1. Х.Ганбаатар, МАОЭНХ-ны
Гүйцэтгэх захирал
KH.GANBAATAR MONEF 1

2. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хууль тогтоомж
 Монгол Улсын үндсэн хууль
 Боловсролын тухай хууль
 Бага, дунд боловсролын тухай хууль
 Дээд боловсролын тухай хууль
 Хөдөлмөрийн тухай хууль
 Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль
 Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хууль
 Эдгээр хуультай нийцүүлж гаргасан хууль
тогтоомжийн бусад акт
MONEF 2

3. Мэргэжлийн боловсролын салбар дахь ТХХТ-ийн удирдлага
3
МБСҮЗөвлөл
Дээд удирдлага
ХХ-8 ЗГ-8
МБСГазар
ЗГХА ҮЗНБД
Аймаг,
нийслэлийн
МБСГазар
МБС салбарын
зөвлөл
ХХ-4 ЗГ-4
МБС аймгийн
салбар зөвлөл
ХХ-4 ЗГ-4
ААНБ, Ажил
олгогчид
МСҮТ
KH.GANBAATAR MONEF

4. Үндэсний зөвлөл нь үйл
ажиллагаандаа дор дурдсан зарчим
баримтална:
4

5.  Үндэсний зөвлөл нь үйл
ажиллагаагаа салбарын болон
орон нутгийн орон тооны бус
зөвлөлүүд, аймаг орон нутгийн
захиргаа, боловсролын болон
хөдөлмөр халамжийн
үйлчилгээний албад, сургалтын
болон хувийн хэвшлийн
байгууллагаар дамжуулан
хэрэгжүүлнэ.
ÿéöýòãýõ Çàõèðàë
Õ.Ãàíáààòàð MONEF 5

6. Үндэсний зөвлөлийн бүрэн эрх
МБС-ын хуулийн 6.1, 6.2 -д заасан Зөвлөл мэргэжлийн
боловсрол, сургалтын дээд удирдлагыг хэрэгжүүлнэ.(Нийт 16
эрхийг хэрэгжүүлнэ)Үүнд:
 Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх урт, дунд болон
богино хугацааны бодлого, хөтөлбөрийг хэлэлцэж дүгнэлт,
зөвлөмж гаргах;
 Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын
байгууллагад суралцагч элсүүлэх мэргэжлийн чиглэл, зах
зээлийн эрэлтэд үндэслэн, элсэлтийн хяналтын тоог тогтоох
талаар бодлогын зөвлөмж гаргах;
 Мэргэжлийн боловсрол, сургалттай холбогдолтой хууль
тогтоомжийн хэрэгжилтийн талаар үнэлэлт өгч, мэдээлэл,
илтгэл, зөвлөмж гаргах, чиглэл өгөх;
 Улсын хэмжээнд мөрдөх ажил мэргэжлийн үндэсний ангилал,
тодорхойлолт, мэргэжлийн стандарт, мэргэжлийн боловсрол,
сургалтын агуулгын стандартыг хэлэлцэж, дүгнэлт, санал
гаргах
ÿéöýòãýõ Çàõèðàë
Õ.Ãàíáààòàð MONEF 6

7. 5. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагын
сургалтын орчин, нөхцөлийг сайжруулах, багш,
удирдах ажилтныг чадавхижуулах, сургаж хөгжүүлэх
асуудлаар санал, зөвлөмж гаргах;
6. Мэргэжлийн боловсрол, сургалттай холбогдолтой
олон улсын гэрээ, конвенцид Монгол Улс нэгдэн
орох асуудлыг судалж, зөвлөмж, санал гаргах;
7. Ãаргасан шийдвэр, зөвлөмжийнхээ хэрэгжилтэд
хяналт тавих;
8. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын асуудал
эрхэлсэн салбарын çºâëºë¿¿ä болон аймаг
нийслэлийн õîëáîãäîõ àëáàäûã мэргэжлийн
удирдлага, бодлогын зөвлөмжөөр хангах, тэдний
ажлын үр дүнд үнэлэлт өгч, тайлан, мэдээллийг
сонсож хэлэлцэх, санал, дүгнэлт гаргах, зөвлөмж өгөх;
ÿéöýòãýõ Çàõèðàë
Õ.Ãàíáààòàð MONEF 7

8. 9. 6.3.Зөвлөл нь дараахь бүрэн эрхийг
хэрэгжүүлнэ:
6.3.1.мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг
хөгжүүлэх урт, дунд болон богино хугацааны
бодлого, хөтөлбөрийг хэлэлцэж дүгнэлт гаргах;
6.3.2.мэргэжлийн боловсрол, сургалтын
байгууллага, ажил олгогчийн үйл ажиллагааг
уялдуулан зохицуулах;
16.3.3.мэргэжлийн боловсрол, сургалттай
холбогдолтой хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн
талаар мэдээлэл, илтгэл, зөвлөмж гаргах, чиглэл
өгөх
ÿéöýòãýõ Çàõèðàë
Õ.Ãàíáààòàð MONEF 8

9.  6.3.5.мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих сангийн
хөрөнгийн зарцуулалтад хяналт тавих;
 6.4.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг энэ хуулийн 6.5-д заасан
байгууллагын саналыг үндэслэн Засгийн газар батална.
 6.5.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн дэх хувийн хэвшлийн төлөөллийг
ажил олгогчид болон Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим хамтран
зохион байгуулсан төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн
холбоодын нэгдсэн хурлаас сонгоно.
 Салбар, үйлдвэрийн онцлогоос хамааран аж ахуйн нэгж,
байгууллага нь мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих санд
цалингийн сангаасаа төлөх хувь хэмжээг Зөвлөлөөс тогтоох.
 6.6.Зөвлөлийн дүрмийг Засгийн газар батална.
 6.7.Зөвлөл ажлаа Засгийн газарт тайлагнана.
ÿéöýòãýõ Çàõèðàë
Õ.Ãàíáààòàð MONEF 9

10. Үндэсний болон салбар зөвлөлийн бүрэн эрх(ЗГ-ын
тогтоол)
2.Үндэсний зөвлөл нь мэргэжлийн боловсрол, сургалтын дээд удирдлагыг
хэрэгжүүлэх хүрээнд дараах бүрэн эрх эдэлнэ:
2.1.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх урт, дунд болон богино
хугацааны бодлого, хөтөлбөрийг хэлэлцэж дүгнэлт, зөвлөмж гаргах;
2.2.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хууль тогтоомжийн
хэрэгжилтийн талаар үнэлэлт өгч, мэдээлэл, илтгэл, зөвлөмж гаргах,
чиглэл өгөх;
2.3.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллага, ажил олгогч
талуудын хүлээх үүрэг хариуцлага, хамтын ажиллагааны чиглэл, арга
хэлбэрийг тодорхойлох, уялдуулан зохицуулах
2.4.Мэргэжлийн болон техникийн боловсролын сургалтын байгууллагад
суралцуулах мэргэжлийн чиглэл, зах зээлийн эрэлтэд үндэслэн, элсэлтийн
хяналтын тоог тогтоох талаар бодлогын зөвлөмж гаргах;
2.5.Орон нутгийн захиргаа, ажил олгогч, мэргэжлийн боловсрол,
сургалтын байгууллага, төрийн захиргааны дэргэдэх сургалтын
байгууллага, хөдөлмөрийн албад, аж ахуйн нэгж, мэргэжлийн холбоодоос
мэргэжлийн боловсрол, сургалттай холбогдсон зах зээлийн эрэлтийн
судалгаа гаргуулан авч санал боловсруулах;

11.  2.6.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын асуудлаар хамтран ажиллах
ажил олгогч, ажилтан, үйлдвэрчний эвлэл, мэргэжлийн холбоо, аж
ахуйн нэгж, мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллага зэрэг
сонирхогч этгээд нэгдэн нийгмийн түншлэлийг бүрдүүлэх, мэргэжлийн
боловсрол, сургалтын салбарт нийгмийн түншлэлийн хоёр ба гурван
талт харилцааг зохицуулах;
 2.7.Улсын хэмжээнд мөрдөх ажил мэргэжлийн үндэсний ангилал,
тодорхойлолт, мэргэжлийн стандарт, мэргэжлийн боловсрол,
сургалтын агуулгын стандартыг хэлэлцэж дүгнэлт, санал гаргах
 2.8.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих сангийн орлого,
зарлагын тайланг хэлэлцэж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай
тохиолдолд холбогдох саналыг санхүү, боловсрол, хөдөлмөрийн асуудал
эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлэх;
 2.9.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын асуудал эрхэлсэн төрийн
захиргааны байгууллагын тайлан, мэдээллийг хэлэлцэж дүгнэлт,
зөвлөмж гаргах;
 2.10.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагын сургалтын
орчин, нөхцөлийг сайжруулах, багш, удирдах ажилтныг чадавхижуулах,
сургаж хөгжүүлэх асуудлаар санал, зөвлөмж гаргах;

12.  2.11.Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийг судлах, сурталчлах
чиглэлээр холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллагатай
хамтран ажиллах, мэргэжлийн болон техникийн боловсролын
чиглэлээр хийгдэх төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус байгууллагаар
хариуцуулан гүйцэтгүүлэх талаар мэргэжлийн боловсрол, сургалтын
асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаас гаргасан
саналд дүгнэлт зөвлөмж өгөх;
 2.12.Мэргэжлийн боловсрол, сургалттай холбогдолтой олон улсын
гэрээ, конвенцид Монгол Улс нэгдэн орох асуудлыг судалж, зөвлөмж,
санал гаргах;
 2.13.Ажил олгогч, аж ахуйн нэгж байгууллагын цалингийн сангаас
Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих санд оруулах хувь
хэмжээг тогтоох;
 2.14.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын асуудал эрхэлсэн салбарын
болон аймаг нийслэлийн зөвлөлүүдийг мэргэжлийн удирдлага,
бодлогын зөвлөмжөөр хангах, тэдний ажлын үр дүнд үнэлэлт өгч, тайлан,
мэдээллийг сонсож хэлэлцэх, санал, дүгнэлт гаргах, зөвлөмж өгөх;
 2.15.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тогтолцоог хөгжүүлэх,
ажиллагчдын чадавхийг бэхжүүлэх чиглэлээр гадаад орон, олон улсын
байгууллагаас Монгол Улсад олгож буй зээл тусламжийн хүрээнд
хэрэгжүүлж буй хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний талаарх мэдээллийг
холбогдох байгууллагаас гаргуулан авч, судалгаа дүгнэлт хийх,
тэдгээрийн үр нөлөөг нь сайжруулах талаар санал, зөвлөмж гаргах;
 2.16.Гаргасан шийдвэр, зөвлөмжийнхээ хэрэгжилтэд хяналт тавих;
 2.17. Хууль тогтоомж, хамтын гэрээ, хэлэлцээрээр олгогдсон бусад
эрх эдлэх.

13. Мэргэжилтэй ажилтанд
тавигдаж буй нийтлэг шаардлага
Мэдлэгт суурилсан
боловсролтой
Зохих ур чадвар,
чадамжтай
Технологийн болоод
техникийн мэдлэгтэй
Уяан хатан харилцааны
соёлтой, ажиллах чин
хүсэл, эрмэлзлэлтэй
Багаар болон хамт
олонд ажиллах ойлголт,
хандлагатай
13

16. Мэргэжлийн
боловсрол,
сургалтын
байгууллага
ХЯам
МБСГ
ХЭГ
Ажил
олгогчид,
мэргэжлий
н холбоод
Политехник
коллеж
МСҮТ
Мэргэжлийн
сургалтын төв
Техникийн
боловсрол – 20%
Мэргэжлийн
боловсрол – 60%
Богино хугацааны
сургалт - 20%
Захиалгын
гэрээ
ХҮТӨВ
УҮГ
Хөдөлмөрий
н бирж УҮГ
Төгсөгчид
Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллага АО-ын
захиалга нийлүүлэлтийн уялдаа

17. 17
Мэргэжлийн боловсрол сургалтын тогтолцооны уялдаа
KH.GANBAATAR MONEF

18. Мэргэжлийн боловсрол сургалтын
тогтолцоонд оролцогчид
 Сургалтын байгууллагууд
 Ажил олгогчид, аж ахуй нэгжүүд?
 Салбарын мэргэжлийн холбоод ?
 Аймгийн мэргэжлийн боловсролын зөвлөл ?
 Мэргэжлийн боловсролын салбарын зөвлөл ?
 МБ-ын Үндэсний зөвлөл
 Салбарын тарифийн хэлэлцээрүүд ?
 Гурван талт гэрээнд оролцогчид ?
Хосолсон хэлбэр
ччс сургалт
KH.GANBAATAR MONEF 18

19. ЧСС-ын ТОГТОЛЦОО
 ÌÇ-èéí Ñòàíäàðò
Ажлын
 Ñóðãàëòûí байрны
чадамж
õºòºëáºð
Ур
чадвар
Мэдлэг
 ×àäàìæèä ñóóðèëàñàí ñóðãàëò
 ×àíàðûí ¿íýëãýýíèé òîãòîëöîî
 Зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтий
 Мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ
19
Гол
зорилго
/Үүрэг
Хандлага /
харилцаа
KH.GANBAATAR MONEF
Чадамж
олгох
Мэргэжлийн
түвшин
Чадамжинд суурилсан
сургалтын загвар 5

20. МБС Салбарын эрэлт ба санхүүжилт
20
МБСГ
Дэмжих сан
Хандив,
тусламж,
төсөл
Салбарын эрэлтийг хангах
төлөвлөгөө буюу гэрээ хэлцэлүүд
МБСС
Зөвлөл
МБСА
Зөвлөл
МСҮТ
ААНБ
KH.GANBAATAR MONEF

21. ААНБ, Ажил Олгогч- МБС-ын байгууллага мэргэжлийн
зэргийн тогтолцоогоор холбогдох нь
Мэргэшлийн Зэрuийн Үндэсний Тогтолцоо Дээд Боловсролын Зэрэг Дэвийн Тогтолцоо
9. 10-р зэрэг буюу Зөвлөх мэргэжилтэн D (Doctoral)
Доктор
8..9-р зэрэг буюу Тэргүүлэх мэргэжилт
KH.GANBAATAR MONEF 21
Диплом
M (masters)
Магистр Зэрэг, Бакалаврын дараах сертификатууд болон дипломууд
7.8-р зэрэг буюу инженер, эмч багш дээд
мэргэжилтэн, Диплом
H (Honours)
Бакалавр Зэрэг, Дээд боловсролын сертификатууд болон дипломууд
6.. 7-р Зэрэг буюу техникчид,
6-р зэрэг буюу мастер
дээд диплом
I (intermediate)
Дипломны боловсрол ба үргэлжлүүлэн суралцах, суурь зэргүүд, Үндэсний
Дээд Диплом
5. 5-р Зэрэг Сертификат C (Certificate)
Ажлын байроан дахь нэмэлт сургалт, Ажил олгогчид
Боловсролын Сертификат
4. 4-р Зэрэг Сертификат
4-р Зэрэг Үндэсний Мэргэшлийн Зэрэг (ҮМЗ)
A Зэрэг
МБСТ,
3. 3-р Зэрэг сертификат
3-р Зэрэг (ҮМЗ)
МБСТ, Түр сургадтын төв,
2. 2-р Зэрэг Сертификат
2-р Зэрэг ҮМ
МБСТ, Түр сургадтын төв, Албан бус сургалт,
1.1-р зэрэг , Анхан Шат
Анхан Шатны Сертификат
Түр сургалт, Ерөнхий боловсролын сургууль, албан бус сургалтын тогтолцоо

22. Үйл ажиллагааны хүрээ
22
Техникийн болон
мастерууд
Техник технологийн
чиглэлийн их дээд сургуулиуд
(мэргэжлийн зэрэг, 8-10) 87
Техникийн коллеж - аймаг тус бүрт нэг
Мэргэжлийн зэрэгтэй
(дипломтой 6, 7 зэрэг олгох сургалт зохион байгуулах)
ажилчид
Техникийн болон мэргэжлийн боловсролын сургуулиуд, түр
сургалтын байгууллагагууд, ажлын байрны сургалт
(VET-Certificate Level-1 – 4), OJT-5,6, STT-(1-3),
NOT,SS-(1-2)
ЕБС,
арми,
хорих,
Ажилгүй
иргэн
Аж
үйлдвэр
KH.GANBAATAR MONEF

23. Deg
23
Мэргэжлийн зэргийн Чадамжийн түвшин
NVQ
Level 7-10
Зөвлөх
инженер,
мэргэшсэн
инженер,
инжерүүд
NVQ
Level 6-7 Мастер техникчид
NVQ
Level 5 Удирдан зохион байгуулж ажиллах
NVQ
Level 4
Бие даан ажиллах
NVQ
Level 3
Зарим ажил үүргийг мэргэжлийн хүний
удирдлаганд гүйцэтгэх
NVQ
Level 2
Мэргэжлийн хүний удирдлаганд ажиллах
Мэргэжлийн суурь мэдлэг (NVQ Level 1)
Certificates
Diplomas
KH.GANBAATAR MONEF

24.  МБС-ын салбар дахь ТХХТ-д оролцсоноор хувийн
хэвшилд бий болох давуу талууд:
 Мэргэжилтэй боловсон хүчнээ бэлтгүүлж чадна.
 Ажилтан бэлтгэх зардлаа хэмнэнэ.
 Хөрөнгө мөнгөний хуримтлалыг найдвартай үйл
ажиллагаанд зарцуулах
 Төрийн монополь ажил үйлчилгээнд оролцох эрх бүрдэх
 Урт удаан хугацааны найдвартай зах зээлийг олж авах
 ТМБС-ын байгууллагуудтай илүү ойр, ил тод хамтран
ажиллах бололцоо бүрдэх
 Нийгмийн өмнө хүлээсэн хариуцлагаа биелүүлэх
 Эрх ашиг сонирхлоо төртэй зохицон хамгаалуулах
KH.GANBAATAR MONEF 24

25. ¿ðãýëæëýë:
 Сургах мэргэжилтний эрэлтийн тоймыг гаргаж өгөх
 ҮАМЗД олгох, бүртгэх, мэдээлэх електрон цахим
загвар боловсруулах, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг
хамтран зохион байгуулахад оролцоно
 ЧСС-ын тотолцоо системийг ажил мэргэжил,
ажилбар нэг бүрээр боловсруулж хэрэгжүүлэх
(сургалтын хөтөлбөр, ур чадварын стандарт, заах
болон суралцах аргачлалууд, сургалтын
материалууд боловсруулах)-д оролцоно.
 Сургалтын нэгдсэн цахим сантай харилцах (орчин
үеийн сургалтын хөтөлбөрийн заах арга зүйгээр
хангах мэдээлэл солилцооны сан)
KH.GANBAATAR MONEF 26

26. ¿ðãýëæëýë:
“Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал”
гэсэн 12 дугаар зүйлыг хүрээнд ТХХТ-ийг ашиглах:
 12.1.28. мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн
төвийн сургалтын орчныг бүрдүүлэх, дадлагын
газрыг тоног төхөөрөмжөөр хангах, дадлагын
байрыг засварла-сан зардал;
 12.1.29.багш нарыг дадлагажуулсан зардал;
 12.1.30.өөрийн захиалгаар мэргэжилтан бэлтгүүлэх
зорилгоор мэргэжлийн боловсрол, сургалтын
байгууллагад үзүүлсэн санхүүгийн дэмжлэг;
 12.1.31. мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих
санд оруулсан хандив, хөрөнгө;
KH.GANBAATAR MONEF 27

27.  Мэргэжлийн байгууллага, нийгэмлэг, холбоод
дараах ажлыг зохион байгуулахад оролцоно
-ХЗЗ-ийн эрэлтийг тодорхойлох,
-ажил мэргэжил, ур чадварын стандарт
боловсруулах;
-модуль ба тестийн сан бүрдүүлэх;
-мэргэжлийн болон техникийн боловсролын
хөтөлбөрийн шаардлага хангасан иргэдэд
мэргэжлийн зэрэг олгох.
-ТМБСТ болон Түр сургалтын байгууллагын
хоорондын уялдааг хангах,
-Салбарын МБ-ын зөвлөлийн ажилд идэвхтэй
оролцох,
-Салбарын түвшинд ойлголт дээшлүүлэх арга
хэмжээ зохион байгуулах
KH.GANBAATAR MONEF
28

28. ТӨР, ХУВИЙН ХЭВШЛИЙН ТҮНШЛЭЛ /ТХХТ/-ÈÉÍ ÌÅÕÀÍÈÇÌÛÃ
ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÁÎËÎÂÑÐÎË ÑÀËÁÀÐÒ ÍÝÂÒЯ¯ËÝÕ Á¯ÐÝÍ ÁÎËÎÌÆÒÎÉ
29
ÃÝÆ ¯ÇÝÆ ÁÀÉÍÀ.
29
Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà!
______________________________________________
Õ.Ãàíáààòàð
Ìîíãîëûí Àæèë Îëãîãч Ýçäèéí
Íýãäñýí Õîëáîîíû ÿéöýòãýõ çàõèðàë, Мэргэжлийн Боловсрол
Сургалтын Үндэсний Зөвлөлийн Дэд дарга
Áàãà òîéðóó- 44À Óëààíáààòàð-48
Ìîíãîë Óëñ
Óòàñ: +976-11-314579, 326513, 326445, 318896, 1941
Ôàêñ: +976-11-325635
E-mail: Ganbaatar@monef.mn, monef@magicnet.mn
KH.GANBAATAR MONEF

29. 30 302013.05.23 KH.GANBAATAR MONEF

30. KH.GANBAATAR MONEF 31