Σύντομη παρουσίαση της ενότητας 7.2.2

1. Χαρακτηριστικά Γνωρίσματα
της φιλελεύθερης δημοκρατικής
πολιτείας
ΑΛΛΕΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
1

2. Οι βασικές αρχές της δημοκρατίας
 Αθηναϊκή Δημοκρατία: «Καὶ ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ' ἐς πλείονας
οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται·» Θουκυδίδης, Β, 37
Η πρώτη θεωρητική προσέγγιση και πρακτική αξιολόγηση της έννοιας της
δημοκρατίας.
 Magna Charta, 1215 ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα στην ιστορία
της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου
 Αμερικανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, 1776
 Αμερικανικό Σύνταγμα, 1787
 Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, 1789
 Γαλλικά Συντάγματα, 1793-1795
 Σύνταγμα της Τροιζήνας, 1827 Το πιο δημοκρατικό και φιλελεύθερο σύνταγμα
της εποχής του.
2

3. Magna Charta
Αμερικανική Διακήρυξη
Ανεξαρτησίας 3

4. 4

5. Οι βασικές αρχές της δημοκρατίας
 Δημοκρατία: λαϊκή κυριαρχία ≠ μοναρχικά, ολιγαρχικά καθεστώτα
 Αρχή της πλειοψηφίας
 Ισότιμος σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών
 Διάκριση των εξουσιών – πλήρης ανεξαρτησία της δικαιοσύνης από την
εκτελεστική και νομοθετική εξουσία
 Ισοπολιτεία (ίσα πολιτικά δικαιώματα)
 Ισονομία
 Ανοχή μιας μεγάλης ποικιλίας θρησκευτικών και φιλοσοφικών απόψεων –
Απουσία βίας
 Σεβασμός του Συντάγματος
5

6. Άμεση και Αντιπροσωπευτική
Φιλελεύθερη Δημοκρατία
 Αντιπροσωπευτικές Δημοκρατίες: εκλογή αντιπροσώπων οι οποίοι
νομοθετούν στο Κοινοβούλιο εκφράζοντας τα συμφέροντα εκείνων που
εκπροσωπούν.
 Άμεση Δημοκρατία: το παράδειγμα της Αρχαίας Αθήνας και της Εκκλησίας
του Δήμου – εξαιρετικά δύσκολη εφαρμογή για πρακτικούς λόγους.
 Φιλελεύθερη Δημοκρατία: οι εκλεγμένοι άρχοντες δεσμεύονται από την
εντολή των ψηφοφόρων, αλλά και από τις διατάξεις του Συντάγματος –
Συνδυασμός της αρχής της πλειοψηφίας και του σεβασμού των
δικαιωμάτων του ανθρώπου.
6

7. Βασικές αμφισβητήσεις της
φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας
 Θεοκρατικά καθεστώτα: ισλαμικές δημοκρατίες ⇨ Καταδίκη της
φιλελεύθερης δημοκρατίας ως άθεης/ οι ορθές ηθικές αξίες υπαγορεύονται
από τη θρησκεία.
φονταμενταλιστικές [fondamental<fundamentalis<fundamentum]
θρησκευτικές αντιλήψεις (Ασία, Αφρική)
 Φασισμός [fascis>fasci (πληθ. fascio), fascista, fascismo)
 Εθνικοσοσιαλισμός [Na/zional – So/z/ial/ismus]
Ρατσιστικές, εθνικιστικές αντιλήψεις, το κράτος ως ζωντανός οργανισμός
με ιδιαίτερα φυλετικά και εθνοπολιτικά γνωρίσματα εις βάρος των τεχνητών
και απρόσωπων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
7

8. Εναλλακτικά συστήματα
οργάνωσης: η περίπτωση του
σοσιαλισμού
8

9. Από τον σοσιαλισμό στον
κομμουνισμό
9

10. Καρλ Μαρξ (1818-1843)
 Γερμανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος
 Σοσιαλιστική πολιτική ιδεολογία Γάλλων στοχαστών, αγγλική
οικονομική θεωρία, εγελιανή διαλεκτική φιλοσοφία της
ιστορίας
 Παρίσι, Βρυξέλλες, Λονδίνο
 Φρίντριχ Ένγκελς
 Μανιφέστο Κομμουνιστικού Κόμματος 1848
 Το Κεφάλαιο 1864-1876
10

11. Βασικές αρχές του σοσιαλισμού
 Η προτεραιότητα της κοινωνίας έναντι του ατόμου
 Αταξική κοινωνία, δίχως ανισότητες, όπου οι άνθρωποι θα έχουν
αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και ζωής
 Αναρχισμός ή αναρχοκομμουνισμός: η συγκρότηση μιας ακρατικής
κοινωνίας που θα στηρίζεται σε κολλεκτίβες-κοινότητες, δηλαδή μιας
κομμουνιστικής οργάνωσης της κοινωνίας, όπου οι εργάτες ή οι κοινότητες
θα οργανώνουν την παραγωγή, χωρίς όμως την παρουσία του κράτους.
 Σοσιαλισμός-Κομμουνισμός: ο οικονομικός μετασχηματισμός της
κοινωνίας και η ανάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη («δικτατορία
του προλεταριάτου»). Η κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής που
επιβάλλεται έτσι αποβλέπει στην επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των
πολιτών.
11

12. Η Ρωσική Επανάσταση 1917 12

13. Ο τελικός στόχος
 Ανατροπή του καπιταλιστικού
οικονομικού συστήματος
 Κοινωνική δικαιοσύνη
 Κατάργηση εκμετάλλευσης
 Αταξική κοινωνία
 Tα αγαθά «Από τον καθένα
ανάλογα με τις ικανότητές του»
θα διανέμονται «στον καθένα
ανάλογα με τις ανάγκες του»
(K. Marx)
13

14. Η περίπτωση του «υπαρκτού
σοσιαλισμού»
 Η θεωρία του μαρξισμού επηρέασε βαθύτατα μεγάλα
στρώματα της κοινωνίας, αλλά και επικρίθηκε για τη
δημιουργία κάποιων καθεστώτων τα οποία ενώ την
επικαλούνταν, υπήρξαν ολοκληρωτικά. Στις χώρες όπου
κυριάρχησαν, δεν εξασφάλισαν στην πραγματικότητα την
ελευθερία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη, αρχές που διέπουν
όλες τις σοσιαλιστικές ιδεολογίες. Έτσι κριτική ασκήθηκε στα
καθεστώτα αυτού του τύπου ακόμα και από φιλοσόφους της
αριστεράς, όπως τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, την Χάνα Άρεντ και τον
Κορνήλιο Καστοριάδη.
14