Door de superdiversiteit van onze samenleving staan de ontvangende voorzieningen voor een uitdaging. Toegankelijkheid is een eerste stap binnen een gedragen proces. We maken kennis met verschillende methodieken die ingezet worden binnen de zorg- en welzijnssector, bijvoorbeeld Powercare (brugfiguren), de werking van de Vlaamse Liga tegen Kanker voor mensen met een andere culturele of religieuze achtergrond,… Els Nolf, Beleidsmedewerker, Brusselse Welzijns- en gezondheids Raad Meer info over dit thema op www.pigmentzorg.be.

1. De relatie tussen toegankelijkheid van
voorzieningen
En kwaliteitsvolle zorg
Studiedag 23/05/2014
Cultuursensitieve zorg

2. Wat leert ons 10 jaar werken met
zelforganisaties en sleutelfiguren

3. • Fysieke toegankelijkheid
• Toegankelijkheid van informatie
• Toegankelijkheid van dienstverlening

4. Toegankelijk
• 1) Accessibel 2) Aanspreekbaar 3) Aansprakelijk
4) Begaanbaar 5) Benaderbaar 6) Bereikbaar 7)
Bereikt kunnende worden 8) Bezocht kunnende
worden 9) Geopend 10) Genaakbaar 11)
Geïnteresseerd 12) Makkelijk te bereiken 13)
Niet gesloten 14) Openbaar 15) Open 16)
Toeschietelijk 17) Vatbaar

5. Definitief Van Dale
• toe·gan·ke·lijk (bijvoeglijk naamwoord)
• 1te betreden; bereikbaar
• 2bereid toegang te
geven: toegankelijk voor nieuwe ideeën bereid
ze te horen en over te nemen

6. Wikipedia
• De toegankelijkheid van een locatie of
evenement heeft betrekking op het er mogen
en kunnen zijn
De term "toegankelijkheid" wordt op steeds meer
plaatsen vervangen door de koepelterm "inclusie".
Inclusie betekent de insluiting in de samenleving
van achtergestelde groepen op basis van
gelijkwaardige rechten en plichten.

7. Ontoegankelijk

8. Ontoegankelijk
• Complexe systemen
• Hooggespecialiseerd
• Bureaucratie
• Regeltjes
• Digitalisering
• Traagheid
• …

9. Complexe wereld
• Je kunt als leek geen moeras betreden zonder
gids.
• Ontstaan van semi-formele functies zoals:
– Bruggenbouwers
– Bemiddelaars
– Wegwijzers / doorverwijzers
– Laagdrempelige onthaalpunten
– Voorportalen
– …

10. Maar ook:
• apotheker die helpt bij belastingbrief,
kruidenier/kapsalon die ook ontmoetingsplaats
is
• ‘oriëntatiepunt’ bij een moskee
• Hybride organisaties
• Kruispunten welzijn – dienstverlening – religie -
sociocultureel

11. Superdiversiteit
• ‘Norm’, standaard waar vervolgens iedereen
zich moet aan aanpassen is een problematisch
begrip
• Te eenzijdige focus op toeleiding,
doorverwijzing naar ‘reguliere diensten’
• Presentie, netwerken, good practices, vinger
aan de pols, diverse acties en praktijken
• Kennis delen en bijleren. Eindresultaat is
organisatie en een beleid die zich ook aanpast

12. • Praktijken ‘naast’ de welzijnssector:
burgergroepen, crowdfundingsinitiatieven,
moskeëen met diverse dienstverlening,
zelforganisaties voor etnisch-culturele
minderheden
• Hoe daaruit leren als welzijnssector?
Hypothese: een welzijns- en zorgsector die niet
inspeelt op diversiteit zal verdwijnen?

16. Wie gidst wie?

17. Wat leren wij uit werken met
zelforganisaties en bruggenbouwers?
• Situering 7 b’s van toegankelijkheid

18. Bruikbaarheid=
• Aansluiting vinden bij noden en behoeften van
groepen
– ‘onze mensen zijn zo opgeslorpt door
lifestress, dat ik mij niet geroepen voel om
hen per sé te willen doorverwijzen naar
‘reguliere’ werkingen’
– Je hebt hier oudere nieuwkomers wiens
leefwereld hier zo precair is, die bv. niet met
een gasfornuis kunnen omgaan

19. Niet stoppen bij toeleiding
• Bekendheid en informatieverspreiding
• Toeleiding
• ‘Bruikbaarheid’ Speelt de dienstverlening in op
de behoeften van de cliënt? Vb rusthuis-
behoeften van Moslims/ orientatiepunt voor
nieuwkomers uit L-Am,…
• Aanpassing /inspelen op noden
• Nieuwe situatie – win/win
• Good practices vs interesting practices

20. Meer visie, minder regels, meer realiteit
• Globale visie en funderende principes
ontwikkelen (belang van leiderschap!)
• Vertrekken vanuit noden en goede praktijken
en niet vanuit regels.
• Durven diversifiëren naar
doelgroepen/netwerken. Een superdiverse
samenleving vraagt een gediversifieerde
aanpak, waar verschil mag aanwezig zijn, waar
ruimte is voor experiment (‘crafting practices’)

21. Meer visie, minder regels, meer realiteit
• Outreachend, vinger aan de pols houden dicht
bij de burger/ cliënt/mantelzorger, …
• Bouwen aan wederzijdse relaties;
• Out of the box denken: vul eens
belastingbrieven in!
• Vermijd de valkuil ‘Marokkaanse thee-
activiteit’

22. Wederzijdsheid en vertrouwen
• Bouwen aan een wederzijdse dialoog
• Fundamenteel respect voor anders-zijn
• Luisteren
• Zelfreflexief over eigen handelen – kennis over
eigen referentiekader
• Zich permanent informeren
• Investeren in duurzame relaties en proces
Veel oefenen
Fouten maken mag als bovenstaande houding
gehanteerd wordt.

23. Durven

24. Samenwerking
• Complexe vraagstukken kun je niet alleen

25. Tijd

26. Doen

27. Contact
Els Nolf
Brusselse Welzijns- en Gezondheidsraad
’t Lakenhuis
Lakensestraat 76, bus 3 (5e verd.)
1000 Brussel
02413 01 48
www.bwr.be