Download to read offline
Uploaded byIliana Kouvatsou
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
Βυζαντινή μόδα και μαγειρική για να θυμηθούμε τις ρίζες του πολιτισμού μας.
More Related Content
Similar to ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
More from Iliana Kouvatsou
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΜΟΔΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ.pptx
- 1.
- 2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑΤΗΝ ΜΟΔΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ: • Στο Βυζάντιο το ένδυμα αποτελούσε σημαντικό στοιχείο κοινωνικής θέσης,καθορισμένο όμως απο την εθνικότητα,την οικονομική κατάσταση ,το επάγγελμα,την ηλικία και το φύλο του ατόμου. • Σε γενικές γραμμές όσο πιο μεγάλη κοινωνική θέση και χρήματα είχε κάποιος τόσο πιο ωραίες φορεσίες κατείχε.Ο Βυζαντινός κόσμος παρκολουθούσε την μόδα και λάτρευε τα κοσμήματα.Ο χιτώνας αποτελούσε βασικό ένδυμα ο οποίος μπορούσε να συνδυαστεί με διάφορα ενδύματα ,όπως παντελόνια,πανωφόρια,μανδύες και επενδυτές.
- 4. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ- ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ • Τοπιο αντιπροσωπευτικό βυζαντινό ένδυμα, παρουσιάζεται στο πασίγνωστο ψηφιδωτό από τον Άγιο Βιτάλιο της Ραβέννας. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός με τη συνοδεία του και αντίστοιχα η Θεοδώρα με τη δική της συνοδεία. Έχουμε ως κύριο ένδυμα την τουνίκα με τα σημεία (διακοσμητικά μοτίβα) και τα κλαβία (διακοσμητικές ταινίες). Οι κοσμικοί, δεξιά από τον Ιουστινιανό, αλλά και ο αυτοκράτορας, καθώς και οι δύο άνδρες στα δεξιά της Θεοδώρας φορούν ως επίβλημα το sagum, είδος χλαμύδας, με τα ταβλία (tabulae), τα οποία, πορφυρά ή χρυσοκέντητα, ή και από πολύτιμη στόφα, χαρακτηρίζουν τη χλαμύδα των αρχόντων.
- 6. • Οι Βυζαντινοίπου άνηκαν στα κατώτερα και μεσαία στρώματα φορούσαν λινά ή μάλλινα ρούχα,η κατασκευή των ρούχων τους ήταν εξαιρετικά δύσκολη. • Τα έφτιαχναν μόνοι τους ,ξεκινώντας απο την κλωστή ,που έπρεπε να την επεξεργαστούν,τα υφάσματα χωρίς διακοσμητικά σχέια στον εργαλείο και μετά να τα ράψουν στο χέρι.Συνήθως ήταν πιο κοντά σε μήκος απο αυτά της ανώτερης τάξης για να έχουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων. • Για τον μέσο Βυζαντινό η ενδυμασία είναι κάτι απαραίτητο για την επιβίωση τους.Αντίθετα για την ανώτερη κοινωνική τάξη κι ο αυτοκράτορας περιποιούνταν τους εαύτους τους.Φτιάχναν πλουσιοπάροχες και περίτεχνα διακοσμητικά σχέδια ,είτε τα κεντούσαν με χρυσές και ασημένιες κλωστές.Τα ρούχα τους τα δημιουργούσαν εξειδικευμένοι τεχνίτες και όχι οι ίδιοι.Φορούσνα ρούχα απο ακρίβα υφάσματα όπως λίνο και μετάξυ απο την Ανατολή. • Ο Αυτοκράτορας , η οικογένεια του και οι αυλικοί διέθεταν τις πιο εντυποσιάκες ενδυμασίες.Επίσης με την χρήση του πορφυρού χρώματος (κόκκινο) το οποίο έβγαινε απο ένα σπάνιο είδος κοχυλιού ήταν προνόμιο μόνο του βασιλία.
