Эдийн засгийн философи

1. Л-3
Үнэлэмж гэж юу вэ?

2. Агуулга
– 1. Үнэлэмжийн бүтэц
– 2. Үнэлэмжийн философи
– 3. Үнэлэмжийн ангилал.
– 4. Үнэлэмжийн мөн чанар

3. 1. Үнэлэмжийн логик бүтэц
Субьект Обьект Үнэлгээ
Субъектийн оролдлогыг
объекттой холбож өгөх
зөвшөөрөл, хүсэл
эрмэлзэл болон
хэрэглэгддэг
Обьект нь
үнэлэгдэгч буюу
материаллаг ба
санаалаг бүх зүйл.
Субъект нь үнэлэгч
буюу тухайн бодьгал,
бүлэг, хамт олон,
нийгмийн нийтлэг
үндэстэн цаашилбал
хүн төрлөхтөн.

6. Мона Лиза (Джоконда)
Дата: 1503-1505
Размер картины: 77 x 53 см
Материал: Дерево, масло
Музей: Лувр
Леонардо да Винчи

7. 2. ҮНЭЛЭМЖИЙН ФИЛОСОФИ
• Ãåðìàíû ôèëîñîôèч
• Ð. Õ. Ëîòöå (1817-1881) áîë ¿íýëýìæèéí òóõàé
îíîëûã ôèëîñîôèéí áèå äààñàí ñàëáàð áîëãîõûí
ýõëýëèéã òàâьсан.

8. Үнэлэмжийн философи
¯íýëýìæ¿¿ä áîë áèäíèé õ¿ñýë
ýðìýëçëýýñ îãò õàìààðàëã¿é áàéäàã
áîëîâч áèäíèé ìýäðýìæ ð¿¿ õàíäàæ,
òóõàéí òîäîðõîé ìýäðýìæ íü ÿíç á¿ðèéí
¿íýëýìæèéí çîõèõ õÿçãààðûã òîãòîîæ
áàéäàã.

9. Үнэлэмжийн тодорхойлолтууд:
• Г.Риккерт:
• “Үнэлэмж нь утга учир, ач холбогдол”
• Оросын судлаач Н.Г.Багдасарьян:
• “Үнэлэмж нь альтернатив
боломжуудын хооронд сонголт
хийхэд нөлөөлөх зан байдлын хэм
хэмжээ, загвар болж өгдөг нийтээр
хүлээн зөвшөөрөгдсөн хэм хэмжээ”

10. • Соёл судлаач Б.С.Ерасовын үзлээр:
"Үнэлэмж нь обьектын ба нөхцөл байдлын
сонголтонд эерэг утгаар байна.
- үнэлэмжид сөрөг утга байхгүй гэж үзжээ.
• С.Ф.Анисимов эрхэмлэх зүйл, үнэлгээ хоёр
нь ялгаатай ойлголтууд.
"Эрхэмлэх зүйл" - юмсын нийгмийн ач
холбогдлыг,
“Үнэлгээ" - үнэлэгч субьектэд хамаарах
тодорхой утга холбогдлыг тэмдэглэдэг.

11. Солонгосын ôèëîñîôèч Юү Гёнг Хуан ¿íýò ç¿ëñèéã:
1. Арга
хэрэгслий
н
- Эдийн
засгийн,
áие
бялдрийн
, çугаа
цэнгэлий
н
3. Үнэлэмжийн ангилал
2. Мөн
чанарын
à/ Нийгмийн
-Бүлгийн, ¸с
суртахууны
á/ Оюуны
Мэдлэгийн,
óрлагийн,
øашнû
Үнэт зүйлс нь нийгэм соёлын түүхэн хөгжлийн явцад хүн төрлөхтний
үнэлэмж дээр тулгуурлан бүрэлдэж бий болсон эерэг шинжүүдийн цогц

12. Б.С.Ерасов үнэлэмжийг
нийгмийн
агуулгаар нь:
улс
төрийн
ахуй
амьдралын
гоо шашны
сайхны

13. 4. Үíýëýìæèéí Үíäýñ
• Тэдгээрийн уг үндсээс хүний амьдралын гол үнэлэмжийн
асуудлууд нь сайн ба муу, зөв ба буруу, сайхан ба муухай
зэргээс урган гардаг.
• Үнэлэмжийн үр дүнд бий болдог онолын гол категорууд
нь сайн ба муу , сайхан ба муухай, нүгэл ба буян ,
ашигтай ба ашиггүй, шудрага ба шудрага биш, үнэн ба
худал ...

14. Энэрэ
нгүй
ба
энэрэ
нгүй
бус
Ñàéí
áà ìóó
Ñàéõà
í áà
ìóóõà
é
Øóäàð
ãà áà
øóäàð
Àøèãò ãà áèø
àé áà
àøèãã
¿é
¯íýí áà
õóäëà
à
Áóÿí
áà
í¿ãýë,
¯íýëýìæèéí үð дүíä
áèé áîëäîã îíîëûí ãîë
êàòåãîðèóä:

15. В. Моррис нэлэмжийн ү онолын хамрах хүрээг ёс
зүй ба гоо зүй гэсэн хоёр хэсэгт хуваан авч үзсэн.
• Ёс зүйн хүрээ нь “Õүн юу хийх
ёстой вэ?” гэсэн үйлдэл, үйл
ажиллагаатай холбоотой буюу
сайн ба муу, буруу ба зөв эдгээр
ойлголтуудтай холбоотой бол,
• Ãоо зүйн хүрээ нь “Õүн юунд
баясах ёстой вэ?” гэсэн
сайханы ойлголттой холбоотой
байдаг хэмээн үзжээ.

16. • Хүний оршихуй бүхэлдээ үйлдлийн систем (ахуй)
• Хүн нийгмийн амьдралд:
- үйлдлээ хэрхэн зохицуулах,
- юуг амьдралынхаа хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл болгон
эрхэмлэх,
- үйлдлийн зарим нь яагаад зөв, эсвэл ...
- бид бусдын өмнө яагаад хариуцлага үүрэх ёстой,
- бид эрх чөлөөг хир зэрэг мэдэрч чадах уу
зэрэг асуултууын үндэс суурь нь үнэлэмжийн ойлголттой салшгүй
холбоотой.
● Õ¿í “Áи ямар үйлдэл хийх ёстой вэ?”
гэсэн асуулттай öàã ¿ðãýëæ тулгардаг.
● Ýнэ нь хүний îðøèõóéí хамгийн үндэслэгээ болдог.

17. Буруу сонголтоос үүдэх үр дагавар

18. Үнэлэмж нь өөрөө ёс суртахууны эерэг
шинжийг бүрдүүлэх бөгөөд хүний үйлдлийн
залуур.
• Үнэлэмжийн үр дүн нь хувийн үнэт зүйлсийн чиг
баримжаа болох бөгөөд аливаа асуудалд үнэн
зөв бодиттой үнэлэлт, дүгнэлт өгөх үндэс болно.
• “Үнэлэх” (valuing) гэж юуг хэлэх вэ ?
• Хүн нь оршихуйн обьект ба үйл явдлуудын талаар
хариу үйлдэл үзүүлэх, үүнд хэл нь ур чадвар
төдийгүй үнэлгээнд чухал үүргийг гүйцэтгэдэг .

19. Үнэлэмжийн
шийдвэр гаргах
ерөнхий бүтэц тогтолцоо
төлөв
SITUATION
Шийдвэр гаргагчийн
онцлог
Ач холбогдолтой нөлөө
SIGNIFICANT INFLUENCES
Үр дүн, үр
дагавар
OUTCOMES
Шийдвэр
хэлэлцүүлэг
DECISION

20. • Үнэлэмж нь угсаа гарвал, шашин шүтлэг,
соёл, боловсролын түвшин, нийгмийн
байдал гээд олон хүчин зүйлээс
шалтгаалдаг.
Ёс суртахууны нэлэмж нь хэм хэмжээ, эрхэмлэл, ү итгэл үнэмшил, хорио
цээр зэрэг олон элементүүдийг багтаадаг өргөн ойлголт

21. нэлэмжийн харилцааны субьектуудын хэрэгцээ, Ү сонирхол, зорилгын
хувьсамтгай байдгаас "эрхэмлэх зүйл" нь харьцангуй бөгөөд ямар нэг юмны
утга холбогдол нь сөрөг болж, үнэт зүйл нь үнэгүй болно.
• Туйлын эрхэмлэх зүйлс:
Амьдрал, эрүүл мэнд, мэдлэг, хөдөлмөр, гоо
сайхан, шударга ёс, хайр ...
• Туйлын үл эрхэмлэх зүйлс:
Үхэл, бүдүүлэг, залхуу, шударга бус,
тэвчээргүй ...

22. Дүгнэлт
• Õүний үнэлгээний чадвар нь хүний
сэтгэлгээний үр дүн.
• Иймд хүний үйлдлийн сэтгэхүйн үйл
явцыг үнэлэх гэдэг нь үнэлэмжийн
төлөв шинжийг өөр зүйлийн төлөв
шинжтэй харьцуулах ÿâäàë.
• Үнэлэмж нь нийгмийн амьдралд
төлөвших явцад олж авсан мэдлэгийн
нэгдэл төдийгүй үйлдэлд хариу
үзүүлэх системлэг бүтэц юм.

23. АНХААРАЛ ТАВЬСАН
ОЮУТНУУДДАА БАЯРЛАЛАА
ӨДРИЙГ САЙХАН ӨНГӨРӨӨГӨӨРЭЙ