Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
HỒ VĂN TRÚC
ÁP DỤNG HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN TÂY TRÀ,
TỈNH QUẢNG NGÃI
LUÂN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Hà Nội, năm 2019

2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
HỒ VĂN TRÚC
ÁP DỤNG HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN TÂY TRÀ,
TỈNH QUẢNG NGÃI
Chuyên ngành : Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số : 8.38.01.04
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. ĐẶNG QUANG PHƯƠNG
Hà Nội, năm 2019

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu, kết quả
nêu trong luận văn là trung thực.
Học viên thực hiện
Hồ Văn Trúc

4. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁP LUẬT VÀ ÁP DỤNG
HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI, TỪ THỰC
TIỄN HUYỆN TÂY TRÀ, TỈNH QUẢNG NGÃI.................................................9
1.1. Những vấn đề lý luận về áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
.....................................................................................................................................9
1.2. Quy định của Bộ luật hình năm 1999 và Bộ luật hình sự năm 2015 về các hình
phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội....................................................26
CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI
18 TUỔI PHẠM TỘI TỪ THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI VÀ CÁC
GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP ỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT ....................................33
2.1. Thực tiễn áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, từ thực tiễn
tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi. ........................................................................33
2.2. Những vi phạm, sai lầm trong thực tiễn áp dụng các hình phạt và nguyên nhân.
...................................................................................................................................37
CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT
ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI ..................................................44
3.1. Các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi............................................44
3.2. Hướng dẫn kịp thời thi hành pháp luật, thường xuyên tập huấn nghiệp vụ.......53
3.3. Tăng cường kiểm tra gắn với xét xử, tổng kết công tác xét xử và xây dựng án lệ
...................................................................................................................................54
3.4. Nâng cao năng lực, kỹ năng các chủ thể áp dụng pháp luật (TP, HTND);........56
3.5. Bảo đảm sự độc lập xét xử của Thẩm phán. ......................................................61
3.6. Tăng cường công tác giám sát xét xử đối với người dưới 18 tuổi phạm tội......64
KẾT LUẬN..............................................................................................................67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

5. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BLDS : Bộ luật dân sự;
BLHS : Bộ luật hình sự;
BLLĐ : Bộ luật lao động;
BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự;
CQĐT : Cơ quan điều tra;
HĐXX : Hội đồng xét xử;
QĐHP : Quyết định hình phạt;
TAND : Tòa án nhân dân;
TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao;
TNHS : Trách nhiệm hình sự;
VKS : Viện kiểm sát nhân dân;
VKSNDTC : Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

6. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Huyện Tây Trà được thành lập ngày 01 tháng 12 năm 2003 theo Nghị
định số 145/2003/NĐ-CP của Chính phủ, trên cơ sở tách 9 xã từ huyện Trà
Bồng từ ngày thành lập các dân tộc cùng sinh sống, canh tác, tình hình kinh tế
- xã hội trên địa bàn huyện Tây Trà đã có những chuyển biến rất tích cực,
nhiều khu kinh tế và khu công nghiệp được hình thành và đưa vào hoạt động
có hiệu quả, chính sách đầu tư và phát triển của huyện, miền núi nơi có nhiều
đồng bào dân tộc thiếu số sinh sống được chú trọng; từ khi thành lập huyện
đến nay, nhìn chung về mặt đời sống của đồng bào các dân tộc đã thay da đổi
màu.
Tuy nhiên, các dân tộc sinh sống, làm ăn với nhau đã xảy ra không ít
mâu thuẫn, lười lao động, chỉ thích hưởng thụ trên những thành quả lao động
của người khác, ban ngày thì ngủ, ban đem thì đi lang thang theo dọc đường,
la hét quấy rầy, đã làm liên lụy ảnh hưởng trong cuộc sống một số xã vùng
đặt biệt khó khăn trong huyện chủ yếu là người đồng bào dân tộc Cor sinh
sống là chủ yếu đã làm mất đi truyền thống, văn hóa đậm đà bản sắc người
dân tộc. Những mâu thuẫn trong đời sống cộng đồng của người đồng bào, các
tệ nạn xã hội có chiều gia tăng, chính vì thế mà tình hình tội phạm đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi có
những đặc thù của nó.
Nhìn về gốc độ tâm, sinh lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là
người chưa đầy đủ, toàn diện về thể chất và tinh thần, họ là người trong giai
đoạn phát triển về nhân cách và cái tư duy suy nghĩ của họ còn hạn chế, chưa
chín chắn khi quyết định một hành vi của mình như người đã thành niên. Do
hành vi chưa được hoàn thiện nên họ nhận thức chưa đầy đủ và toàn diện về

7. 2
hậu quả những hành vi tác động do mình gây ra, nhất là người dưới 18 tuổi
khi họ có hành vi phạm tội.
Thanh thiếu niên là tương lai của đất nước vì vậy bất cứ quốc gia nào
cũng chú trọng, quan tâm đến vấn đề chăm sóc, giáo dục thanh thiếu niên, đặc
biệt là phòng ngừa, ngăn chặn người chưa thành niên phạm tội là một trong
những vấn đề được đặt lên hàng đầu.
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển cảu Đất nước, Đảng,
Nhà nước ta luôn giành sự quan tâm, sâu sắt mọi mặt cho người dưới 18 tuổi
phạm tội. Bởi đây là nhóm đối tượng luôn tiềm ẩn nguy cơ bị lệch chuẩn, vi
phạm pháp luật hoặc bị xâm hại nếu không được sự quan tâm, chăm sóc đặc
biệt của gia đình và xã hội.
Đảng và Nhà nước phải quy định rõ, chặt chẻ hơn và cụ thể hóa pháp
luật với quy định trong điều ước quốc tế mà nước Việt Nam đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội, để được phù hợp với tùng vùng niềm. Pháp luật hình
sự Việt Nam hiện nay đặt biệt trọng đối với người dưới 18 tuổi khi họ phạm
tội, vì họ là đối tường được Cộng đồng xã hội đang rất quan tâm và được bảo
vệ.
Bộ luật hình sự Việt Nam đã quy định và được Quốc Hội thông qua về
trách nhiệm đối với người dưới 18 tuổi thành một chương riêng về mức độ
chịu trách nhiệm hình sự đối với họ. Điều này thể hiện tính nhân đạo sâu sắc
trong chính sách pháp luật hình sự của Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Thực tiễn cho thấy, tình trạng người dưới 18 tuổi phạm tội ở huyện Tây
Trà hiện nay đang ngày càng gia tăng, với tính chất và mức độ nguy hiểm
cao. Nhiều em đã bị xử lý áp dụng các biện pháp tư pháp, áp dụng biện pháp
giáo dục như đưa vào trường giáo dưỡng, tại trường giáo dưỡng nhưng vẫn
không đảm bảo hiệu quả giáo dục, phòng ngừa. Do đó Tòa án quyết định áp
dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy các biện

8. 3
pháp khác không đảm bảo hiệu quả giáo dục, phòng ngừa. Việc quyết định áp
dụng hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội luôn được xem xét,
cân nhắc kĩ trước khi quyết định. Việc áp dụng các hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội trong thực tế vẫn gặp phải những hạn chế, tồn tại nhất
định, cần được nghiên cứu, khắc phục.
Có những trường hợp người dưới 18 tuổi họ không ý thức được hành vi
của mình, đồng thời đây cũng là lứa tuổi dễ bị tổn thương và thường có những
phản ứng tiêu cực trước sự tác động của chủ quan, khách quan bằng những
hành vi nhất thời và thiếu suy nghĩ, người dưới 18 tuổi tại huyện Tây Trà
phạm tội khi áp dụng hình phạt, một mặt họ là chủ thể của tội phạm, nhưng
mặt khắc họ là người họ còn là tư tưởng lạc hậu, thiếu giáo dục, sự chăm sóc
của gia đình, nhà trường và xã hội. Chính vì lẽ trên, Đảng, Nhà nước ta luôn
có đường lối, chính sách bảo vệ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nói
chung.
Đồng thời phải xác định mục đích của việc áp dụng đối với người dưới
18 tuổi từ thực tiễn tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi, là nhằm giáo dục,
giúp đỡ họ sửa chữa những lỗi lầm mà họ gây ra, để cho họ cũng được phát
triển lành mạnh và để họ trở thành những công dân có ích cho xã hội, giữ gìn
truyền thống văn hóa, đậm đà bản sắc dân tộc để góp phần thúc đẩy phát triển
kinh tế bền vững, cân đối giữa đồng bằng và miền núi.
Trong khi áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, Tòa
án cần phải thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật. Từ thực tiễn áp dụng
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng
Ngãi trong thời gian qua cho thấy, nhìn chung người tiến hành tố tụng đã áp
dụng đúng, quyết định đúng hình phạt, đúng pháp luật đối với người dưới 18
tuổi phạm tội. Tuy nhiên, vẫn còn có một số trường hợp người tiến hành tố
tụng để xảy ra sai sót dẫn đến việc xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp

9. 4
của họ trong quá trình tiến hành tố tụng.
Người tiến hành tố tụng khi áp dụng hình phạt đối với người dưới 18
tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà về trình độ nhận thức và trình độ
chuyên môn chưa đáp ứng được khi áp dụng hình phạt đối với người đồng
bào dân tộc thiếu số. Vì vậy, việc nghiên cứu để góp phần hoàn thiện những
vấn đề lý luận, cũng như nghiên cứu áp dụng hình phạt đối với người dưới 18
tuổi phạm tội trên địa bàn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi với mục đích đưa
ra các giải pháp, nhằm bảo đảm áp dụng dúng hình phạt đối với người dưới
18 tuổi hết sức là cần thiết. Tất cả những vấn đề nêu trên là lý do để học viên
lựa chọn đề tài “Áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội từ
thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn thạc sĩ luật học của
mình.
2. Tình hình nghiên cứu.
Những vấn đề liên quan đến người chưa thành niên và quy định pháp
luật về người chưa thành niên phạm tội đã được nhiều học giả nghiên cứu
trong thời gian qua. Có thể kể đến một số công trình nghiêu cứu như: Võ
Khánh Vinh (2014), “Giáo trình luật hình sự Việt Nam Phần chung”, Nxb
Khoa học xã hội, Hà Nội; Võ Khánh Vinh (2008), “Giáo trình luật hình sự
Việt nam phần các tội phạm”, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; Khoa luật,
Đại học quốc gia Hà Nội (1997), “Giáo trình luật hình sự Việt Nam - Phần
các tội phạm”, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội; Đại học Luật Hà Nội
(2015), “Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam tập 1, Nxb Công an nhân dân, Hà
Nội; Đại học Luật Hà Nội (2015), “Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam tập 2”,
Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; Đinh Văn Quế (2000), “Tìm hiểu về hình
phạt và quyết định hình phạt trong Luật hình sự Việt Nam”, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội; Đinh Văn Quế (2000), “Thực tiễn áp dụng Pháp Luật
Hình Sự - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Phương Đông; Khoa

10. 5
Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội (2011), “Bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương
trong Tố tụng hình sự”, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội;
Luận văn Thạc sỹ luật học của Vũ Thị Thu Quyên về “Hoàn thiện
pháp luật bảo đảm quyền của người chưa thành niên phạm tội ở Việt Nam
hiện nay”, năm 2003; TS Phạm Thị Thanh Nga & ThS Nguyễn Xuân Tĩnh
“Trẻ em” và “người chưa thành niên” trong pháp luật Việt Nam: nhìn từ nghĩa
vụ thực hiện Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em và tính thống nhất
của hệ thống pháp luật”; ThS Nguyễn Trường Sơn “Một số quy định của pháp
luật quốc tế và một số quốc gia về vấn đề quyền của người chưa thành niên
phạm tội” Bộ môn pháp luật, Học viện An ninh nhân dân; Nguyễn Thị Hương
(2011), Quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội, Luận
văn thạc sĩ luật học - Học 6 viện khoa học xã hội; Nguyễn Quốc Thiện
(2015), Quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội theo
pháp luật hình sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam, Luận văn thạc sĩ luật học -
Học viện khoa học xã hội; Nguyễn Gia Viễn (2015), Quyết định hình phạt đối
với người chưa thành niên phạm tội theo pháp luật hình sự từ thực tiễn tỉnh
Sóc Trăng, Luận văn thạc sĩ luật học - Học viện khoa học xã hội…Và một số
bài viết nghiên cứu như: Đinh Văn Quế (2003), Quyết định hình phạt tù đối
với người chưa thành niên phạm tội, Tạp chí luật học, Toà án nhân dân tối
cao, số 5; Nguyễn Khắc Quang (2012), Quyết định hình phạt trong trường
hợp người chưa thành niên chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt, Tạp chí
Tòa án nhân dân, số 08; Lương Ngọc Trâm (2014), Hoàn thiện quy định pháp
luật hình sự Việt Nam về hình phạt áp dụng đối với người chưa thành
niên phạm tội, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 19; Nguyễn Tất Viễn: “Tòa án
người chưa thành niên”, Tạp chí Vì trẻ thơ, số chuyên đề, năm 2000; Đặng
Thanh Nga: “Khía cạnh tâm lí của tội phạm vị thành niên cần được chú ý
trong điều tra truy tố và xét xử”, Tạp chí tâm lý học số 5/2002; Dương Tuyết

11. 6
Miên: “Quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội” Tạp
chí luật học số 4/2002; Trần Văn Dũng: “Quyết định hình phạt trong trường
hợp người chưa thành niên phạm nhiều tội”, Tạp chí luật học số 5/2000;
Chương Minh Mạnh: “Phân loại tội phạm với việc quy định trách nhiệm hình
sự của người chưa thành niên” Tạp chí kiểm sát số 8/2002; Trần Thị Phương
Thảo, Vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục cảm xúc cho trẻ em, Tạp chí
nghiên cứu văn hóa… và nhiều công trình nghiên cứu khác.
Các công trình nêu trên hoặc chỉ là để nghiên cứu trên phương diện
pháp luật Hình sự về những quy định đối với chưa thành niên phạm tội (người
dưới 18 tuổi), nghiên cứu trên phương diện pháp luật Tố tụng hình sự về thủ
tục đối với người chưa thành niên phạm tội (người dưới 18 tuổi) mà chưa đi
sâu nghiên cứu trên phương diện áp dụng hình phạt đới với người dưới 18
tuổi phạm tội nói chung và trên địa bàn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi nói
riêng. Trong phạm vi đề tài của mình, tác giả đi sâu nghiên cứu cả về pháp
luật Hình sự và pháp luật Tố tụng hình sự được áp dụng hình phạt đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi với
mục đích đưa ra các giải pháp bảo đảm áp dụng dúng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích nghiên cứu.
Mục đích của đề tài hướng đến là nghiên cứu những quy định của pháp
luật có liên quan đến việc áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội; thực tiễn áp dụng tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi; Từ đó, đưa ra các
đề xuất, kiến nghị để luận văn hoàn thiện các quy định của pháp luật để nhằm
đảm bảo tốt hơn nữa các quyền và lợi ích áp dụng pháp luật đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội, đồng thời góp phần vào việc đấu tranh phòng, chống
tội phạm nói chung và áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

12. 7
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Để luận văn được hoàn thiện hơn, được đề cập đến phải nghiên cứu sâu
sắc và toàn diện những quy định của pháp luật cũng như thực tiễn áp dụng
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà,
tỉnh Quảng Ngãi
- Thứ nhất, tìm hiểu vấn đề lý luận và quy định pháp luật về hình phạt
đối với người dưới 18 tuổi phạm tội;
- Thứ hai, tìm hiểu về thực tiễn áp dụng pháp luật hình phạt đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội tại tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn từ năm 2014 đến
năm 2018;
- Thứ ba, các giải pháp bảo đảm việc áp dụng pháp luật đúng các hình
phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
4.1. Đối tượng nghiên cứu.
Luận văn phân tích và làm sáng tỏ về áp dụng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn áp dụng hình phạt tại huyện Tây Trà, tỉnh
Quảng Ngãi.
4.2. Phạm vi nghiên cứu.
Nghiên cứu các quy định áp dụng của pháp luật hình sự và pháp luật tố tụng
hình sự Việt Nam và thực tiễn áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội trên địa bàn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian từ năm
2014 đến tháng 11 năm 2018.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu.
5.1. Cơ sở lý luận
Đề tài được thực hiện theo quan điểm chỉ đạo theo đường lối của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước ta về áp dụng pháp hình phạt đối với
người chưa đủ 18 tổi phạm tội.

13. 8
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài về áp dụng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội còn thực hiện phương pháp nghiên cứu các văn bản quy
phạm pháp luật và pháp luật chuyên ngành…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn.
Luận văn được bảo vệ thành công vừa có ý nghĩa về lý luận về áp dụng
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội và các phần bảo đảm áp dụng
hình phạt tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, trong cả nước nói
chung.
6.1. Ý nghĩa lý luận
Thông qua những đề xuất, kiến nghị, luận văn còn góp phần hoàn thiện
hơn nữa những quy định của pháp luật khi áp dụng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở phân tích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận để góp phần
nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, quyết định hình phạt, nâng cao hiệu quả
hình phạt trong thực tiến áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội từ thực tiễn góp phần vào công cuộc đấu tranh, phòng chống tội phạm,
luận văn này cũng có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho những người tiến
hành tố tụng.
7. Kết cấu luận văn.
Luận văn gồm: 3 chương.
Chương 1: Những vấn đề lý luận về pháp luật và áp dụng hình phạt đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi.
Chương 2: Thực tiễn áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội từ thực tiễn tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi.
Chương 3: Các giải pháp bảo đảm áp dụng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi.

14. 9
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁP LUẬT VÀ ÁP DỤNG HÌNH
PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI, TỪ THỰC TIỄN
HUYỆN TÂY TRÀ, TỈNH QUẢNG NGÃI
1.1. Những vấn đề lý luận về áp dụng hình phạt đối với người dưới
18 tuổi phạm tội
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của người dưới 18 tuổi phạm tội
Khái niệm người dưới 18 tuổi phạm tội, theo Bộ luật dân sự năm 2015
quy định tại Điều 21 về người chưa thành niên.
1. Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo
pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực
hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ
giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác
lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động
sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật
phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
Từ khái niệm tại Điều 21 của Bộ luật dân sự 2015 được định nghĩa như
sau: "Người chưa đủ 18 tuổi là người phát triển chưa đầy đủ về thể chất và
tinh thần".
Tại Điều 49 của Công ước. Việt Nam phê chuẩn ngày 20/2/1990 trong
phạm vi công ước này thì "Trẻ em có nghĩa là người chưa đủ 18 tuổi, trừ
trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em đó có quy định tuổi thành niên sớm
hơn".

15. 10
Về quy tắt phòng ngừa người dưới 18 tuổi phạm tội được Liên Hợp
Quốc thông qua ngày 14/12/1990 mặc dù không đưa ra khái niệm cụ thể về
người chưa đủ 18 tuổi phạm tội, song thông qua các quy định cũng giúp
chúng ta hiểu người chưa thành niên là người dưới 18 tuổi.
Do sự phát triển của từng Nước khác nhau, nên mỗi quốc gia đưa ra
khái niệm khắc nhau về người chưa đủ 18 tuổi cũng khác nhau. Công ước về
Quyền trẻ em không áp đặt cho các Nước quy định về độ tuổi cho người chưa
đủ 18 tuổi, hiện nay các văn bản pháp luật quy định về quyền trẻ em cũng
chưa thống nhất.
Theo Nhà nghiêm cứu pháp luật Việt Nam cho thấy những thành tựu do
các ngành khoa học khác mang lại và pháp luật quốc tế, mà Nhà làm luật đã
đưa ra khái niệm về người dưới 18 tuổi như sau:
1. Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo
pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực
hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ
giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác
lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động
sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật
phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
Vậy, có thể thống nhất một quan điểm là “Người chưa thành niên là
người chưa đủ mười tám tuổi”. Hoàn toàn phù hợp với Công ước quốc tế về
quyền trẻ em mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên và
được Viêt Nam phê chuẩn ngày 20/2/1990.
Theo quy định của Bộ luật dân sự sự thì “Người chưa thành niên là

16. 11
người chưa đủ mười tám tuổi”. Nhưng chỉ những người chưa đủ 18 tuổi, từ
đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi mới phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi
phạm tội, còn người chưa chưa đủ 18 tuổi, dưới 14 tuổi thì không phải chịu
trách nhiệm hình sự. “Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ
phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội
phạm đặc biệt nghiêm trọng do BLHS quy định còn người từ đủ 16 tuổi trở
lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm (Điều 12 của Bộ luật hình
sự năm 1999 và Điều 12 của BLHS năm 2015”).
“Người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi được coi là người
chưa có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự”. Nếu phạm tội (rất nghiêm
trọng do cố ý hoặc đặc biệt nghiêm trọng) Họ không chịu tất cả mọi trách
nhiệm hình sự về hành vi phạm tội của mình gây ra. Đảng, Nhà nước ta đã rất
khoan hồng đã thể hiện chính sách nhân đạo đối với ngườ chưa đủ 18 tuổi
phạm tội mà họ đã thực hiện.
Căn cứ tại khoản 1 Điều 61 Bộ luật tố tụng hình sự quy định “Bị cáo là
người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử. Quyền và nghĩa
vụ của bị cáo là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo
pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này”, như vậy, căn cứ vào
quy định tại Điều 12 của Bộ luật hình sự về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự
nêu trên, thì có thể hiểu bị cáo là “Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải
chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144,
150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266,
286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.”.
Từ phân tích trên có thể đưa ra định nghĩa về người chưa đủ 18 tuổi
phạm tội như sau: “Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi”

17. 12
1.1.1.1. Các đặc điểm của người dưới 18 tuổi phạm tội
Người dưới 18 tuổi thường dễ có hành vi phạm tội vì có các đặc điểm
tâm sinh lý rất đặc trưng thể hiện qua một số mặt sau:
Về trạng thái cảm xúc: Người dưới 18 tuổi là người đang trong quá
trình phát triển cả về sinh lý, tâm lý và ý thức. Đây là giai đoạn đang phát
triển khá phức tạp. Thực tế cho thấy trạng thái tâm trạng, cảm xúc, cách suy
nghỉ của họ cũng đã phức tạp hơn người đã trưởng thành. Có nhiều trường
hợp chỉ vì mâu thuẫn nhỏ nhặc, do xuất phát từ những lời qua tiếng lại, họ đã
không kiềm chế được bản thân dẫn đến sự nóng giận quá khích họ đã phạm
sai lầm.
Về nhận thức pháp luật: Lứa tuổi đối với người dưới 18 tuổi là giai
đoạn phát triển nhanh về mặt sinh học, nhưng lại thiếu cân đối về mặt trí tuệ.
Đây là một trong những lứa tuổi thích va chạm trong cuộc sống, nhưng khả
năng nhận thức đời sống thường ngày còn rất hạn chế, thậm chí họ không biết
gì về những vấn đề đang và đã diễn ra đối với họ. Theo tài liệu thống kê của
Cơ quan Công an huyện Tây Trà đối với người chưa đủ 18 tuổi thực hiện
hành vi phạm tội là để có thỏa mãn nhu cầu cá nhân họ, không quan tâm đến
việc gì mà họ đang thực hiện hành vi mà pháp luật cho rằng là nguy hiểm cho
xã hội.
Về nhu cầu độc lập: Các em luôn muốn thể hiện mình, chứng minh
mình là người lớn thông qua các hoạt động mang tính tích cực như thích tham
gia vào nhiều hoạt động mang tính xã hội, giao tiếp, tiếp xúc với nhiều bạn
bè, nhiều người lớn tuổi hơn mình.
(Nguồi NguyenThiTuyenThanh_ LV6423_2018_LH.pdf: “Ở lứa tuổi
người dưới 18 tuổi, nhu cầu độc lập thái quá thường biểu hiện ra bên ngoài
dưới dạng các hành vi như ngang bướng, cố chấp, dễ tự ái, gây gổ, phô
trương”)

18. 13
Về nhu cầu khám phá cái mới: (Nguồn LV 5268_
NguyenThiCam_2017.pdf: “Tìm hiểu, khám phá cái mới là một trong những
nhu cầu của các em ở lứa tuổi người dưới 18 tuổi”).
Đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, là chủ thể của tội phạm thì phải là
người có năng lực trách nhiệm hình sự và phải đạt một độ tuổi theo luật định.
Một người được coi là có năng lực trách nhiệm hình sự thì phải đạt tới một độ
tuổi nhất định, có khả năng nhận thức đầy đủ về tính chất pháp lý của hành vi
của mình và có đầy đủ khả năng điều khiển được hành vi phù hợp với đòi hỏi
của xã hội.
Mặt khác họ không mắc những bệnh làm mất hoặc hạn chế khả năng
nhận thức và điều khiển hành vi của mình. Đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội, là chủ thể đặc biệt, độ tuổi từ 14 đến 16 là độ tuổi tâm sinh lý rất nhạy
cảm, ngay cả khi đã đủ 18 tuổi thì cũng chưa thể nói là khả năng nhận thức
của họ đầy đủ được.
(Nguồn LV3977_PhamHuuTruong_2016_LH.pdf: “Do vậy, người từ
14 đến dưới 16 tuổi, họ chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất
nghiệm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng”. Không chỉ vậy, mặc dù
quy định từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm
nhưng việc xem xét áp dụng mọi biện pháp điều tra, truy tố hay xét xử đều
được Nhà nước hết sức quan tâm,chỉ cho phép sử dụng những biện pháp riêng
do luật định để áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Ngay cả khi Tòa
án ra phán quyết cuối cùng thì cũng luôn cân nhắc về tình tiết độ tuổi, nhận
thức của các em, xem đó như một tình tiết giảm nhẹ để cân nhắc khi đưa ra
hình phạt. Vì vậy, trong mỗi giai đoạn giải quyết vụ án, việc xác định độ tuổi
của người phạm tội luôn có ý nghĩa nhất định. Trong giai đoạn xét xử cũng
vậy, việc xác định độ tuổi của bị cáo là người dưới 18 tuổi rất quan trọng vì
đây là căn cứ áp dụng các biện pháp để ngăn chặn, áp dụng các thủ tục đặc

19. 14
biệt, và đưa ra phán quyết cuối cùng hợp tình, hợp lý, đúng luật đối với bị cáo
nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dưới 18 tuổi.
Vì vậy, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 đã có một chương riêng
(Chương XXXII) quy định về thủ tục tố tụng đối với người bị tạm giữ, bị can,
bị cáo là người dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, trong Điều 301 quy định về phạm vi áp
dụng "Thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi", nhà làm luật Việt Nam
không hề ghi nhận khái niệm pháp lý "thủ tục tố tụng đối với người dưới 18
tuổi" là gì?
Hoạt động xác định sự thật khách quan về tội phạm và người thực hiện
tội phạm trong xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội cũng như việc xác định
tổng hợp các yếu tố cấu thành tội phạm là: khách thể, mặt khách quan, chủ
thể, mặt chủ quan của tội phạm thì phải chú trọng đến: tuổi, trình độ phát triển
về thể chất và tinh thần, mức độ nhận thức về hành vi phạm tội của người
dưới 18 tuổi; điều kiện sinh hoạt và giáo dục; có hay không có người thành
niên xúi giục; nguyên nhân và điều kiện phạm tội.
Các quy định trên thể hiện quan điểm coi trọng việc xử lý người dưới
18 tuổi phạm tội trong hoạt động xét xử của Tòa án, nó đòi hỏi phải xem xét
đầy đủ các khía cạnh liên quan đến người dưới 18 tuổi để từ đó áp dụng biện
pháp xử lý đúng đắn, có hiệu quả trong giáo dục cải tạo người dưới 18 tuổi
phạm tội, đồng thời có ý nghĩa trong phòng ngừa tội phạm.
1.1.2. Khái niệm áp dụnghình phạt và yêu cầu áp dụng hình phạt đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội
1.1.2.1. Khái niệm áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội
Về Định nghĩa: “Áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội được hiểu là hoạt động áp dụng pháp luật hình sự tiếp theo sau khi định
tội danh đối với hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi, thể hiện ở cơ sở hồ

20. 15
sơ của vụ án và kết quả tranh tụng tại Tòa, xác định tình tiết của vụ án, nhận
thức đầy đủ các quy định của Bộ luật hình sự, Hội đồng xét xử lựa chọn mức
hình phạt để áp dụng đối với người dưới 18 tuổi bị kết tội và ra phán quyết
bản án kết tội về hình phạt đó”.
Đối với người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ áp dụng một số hình phạt nhất
định trong hệ thống hình phạt mà BLSH hiện hành quy định (theo quy định tại
Mục 4 Chương XII Bộ luật hình sự năm 2017), đó là: Cảnh cáo; Phạt tiền;
Cải tạo không giam giữ; Tù có thời hạn (Điều 98 của Bộ luật hình sự năm
2017).
Theo bộ luật hình sự năm 2015 tại Điều 99 quy định: “Phạt tiền được
áp dụng là hình phạt chính đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nếu
người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng. Mức tiền phạt đối với người từ đủ
16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội không quá một phần hai mức tiền phạt mà
điều luật quy định”.
(Điều 100 của Bộ luật hình sự năm 2015 quy định: “Hình phạt cải tạo
không giam giữ được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi
phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội rất nghiêm
trọng do vô ý hoặc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm
trọng do cố ý”.
“Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18
tuổi phạm tội, thì không khấu trừ thu nhập của người đó”.
“Thời hạn cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
không quá một phần hai thời hạn mà điều luật quy định”)
(Điều 101 của Bộ luật hình sự năm 2015 quy định Mức phạt tù có thời
hạn:
“Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều
luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức

21. 16
hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn
thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mức phạt tù
mà điều luật quy định”.
“Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều
luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức
hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn
thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá một phần hai mức phạt
tù mà điều luật quy định”)
1.1.2.2. Các yêu cầu áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội
Quy định các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổiphạm tội
được pháp luật hình sự Việt Nam xây dựng phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Thứ nhất, bảo đảm các nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội. Vì người dưới 18 tuổi phạm tội là chủ thể tội phạm có tính chất đặc
thù; do đó, việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải tuân theo những
nguyên tắc chung và nguyên tắc riêng nhất định. Khi xây dựng quy định các
hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội phải đảm bảo các
nguyên tắc này. Có như vậy thì mới thể hiện đúng chính sách pháp luật của
Đảng, Nhà nước, đảm bảo sự công bằng trong việc xử lý người dưới 18 tuổi
phạm tội.
Thứ hai, bảo đảm được mục đích của hình phạt đối với người dưới 18
tuổi phạm tội. Nghĩa là phải ưu tiên áp dụng các biện pháp có tính chất giáo
dục, thuyết phục trước. Việc áp dụng hình phạt chỉ đặt ra khi có đủ căn cứ cho
rằng việc áp dụng các biện pháp giáo dục quyết phục không đạt được hiệu quả
trong việc cải tạo người phạm tội. Quy định áp dụng hình phạt đối với người
dưới 18 tuổiphạm tội phải đảm bảo được mục đích chung của hình phạt đó là
mục đích phòng ngừa riêng và mục đích phòng ngừa chung.

