Үнэлэмжийн философи ба ёс зүй

2.  Үнэлэмж гэж юу вэ?
 Үнэлэмжийн философийн гол
онолчид
 Үнэлэмжийн философийн талаарх
зарим философичдийн үзэл, онол
 Үнэлэмжийн ангилал
 Ёс зүй гэж юу вэ?

3. Үнэлэмжийн онол нь XIX
зууны сүүлчээс
Аксеологи(үнэт зүйл) нэрээр
бие даасан салбар болон
хөгжиж эхэлсэн.
Үнэлэмж гэдэг бол биднээс
байгалийн юм уу, нийгмийн
тодорхой үзэгдэлд өгч буй
үнэлгээ юм

4. Рудольф Херман Лодце
(1817-1881)
“Практик философийн
үндэслэгээнүүд”
• Бодит байдлыг зөвхөн
онтологийн утгаар ойлговол
өрөөсгөл болно. Ахуйд
сайхан, шударга, буянтай
гэх мэт үнэлэмжийн
илрэлүүд агуулагдаж
байдаг юм.

5. Вильгэлим Виндельванд
(1948-1915)
• Үнэлэмж бол ямар нэг
материаллаг сонирхол,
ашиг хонжоо,
мэдрэхүйн таашаалд
биш, харин аливаа хэм
хэмжээний эх сурвалж
үндэс болдог ухамсар
юм
• Үнэлэмжүүд бол бие
даан юмс байдлаар
оршдог биш, харин утга
заадаг

6. Генри Риккерт
(1863-1936)
 Үнэн
 Сайн
 Хувийн шүтээн
 Хувийн биш шүтээн
 Ёс суртахуун
 Аз жаргал гэсэн 6 үндсэн
үнэлэмжийг онцолсон.
Үнэлэмжийн мөн чанар нь
түүний баримтлаг чанар
биш, харин түүний утга
учирт чанарт байдаг.

7. Мартин Хайдеггер
(1889-1976)
“Сайн ба муу”,
“Буянтай ба нүгэлтэй”
гэх мэтээр үнэлэмжүүд
эсрэг тэсрэг, хос
хосоороо байдаг гэж
үзжээ.

8. Нийгмийн
Улс төрийн
Гоо сайхны
Ахуй
амьдралын
Шашны

9. Сөрөг
үнэлэмжийн уг
сурвалж нь гутдаг
буюу үзэн яддаг
догдлолын
үйлдэл мөн.
Жишээлбэл:
Өвчин зовлон,
гуниг
Франц Брентано
(1838-1914)
Эерэг үнэлэмжүүдийн
уг сурвалж нь
дээдэлдэг буюу
хайрладаг догдлолын
үйлдэг мөн.
Жишээлбэл: Аз
жаргал, баяр баясал

10. Хэрэв юм
үнэлэмжтэй бол
бидэнд таашаал
өгдөг
Хэрэв юм
таашаал өгч
байвал
үнэлэмжтэй байна

11. Үнэлэгч
субьект
Үнэлэгдэгч
обьект
Субьектив
үнэлгээ
Бодгаль, бүлэг хүн,
байгууллага, улс
орон, нийт хүн
төрөлхтөн
Обьектын талаар
тухайн субьектын
дүгнэлт, цэгнэлт
Үнэлэгч субьектын
үнэлгээг авч буй
зүйлс

12. Зорилго
байдалт
үнэлэмж
Арга
хэрэгслийн
үнэлэмж
Нөхцөл
байдлын
үнэлэмж
Зөвшөөрөгдсөн
болон үл
зөвшөөрөгдсөн
үнэлэмж

14.  Этика буюу дадал, заншил гэсэн Грек үг

15.  Этика буюу дадал, заншил гэсэн Грек үг
 Хүний юуг муу, юуг буруу, ямар юмыг
сайн, ямар юмыг муу гэж үздэг тухайн
хүний итгэл үнэмшил

16.  Этика буюу дадал, заншил гэсэн Грек үг
 Хүний юуг муу, юуг буруу, ямар юмыг
сайн, ямар юмыг муу гэж үздэг тухайн
хүний итгэл үнэмшил
 Ёс зүй нь ёс заншил, ёс суртахуун зэрэг
нийгмийн харилцааны категориудтай
салшгүй холбоотой.

17. Ёс
заншил
Ёс
суртахуун
Ёс зүй

18. Сократ
(МЭӨ470-399)
Аристотель
(МЭӨ383-322)