แผนการจัดการเรียนรู้ ที่ ๗
กลุ่มสาระ สั งคมศึกษา ศาสนา      ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและ          สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมือง
                                                                                    ่
และวัฒนธรรม                      วัฒนธรรมไทย                      ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒
ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ที่ ๓    ชื่อแผน: รักษ์ ไทย               เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง


สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมือง วัฒนธรรม และการดาเนินชีวตในสั งคม
                 ่                                   ิ
มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบติตนตามหน้าที่ของการเป็ นพลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธารง
                            ั
รักษาประเพณี และวัฒนธรรมไทย ดารงชีวตอยูร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลกอย่างสันติสุข
                                   ิ ่
๑. สาระสาคัญ/ความคิดรวบยอด
           ภูมิปัญญาเป็ นความรู ้ท่ีเกิดจากความสามารถ การสังสมประสบการณ์ในการคิดค้น
                                                           ่
สิ่ งต่าง ๆ ของคนไทย โดยมีการถ่ายทอด สื บต่อกันมาจากบรรพบุรุษจนถึงคนรุ่ นปั จจุบน ซึ่ งมีท้ ง
                                                                                ั           ั
ภูมิปัญญาไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ของชาติและภูมิปัญญาไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น ส่ วน
วัฒนธรรมไทยเป็ นลักษณะที่แสดงถึงความเจริ ญงอกงาม ความเป็ นระเบียบเรี ยบร้อย ความกลม
เกลียวก้าวหน้าของชาติและศีลธรรมอันดีของประชาชน ดังนั้นภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยจึง
เป็ นสิ่ งที่มีคุณค่าที่คนไทยต้องรักษาไว้
๒. ตัวชี้วด/จุดประสงค์ การเรียนรู้
          ั
       ๒.๑ ตัวชี้วด
                  ั
       ส ๒.๑ ม.๒/๔ อธิบายความคล้ายคลึงและความแตกต่างของวัฒนธรรมไทยและ
วัฒนธรรมของประเทศในภูมิภาคเอเชียเพื่อนาไปสู่ ความเข้าใจอันดีระหว่างกัน
       ๒.๒ จุดประสงค์ การเรียนรู้
          ๑.อธิ บายที่มาและความสาคัญเกี่ยวกับภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยที่เป็ นเอกลักษณ์
ของชาติและท้องถิ่นได้
          ๒.ตระหนักและซาบซึ้ งในคุณค่าของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
          ๓.บอกแนวทางและปฏิบติตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและ
                                  ั
วัฒนธรรมไทยได้
๓. สาระการเรียนรู้
      ๓.๑ สาระการเรียนรู้ แกนกลาง
๑.ความคล้ายคลึงและความแตกต่างของวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมของ
ประเทศในภูมิภาคเอเชีย วัฒนธรรมที่เป็ นปัจจัยสาคัญในการสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างกัน
๔. สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน
      ๔.๑ ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
      ๔.๒ ความสามารถในการคิด
 -             ทักษะการคิดวิเคราะห์
 -             ทักษะการคิดอย่างมีวจารณญาณ
                                     ิ
 -             ทักษะการคิดสังเคราะห์
      ๔.๓ ความสามารถในการใช้ชีวต       ิ
 -             กระบวนการปฏิบติ ั
 -             กระบวนการกลุ่ม
๕.คุณลักษณะอันพึงประสงค์
         ๑.มีวนย
               ิ ั
         ๒.ใฝ่ เรี ยนรู้
         ๓.มุ่งมันในการทางาน
                   ่
๖.รู ปแบบการจัดการเรียนการสอน
        การจัดการเรียนรู้ โดยใช้ ทกษะกระบวนการ กลุ่ม
                                  ั
๗.กิจกรรมการเรียนรู้
ชั่วโมงที่ ๑
ขั้นที่ ๑ ขั้นกระตุ้นสมอง
          ๑.ครู และนักเรี ยนร่ วมกันสนทนาเกี่ยวกับภูมิปัญญาไทย โดยครู ใช้คาถามดังนี้
                    * ภูมิปัญญา คืออะไร นักเรี ยนเคยรู ้จกหรื อเคยเห็นสิ่ งที่เป็ นภูมิปัญญาไทยหรื อไม่
                                                               ั
                    * นักเรี ยนรู ้สึกอย่างไรเมื่อได้เห็นสิ่ งที่เป็ นภูมิปัญญาไทย
                    * นักเรี ยนคิดว่าภูมิปัญญาไทยมีความสาคัญต่อคนไทยหรื อไม่ สาคัญอย่างไร
          สุ่ มตัวแทนนักเรี ยนตอบปัญหาละ ๓ – ๔ คน
          ๒.ครู แสดงตัวอย่างภูมิปัญญาไทย หรื อภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็ นของจริ ง เช่น ผลิตภัณฑ์
จากไม่ไผ่ หรื อกะลามะพร้าวที่บรรพบุรุษได้นามาทาเป็ นสิ่ งของเครื่ องใช้ ได้แก่ ทัพพี กระบวย ที่
ทาจากกะลามะพร้าว กระติกข้าว กระจาด ที่ทาจากไม้ไผ่ เป็ นต้น ครู และนักเรี ยนสนทนาร่ วมกัน
ถึงประเด็นดังต่อไปนี้ แล้วให้นกเรี ยนแสดงความคิดเห็น
                                      ั
                                                             ่
                    * สิ่ งของเครื่ องใช้ท่ีนกเรี ยนเห็นอยูน้ ีเกิดขึ้นได้เพราะอะไร
