.4. Thông tin và truyền thông
Thông tin trong một tổ chức được nghiên cứu nhằm phục vụ cho quá trình ra
quyết định điều khiển các hoạt động của đơn vị. Như vậy, không phải bất kỳ tin tức
nào cũng trở thành thông tin cần thiết mà nó phải đáp ứng được các yêu cầu:
+ Tính chính xác: thông tin phải phản ánh đúng bản chất nội dung tình huống.
+ Tính kịp thời: thông tin được cung cấp đúng lúc, đúng thời điểm theo yêu
cầu của các nhà quản lý.
Tính đầy đủ và tính hệ thống: thông tin phải phản ánh đầy đủ mọi khía cạnh
của tình huống giúp người sử dụng có thể đánh giá vấn đề một cách toàn diện.
Tính bảo mật: đòi hỏi thông tin phải được cung cấp đúng người phù hợp với
quyền hạn và trách nhiệm của họ.
Thông tin được cung cấp qua hệ thống thông tin, trong đó hệ thống thông
tin kế toán là một phân hệ quan trọng. Ngoài ra, các phân hệ thông tin khác, như
lưu trữ, tra cứu cũng rất cần thiết đối với KSNB vì nó cung cấp cơ sở cho những
nhận định, phân tích tình hình hoạt động về những rủi ro và những cơ hội liên
quan đến hoạt động của đơn vị.
Thông tin có thể thu thập từ nhiều nguồn: từ internet, từ số liệu của các cơ
quan chức năng, từ báo đài hoặc tự tổ chức mạng lưới thu thập,…
Truyền thông là một phần của hệ thống thông tin nhưng được nêu ra để nhấn
mạnh vai trò của việc truyền đạt thông tin. Các kênh truyền thông bao gồm: truyền
thông từ cấp trên xuống cấp dưới, từ cấp dưới phản hồi lên cấp trên, trao đổi
giữa các bộ phận trong tổ chức, giữa tổ chức với các đối tượng bên ngoài,…
1.1.4.5. Giám sát
Hoạt động giám sát được nhằm đảm bảo sự hiện diện và vận hành của
KSNB là hữu hiệu và thống nhất với các nguyên tắc thiết lập. Hoạt động giám sát
trong đơn vị gồm những nội dung như sau:
Thiết kế và thực hiện hoạt động giám sát trong đơn vị

Đơn vị cần thực hiện hoạt động giám sát trong KSNB một cách thường xuyên
và được lặp đi lặp lại trong các hoạt động hàng ngày, tập trung chủ yếu vào việc
đánh giá rủi ro và sự hữu hiệu của các hoạt động kiểm soát, nhằm phát hiện kịp thời
các khiếm khuyết của KSNB và báo cáo lên lãnh đạo bộ phận, Ban giám đốc

18
hay Hội đồng quản trị, đồng thời cần giám sát định kỳ về các yếu tố dẫn đến thay
đổi rủi ro thông qua kết quả của hoạt động giám sát thường xuyên.
Đơn vị áp dụng các phương pháp giám sát và đánh giá KSNB để đánh giá
về mặt thiết kế và đo lường hiệu quả hoạt động của KSNB, trong đó việc đánh giá
về mặt thiết kế của KSNB nên tính đến tất cả các mục tiêu liên quan đến giảm thiểu
rủi ro của đơn vị và các thủ tục kiểm soát được thiết kế để đạt được các mục tiêu đó.
Nguyên tắc dung để thiết lập hoạt động giám sát bao gồm:
+ Lựa chọn, thiết lập và thực hiện hoạt động đánh giá để đảm bảo tất cả các
yếu tố cấu thành của KSNB đều đầy đủ và hữu hiệu: Các hoạt động đánh giá
thường xuyên và riêng lẻ được nhà quản lý xem xét nhằm thu thập thông tin nhiều
mặt liên quan đến KSNB, cách thức cán bộ công nhân viên trong đơn vị thực
hiện cũng như mức độ hiệu quả của KSNB.
+ Đánh giá và truyền tải thông tin về các hạn chế của KSNB một cách kịp thời
để tiến hành các biện pháp chỉnh lý, sửa đổi nếu cần thiết: Sau khi phân tích cụ thể
các khiếm khuyết của KSNB trong đơn vị, những thông tin đó cần được nhanh
chóng chuyển đến bộ phận thích hợp để đối tượng hoàn thiện. Ví dụ như bộ phận
chịu trách nhiệm tiếp nhận và xử lý hạn chế của KSNB trong đơn vị có thể là Hội
đồng quản trị, các nhà quản lý cấp cao hoặc một bộ phận cụ thể có trách nhiệm liên
quan đến KSNB. Đơn vị cần thiết lập một hệ thống giám sát theo hai hướng:
Kiểm soát theo chiều dọc và kiểm soát theo chiều ngang, cụ thể như sau:
+ Thiết lập hệ thống giám sát KSNB theo chiều dọc theo cơ cấu tổ chức từ
trên xuống các bộ phận và cá nhân, theo sự phân công phân nhiệm cho từng cá
nhân trong đơn vị. Việc kiểm soát theo chiều dọc được xác lập qua cơ chế kiểm
soát trong cơ cấu tổ chức và phân công phân nhiệm, thể hiện ở quy chế bộ phận và
quy chế cá nhân.