22. 17
Thứ ba, Yêu cầu này được pháp luật hình sự Việt Nam cụ thể hóa thành
một trong các nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi pháp tội, là nguyên
tắc mới được xác định trong Bộ luật hình sự 2015. Với nguyên tắc này, đòi
hỏi mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân khi tiến hành hoạt động xử lý đối với người
dưới 18 tuổi pháp tội, hay quyết định áp dụng hình phạt đối với người dưới 18
tuổi phạm tội phải đảm bảo rằng quyết định được đưa ra là tốt nhật cho họ,
trong mối quan hệ hài hòa với các lợi ích khác, cũng như bảo đảm sự nghiêm
minh của pháp luật.
Thứ tư, bảo đảm được yêu cầu đấu tranh, phòng chống tội phạm. Quy
định hình phạt trong pháp luật hình sự Việt Nam ngoài mục đích giáo dục,
trừng trị, răn đe thì còn nhằm thực hiện yêu cầu đấu tranh, phòng chống tội
phạm. Và đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cũng vậy. Khi xây dựng và
thực hiện quy định các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
đòi hỏi cũng phải đảm bảo được yêu cầu đấu tranh, phòng chống tội phạm.
Thông qua quy định áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội để
các cơ quan có thẩm quyền sử dụng chúng làm công cụ đấu tranh chống tội
phạm, đồng thời cũng là công cụ để sử dụng trong hoạt động phòng ngừa tội
phạm.
1.1.3.1. Các nguyên tắc áp dụng hình phạt
Việc áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổiphạm tội được thực
hiện tuân theo các nguyên tắc chung và riêng quy định trong pháp luật hình
sự. Khi áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổiphạm tội, cần phải tuân
theo các nguyên tắc chung sau:
Một là, nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Nguyên tắc này được thể hiện trong quy định tại Điều 2, Điều 30 và
Điều 50 của Bộ luật hình sự 2015.
Việc áp dụng hình phạt là chức năng, thẩm quyền của Tòa án nhân dân.

23. 18
Tòa án nhân dân là cơ quan duy nhất có quyền nhân danh Nhà nước tuyên
hình phạt sau khi kết luận về hành vi của bị náo nếu hành vi đó thỏa mãn đầy
đủ các yếu tố cấu thanh tội phạm của một tội danh cụ thể.
(Nguồn LV4133_ChauThanhTra_2016_LH.pdf: “Khi áp dụng hình
phạt Tòa án phải tuân thủ các quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về nội
dung, phạm vi, điều kiện áp dụng các loại hình phạt”.
Khi Tòa án ra quyết định xét xử và tuyên một hình phạt phải phù hợp
với quy định của pháp luật.
Hai là, nguyên tắc nhân đạo xã hội chủ nghĩa.
Nguyên tắc này được thể hiện thông qua việc xem xét đánh giá một số
tình tiết giảm nhẹ được quy định và còn được thể hiện thông qua các quy định
áp dụng hình phạt trong một số trường hợp đặc biệt”.
Mục đích của hình phạt không chỉ nhằm trừng trị người phạm tội mà
còn cải tạo, giáo dục người phạm tội và phòng ngừa tội phạm.
Mặc dù hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà
nước nhưng trong hệ thống hình phạt vẫn mang tính nhân đạo sâu sắc, thể
hiện sự khoan hồng. Có nhiều hình phạt không cách ly người phạm tội ra khỏi
đời sống xã hội, không tước đoạt tự do của người phạm tội và hệ thống hình
phạt cũng không quy định những hình phạt gây đau đớn về thể xác hoặc hạ
thấp phẩm giá của con người. Mặt khác, bên cạnh tính nhân đạo thể hiện
trong hệ thống hình phạt thì pháp luật hình sự Việt Nam còn còn quy định hệ
thống miễn giảm hình phạt.
Ba là, nguyên tắc cá thể hóa hình phạt:
Hình phạt được áp dụng khi người nào thực hiện hành vi phạm tội “ít
nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm
đặc biệt nghiêm trọng”. Ngoài ra nguyên tắc này còn được thể hiện khi áp
dụng hình phạt trong trường hợp đồng phạm.

24. 19
Bốn là, nguyên tắc công bằng. Nguyên tắc này được thể hiện trong
nhiều quy định của pháp luật hình sự và không chỉ được đặt ra khi xét xử một
người phạm tội cụ thể mà còn được xem xét, đánh giá khi áp dụng hình phạt
đối với các tội phạm khác nhau. Việc quyết định áp dụng hình phạt được căn
cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội và các yếu tố, đặc
điểm nhân thân, các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Tinh
thần của nguyên tắc công bằng ở đây chính là khi xem xét quyết định hình
phạt thì cần đặt tội phạm và hình phạt trong một thể thống nhất và biện chứng
với nhau, xem xét toàn bộ tình tiết vụ án để có quyết định áp dụng một hình
phạt thích đáng và hợp lý.
Ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc trên khi xem xét quyết định áp dụng
hình phạt thì đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cần phải tuân thủ thêm một
số nguyên tắc đặc thù. Nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
là những tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt trong quá trình xây dựng cũng như áp
dụng các quy định của pháp luật hình sự.
Thứ nhất, (Nguồn LV5794_HoangBichHang_2018_LH.pdf: “Nguyên
tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội là những tư tưởng chỉ đạo xuyên suất
trong quá trình xây dựng cũng như áp dụng các quy định của pháp luật hình
sự pháp luật tố tụng hình sự và các văn bản có liên quan đến người dưới 18
tuổi phạm tội”.
Đây là nguyên tắc mới được xác định trong Bộ luật hình sự 2015.
Nguyên tắc này đòi hỏi các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền khi áp dụng quy
định các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cần phải đảm
bảo đó là quyết định tốt nhất đối với họ, trong mối quan hệ hài hòa với các lợi
ích khác, đồng thời đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật. Quy định này
cũng phù hợp với quy định tại Điều 3 Công ước về quyền trẻ em. Nguyên tắc
này là một trong nhưng cơ sở pháp lý định hướng cho người tiến hành tố tụng

25. 20
khi quyết định lựa chọn biện pháp xử lý cụ thể đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội nhằm tìm ra biện pháp xử lý phù hợp nhất đối với họ
Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả
năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm
tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm. (Điều 91 Bộ luật hình sự
2015). Quy định này nhằm cụ thể hóa nguyên tắc bảo đảm lợi ích tốt nhất cho
người dưới 18 tuổi phạm tội.
Bởi lẽ người dưới 18 tuổi là người chưa phát triển và hoàn thiện đầy đủ
về cả tâm, sinh lý, họ không có khả năng nhận thức đầy đủ về tính chất, mức
độ nguy hiểm cho xã hội và hậu quả do hành vi của mình gây ra. Mặt khác
với mục đích giáo dục, giúp người dưới 18 tuổi phạm tội sửa chữa sai lầm nên
Bộ luật hình sự Việt Nam đòi hỏi các cơ quan có thẩm quyền phải xác định
chính xác mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội do người dưới 18 tuổi thực
hiện, nguyên nhân và điều kiện phạm tội.
Chỉ khi làm rõ được các điều đó thì các cơ quan có thẩm quyền mới có
thể giúp người dưới 18 tuổi phạm tội nhận thức được sai lầm của mình, để từ
đó giao dục họ hoặc giúp họ có ý thức tự giác sửa chữa sai lầm để trở thành
công dân tốt.
Thứ hai, Việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội và áp dụng hình phạt đối với họ được thực hiện chỉ trong trường hợp
cần thiết và phải căn cứ tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội
vào những đặc điểm của nhân thân và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.
Người dưới 18 tuổi có thể được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu
người đó phạm tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng, gây thiệt hại không
lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả và
được gia đình, cơ quan tổ chức nhận giám sát giáo dục.
(Nguồn LV3302_NguyenAnhTu_2016_LH.pdf: “Việc truy cứu trách

26. 21
nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội và áp dụng hình phạt đối với họ
được thực hiện chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ tính chất nguy
hiểm cho xã hội của hành vi phạm tộivào những đặc điểm của nhân thân và
yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm, Nếu thấy không cần thiết phải áp
dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổiphạm tội thì Tòa án áp dụng một
trong các biện pháp tư pháp là giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc đưa vào
trường giáo dưỡng”.
Nội dung của nguyên tắc này thể hiện:
Thứ nhất, Khi người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi cấu thành một tội
phạm cụ thể thì không phải mọi trường hợp đều bị truy cứu trách nhiệm hình
sự mà chỉ truy cứu trong trường hợp cần thiết. Nghĩa là nếu xét thấy không
cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự
hoặc đình chỉ điều tra đồng thời ra quyết định áp dụng các biện pháp giám sát,
giáo dục đối với họ.
Thứ hai, Cơ quan có thẩm quyền cân nhắc, đánh giá đặc điểm nhân
thân của người dưới 18 tuổiphạm tội, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành
vi phạm tội và yêu cầu phòng chống tội phạm. Ngay cả khi hành vi đã cấu
thành một tội phạm cụ thể nhưng xét thấy đặc điểm nhân thân là không cần
thiết phải truy cứu trách nhiệm hinh sự thì sẽ được áp dụng các biện pháp có
tính chất giám sát, giáo dục. Ngược lại đối với trường hợp tái phạm nhiều lần,
trước đó đã từng bị áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục hoặc cố ý phạm
tội đến cùng thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Thứ ba, khi xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự đối với người chưa
đủ 18 tuổi phạm tội, thi Tòa án áp dụng các biện pháp tư pháp, giáo dục tại
trường giáo dưỡng hoặc tại địa phương.
Thực tiễn phòng chống tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện cho
thấy, việc áp dụng hình phạt cách ly người dưới 18 tuổi ra khỏi xã hội luôn

27. 22
tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất lợi cho quá trình phục hồi và tái hòa nhập cộng
đồng của đối với người dưới 18 tuổi, đồng thời gây ảnh hưởng không nhỏ
đến sự phát triển bình thường của họ. Do đó, khi xem xét quyết định xử lý đối
với người dưới 18 tuổiphạm tội thì chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới
18 tuổiphạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự, áp dụng các biện
pháp tư pháp, áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng không đảm
bảo hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.
Nguyên tắc này là cơ sở cho việc quyết định áp dụng hình phạt; Riêng
đối với hình phạt tù có thời hạn chỉ áp dụng trong trường hợp nhận thấy các
hình phạt khác đối với người dưới 18 tuổiphạm tội không thích hợp, không vì
lợi ích tốt nhất của họ và thời hạn tù cần xác định sao cho vừa đủ để giáo dục,
phục hồi đối với người dưới 18 tuổiphạm tội trên cơ sở cân nhắc toàn diện
điều kiện, hoàn cảnh phạm tội, đặc điểm nhân thân của họ.
Thứ tư, đối với người chưa đủ 18 tuổi phạm tội thì Tòa án không áp
dụng các hình phạt, xử phạt tù chung thân hoặc tử hình, không áp dụng các
hình phạt bổ sung đối với họ, quyền được hưởng mức án nhẹ nhất mức án
khác hơn so với mức án mà Tòa án áp dụng đối với người đã đủ 18 tuổi.
Nguyên tắc này cụ thể hóa nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổiphạm
tội nhằm mục đích giáo dục; Để đảm bảo mục đích giáo dục thì cấm áp dụng
hình phạt tù chung thân và tử hình vì đây là hai hình phạt đặc biệt nghiêm
khắc, tù chung thân là hình phạt có nội dung cách ly người phạm tội khỏi đời
sống xã hội không thời hạn, còn tử hình là hình phạt có nội dung loại trừ
người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội.
Vì vậy, đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thì không xử phạt tù chung
thân hoặc tử hình, không áp dụng các hình phạt bổ sung và khi xử phạt tù có
thời hạn, Tòa án cho người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng mức án nhẹ
hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và

28. 23
với thời hạn thích hợp ngắn nhất.
Thứ năm, Tái phạm và tái phạm nguy hiểm thể hiện thái độ chấp hành
pháp luật không tốt của người phạm tội. Pháp luật hình sự Việt Nam luôn
xem tình tiết này là tình tiết định khung tăng nặng của nhiều tội phạm và là
tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Nếu thuộc trường hợp phạm tội có
tình tiết tái phạm, tái phạm nguy hiểm thì Tòa án phải quyết định mức hình
phạt nghiêm khắc hơn so với trường hợp không phải là tái phạm, tái phạm
nguy hiểm.
1.1.3.2. Các căn cứ áp dụng hình phạt
Theo quy định tại Điều 50 của Bộ luật hình sự thì: “Khi quyết định
hình phạt Tòa án căn cứ vào quy định của Bộ luật hình sự, cân nhắc tính chất
và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm
tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự”.
“Khi áp dụng hình phạt tiền, ngoài căn cứ quy định tại khoản 1 Điều
này, Tòa án còn căn cứ vào tình hình tài sản, khả năng thi hành của người
phạm tội”.
Thứ nhất, Khi quyết định hình phạt trước hết phải căn cứ vào các quy
định của Bộ luật hình sự, tức là phải dựa vào các quy định của Phần chung và
Phần các tội phạm của Bộ luật hình sự.
Các quy định trong phần chung của Bộ luật hình sự bao gồm:
- Quy định về cơ sở của trách nhiệm hình sự được quy định tại Khoản 1
Điều 2 Bộ luật hình sự 2015;
- Quy định về nguyên tắc xử lý đối với người phạm tội tại khoản 1 Điều
3 Bộ luật hình sự 2015;
- Các quy định về hình phạt đối với người phạm tội từ Điều 30 đến
Điều 45 Bộ luật hình sự;
- Các quy định về biện pháp tư pháp đối với người phạm tội từ Điều 46

29. 24
đến Điều 49;
- Các quy định về căn cứ quyết định hình phạt đối với người phạm tội
(Điều 50), các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự (Điều 51,
52), về tái phạm, tái phạm nguy hiểm (Điều 53).
- Các quy định về quyết định hình phạt trong các trường hợp cụ thể
(Điều 54 đến Điều 59).
Thứ hai, Tính chất nguy hiểm cho xã hội của tội phạm là đặc tính về
chất, đặc trưng cho một loại tội phạm, thể hiện sự khác biệt giữa tội phạm này
với tội phạm khác ở các điều luật khác nhau và ở khoản này với khoản khác
trong cùng một điều luật quy định ở phần các tội phạm của Bộ luật hình sự.
Khi xác định tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm
tội để quyết định hình phạt, cần xem xét tổng hợp các tình tiết gồm:
- Tính chất, tầm quan trọng và giá trị của quan hệ xã hội bị tội phạm
xâm hại hoặc bị đe dọa xâm hại;
- Công cụ, phương tiện, phương pháp, thủ đoạn thực hiện tội phạm;
- Mức độ, hậu quả thiệt hại đã gây ra hoặc đe dọa gây ra;
- Mức độ thực hiện ý định phạm tội như chuẩn bị phạm tội, phạm tội
chưa đạt…
- Hình thức lỗi, mức độ lỗi, động cơ và mục đích phạm tội;
- Hoàn cảnh chính trị - xã hội lúc và nơi tội phạm xảy ra.
Khi quyết định hình phạt sẽ bảo đảm được tính thống nhất và sự công
bằng trong quyết định hình phạt đối với các trường hợp phạm tội khác nhau
của cùng tội phạm. (Nguồn LV2549_NguyenTuyetLan_2015_LH.pdf: “Căn
cứ tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của người phạm tội đã thực
hiện, đó xem xét tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm
tội đã được nhà làm luật xác định để làm căn cứ xác định và phân loại tội
phạm ; tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội”).

30. 25
Thứ ba, Căn cứ nhân thân người phạm tội.
Khi xem xét quyết định hình phạt thì thông thường sẽ xem xét các đặc
điểm nhân thân sau:
- Những đặc điểm nhân thân của người phạm tội liên quan trực tiếp với
việc thực hiện tội phạm, thể hiện mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội
cũng như của người phạm tội và khả năng tiếp thu giáo dục, cải tạo của họ
như phạm tội lần đầu, phạm tội do trình độ lạc hậu, phạm tội nhiều lần, có
tiền án, tái phạm, tái phạm nguy hiểm, phạm tội có tính chất chuyên nghiệp.
- Những đặc điểm liên quan đến thái độ của người phạm tội sau khi
thực hiện hành vi phạm tội như tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải,
lập công chuộc tội, không thành khẩn khai báo, người dưới 18 tuổi…
- Những đặc điểm nhân thân liên quan đến các chính sách của Đảng và
Nhà nước như chính sách tôn giáo, dân tộc, chính sách đối với người có
công…
Thứ tư, Căn cứ những tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình
sự
Được quy định tại Điều 51, 52 Bộ luật hình sự 2015, có thể được phân thành
3 nhóm như sau:
Các tình tiết ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi
phạm tội, làm mức độ nguy hiểm cho xã hội giảm hoặc tăng lên đáng kể.
Tuy các tình tiết này thuộc nội dung của căn cứ thứ hai và thứ ba ở trên
nhưng Pháp luật hình sự Việt Nam vẫn xem đây là một trong những căn cứ
mang tính độc lập xem xét, quyết định hình phạt.
Thẩm phán, người tiến hành tố tụng phải xem xét cân nhắc riêng các
tình tiết và giữa mối liên hệ toàn bộ của vụ án để quyết định giảm nhẹ hay
tăng nặng trách nhiệm hình sự khi áp dụng hình phạt.

31. 26
1.2. Quy định của Bộ luật hình năm 1999 và Bộ luật hình sự năm
2015 về các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
1.2.1. Cảnh cáo.
Trong các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thì
cảnh cáo là hình phạt chính nhẹ nhất. Cảnh cáo tuy không có khả năng gây
thiệt hại về vật chất, hạn chế nhất định về thể chất của người phạm tội nhưng
với tính chất là sự khiển trách công khai của Nhà nước đối với người phạm tội
nhưng vẫn có những tác động nhất định đến tinh thần của người bị kết án để
quá đó thực hiện mục đích giáo dục họ.
Cảnh cáo là hình phạt được quy định chung cho tất cả các trường hợp
phạm tội thuộc loại tội phạm ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ.
Bộ luật hình sự không có quy định bổ sung đối với hình phạt khi áp dụng cho
người dưới 18 tuổiphạm tội. Tuy nhiên cần chú ý khi thỏa mãn hai điều kiện
chung của hình phạt cảnh cáo thì vẫn phải kiểm tra xem có thể miễn trách
nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 2 Điều 91 Bộ luật hình sự 2015 hay
không. Chỉ khi không thể miễn trách nhiệm hình sự thì mới được áp dụng
hình phạt cảnh cáo. Thực tế, việc xác định ranh giới giữa miễn hình phạt và
áp dụng hình phạt cảnh cáo không dễ dàng gì mặc dù Luật đã quy định các
điều kiện để miễn hình phạt.
1.2.2. Hình phạt tiền.
Tại Điều 99 của Bộ luật hình sự năm 2015 quy định: “Phạt tiền được
áp dụng là hình phạt chính đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nếu
người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng”. “Mức tiền phạt đối với người từ
đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội không quá một phần hai mức tiền phạt
mà điều luật quy định”.
Đồng thời, hình phạt này cũng có tính răn đe, giáo dục đối với người
khác và qua đó có khả năng phòng ngừa chung.

32. 27
Điều 72 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 đã quy
định phạt tiền được áp dụng là hình phạt chính đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội nếu họ ở độ tuổi từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi và họ có thu nhập hoặc
có tài sản riêng.
Tại Điều 99 BLHS 2015 quy định “Phạt tiền được áp dụng là hình phạt
chính đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nếu người đó có thu nhập
hoặc có tài sản riêng.
Mức tiền phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội
không quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật quy định.” Với tư cách là
biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định trong Bộ
luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), do Tòa án quyết định áp
dụng đối với người dưới 18 tuổi nhằm tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích
của người dưới 18 tuổi.
Hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ có thể là
cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn với căn cứ, phạm
vi, điều kiện áp dụng có sự thay đổi đáng kể trong sự so sánh với quy định
của của Bộ luật Hình sự năm 1999.
Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:
“Phạt tiền được áp dụng là hình phạt chính đối với người từ đủ 16 tuổi đến
dưới 18 tuổi, nếu người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng”.
Đồng thời, hình phạt tiền không chỉ được áp dụng đối với người dưới
18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng mà còn được áp dụng đối với người dưới 18
tuổi phạm tội nghiêm trọng rất nghiêm trọng.
1.2.3. Hình phạt cải tạo không giam giữ.
Tại Điều 100 của Bộ luật hình sự năm 2015 quy đinh: “1. Hình phạt
cải tạo không giam giữ được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18
tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội rất

33. 28
nghiêm trọng do cố ý hoặc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất
nghiêm trọng do cố ý”. “2. Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội, thì không khấu trừ thu nhập của người đó”.
“Thời hạn cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội không
quá một phần hai thời hạn mà điều luật quy định”.
Buộc người phạm tội cải tạo, giáo dục tại nơi làm việc, học tập, cư trú
dưới sự giám sát của cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc, học tập hoặc của chính
quyền địa phương, nơi họ cư trú.
Trong hệ thống hình phạt thì cải tạo không giam giữ được xem là hình
phạt nhẹ hơn hình phạt tù có thời hạn nhưng nặng hơn phạt tiền và cảnh cáo.
Cải tạo không giam giữ được áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng
hoặc nghiêm trọng, có nơi làm việc ổn định hoặc nơi cư trú rõ ràng và thấy
không cần thiết phải cách ly khỏi xã hội.
Điều 73 Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009 quy định: Khi
áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội, thì không khấu trừ thu nhập của người đó. Thời hạn cải tạo không giam
giữ đối với người dưới 18 tuổiphạm tội không quá một phần hai thời hạn mà
điều luật quy định.
Thời hạn cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
không quá một phần hai thời hạn mà điều luật quy định; Như vậy; “Khi áp
dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
không vượt quá 1/2 thời hạn và điều luật quy định”.
Đồng thời, do người dưới 18 tuổi hầu như chưa có thu nhập hoặc tài
sản riêng nên Bộ luật hình sự năm 1999 đã không khấu trừ thu nhập của họ
khi bị kết án.
Theo quy định của Bộ luật hình sự 2015 đã bổ sung quy định về đối
tượng được áp dụng hình phạt này, đó là; “Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng

34. 29
chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người, tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khẻo của người khác, tội hiếp dâm tội hiếp dâm
người dưới 16 tuổi, tội cưỡng hiếp người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội
cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; về tội phạm rất nghiêm
trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng...”
Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định hình phạt cải tạo không giam giữ
chỉ áp dụng đối với trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội
nghiêm trọng quy định cả đối với trường hợp phạm tội rất nghiêm trọng, tại
Điều 100 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã quy định cụ thể
việc áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ.
Quy định như vậy là nhằm thể chế hóa tinh thần của Nghị quyết số 49-
NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 theo
hướng giảm hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt tiền, hình phạt cải tạo
không giam giữ đối với một số loại tội phạm và chính sách hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam hiện nay.
1.2.4. Hình phạt tù có thời hạn.
Tại Điều 101 của Bộ luật hình sự quy định về tù có thời hạn:
Mức phạt tù có thời hạn áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
được quy định như sau: “1. Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi
phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc
tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu
là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần
tư mức phạt tù mà điều luật quy định;”. “2. Đối với người từ đủ 14 tuổi đến
dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù
chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá
12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng
không quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định”.

35. 30
Buộc người phạm tội phải cách ly khỏi đời sống xã hội trong một
khoảng thời gian nhất định để giáo dục, cải tạo.
Với hình phạt tù có thời hạn, Điều 74 Bộ luật hình sự năm 1999 đã
phân hóa người chưa thành niên ra làm hai đối tượng là người từ đủ 16 tuổi
đến dưới 18 tuổi và người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi với đường lối xử lí
khác nhau.
(Nguồn LV4494_TranNgocThu_2017_LH.pdf: (“…Đối với hình phạt
tù có thời hạn, Bộ luật hình sự đã phân hóa người chưa thành niên ra làm hai
đối tượng là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và người từ đủ 16 tuổi đến
dưới 18 tuổi với đường lối xử lí khác nhau”).
Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì được xử lí nhẹ hơn người từ
đủ 16 tuổi đến 18 tuổi.
“1. Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều
luật quy định:”. “2. Đối với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi khi phạm tội, nếu
điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì
mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù: Nếu là tù có thời
hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 1/2 mức phạt tù mà
điều luật quy định”.
Đối với trường hợp người dưới 18 tuổi phạm nhiều tội, có tội thực hiện
trước khi đủ 18 tuổi, có tội thực hiện sau khi đủ 18 tuổi thì việc tổng hợp hình
phạt được áp dụng như sau: (Nguồn LV0729_VuMinhHai_2013_LH.pdf:
(“Đối với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp
dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao
nhất được áp dụng không quá 12 năm tù: Nếu là tù có thời hạn thì mức hình
phạt cao nhất được áp dụng không quá 1/2 mức phạt tù mà điều luật quy
định”).
Nếu tội nặng nhất được thực hiện khi người đó chưa đủ 18 tuổi thì hình

36. 31
phạt không được vượt quá mức hình phạt cao nhất quy định tại Điều 74 Bộ
luật này (Khoản 1 Điều 75)
Nếu tội nặng nhất được thực hiện khi người đó đã đủ 18 tuổi thì hình
phạt chung áp dụng như đối với người đã thành niên phạm tội (Khoản 2 Điều
75)
Theo Điều 101 BLHS năm 2015 thì mức phạt tù có thời hạn áp dụng:
“1. Đối với người 18 tuổi phạm tội, được quy định đối với người từ đủ
16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định
hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp
dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất
được áp dụng không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định”. “2.
Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được
áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao
nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình
phạt cao nhất được áp dụng không quá một phần hai mức phạt tù mà điều
luật quy định”).
Đối với hình phạt tù có thời hạn dành cho người dưới 18 tuổi phạm tội
thì quy định tại Điều 74 Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung 2009 và tại
Điều 101 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 là giống nhau,
không có sự sửa đổi. Như vậy, theo các nhà làm luật, việc quy định thời hạn
cần thiết để cách ly người dưới 18 tuổira khỏi đời sống xã hội nhằm giáo dục
và cải tạo như trên là hợp lý, và đủ. Không cần thiết phải xem xét tăng thêm
hay giảm đi.
Việc quy định chi tiết đối với hình phạt tù có thời hạn sẽ là một trong
những cơ sở pháp lý giúp các cơ quan có thẩm quyền xem xét cân nhắc để ra
quyết định hình phạt đúng và phù hợp đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

37. 32
Kết luận chương 1
Đảng và Nhà nước cần phải có chính sách bảo vệ người dưới 18 tuổi
phạm tội thông qua chính pháp luật; Chính điều này đã tạo ra một áp lúc rất
lớn cho các cơ quan tiến hành tố tụng, trong đó hệ thống Tòa án, theo đó,
quyền và lợi ích hợp pháp của người phạm tội là người dưới 18 tuổi phạm tội
là dân tộc thiểu số được đảm bảo, nhưng đồng thời cũng đảm bảo được việc
đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm do người dưới 18 tuổi dân tộc thiểu
số gây ra.
Tuy nhiên, nếu đánh giá một cách toàn diện và khách quan áp dụng hình
phạt đối với người phạm tội là người dưới 18 tuổi phạm tôi Tòa án nhân dân
huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua đôi lúc vẫn chưa đạt
được kết quả như mong đợi. Để người dưới 18 tuổi được bảo vệ tốt hơn,
Đảng, Nhà nước, Nhà làm luật và người tiến hành tố tụng suy xét cho kỹ khi
đưa luật vào áp dụng cho phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay của người
dân tộc thiểu số.
Đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, việc quy định hay xem xét, quyết
định hình phạt phải tuân theo những yêu cầu và nguyên tắc và căn cứ nhất
định, đảm bảo được mục đích của hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội, những quyền và lợi ích cơ bản của người dưới 18 tuổi, đồng thời đảm bảo
yêu cầu trong đấu tranh phòng chống tội phạm.

38. 33
CHƯƠNG 2
THỰC TIỄN ÁP DỤNG HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI TỪ THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI VÀ CÁC
GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP ỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT
2.1. Thực tiễn áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội, từ thực tiễn tại huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi.
2.1.1. Kết quả áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
Trong 15 năm qua, huyện Tây Trà đã đạt được nhiều kết quả nhất định
trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, tình hình an ninh, chính trị trên địa
bàn huyện luôn được đảm bảo. Tuy nhiên, do xu hướng hội nhập, Tây Trà
đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó có vấn đề tội
phạm và tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện, đặc biệt hiện nay, tội
phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện ngày càng gia tăng về số lượng, diễn
biến phức tạp. Đây cũng là vấn đề luôn được Đảng bộ và Chính quyền tỉnh
Quảng Ngãi quan tâm chỉ đạo, các cơ quan có thẩm quyền chú trọng khi giải
quyết các vụ án hình sự.
Hiếp pháp đã được thể chế hóa và cụ thể trong văn bản luật khác nhau;
trong pháp luật tố tụng hình sự, vấn đề bảo vệ quyền con người.
Người dưới 18 tuổi phạm tội là chủ thể có những đặc điểm đặc trưng về
mặt tâm sinh lý, chưa phát triển hoàn thiện về thể chất và tinh thần, do đó, tội
phạm do người dưới 18 tuổi gây ra có những đặc điểm riêng khác so với tội
phạm đã thành niên gây ra; vì thế, việc xét xử và quyết định các biện pháp xử
lý hình sự phải mang tính đặc biệt, mục đích “chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ
họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành người công dân có ích
cho xã hội”. Do đó, biện pháp xử lý hình sự có xu hướng nghiêng về các biện
pháp tư pháp ngoài hình phạt tù như giáo dục tại xã, phường, thị trấn, đưa vào

39. 34
trường giáo dưỡng. Chỉ những trường hợp nào phạm tội gây nguy hiểm cho
xã hội rất lớn, không thể giáo dục tại cộng đồng, buộc phải cách lý ra khỏi đời
sống xã hội thì Tòa án mới quyết định áp dụng hình phạt tù có thời hạn.
Trong 5 năm từ 2014 đến 2018 (tháng 11), Tòa án nhân dân huyện Tây
Trà, tỉnh Quảng Ngãi đã thụ lý xét xử tổng 2443 vụ án hình sự sơ thẩm. Cụ
thể: Năm 2014, xét xử 387 vụ án hình sự sơ thẩm, trong đó 40 vụ án có bị cáo
là người dưới 18 tuổi phạm tội; Năm 2015, xét xử 504 vụ trong đó có 20 vụ
án có bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội; Năm 2016 , xét xử 372 vụ án
hình sự sơ thẩm, trong đó 39 vụ án có bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội;
Năm 2017, xét xử 610 vụ án hình sự sơ thẩm, trong đó 53 vụ án có bị cáo là
người dưới 18 tuổi phạm tội; Năm 2018, xét xử 570 vụ án hình sự sơ thẩm,
trong đó 60 vụ án có bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội.
Bảng 2.1. thống kê kết quả xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội
(Từ năm 2014 đến năm 2018)
Kết quả
xét xử
Năm
Cảnh cáo Phạt tiền Cải tạo
không
giam giữ
Phạt tù có
thời hạn
Phạt tù
nhưng cho
hưởng án
treo
2014 5 5 16 14
2015 1 1 4 9 5
2016 4 10 8 17
2017 10 2 15 10 16
2018 8 17 18 17
Do đặc điểm phát triển về tâm sinh lý của lứa tuổi này là nhận thức
chưa đầy đủ, nông nổi, dễ bị kích động, khó kiềm chế và đặc biệt là hiểu biết
về pháp luật chưa sâu sắc, chưa toàn diện nên một bộ phận không nhỏ thanh

40. 35
thiếu niên sống buông thả, đua đòi dẫn đến thực hiện hành vi vi phạm pháp
luật, nguy hiểm hơn là nhiều đối tượng đã có hành vi phạm các tội hình sự.
(Nguồn Luan van thac si cua Ve 26.9.14.pdf: (“…Tuy nhiên, Do đặc
điểm phát triển về tâm sinh lý của lứa tuổi này là nhận thức chưa đầy đủ,
nông nổi, dễ bị kích động, khó kiềm chế và đặc biệt là hiểu biết về pháp luật
chưa sâu sắc, chưa toàn diện nên một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên
sống buông thả, đua đòi dẫn đến thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, nguy
hiểm hơn là nhiều đối tượng đã có hành vi phạm các tội hình sự đã và đang là
vấn đề gây nhứt nhối trong xã hội”).
Thủ đoạn phạm tội của các đối tượng này không còn đơn giản bồng
bột, thiếu suy nghĩ, mà đã có sự tính toán, chuẩn bị kỹ càng và khá tinh vi,
thậm chí đã hình thành băng nhóm có tính nguy hiểm cao.
Tây Trà là huyện miền núi còn rất nhiều khó khăn nên một bộ phận
người dân phải đi tìm kiếm công việc làm ở nhiều tỉnh thành khác. Từ khi
tách huyện đến nay Huyện Tây Trà được Đảng bộ, Nhà nước và Nhân dân
quan tâm nên đời sống của người dân cũng đã bớt đi một phần nào khó khăn
trước mắt, Nhân dân có cuộc sống yên ổn, ổn định không còn lo cái ăn, cái
mặt như trước đây, bên cạnh huyện đạt được, vì vậy, về mặt trái của sự phát
triển nền kinh tế thị trường, còn có những tư tưởng xấu đã làm cho người dân
tin về văn hoá độc hại như: (người dân theo Đạo tiên lành)…, Ảnh hưởng của
sự tác động tiêu cực đó cùng với sự thiếu quan tâm chu đáo của gia đình, đã
nhanh chóng đưa số đối tượng chưa thành niên sống buông thả, lêu lỏng,
không nghề nghiệp ở huyện đi vào con đường phạm tội ngày càng có chiều
hướng gia tăng cả về số lượng và mức độ phạm tội.
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2018, toàn tỉnh đã có 31 đối tượng là
người dưới 18 tuổi bị khởi tố điều tra, chiếm 4,6% trong tổng số bị can bị
khởi tố điều tra xử lý (31 bị can/673 bị can). Trong 31 bị can là người dưới 18

41. 36
tuổi bị khởi tố điều tra có 12 bị can bị khởi tố về tội Cố ý gây thương tích; 15
đối tượng bị khởi tố về tội Trộm cắp tài sản; 01 bị cáo bị khởi tố về tội Cướp
tài sản; 01 bị can bị khởi tố về tội Hiếp dâm trẻ em; 01 đối tượng bị khởi tố về
tội Vận chuyển trái phép chất ma túy; 01 đối tượng bị khởi tố về tội Vi phạm
quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ.
Những lứa tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi (nói chung người dưới 18 tuổi)
việc phạm tội của người dưới họ không còn là đơn giản, đơn sơ, ít nghiêm
trọng mà phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.
Điển hình như: Vụ án cướp tài sản xảy ra vào khoảng 20 giờ 40 phút
ngày 13/5/2014 tại xã Trà Thanh, huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi, các tên
Hồ Ngọc Thịnh, sinh năm 1994, trú tại; xã Trà Xinh, huyện Tây Trà cùng với
Đinh Hòa Phương, sinh năm 1996, trú tại; xã Trà Xinh, huyện Tây Trà, tỉnh
Quảng Ngãi đã sử dụng súng giả (loại súng ngắn bằng nhựa) và bình xịt hơi
cay để khống chế cướp của chị Hồ Thị Thanh Thúy, sinh năm 1962, trú tại; xã
Trà Thủy, huyện Trà Bồng 01 xe môtô, 01 điện thoại di động và 100.000
đồng; hành vi của bọn chúng đã bị Cơ quan CSĐT Công an huyện Tây Trà,
tỉnh Quảng Ngãi khởi tố điều tra xử lý.
Hay như vụ Hiếp dâm trẻ em, xảy ra tại; xã Trà Thọ, huyện Tây Trà,
tỉnh Quảng Ngãi, các đối tượng Hồ Văn Long, sinh ngày 17/10/1997, trú tại;
xã Trà Thọ, huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi, Hồ Văn Tuấn - sinh ngày
10/10/1997, trú tại; ã Trà Thọ, huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi và Hồ Thanh
Quang, sinh ngày 24/7/1995, trú tại; xã Trà Phong, huyện Tây Trà, tỉnh
Quảng Ngãi, thông qua mạng xã hội (Facebook) đã làm quen với cháu Hồ Thị
Thảo (sinh ngày 31/5/2002) trú tại; xã Trà Thọ Lãnh, huyện Tây Trà, tỉnh
Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi, là học sinh lớp 7 trường THCS Trà Lãnh,
huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi, sau đó cho số điện thoại di động để nói
chuyện với nhau. Do sự thơ ngây, thiếu hiểu biết nên Ngân đã chủ động quan

42. 37
hệ tình cảm, để cho Hồ Văn Long, Quang, Tuấn thực hiện giao cấu với cháu
Thảo nhiều lần trong khi cháu Thảo mới được 13 tuổi 02 ngày. Cơ quan
CSĐT Công an huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi đã quyết định khởi tố vụ án,
khởi tố bị can đối với các tên Hồ Văn Long, Hồ Văn Tuấn và Hồ Thanh
Quang về tội “Hiếp dâm trẻ em” để điều tra xử lý.
2.2. Những vi phạm, sai lầm trong thực tiễn áp dụng các hình phạt
và nguyên nhân.
2.2.1. Áp dụng không đúng.
Do tập tục và truyền thống lâu đời của những người đồng bào Cor tại
huyện Tây Trà nên việc xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội, việc xét xử
những trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội là người dân tộc rời vào xã,
Làng, Bản khắc đến làm ăn kiếm sống, mưu sinh qua ngày tại trung tâm
huyện là chủ yếu. Việc xét xử đối với người dưới 18 tuổi phạm tại huyện Tây
Trà không nhiều nhưng cũng đã cho thấy, một huyện nhỏ bé mới tách ra từ
huyện khác mà người dưới 18 tuổi đưa ra xét xử với số liệu như vậy là quá
cao.
Đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Tây Trà khi tham gia
hoạt động tố tụng luôn được bảo đảm về sự bình đẳng, được sử dụng ngôn
ngữ của mình (Người dân tộc Cor chưa có chữ viết) thông qua người được
mờ làm phiên dịch, người đại diện và người bào chữa để bảo đảm quyền lợi
của họ trước pháp luật, không có bất kỳ sự phân biệt, kỳ thị nào đối với với
những người phạm tội.
Nhìn chung qua các vấn đền nghiên cứu các bản án xét xử sơ thẩm vụ
án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, Tòa án nhân dân huyện Tây
Trà đã xét xử cho thấy là tương đối tốt, các bản án sơ thẩm đã xét xử đúng
người, đúng tội và đúng pháp luật đảm bảo được quyền lợi ích hợp pháp của
người dưới 18 tuổi phạm tội khi họ tham gia tố tụng hình sự, đồng thời đáp

43. 38
ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống các loại phạm tội trên địa bàn
huyện, yêu cầu cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số: 49 – NQ/TW
hiện nay. Mặc dù không nhiều nhưng vẫn có một vài trường hợp Tòa án để
xảy ra sai sót trong quá trình xét xử sơ thẩm vụ án hình sự dẫn đến quyền, lợi
ích hợp pháp của bị cáo người dưới 18 tuổi phạm tội bị xâm phạm, hoặc có
những trường hợp Tòa án quy định hình phạt chưa tương xứng với những tính
chất, mức đội của hành vị phạm tội gây dư luận không tốt và làm ảnh hưởng
xấu đến tình hình an ninh chính trị trong việc đấu tranh phòng, chống tội
phạm, dưới đây là một số trường hợp sai sót của Tòa án.
Thực tiễn xét xử án hình sự sơ thẩm tại: Tòa án nhân dân huyện Tây
Trà, tỉnh Quảng Ngãi cho thấy, một số trường hợp Tòa án quyết định áp dụng
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội không đúng loại hình phạt, gây
ảnh hưởng và thiệt hại đối với quyền lợi của người dưới 18 tuổi phạm tội.
Ví dụ: Như nhhiều trườg hợp có đủ căn cứ để quyết định hình phạt cải
tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nhưng Tòa án lại
không lựa chọn hình phạt này mà xử phạt tù đối với bị cáo.
Ví dụ như: Vụ án Hồ Văn Hùng, sinh ngày 08/4/2000. Ngày
02/01/2015, lợi dụng việc gia đình chị Hồ Thị Thảo ở cùng thôn đi vắng,
không có ai ở nhà, cửa sau quên khóa, Hùng đã lén lút đột nhập vào nhà chị
Thảo lấy trộm 01 chiến điện thoại Iphone trị giá 6.500.000 đồng. Quá trình
điều tra, bị cáo đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, vận động gia đình bồi
thường thiệt hại cho bị hại toàn bộ số tiền, bị cáo là người chưa có tiền án,
tiền sự, có nhân thân tốt, là con Liệt sĩ, có nơi cư trú rõ ràng, là người dưới 18
tuổi phạm tội, tại phiên tòa, bị hại cũng đã có đơn xin giảm nhẹ hình phạt cho
bị cáo.
2.2.2. Áp dụng hình phạt quá nhẹ hoặc cho hưởng án treo không
đúng.

44. 39
Từ năm 2014 đến năm 2018, trong quá trình giải quyết các vụ án người
dưới 18 tuổi phạm tội, có một số trường hợp, khi xem xét quyết định hình
phạt, Tòa án đã áp dụng quyết định hình phạt quá nhẹ, hoặc cho bị cáo được
hưởng án treo. Hình phạt mà Tòa án quyết định chưa tương xứng với tính chất
nguy hiểm và mức độ của hành vi phạm tội.
Ví dụ như: Hồ Văn Hoàng, sinh ngày 02/8/1999. Ngày 07/12/2016, do
có mâu thuẫn từ trước với anh Trần Mạnh Cường, bị cáo Hoàng đã rủ Hồ Việt
Bình, sinh năm 2000; Hồ Văn Tài, sinh năm 1999, đi tìm anh Cường để trả
thù. Khi gặp anh Cường bị cáo Hoàng rút dao giấu sẵn từ trước đâm anh
Cường nhiều nhát, còn bị cáo Bình và Tài cũng xông vào đánh và rượt đuổi
anh Cường. Hậu quả anh Cường bị thương tích với tỉ lệ 49%. Bản án hình sự
sơ thẩm đã quyết định xử phạt ba bị cáo Hoàng, Bình và Tài đều 18 tháng tù.
Nhưng Tòa án lại quyết định xử ba bị cáo được hưởng mức án ngang
nhau là không đảm bảo nguyên tắc công bằng trong quyết định hình phạt. Lẽ
ra, trong trường hợp này mức án áp dụng đối với bị cáo Hoàng phải cao hơn
mức án áp dụng cho bị cáo Bình và bị cáo Tài.
Còn có trường hợp Tòa án lại áp dụng quyết định hình phạt đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội còn quá nương nhẹ, chưa đủ sức răn đe, giáo dục.
2.2.3. Áp dụng hình phạt quá nặng hoặc không cho hưởng án treo
khi đủ điều kiện
Ví dụ 1: Hồ Văn Hồng, sinh ngày 03/7/1999; khi phạm tội 16 tuổi 02
tháng 24 ngày. Ngày 25/8/2014, Si, sinh ngày 10/10/1998, Minh - sinh ngày
26/08/1998, rủ Hồng cùng cướp giật, Hồng đồng ý nên cả ba cùng xe mô tô
do Mẫn lái xe áp chị Tính đi xe điện còn Si giật chiếc điện thoại trị giá
5.000.000 đồng.
Bản án hình sự sơ thẩm số 19/2015/HSST ngày 22/11/2015 của Tòa án
nhân dân huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi đã quyết định xử phạt ba bị cáo

45. 40
Hồng, Minh, Si đều 09 tháng tù là không tương xứng mức độ hành vi do các
bị cáo gây ra (vì các bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội có các tình tiết
giảm nhẹ như nhau), trong khi đó bị cáo Hồng là người tham gia với vai trò
giúp sức.
2.2.3.1. Nguyên nhân của những vi phạm, sai lầm.
Thứ nhất, quy định của pháp luật chưa cụ thể; Bộ luật hình sự 2015 sửa
đổi bổ sung 2017 vừa chính thức mới có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2018.
Thứ hai, một số quy định và áp dụng của pháp luật về hướng dẫn thi
hành văn bản luật còn bất cập.
Trong quá trình áp dụng, xem xét các căn cứ để áp dụng quyết định
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, một số trường hợp còn ghi
chung chung, khiến cho cá nhân có thẩm quyền áp dụng luật có nhiều cách
hiểu và vận dụng không thống nhất.
Thứ ba, hoạt động áp dụng pháp luật trong giải quyết án hình sự nói
chung, án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là vô cùng quan trọng.
Nếu cơ quan, cá nhân có thẩm quyền áp dụng pháp luật không đúng, không
chính xác thì sẽ để bị oan sai, bỏ lọt tội phạm, gây thiệt hại đến quyền và lợi
ích hợp pháp của bị can, bị cáo, mà đặc biệt khi bị can bị cáo lại là người dưới
18 tuổi phạm tội.
Đặc biệt, điều quan trọng ở đây chính là ý thức áp dụng pháp luật là
một quá trình phức tạp đòi hỏi người áp dụng pháp luật phải có ý thức pháp
luật cao, ý thức pháp luật của cán bộ có thẩm quyền áp dụng pháp luật càng
cao thì hoạt động áp dụng pháp luật của họ càng đúng đắn và hiệu quả.
Thực tiễn xét xử các vụ án người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn
huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi cho thấy, để xảy ra tình trạng vi phạm trên là
do một phần ở hoạt động áp dụng pháp luật của các cá nhân, cơ quan có thẩm
quyền còn hạn chế. Trình độ chuyên môn, trình độ nhận thức của một bộ phận

46. 41
cán bộ thẩm phán Tòa án, hội thẩm nhân dân còn yếu, chưa đáp ứng được yêu
cầu trong công cuộc cải cách tư pháp hiện nay.
Thứ tư, bên cạnh những nguyên nhân trên tác động đến hiệu quả của
việc áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, thì còn có một số
nguyên nhân khác như trong quá trình xét xử, Tòa án chưa đảm bảo được
nguyên tắc xét xử độc lập, có trường hợp phán quyết của Tòa án vẫn phải chịu
sự chi phối của một số yếu tố bên ngoài, dẫn đến việc áp dụng và quyết định
hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội không được chính xác, thường
là quyết định mức án nhẹ, không phù hợp với tính chất nguy hiểm và mức độ
của hành vi phạm tội, sự tác động bên ngoài này có thể là tác động về tinh
thần hoặc lợi ích vật chất của người áp dụng pháp luật, khiến họ không đảm
bảo được nguyên tắc xét xử độc lập.
Nguyên tắc thẩm phán độc lập thường được giải thích gồm ba nội dung
chính.
“(a) Sự độc lập của thẩm phán và hội thẩm chỉ tuân theo pháp luật,
không bị phụ thuộc vào quan điểm của nhau; (b) Sự độc lập giữa Tòa án cấp
dưới và Tòa án cấp trên, theo đó khi xét xử thẩm phán (và hội thẩm) độc lập,
không chịu sự chỉ đạo của Tòa án cấp trên; (c) Bản thân thẩm phán (và hội
thẩm) không lệ thuộc vào ý kiến của cá nhân hay tổ chức nào”.
Thực tế cũng cho thấy, ngành Tòa án chưa thật sự tập trung xây dựng
các biện pháp bảo đảm, chú trọng và kêu gọi, quán triệt tinh thần đối với các
thẩm phán “phải” độc lập.
Chính vì điều này đã làm mờ đi quyền của thẩm phán khi xét xử, ý
nghĩa tích cực của nguyên tắc thẩm phán độc lập trong tổ chức và hoạt động
của hệ thống Tòa án Việt Nam hiện nay.
Mặt khác, chế độ công việc của thẩm phán hiện nay chưa được bảo
đảm ở mức độ làm cho họ có thể độc lập được, thẩm phán hiện được bổ
nhiệm theo nhiệm kỳ 5 năm khi nhiệm kỳ kết thúc, thẩm phán cần phải được