                                             ั
* นักเรี ยนมีความสามารถที่จะทาสิ่ งของเครื่ องใช้เหล่านี้ได้ดวยตนเองหรื อไม่
                                                                                      ้
                       * ใครในหมู่บานหรื อท้องถิ่นที่นกเรี ยนอาศัยอยู่ สามารถจัดทาสิ่ งของเครื่ องใช้
                                         ้                   ั
เหล่านี้ได้ เพราะอะไรจึงทาได้
ขั้นที่ ๒ ขั้นท่องประสบการณ์
          ๓.ให้นกเรี ยนดูวดีทศน์เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย เช่น การบวช การแต่งกาย มารยาทไทย
                     ั           ิ ั
มวยไทย ดนตรี ไทย ฯลฯ
          ๔.แบ่งนักเรี ยนเป็ นกลุ่ม กลุ่มละ ๓ – ๕ คน จับสลากหัวข้อดังต่อไปนี้ แล้วร่ วมกัน
ระดมสมองตอบปั ญหาดังต่อไปนี้
                       * วัฒนธรรมไทย หมายถึงอะไร
                       * นักเรี ยนเคยเห็นหรื อเคยรู ้จกสิ่ งที่เป็ นวัฒนธรรมไทยหรื อไม่ อย่างไร
                                                       ั
                       * นักเรี ยนรู ้สึกอย่างไรเมื่อได้เห็นสิ่ งที่เป็ นวัฒนธรรมไทย
                       * ภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทยมีความเกี่ยวข้องกันหรื อไม่ อย่างไร
                       * ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยมีความสาคัญต่อสังคมไทยอย่างไร
                       * ทาอย่างไรจึงจะอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยให้คงอยูสืบไป       ่
          ตัวแทนกลุ่มและกลุ่มนาเสนอคาตอบหน้าชั้นเรี ยน
ขั้นที่ ๓ ขั้นสร้ างฐานความรู้ (ปลูกฝังปัญญา)
ชั่วโมงที่ ๒ -๓
          ๕. ครู ปฐมนิเทศการใช้ชุดการสร้างความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิปัญญาและ
                                                                                    ิ
วัฒนธรรมไทย และให้ตวแทนกลุ่มมารับชุดการสร้างความรู ้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง
                                  ั                                                          ิ
ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ไปศึกษาและทากิจกรรมตามที่กาหนดไว้
          ๖. ขณะที่นกเรี ยนกาลังศึกษาชุดการสร้างความรู ้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิ
                          ั                                                             ิ
ปัญญาและวัฒนธรรมไทย ครู ทาหน้าที่ช่วยให้นกเรี ยนเกิดการเรี ยนรู ้ดวยตนเองมากที่สุดเท่าที่จะ
                                                           ั                      ้
มากได้ ต้องอดทนและปล่อยให้นกเรี ยนประกอบกิจกรรมด้วยตนเอง ไม่บอกคาตอบก่อน ควร
                                           ั
ช่วยเหลือแนะนานักเรี ยนที่เรี ยนช้าและเรี ยนเร็ วให้สามารถเรี ยนไปตามความสามารถของตนเอง
ด้วยตนเองให้มากที่สุด
ขั้นที่ ๔ สรุ ป- สู่ ใจ (สรุ ป)
ชั่วโมงที่ ๔
          ๗. ตัวแทนกลุ่มนาเสนอผลงานกลุ่มตามกิจกรรมและภารกิจที่กาหนดไว้ในชุดการสร้าง
ความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
                                      ิ
๘. ครู และนักเรี ยนร่ วมกันสรุ ปที่มา ความสาคัญ คุณค่า ของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
และแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย พร้อมทั้งกาหนดการปฏิบติเพื่อ     ั
การสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในระดับนักเรี ยนที่มีความสามารถจะทาได้
ร่ วมกัน และปฏิบติตามแนวทางนั้น
                    ั
         ๙. นักเรี ยนทาแบบทดสอบ เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
๘.การวัดและประเมินผล
       ๑.แบบสังเกตพฤติกรรมการทางานรายบุคคล
       ๒.แบบสังเกตพฤติกรรมการทางานกลุ่ม
       ๓.ใบงานที่ ๗.๑ แบบบันทึกการปฏิบติตนตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญา
                                       ั
และวัฒนธรรมไทย
       ๔.แบบทดสอบเรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
       ๕.แบบประเมินการนาเสนอผลงานกลุ่ม
       ๖.แบบประเมินการคิดอย่างมีวจารณญาณ
                                 ิ
๙.สื่ อ/แหล่งการเรียนรู้
        สื่ อการเรียนรู้
        ๑.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดาเนินชีวตใน
                                                                                         ิ
สังคม โดย รศ. ดร.วรพิทย์ มีมาก สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)
        ๒.คู่มือ-เตรี ยมสอบ สังคมศึกษา ช่วงชั้นที่ ๓ สาระที่ ๒ หน้าที่พลเมืองวัฒนธรรมและการ
ดาเนินชีวตในสังคม โดย...อ.ซิ ลวี่ ฮอลลิงก้าสานักพิมพ์ภูมิบณฑิต
         ิ                                                     ั
        ๓.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดาเนินชีวต ิ
ในสังคม โดย ดร.ชูวงศ์ ฉายะบุตรและคณะวัฒนาพานิช จากัด