Thiết lập KSNB theo chiều ngang là việc xây dựng các cơ chế, thủ tục kiểm
soát thông qua các quy trình nghiệp vụ chủ yếu của đơn vị, dựa trên việc xác định
các chức năng cơ bản trong từng quy trình (quy trình bán hàng, quy trình mua
hàng…), xác định mục tiêu và rủi ro của từng quy trình để đưa ra các cơ chế
kiểm soát áp dụng phù hợp với quy trình đó.

19
Kết hợp hai hệ thống giám sát KSNB nói trên thì đơn vị sẽ có được mạng
lưới kiểm tra, giám sát chặt chẽ đối với mọi thành viên và mọi hoạt động của đơn
vị. Mạng lưới kiểm soát này sẽ đảm bảo kiểm soát trên toàn bộ hoạt động và các
lĩnh vực không bị chồng chéo hoặc bỏ trống, đảm bảo sự phân chia tách bạch giữa
các chức năng, đảm bảo sự độc lập tương đối giữa các bộ phận, tạo khả năng
kiểm tra, kiểm soát lẫn nhau trong các bước thực hiện công việc. Mặt khác, các
đơn vị cần tổ chức bộ phận chuyên trách thực hiện kiểm tra, giám sát như Ban
kiểm soát, kiểm toán nội bộ… thực hiện giám sát thường xuyên và định kỳ để kịp
thời ngăn chặn, phát hiện và sửa chữa sai phạm, phòng ngừa rủi ro trong mọi hoạt
động kinh doanh và tài chính của đơn vị.
Giám sát việc thực hiện các biện pháp ứng phó với rủi ro đã được đơn vị
xây dựng và lựa chọn hướng đến quản trị rủi ro trong đơn vị
Đơn vị cần giám sát việc thực hiện các biện pháp ứng phó với rủi ro đã
được đơn vị xây dựng và lựa chọn, bao gồm các nội dung sau:
- Đơn vị cần tổ chức giám sát việc thực hiện các biện pháp ứng phó với rủi ro
thông qua việc xây dựng hệ thống báo cáo thường xuyên nhằm đảm bảo mọi thiếu
sót trong việc thực hiện các biện pháp kiểm soát rủi ro phải được thông tin kịp thời
đến cấp quản lý có trách nhiệm.
Đơn vị cần thường xuyên tổ chức kiểm tra và đánh giá việc tuân thủ chính
sách và thủ tục quản lý rủi ro để xem xét tính phù hợp và hiệu quả của các chính
sách và thủ tục quản lý rủi ro.
Đơn vị cần thực hiện giám sát và đánh giá hệu quả của các chính sách và thủ
tục kiểm soát rủi ro một cách thường xuyên, liên tục, đo lường hiệu quả của các thủ
tục kiểm soát rủi ro và sai lệch của việc quản lý rủi ro so với chính sách và biện
pháp quản lý rủi ro mà đơn vị đã xây dựng.
Đơn vị phải xác định việc kiểm soát, theo dõi rủi ro, cải tiến việc kiểm soát và
trao đổi thông tin về rủi ro là trách nhiệm của tất cả cán bộ công nhân viên trong

đơn vị theo trách nhiệm của từng người. Ngoài việc tự đánh giá, các đơn vị cần
phải quan tâm đúng mức đến việc tiếp nhận các ý kiến phản hồi của khách hang,
của nhà cung cấp,… để có sự điều chỉnh kịp thời về các hoạt động trong đơn vị
để nâng cao hiệu quả của công tác giám sát.

