Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620 Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van Download luận án tiến sĩ ngành Hồ Chí Minh học với đề tài: Xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận án tham khảo

1. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN MINH HẢI
XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở TÂY NGUYÊN HIỆN NAY
THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH HỒ CHÍ MINH HỌC
Mã số: 62 31 02 04
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS, TS Nguyễn Thị Kim Dung
HÀ NỘI - 2019

2. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn đầy đủ theo qui định.
Tác giả
Nguyễn Minh Hải

3. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.......................................................................................................1
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU............................6
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ...........................................6
1.2. Những vấn đề đã được nghiên cứu và những nội dung luận án tiếp tục
nghiên cứu....................................................................................................31
Chương 2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ
NHÀ GIÁO.................................................................................................36
2.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài.....................................36
2.2. Một số quan điểm cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội
ngũ nhà giáo.................................................................................................42
2.3. Giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo........73
Chương 3. XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
Ở TÂY NGUYÊN THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH - THỰC TRẠNG
VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA...................................................................85
3.1. Khái quát đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng đội
ngũ giảng viên và sự ra đời, phát triển các trường đại học ở Tây Nguyên.....85
3.2. Thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây
Nguyên giai đoạn 2013 - 2018 và những vấn đề đặt ra ................................92
Chương 4. PHƯƠNG HƯỚNG, NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP XÂY
DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở TÂY
NGUYÊN HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH................ 120
4.1. Những nhân tố tác động đến việc xây dựng đội ngũ giảng viên các
trường đại học ở Tây Nguyên..................................................................... 120
4.2. Phương hướng, nội dung xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại
học ở Tây Nguyên giai đoạn 2019 - 2030................................................... 129
4.3. Giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây
Nguyên giai đoạn 2019 - 2030.................................................................... 138
KẾT LUẬN............................................................................................... 157
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............................................................. 160
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................ 161
PHỤ LỤC.................................................................................................. 179

4. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL: Cán bộ quản lý
CNXH: Chủ nghĩa xã hội
CMCN: Cách mạng công nghiệp
DTTS: Dân tộc thiểu số
GDĐH: Giáo dục đại học
GD-ĐT: Giáo dục - đào tạo
GS: Giáo sư
GV: Giảng viên
ĐNGV: Đội ngũ giảng viên
ĐNNG: Đội ngũ nhà giáo
PGS: Phó Giáo sư
SV: Sinh viên

5. DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Số giảng viên cơ hữu và sinh viên các trường đại học ở Tây
Nguyên năm học 2017 - 2018.......................................................................99
Bảng 3.2. Giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác tuyển chọn
đội ngũ giảng viên ..................................................................................... 101
Bảng 3.3. Giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác qui hoạch đội
ngũ giảng viên theo chức danh nghề nghiệp viên chức giảng dạy............... 102
Bảng 3.4. Giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác sử dụng đội
ngũ giảng viên ........................................................................................... 104
Bảng 3.5. Giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác đào tạo, bồi
dưỡng đội ngũ giảng viên........................................................................... 107
Bảng 3.6: Giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá chính sách đãi ngộ đối
với đội ngũ giảng viên ............................................................................... 108

6. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt
xuất, nhà tư tưởng lỗi lạc của dân tộc Việt Nam. Trong hệ thống tư tưởng Hồ
Chí Minh, tư tưởng về xây dựng đội ngũ nhà giáo (ĐNNG) là một trong
những nội dung quan trọng thể hiện lý tưởng sâu xa của Người về xây dựng
con người mới xã hội chủ nghĩa, đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc
trên thế giới. Ngay sau khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hồ
Chí Minh đã nhận thức rõ sự cần thiết phải xây dựng nền giáo dục mới, trong
đó có giáo dục đại học (GDĐH), và coi đây là một trong những điều kiện căn
bản, quyết định sự độc lập, giàu mạnh của đất nước, để sánh vai với các
cường quốc năm châu. Trên cương vị là người lãnh đạo cao nhất của Đảng và
Nhà nước, Hồ Chí Minh đã dành nhiều thời gian, tâm huyết lãnh đạo, chỉ đạo
và tổ chức thực hiện xây dựng nền giáo dục cách mạng, trong đó có việc xây
dựng đội ngũ nhà giáo. Thực tế trên đất nước ta đã hình thành một đội ngũ
nhà giáo tâm huyết, tài năng đáp ứng yêu cầu xây dựng nền giáo dục mới,
phục vụ đắc lực cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Những quan điểm về xây dựng ĐNNG trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh để
lại vẫn có giá trị lý luận và thực tiễn quan trọng cần phải được nghiên cứu sâu
hơn và quán triệt, vận dụng vào xây dựng đội ngũ giảng viên (ĐNGV) các
trường đại học ở nước ta hiện nay.
Trong thời kỳ đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định giáo dục
và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04-11-2013
của Ban Chấp hành Trung ương Đảng chỉ ra một trong những giải pháp quan
trọng để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo là phát triển đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân

7. 2
chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế. Xây dựng đội ngũ giảng viên đủ về
số lượng, đảm bảo về chất lượng, cơ cấu là một trong những nhân tố quan
trọng có ý nghĩa quyết định chất lượng đào tạo nguồn nhân lực bậc đại học
hiện nay. Tuy nhiên, thời gian qua, việc xây dựng đội ngũ giảng viên các
trường đại học trong cả nước nói chung và các trường đại học ở Tây Nguyên
nói riêng còn nhiều bất cập, hạn chế. Đó là sự thiếu hụt về số lượng, giảm sút
về chất lượng, mất cân đối về cơ cấu đội ngũ giảng viên; một số giảng viên
chưa theo kịp yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo, thiếu tâm huyết, thậm chí
vi phạm đạo đức nghề nghiệp.
Hiện nay, vùng Tây Nguyên có 4 trường đại học, đó là Trường Đại học
Đà Lạt, Trường Đại học Tây Nguyên, Trường Đại học Yersin Đà Lạt và
Trường Đại học Buôn Ma Thuột. Trong bối cảnh Tây Nguyên đang đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì vai trò của các trường đại học, cụ thể là đội
ngũ giảng viên càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên, đội ngũ giảng viên các
trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển
cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu; tỉ lệ giảng viên có học hàm, học vị cao
còn thấp; tỉ lệ giảng viên chưa đạt chuẩn cao; còn có sự mất cân đối trong cơ
cấu ngành nghề, dân tộc; số lượng giảng viên chưa đáp ứng qui mô đào tạo;
môi trường làm việc chưa giữ chân và thu hút được giảng viên trình độ cao,...
Để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống đồng bào các dân tộc Tây
Nguyên, các trường đại học của vùng phải là những đầu tàu trong việc đào tạo
nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyển giao tri thức, khoa học - công nghệ.
Thực tế đặt ra cần phải có những giải pháp khả thi để xây dựng ĐNGV các
trường đại học ở Tây Nguyên đảm bảo số lượng, chất lượng, cơ cấu, đáp ứng
yêu cầu phát triển trong giai đoạn tới.
Từ những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề: “Xây dựng đội
ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay theo tư tưởng
Hồ Chí Minh” làm đề tài luận án tiến sĩ chuyên ngành Hồ Chí Minh học.

8. 3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
Nghiên cứu một cách có hệ thống nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng đội ngũ nhà giáo để vận dụng vào xây dựng đội ngũ giảng viên các
trường đại học ở Tây Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp xây dựng đội ngũ
giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên giai đoạn 2019 - 2030 theo tư
tưởng Hồ Chí Minh
2.2. Nhiệm vụ
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, đánh giá khái
quát kết quả nghiên cứu đã đạt được và chỉ ra những vấn đề luận án cần tiếp
tục nghiên cứu.
- Phân tích, hệ thống hóa nội dung và rút ra giá trị của tư tưởng Hồ Chí
Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo.
- Phân tích làm rõ thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại
học ở Tây Nguyên giai đoạn 2013 - 2018 theo tư tưởng Hồ Chí Minh; chỉ ra
những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra đối với việc
xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay.
- Nêu lên những nhân tố tác động, phương hướng, nội dung và giải
pháp xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên giai
đoạn 2019 - 2030 theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo và công tác xây
dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên theo tư tưởng Hồ
Chí Minh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung nghiên cứu: Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ
nhà giáo được thể hiện trong các tác phẩm, bài nói, bài viết và thông qua hoạt

9. 4
động chỉ đạo thực tiễn xây dựng nền giáo dục cách mạng của Hồ Chí Minh;
Đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng đội ngũ giảng viên
các trường đại học; công tác xây dựng đội ngũ giảng viên của các trường đại
học ở Tây Nguyên theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Về không gian nghiên cứu: đề tài nghiên cứu bốn trường đại học đóng
trên địa bàn Tây Nguyên gồm Trường Đại học Đà Lạt, Trường Đại học Tây
Nguyên, Trường Đại học Yersin Đà Lạt và Trường Đại học Buôn Ma Thuột.
- Về thời gian nghiên cứu: đề tài nghiên cứu công tác xây dựng đội ngũ
giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên giai đoạn 2013 - 2018.
Năm 2013 là thời gian bắt đầu triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-
NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa
trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế”; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học được
Quốc hội thông qua ngày 18/6/2012, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013;
Quyết định số 37/2013/QĐ-TTg ngày 26/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ
“Về việc điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng giai
đoạn 2006 - 2020”.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Đề tài luận án được tiến hành trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về
giáo dục - đào tạo, xây dựng đội ngũ nhà giáo.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài luận án tuân thủ phương pháp nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Đồng thời kết hợp với các phương
pháp cơ bản sau: phân tích - tổng hợp, lịch sử - lôgíc, điều tra xã hội học,
thống kê.

10. 5
5. Đóng góp mới về khoa học của đề tài
- Đề tài đã nghiên cứu làm sâu sắc hơn hệ thống quan điểm của Hồ Chí
Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo, đặc biệt là về nội dung và giá trị của tư
tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo.
- Đề tài đã chỉ ra những thành tựu, hạn chế của công tác xây dựng đội
ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên giai đoạn 2013 - 2018 theo
tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó phân tích làm rõ những vấn đề đặt ra đối với
việc xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay.
- Đề tài đã phân tích làm rõ những nhân tố tác động, đề xuất phương
hướng, nội dung và giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học
ở Tây Nguyên giai đoạn giai đoạn 2019 - 2030 theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- Đề tài góp phần làm sâu sắc hơn hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh
về xây dựng đội ngũ nhà giáo, đồng thời góp phần tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.
- Góp phần cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng, Nhà nước, các trường
đại học ở Tây Nguyên đề ra đường lối, chính sách, kế hoạch phù hợp để xây
dựng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục đại học vùng
Tây Nguyên.
- Kết quả của luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo, phục vụ
nghiên cứu, giảng dạy, học tập chuyên ngành tư tưởng Hồ Chí Minh và Hồ
Chí Minh học tại các trường đại học, học viện ở nước ta hiện nay.
7. Kết cấu của luận án
Luận án được trình bày theo kết cấu: phần mở đầu, phần nội dung chính,
phần kết luận, danh mục công trình của tác giả đã công bố, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục. Nội dung chính của luận án được trình bày trong 4
chương và 10 tiết.

11. 6
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1.1. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà
giáo và sự vận dụng xây dựng đội ngũ nhà giáo ở nước ta
1.1.1.1. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về giáo dục - đào tạo là
một nội dung quan trọng, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn đối với sự phát
triển của dân tộc Việt Nam. Bước vào thời kỳ đổi mới, đặc biệt là từ năm
1990 trở lại đây, nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lý giáo dục đã nhận thức rõ
giá trị và tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, đi sâu
nghiên cứu nội dung này ở nhiều góc độ, cả về nghiên cứu cơ bản và nghiên
cứu vận dụng. Liên quan đến nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
đội ngũ nhà giáo, có thể tóm lược thành tựu nghiên cứu đạt được qua một số
công trình sau:
Công trình Bách Khoa thư Hồ Chí Minh, Tập 1, Hồ Chí Minh với Giáo
dục - Đào tạo [89] do Phan Ngọc Liên và Nguyên An biên soạn. Đây là
công trình lớn bàn về tư tưởng giáo dục - đào tạo của Hồ Chí Minh. Nội
dung công trình chia làm ba phần: Phần 1 “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục”, trong đó giới thiệu một số đoạn trích trong các bài viết, bài nói của Hồ
Chí Minh về giáo dục, thể hiện tư tưởng của Người trên các chủ đề lớn như
mục tiêu, tính chất, nội dung giáo dục, lý luận về giáo dục nói chung, về dạy
học nói riêng; Phần 2 “Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục”, tập
hợp các bài viết, đoạn trích của các nhà nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục nói chung, quán triệt tư tưởng của Người
vào thực tiễn giáo dục, đào tạo Việt Nam; Phần 3 “Nguyễn Ái Quốc - Hồ
Chí Minh trong nhà trường”, làm rõ việc đưa tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo

12. 7
dục vào nhà trường thông qua dạy học một số bộ môn, chủ yếu là văn học và
lịch sử. Trong phần 2 của cuốn sách, tác giả sưu tầm một số bài nghiên cứu
phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo.
Trong bài Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục [71], Phạm Minh Hạc
bàn đến quan điểm Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của nhà giáo, nội dung xây
dựng đội ngũ nhà giáo gồm phẩm chất và năng lực. Hồ Chí Minh luôn đề
cao vị trí, vai trò của cô giáo, thầy giáo trong xã hội mới, nếu không có thầy
giáo, cô giáo thì không có giáo dục, không có thế hệ công dân tốt để xây
dựng xã hội tương lai. Xây dựng đội ngũ nhà giáo phải luôn gắn liền phẩm
chất với năng lực, tuy nhiên phẩm chất chính trị, đạo đức phải được đặt lên
hàng đầu, đó là lòng yêu nghề, yêu trẻ, hết lòng chăm sóc, giáo dục học sinh,
không ngừng rèn luyện đạo đức, tự đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao tay nghề.
Đội ngũ nhà giáo với đầy đủ phẩm chất và năng lực chính là vấn đề then
chốt, quyết định chất lượng giáo dục-đào tạo.
Nguyễn Đình Cống, trong bài Suy nghĩ về chức năng của người thầy
theo lời Bác Hồ [42], khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thầy
giáo, nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục. Nhưng để thực hiện
được vai trò vẻ vang của mình trước hết thầy phải xứng đáng là thầy, người
thầy phải được lựa chọn cẩn thận, chu đáo vì không phải ai cũng làm thầy
được. Theo tác giả, Hồ Chí Minh yêu cầu người thầy giáo cần có ba phẩm
chất chủ yếu: tâm hồn, kiến thức và phương pháp sư phạm. Tâm hồn của
người thầy được xây dựng trên cơ sở lòng yêu thương vô hạn, lòng quý mến
và tôn trọng con người. Chính lòng yêu quý đó là cội nguồn của mọi tình
cảm cao đẹp, là khởi thủy của đạo đức. Đối với thầy giáo, lòng yêu thương
con người trước hết cần thể hiện ở lòng yêu thương học sinh và đồng nghiệp,
chính nhờ lòng yêu thương ấy mà mỗi lời giảng của thầy là mỗi lời xuất phát
từ đáy lòng và vì thế nói mới dễ thấm sâu vào tâm trí học sinh. Kiến thức
người thầy bao gồm nhiều mặt. Trước hết là kiến thức vững vàng, sâu rộng

13. 8
về chuyên môn, trong đó kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết, thực tế và
kinh nghiệm, giữa nhận thức và thực hành. Nhưng chỉ giỏi về chuyên môn
thì chưa đủ, còn cần những kiến thức rộng rãi về xã hội, về con người và về
các ngành khoa học khác. Phương pháp sư phạm của người thầy đóng vai trò
quan trọng. Phương pháp sư phạm bao gồm nhiều vấn đề mà trước hết và
quan trọng nhất là cách khơi dậy ở học sinh sự say mê học tập, sự khát khao
hướng về cái thiện, là làm cho học sinh hứng thú trong việc tìm tòi, khám
phá cái mới, cái đẹp. Phương pháp dạy học phải vươn tới chỗ phát triển và
bồi dưỡng tài năng, động viên được sức mạnh nội tâm của con người.
Nguyễn Đăng Tiến, trong bài Hồ Chủ tịch và vấn đề xây dựng đội ngũ
giáo viên [151], phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của người
thầy: “Trong suốt cuộc đời hoạt động cứu nước, cứu dân của mình, Hồ Chủ
tịch luôn coi trọng giáo dục và vai trò, vị trí của ông thầy”. Người đánh giá
rất cao đội ngũ giáo viên, coi họ là “đội tiên phong trong sự nghiệp tiêu diệt
giặc dốt”, là người “mở mang tri thức phổ thông cho đồng bào”, “xây đắp
nền văn hóa sơ bộ cho dân tộc”, là những “vô danh anh hùng”. Người thầy
trong xã hội cũ và người thầy trong xã hội mới có vị trí hoàn toàn khác nhau.
Trong xã hội cũ nghề thầy giáo là gõ đầu trẻ để kiếm cơm ăn, trong xã hội
mới người thầy có một sự nghiệp vẻ vang, quan trọng là “trồng người”,
“chăm lo dạy dỗ con em của nhân dân thành người công dân tốt, người cán
bộ tốt của nước nhà” [151, tr.309]. Tác giả cũng chỉ ra năng lực và phẩm
chất người thầy giáo là lòng yêu nghề, yêu trẻ, phải làm kiểu mẫu về mọi
mặt tư tưởng, đạo đức, lối làm việc. Để làm tốt công tác giảng dạy của mình,
người giáo viên còn phải hình thành cho mình hàng loạt những năng lực sư
phạm khác như năng lực dạy học, năng lực ngôn ngữ, năng lực tổ chức, năng
lực giao tiếp.
Tác giả Hoàng Trang, trong bài Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục -
những nội dung cơ bản [155], đã nêu ra và phân tích những nội dung cơ bản

14. 9
của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo. Tác giả phân tích: các thầy
giáo, cô giáo có vai trò nòng cốt trong việc đào tạo thế hệ trẻ, những thầy
giáo, cô giáo trước tiên phải giáo dục, bồi đắp cho thế hệ trẻ lòng yêu quê
hương đất nước, niềm tự hào với truyền thống lịch sử dân tộc mà bắt đầu
ngay từ yêu thương những người ruột thịt, bạn bè và đồng loại, giáo dục tinh
thần pháp luật cho họ mà bắt đầu từ ý thức tôn trọng tập thể, tổ chức, nội quy
nhà trường và trật tự xã hội. Người đặc biệt chú trọng đến phương pháp giảng
dạy của người thầy: "học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản
xuất, nhà trường gắn liền với xã hội", "phải nâng cao và hướng dẫn" khả năng
tự đào tạo cho người học, phải "lấy tự học làm cốt", "phải nêu cao tác phong
độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng", đặc biệt chú ý phương pháp truyền thống
của dân tộc là phương pháp nêu gương (thân giáo) chỉ ra những ưu điểm ở
mỗi con người, khích lệ động viên họ phát huy mặt tốt, hạn chế mặt xấu đi
đến thủ tiêu nó làm cho con người ngày càng hoàn thiện.
Công trình viết chung của hai tác giả Vũ Văn Gầu và Nguyễn Anh Quốc
Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp phát triển giáo dục [63] là một công
trình chuyên khảo nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. Tác giả
trình bày khá toàn diện các mặt tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục: nguồn gốc
hình thành, vai trò, mục đích, nội dung, phương pháp, đặc điểm của tư tưởng
Hồ Chí Minh về giáo dục, đồng thời nêu lên một số nội dung vận dụng tư
tưởng giáo dục Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đổi mới và phát triển giáo dục
hiện nay. Về vị trí, vai trò của nhà giáo trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả
cũng đồng quan điểm với một số tác giả đã nêu trên là Hồ Chí Minh đánh giá
vị trí, vai trò của nhà giáo là “rất quan trọng và vẻ vang”, quyết định sự phát
triển của sự nghiệp giáo dục. Về phẩm chất nhà giáo, Hồ Chí Minh yêu cầu
nhà giáo trước hết phải có đạo đức, có chí khí cao thượng, “tiên ưu hậu lạc”,
thương yêu học trò, luôn tự sửa mình, làm gương, học tập nâng cao trình độ.
Về kiến thức phải học cả chính trị và chuyên môn. Nhà giáo trước hết phải

15. 10
có tinh thần yêu Tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, luôn gắn bó với giai cấp lao
động, những người công nông, trung thành tuyệt đối với sự nghiệp cách
mạng của dân tộc, luôn tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng
hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Như vậy, nội dung xây dựng nhà giáo
ở đây bao gồm đạo đức, chính trị, chuyên môn. Về giải pháp xây dựng đội
ngũ giảng viên, tác giả nhấn mạnh đến giải pháp tự đào tạo của nhà giáo, đó
là nhà giáo phải tham gia vào hoạt động thực tiễn xã hội để đào sâu kiến thức,
rút kinh nghiệm trong công tác giảng dạy. Các thầy giáo, các cô giáo là lao
động trí óc, phải gần gũi dân chúng, phải biết sinh hoạt của nhân dân, yêu
nhân dân, yêu học trò, gần gũi cha mẹ học sinh. Nếu thầy cô giáo chỉ biết đọc
sách thôi thì không đủ để làm thầy, cô giáo.
Công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục [189] do Lê Văn Yên
chủ biên là một công trình tập hợp nhiều bài viết quan trọng của các nhà lãnh
đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước, các nhà nghiên cứu, nhà giáo dục, chuyên
gia. Công trình là một tập tư liệu quý để giúp nghiên cứu, học tập và vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh vào sự nghiệp đổi mới giáo dục nước ta hiện nay. Nội
dung sách gồm 3 phần: Tư tưởng Hồ Chí Minh - Tài sản quý giá của Đảng và
Dân tộc; Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển nền giáo dục Việt
Nam; Quán triệt, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Công trình của Lê Văn Yên tập hợp
một số bài nghiên cứu có giá trị liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng đội ngũ nhà giáo.
Tác giả Nghiêm Đình Vỳ, trong bài Nhận thức và quán triệt tư tưởng Hồ
Chí Minh về giáo dục [187], nêu lên sự quan tâm của Hồ Chí Minh với giáo
dục, đào tạo và các thầy cô giáo, học sinh:
Có thể nói, hiếm có một nguyên thủ quốc gia nào đặc biệt quan tâm
đến giáo dục, chăm lo đến thầy giáo, cô giáo, học sinh các cấp như
Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nếu làm một bảng thống kê đầy đủ, chúng

16. 11
ta sẽ nhận thấy tỷ lệ các bài nói, bài viết, những đoạn, những câu
liên quan đến giáo dục chiếm một tỷ lệ không nhỏ trong tổng số các
ấn phẩm của Hồ Chí Minh đã được thu thập. Nếu tính những lần
đến thăm các lớp học chống mũ chữ, bổ túc văn hóa, các trường,
lớp học từ mẫu giáo, vỡ lòng đến phổ thông, đại học, các cuộc hội
nghị về giáo viên, những buổi họp mặt, gặp gỡ với thầy, cô giáo,
những nhà quản lý giáo dục… của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta
nhận thấy con số này không dưới 100. Sự quan tâm, chăm lo đến
giáo dục của Hồ Chí Minh vừa thể hiện truyền thống “tôn sư trọng
đạo” của dân tộc, tình cảm của một học sinh, một thầy giáo vĩ đại -
thầy giáo Nguyễn Tất Thành, vừa thể hiện tầm cỡ của một nhà lãnh
đạo Đảng và Nhà nước [187, tr.273].
Tác giả Lương Gia Ban, trong bài nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh về
giáo dục và đào tạo [10], chỉ rõ quan điểm của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò
của nhà giáo: Hồ Chí Minh coi văn hóa, giáo dục là một mặt trận và các thầy
cô giáo là những chiến sĩ trên mặt trận ấy. Giáo viên trong xã hội mới là
người có nhiệm vụ đào tạo những công dân tiến bộ, những cán bộ có tài đức
cho đất nước. Muốn có trò giỏi, trước hết phải có thầy giáo, cô giáo giỏi.
Người đặt trọng trách của sự nghiệp giáo dục và đào tạo vào các thầy giáo, cô
giáo, luôn nhắc nhở và động viên các nhà giáo trong sự nghiệp “trồng người”,
đồng thời coi đó là “một trách nhiệm nặng nề, nhưng rất vẻ vang”. Tác giả đã
khái quát một số quan điểm của Hồ Chí Minh về giải pháp xây dựng đội ngũ
nhà giáo, đó là: Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm, chăm lo đến phát
triển giáo dục, đào tạo, chăm lo đến đội ngũ thầy giáo, cô giáo; bản thân các
thầy, cô giáo phải luôn tự phấn đấu vươn lên, tự rèn luyện mình, “phải tiếp
tục học thêm để tiến bộ mãi”; đẩy mạnh thi đua trong nhà trường, thi đua dạy
tốt, học tốt, thi đua trao đổi kinh nghiệm; tạo môi trường giáo dục lành mạnh,
trong đó đoàn kết là nhân tố đầu tiên, đoàn kết thật sự, giữa thầy và thầy, giữa

17. 12
thầy và trò, giữa trò và trò, giữa cán bộ và công nhân. Toàn thể nhà trường
phải đoàn kết thành một khối.
Tác giả Thái Duy Tuyên, trong cuốn Triết học giáo dục Việt Nam [181]
đã xác định 12 yếu tố cấu thành tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh, đó là: (1) vị
trí, vai trò của giáo dục, (2) tính chất của nền giáo dục, (3) mục đích hệ thống,
(4) nguyên lý giáo dục, (5) mục đích nhân cách, (6) động cơ học tập, (7) nội
dung giáo dục - dạy học, (8) phương pháp giáo dục - dạy học, (9) hình thức tổ
chức dạy học, (10) đội ngũ giáo viên, (11) tập thể học sinh, (12) quản lý giáo
dục. Tác giả cho rằng, tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh được xem như một hệ
thống gồm 12 yếu tố tương ứng với 12 phạm trù trong giáo dục học có liên hệ
mật thiết với nhau, nhằm chỉ đạo việc nghiên cứu lý luận và cải tạo thực tiễn
giáo dục Việt Nam. Về đội ngũ giáo viên, Hồ Chí Minh đã xác định tầm quan
trọng của người thầy trong công tác giáo dục ở chỗ người thầy quyết định
chất lượng giáo dục, thậm chí không có thầy thì không có lớp, không có giáo
dục. Theo thống kê của tác giả, từ năm 1946 đến năm 1968, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã phát biểu 26 lần về vấn đề này [181, tr. 96].
Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung trong cuốn sách Bác Hồ với sự nghiệp
giáo dục và đào tạo [44] đã tuyển chọn, biên soạn khá công phu những bài
nghiên cứu liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, xây dựng đội
ngũ nhà giáo. Cuốn sách được chia làm bốn phần với các nội dung cụ thể như
sau: Phần thứ nhất: Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đào tạo, tập hợp các
bài nghiên cứu của lãnh đạo Đảng, Nhà nước như Trường Chinh, Phạm Văn
Đồng, Võ Nguyên Giáp và các nhà khoa học nghiên cứu về tư tưởng giáo dục
của Hồ Chí Minh. Phần thứ hai: Giáo dục đào tạo trong sự nghiệp đổi mới
theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Điểm đặc biệt của phần này là các tác giả đã
bước đầu gắn việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục với công cuộc
đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam hiện nay. Phần thứ ba:
Các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về giáo dục - đào tạo. Tác giả cập

18. 13
nhật các văn bản mới nhất của Đảng và Nhà nước chỉ đạo việc đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục - đào tạo nước ta trong thời kì công nghiệp hóa,
hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Phần thứ tư: Chủ tịch Hồ Chí Minh nói về
giáo dục và đào tạo. Đây là phần tập hợp các bài nói, bài viết của Hồ Chí
Minh về giáo dục - đào tạo. Các bài nói, bài viết được tập hợp một cách khoa
học theo từng chủ đề thuộc nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục.
Cuốn sách đã tập hợp được một số bài nghiên cứu có giá trị về tư tưởng giáo
dục Hồ Chí Minh, trong đó có khái quát tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai
trò, nội dung, giải pháp xây dựng đội ngũ nhà giáo.
Công trình nghiên cứu chuyên sâu và đầy đủ nhất về người thầy trong tư
tưởng Hồ Chí Minh cho đến nay là cuốn Tư tưởng Hồ Chí Minh về người
thầy và việc xây dựng đội ngũ giảng viên đại học hiện nay [69] của Ngô Văn
Hà. Cuốn sách chia làm hai phần, phần thứ nhất phân tích, làm rõ hệ thống tư
tưởng Hồ Chí Minh về người thầy bao gồm: vai trò, phẩm chất đạo đức,
chuyên môn nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy của người thầy giáo, phương
pháp sử dụng và trọng dụng trí thức, nhân tài của Hồ Chí Minh. Phần thứ hai
phân tích sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về người thầy vào việc xây
dựng đội ngũ giảng viên đại học ở nước ta hiện nay, trong đó tác giả đánh giá
thực trạng đội ngũ giảng viên đại học về số lượng, chất lượng, cơ cấu trình
độ, cơ cấu ngành nghề, thu nhập và vị thế của họ trong xã hội, từ đó đưa ra
giải pháp xây dựng ĐNGV đại học giai đoạn hiện nay.
Trong công trình này, Ngô Văn Hà đã phân tích khá sâu sắc quan điểm
Hồ Chí Minh về vai trò, nhiệm vụ của người thầy giáo, nội dung và giải pháp
xây dựng đội ngũ người thầy, cụ thể là đội ngũ giảng viên đại học ở nước ta.
Tác giả đã dành 8 trang (từ trang 18-25) để phân tích về nội dung quan điểm
Hồ Chí Minh về vai trò, nhiệm vụ của người thầy giáo. Theo tác giả, trong tư
tưởng Hồ Chí Minh, giữa vai trò và nhiệm vụ của người thầy có mối quan hệ
mật thiết không tách rời nhau. Vai trò quan trọng của người thầy trong xã hội

19. 14
được thể hiện qua nhiệm vụ mà họ đảm nhận. Người thầy chỉ có thể khẳng
định được vai trò, vị trí của mình khi họ thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Hồ
Chí Minh chỉ rõ vai trò của người thầy giáo thể hiện ở những nội dung sau:
Người thầy giáo là yếu tố cơ bản của hệ thống giáo dục, quyết định đến quá
trình vận hành và chất lượng giáo dục; Vai trò của người thầy không chí bó
hẹp trong phạm vi trường học mà còn được thể hiện ở ngoài xã hội, “thầy
giáo và học trò, tùy hoàn cảnh và khả năng, cần tham gia những công tác xã
hội, ích nước, lợi dân”; Người thầy giáo của chế độ mới đảm nhận sứ mệnh
cao cả là làm cho mọi người dân được hưởng quyền học hành, tham gia vào
sự nghiệp giải phóng con người, xây dựng nền văn hóa mới, khẳng định vị thế
của dân tộc ta trên trường quốc tế; Người thầy được coi là khâu then chốt
trong quy trình đào tạo để “đào tạo những công dân tốt, những cán bộ tốt sau
này, góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội”; Vai trò của người thầy còn được
thể hiện ở việc xây dựng nội dung chương trình đào tạo phù hợp để thực hiện
nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục.
Nội dung xây dựng đội ngũ người thầy trong tư tưởng Hồ Chí Minh là
đạo đức và chuyên môn, có thể hiểu là đức và tài, hồng và chuyên. Người
thầy giáo phải chú ý cả đức và tài, trong đó đức là nền tảng, từ đạo đức để đi
đến tài năng, phải có chính trị trước rồi có chuyên môn, đức phải có trước tài.
Phẩm chất đạo đức người thầy gồm có: phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân;
yêu lao động, kết hợp lao động trí óc và lao động chân tay; yêu nghề và
thương yêu học trò; tinh thần đoàn kết, hy sinh gian khổ; cần kiệm liêm chính,
chí công vô tư. Xuất phát từ mục tiêu, nội dung giáo dục, Hồ Chí Minh cho
rằng, người thầy giáo phải giỏi về chuyên môn, thần thục về phương pháp
giảng dạy. Người thầy trong tư tưởng Hồ Chí Minh vừa phải có biên độ kiến
thức rộng, vừa có kiến thức chuyên sâu. Ngoài kiến thức chuyên môn, người
thầy phải có những kiến thức liên ngành bổ trợ cho chuyên ngành đảm nhận.
Ngô Văn Hà còn chỉ ra tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng ĐNNG về số

20. 15
lượng, chất lượng, cơ cấu. Muốn đưa nền giáo dục phát triển thì trước hết
phải xây dựng đội ngũ người thầy đủ về số lượng và đảm bảo về chất lượng.
Luôn coi trọng tính kế thừa giữa các thế hệ, tức là phải đảm bảo cơ cấu hợp lý
giữa thế hệ trước với thế hệ sau, giữa lớp trẻ và lớp già để bổ sung cho nhau.
Trong chuyên khảo này, Ngô Văn Hà đã chỉ ra một số biện pháp xây
dựng đội ngũ nhà giáo của Hồ Chí Minh, đó là: trọng dụng trí thức - nhân tài
từ thời Pháp thuộc; chọn sinh viên tốt nghiệp loại giỏi ở các trường đại học
bồi dưỡng thêm nghiệp vụ sư phạm để làm cán bộ giảng dạy; đưa cán bộ
giảng dạy đi đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài; tập trung đầu tư phát triển các
trường sư phạm để đào tạo giáo viên. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đào tạo,
bồi dưỡng là việc làm gốc để nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo. Thầy
giáo phải được đào tạo, bồi dưỡng về các mặt: đạo đức cách mạng, lý luận,
quan điểm, đường lối giáo dục của Đảng, chuyên môn nghiệp vụ, phương
pháp giảng dạy,... Ngoài chính sách bồi dưỡng của Nhà nước, người thầy giáo
phải nêu cao tinh thần tự bồi dưỡng, coi đây là con đường tốt nhất để tự hoàn
thiện bản thân mình. Thế giới vận động không ngừng, người thầy giáo phải
luôn nỗ lực học tập để theo kịp dự phát triển của thời đại. Người thầy giáo
phải học thêm mãi thì mới đảm nhận được công việc của mình.
1.1.1.2. Nghiên cứu vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội
ngũ nhà giáo
Tác giả Đặng Huỳnh Mai, trong bài Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong công tác xây dựng đội ngũ nhà giáo Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước [97], khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục,
đào tạo là một di sản tinh thần vô giá. Việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
vào quá trình xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục ở nước ta
là tất yếu. Trong đó, nhấn mạnh đến bốn vấn đề: giáo dục phục vụ cho đường
lối chính trị của Đảng và Chính phủ; giáo dục xây dựng con người xã hội chủ
nghĩa; về mục tiêu giáo dục toàn diện; và xây dựng đội ngũ nhà giáo trong sự

21. 16
nghiệp phát triển đất nước. Vận dụng những nội dung đó có nghĩa là nhà giáo
phải đạt yêu cầu về phẩm chất đạo đức và nhận thức chính trị, là con người xã
hội chủ nghĩa thực thụ, con người toàn diện, thật thà yêu nghề, không ngừng
nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng sư phạm. Làm được như vậy thì đội
ngũ nhà giáo sẽ được nâng lên ngang tầm với nhiệm vụ của đất nước, cũng
như ngang tầm với khu vực và thế giới.
Tác giả Hoàng Anh và các cộng sự, trong công trình Tư tưởng Hồ Chí
Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo đại học hiện nay [1], tập trung
nghiên cứu vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vào việc nâng cao
chất lượng đào tạo đại học ở nước ta hiện nay. Liên quan đến nội dung xây
dựng đội ngũ giảng viên, tác giả nhấn mạnh đến giải pháp người giảng viên
phải tự tu dưỡng, rèn luyện và nêu gương theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Người thầy phải luôn ra sức thi đua công tác và học tập, thật thà tự phê
bình và phê bình để cùng nhau tiến bộ mãi, phải thật thà đoàn kết, nâng cao
tinh thần trách nhiệm, tự rèn luyện nêu gương cho người học. Người giảng
viên phải tự rèn luyện mình để đạt được những yêu cầu: là tấm gương sáng về
đạo đức và tài năng; có kiến thức chuyên môn vững vàng, vừa rộng vừa sâu;
có phương pháp giảng dạy khoa học, hiện đại; có trình độ chuẩn về ngoại
ngữ, tin học [1, tr.207-210].
Công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về người thầy và việc xây dựng đội ngũ
giảng viên đại học hiện nay [69] của Ngô Văn Hà, trong chương II bàn về việc
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng đội ngũ giảng viên đại học giai
đoạn hiện nay, tác giả đã nêu ra và phân tích một cách khá sâu sắc, toàn diện
các mặt của vấn đề từ nguyên tắc vận dụng, bối cảnh vận dụng và các giải
pháp. Về các giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên đại học trong giai đoạn
hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả nêu ra 5 giải pháp: (1) Đổi mới
công tác bồi dưỡng cán bộ giảng dạy; (2) Đẩy mạnh việc đào tạo cán bộ giảng
dạy hiện có; (3) Làm tốt công tác quy hoạch phát triển đội ngũ giảng viên; (4)

22. 17
Hoàn thiện các cơ chế, chính sách tạo động lực cho giảng viên nâng cao trình
độ chuyên môn; (5) Xây dựng chuẩn mực người thầy theo tư tưởng Hồ Chí
Minh. Đây là những giải pháp khá toàn diện và khả thi trong điều kiện đổi mới
giáo dục đại học ở nước ta hiện nay.
Tác giả Đinh Quang Thành, trong Luận án tiến sĩ chuyên ngành Hồ Chí
Minh học Xây dựng đội ngũ giảng viên trong thời kỳ đổi mới theo tư tưởng
Hồ Chí Minh [123] đã làm sáng tỏ những nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí
Minh về xây dựng đội ngũ giáo viên, phân tích thực trạng đội ngũ giáo viên ở
nước ta hiện nay, từ đó đề xuất giải pháp xây dựng đội ngũ giáo viên trong
thời kỳ đổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Các giải pháp xây dựng đội ngũ
giáo viên được tác giả nêu ra gồm 4 nhóm giải pháp: (1) Nhóm giải pháp về
giáo dục nhận thức, tổ chức xây dựng đội ngũ giáo viên; (2) Nhóm giải pháp
về tự tu dưỡng của đội ngũ giáo viên; (3) Nhóm giải pháp về cơ chế, chính
sách; (4) Nhóm giải pháp về hợp tác quốc tế.
Công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục với vấn đề đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay [118] của Lý Việt Quang và các
cộng sự gồm có 3 chương: Chương 1 “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục -
Những nội dung cơ bản”; Chương 2 “Vấn đề đổi mới giáo dục Việt Nam hiện
nay và yêu cầu phải vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục”; Chương 3
“Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ
Chí Minh”. Trong chương 3, tác giả đã nêu ra phương hướng, nội dung và
giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục - đào tạo Việt Nam hiện nay. Tác giả nêu ra bẩy giải pháp vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh vào giáo dục - đào tạo trong giai đoạn hiện nay, trong đó
giải pháp thứ năm tác giả bàn đến nội dung vận tư tưởng Hồ Chí Minh vào
xây dựng đội ngũ nhà giáo. Giáo dục bằng phương pháp lời nói phải đi đôi
với việc làm, người nói phải gương mẫu khi làm, là một giải pháp thực hành
giữa lý luận với thực tế, gắn liền với con người cụ thể mà ở đây là người thầy

23. 18
trên bục giảng, người cán bộ lãnh đạo nói trước dân, vì vậy cũng có thể gọi
là giải pháp nêu gương.
Đinh Thị Thúy Hải, trong bài Xây dựng đội ngũ nhà giáo theo tư tưởng
Hồ Chí Minh [72], đã nêu lên hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh về nhà
giáo gồm: vị trí, vai trò của nhà giáo; phẩm chất của nhà giáo về trí tuệ, đạo
đức, chính trị, chuyên môn; xây dựng môi trường lành mạnh, đoàn kết, gắn bó
để nâng cao chất lượng giáo dục. Tác giả nêu lên sự cần thiết phải vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo. Theo tác giả, để khắc
phục những hạn chế trong nền giáo dục nước ta hiện nay, chúng ta cần trở lại
với tư tưởng Hồ Chí Minh, với những luận điểm khoa học, thực tiễn về năng
lực, phẩm chất của nhà giáo; về xây dựng đội ngũ những người làm công tác
giáo dục; về xây dựng lòng yêu nghề, yêu người; về động lực phát triển của
nền giáo dục..., trong đó đặc biệt chú trọng việc xây dựng môi trường lành
mạnh, dân chủ, đoàn kết để nâng cao chất lượng giáo dục. Điều này không
những để khẳng định tri thức, trình độ phát triển giáo dục của dân tộc, mà còn
góp phần quan trọng vào thắng lợi của công cuộc đổi mới giáo dục-đào tạo,
hội nhập quốc tế, xây dựng và phát triển đất nước hôm nay.
Tác giả Nguyễn Thị Lan, trong bài Xây dựng đội ngũ nhà giáo theo tư
tưởng Hồ Chí Minh [85] đã khái quát một số nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ
Chí Minh về nhà giáo, khẳng định giá trị của những tư tưởng đó trong công
tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ nhà giáo của Đảng và Nhà nước ta
từ Hội nghị Trung ương 2 khóa VIII (24-12-1996) đến Hội nghị Trung ương 8
khóa XI (4-11-2013). Đặc biệt tác giả nhấn mạnh đến việc tu dưỡng, rèn
luyện của mỗi nhà giáo trong giai đoạn hiện nay theo lời dạy của Chủ tịch Hồ
Chí Minh: không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện
đạo đức nhà giáo, tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, đoàn kết, tương trợ
đồng nghiệp, tham gia các hoạt động xã hội, nhân đạo,…

24. 19
Tác giả Trương Văn Tuấn, trong bài Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh
về vai trò người thầy vào việc bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục đào tạo [180], khẳng định vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
về vai trò của người thầy vào việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo hiện
nay là kế thừa, phát triển tư tưởng của Người trong thời kỳ mới. Người thầy là
yếu tố quyết định đến chất lượng giáo dục, là tương lai của dân tộc. Tác giả
nhấn mạnh đến việc bản thân người thầy phải nỗ lực tự xây dựng, tự đào tạo
mình về các mặt: bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức; năng lực chuyên
môn; tinh thần đoàn kết, hợp tác và tự nêu gương.
1.1.2. Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên
1.1.2.1. Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên ở nước ngoài
Công trình Phẩm chất của những nhà giáo ưu tú [84] của Ken Bain
(2008). Với phương pháp tiếp cận là phỏng vấn trực tiếp và điều tra bằng
bảng hỏi đối với các giáo sư đại học có tên tuổi, tác giả đã trả lời câu hỏi
phẩm chất của những nhà giáo ưu tú là gì. Nghiên cứu này luôn đặt phẩm chất
của nhà giáo ưu tú trong mối quan hệ với công việc giảng dạy và sinh viên.
Theo Ken Bain, nhà giáo ưu tú có những phẩm chất sau: nắm vững lĩnh vực
chuyên môn, bao gồm cả việc công bố những công trình khoa học (nhưng
không nhất thiết phải có công trình khoa học); luôn có thái độ nghiêm túc, tận
tâm trong công việc giảng dạy, bao gồm công việc trước (chuẩn bị), trong và
sau khi giảng dạy; luôn khuyến khích, hỗ trợ, chân thành, cởi mở và tôn trọng
sinh viên; đặc biệt họ không phải là không bao giờ có thiếu sót, tuy nhiên thái
độ của họ là sẵn sàng đương đầu với những yếu kém và thất bại của mình, và
không bao giờ đổ lỗi cho sinh viên của mình về bất kỳ những khó khăn nào
mà họ gặp phải. Cách nhìn của tác giả về phẩm chất của nhà giáo ưu tú có thể
gợi mở cho chúng ta trong việc xây dựng tiêu chuẩn về phẩm chất người
giảng viên đại học hiện nay.

25. 20
Bài báo “Sự trỗi dậy của các trường đại học Châu Á” (The Rise of
Asia’s Universities) [120] của Richard C. Levin. Bài viết cung cấp một cái
nhìn tổng thể về sự vươn lên của các đại học Châu Á trong những thập kỷ
qua, lý giải tại sao, những khó khăn, thuận lợi, cơ hội và triển vọng. Tác giả
khẳng định, mô hình đại học nghiên cứu được các quốc gia phát triển của
Châu Á xem là yếu tố hàng đầu để thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao
phẩm chất của tầng lớp lãnh đạo quốc gia. Đại học nghiên cứu, mà trọng tâm
là nghiên cứu khoa học cơ bản, là điều kiện tiên quyết để kinh tế, có vị trí ưu
việt trong sự cạnh tranh toàn cầu. Tác giả chỉ ra hai điều kiện tiên quyết để
trường đại học vươn lên trở thành trường đại học đẳng cấp thế giới, đó là
năng lực nghiên cứu mạnh và mô hình đào tạo tiên tiến. Muốn có năng lực
nghiên cứu mạnh, trước hết và trên hết đòi hỏi trường đại học phải thu hút
được các nhà khoa học giỏi về làm giảng viên. Để làm được điều này, trường
đại học phải có trang thiết bị nghiên cứu hiện đại nhất, có ngân sách thỏa
đáng để hỗ trợ nghiên cứu và chi trả lương cũng như phúc lợi có tính cạnh
tranh. Tác giả cũng chỉ ra những kinh nghiệm quí báu của các trường đại học
Trung Quốc, Ấn Độ trong việc thu hút các nhà khoa học, học giả gốc Hoa,
gốc Ấn từ nước ngoài về trong nước làm việc, xây dựng các trường đại học
nghiên cứu mạnh.
Công trình “Cuộc cạnh tranh chất xám vĩ đại” (The Great brain race)
[11] của Ben Wildavsky. Công trình đã khái quát từ rất nhiều góc cạnh khác
nhau, những thông tin tản mạn, thành một bức tranh tổng thể cuộc cạnh tranh
toàn cầu nhằm thu hút tài năng trí tuệ từ mọi miền thế giới và sự chạy đua
nâng cấp hệ thống giáo dục đại học thế giới. Thông qua cuốn sách, Ben
Wildavsky đã cho mọi người thấy toàn cầu hóa đang biến đổi nền giáo dục
đại học thế giới như thế nào. Cạnh tranh kinh tế là động lực phát triển của
giáo dục đại học thế giới. Cuộc chạy đua kinh tế thực chất là cuộc chạy đua
khoa học công nghệ. Các đại học tạo ra tri thức và tinh hoa cho xã hội, do đó

26. 21
sẽ ảnh hưởng quan trọng lên việc định hình thế giới trong thế kỷ XXI. Cạnh
tranh chất xám thực chất là cuộc cạnh tranh giữa các trường đại học để giữ
chân và thu hút các nhà khoa học, các học giả giỏi nhất làm việc cho mình.
Trong lĩnh vực này, tác giả đã nêu bật thành công của hai quốc gia châu Á có
diện tích và số dân khiêm tốn: Hàn Quốc và Singapore. Họ có chung một tầm
nhìn và giải pháp là: nâng trường đại học thành những trung tâm khoa học
công nghệ trác việt để có sức cạnh tranh với thế giới, thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế, giữ chân sinh viên và thu hút chất xám quốc tế. Đưa tiếng Anh trở
thành ngôn ngữ bắt buộc trong thế giới hàn lâm và kinh doanh. Xây dựng hợp
tác đối tác chiến lược với các đại học nước ngoài, phần lớn với Hoa Kỳ, và
thuê các nhà khoa học, quản lý hàng đầu, “nhập khẩu” các giáo sư nước ngoài
(đặc biệt là nhà khoa học có giải Nobel) đến giảng dạy và nghiên cứu, thường
trên cơ sở bán thời gian.
Công trình “Sự thay đổi nghề giảng dạy ở Châu Á: giảng dạy, nghiên
cứu, quản trị và quản lý” (The Changing Academic Profession in Asia:
Teaching, Research, Governance and Management) [119] của Viện nghiên
cứu giáo dục đại học, Đại học Hiroshima, Nhật Bản. Công trình này là tập
hợp các bài nghiên cứu về giáo dục đại học của các học giả Trung Quốc,
Campuchia, Inđonesia, Nhật Bản, Malaixia, Đài Loan, Mỹ và Việt Nam.
Thông qua các nghiên cứu từ nhiều quốc gia, các tác giả đã xác định đặc điểm
nổi bật trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu, những điểm tương đồng và
khác biệt có thể được tìm thấy trong các nhóm quốc gia tham gia về nghề
giảng dạy. Và từ những kết quả nghiên cứu này, các tác giả thử đề xuất một
"mô hình điển hình" của nghề học thuật Châu Á về mặt giảng dạy, nghiên
cứu, quản trị và quản lý.
Công trình “Sự thay đổi nghề giảng dạy: Những phát hiện chính của một
khảo sát so sánh” (The Changing Academic Profession: Major Findings of a
Comparative Survey)[184] của ba đồng tác giả Ulrich Teichler, Akira

27. 22
Arimoto, William K. Cummings. Nghiên cứu chỉ ra những điều kiện làm việc
của giảng viên, vai trò của các giảng viên trong xã hội, so sánh với các ngành
nghề khác ở đất nước họ và họ kỳ vọng gì về sự phát triển trong tương lai.
Các tác giả đã chỉ ra những yếu tố chính tác động đến nghề giảng dạy, đó là:
thu nhập, môi trường làm việc, đặc biệt là vấn đề thời gian và tự do học thuật,
họ phải có quĩ thời gian nghiên cứu nhiều hơn quĩ thời gian giảng dạy.
Cuốn sách “Thế kỷ XXI - ánh sáng giáo dục” [47] của tác giả người
Nhật Ikeda Daisaku là những lời, những đoạn trích dẫn từ những bài nói
chuyện, kiến nghị của ông về vấn đề giáo dục. Đây không phải là quyển sách
lý thuyết giáo dục mà là sự đúc kết kinh nghiệm giáo dục, là lời kêu gọi mọi
người cùng nhau xây dựng một nền giáo dục nhân văn cho thế kỷ XXI. Trong
phần luận bàn về giáo dục, tác giả nêu lên vị trí, vai trò của nhà giáo và những
phẩm chất quan trọng nhà giáo cần phải có để hoàn thành sứ mạng của mình.
Ông khẳng định, trong bất cứ thời đại nào, đối với trẻ em, với người học, giáo
viên chính là môi trường giáo dục lớn nhất. Bàn đến phẩm chất nhà giáo, ông
khẳng định trước hết đó là lòng yêu nghề, lòng nhân từ và sự nhiệt tình và
nghiên túc của thầy cô. Lòng nhân từ thể hiện ở chỗ thầy cô luôn yêu thương
học trò, biết sẻ chia, cảm thông với nỗi đau của người khác. Quan tâm sâu
sắc, tỉ mỉ đến học trò, tinh thần tìm tòi sáng tạo trong giảng dạy, đều từ sự
nhiệt tình của thầy mà ra. Mặt khác thầy cô phải luôn tôn trọng và tin tưởng
sinh viên, phải có tinh thần “nghiên cứu cùng sinh viên, học hỏi từ sinh viên”.
Thầy cô phải không ngừng rèn luyện nhân cách và năng lực chuyên môn.
Nhân cách của người thầy càng cao năng lực cảm hóa càng lớn. Cách mạng
giáo dục phải bắt đầu từ cách mạng giáo viên. Muốn truyền thụ cho sinh viên
một nắm tri thức thì trước tiên giáo sư phải có sẵn một thùng tri thức. Nhưng
nhiệm vụ chính của thầy cô không phải là “cắt tri thức ra bán” mà là dạy cho
học sinh, sinh viên cách học, cách nghĩ để họ biết làm thế nào có được tri thức