        ๔.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม.๒
โดย ดร.กมล ทองธรรมชาติ และคณะ บริ ษทอักษรเจริ ญทัศน์ อจท. จากัด
                                               ั
        ๕.ภาพ/ข่าว จากหนังสื อพิมพ์/ แหล่งข้อมูล
        ๖.ชุดการสร้างความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ สาระที่ ๒ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม
                                                      ิ
และการดาเนินชีวตในสังคม เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
                   ิ
        ๗.วิดีทศน์เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย เช่น การบวช การแต่งกาย มารยาทไทย มวยไทย
                 ั
ดนตรี ไทย
        แหล่ งเรียนรู้
        http://www.bangsai.net
http://www.crosswinds.net/~esanthai/index.html
http://www.geocities.com/Royalbarge2001
http://www.kanchanapisek.or.th/kp8/ptwww.html
http://www.khonthai.com
http://www.lannaworld.com
http://www.thaitrip.com/
http://www.travexnet.com/festival.html
http://www.thai4thai.com
http://www.vcharkarn.com/reurnthai/index.php
รายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา                                                   สาระ หน้าที่พลเมือง
และวัฒนธรรม                                 ใบงานที่ ๗.๑                   วัฒนธรรมและการดาเนินชีวต
                                                                                                  ิ
รหัสวิชา ส๒๒๑๐๑                         เรื่องภูมิปัญญาและ                 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒
หน่ วยการเรียนรู้ ที่ ๓                    วัฒนธรรมไทย                     เวลาเรียน ๔ ชัวโมง
                                                                                         ่
คาชี้แจง ให้นกเรี ยนบันทึกการปฏิบติตนตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและ
             ั                   ั
วัฒนธรรมไทย
  ลาดับ                 พฤติกรรม             ปฏิบัติ ไม่ ปฏิบัติ ผู้รับรอง/หลักฐาน
    ๑       การแสดงความเคารพบิดามารดา
            หรื อผูปกครองก่อนมาโรงเรี ยนและ
                   ้
            กลับจากโรงเรี ยน
   ๒        การแสดงความเคารพคุณครู ท้ งใน
                                      ั
            เวลาสอนและนอกเวลาสอน
    ๓       การแต่งกายที่แสดงถึงความเป็ น
            ไทยตามวาระและโอกาส
    ๔       การเข้าร่ วมกิจกรรมวันสาคัญของ
            ประเพณี ไทย เช่น วันลอยกระทง
            วันสงกรานต์ ฯลฯ
   ๕        การสื บทอดภูมิปัญญาไทยด้านใด
            ด้านหนึ่งหรื อหลายด้านจากบรรพ
            บุรุษ
เกณฑ์ การตัดสิ นคุณภาพ
        ปฏิบติได้
            ั          ๔        พฤติกรรมขึ้นไป                 =             ดีมาก
        ปฏิบติได้
              ั        ๓        พฤติกรรมขึ้นไป                 =             ดี
        ปฏิบติได้
                ั      ๒        พฤติกรรมขึ้นไป                 =             พอใช้
        ปฏิบติได้ ั    ๑        พฤติกรรมขึ้นไป                 =             ปรับปรุ ง
                                       ลงชื่อ......................................................ผูบนทึก
                                                                                                     ้ ั
แบบทดสอบที่ ๗
กลุ่มสาระ สั งคมศึกษา            ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมืองฯ่
ศาสนา และวัฒนธรรม                ไทย                                    ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒
ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ชื่ อแผน: รักษ์ ไทย                             เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง
ที่ ๓
ผลการเรียนรู้
                   ๑.บอกที่มาและความสาคัญเกี่ยวกับภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยที่เป็ นเอกลักษณ์
ของชาติและท้องถิ่นได้
                   ๒.ตระหนักและซาบซึ้ งในคุณค่าของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย
                   ๓.บอกแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยได้
คาสั่ ง จงกาเครื่ องหมาย X หน้าข้อที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว
๑.ข้อใดคือลักษณะของภูมิปัญญา
         ก.การนาทฤษฎีไปปฏิบติ        ั
         ข.การสังเกตสิ่ งรอบตัวและสรุ ปเป็ นทฤษฎี
         ค.การพัฒนาจากระดับต่าไปสู่ ระดับสู งขึ้น มีการกระทาซ้ าหรื อคิดค้นใหม่
         ง.ความรู้ ความเชื่อ ความสามารถในการปรับตัวและการแก้ไขปั ญหาของมนุษย์
๒.ข้อใดต่อไปนี้ไม่ ใช่ ลกษณะที่พบในภูมิปัญญาไทย
                         ั
         ก.เป็ นพื้นฐานความรู ้ในเรื่ องต่าง ๆ
         ข.เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในครอบครัว
         ค.มีการจดและเก็บบันทึกเพื่อไว้เป็ นมรดกตกทอดสื บไปยังชัวลูกชัวหลาน
                                                                      ่     ่
         ง.เป็ นการเรี ยนรู้เพื่อยังประโยชน์ในการดารงชีวตของบุคคล ชุมชนและสังคม
                                                           ิ
๓.หลักฐานการพัฒนาทางภูมิปัญญาของมนุษย์ในดินแดนประเทศไทยคือข้อใด
         ก.โบราณวัตถุ โบราณสถาน                              ข.เมล็ดพันธุ์พืช กระดูกสัตว์
         ค.ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี                     ง.การรับอิทธิพลจากดินแดนภายนอก
๔.อิทธิพลภายนอกที่มีผลต่อภูมิปัญญาไทยมากที่สุดคือข้อใด
         ก.อิทธิพลอารยธรรมจีน ญี่ปุ่น                        ข.อิทธิพลอารยธรรมอินเดีย จีน
         ค.อิทธิพลอารยธรรมอาหรับ เปอร์เซีย                   ง.อิทธิพลอารยธรรมกรี ก โรมัน
๕.สภาพการดารงชีวตของมนุษย์ที่เป็ นพื้นฐานภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชและสัตว์คือข้อใด
                       ิ
         ก.การเพาะปลูก                                       ข.การหาประโยชน์จากป่ า
         ค.การล่าสัตว์และเก็บหาของป่ า                       ง.การตั้งถิ่นฐานบริ เวณลุ่มแม่น้ า
๖. “กาพย์เห่เรื อชมเครื่ องคาวหวาน” แสดงถึงภูมิปัญญาไทยด้านใด
         ก.นาฏศิลป์ ไทย                           ข.ดนตรี ไทย
         ค.อาหารไทย                               ง.ภาษาไทย
๗.ข้อใดต่อไปนี้ ไม่ เกียวข้ องกับเอกลักษณ์ของภูมิปัญญาท้องถิ่น
                        ่
                                   ่
         ก.การดัดแปลงสิ่ งที่มีอยูตามธรรมชาติมาใช้ประโยชน์เพื่อการดารงชีวต   ิ
         ข.สามารถคิดประดิษฐ์เทคโนโลยีข้ นสู งทัดเทียมภูมิปัญญาตะวันตก
                                                   ั
         ค.ไม่มีการจดบันทึกเพื่อเสนอให้ผอื่นรู ้เห็นได้โดยการอ่าน
                                               ู้
         ง.มีความเชื่อมโยงกับชีวต สังคมและสิ่ งแวดล้อม
                                     ิ
๘.ข้อใดกล่าวได้ถูกต้องเกี่ยวกับความสัมพันธ์กบเอกลักษณ์ภูมิปัญญาไทยด้านดนตรี ทองถิ่น
                                                      ั                           ้
         ก.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคเหนือได้แก่ ปี่ ชวา กลองทัด กลองแขก โทน รามะนา
                             ้
         ข.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคอีสานได้แก่ ปี่ สะล้อ เต่งถิ้ง กลองตึงโนง
                               ้
         ค.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคใต้ได้แก่ กลองหนัง โหม่งใหญ่ ฆ้องคู่ ปี่ กาหลอ ปี่ ไหน
                                 ้
         ง.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคกลางได้แก่ ซึ ง พิณ แคน โหวด โปงลาง กลองหาง
                           ้
๙.ข้อใดคือความหมายของวัฒนธรรม
         ก.การเลือกสรรวิธีการดารงชีวตที่สอดคล้องกับธรรมชาติ
                                          ิ
         ข.สิ่ งที่ใช้แสดงถึงความเป็ นไทยในอดีต
         ค.การกระทาใด ๆในวิถีชีวตมนุษย์ที่ออกมาเป็ นรู ปแบบเดียวกัน
                                       ิ
         ง.ความสัมพันธ์ของบุคคลที่มีต่อความเชื่อในการใช้ชีวต          ิ
๑๐.วิธีการอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในระดับท้องถิ่นได้แก่ขอใด      ้
         ก.กาหนดเอกลักษณ์ไทยเป็ นนโยบายชาติ
         ข.ส่ งเสริ มสนับสนุนการมีส่วนร่ วมทุกสาขาอาชี พ
         ค.ให้ทองถิ่นเป็ นศูนย์รวมภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทย
                   ้
         ง.กาหนดให้หน่วยงานของรัฐเผยแพร่ ภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทย
                                         ----------------------------
เฉลยแบบทดสอบที่ ๗
กลุ่มสาระ สั งคมศึกษา   ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม         สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมืองฯ
                                                                                  ่
ศาสนา และวัฒนธรรม       ไทย                                     ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒
ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ชื่อแผน: รักษ์ ไทย                      เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง
ที่ ๓


                     ๑.ง                            ๖.ค
                     ๒.ค                            ๗.ข
                     ๓.ก                            ๘. ค
                     ๔. ข                           ๙. ค
                     ๕. ค                           ๑๐.ค
                     ----------------------------------------

แผนการจัดการเรียนรู้ที่๗

  • 1.
    แผนการจัดการเรียนรู้ ที่ ๗ กลุ่มสาระสั งคมศึกษา ศาสนา ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและ สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมือง ่ และวัฒนธรรม วัฒนธรรมไทย ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒ ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ที่ ๓ ชื่อแผน: รักษ์ ไทย เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมือง วัฒนธรรม และการดาเนินชีวตในสั งคม ่ ิ มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบติตนตามหน้าที่ของการเป็ นพลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธารง ั รักษาประเพณี และวัฒนธรรมไทย ดารงชีวตอยูร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลกอย่างสันติสุข ิ ่ ๑. สาระสาคัญ/ความคิดรวบยอด ภูมิปัญญาเป็ นความรู ้ท่ีเกิดจากความสามารถ การสังสมประสบการณ์ในการคิดค้น ่ สิ่ งต่าง ๆ ของคนไทย โดยมีการถ่ายทอด สื บต่อกันมาจากบรรพบุรุษจนถึงคนรุ่ นปั จจุบน ซึ่ งมีท้ ง ั ั ภูมิปัญญาไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ของชาติและภูมิปัญญาไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น ส่ วน วัฒนธรรมไทยเป็ นลักษณะที่แสดงถึงความเจริ ญงอกงาม ความเป็ นระเบียบเรี ยบร้อย ความกลม เกลียวก้าวหน้าของชาติและศีลธรรมอันดีของประชาชน ดังนั้นภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยจึง เป็ นสิ่ งที่มีคุณค่าที่คนไทยต้องรักษาไว้ ๒. ตัวชี้วด/จุดประสงค์ การเรียนรู้ ั ๒.๑ ตัวชี้วด ั ส ๒.๑ ม.๒/๔ อธิบายความคล้ายคลึงและความแตกต่างของวัฒนธรรมไทยและ วัฒนธรรมของประเทศในภูมิภาคเอเชียเพื่อนาไปสู่ ความเข้าใจอันดีระหว่างกัน ๒.๒ จุดประสงค์ การเรียนรู้ ๑.อธิ บายที่มาและความสาคัญเกี่ยวกับภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ ของชาติและท้องถิ่นได้ ๒.ตระหนักและซาบซึ้ งในคุณค่าของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ๓.บอกแนวทางและปฏิบติตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและ ั วัฒนธรรมไทยได้ ๓. สาระการเรียนรู้ ๓.๑ สาระการเรียนรู้ แกนกลาง
  • 2.
    ๑.ความคล้ายคลึงและความแตกต่างของวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมของ ประเทศในภูมิภาคเอเชีย วัฒนธรรมที่เป็ นปัจจัยสาคัญในการสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างกัน ๔.สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน ๔.๑ ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ๔.๒ ความสามารถในการคิด - ทักษะการคิดวิเคราะห์ - ทักษะการคิดอย่างมีวจารณญาณ ิ - ทักษะการคิดสังเคราะห์ ๔.๓ ความสามารถในการใช้ชีวต ิ - กระบวนการปฏิบติ ั - กระบวนการกลุ่ม ๕.คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ๑.มีวนย ิ ั ๒.ใฝ่ เรี ยนรู้ ๓.มุ่งมันในการทางาน ่ ๖.รู ปแบบการจัดการเรียนการสอน การจัดการเรียนรู้ โดยใช้ ทกษะกระบวนการ กลุ่ม ั ๗.กิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ ๑ ขั้นที่ ๑ ขั้นกระตุ้นสมอง ๑.ครู และนักเรี ยนร่ วมกันสนทนาเกี่ยวกับภูมิปัญญาไทย โดยครู ใช้คาถามดังนี้ * ภูมิปัญญา คืออะไร นักเรี ยนเคยรู ้จกหรื อเคยเห็นสิ่ งที่เป็ นภูมิปัญญาไทยหรื อไม่ ั * นักเรี ยนรู ้สึกอย่างไรเมื่อได้เห็นสิ่ งที่เป็ นภูมิปัญญาไทย * นักเรี ยนคิดว่าภูมิปัญญาไทยมีความสาคัญต่อคนไทยหรื อไม่ สาคัญอย่างไร สุ่ มตัวแทนนักเรี ยนตอบปัญหาละ ๓ – ๔ คน ๒.ครู แสดงตัวอย่างภูมิปัญญาไทย หรื อภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็ นของจริ ง เช่น ผลิตภัณฑ์ จากไม่ไผ่ หรื อกะลามะพร้าวที่บรรพบุรุษได้นามาทาเป็ นสิ่ งของเครื่ องใช้ ได้แก่ ทัพพี กระบวย ที่ ทาจากกะลามะพร้าว กระติกข้าว กระจาด ที่ทาจากไม้ไผ่ เป็ นต้น ครู และนักเรี ยนสนทนาร่ วมกัน ถึงประเด็นดังต่อไปนี้ แล้วให้นกเรี ยนแสดงความคิดเห็น ั ่ * สิ่ งของเครื่ องใช้ท่ีนกเรี ยนเห็นอยูน้ ีเกิดขึ้นได้เพราะอะไร ั
  • 3.
    * นักเรี ยนมีความสามารถที่จะทาสิ่งของเครื่ องใช้เหล่านี้ได้ดวยตนเองหรื อไม่ ้ * ใครในหมู่บานหรื อท้องถิ่นที่นกเรี ยนอาศัยอยู่ สามารถจัดทาสิ่ งของเครื่ องใช้ ้ ั เหล่านี้ได้ เพราะอะไรจึงทาได้ ขั้นที่ ๒ ขั้นท่องประสบการณ์ ๓.ให้นกเรี ยนดูวดีทศน์เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย เช่น การบวช การแต่งกาย มารยาทไทย ั ิ ั มวยไทย ดนตรี ไทย ฯลฯ ๔.แบ่งนักเรี ยนเป็ นกลุ่ม กลุ่มละ ๓ – ๕ คน จับสลากหัวข้อดังต่อไปนี้ แล้วร่ วมกัน ระดมสมองตอบปั ญหาดังต่อไปนี้ * วัฒนธรรมไทย หมายถึงอะไร * นักเรี ยนเคยเห็นหรื อเคยรู ้จกสิ่ งที่เป็ นวัฒนธรรมไทยหรื อไม่ อย่างไร ั * นักเรี ยนรู ้สึกอย่างไรเมื่อได้เห็นสิ่ งที่เป็ นวัฒนธรรมไทย * ภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทยมีความเกี่ยวข้องกันหรื อไม่ อย่างไร * ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยมีความสาคัญต่อสังคมไทยอย่างไร * ทาอย่างไรจึงจะอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยให้คงอยูสืบไป ่ ตัวแทนกลุ่มและกลุ่มนาเสนอคาตอบหน้าชั้นเรี ยน ขั้นที่ ๓ ขั้นสร้ างฐานความรู้ (ปลูกฝังปัญญา) ชั่วโมงที่ ๒ -๓ ๕. ครู ปฐมนิเทศการใช้ชุดการสร้างความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิปัญญาและ ิ วัฒนธรรมไทย และให้ตวแทนกลุ่มมารับชุดการสร้างความรู ้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ั ิ ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ไปศึกษาและทากิจกรรมตามที่กาหนดไว้ ๖. ขณะที่นกเรี ยนกาลังศึกษาชุดการสร้างความรู ้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิ ั ิ ปัญญาและวัฒนธรรมไทย ครู ทาหน้าที่ช่วยให้นกเรี ยนเกิดการเรี ยนรู ้ดวยตนเองมากที่สุดเท่าที่จะ ั ้ มากได้ ต้องอดทนและปล่อยให้นกเรี ยนประกอบกิจกรรมด้วยตนเอง ไม่บอกคาตอบก่อน ควร ั ช่วยเหลือแนะนานักเรี ยนที่เรี ยนช้าและเรี ยนเร็ วให้สามารถเรี ยนไปตามความสามารถของตนเอง ด้วยตนเองให้มากที่สุด ขั้นที่ ๔ สรุ ป- สู่ ใจ (สรุ ป) ชั่วโมงที่ ๔ ๗. ตัวแทนกลุ่มนาเสนอผลงานกลุ่มตามกิจกรรมและภารกิจที่กาหนดไว้ในชุดการสร้าง ความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ิ
  • 4.
