Yoksuluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri

1. YOKSULLUK,
NEDENLERİ ve
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan “Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş
Yayınları, 2002.
Sunumu Hazırlayan: Afranur Selek
PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN

2.  YOKSULLUK; günlük temel ihtiyaçların
tamamını veya büyük bir kısmını
karşılayacak yeterli gelire sahip olmama
anlamına gelmektedir. Özellikle, yiyecek,
içecek, barınma, giyim-kuşam gibi temel
ihtiyaçlara zor erişmek veya erişememek
yoksulluk olarak tanımlanabilmektedir.

4. Şekil-1: Gelir Dağılımında Adaletsizliğin ve Yoksulluğun Nedenleri
GELİR
DAĞILIMINDA
ADALETSİZLİK
VE
YOKSULLUK
Çalışamayacak
durumdaolanlar
Yüksekfaizpol.ve
rant
ekonomisi
Doğalafetler
Doğakoşulları
İklim
Vergikaçakçılığı
Adaletsizvergi
sistemi
Hızlınüfusartışı
Devletteşvikleri
Miras
Bireylerarasında
çalışmagayretinde
farklılıklar
Bireylerarasında
yetenekfarklılıkları
Piyasadatekelleşme
Enflasyon
İşsizlik
NEDENLER
NEDENLER
SONUÇSONUÇ
C.C.Aktan

5. •Yüksek
Nüfus Artışı
•Doğal
Afetler
•Yüksek Faiz
ve Rant
Ekonomisi
•Adaletsiz
Vergi
Sistemi
Enflasyon İşsizlik
Piyasada
Tekelleşme
Devlet
Teşvikleri

6.  Yoksulluk ve gelir dağılımındaki
adaletsizlik sorununun çözümlenmesi
konusunda devletin rolünün ne olması
gerektiği iktisatçılar arasında her zaman
tartışma konusu olmuştur. Sosyal refah
devletini savunanlar ile liberal devlet
felsefesini savunanlar yoksulluk
sorununun çözümüne farklı açılardan
bakmaktadırlar.

7. • Müdahaleci Devlet
• Gelirin Yeniden
Dağılımı
MÜDAHALECİ
• Liberal Devlet Anlayışıyla
Gelir Dağılımı
• Yoksulluk SorunuLİBERAL

8. 1)VERGİ POLİTİKASI ÖNERİLERİ
Negatif
Gelir
Vergisi
Artan
Oranlı
Vergi
Tarifesi
Ayırma
İlkesi
Servet
Vergilerine
Ağırlık
Verilmesi
MÜDAHALECİ DEVLET PERSPEKTİFİNDEN
YOKSULLUKLA MÜCADELE:

9. 2) KAMU HARCAMALARI POLİTİKASI
1.
• Eğitim,Sağlık ve Sosyal Güvenlik
Hizmetleri Devlet Tarafından
Bedava Sunulmalı
2.
• Tam İstihdamı Sağlamaya Yönelik
Kamu Harcamalı Arttırılmalı
3.
• İşsizlik Sigortası Oluşturulmalı

10. 2) KAMU HARCAMALARI POLİTİKASI
4.
• Yoksullara Direkt Parasal Yardımlar
Yapılmalı
5.
• Toprak Reformu ile Yoksul
Vatandaşlara Arazi ve Arsalar
Dağıtılmalı
6.
• Tarım Kesimine Sübvansiyonlar
Verilmeli

11.  Özet olarak ifade etmek gerekirse,
müdahaleci devlet taraftarları gelir
dağılımı ve yoksulluk sorununun
çözümünde devlete önemli görev düştüğü
görüşündedirler ve ikincil gelir dağılımı
politikalarıyla (gelirin yeniden dağılımı
politikaları) sorunun çözümleneceği
inancındadırlar.

12. LİBERAL PERSPEKTİF:
 Liberal iktisatçılar yoksulluğu azaltmaya
yönelik yeniden-dağıtıcı maliye politikalarının
önemli sosyal maliyetlerinin olduğuna dikkat
çekmektedirler. Liberal iktisatçılardan Robert
Higgs “Gelirin Yeniden Dağıtımının İhmal
Edilen On Dokuz Sonucu” başlığını taşıyan bir
makalesinde yoksullara yapılan transferlerin
toplumu daha da yoksullaştırdığını
belirtmektedir. Higgs’in görüşlerini kısaca
özetlemekte yarar görüyoruz:

13. Gelirin yeniden dağıtımı amacıyla konan
vergiler,vergi mükelleflerinin yeni yatırım
faaliyetlerine girişmelerini engelleyebilir.
Transfer ödemeleri,insanların çalışma yerine
tembelliği tercih etmelerine neden
olabilir.Bireyler,çalışmadan gelir elde ettiklerini
gördüklerinde üretim faaliyetinde bulunarak bir
gelir elde etmeye daha az çaba sarfederler.Bu
yüzden de toplum olabildiğinden daha yoksul hale
gelir.
Kamu kuruluşları toplumdaki muhtemel her
problemi çözmeye hazır durumda olduklarında,kar
amacı gütmeyen gönüllü kuruluşlar bu faaliyetleri
yerine getirmek için örgütlenmeye daha az eğilimli
olurlar.Devlet transferleri özel transferleri dışlayıcı
bir etki olur.

14. Vergi kanunlarına uymak için kaynakların
kullanımı toplumu daha da yoksullaştırır.
Toplum hayır ve yardım kuruluşlarının faaliyetlerinden
ne kadar uzaklaşırsa vatandaşlar her çeşit devlet
faaliyetini daha fazla kabul eder hale
gelir.Böylece,insanlar yeni hükümet programlarına
politik muhalefeti o kadar çabuk dile
getiremezler.Daha az muhalefetle karşılaşınca,yeni
programları destekleyenlerin politik anlamda başarıya
ulaşması kuvvetle muhtemeldir.
Transfer yardımlarını sağlayan vergi mükellefleri de
gruplar arası çatışmaların içinde yer alırlar.Kendilerini
adil olmayan bir yükün altında kalmış hisseden vergi
mükellefleri vergi ve transfer sistemiyle sömürmeleri
karşısında artan bir rahatsızlık hissetmeye
başlarlar.Böylece vergiden kaçmak için daha çok yol
aramaya çalışırlar.

15. LİBERALLERİN
YOKSULLUĞU
ORTADAN
KALDIRILMASINA
YÖNELİK
ÖNERİLERi
Piyasa ekonomisi
güçlendirilerek
üretim
arttırılmalı;böylece
işsizliğin azaltılması
amaçlanmalıdır.
Düşük vergi
oranları ile
üretimin
arttırılması
amaçlanmalıdır.
Devlet hiçbir
sektöre ve
kesime direkt
parasal yardım
yapmamalıdır.
Zorunlu özel sosyal
güvenlik sistemi
uygulanmalı;devlet
sadece primini
ödeyemeyecek
durumda olanların
primlerini
karşılamalıdır.
İşsizlik sigortası
kaldırılmalıdır.

16. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net