20
Đơn vị cần lập hồ sơ quá trình quản lý rủi ro để cung cấp nền tảng cho
việc cải tiến các chính sách và thủ tục kiểm soát rủi ro trong đơn vị.
* Cải tiến kiểm soát nội bộ hướng đến quản trị rủi ro
Các đơn vị cần dựa trên kết quả giám sát và đánh giá KSNB theo hướng
quản trị rủi ro để cải tiến KSNB, bao gồm các nội dung sau:
Đơn vị cần đưa ra các quyết định về cách thức cải tiến khuôn khổ, chính
sách, kế hoạch quản lý rủi ro cho phù hợp, trong đó có văn hóa quản lý rủi ro của
đơn vị để cải tiến KSNB theo hướng quản trị rủi ro của đơn vị.
Quyết định cải tiến KSNB cần tính đến bối cảnh rủi ro rộng hơn và bao
gồm việc xem xét khả năng chịu đựng rủi ro của các bên liên quan và phải phù
hợp với các yêu cầu pháp lý, quản lý và yêu cầu khác, bao gồm cả thay đổi về tiêu
chí rủi ro… để có kế hoạch và biện pháp kiểm soát rủi ro phù hợp.
1.2. Đơn vị sự nghiệp công lập và sự hình thành kiểm soát nội bộ trong
đơn vị sự nghiệp công lập
1.2.1. Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập
* Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập
Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ quy định
cơ chế tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) là
những đơn vị do các cơ quan có thẩm quyển của nhà nước thành lập theo quy
định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, hoạt động thực hiện cung cấp các dịch
vụ xã hội công cộng và các dịch vụ nhằm duy trì sự hoạt động bình thường của
ngành kinh tế quốc dân [8, tr.1].
Theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 của Chính phủ: “Đơn vị sự
nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và
quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ
chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ
cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên

môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức
năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm
dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa
gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe” [10, tr.1-2].
* Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập

21
Tùy thuộc quan điểm, cách tiếp cận hoặc do các yêu cầu của quản lý nhà
nước và các tiêu chí khác nhau mà có thể phân loại các đơn vị SNCL theo các cách
khác nhau.
Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ về quy
định cơ chế tự chủ đơn vị sự nghiệp công, bao gồm [8, tr.7-13]:

- Đơn vị SNCL tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên và chi đầu tư

- Đơn vị SNCL tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên

- Đơn vị SNCL tự đảm bảo một phần chi thường xuyên, phần còn lại được
NSNN cấp (Gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi hoạt động).

- Đơn vị sự nghiệp có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có
nguồn thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân
sách nhà nước đảm bảo toàn bộ kinh phí thường xuyên (gọi tắt là đơn vị sự
nghiệp do NSNN đảm bảo toàn bộ chi phí thường xuyên).

Theo chủ thể quản lý thì đơn vị SNCL bao gồm [8, tr.1-2]:
- Đơn vị SNCL do Trung ương quản lý gồm các Viện Hàn lâm, Viện
Nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ, Đài Truyền hình Việt
Nam, các bệnh viện, trường đại học do Trung ương quản lý,…
Đơn vị SNCL do địa phương quản lý gồm các Viện, Trung tâm Nghiên
cứu khoa học công nghệ, Đài Truyền hình tỉnh, thành phố, các bệnh viện, trường
đại học, cao đẳng do địa phương quản lý,…
 Theo lĩnh vực hoạt động thì đơn vị SNCL được chia thành [8, tr.1-2]:
Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo gồm: Các cơ
sở giáo dục công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân như các trường mầm non,
tiểu học, trường trung học chuyên nghiệp, trường cao đẳng, đại học, học viện,…
Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ gồm: Các
đơn vị thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Trung tâm Tin học, Viện
Chiến lược và chính sách khoa học, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ,…

Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực văn hóa thông tin nghệ thuật
gồm: Các đoàn nghệ thuật, nhà văn hóa thông tin, bảo tàng, triển lãm, thư viện
công cộng, đài phát thanh, truyền hình,…
Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực thể dục thể thao gồm: Trung tâm
huấn luyện thể dục, thể thao, các câu lạc bộ thể dục thể thao,…