28. 23
đúng và hành động đúng. Thầy cô phải luôn tự rèn luyện, tự đào tạo mình,
phải học, phải hành, âm thầm nỗ lực và trưởng thành hơn nữa.
Cuốn sách“Giáo dục trong thời đại tri thức” [83] của John Vũ. Tác giả
là một nhà khoa học gốc Việt Nam, hiện đang giảng dạy tại Mỹ, là người rất
trăn trở, quan tâm về giáo dục, hướng đi của các bạn trẻ và sự phát triển của
Việt Nam. Cuốn sách bàn đến rất nhiều vấn đề của giáo dục trong thời đại tri
thức như giáo dục và kinh tế thị trường, giáo dục và toàn cầu hóa, vai trò của
giáo dục, công nghệ và giáo dục, giáo dục đại học, giáo dục của tương lai,…
Liên quan đến việc xây dựng đội ngũ người thầy, tác giả bàn đến sự thay đổi
của môi trường giáo dục trong thời đại tri thức. Trong môi trường mới, vai trò
của người thầy thay đổi từ người truyền tri thức sang huấn luyện và nêu
gương. Thầy giỏi như huấn luyện viên không đọc bài giảng nhiều nhưng đưa
ra nhiều hướng dẫn để khuyến khích sinh viên xây dựng kỹ năng của riêng họ.
Để là một huấn luyện viên giỏi, thầy giáo trước hết phải phát triển thói quen
học liên tục. Họ phải nghiên cứu phương pháp học tập, công nghệ, sách giáo
khoa, sách tham khảo và các nguồn sẵn có khác để thu được thông tin dạy tốt
nhất có thể được để dùng. Mặt khác, thầy giáo cũng phải là người nêu gương,
vì họ phải làm nhiều hơn là chỉ hướng dẫn cho sinh viên học, và phải giáo dục
sinh viên trên hệ thống giáo dục hoàn chỉnh.
Người thầy phải trở lại cơ sở của giáo dục, nền tảng triết lý, sứ mạng cao
cả nhất là: phát triển công dân tốt và có trách nhiệm cho xã hội. Giáo dục chất
lượng phải bắt đầu với đội ngũ người thầy trong khoa giỏi hơn và chương
trình đào tạo tốt hơn, không phải với nhiều trường hay nhiều sinh viên hơn.
Tác giả chỉ ra giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên là: tập trung vào việc
đào tạo lại các giảng viên khoa và phát triển danh tiếng của trường; mời nhiều
giảng viên thỉnh giảng từ các ngành công nghiệp; cộng tác với các đại học
toàn cầu khác để cung cấp những cảnh quan mới về nghiên cứu và phương
pháp giảng dạy.

29. 24
1.1.2.2. Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên ở Việt Nam
Tác giả Đỗ Minh Cương, trong cuốn sách Phát triển nguồn nhân lực
giáo dục đại học Việt Nam [43], nêu ra quan điểm xem nhà giáo đại học là
nhân tố quan trọng và có ý nghĩa quyết định nhất đến chất lượng đào tạo
nguồn nhân lực ở nước ta, tác giả đã đi sâu phân tích vai trò của trí thức giáo
dục đại học, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực giáo dục đại học, qua đó luận
chứng một số giải pháp xây dựng phát triển đội ngũ này trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
Đề tài trọng điểm cấp Đại học Quốc gia Hà Nội Nghiên cứu xây dựng
các tiêu chí đánh giá hoạt động giảng dạy đại học và nghiên cứu khoa học
của giảng viên trong Đại học Quốc gia [41] của hai tác giả Nguyễn Đức
Chính và Nguyễn Phương Nga. Đề tài nghiên cứu xem xét, phân tích các kinh
nghiệm về đánh giá chất lượng giảng dạy và nghiên cứu khoa học của một số
trường đại học trên thế giới. Bằng phương pháp nghiên cứu của khoa học giáo
dục, hai tác giả đã phân tích thực trạng hoạt động giảng dạy và hoạt động
nghiên cứu khoa học của giảng viên một số trường thuộc Đại học Quốc gia
Hà Nội. Trên cơ sở đó, tác giả đã xây dựng các tiêu chí đánh giá hai hoạt
động cơ bản này của giảng viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục và hội nhập
quốc tế.
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục của Phạm Văn Thuần,
Quản lý đội ngũ giảng viên trong đại học đa ngành, đa lĩnh vực ở Việt Nam
theo quan điểm tự chủ và trách nhiệm xã hội [150]. Luận án đã nghiên cứu lý
luận và thực tiễn quản lý ĐNGV trong các trường đại học đa ngành, đa lĩnh
vực ở Việt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp quản lý theo quan điểm tự chủ và
trách nhiệm xã hội để nâng cao hiệu quả quản lý ĐNGV đáp ứng nhu cầu đổi
mới quản lý giáo dục đại học ở nước ta hiện nay. Luận án nêu ra sáu giải pháp
quản lý ĐNGV trong đại học đa ngành, đa lĩnh vực theo quan điểm tự chủ và
trách nhiệm xã hội là: Xây dựng môi trường tự chủ và trách nhiệm xã hội;

30. 25
Tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giảng viên; Hoàn thiện qui trình đánh giá giảng
viên; Đổi mới qui hoạch và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên; xây dựng
và hoàn thiện chính sách đãi ngộ đội ngũ giảng viên; Tạo lập hệ thống thông
tin quản lý đội ngũ giảng viên.
Tác giả Nguyễn Văn Đệ, trong Luận án tiến sĩ Phát triển đội ngũ giảng
viên các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu long đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục đại học [56], nghiên cứu lý luận quản lý và thực trạng đội
ngũ giảng viên các trường đại học ở Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó đề ra
giải pháp phát triển ĐNGV của các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông
Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học. Tác giả đề ra 5 nhóm
giải pháp là: Liên kết ĐNGV giữa các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông
Cửu Long tạo thành mạng lưới; Phát triển số lượng ĐNGV; Nâng cao phẩm
chất và năng lực ĐNGV; Điều chỉnh cơ cấu ĐNGV; Tạo động lực làm việc
cho ĐNGV.
Tác giả Nguyễn Kim Hồng, trong bài Nâng cao chất lượng đội ngũ
giảng viên đại học - Tiền đề để giải bài toán chất lượng đại học Việt Nam
[78] phân tích khó khăn lớn nhất của đội ngũ giảng viên đại học ở Việt Nam
hiện nay là mức lương thấp, cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy, học tập còn
thiếu thốn, thiếu phòng thí nghiệm, thiếu kinh phí nghiên cứu khoa học,...do
đó, vị trí làm việc là giảng viên không thu hút được người giỏi thật sự. Tác giả
nêu ra một số giải pháp để xây dựng đội ngũ giảng viên là: Thay đổi cơ chế
tuyển chọn và chế độ trả lương kèm theo; Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất,
thiết bị, phòng thí nghiệm, tạo điều kiện cho giảng viên có điều kiện làm việc
tốt hơn; Tăng kinh phí nghiên cứu khoa học.
Công trình Trí thức giáo dục đại học Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa [121] của tác giả Nguyễn Văn Sơn đã nghiên cứu
làm rõ tính đặc thù của trí thức trong các trường đại học Việt Nam (đội ngũ
giảng viên). Đánh giá thực trạng đội ngũ trí thức đại học Việt Nam về các

31. 26
mặt: phẩm chất, năng lực, trình độ, theo nhóm ngành, theo sự phân bố vùng
miền, theo các loại hình trường và chủ thể quản lý. Trên cơ sở đó, tác giả đề
xuất một số giải pháp xây dựng đội ngũ trí thức các trường đại học ở nước ta
đảm bảo cơ cấu, chất lượng đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa và hội nhập quốc tế.
Bài báo Xây dựng đội ngũ giảng viên trong trường đại học - Thực trạng
và giải pháp [81] của Nguyễn Thị Thu Hương, đã đánh giá thực trạng đội ngũ
và công tác quản lý đội ngũ giảng viên trong trường đại học hiện nay, từ đó đề
xuất những giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên trong trường đại học ở
nước ta hiện nay, bao gồm: giải pháp về pháp lý; hoàn thiện chế định quyền
và nghĩa vụ của giảng viên trong trường đại học; thu hút, tạo nguồn, tuyển
chọn giảng viên trong trường đại học; chính sách đãi ngộ, đào tạo, bồi dưỡng
giảng viên; kiểm tra, nhận xét, đánh giá giảng viên.
Luận án Tiến sĩ khoa học giáo dục của Nguyễn Mỹ Loan, Quản lý phát
triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Nghề đáp ứng nhu cầu đào tạo
nhân lực vùng đồng bằng sông Cửu Long [91], nghiên cứu cơ sở lý luận quản
lý phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng nghề. Đánh giá thực trạng
đội ngũ giảng viên và thực trạng công tác quản lý phát triển đội ngũ giảng
viên ở một số trường cao đẳng nghề vùng đồng bằng sông Cửu Long giai
đoạn 2008 - 2011. Đề xuất giải pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên các
trường trường cao đẳng nghề vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2015
và định hướng đến năm 2020.
Công trình Đội ngũ trí thức giáo dục đại học Việt Nam trong đào tạo
nguồn nhân lực chất lượng cao thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa [70] của tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà đã trình bày lý luận chung về trí
thức giáo dục đại học và nguồn nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phân tích thực trạng vai trò của đội
ngũ trí thức giáo dục đại học (cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu, cán bộ

32. 27
quản lý) trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thành tựu, hạn chế và
những vấn đề đặt ra hiện nay. Đề xuất một số quan điểm cơ bản và các giải
pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò của đội ngũ trí thức giáo dục đại học Việt
Nam đáp ứng yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Tác giả Trần Thị Lan trong Luận án tiến sĩ Triết học Chất lượng lao
động của đội ngũ trí giáo dục đại học Việt Nam hiện nay [86] khẳng định, trí
thức giáo dục đại học là một lực lượng xã hội gồm ba bộ phận: giảng viên
(chiếm số đông); cán bộ lãnh đạo, quản lý; một số nhân viên, chuyên viên của
các phòng, ban tham gia trực tiếp vào quá trình giáo dục ở bậc đại học. Luận
án đánh giá thực trạng chất lượng lao động của đội ngũ trí thức giáo dục đại
học Việt Nam và những vấn đề đặt ra. Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm
nâng cao chất lượng lao động của đội ngũ trí thức giáo dục đại học Việt Nam
đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tri thức và đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nhóm Đối thoại giáo dục, trong Báo cáo Tổng kết nghiên cứu về phương
hướng cải cách đại học ở Việt Nam [57] đưa ra những phương hướng, đề mục
cải cách mấu chốt cho giáo dục đại học Việt Nam theo kết cấu: phân tích hiện
trạng, khuyến nghị và lộ trình. Những đề mục cải cách mấu chốt bao gồm: (1)
cải cách mô hình quản trị đại học; (2) cải cách tài chính trong giáo dục đại
học; (3) đảm bảo chất lượng; (4) nghiên cứu khoa học và giảng dạy; (5) dân
chủ nội bộ và tự do học thuật.
Liên quan đến nội dung nghiên cứu khoa học và giảng dạy ở trường đại
học, nhóm tác giả đưa ra một số khuyến nghị: về giảng dạy cần giảm số môn
bắt buộc, giảm số giờ lên lớp; tăng số giờ thực tập, thực hành, làm đề tài và
làm bài tập; khuyến khích việc sử dụng trực tiếp học liệu do các trường đại
học tiên tiến cung cấp để giảng viên giảm giờ dạy, tăng giờ hướng dẫn thực
hành và làm bài tập. Về nghiên cứu khoa học: lấy trình độ nghiên cứu khoa

33. 28
học làm ưu tiên hàng đầu cho việc tuyển chọn giảng viên; thiết lập một số vị
trí với điều kiện làm việc và đãi ngộ đặc biệt để tạo ra những đầu tàu trong
nghiên cứu khoa học cơ bản và ứng dụng; thiết lập cơ chế tài chính để hỗ trợ
chi phí cho các nhà khoa học nước ngoài sang Việt Nam làm việc; tập trung
tài trợ nghiên cứu khoa học của nhà nước về các quỹ hoạt động theo mô hình
Nafosted; lấy thành tích khoa học và mức độ công nhận quốc tế làm chỉ tiêu
hàng đầu trong việc xét duyệt đề tài; tăng cường sự tham vấn của các nhà
khoa học quốc tế trong việc xét duyệt đề tài; làm thông thoáng thị trường lao
động khoa học, khuyến khích việc luân chuyển từ trường này sang trường
khác, từ đại học sang doanh nghiệp và ngược lại; hỗ trợ cho những đề tài có
khả năng làm tiền đề cho việc hình thành các mạng lưới trong nghiên cứu
khoa học. Đó cũng chính là những giải pháp căn bản để phát triển, nâng cao
chất lượng ĐNGV các trường đại học ở nước ta hiện nay.
Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên đại học ở Tây Nguyên có
một số công trình tiêu biểu sau:
Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục của Lê Quang Hùng, Biện pháp phát
triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Tây Nguyên [79]. Tác giả đã xác
định cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên nói chung và đội ngũ giảng
viên Trường Đại học Tây Nguyên nói riêng. Đánh giá thực trạng đội ngũ
giảng viên trường Đại học Tây Nguyên giai đoạn 2006 - 2011. Đề ra một số
biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu phát triển Trường
giai đoạn 2011 - 2020. Trên cơ sở phân tích thực trạng đội ngũ giảng viên và
yêu cầu phát triển nhà trường, tác giả nêu ra 7 biện pháp quản lý phát triển đội
ngũ giảng viên: xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giảng viên đến năm
2020; tuyển chọn bổ sung kịp thời và tăng cường bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho đội ngũ giảng viên; sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng viên; xây dựng
đội ngũ giảng viên đầu ngành và đội ngũ giảng viên kế cận; hoàn thiện chính
sách nội bộ dành cho đội ngũ giảng viên; nâng cao nhận thức về tầm quan

34. 29
trọng của việc xây dựng phát triển đội ngũ giảng viên; xây dựng môi trường
thuận lợi cho việc phát triển đội ngũ giảng viên.
Bài Nhân lực văn hóa - nghệ thuật vùng Tây Nguyên [73] của Khương
Ngọc Hải. Bài viết khi phân tích nhu cầu nguồn nhân lực văn hóa - nghệ thuật
vùng Tây Nguyên, đưa ra các giải pháp đào tạo nguồn nhân lực, trong đó có
giải pháp quan trọng về phát triển đội ngũ giảng viên. Tác giả khẳng định, đội
ngũ giảng viên đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giảng dạy, đảm bảo
chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, vì vậy các trường cần đẩy mạnh các biện
pháp phát triển đội ngũ giảng viên, một mặt tăng dần số lượng giảng viên cân
đối theo cơ cấu ngành nghề đào tạo, đảm bảo tỷ lệ học sinh, sinh viên/giảng
viên theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, mặt khác xây dựng kế hoạch
cụ thể để đào tạo, nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên ngành văn hóa
nghệ thuật ở vùng Tây Nguyên nhằm đạt mục tiêu đến năm 2020 số giảng
viên trình độ thạc sĩ trở lên đạt 100%.
Nguyễn Tiến Dũng, Nguyễn Văn Giang, Thực trạng và giải pháp đào
tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ở trường Cao đẳng sư phạm Kon Tum đáp
ứng chuẩn nghề nghiệp và thực tiễn địa phương [45]. Tác giả khái quát thực
trạng đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên của Trường trong thời gian qua,
từ đó đưa ra nhóm giải pháp củng cố và xây dựng nguồn lực của Trường Cao
đẳng sư phạm Kon Tum đáp ứng yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng giáo viên theo
chuẩn nghề nghiệp và thực tiễn địa phương: kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân
sự, sắp xếp, bố trí công tác đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên một cách
hợp lý, chú trọng công tác sàng lọc, xây dựng đội ngũ giảng viên cốt cán,
khắc phục trình trạng chảy máu chất xám; tăng cường năng lực đội ngũ cán
bộ quản lý và giảng viên bằng việc đẩy mạnh công tác bồi dưỡng cho giảng
viên và yêu cầu mỗi giảng viên phải nỗ lực tự học, tự bồi dưỡng về các lĩnh
vực; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác dạy học,
bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học giáo dục.

35. 30
Mai Xuân Trung, Quá trình đổi mới phát triển đào tạo nguồn nhân lực
cho vùng Tây Nguyên của Trường Đại học Đà Lạt [158], trên cơ sở đánh giá
thực trạng công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế của
Trường trong thời gian qua, tác giả nêu lên một số biện pháp mà Trường đã
triển khai nhằm xây dựng đội ngũ và đổi mới công tác quản lý đáp ứng các
tiêu chí đánh giá kiểm định trường đại học trong khu vực và thế giới: quy
hoạch đào tạo cán bộ trình độ cao ở mỗi đơn vị theo một cơ chế bắt buộc,
trong đó có định hướng ưu tiên kèm theo chính sách để đào tạo cán bộ với
một tốc độ cao hơn; thành lập trung tâm ngoại ngữ theo chất lượng quốc tế
(thi các chứng chỉ quốc tế TOEIC, IELTS, TOEFL, B1, B2 châu Âu) tại
Trường, qui định số lượng cán bộ cần đào tạo hàng năm nhằm tăng cường số
lượng cán bộ đi đào tạo ở nước ngoài trong một giai đoạn ngắn; triển khai
công tác quản lý ở mỗi đơn vị căn cứ theo các tiêu chuẩn ISO.
Ngô Thị Hiếu và cộng sự, đề tài Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
Trường Đại học Tây Nguyên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay [76].
Trên cơ sở thực trạng về công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong giai
đoạn 2012 - 2017, nhóm tác giả đã đề xuất 3 giải pháp phát triển đội ngũ
giảng viên Trường Đại học Tây Nguyên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
gồm: (1) Giải pháp về đổi mới công tác tuyển chọn, sử dụng ĐNGV; (2) Giải
pháp về công tác tăng cường kiểm tra, đánh giá năng lực thực hiện nhiệm vụ
của ĐNGV; (3) Giải pháp về thực hiện chính sách đãi ngộ, tạo động lực cho
việc nâng cao năng lực của ĐNGV.
Công trình Phát triển giáo dục, đào tạo và nguồn nhân lực - Yếu tố nền
tảng cho phát triển bền vững Tây Nguyên [126] của Bùi Tất Thắng và Nguyễn
Văn Thành. Đây là một công trình lớn, có nội hàm nghiên cứu rộng bao gồm
những vấn đề lý luận và thực tiễn của phát triển giáo dục, đào tạo, nguồn nhân
lực và mối quan hệ giữa chúng với phát triển bền vững áp dụng cụ thể cho
vùng Tây Nguyên. Công trình đã phân tích, đánh giá hiện trạng chính sách

36. 31
phát triển giáo dục, đào tạo và nguồn nhân lực trên địa bàn Tây Nguyên đến
năm 2010, kiến nghị, đề xuất hệ quan điểm, mục tiêu, phương hướng và giải
pháp phát triển giáo dục, đào tạo và nguồn nhân lực Tây Nguyên thời kỳ
2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Trong đề tài có một phần tác giả bàn
đến xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng ở Tây Nguyên.
Tác giả đã đánh giá thực trạng, nêu lên điểm mạnh, điểm yếu, nguyên nhân,
từ đó đề xuất một số giải pháp, kiến nghị xây dựng đội ngũ giảng viên các
trường đại học, cao đẳng đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục - đào tạo ở Tây
Nguyên trong giai đoạn tới.
Công trình Trường Đại học Tây Nguyên - 40 năm xây dựng và phát triển
(1977 - 2017) [170] do Nguyễn Tấn Vui và Ngô Minh Oanh đồng chủ biên.
Công trình đã khái quát quá trình hình thành và phát triển của Trường Đại học
Tây Nguyên qua 40 năm kể từ khi ra đời (1977) về tất cả các mặt: Tổ chức bộ
máy; Phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên; Hoạt động đào tạo, nghiên cứu
khoa học và hợp tác quốc tế; Xây dựng cơ sở vật chất; Hoạt động của các tổ
chức chính trị - xã hội. Nhóm tác giả đã khôi phục bức tranh tổng thể về lịch
sử hình thành và phát triển trường Đại học Tây Nguyên từ khi ra đời đến năm
2017. Qua đó ghi nhận sự cố gắng vượt bậc của các thế hệ lãnh đạo, cán bộ,
giảng viên trong quá trình kiến tạo, xây dựng và phát triển nhà trường, từ đó
giáo dục ý thức về truyền thống nhà trường cho các thế hệ cán bộ, giảng viên,
sinh viên sau này. Đồng thời, rút ra một số kinh nghiệm quý giá trong việc
xây dựng và phát triển Nhà trường trong thời gian tới.
1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐÃ ĐƯỢC NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG NỘI DUNG
LUẬN ÁN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
1.2.1. Những vấn đề đã được nghiên cứu
Thứ nhất, các công trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
đội ngũ nhà giáo đã bước đầu nêu lên hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng đội ngũ nhà giáo, bao gồm vị trí, vai trò của nhà giáo, nội dung xây

37. 32
dựng đội ngũ nhà giáo, giải pháp xây dựng đội ngũ nhà giáo, trong đó vấn đề
vị trí, vai trò và nội dung xây dựng đội ngũ nhà giáo được các tác giả phân
tích khá sâu sắc và toàn diện.
Thứ hai, các công trình nghiên cứu vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng đội ngũ nhà giáo đã nêu lên một số phương hướng, nội dung, giải
pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng đội ngũ nhà giáo ở nước
ta. Các giải pháp tập trung vào các nội dung đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng cơ
chế, chính sách, xây dựng tiêu chuẩn nhà giáo, tự đào tạo, bồi dưỡng.
Thứ ba, nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên đại học trên thế giới,
một số học giả nước ngoài khẳng định vị trí, vai trò quyết định của đội ngũ
giảng viên đến sự phát triển của trường đại học. Đầu tư xây dựng đội ngũ
giảng viên chính là đầu tư cho phát triển nhà trường và đất nước. Giải pháp
quan trọng để nâng tầm các trường đại học ở các nước đang phát triển thành
đại học nghiên cứu mạnh là mở rộng hợp tác với các trường đại học lớn, có
uy tín trên thế giới (đặc biệt là Hoa Kỳ), thu hút và trọng dụng nhân tài.
Thứ tư, các nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên ở nước ta đều
khẳng định giảng viên có vị trí, vai trò quan trọng, quyết định chất lượng đào
tạo, quyết định sự phát triển của cơ sở giáo dục đại học. Do đó, vấn đề xây
dựng đội ngũ giảng viên phải được các trường xác định là công việc trọng
tâm, thường xuyên, liên tục, trong đó nâng cao chất lượng giảng viên theo
hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa là vấn đề mấu chốt. Các tác giả cũng thống
nhất ở các giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên là phải tuyển chọn, sử dụng
hợp lý, thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, đồng thời có chế độ, chính sách đãi
ngộ phù hợp để tạo ra động lực cho đội ngũ giảng viên làm việc, cống hiến.
Các tác giả cũng đã đưa ra một số giải pháp cụ thể để xây dựng đội ngũ nhà
giáo đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học, phát triển kinh tế - xã
hội và hội nhập quốc tế.