    ๘. ครู และนักเรียนร่ วมกันสรุ ปที่มา ความสาคัญ คุณค่า ของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย และแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย พร้อมทั้งกาหนดการปฏิบติเพื่อ ั การสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในระดับนักเรี ยนที่มีความสามารถจะทาได้ ร่ วมกัน และปฏิบติตามแนวทางนั้น ั ๙. นักเรี ยนทาแบบทดสอบ เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ๘.การวัดและประเมินผล ๑.แบบสังเกตพฤติกรรมการทางานรายบุคคล ๒.แบบสังเกตพฤติกรรมการทางานกลุ่ม ๓.ใบงานที่ ๗.๑ แบบบันทึกการปฏิบติตนตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญา ั และวัฒนธรรมไทย ๔.แบบทดสอบเรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ๕.แบบประเมินการนาเสนอผลงานกลุ่ม ๖.แบบประเมินการคิดอย่างมีวจารณญาณ ิ ๙.สื่ อ/แหล่งการเรียนรู้ สื่ อการเรียนรู้ ๑.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดาเนินชีวตใน ิ สังคม โดย รศ. ดร.วรพิทย์ มีมาก สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๒.คู่มือ-เตรี ยมสอบ สังคมศึกษา ช่วงชั้นที่ ๓ สาระที่ ๒ หน้าที่พลเมืองวัฒนธรรมและการ ดาเนินชีวตในสังคม โดย...อ.ซิ ลวี่ ฮอลลิงก้าสานักพิมพ์ภูมิบณฑิต ิ ั ๓.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดาเนินชีวต ิ ในสังคม โดย ดร.ชูวงศ์ ฉายะบุตรและคณะวัฒนาพานิช จากัด ๔.หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน : สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม.๒ โดย ดร.กมล ทองธรรมชาติ และคณะ บริ ษทอักษรเจริ ญทัศน์ อจท. จากัด ั ๕.ภาพ/ข่าว จากหนังสื อพิมพ์/ แหล่งข้อมูล ๖.ชุดการสร้างความรู้ตามแนวคอนสตรัคติวสต์ สาระที่ ๒ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม ิ และการดาเนินชีวตในสังคม เรื่ อง ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ิ ๗.วิดีทศน์เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย เช่น การบวช การแต่งกาย มารยาทไทย มวยไทย ั ดนตรี ไทย แหล่ งเรียนรู้ http://www.bangsai.net
  • 5.
  • 6.
    รายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา สาระ หน้าที่พลเมือง และวัฒนธรรม ใบงานที่ ๗.๑ วัฒนธรรมและการดาเนินชีวต ิ รหัสวิชา ส๒๒๑๐๑ เรื่องภูมิปัญญาและ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒ หน่ วยการเรียนรู้ ที่ ๓ วัฒนธรรมไทย เวลาเรียน ๔ ชัวโมง ่ คาชี้แจง ให้นกเรี ยนบันทึกการปฏิบติตนตามแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและ ั ั วัฒนธรรมไทย ลาดับ พฤติกรรม ปฏิบัติ ไม่ ปฏิบัติ ผู้รับรอง/หลักฐาน ๑ การแสดงความเคารพบิดามารดา หรื อผูปกครองก่อนมาโรงเรี ยนและ ้ กลับจากโรงเรี ยน ๒ การแสดงความเคารพคุณครู ท้ งใน ั เวลาสอนและนอกเวลาสอน ๓ การแต่งกายที่แสดงถึงความเป็ น ไทยตามวาระและโอกาส ๔ การเข้าร่ วมกิจกรรมวันสาคัญของ ประเพณี ไทย เช่น วันลอยกระทง วันสงกรานต์ ฯลฯ ๕ การสื บทอดภูมิปัญญาไทยด้านใด ด้านหนึ่งหรื อหลายด้านจากบรรพ บุรุษ เกณฑ์ การตัดสิ นคุณภาพ ปฏิบติได้ ั ๔ พฤติกรรมขึ้นไป = ดีมาก ปฏิบติได้ ั ๓ พฤติกรรมขึ้นไป = ดี ปฏิบติได้ ั ๒ พฤติกรรมขึ้นไป = พอใช้ ปฏิบติได้ ั ๑ พฤติกรรมขึ้นไป = ปรับปรุ ง ลงชื่อ......................................................ผูบนทึก ้ ั
  • 7.
    แบบทดสอบที่ ๗ กลุ่มสาระ สังคมศึกษา ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมืองฯ่ ศาสนา และวัฒนธรรม ไทย ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒ ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ชื่ อแผน: รักษ์ ไทย เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง ที่ ๓ ผลการเรียนรู้ ๑.บอกที่มาและความสาคัญเกี่ยวกับภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยที่เป็ นเอกลักษณ์ ของชาติและท้องถิ่นได้ ๒.ตระหนักและซาบซึ้ งในคุณค่าของภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทย ๓.บอกแนวทางการสื บทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยได้ คาสั่ ง จงกาเครื่ องหมาย X หน้าข้อที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว ๑.ข้อใดคือลักษณะของภูมิปัญญา ก.การนาทฤษฎีไปปฏิบติ ั ข.การสังเกตสิ่ งรอบตัวและสรุ ปเป็ นทฤษฎี ค.การพัฒนาจากระดับต่าไปสู่ ระดับสู งขึ้น มีการกระทาซ้ าหรื อคิดค้นใหม่ ง.ความรู้ ความเชื่อ ความสามารถในการปรับตัวและการแก้ไขปั ญหาของมนุษย์ ๒.ข้อใดต่อไปนี้ไม่ ใช่ ลกษณะที่พบในภูมิปัญญาไทย ั ก.เป็ นพื้นฐานความรู ้ในเรื่ องต่าง ๆ ข.เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในครอบครัว ค.มีการจดและเก็บบันทึกเพื่อไว้เป็ นมรดกตกทอดสื บไปยังชัวลูกชัวหลาน ่ ่ ง.เป็ นการเรี ยนรู้เพื่อยังประโยชน์ในการดารงชีวตของบุคคล ชุมชนและสังคม ิ ๓.หลักฐานการพัฒนาทางภูมิปัญญาของมนุษย์ในดินแดนประเทศไทยคือข้อใด ก.โบราณวัตถุ โบราณสถาน ข.เมล็ดพันธุ์พืช กระดูกสัตว์ ค.ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี ง.การรับอิทธิพลจากดินแดนภายนอก ๔.อิทธิพลภายนอกที่มีผลต่อภูมิปัญญาไทยมากที่สุดคือข้อใด ก.อิทธิพลอารยธรรมจีน ญี่ปุ่น ข.อิทธิพลอารยธรรมอินเดีย จีน ค.อิทธิพลอารยธรรมอาหรับ เปอร์เซีย ง.อิทธิพลอารยธรรมกรี ก โรมัน ๕.สภาพการดารงชีวตของมนุษย์ที่เป็ นพื้นฐานภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชและสัตว์คือข้อใด ิ ก.การเพาะปลูก ข.การหาประโยชน์จากป่ า ค.การล่าสัตว์และเก็บหาของป่ า ง.การตั้งถิ่นฐานบริ เวณลุ่มแม่น้ า
  • 8.
    ๖. “กาพย์เห่เรื อชมเครื่องคาวหวาน” แสดงถึงภูมิปัญญาไทยด้านใด ก.นาฏศิลป์ ไทย ข.ดนตรี ไทย ค.อาหารไทย ง.ภาษาไทย ๗.ข้อใดต่อไปนี้ ไม่ เกียวข้ องกับเอกลักษณ์ของภูมิปัญญาท้องถิ่น ่ ่ ก.การดัดแปลงสิ่ งที่มีอยูตามธรรมชาติมาใช้ประโยชน์เพื่อการดารงชีวต ิ ข.สามารถคิดประดิษฐ์เทคโนโลยีข้ นสู งทัดเทียมภูมิปัญญาตะวันตก ั ค.ไม่มีการจดบันทึกเพื่อเสนอให้ผอื่นรู ้เห็นได้โดยการอ่าน ู้ ง.มีความเชื่อมโยงกับชีวต สังคมและสิ่ งแวดล้อม ิ ๘.ข้อใดกล่าวได้ถูกต้องเกี่ยวกับความสัมพันธ์กบเอกลักษณ์ภูมิปัญญาไทยด้านดนตรี ทองถิ่น ั ้ ก.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคเหนือได้แก่ ปี่ ชวา กลองทัด กลองแขก โทน รามะนา ้ ข.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคอีสานได้แก่ ปี่ สะล้อ เต่งถิ้ง กลองตึงโนง ้ ค.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคใต้ได้แก่ กลองหนัง โหม่งใหญ่ ฆ้องคู่ ปี่ กาหลอ ปี่ ไหน ้ ง.เครื่ องดนตรี ทองถิ่นภาคกลางได้แก่ ซึ ง พิณ แคน โหวด โปงลาง กลองหาง ้ ๙.ข้อใดคือความหมายของวัฒนธรรม ก.การเลือกสรรวิธีการดารงชีวตที่สอดคล้องกับธรรมชาติ ิ ข.สิ่ งที่ใช้แสดงถึงความเป็ นไทยในอดีต ค.การกระทาใด ๆในวิถีชีวตมนุษย์ที่ออกมาเป็ นรู ปแบบเดียวกัน ิ ง.ความสัมพันธ์ของบุคคลที่มีต่อความเชื่อในการใช้ชีวต ิ ๑๐.วิธีการอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในระดับท้องถิ่นได้แก่ขอใด ้ ก.กาหนดเอกลักษณ์ไทยเป็ นนโยบายชาติ ข.ส่ งเสริ มสนับสนุนการมีส่วนร่ วมทุกสาขาอาชี พ ค.ให้ทองถิ่นเป็ นศูนย์รวมภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทย ้ ง.กาหนดให้หน่วยงานของรัฐเผยแพร่ ภูมิปัญญาไทยและวัฒนธรรมไทย ----------------------------
  • 9.
    เฉลยแบบทดสอบที่ ๗ กลุ่มสาระ สังคมศึกษา ชื่อหน่ วย:ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม สาระที่ ๒ หน้ าทีพลเมืองฯ ่ ศาสนา และวัฒนธรรม ไทย ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๒ ประกอบหน่ วยการเรียนรู้ ชื่อแผน: รักษ์ ไทย เวลาเรียน : ๔ ชั่วโมง ที่ ๓ ๑.ง ๖.ค ๒.ค ๗.ข ๓.ก ๘. ค ๔. ข ๙. ค ๕. ค ๑๐.ค ----------------------------------------