22
Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực y tế gồm: Các cơ sở khám chữa
bệnh như các bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế thuộc các Bộ, ngành và địa
phương, trường đào tạo y dược, các cơ sở điều dưỡng phục hồi chức năng, các
trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe,…
 Theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 của Chính phủ thì các
đơn vị SNCL trong lĩnh vực y tế chia thành 4 nhóm [10, tr.2]:
Nhóm 1: Đơn vị có nguồn thu tự đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động
thường xuyên và kinh phí đầu tư phát triển;
Nhóm 2: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt
động thường xuyên;
Nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp đảm bảo một phần kinh phí
thường xuyên;
Nhóm 4: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu,
kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng nhiệm vụ được giao do NSNN
bảo đảm toàn bộ.
Theo phân cấp quản lý ngân sách, các đơn vị SNCL được phân loại như sau
[27, tr.2]:
Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị trực tiếp nhận kinh phí NSNN cấp hàng năm từ
cơ quan tài chính, phân bổ ngân sách cho các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc;
Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I có nhiệm vụ
quản lý kinh phí ở cấp trung gian, là cầu nối giữa đơn vị dự toán cấp I và cấp III
trong một hệ thống;
Đơn vị dự toán cấp III: là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách (đơn vị sử dụng
NSNN), được đơn vị dự toán cấp I hoặc cấp II giao dự toán ngân sách;
Đơn vị cấp dưới của đơn vị dự toán cấp II được nhận kinh phí để thực hiện
phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện công tác kế toán và quyết toán
theo quy định (đơn vị sử dụng NSNN).

1.2.2. Đặc điểm hoạt động và tổ chức quản lý của đơn vị sự nghiệp
công lập * Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập
Hoạt động của các đơn vị SNCL không nhằm mục đích lợi nhuận trực tiếp mà
nhằm cung cấp những sản phẩm mang lại lợi ích chung, lâu dài và bền vững cho xã

23
hội. Hoạt động của các đơn vị SNCL luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương
trình phát triển kinh tế xã hội của quốc gia. Đơn vị SNCL có quyền chủ động tự
quyết, tự chịu trách nhiệm, sử dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động, sắp
xếp bộ máy tổ chức và lao động hợp lý góp phần tăng thu nhập, phúc lợi cho
người lao động.
“Đơn vị SNCL là một bộ phận trong hệ thống các đơn vị của bộ máy quản lý
Nhà nước nên luôn chịu sự chi phối của Nhà nước thông qua các công cụ quản lý,
đặc biệt là quản lý tài chính. Các đơn vị này phải chịu sự điều tiết theo một cơ
chế tài chính nhất định và cơ chế tài chính này có thể không giống nhau với các
đơn vị SNCL thuộc các ngành, các lĩnh vực khác nhau dẫn đến các thông tin cần
thiết từ kế toán phục vụ cho quản lý tài chính cũng sẽ khác nhau, đòi hỏi công tác
kế toán phải được xây dựng phù hợp, đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin thích
hợp cho quản lý” [9, tr.10]
Do chi phí bằng nguồn kinh phí do NSNN cấp nên đơn vị SNCL phải tự lập
dự toán thu chi, việc chi phải theo đúng định mức tiêu chuẩn của nhà nước, theo
luật quy định (Sơ đồ 1.1).
Đặc điểm hoạt động của
đơn vị sự nghiệp công lập
Thực hiện nhiệm
vụ mà Đảng và
Nhà nước giao
Tự lập dự toán chu
chi, chi tiêu phải
theo đúng quy định
của Nhà nước
Các khoản chi
được trang trải một
phần hoặc hoàn
toàn bằng kinh phí
nhà nước cấp phát
Mục đích
hoạt động
không vì
lợi nhu ận,
chủ yếu
phục vụ lợi
ích cộng đồng

Sản phẩm mang lại lợi ích
chung có tính bền vững, lâu
dài cho xã hội
Hoạt động gắn
liền và bị chi phối
bởi chương trình
phát triển kinh tế
- xã hội của Nhà
nước
Sơ đồ 1.1. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập
Nguồn: Tổng hợp của tác giả

