SlideShare a Scribd company logo
Үнэ ба Өрсөлдөөний 
онолын үндэслэл 
L- 6
анх хувийн үйлдвэрлэгчдийн 
чөлөөт өрсөлдөөний хэлбэрээр 
нээлттэй зах зээл дээр гарч ирсэн 
бөгөөд ингэхдээ үнийн 
механизмаар дамжин илэрч 
байжээ. 
• Сонгодог эдийн засагчид эдийн засгийн 
салбаруудад нэвтэрч орсон субьектив 
шалтгаанаар тайлбарлаж байжээ.
Өрсөлдөөн: А.Смит 
ашгийн нормыг тэгшитгэснээр 
хөдөлмөр ба капиталын 
оновчтой хуваарлилт 
хувийн сонирхол 
болîн эдийн 
засгийн үр ашгийг 
• “Үл үзэгдэгч гар”<<Ард түмний баялгийн мөн чанар >> 
• <<Хэрэгцээг хамгийн бүрэн дүүрэн хангах сургааль >> 
• үйлдвэрлэгч нэг бүрийн зах зээл дээр тогтоосон үнэ 
ингэхдээ үйлдвэрлэгч нэг бүр нь тодорхой үнэд 
захирагдсанаар цаашид нийт үйлдвэрлэгчдийн үнийн 
өрсөлдөөнд ордог. 
• үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн зах зээл дээр 
өрсөлдөөн нь бүхий л салбарт эдгээр хүчин зүйлсийг 
зохицуулж улмаар салбаруудын хооронд нөөцийн 
зохистой хуваарилалтыг тогтоодог байна.
А.Смит 
• өрсөлдөөн нь үнийг зохицуулна. 
• нийлүүлэлт багасах үед үнэ өсч, харин 
нийлүүлэлт ихсэх үед үнэ буурдаг, 
• Үр ашигтай өрсөлдөөний үндсэн нөхцөл нь 
худалдан борлуулагчийн тоо хэдий чинээ их 
байх, тэдгээрийн тухай мэдээлэл хэр зэрэг 
үнэн зөв байх, ашиглаж байгаа нөөцийг 
дайчлах чадвар 
• Төгс өрсөлдөөний нөхцөлд хэрэгцээг 
хамгийн ихээр хангах нөхцөл бүрддэг.
Д.Рикардо: төгс 
өрсөлдөөнт онол 
• ”Хэрэглээний зүйлсийн арилжааны өртөгийг ойлгох хэрэгтэй. 
Таваарыг үйлдвэрлэхэд өрсөлдөөн нь маш их нөлөөтэй 
гэдгийг мэдэх хэрэгтэй” гэжээ. 
• <<Улс төр, эдийн засгийн ухааны зарчмууд ба албан 
татвар>> бүтээлд пүүсүүд нь чанар-үнийн матрицын үндсэн 
дээр үйлдвэрлэлийн зардал болон бүтээгдэхүүний 
борлуулалтын зардлыг хамгийн бага байлгана. 
• Төгс өрсөлдөөний нөхцөлд үйлдвэрлэлийн өсөлтийг урт 
хугацаанд шийдвэрлэх болон ахиу хөдөлмөрийн бүтээмжийн 
үндсэн дээр үнэт зүйлсийн хуваарилалтын онолыг дэвшүүлсэн 
байна. 
• <<зах зээлийн хууль>> бүрэн ажил эрхлэлтийг хангадаг.
Д.Рикардо 
• Ийнхүү урт хугацаанд үйлдвэрлэлийн 
нөөцийг нэг салбараас нөгөөд 
шилжүүлсэнээр хөдөлмөр ба капиталыг 
хамгийн ашиг багатай салбараас ашиг 
өндөртэй салбар руу хуваарèлдаг. 
• Дж.С.Милль “Өрсөлдөөн бол үнэ, цалин, 
рентийг зохицуулагч цорын ганц 
зохицуулагч бөгөөд энэ бол хууль” юм.
К.Маркс <<Капитал>> 
монополь нь 
Монополиуд ч хоорондоо өрсөлдөж шинэ монополиудыг төрүүлдэг. 
өрсөлдөөн 
Монополь өрсөлдөөнийг төрүүлж харин өрсөлдөөн нь монополийг төрүүлдэг.. 
Монополь 
Монополь нь чухамхүү өрсөлдөөний үндсэн дээр төрж байдаг гэжээ. 
• Энгельс: нийгэмд өрсөлдөөн нь ноёлох байр суурьтай байх 
бөгөөд энэ бол дайн юмаа. Энэ бол амьдрал, үхлийн төлөөх 
дайн мөн. Энэ дайнд нэг нь нөгөөгөөгөө шахан зайлуулах, 
байрыг нь эзлэхийн төлөө тэмцэлддэг. Ингэхдээ ажилчдад ч өөр 
хоорондоо, хөрөнгөтнүүд ч өөр хоорондоо өрсөлддөг” гэжээ.
19-р зууны шинэ сонгодог эдийн 
засагчид 
• эдийн засаг улам бүр төвлөрсөн шинж чанартай болж 
ирсэн Кембриджийн төлөөлөгч А.Маршалл чөлөөт 
өрсөлдөөний тусламжтайгаар зах зээл дээр тэнцвэрт 
байдал тогтож улмаар ахиу ашигт байдал, ахиу 
хөдөлмөрийн бүтээмжийн хууль үйлчилдэг. 
• Төгс өрсөлдөөнийг <<нөхцөлт>> загварыг шүүмжлэн 
зах зээл дээр урт хугацаанд тэнцвэрт байдал тогтох 
онол. Технологийн хөгжил, хэрэглэгчийн таашаал зэрэг 
шинэ ойлголтуудын тусламжтайгаар өрсөлдөөн- 
монополийн загварыг боловсруулжээ. 
• монопольт өрсөлдөөний онол
Америкийн эдийн засагч Ф.Найт 
• олон тооны эдийн засгийн агентуудаас үл 
хамаарах зах зээлийн нөхцөл байдлыг авч үзжээ. 
Өрсөлдөөн бол чөлөөт өрсөлдөгчдийн аль нэг 
нөхцлийг сонгон авах нөхцөл. 
• XIX-XX зууны зааг дээр төгс өрсөлдөөний онолд 
эрс өөрчлөлт гарчээ. Үнийн өрсөлдөөний дутагдал: 
• Й.Шумпетер “чөлөөт өрсөлдөөний үеийн нөхцөл 
байдал нь зөвхөн тухайн таваарын өрсөлдөөнийг 
тодорхойлдог. Харин шинэ таваар, шинэ технологи, 
шинэ нөөц, үйлдвэрлэлийн шинэ зохион 
байгуулалтын үед ач холбогдлоо алддаг” гэжээ.
Ф.А.Хайек <<хувийн үзэл ба 
эдийн засгийн журам>> 
• <<нийгмийн байгууллын үед 
өрсөлдөөний үйл явц нь зөвхөн тухайн 
тогтолцоонд үйлчилдэг гэдгийг анхаарах 
хэрэгтэй>> 
• төгс өрсөлдөөний загвар нь хэрвээ 
бодит төрийн нөхцөлд үйлчилдэг юм 
бол төрийн бусад үйл ажиллагааны үед 
ямар ч хязгаарлалт байхгүй байх байсан 
гэжээ.

More Related Content

What's hot

Nu 12 r angi
Nu 12 r angiNu 12 r angi
Nu 12 r angi
Shagaishuu Xoo
 
иммануэль валлерштайн
иммануэль валлерштайниммануэль валлерштайн
иммануэль валлерштайнZulaa Bold
 
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shock
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shockариунтунгалаг Alvin toffler futu re shock
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shockА. Aku
 
Towch tuuh
Towch tuuhTowch tuuh
Towch tuuhyivo1004
 
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэл
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэлжозеф е,стиглиц дэлхийчлэл
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэлBaasansuren Naranbaatar
 

What's hot (6)

Nu 12 r angi
Nu 12 r angiNu 12 r angi
Nu 12 r angi
 
иммануэль валлерштайн
иммануэль валлерштайниммануэль валлерштайн
иммануэль валлерштайн
 
The making of modern economics
The making of modern economicsThe making of modern economics
The making of modern economics
 
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shock
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shockариунтунгалаг Alvin toffler futu re shock
ариунтунгалаг Alvin toffler futu re shock
 
Towch tuuh
Towch tuuhTowch tuuh
Towch tuuh
 
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэл
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэлжозеф е,стиглиц дэлхийчлэл
жозеф е,стиглиц дэлхийчлэл
 

Viewers also liked

Шуурхай санах ой
Шуурхай санах ойШуурхай санах ой
Шуурхай санах ой
Ceka Moogii
 
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)school14
 
S.ss702 l 10
S.ss702 l 10S.ss702 l 10
Lect7
Lect7Lect7
S.ss702 l 11. regional competition
S.ss702 l 11. regional competitionS.ss702 l 11. regional competition
S.ss702 l 11. regional competition
Baasansuren Naranbaatar
 
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжил
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжилSustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжил
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжилSharav Namnan
 
S.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human developmentS.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human development
Baasansuren Naranbaatar
 
S.ss702 l 3. value
S.ss702 l 3. valueS.ss702 l 3. value
S.ss702 l 3. value
Baasansuren Naranbaatar
 
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
Adilbishiin Gelegjamts
 
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандартБие даалтын стандарт
Бие даалтын стандартAdilbishiin Gelegjamts
 
Designing Teams for Emerging Challenges
Designing Teams for Emerging ChallengesDesigning Teams for Emerging Challenges
Designing Teams for Emerging Challenges
Aaron Irizarry
 

Viewers also liked (15)

Шуурхай санах ой
Шуурхай санах ойШуурхай санах ой
Шуурхай санах ой
 
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)
ганчимэг Sudalgaa (хуулбар)
 
S.ss702 l 6 une
S.ss702 l 6 une S.ss702 l 6 une
S.ss702 l 6 une
 
S.ss702 l 10
S.ss702 l 10S.ss702 l 10
S.ss702 l 10
 
Tsahim test s
Tsahim test sTsahim test s
Tsahim test s
 
Lect7
Lect7Lect7
Lect7
 
ухаан3
ухаан3ухаан3
ухаан3
 
S.ss702 l 11. regional competition
S.ss702 l 11. regional competitionS.ss702 l 11. regional competition
S.ss702 l 11. regional competition
 
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжил
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжилSustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжил
Sustainable Development Green Economy Mongolia PAGE Ногоон тогтвортой хөгжил
 
S.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human developmentS.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human development
 
S.ss702 l 3. value
S.ss702 l 3. valueS.ss702 l 3. value
S.ss702 l 3. value
 
Niigem 10
Niigem 10Niigem 10
Niigem 10
 
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
Менежментийн онол, онолын үүсэл, хөгжил, Монгол онол ...
 
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандартБие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
 
Designing Teams for Emerging Challenges
Designing Teams for Emerging ChallengesDesigning Teams for Emerging Challenges
Designing Teams for Emerging Challenges
 

Similar to S.ss 702 l 4 classic theory

Micro l12.2019 2020
Micro l12.2019 2020Micro l12.2019 2020
Micro l12.2019 2020
hicheel2020
 
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptxГазарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
Enkh Tseba
 
Miel16.2020
Miel16.2020Miel16.2020
Miel16.2020
hicheel2020
 
Micro l16.2019 2020on
Micro l16.2019 2020onMicro l16.2019 2020on
Micro l16.2019 2020on
hicheel2020
 
Монополь зах зээл
Монополь зах зээлМонополь зах зээл
Монополь зах зээлJust Burnee
 
Лекц 1
Лекц 1Лекц 1
Лекц 1Etugen
 
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүд
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүдмикро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүд
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүдOnobold Odgerel
 
Radio hicheel
Radio hicheelRadio hicheel
Radio hicheelUlzii1980
 
өрсөлдөөний онол
өрсөлдөөний онолөрсөлдөөний онол
өрсөлдөөний онолyivo1004
 
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦Onobold Odgerel
 
Ediin zasgiin-onol-1.2
Ediin zasgiin-onol-1.2Ediin zasgiin-onol-1.2
Ediin zasgiin-onol-1.2
E-Gazarchin Online University
 
Microlw12
Microlw12Microlw12
Microlw12
hicheel2020
 
б.нэргүй
б.нэргүйб.нэргүй
б.нэргүйnergvi
 
Lecture.1
Lecture.1Lecture.1
Lecture.1Tj Crew
 
Micro.lecture.11
Micro.lecture.11Micro.lecture.11
Micro.lecture.11Tj Crew
 
Macro l1.2021 2022
Macro l1.2021 2022Macro l1.2021 2022
Macro l1.2021 2022
ssuserca5598
 

Similar to S.ss 702 l 4 classic theory (20)

S.ss702 l 7
S.ss702 l 7S.ss702 l 7
S.ss702 l 7
 
Micro l12.2019 2020
Micro l12.2019 2020Micro l12.2019 2020
Micro l12.2019 2020
 
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptxГазарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
Газарзүй 9 Зах зээлийн тухай.pptx
 
Miel16.2020
Miel16.2020Miel16.2020
Miel16.2020
 
Micro l16.2019 2020on
Micro l16.2019 2020onMicro l16.2019 2020on
Micro l16.2019 2020on
 
Micro2
Micro2Micro2
Micro2
 
Монополь зах зээл
Монополь зах зээлМонополь зах зээл
Монополь зах зээл
 
Лекц 1
Лекц 1Лекц 1
Лекц 1
 
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүд
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүдмикро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүд
микро эдийн засгийн бие даалтын сэдвүүд
 
Radio hicheel
Radio hicheelRadio hicheel
Radio hicheel
 
Radio hicheel
Radio hicheelRadio hicheel
Radio hicheel
 
өрсөлдөөний онол
өрсөлдөөний онолөрсөлдөөний онол
өрсөлдөөний онол
 
Micro2
Micro2Micro2
Micro2
 
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦
ð£ð©ð¦ðçð¥ ðìð¦ð©ð¦ð¢ ðàð¦ðüð¦ð©ð¦ð¢ ð¦ð©ðá ð¦ð¦ð¦ð+ðéðïð¢ ðüðìð¦ð¦ê»ê»ð¦
 
Ediin zasgiin-onol-1.2
Ediin zasgiin-onol-1.2Ediin zasgiin-onol-1.2
Ediin zasgiin-onol-1.2
 
Microlw12
Microlw12Microlw12
Microlw12
 
б.нэргүй
б.нэргүйб.нэргүй
б.нэргүй
 
Lecture.1
Lecture.1Lecture.1
Lecture.1
 
Micro.lecture.11
Micro.lecture.11Micro.lecture.11
Micro.lecture.11
 
Macro l1.2021 2022
Macro l1.2021 2022Macro l1.2021 2022
Macro l1.2021 2022
 

More from Baasansuren Naranbaatar

Lecture.5 rev 3.4. (1)
Lecture.5 rev 3.4. (1)Lecture.5 rev 3.4. (1)
Lecture.5 rev 3.4. (1)
Baasansuren Naranbaatar
 
Lecture.13 micro competition..
Lecture.13 micro competition..Lecture.13 micro competition..
Lecture.13 micro competition..
Baasansuren Naranbaatar
 
Lecture.3 freedom, protection,.1
Lecture.3 freedom, protection,.1Lecture.3 freedom, protection,.1
Lecture.3 freedom, protection,.1
Baasansuren Naranbaatar
 
Lectures.social ecology
Lectures.social ecologyLectures.social ecology
Lectures.social ecology
Baasansuren Naranbaatar
 
224. lectures.
224. lectures.224. lectures.
224. lectures.
Baasansuren Naranbaatar
 
S.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human developmentS.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human development
Baasansuren Naranbaatar
 
S.ss702. l 14. даяарчлал
S.ss702. l 14. даяарчлалS.ss702. l 14. даяарчлал
S.ss702. l 14. даяарчлал
Baasansuren Naranbaatar
 
S.ss702 l 12. togt devlopment
S.ss702 l 12. togt devlopmentS.ss702 l 12. togt devlopment
S.ss702 l 12. togt devlopment
Baasansuren Naranbaatar
 
L 2. s.ss702
L 2. s.ss702L 2. s.ss702
S.ss702 l 1
S.ss702  l 1S.ss702  l 1
K.ss238.lecturs.1 8
K.ss238.lecturs.1 8K.ss238.lecturs.1 8
K.ss238.lecturs.1 8
Baasansuren Naranbaatar
 
Sem
SemSem
History of philosophy_and_philosophers
History of philosophy_and_philosophersHistory of philosophy_and_philosophers
History of philosophy_and_philosophers
Baasansuren Naranbaatar
 

More from Baasansuren Naranbaatar (19)

Lecture.5 rev 3.4. (1)
Lecture.5 rev 3.4. (1)Lecture.5 rev 3.4. (1)
Lecture.5 rev 3.4. (1)
 
Lecture.13 micro competition..
Lecture.13 micro competition..Lecture.13 micro competition..
Lecture.13 micro competition..
 
Lecture.3 freedom, protection,.1
Lecture.3 freedom, protection,.1Lecture.3 freedom, protection,.1
Lecture.3 freedom, protection,.1
 
Lectures.social ecology
Lectures.social ecologyLectures.social ecology
Lectures.social ecology
 
224. lectures.
224. lectures.224. lectures.
224. lectures.
 
Suirliin uruud
Suirliin uruudSuirliin uruud
Suirliin uruud
 
S.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human developmentS.ss702 l 15. human development
S.ss702 l 15. human development
 
S.ss702. l 14. даяарчлал
S.ss702. l 14. даяарчлалS.ss702. l 14. даяарчлал
S.ss702. l 14. даяарчлал
 
S.ss702 l 12. togt devlopment
S.ss702 l 12. togt devlopmentS.ss702 l 12. togt devlopment
S.ss702 l 12. togt devlopment
 
S.ss702 l 5. umch.ppt
S.ss702 l 5. umch.pptS.ss702 l 5. umch.ppt
S.ss702 l 5. umch.ppt
 
L 2. s.ss702
L 2. s.ss702L 2. s.ss702
L 2. s.ss702
 
S.ss702 l 1
S.ss702  l 1S.ss702  l 1
S.ss702 l 1
 
K.ss238.lecturs.1 8
K.ss238.lecturs.1 8K.ss238.lecturs.1 8
K.ss238.lecturs.1 8
 
Sem
SemSem
Sem
 
History of philosophy_and_philosophers
History of philosophy_and_philosophersHistory of philosophy_and_philosophers
History of philosophy_and_philosophers
 
философи сем 3
философи сем 3философи сем 3
философи сем 3
 
S.ss101 soril.1
S.ss101 soril.1S.ss101 soril.1
S.ss101 soril.1
 
Ss702
Ss702Ss702
Ss702
 
Sem. 7. world politics
Sem. 7. world politicsSem. 7. world politics
Sem. 7. world politics
 

S.ss 702 l 4 classic theory

  • 1. Үнэ ба Өрсөлдөөний онолын үндэслэл L- 6
  • 2. анх хувийн үйлдвэрлэгчдийн чөлөөт өрсөлдөөний хэлбэрээр нээлттэй зах зээл дээр гарч ирсэн бөгөөд ингэхдээ үнийн механизмаар дамжин илэрч байжээ. • Сонгодог эдийн засагчид эдийн засгийн салбаруудад нэвтэрч орсон субьектив шалтгаанаар тайлбарлаж байжээ.
  • 3. Өрсөлдөөн: А.Смит ашгийн нормыг тэгшитгэснээр хөдөлмөр ба капиталын оновчтой хуваарлилт хувийн сонирхол болîн эдийн засгийн үр ашгийг • “Үл үзэгдэгч гар”<<Ард түмний баялгийн мөн чанар >> • <<Хэрэгцээг хамгийн бүрэн дүүрэн хангах сургааль >> • үйлдвэрлэгч нэг бүрийн зах зээл дээр тогтоосон үнэ ингэхдээ үйлдвэрлэгч нэг бүр нь тодорхой үнэд захирагдсанаар цаашид нийт үйлдвэрлэгчдийн үнийн өрсөлдөөнд ордог. • үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн зах зээл дээр өрсөлдөөн нь бүхий л салбарт эдгээр хүчин зүйлсийг зохицуулж улмаар салбаруудын хооронд нөөцийн зохистой хуваарилалтыг тогтоодог байна.
  • 4. А.Смит • өрсөлдөөн нь үнийг зохицуулна. • нийлүүлэлт багасах үед үнэ өсч, харин нийлүүлэлт ихсэх үед үнэ буурдаг, • Үр ашигтай өрсөлдөөний үндсэн нөхцөл нь худалдан борлуулагчийн тоо хэдий чинээ их байх, тэдгээрийн тухай мэдээлэл хэр зэрэг үнэн зөв байх, ашиглаж байгаа нөөцийг дайчлах чадвар • Төгс өрсөлдөөний нөхцөлд хэрэгцээг хамгийн ихээр хангах нөхцөл бүрддэг.
  • 5. Д.Рикардо: төгс өрсөлдөөнт онол • ”Хэрэглээний зүйлсийн арилжааны өртөгийг ойлгох хэрэгтэй. Таваарыг үйлдвэрлэхэд өрсөлдөөн нь маш их нөлөөтэй гэдгийг мэдэх хэрэгтэй” гэжээ. • <<Улс төр, эдийн засгийн ухааны зарчмууд ба албан татвар>> бүтээлд пүүсүүд нь чанар-үнийн матрицын үндсэн дээр үйлдвэрлэлийн зардал болон бүтээгдэхүүний борлуулалтын зардлыг хамгийн бага байлгана. • Төгс өрсөлдөөний нөхцөлд үйлдвэрлэлийн өсөлтийг урт хугацаанд шийдвэрлэх болон ахиу хөдөлмөрийн бүтээмжийн үндсэн дээр үнэт зүйлсийн хуваарилалтын онолыг дэвшүүлсэн байна. • <<зах зээлийн хууль>> бүрэн ажил эрхлэлтийг хангадаг.
  • 6. Д.Рикардо • Ийнхүү урт хугацаанд үйлдвэрлэлийн нөөцийг нэг салбараас нөгөөд шилжүүлсэнээр хөдөлмөр ба капиталыг хамгийн ашиг багатай салбараас ашиг өндөртэй салбар руу хуваарèлдаг. • Дж.С.Милль “Өрсөлдөөн бол үнэ, цалин, рентийг зохицуулагч цорын ганц зохицуулагч бөгөөд энэ бол хууль” юм.
  • 7. К.Маркс <<Капитал>> монополь нь Монополиуд ч хоорондоо өрсөлдөж шинэ монополиудыг төрүүлдэг. өрсөлдөөн Монополь өрсөлдөөнийг төрүүлж харин өрсөлдөөн нь монополийг төрүүлдэг.. Монополь Монополь нь чухамхүү өрсөлдөөний үндсэн дээр төрж байдаг гэжээ. • Энгельс: нийгэмд өрсөлдөөн нь ноёлох байр суурьтай байх бөгөөд энэ бол дайн юмаа. Энэ бол амьдрал, үхлийн төлөөх дайн мөн. Энэ дайнд нэг нь нөгөөгөөгөө шахан зайлуулах, байрыг нь эзлэхийн төлөө тэмцэлддэг. Ингэхдээ ажилчдад ч өөр хоорондоо, хөрөнгөтнүүд ч өөр хоорондоо өрсөлддөг” гэжээ.
  • 8. 19-р зууны шинэ сонгодог эдийн засагчид • эдийн засаг улам бүр төвлөрсөн шинж чанартай болж ирсэн Кембриджийн төлөөлөгч А.Маршалл чөлөөт өрсөлдөөний тусламжтайгаар зах зээл дээр тэнцвэрт байдал тогтож улмаар ахиу ашигт байдал, ахиу хөдөлмөрийн бүтээмжийн хууль үйлчилдэг. • Төгс өрсөлдөөнийг <<нөхцөлт>> загварыг шүүмжлэн зах зээл дээр урт хугацаанд тэнцвэрт байдал тогтох онол. Технологийн хөгжил, хэрэглэгчийн таашаал зэрэг шинэ ойлголтуудын тусламжтайгаар өрсөлдөөн- монополийн загварыг боловсруулжээ. • монопольт өрсөлдөөний онол
  • 9. Америкийн эдийн засагч Ф.Найт • олон тооны эдийн засгийн агентуудаас үл хамаарах зах зээлийн нөхцөл байдлыг авч үзжээ. Өрсөлдөөн бол чөлөөт өрсөлдөгчдийн аль нэг нөхцлийг сонгон авах нөхцөл. • XIX-XX зууны зааг дээр төгс өрсөлдөөний онолд эрс өөрчлөлт гарчээ. Үнийн өрсөлдөөний дутагдал: • Й.Шумпетер “чөлөөт өрсөлдөөний үеийн нөхцөл байдал нь зөвхөн тухайн таваарын өрсөлдөөнийг тодорхойлдог. Харин шинэ таваар, шинэ технологи, шинэ нөөц, үйлдвэрлэлийн шинэ зохион байгуулалтын үед ач холбогдлоо алддаг” гэжээ.
  • 10. Ф.А.Хайек <<хувийн үзэл ба эдийн засгийн журам>> • <<нийгмийн байгууллын үед өрсөлдөөний үйл явц нь зөвхөн тухайн тогтолцоонд үйлчилдэг гэдгийг анхаарах хэрэгтэй>> • төгс өрсөлдөөний загвар нь хэрвээ бодит төрийн нөхцөлд үйлчилдэг юм бол төрийн бусад үйл ажиллагааны үед ямар ч хязгаарлалт байхгүй байх байсан гэжээ.