38. 33
Thứ năm, về xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng ở
Tây Nguyên, đứng ở nhiều góc độ khác nhau, các công trình tổng quan đã sơ
bộ nêu lên thực trạng đội ngũ giảng viên trong vùng, phân tích những mặt
thuận lợi, khó khăn trong việc xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên liên
quan đến đặc thù vùng Tây Nguyên. Từ thực trạng đó, các tác giả gợi ý một
số giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu phát triển hệ thống
giáo dục đại học của vùng.
1.2.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục nghiên cứu
Nhìn chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo đã
được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu và đã đạt được những thành tựu nhất
định, tuy nhiên vẫn còn nhiều nội dung nêu ra mang tính gợi mở, chưa được
làm rõ như vấn đề giải pháp xây dựng đội ngũ nhà giáo trong tư tưởng Hồ Chí
Minh, giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo.
Trong các công trình nghiên cứu sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng đội ngũ nhà giáo, các tác giả thường khái quát những nội dung cơ
bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo, sau đó nêu lên
thực trạng đội ngũ, từ đó đề ra phương hướng, nội dung và giải pháp vận
dụng. Tuy nhiên, các công trình chỉ bàn đến vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
vào xây dựng đội ngũ nhà giáo nói chung, chưa vận dụng vào các đối tượng
nhà giáo cụ thể.
Các công trình nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên ở Việt Nam
và ở nước ngoài khá nhiều, tuy nhiên, các tác giả đều đứng ở góc độ các
chuyên ngành ngoài Hồ Chí Minh học để xem xét, nghiên cứu. Các công trình
nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giảng viên ở Tây Nguyên còn khá ít và mới
chỉ dừng lại ở phạm vi một trường đại học, cao đẳng, chưa nêu lên được thực
trạng và giải pháp tổng thể để xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên trong
toàn vùng Tây Nguyên. Mặt khác, chưa có công trình nào đứng ở góc độ

39. 34
chuyên ngành Hồ Chí Minh học để giải quyết vấn đề xây dựng đội ngũ giảng
viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay.
Vì vậy, đề tài “Xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây
Nguyên hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” là một đề tài mới, không
trùng với các công trình đã nghiên cứu trước.
Từ cách tiếp cận của chuyên ngành Hồ Chí Minh học, kế thừa giá trị của
các công trình tổng quan, luận án tập trung nghiên cứu, làm rõ những vấn đề
cơ bản sau:
- Phân tích làm rõ hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng đội
ngũ nhà giáo, trong đó đặc biệt chú ý đến giải pháp xây dựng đội ngũ nhà
giáo và giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo.
- Đánh giá thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở
Tây Nguyên giai đoạn 2013 - 2018 theo tưởng Hồ Chí Minh, chỉ ra những
thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những thành tựu, hạn chế đó.
- Phân tích làm rõ những vấn đề đặt ra đối với việc xây dựng đội ngũ
giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay.
- Đề xuất phương hướng, nội dung và giải pháp xây dựng đội ngũ giảng
viên các trường đại học ở Tây Nguyên giai đoạn 2019 - 2030 theo tư tưởng Hồ
Chí Minh.
Tiểu kết chương 1
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo nói chung và xây dựng đội
ngũ nhà giáo nói riêng là những nội dung lớn, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
quan trọng đối với việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục đại học ở nước
ta hiện nay. Chủ đề này đã có nhiều nhà khoa học cả trong và ngoài nước
quan tâm nghiên cứu và đã đạt được những kết quả nhất định.
Trong chương 1 của luận án, tác giả đã khái quát các công trình nghiên
cứu liên quan đến đề tài luận án thành hai nhóm công trình, đó là: những

40. 35
nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo và sự vận
dụng xây dựng đội ngũ nhà giáo ở nước ta; và những nghiên cứu về xây dựng
đội ngũ giảng viên ở Việt Nam và thế giới. Từ việc khảo sát các công trình
nghiên cứu liên quan, tác giả đã khái quát lên năm nhóm nội dung những vấn
đề đã được nghiên cứu bao gồm: hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
đội ngũ nhà giáo; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà
giáo; nội dung xây dựng đội ngũ giảng viên ở nước ta; nội dung xây dựng đội
ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên; nội dung xây dựng đội ngũ
giảng viên các trường đại học trên thế giới.
Kế thừa các kết quả nghiên cứu đã đạt được, xuất phát từ cách tiếp cận
của chuyên ngành Hồ Chí Minh học, tác giả luận án đi sâu nghiên cứu vấn đề
xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay theo
tư tưởng Hồ Chí Minh ở những khía cạnh cơ bản sau: tiếp tục phân tích làm
rõ hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ nhà giáo; đánh
giá thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên
giai đoạn 2013 - 2018 và xác định những vấn đề đặt ra đối với công tác xây
dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học ở Tây Nguyên hiện nay; đề xuất
phương hướng, nội dung và giải pháp xây dựng đội ngũ giảng viên các trường
đại học ở Tây Nguyên giai đoạn 2019 - 2030 theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

41. 36
Chương 2
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ NHÀ GIÁO
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
2.1.1. Nhà giáo, đội ngũ nhà giáo
Theo Từ điển tiếng Việt [157] của Hoàng Phê, “nhà giáo” là từ trang
trọng dùng để chỉ người làm nghề dạy học. Trong từ “nhà giáo”, thì từ “nhà”
được hiểu là người chuyên một ngành nghề, một lĩnh vực hoạt động nào đó
đạt đến một trình độ nhất định; từ “giáo” có nghĩa là dạy, chỉ bảo. Như vậy,
nhà giáo phải là người chuyên làm nghề dạy học và có một trình độ nhất định
liên quan đến lĩnh vực dạy học được xã hội thừa nhận. Trong thực tế cuộc
sống, chúng ta hay dùng các từ “nhà giáo”, “giáo viên”, “thầy giáo”, “người
thầy”, “thầy”..., với nghĩa giống nhau, tức là chỉ người làm nghề dạy học.
Theo Luật Giáo dục năm 2005 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 [94],
Điều 70 qui định về Nhà giáo như sau: (1) Nhà giáo là người làm nhiệm vụ
giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. (2) Nhà giáo phải
có những tiêu chuẩn sau đây: phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; đạt trình độ
chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; đủ sức khỏe theo yêu cầu
nghề nghiệp; lý lịch bản thân rõ ràng. (3) Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục
mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp nghề,
trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy
ở cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên. Như vậy,
khái niệm nhà giáo bao hàm khái niệm giáo viên, giảng viên, đều chỉ những
người làm nghề dạy học, có một địa chỉ cụ thể, có đầy đủ tiêu chuẩn về đạo
đức, chuyên môn, sức khỏe, nhân thân.
Sinh thời, Hồ Chí Minh dành sự quan tâm rất lớn đến giáo dục - đào tạo,
và xác định đội ngũ nhà giáo chính là nhân tố quyết định thành công nền giáo
dục mới, nền giáo dục cách mạng. Trong nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết về

42. 37
giáo dục, Người dùng nhiều khái niệm để chỉ nhà giáo, đó là: “cô giáo”, “thầy
giáo”, “người thầy”, “giáo viên”, “nghề thầy giáo”, “nhà văn hóa”, “thầy dạy
học”, “chiến sĩ ngành giáo dục”. Tuy nhiên, Người không nêu ra một định
nghĩa cụ thể nào về nhà giáo. Hồ Chí Minh thường định nghĩa nhà giáo thông
qua vị trí, vai trò của họ trong sự nghiệp giáo dục, kháng chiến, kiến quốc,
đấu tranh thống nhất nước nhà, xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH),... Theo
đó, nhà giáo bao gồm các mặt sau: (1) nhà giáo là người làm nghề dạy học;
(2) nhà giáo là lao động trí óc, là trí thức; (3) nhà giáo là cán bộ của Đảng và
Chính phủ (cán bộ chuyên môn); (4) nhà giáo là người chiến sĩ trên mặt trận
văn hóa giáo dục. Như vậy, nhà giáo là sự tổng hòa những phẩm chất và năng
lực của người dạy học, người trí thức, người cán bộ và người chiến sĩ. Nhà
giáo là người có sứ mạng khơi dậy và giúp người học phát huy được tất cả
những gì vốn có của họ để trở thành con người toàn diện, đóng góp vào sự
phát triển của xã hội.
Tóm lại, có thể hiểu nhà giáo là những người làm nghề dạy học ở tất cả
các cấp học và trình độ đào tạo (bao gồm giảng viên), có nhân thân cụ thể và
có đầy đủ tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức, chuyên môn, nghiệp vụ, sức khỏe.
Khái niệm “đội ngũ”, theo Từ điển tiếng Việt [157] của Hoàng Phê, có
hai nghĩa: (1) khối đông người được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng
có qui củ; (2) tập hợp một số đông người có cùng chức năng hoặc nghề
nghiệp. Trong đề tài này sử dụng khái niệm đội ngũ theo nghĩa thứ hai, tức là
tập hợp một số đông người có cùng chức năng, nhiệm vụ hoặc nghề nghiệp.
Thực tế, việc sử dụng khái niệm “đội ngũ” khá phổ biến như: đội ngũ
cán bộ, đội ngũ nhà văn, đội ngũ giáo viên, đội ngũ giảng viên, đội ngũ trí
thức. Đội ngũ của một tổ chức cũng chính là nguồn nhân lực trong tổ chức đó
gắn liền với công tác xây dựng, phát triển đội ngũ nói chung và công tác cán
bộ nói riêng.