24
* Tổ chức quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập
Các đơn vị SNCL mặc dù hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau vừa chịu
sự quản lý theo ngành vừa chịu sự quản lý theo lãnh thổ, nhưng xét về mặt bản
chất hoạt động của các đơn vị SNCL và mối quan hệ trong tổng thể các hoạt động
quản lý nhà nước nói chung thì các đơn vị SNCL còn chịu sự quản lý và chi phối
gián tiếp của nhiều ngành nhiều lĩnh vực có liên quan. Một đơn vị SNCL cho dù
hoạt động trong lĩnh vực nào các đơn vị này cũng phải chịu sự quản lý và chi phối
của các đơn vị có liên quan như: Cơ quan quản lý tài chính (Bộ Tài chính), Kho
bạc Nhà nước (KBNN) nơi đơn vị mở tài khoản, và hơn cả chính là cơ quan quản
lý cấp trên trực tiếp, theo tác giả mối quan hệ giữa đơn vị SNCL và các đơn vị
chức năng khác trong hệ thống quản lý nhà nước được thể hiện qua (Sơ đồ 1.2).
Đơn vị
chủ quản
Cơ quan
tài chính
Đơn vị
sự nghiệp công lập
Kho bạc Chính quyền
địa phương
Sơ đồ 1.2. Quan hệ giữa đơn vị sự nghiệp công lập và các cơ quan
chức năng
Nguồn: Tổng hợp của tác giả
Trong mô hình này, các bộ phận trong một đơn vị chịu sự chỉ đạo trực tiếp
của người đứng đầu bộ phận và chịu sự quản lý chung của Thủ trưởng đơn vị.

Các bộ phận trong một đơn vị có mối quan hệ phối hợp lẫn nhau trong quá trình
hoạt động.
1.2.3. Sự hình thành kiểm soát nội bộ trong đơn vị sự nghiệp công lập
Đổi mới đơn vị SNCL là nhiệm vụ cấp bách, lâu dài của nước ta. Trên thực tế,
Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy định về đổi mới đơn vị SNCL, như

25
Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 16/2015/NĐ-CP, Nghị quyết 19/NQ-TW ngày
25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII. Tuy đã đạt được nhiều
kết quả tích cực nhưng nhìn chung các đơn vị SNCL vẫn còn nhiều tồn tại, yếu kém,
chưa phát huy hết vai trò, vị thế và tiềm năng cho kinh tế - xã hội. Nhiều nguyên
nhân đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng chỉ ra, trong đó có nguyên nhân
đáng chú ý là chất lượng quản trị nội bộ của đơn vị SNCL còn yếu kém. KSNB là
công cụ hữu ích giúp các cơ quan, đơn vị ngăn ngừa được hành vi gian lận, qua đó
sử dụng hiệu quả, minh bạch ngân sách, tài sản Nhà nước. Trên thế giới, nhiều nghiên
cứu đã được thực hiện tại các đơn vị khu vực công cho thấy KSNB có mối quan hệ
chặt chẽ và tích cực đối với phát hiện và ngăn ngừa các gian lận, nâng cao tính tin cậy
của các thông tin phục vụ cho quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động là công cụ tốt cho
thực hiện đạt được các mục tiêu của tổ chức. Tại Việt Nam, Nhà nước mới có quy
định về chủ trương, cơ chế khung, chưa có quy định cụ thể về tổ chức bộ máy của
các cơ quan hành chính, đơn vị SNCL làm công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ về
quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản Nhà nước. Vấn đề KSNB áp dụng tại các đơn vị
SNCL đã được đề cập ở các văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên, ở góc độ một
hướng dẫn thực hiện thì chưa được ban hành. Theo Luật Kế toán năm 2015, KSNB
và kiểm toán nội bộ được quy định tại Điều 39, trong đó nêu rõ KSNB là việc thiết
lập và tổ chức thực hiện trong nội bộ đơn vị kế toán các cơ chế, chính sách, quy
trình, quy định nội bộ phù hợp với quy định của pháp luật nhằm bảo đảm phòng
ngừa, phát hiện, xử lý kịp thời rủi ro và đạt yêu cầu đề ra.
Trong đó, yêu cầu đơn vị kế toán phải thiết lập KSNB trong đơn vị để đảm
bảo các yêu cầu: Tài sản của đơn vị được đảm bảo an toàn, tránh sử dụng sai mục
đích, không hiệu quả; các nghiệp vụ được phê duyệt đúng thẩm quyền và được ghi
chép đầy đủ làm cơ sở cho việc lập và trình bày báo cáo tài chính trung thực, hợp lý.

Theo Luật Kiểm toán Nhà nước năm 2015, việc khảo sát thu thập thông tin và
đánh giá về KSNB là một nội dung quan trọng trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán.
Điều này cho thấy tầm quan trọng của KSNB đối với hoạt động của đơn vị.
Cụ thể, theo Quyết định số 02/2013/QĐ-KTNN ngày 29/03/2013 của Tổng Kiểm
toán Nhà nước ban hành quy trình kiểm toán ngân sách Nhà nước quy định trong
giai đoạn chuẩn bị kiểm toán và thực hiện kiểm toán phải tổ chức khảo sát và thu

26
thập thông tin về KSNB của đơn vị. Trong đó, đánh giá về KSNB có chi tiết phải
đánh giá môi trường kiểm soát thu, chi ngân sách Nhà nước; nghiên cứu, đánh
giá quy trình và thủ tục KSNB về lập, chấp hành, quyết toán và kiểm soát thu, chi
ngân sách, đánh giá tổng hợp về độ tin cậy của KSNB.
Như vậy, với vai trò quan trọng của KSNB và tác động tích cực của nó đến
kết quả hoạt động và các mục tiêu của đơn vị thì cần xem xét việc quy định về
thực hiện KSNB hoặc có hướng dẫn thực hiện về KSNB một cách cụ thể hơn để
các đơn vị áp dụng.
Theo lộ trình cải cách hành chính công hiện nay, với tinh thần tăng cường áp
dụng tiến bộ trong khoa học quản lý ở khu vực công và theo xu hướng chung của
thế giới thì việc nghiên cứu áp dụng các chuẩn mực về KSNB cho đơn vị công do
Tổ chức quốc tế các Cơ quan Kiểm toán Tối cao ban hành là phù hợp.
Cụ thể, về KSNB, Tổ chức quốc tế các Cơ quan Kiểm toán Tối cao đã ban
hành nhiều chuẩn mực, đưa ra các nội dung cụ thể, có những quy định, hướng
dẫn và những kinh nghiệm cho đơn vị thuộc khu vực công khi áp dụng.
Những chuẩn mực đã ban hành có thể nghiên cứu áp dụng gồm: (i)
INTOSAI GOV 9100 - Hướng dẫn về chuẩn mực KSNB cho khu vực công; (ii)
INTOSAI GOV 9110 - Hướng dẫn cho báo cáo sự hữu hiệu của KSNB: Kinh
nghiệm của INTOSAI trong vận hành và đánh giá KSNB; (iii) INTOSAI GOV
9130 - Hướng dẫn về chuẩn mực KSNB cho đơn vị khu vực công - Vấn đề thông
tin trong quản lý rủi ro của tổ chức.
Từ những vấn đề trên, trong thời gian tới, theo yêu cầu nâng cao chất lượng
hoạt động, đổi mới đơn vị SNCL cần xem xét có những nghiên cứu về Chuẩn mực
KSNB cho khu vực công theo INTOSAI và triển khai thực hiện một cách bài bản
tại Việt Nam, có thể bằng văn bản hướng dẫn của cơ quan quản lý Nhà nước
chuyên ngành hay là một chương trình bồi dưỡng chuyên môn cho lãnh đạo,
quản lý đơn vị SNCL.

1.2.4. Đặc điểm hoạt động thu chi trong đơn vị sự nghiệp công lập
Chính phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 quy định
cơ chế tự chủ đối với các đơn vị SNCL. Cơ chế quản lý tài chính của các đơn vị SNCL
được thực hiện theo cơ chế tự chủ tài chính trên quan điểm đơn vị sử dụng

27
tài chính được điều hành linh hoạt tài chính do đơn vị quản lý. Còn đơn vị SNCL
có thu được tự chủ tài chính trên cơ sở tăng thu, tiết kiệm chi hợp lý, nếu tạo ra kết
quả tài chính thì được sử dụng trích lập bổ sung các quỹ và trả thêm thu nhập cho
người lao động theo quy định đối với phần kinh phí được tự chủ. Đồng thời các
đơn vị SNCL có thu cũng được phép tự chủ trong việc sử dụng các quỹ theo quy
định hiện hành và Quy chế chi tiêu nội bộ. Cụ thể, cơ chế tự chủ thực hiện một số
nội dung trong các đơn vị SNCL như sau [8, tr.30].
- Cơ chế tự chủ về các khoản thu, mức thu: Đơn vị SNCL được cơ quan nhà
nước có thẩm quyền giao thu phí, lệ phí phải thực hiện thu đúng, thu đủ theo mức
thu và đối tượng thu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Đối với sản
phẩm hàng hóa, dịch vụ được cơ quan nhà nước đặt hàng thì mức thu theo đơn giá
do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định; trường hợp ngược lại, mức thu
được xác định trên cơ sở dự toán chi phí được cơ quan tài chính cùng cấp thẩm
định chấp thuận. Đối với những hoạt động dịch vụ theo hợp đồng với các tổ chức,
cá nhân trong và ngoài nước, các hoạt động liên doanh, liên kết, đơn vị được quyết
định các khoản thu, mức thu cụ thể theo nguyên tắc bảo đảm đủ bù đắp chi phí và
có tích lũy.
- Cơ chế tiền lương, tiền công và thu nhập: Đối với những hoạt động thực hiện
chức năng, nhiệm vụ nhà nước giao, chi phí tiền lương, tiền công cho cán bộ, viên
chức và người lao động (gọi tắt là người lao động), đơn vị tính theo lương cấp bậc,
chức vụ do nhà nước quy định; Đối với những hoạt động cung cấp sản phẩm do nhà
nước đặt hàng có đơn giá tiền lương trong đơn giá sản phẩm được cơ quan có
thẩm quyền phê duyệt, đơn vị tính theo đơn giá tiền lương quy định. Trường hợp
ngược lại tính theo lương cấp bậc, chức vụ do nhà nước quy định; Đối với những
hoạt động dịch vụ có hạch toán chi phí riêng, thì chi phí tiền lương, tiền công cho

người lao động được áp dụng theo chế độ tiền lương trong doanh nghiệp nhà nước;
ngược lại, đơn vị tính theo lương cấp bậc, chức vụ do nhà nước quy định.
Nhà nước khuyến khích đơn vị sự nghiệp tăng thu, tiết kiệm chi, thực hiện
tinh giản biên chế, tăng thêm thu nhập cho người lao động trên cơ sở hoàn thành
nhiệm vụ được giao.
- Sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm

28
Hàng năm, sau khi trang trải các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp
khác theo quy định, phần chênh lệch thu lớn hơn chi (nếu có), đơn vị SNCL được
sử dụng như sau:
Trích tối thiếu 25% để lập Quỹ Phát triển hoạt động sự nghiệp;
Trả thu nhập tăng thêm cho người lao động;
Trích lập Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ ổn định thu nhập.
1.2.4.1. Nguồn thu của các đơn vị sự nghiệp công lập
Kinh phí bảo đảm hoạt động thường xuyên thực hiện chức năng, nhiệm
vụ được giao; được cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp giao, trong phạm vi dự
toán được cấp có thẩm quyền giao;
Kinh phí thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, các chương trình
mục tiêu quốc gia, các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước giao;
Kinh phí thực hiện chính sách tinh giản biên chế theo chế độ do nhà nước
quy định;
Vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB), kinh phí mua sắm trang thiết bị, sửa
chữa lớn tài sản cố định (TSCĐ) phục vụ hoạt động sự nghiệp theo dự án được
cấp có thẩm quyền phê duyệt trong phạm vi dự toán được giao hàng năm;
Vốn đối ứng để thực hiện các dự án có nguồn vốn nước ngoài được cấp có
thẩm quyền giao;
Kinh phí khác.
Thứ hai, nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp gồm:
Phần được để lại từ số thu thuộc NSNN theo quy định;
Thu từ hoạt động dịch vụ phù hợp với lĩnh vực chuyên môn và khả năng
của đơn vị;
Thu từ hoạt động sự nghiệp khác (nếu có).

Lãi từ các hoạt động liên doanh, liên kết, lãi tiền gửi ngân hàng.
Thứ ba, nguồn viện trợ, tài trợ, quà biếu, tặng, cho không phải nộp ngân
sách theo chế độ: Đây là những khoản thu không thường xuyên, không dự tính
trước được nhưng có tác dụng hỗ trợ đơn vị trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Thứ tư, nguồn khác gồm:

Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam

Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam

Similar to Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Kiểm Soát Nội Bộ Hoạt Động Thu Chi Tại Học Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam