Мэргэжлийн боловсролын тогтолцоо үүсч хөгжсөний 50 жилийн ойн эрдэм шинжилгээний хуралд тавьсан илтгэл Илтгэгч Б.Байгалмаа

1. “МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ,
СУРГАЛТЫН ЧАНАРЫН ХЯНАЛТ,
ҮНЭЛГЭЭНИЙ ШИНЭЧЛЭЛ”
МБСБХЗГ-ын мэргэжилтэн
Б.Байгалмаа
1

2. 2

4. Хөдөлмөрийн яам
Чадамжид
суурилсан
сургалт
МСҮТ, ПК
МБС-д оролцогч
талууд
Төсөл донор
байгууллага
4

5. Судалгааны зорилго:
Чадамжид суурилсан сургалт, үнэлгээний хэрэгжилтийн
төвшинг тодорхойлж тулгамдсан асуудлыг тодорхойлж
хувилбар боловсруулан цаашдын үйл ажиллагааны бодлогод
чиглэлийг тодорхойлох
(МСҮТ-ийн 55 байгууллагын 771 багш)
ЧССХ-ийн
хэрэгжилт
ЧСС-ын
үнэлгээний
хэрэгжилт
Багшийн
мэдлэг ур
чадварын
нөөц
/өөрийн
үнэлгээ/
Чадамжид
суурилсан
Сургалтын
орчин
Ажил
олгогчийн
оролцоо
5

6. Техникийн боловсрол Мэргэжлийн боловсрол
Мэргэжлийн сургалт
17%
64%
19%
6

7. Бүсийн нэр
Хамрагдва
л зохих
сургууль
ЧСС-ыг нэгж шатанд хэрэгжүүлэгч нь-Багш,
Багшийн саналыг ЧСС-ын хэрэгжилтийн бодлогод
Хамрагдсан сургууль
Хамрагдсан
тусгаж, оролцуулах...
сургалтын алба
Хамрагдсан
багшийн тоо
Улаанбаатар
бүс
26 23 88,5 22 84,6 253
Баруун бүс 7 6 85,7 6 85,7 101
Зүүн бүс 5 5 100,0 5 100,0 86
Говийн бүс 5 5 100,0 5 100,0 97
Төвийн бүс 12 8 66,7 8 66,7 124
Хангайн бүс 11 8 72,7 7 63,6 110
Нийт 66 55 83,3% 53 80,3% 771
Нийт сургалтын байгууллагуудын 70,5% нь судалгаанд хамрагдсан, 7

8. 69.3
42.9 41.2
20.8
41.1 40.5
10.0
16.0 18.3
80.0
70.0
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
ЧССХ-ийн загварын
дагуу бие дааж
боловсруулсан
хөтөлбөрийг
ашигладаг
АО-ийн
оролцоотойгоор
сургуулийн багийн
боловсруулж
баталсан
хөтөлбөрийг
ашигладаг
Уламжлалт
хөтөлбөр
төлөвлөгөөгөө
ашиглаж байна
тийм
үгүй
хариулаагүй
8

9. 39.7
44.9
10.6
4.8
28.9
48.2
16.0
6.9
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
сайн дунд тааруу хариулаагүй
ЧССХөтөлбөрийн хэрэгжилт ЧССҮнэлгээний хэрэгжилт

10. 46.2
36.3 35.5
43.3
55.9
46.7
66.1
49.0
27.8
35.1
41.4 41.4 43.2
28.7
39.3
27.6
36.8
46.7
15.7 16.5
19.6
9.6
14.0 12.2
2.1
10.1
20.1
3.0
5.8
3.5 3.9
1.4 1.8
4.2 4.0 5.4
70.0
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
сайн дунд тааруу хариулаагүй

11. Ажил олгогчдын идэвхи оролцоо сул байна. Тэдэнтэй хамтран ажиллах талаар..
24.3
47.5
67.3
35.7
23.5
34.9 34.2
51.0
39.6
36.7
18.2
25.3 24.3
30.9 32.3
27.8
24.3
5.7 5.1
28.7
41.4
23.0 22.3
11.9 10.1 9.5 10.4 10.9 11.3 11.2 10.150.8
80.0
70.0
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
Хөтөлбөр,
төлөвлөгөө
боловсруулахдаа
ажил олгогчийг
оролцуулдаг
Ажлын байранд
тавигддаг
шаардлагыг
судалдаг
Сурагчид ажлын
байранд дадлага
хийх
Багш ажил
олгогчийн
дэмжлэгтэйгээр ур
чадвараа
дээшлүүлдэг
Сургууль дээр
сургалтын орчин
сайжруулахад
ажил олгогчоос
дэмжлэг авсан
Ажлын байранд
сургалт зохион
байгуулдаг
Сургалтанд татан
оролцуулдаг
(Онол дадлагын
хичээл)
Төгсөлтийн
үнэлгээг хамтран
зохион байгуулдаг
тогтмол эхэлж байна огт үгүй хариулаагүй

12. 27.8
36.3
46.2
46.7
55.9
37.5
41.4
35.1
39.3
28.7
41.9
46.7
16.5
17.1
15.7
5.4
5.8
12.2
14.0
20.1
3.5
3.0
1.8
1.4
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Үнэлгээний орчинг ажлын байртай дүйцүүлэн
бүрдүүлсэн байдал
Түүхий эд, Материалын хангамж
Багаж хэрэгсэлийн хүртээмж
Лаборатори, дадлагын газрын хангамж
Ном сурах бичиг
Сургалтын хэрэгсэл хангамж, (Проектор,
Компьютер, самбар, ...)
сайн дунд тааруу хариулаагүй
12

13. 71.1 72.1
65.9
48.9
23.3 23.0
26.5
38.3
1.4 1.2
4.2
7.4
4.2 3.8 3.5 5.4
80.0
70.0
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
Мэдлэг Ур чадвар Дадлага, туршлага Сургалтанд ашиглаж
буй хөтөлбөр
хангалттай дунд хангалтгүй хариулаагүй

14. 42
47
9
17
33 32
17 18
30
50
15
5
43 45
12
1
31
47
15
6
35
50
10
5
34
47
13
6
60
50
40
30
20
10
0
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
сайн
дунд
тааруу
хариулаагүй
Баруун бүс Зүүн бүс Улаанбаатар
бүс
Говийн бүс Төвийн бүс Хангайн бүс дунджаар
14

15. № Судалгаанд оролцогчдоос санал болгож буй шийдлийн жагсаалт
Хэрэгжилтийн
багийн ажилд
тусгагдсан нь
ЧССҮнэлгэ
эний
Чанарын
баталгаан
ы
1 Багш нарыг хөтөлбөр боловсруулахад оролцуулах, сургах (30 багшийн санал) +
2
Улсын хэмжээнд мэргэжил бүрээр ижил хөтөлбөр төлөвлөгөөтэй болох (28
багшийн санал)
+
3 Үнэлгээний гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт тодорхойлох (6 багшийн санал) + +
4 Сургалтын хөтөлбөр боловсруулахад АО оролцуулах (3 багшийн санал) + +
5 Боловсруулсан хөтөлбөрийг турших, сайжруулах (3 багшийн санал) +
6 Мэргэжлийн байгууллагатай хамтран боловсруулах ( 4багшийн санал) +
7 Мэргэжлийн багш нарын баг бүрдүүлэх (6 багшийн санал) + +
8 Орчин бүрдүүлэх (13 багшийн санал)
9 Ангийн сурагчдын тоог анхаарах(3 багшийн санал)
10 Журналыг өөрчлөх (2 багшийн санал) + +
11 Дадлагын сургалтын түүхий эдийн хангамжийг сайжуулах (2 багшийн санал) + +
12 Багш, суралцагчдын ном гарын авлагын хангамжийг сайжруулах (8 багшийн санал) + +
13 АО хамтран дадлагын байр тохижуулах ( 2багшийн санал) +
14 АО-ын түншлэл сайжруулах (5 багшийн санал) +
15 Ерөнхий эрдмийн багш нарт ЧСС боловсруулах сургалт (2 багшийн санал) +
16 МБС-ын тогтолцоог сайжруулах (1 багшийн санал) + +
17 багш нарын үнэлгээг суралцагчдын ур чадвартай холбох (1 багшийн санал) + + +
18
Багш бүрийг мэргэжил бүрээр тусгайлан сургалтанд бүрэн хамруулах (26 багшийн
санал)
+
19 Үйлдвэрлэл дээр хөгжих боломжтой болох (9 багшийн санал)
20 орчин үеийн дэвшилтэт техник технологи эзэмших (6 багшийн санал)
21 Туршлага судлуулах +
22 Багш нарт өөрийгөө хөгжүүлэх цаг гаргах ( 1багшийн санал)
23 Мэргэжлийн багш нарын холбоо байгуулах (5 багшийн санал) +

