Мэргэжлийн боловсролын тогтолцоо үүсч хөгжсөний 50 жилийн ойн эрдэм шинжилгээний хуралд тавьсан илтгэл Ч.Алтанцэцэг

1. Мэргэжлийн боловсрол,
сургалтын байгууллагын
багшийн хөгжил
Багшийн хөгжлийн төв
АРГАЗҮЙЧ. Ч.АЛТАНЦЭЦЭГ

2. МБСБ-ын багшийн хөгжил
Өнгөрсөн 50 жилийн хугацаанд монголын төр засгаас үндэсний
эдийн засгийн өсөлтийг хангах, үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлэн иргэн
бүрийг амьдрах арга ухаанд сургах, тодорхой мэргэжил эзэмшүүлэх,
амьдрал хөдөлмөрт бэлтгэхийг боловсролын салбарын нэн
тэргүүний зорилт болгон тавьж ирсэн.
Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжлийн тэргүүлэх түвшинд
тавьж бүхийл талаар дэмжин ажиллаж ирсний нэг хэсэг нь багшийг
хөгжүүлэх үйл ажиллагаа байлаа.

3. МБСБ-ЫН БАГШИЙН ХӨГЖИЛ
Мэргэжлийн сургуулийн багшийн хөгжлийг монгол орны нийгэм эдийн засгийн
байдалтай салшгүй холбон авч үзвэл
Мэргэжлийн сургалтын
эхлэл тавигдсан үе
1930-1964 он
Техник мэргэжлийн
боловсролын нэгдмэл
тогтолцоо бүрдсэн үе
1965-1990 он
Нийгмийн шилжилтийн
үе 1990 оноос өнөөг
хүртэл

4. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ
1970 онд ТМС-ийн
багш, мастер нарын
мэргэжил, мэдлэгийг
дээшлүүлэх арга
хэмжээний тухай
БНМАУ-ын СнЗ-ийн
22-р тогтоол гарч
дараах байдлаар
мэргэжил мэдлэгийг
нь дээшлүүлэхээр
заасан байна.
Мэргэжил дээшлүүлэх хэлбэр
Бие дааж мэргэжил дээшлүүлэх
Их дээд сургуулийн оройн ба
эчнээ сургалт
Түр, курс семинар
Гадаад орнуудын дээд сургууль,
техникум, курсэд суралцуулах

5. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ
Мэргэжлийн онолын багш
МУИС-д барилгын инженер багш, ХААДС-д ХАА-н
инженерийн мэргэжлээр техник мэргэжлийн сургуулийн
инженер-багш бэлтгэх анги нээж, тэдгээрт тус бүр 30 хүн
элсүүлж байсугай.
Үйлдвэр сургалтын мастер багш
Улаанбаатар хотын барилгын техникум, Алтанбулгийн
ХАА-н техникумд үйлдвэрлэлийн сургалтын мастер
бэлтгэх ангийг 1980/1981 оны хичээлийн жилээс эхлэн
нээж, тус бүр 30 хүн элсүүлж байх.
Өндөр мэргэжилтэй үйлдвэрийн инженер техникийн
ажилтныг техник мэргэжлийн сургуулийн багш,
мастераар түр хугацаагаар томилон ажиллуулах
Ерөнхий эрдмийн багш
Багшийн их сургууль, МУИС, Орос хэлний дээд
сургуулийг төгссөн багш нар

6. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ
МАХН-ын ТХ, БНМАУ-ын СнЗ-ийн 1980 оны 3-р
тогтоолоор (8б) техник, мэргэжлийн сургуулийг багш,
үйлдвэрлэлийн сургалтын мастераар хангах зорилгоор
гадаадын дээд, тусгай мэргэжлийн дунд сургуульд
элсүүлэн сургах хүний тоог нэмэгдүүлэх арга хэмжээг жил
бүрийн төлөвлөгөөнд тусган хэрэгжүүлж байхаар
тогтоосон

7. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ
Эдгээр арга хэмжээний үр дүнд:
 1984 он гэхэд ТМС-ийн онолын багш нарын 97% нь
дээд боловсролтой
 Үйлдвэрлэлийн сургалтын мастеруудын 88% нь тусгай
дунд боловсролтой болсон байсан

8. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
2000
1500
1000
500
0
2500
31 59
44 54 79
900
1842
925
1160
2498
Сургуулийн тоо
Багшийн тоо
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ

9. МБСБ-ЫН БАГШИЙН ТОО 2014 ОНЫ СТАТИСТИК СУДАЛГААР
МБСБ-ын
нийт 79 МСҮТ,
коллежид
Ерөнхий эрдмийн
829 багш
Нийт 2498
багштайгаас
Мэргэжлийн
1669 багш

10. МБСБ-ЫН БАГШИЙН ХӨГЖИЛ
• Монгол улс зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоонд
шилжиж эхэлсэнээс хойш Техник-мэргэжлийн боловсрол,
сургалтын байгууллагууд аж ахуйн нэгж байгууллага,
иргэдийн хэрэгцээ захиалгын дагуу мэргэжилтэй ажилчдыг
сургаж бэлтгэхийн зэрэгцээ улс орны техник, технологийн
бодлогыг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн дунд, дээд боловсрол
бүхий инженер техникчдийг бэлтгэх бааз суурь болон
ажилласан.

11. ТЕХНИК МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН НЭГДМЭЛ
ТОГТОЛЦОО БҮРДСЭН ҮЕ
2004 онд Монголын
мянганы сорилтын сангийн
хэлэлцүүлгийн үеэс МБС-ын
багшийг хөгжүүлэх
тогтвортой бодлогыг
баримтлах болсон.
2004 оноос боловсролын
яамны дэргэд “Мэргэжил
аргазүйн Үндэсний төв”
байгуулснаар МСҮТ-ийн
багшийн онцлогт тохирсон
багшлах эрхийн сургалтын
хөтөлбөр боловсруулан
багшийг бэлтгэж эхэлсэн

12. БАЗТ-д хамрагдах сургуулийн тоо

13. БАЗТ-д хамрагдах сургуулийн тоо
2011 оноос БАЗТ-үүдээр багшлах эрхийн сургалт зохион явуулж
МСҮТ-ийн багшийг бэлтгэж байна.
Бүсийн аргазүйн төв
Бүсийн аргазүйн төвийн
байрлал
Бүсэд харьяалагдах
сургуулийн тоо
Улаанбаатар БАЗТ Үйлдвэр урлалын ПК 39
Хангайн БАЗТ Эрдэнэт хот. МСҮТ 11
Баруун БАЗТ Завхан аймаг. МСҮТ 9
Говийн БАЗТ Дундговь аймаг дахь МСҮТ 8
Төвийн БАЗТ Дархан хот. Дархан Өргөө ПК 8
Зүүн БАЗТ Дорнод аймаг. Дорнод ПК 4

14. МБСБ-ын багшийн хөгжил
Багшийн мэргэжил, ур чадварыг дээшлүүлэх хүрээнд олон улсын төсөл хөтөлбөр,
улсын төсвийн хөрөнгөөр багш, удирдах ажилтны мэргэжил дээшлүүлсэн байдлыг
авч үзвэл
1596 багш, удирдах
ажилтан
2506 багш, удирдах
ажилтан
1875 багш, удирдах
ажилтан
2010 онд 2011 онд 2012 онд

15. МСҮТ-ийн багшийг хөгжүүлэн ажилласан
олон улсын төсөл хөтөлбөр
МБС-т сүүлийн 20 жилийн хугацаанд хэрэгжсэн 14 төсөл хөтлбөрөөс
10 төсөлд багшийг хөгжүүлэн ажилласан байна
дд ТӨСӨЛ ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛСЭН БАЙГУУЛЛАГА
БАГШИЙН МЭРГЭЖИЛ ДЭЭШЛҮҮЛЭЛТ
Хэрэгжсэн Хэрэгжиж байгаа төсөл
1 Азийн хөгжлийн банк Хэрэгжсэн үргэлжилнэ
2 Чехийн хөгжлийн агентлаг хэрэгжсэн
3 Мянганы сорилтын сан хэрэгжсэн
4 Сингапур Темаsек сан хэрэгжсэн
5 Германы олон улсын хамтын ажиллагааны
нийгэмлэг
Хэрэгжиж байгаа
6 БНЭнэтхэг улсын Засгийн газар Хэрэгжиж байгаа
7 БНСУ-Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага Хэрэгжиж байгаа
8 Оюу-Толгой ХХК Хэрэгжиж байгаа
9 Швейцарийн хөгжлийн агентлаг Хэрэгжиж байгаа
10 НҮБ-ын хүн амын сан Хэрэгжиж байгаа

16. МСҮТ-ийн багшийг хөгжүүлэн ажилласан
олон улсын төсөл хөтөлбөр
ММСС-ын “Мэргэжлийн боловсрол, сургалт” төслийн хүрээнд Багшийн
мэргэжил дээшлүүлэх дэд төслөөр МСҮТ-ийн мэргэжлийн багш нарын
мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх системтэй сургалтыг зохион явуулсан.
Уг сургалтанд нийт 1600 гаруй багш хамрагдаж мэргэжлийн мэдлэг, ур
чадвараа дээшлүүсэн.

17. МСҮТ-ийн багшийн хөгжил
Мэргэжлийн боловсролын сургалт чадамжид суурилсан тогтолцоонд
шилжсэнээр багшийг хөгжүүлэх ажилд ихээхэн анхаарал хандуулж
ажилласны тод жишээ нь Оюу-Толгой ХХК-аас “МСҮТ-ийн багшийг
чадвахжуулах” төслийг 4 дэх жилдээ санхүүжүүлэн амжилттай
хэрэгжүүлж буй энэ төслийн хүрээнд МСҮТ, коллежийн нийт 2498 багшаас
1900 багш хамрагдсан байна.

18. МБСБ-ын багшийн хөгжил
Австралын ГЭРЧИЛГЭЭ-4 сургалтыг амжилттай дүүргэсэн эдгээр багш нар
өөрийн сургуулийн болон бүсийн ойролцоох бусад сургуулийн багш нарт
түгээн дэлгэрүүлэх сургалт явуулсанаар МСҮТ, коллежийн багш нарын
мэргэжлийн ур чадвар олгох сургалтын заах аргазүй, чадамжийг үнэлэх
үнэлгээний аргазүй, ажлын орчны эрсдэл үэнэлэх, түүнийг арилгаж устгах
тухай цогц чадамж эзэмшин ажлын байрандаа амжилттай хэрэгжүүлэн
ажиллаж байна

19. МБСБ-ын багшийн хөгжил
2011-2012 оны хичээлийн жилээс анх удаа мэргэжлийн боловсролын
салбарын багш бэлтгэх сургалтыг 3 жилийн хугацаатайгаар төлөвлөн
1. Дорнод Политехник Коллеж,
2. Дархан Өргөө Политехник Коллеж,
3. Улаангом Политехник Коллеж ,
4. Монгол-Солонгосын Политехник Коллеж,
5. Барилгын Политехник Коллежид салбарын шинэ залуу багш
бэлтгэн ажилласан.

20. МБСБ-ЫН БАГШИЙН ХӨГЖИЛ
• 2014-2015 оны хичээлийн жилээс МУ-ын ХЯ-наас МСҮТ-
ийн багшийн хөгжлийг тогтвортой дэмжин ажиллах
зорилгоор “Оюу-Толгой” ХХК-ийн санхүүжилтээр Монгол-
Солонгосын Политехник Коллежийг түшиглэн БАГШИЙН
ХӨГЖЛИЙН ТӨВ байгуулан үйл ажиллагаагаа явуулж
байна.
• Багшийн хөгжлийн төв нь цаашид салбарын шинэ
залуу багшийг бэлтгэх, давтан сургах, багшийг
тасралтгүй хөгжүүлэх зорилготойгоор байгуулагдан
үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

21. МБСБ-ЫН БАГШИЙН ХӨГЖИЛ
Мэдээлэл
аргазүйн
Үндэсний
төв
Үнэлгээ
аргазүйн
төв
БАЗТ
Багшийн
хөгжлийн
төв

22. Дүгнэлт
• Мэргэжлийн боловсрол, сургалт Чадамжид суурилсан
сургалтын тогтолцоонд бүрэн шилжихэд багшийн гүйцэтгэх
үүрэг, түүний эзлэх байр суурийг зөв тодорхойлох
• Техник, технологийн хурдацтай хөгжил, мэргэжлийн боловсрол
сургалтын дэлхий нийтийн хандлагыг харьцуулан судалж
багшийг системтэй сургах тогтолцоо, эрх зүйн баримт бүрдүүлэх
шаардлага байна.
• МБСБ-ын багшийг тогтвор суурьшилтай үр бүтээлтэй
ажиллуулахад нөлөөлөх хүчин зүйлийг судлах, шийдвэрлэх.

23. МБСБ-ын багшийн хөгжил
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА