2. Yeni həyat şəraitinə uyğunlaşma prosesini əks
etdirən reaksiyalar yenidoğulmuşların keçid
vəziyyətləri adlandırılır.
Bu vəziyyətlər həyat dövrünün sərhədində əmələ
gəlir, həm də ki, bəzən pis qulluq edildikdə və ya
hər hansı müdaxiləetmə cəhdində bu “hüdudi
vəziyyətlər” xəstəliyin simptomlarından ola bilirlər.
3. Bətndənkənar həyat şəraitinə
adaptasiya dövrü keçid vəziyyətlərin
yox olması ilə başa çatır və bir qayda
olaraq 3 həftə, yarımçıq doğulmuşlarda
isə - 4 həftə davam edir.
4. Doğuş katarsisi
Uşaq həyatının ilk saniyəsində ağrı, səs, işıq
qıcıqlandırıcılarına qarşı reaksiya vermir, onda əzələ
tonusu olmur.
5. “Yenicə doğulmuş uşaq” sindromu
Doğuş anında uşağın bir neçə dəqiqə ərzində ani
hərəkətsizliyi baş verir. Sonra retikulyar
formasiyanın təsiri altında dərindən nəfəs alır,
yenidoğulmuşda tənəffüs tezliyi ilk həftədə dəqiqədə
30-dan 60-a qədər dəyişir.
6. Bədən çəkisinin ilkin azalması
Yenidoğulmuşun metobolik
adaptasiyasını əks etdirir və 6-
10%-dən artıq olmur. Təqribən
bütün yenidoğulmuşlarda ilk
3-4 günü müşahidə
olunur,bədən çəkisinin bərpası
həyatının 6-8-ci günü baş
verir. Bədən çəkisinin itkisi
əmizdirilən südün, qəbul edilən
mayenin həcmindən, uşağın ilk
dəfə döşə qoyulması vaxtından,
ətraf mühitin
temperaturundan və
rütubətindən asılıdır.
7. Istilik tarazlığının tranzitor pozulması
Yenidoğulmuşlar asanlıqla
qızır və soyuyurlar.
Hipotermiya – tarazlığın
istilik itkisinin artması tərəfə
pozulmasının nəticəsi olaraq
yaranır. Həyatın 3-5-ci
sutkasında baş verir və
uşağa qulluq optimal
şəraitdə aparıldıqda çox
nadir hallarda rast gəlinir.
8. Tranzitor hipertermiya
Hipertermiya- bədən temperaturunun bəzən 38⁰C-ə
qədər və daha çox yüksəlməsi olur. Uşaq narahat olur,
acgözlüklə su içir, onun selikli qişalarının quruluğu,
bədən çəkisinin çox itirilməsi qeyd olunur. Əsas səbəb
susuzlaşma və su tarazlığının pozulmasıdır. Uşaqğın
əskiləri açılır, əlavə miqdarda maye təyin olunur, nadir
hallarda analgetiklərin ə/d yeridilməsinə əl atılır.
9. Sadə eritema
Dərinin fizioloji qızarması-
həyatın ilk 1-2 günündə olur,
davam etməsi və intensivliyi
uşağın yetkinlik dərəcəsindən
asılıdır. Birincili doğuş yaxması
kənar edildikdən, ilk dəfə
çimizdirildikdən sonra baş verir.
Həyatın ilk saatlarında qızartı
sianotik çalar ala bilər. 1-ci
həftənin ortasından sonuna
doğru itir. Yarımçıq
doğulmuşlarda daha çox nəzərə
çarpır və 2-3 həftəyə qədər qalır.
10. Dəri örtüklərinin fizioloji qabıqverməsi
Fizioloji eritema itdikdən
sonra dərinin irisəfhəli,
kəpəkvari qabıqverməsi olur.
Bu SE daha çox nəzərə
çarpan uşaqlarda həyatının
3-5-ci günü olur və 4-6 gün
ərzində qalır. Qarında, döşdə
yaranır, xüsusilə vaxtından
gec doğulanlarda dəri
intensiv şəkildə qabır verir.
Spesifik müalicə tələb etmir,
qulluq zamanı istifadə edilən
adi yağla yağlamaq lazımdır.
11. Doğuş şişi
Doğuş zamanı çanaqdan çıxan hissənin venoz
hiperemiyasından yaranır, 2 gündən sonra özbaşına
keçib gedir. Bəzən xırdanöqtəli qansızmalar da
yaranır ki, onlar da özbaşına yox olurlar.
12. Toksiki eritema
Həyatın 1-3-cü günü eritematoz dəridə xırda, solğun rəngli
papulalar inkişaf edir. Adətən üzdə, gövdədə və ətraflarda
olur. Bir qayda olaraq 1 həftədən sonra itirlər. Ovuc,
ayaqaltında, selikli qişalarda yerləşmirlər. Uşaqların
vəziyyəti pozulmayıb, bədən hərarəti normaldır. Müalicə,
əsasən, tələb olunmur, lakin bol toksiki eritema zamanı
əlavə 5%-li qlükoza məhlulu, antihistamin preparatları təyin
oluna bilər.
13. Genişlənmiş tər vəziləri
Bunlar, içərisində kəsmiyəbənzər və ya şəffaf maye olan,
nazikdivarlı qovuqcuqlardır və doğuş zamanı əmələ
gəlirlər. Boyun büküşündə, başın tüklü hissəsində,
çiyində, döşdə aşkar edilir. Asanlıqla spirtli tamponla
kənarlaşdırılır, dəri zədələnməmiş qalır.
14. Cinsi böhran
Kliniki olaraq uşağın cinsindən asılı olmayaraq süd
vəzilərinin böyüməsi ilə təzahür edir, qızlarda
doğulduqdan 4-6 gün sonra uşaqlıq yolundan qanlı
ifrazatın gəlməsi ola bilər.
15. Süd vəzilərinin bərkiməsi
Həyatın 8-10-cu günü maksimal inkişaf edir, çox
vaxt südü xatırladan şirənin xaric olması nəzərə
çarpır. Uşağın vəziyyəti, adətən, pozulmur, lakin süd
vəzi üzərindəki dəri qızarmış, şişmiş, təmasda isti
olur. Geriyə inkişaf 1-2 həftədən sonra olur. Cinsi
böhranın inkişafını ananın esterogenlərindən azad
olmasına qarşı uşaq orqanizminin reaksiyası kimi
izah edirlər.
16. Xarici cinsiyyət orqanlarının şişkinliyi
1-2 həftə və daha çox qalır, lakin müalicə etmədən
özbaşına keçir, 10% yenidoğulmuşlarda qeyd edilir.
17. Miliyalar
Genişlənib bol sekretə malik və çıxarıcı axacaqları
tutulmuş piy vəziləridir. Içərisində şəffaf, südlü-ağımtıl və
ya kəsmiyəbənzər möhtəviyyatı olan nazikdivarlı
qovuqcuqlardır. Üzdə, boyun büküşündə, başın tüklü
hissəsində, az hallarda bədənin digər hissələrində olur.
Asanlıqla spirtli tamponla kənarlaşdırılır.
18. Tranzitor polisitemiya
eritrositlərin yüksək tutumu olur və
həyatın ilk günlərində saxlanılır. Bu,
çox vaxt feto-ana, feto-fetal transfuziya
zamanı, göbək ciyəsinin gec
bağlanması, gec doğulmuş uşaqlarda,
anada diabet oldu müşahidə olunur.
19. Fizioloji sarılıq
Həyatın 1-ci həftəsində
təqribən 60% halda
vaxtında doğulmuş və 80
% halda yarımçıq
doğulmuşlarda olur. Bu,
qaraciyərin ferment
sisteminin natamam
inkişafı ilə bağlıdır. Bu
sistem hemoqlobini
parçalayır və bilirubini
xaric edir ki, onun miqdarı
dəri rənginin saralmasına
gətirir.
20. Sidik turşusu infarktı
Nadir hallarda həyatın 1-ci
həftəsində sidiyin rənginin
dəyişməsi müşahidə olunur.
Sidik sarı-kərpic rəngi və ya
narıncı rəng alır, uşağın
əskilərindəki sarı ləkə sidik
turşusunun kristal şəklində
çökməsi ilə əlaqədardır.
Sidiyin müayinəsində
leykositlər, hialinli və dənəli
silindirlər, epitel aşkarlanır.
Bunların hamısı 1-ci həftənin
sonunda keçib gedir.
21. Yenidoğulmuşun fizioloji dispepsiyası
Yenidoğulmuşun həyatının 1-ci həftəsində nəcisin
rəngi və konsistensiyası dəyişməsi olur. Ilkin
nəcis(mekoniy)- tünd-yaşıl və ya sarı- yaşıl, qatı, özlü
kütlədir, ilk 1-3 gün ifraz olunur. Sonra nəcis tez-tez
xaric edilir, həm rəngi həm də konsistensiyası qeyri-
homogendir. Müayinə zamanı selik, leykositlər, yağ
turşuları nəzərə çarpır. Belə nəcis müvəqqətidir, bu
bağırsağın müvəqqəti katarıdır.