16. Чадамжид суурилсан
сургалтын хөтөлбөр
боловсруулах ашиглах
байдалд
•Чадамжийн стандартыг боловсруулах,
• Чадамжид суурилсан сургалтын хөтөлбөрийн нэгдсэн
сантай болох
ЧСС-ын үнэлгээний
төлөвлөгөө үнэлгээний арга
зүй
• Үнэлгээ, арга зүйн төвтэй болох
•Үнэлгээний ажилтнуудыг бэлтгэх, сургах,
гэрчилгээжүүлэх
•Явцын үнэлгээн дээр анхаарах /багшийн жишээг
хавсаргав/
Багшийн мэдлэг ур чадвар
/өөрийн үнэлгээ/
• Сургалтууд зохион байгуулах, багш нарыг тэгш
хамруулах
•Туршлага судлах аялал зохион байгуулах
•....
Чадамжид суурилсан
сургалтын орчин
• Ажлын байрны орчинтой дүйцүүлэхүйц орчин бүрдүүлэх
•Дадлагын сургалтыг ААН –д зохион байгуулах
•....
Ажил олгогчийн оролцоо • Салбар зөвлөлийн ажлыг тогтмолжуулах
•АО-ийн оролцоог нэмэгдүүлэх
•.... 16

17. Өмнө нь үйлдвэр сургалтын хичээлийн үнэлгээг хийхдээ 1 бүлэг сэдэв дуусгаад графикийн дагуу сорилын шалгалт
авч ур чадварыг тодорхойлж үнэлгээ өгч ирсэн бөгөөд, дээрх аргаар үнэлгээг хийхэд сургалт өдөр тутамдаа нэг
хэвийн сурагчдыг идэвхжүүлэх, сэдэлжүүлэх, өрсөлдүүлэх тал дээр дутмаг байна гэж үзээд 2-р курсээс нэг
чадамжийн нэгж хичээл дээр явцын үнэлгээний хяналтын хуудас гарган туршсан. ГШҮ, ҮНШҮ үзүүлэлтийг
урьдчилан гаргаж, ангид ил тод байршуулж, үнэлгээг өдөр тутам хийж туршсан.
Ингэснээр сурагчдын мэдлэг ур чадвар, сонирхол идэвх оролцоо нэмэгдэж, хичээл таслалт багасаж, өдөр бүр
үнэлгээ хийлгэх, ур чадвараа дээшлүүлэх хүсэлтэй болсон. Дээрх хяналтын хуудсаар олон талын мэдлэгийг өгөхийг
хичээсэн. Өөрөөр хэлбэл: Замын хөдөлгөөний гэрлэн дохионы 3 өнгийг тогтооход дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор
ахицын түвшинг хэмжих тэмдэглэгээ болгон ашигласан. Багш явцын үнэлгээг хийснээр мэдлэг ур чадварын өсөлт
бууралтыг хянах, мэдлэг чадвар нь сул сурагчдад анхаарал хандуулж ахиц гаргахад нь дэмжлэг үзүүлэх, аль хэсэгт
17
хүүхдүүд тааруухан байна гэдгийг олж харснаар өөрийн заах арга, хөтөлбөр төлөвлөгөөгөө эргэж харахад чухал ач
холбогдолтой байсан.

18. 18
Чанарын баталгаа гэдэг нь тухайн байгууллага эрхэм зорилгоо
хэрэгжүүлэх явцдаа өөрсдийн хийж байгаа үйлдлээ хянан
баталгаажуулж байгууллага өөртөө итгэх итгэлийг бий болгодог
системтэй үйл явц юм.

19. Гадаадад ур чадвар
эзэмшигч иргэн
Төгсөгчид
ХӨНДЛӨНГИЙН ҮНЭЛГЭЭ
Хөндлөнгийн үнэлгээ
үнэлгээний ажилтан
Иргэд (Ур чадвар
бүхий)
Сургалтын
байгууллага
Сургалтын хөтөлбөр
Сургалтын хөтөлбөр
боловсруулагч
Багш (Үнэлгээний
ажилтан)
Сургагч багш

20. Улаанбаатар БАЗТ
Хангай БАЗТ
Говь БАЗТ
Зүүн БАЗТ
Баруун БАЗТ
Төвийн БАЗТ
ХӨДӨМӨР
ЭРХЛЭЛТИЙН
ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨВ
ҮНЭЛГЭЭ
АРГА ЗҮЙН
ТӨВ
Төв комисс
Салбар зөвлөлүүд

21. 21