- 7. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝΑΝΤΡΩΝ • Οι άντρες φορούσαν ψηλές πλεχτές κάλτσες,κοντούς χιτώνες,μανδύες , χοντρά πανωφόρια και σκούφιες στα κεφάλια τους.Βασικό ένδυμα για όλους στο Βυζάντιο ήταν ο χιτώνα ς σε σχήμα Τ,πο διέφερε στο μήκος,στα μανίκια και έδενε πίσω στην μέση.Ο μονόχρωμος μακρύς χιτώνας ήταν η καθημερινή φορεσία του λαόυ όλη την διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου.Ενώ ο κοντός χιτώνας με κοντά μανίκια απεικονιζόταν στους αγρότες.Οι βοσκοί φορούσαν μηλωτή ρούχο φτιαγμένο απο δέρμα προβάτου.Όλοι οι πολίτες φορούσαν μακριές πουκαμίσες.Φτιάχνονταν με απλά υφαντά υφάσματα που τα στόλιζαν με διακοσμητικές ταινιες,τα κλαβιά,με τετράγωνα διακοσμητικά τμήματα,κεντητά,υφαντά ή βαμμένα με πορφυρό χρώμα ,τα ταβλία.Συμπλήρωναν την φορεσία με μανδύα ,που αρχικά ήταν ηtoga και η χλαμίδα.Ο Βυζαντινός μπορούσε να φοράει ή να μην φοράει εσώρουχο,φορούσε όμως ψηλές κάλτσες που θα πρέπει να στερεώνει σε μια εσωτερική ζώνη στη μέση ,καθώς και μια κοντή ή μακριά πουκαμίσα , ανάλογα με την κοινωνική του θέση, την περίσταση και το επάγγελμα.
- 9. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝΓΥΝΑΙΚΩΝ • Οι γυναίκες προτιμούσαν τους φαρδιούς ,μακριούς και με μακρία μανίκια χιτώνες που κάλυπταν τελείως τα χέρια τους μαζί με καλλήματα της κεφαλής,εσάρπες και μαντίλιαπου σχετίζονταν όμως πάντα με την ηθική της εποχής.Ο μανδύας στηριζόνταν στους ώμους και στερεωνόνταν μπροστά με μια καρφίτσα(πόρπη) και ήταν έιτε σε μακρύ γιλέκο ,είτε σαν παλτό.Επίσης,φορούσαν πουκαμίσες με ζώνη στην μέση ή την φορούσαν τελείος ριχτή.Συνδίαζαν δύο πουκαμίσες μια κοντή απο πάνωκαι μια μακρία απο κάτω ενώ και η δεύτερη πουκαμίσα μπορούσε να ήταν αμάνικη
- 11. Η ΚΟΜΜΩΣΗ ΣΤΟΒΥΖΑΝΤΙΟ • Κύριο στοιχείο της εξωτερικής εμφάνισης των βυζαντινών ήταν τα μαλλία τους και για την περιποίηση τους χρησιμοποιούσαν τα χτένια και τα ψαλίδια.Υπήρχαν κουρείς και κουρίδες που περιποιούνταν την κόμμωση ανδρών και γυναικών.Το κούρεμα γινόταν κατά κανόνα απο τους δούλους, καθώς οι κουρείς και οι κούριδες ήταν στην δούλεψη των αρχοντών.Χρησιμοποιούσαν ακομα και ειδικές αλοιφές και ζεστό νερό για να κατσαρώνουν τα μαλλιά τους ή τα έβαφαν ξανθά για να φαίνονται πιο όμορφα.Απο ευρήματα ανασκαφών και απο γραπτά κείμενα γνωρίζουμε οτι υπήρχαν μολύβια,βαφές,πούδρες ,κραγιόν,τσιμπιδάκια,σίδερα και ψαλίδια.
- 12. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΥΖΙΝΑ: • Tο βυζαντινό τραπέζι, ενός φτωχού ή πλούσιου, διακρινόταν για την ποικιλία και τη φαντασία του. Από τα πλούσια καρυκευμένα εδέσματα που σερβίρονταν στα γεύματα των Βυζαντινών αριστοκρατών και του παλατιού ως τα πιο λιτά πιάτα που αποτελούσαν το διαιτολόγιο των φτωχότερων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης και των επαρχιών μπορεί να συμπεράνει κανείς πολλά για τις κοινωνικές συνθήκες και τον πολιτισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
- 14. Ενα αρχοντικό τραπέζι •Η αριστοκρατική τάξη της Κωνσταντινούπολης και των επαρχιών ήταν σε θέση να απολαμβάνει πλουσιοπάροχα γεύματα σε εκλεπτυσμένα διακοσμημένους χώρους. • Οι τοίχοι της τραπεζαρίας ήταν διακοσμημένοι με ζωγραφιές και το δάπεδο στρωμένο με εξεζητημένα μωσαϊκά. Ένας μπρούτζινος ή επίχρυσος πολυέλαιος φωτίζει την αίθουσα, καθώς και λυχνίες λαδιού, τοποθετημένες σε τετράποδα μανουάλια. Ένα μεγάλο και ολοστρόγγυλο, ξύλινο τραπέζι δέσποζε στο κέντρο της αίθουσας που δειπνούσαν τα μέλη του οίκου και οι ευγενείς καλεσμένοι τους. • Το τραπέζι καλυπτόταν πάντα από κεντητό και καθαρό τραπεζομάντιλο, υφασμένο με εξαιρετικής ποιότητας κλωστή, μία συνήθεια που δεν την απαντούσε κανείς στην λιγότερο εκλεπτυσμένη μεσαιωνική Δύση. Υπήρχαν ξύλινες καρέκλες γύρω από το τραπέζι. Κάποιες ήταν σκαλιστές με έξοχες παραστάσεις, όπως, αμπελόφυλλα, πουλιά, κ.α. Ορισμένες φορές, έτρωγαν ξαπλωμένοι σε ανάκλιντρα ή καναπέδες, όπως οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, αλλά αυτή η συνήθεια εγκαταλείφθηκε τον 10ο αιώνα.
- 15. • Το φαγητόσερβιριζόταν στα «σκουτέλια», δηλαδή τα πιάτα. Κυρίως κεραμεικά, πλούσια διακοσμημένα με ζωικές παραστάσεις, φυλλωσιές και γεωμετρικά σχήματα. Δεν σπάνιζαν τα ασημένια, επίχρυσα ή ακόμα και ολόχρυσα σερβίτσια. Όλα αυτά τα σκεύη πλαισιώνονταν από μαχαιροπήρουνα, σκεύη άγνωστα στους Δυτικούς, οι οποίοι ένιωσαν μεγάλη έκπληξη όταν τα πρωταντίκρυσαν. Βέβαια, για τη σούπα χρησιμοποιούσαν κουτάλια. • Τα ποτήρια ήταν συνήθως από χρωματιστό γυαλί, αν και ένας εύπορος Βυζαντινός πάντα φρόντιζε να προσφέρει εύγεστο κρασί σε ασημένια και επίχρυσα ποτήρια για τους επίτιμους συνδαιτυμόνες του. Για το σερβίρισμα του κρασιού χρησιμοποιούσαν πήλινες στάμνες, γνωστές ως «εμποτόπουλα». • Πριν το σερβίρισμα, τις φύλασσαν στο πηγάδι για να διατηρούν το κρασί δροσερό, όπως και τα φρούτα. Ο δείπνος αποτελούσε το κυριότερο γεύμα της ημέρας. Ειδικότερα, για την αριστοκρατική τάξη και το παλάτι, ήταν μια πραγματική ιεροτελεστία. Οι συνδαιτυμόνες έπλεναν τα χέρια τους μέσα σε μια λεκάνη με νερό, το «χέρνιβο» και τα σκούπιζαν με μία πετσέτα που τους πρόσφερε ένας από τους υπηρέτες τους οίκου. Πριν καθίσουν στο τραπέζι, έβγαζαν απαραιτήτως τα υποδήματά τους. Στη συνέχεια έλεγαν την προσευχή και πλέον, ο δείπνος μπορούσε να ξεκινήσει. Όχι σπάνια, κατά τη διάρκεια του δείπνου, παιζόταν μουσική.
- 16. Το τραπέζι των«απλών» • Το τραπέζι ενός φτωχού Βυζαντινού δεν ήταν τόσο εντυπωσιακό όσο αυτό ενός πλουσίου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι υστερούσε σε ποικιλία, αν και η σταθερή προμήθεια με τρόφιμα δεν ήταν πάντα εξασφαλισμένη. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο αυτοκρατορικός θρόνος είχε απειληθεί από εξεγέρσεις που ξεκίνησαν, επειδή ο λαουτζίκος δεν είχε αρκετό ψωμί στο τραπέζι του. Αλίμονο στον αυτοκράτορα που δεν μεριμνούσε για το στομάχι των υπηκόων του. Η πείνα λειτουργούσε ως καύσιμο για εξεγέρσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κίνημα του λαού της Κωνσταντινούπολης εναντίον του αυτοκράτορα Φωκά, όταν ο Ηράκλειος, έξαρχος τότε της Καρχηδόνας έκοψε την τροφοδοσία της βυζαντινής πρωτεύουσας με σιτάρι. Αυτό εξαγρίωσε τα πλήθη που ξεσηκώθηκαν εναντίον του μισητού Φωκά και υποδέχθηκαν τον Ηράκλειο ως ελευθερωτή. Παρόμοια περίπτωση υπήρξε αυτή του Νικηφόρου Φωκά που έδειξε αδιαφορία για τη συστηματική τροφοδοσία των φτωχότερων τον κρύο χειμώνα του 967.
- 17. • Εκείνη τηχρονιά, η σοδειά σιταριού δεν πήγε καθόλου καλά, γεγονός που εκτόξευσε τις τιμές του ψωμιού. Άλλοι αυτοκράτορες στο παρελθόν διέταζαν την παροχή χορηγιών, σε είδος και σε χρήμα, για να καλυφθούν οι έκτακτες ανάγκες και να ανακουφιστεί ο πληθυσμός. • Ο Νικηφόρος Φωκάς δεν έπραξε απολύτως τίποτα, ενώ φήμες κατέκλυζαν την Κωνσταντινούπολη ότι παρείχε σιτάρι δωρεάν μόνο στους στρατιώτες, εντείνοντας το κλίμα δυσφορίας στον λαό για το πρόσωπό του. • Αυτό ήταν το πρώτο βήμα προς τη διαμόρφωση ενός κοινού μετώπου εναντίον του Νικηφόρου Φωκά, που κατέληξε στη στυγερή δολοφονία του. Για να τιθασεύσουν την πείνα των φτωχών υπηκόων, υπήρχαν κρατικά «μαγκιπεία», δηλαδή αρτοποιεία, που διένειμαν ψωμί δωρεάν.
- 18. Γλυκίσματα και Ποτά •Τα γλυκίσματα δεν έλειπαν από το βυζαντινό διαιτολόγιο. Μετά τον δείπνο, στις εύπορες οικίες, συνηθιζόταν η προσφορά γλυκισμάτων ως επιδόρπιο, τα «αναδείπνια» ή «επίδειπνα» ή «δούλκεια». • Υπήρχαν διάφορες ονομασίες για τα γλυκίσματα, ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής τους. Έτσι, όσα είχαν βάση το μέλι, ήταν γνωστά ως «μελιτηρά» ή «μελίπηκτα». Τις πίτες τις ονόμαζαν «πλακούντας» και αυτούς που τις παρασκεύαζαν «πλακουντοποιούς», ενώ τις αποκλειστικά γλυκές πίτες τις αποκαλούσαν «πέμματα». • Όσα γλυκίσματα είχαν ξινή και ελαφρώς καυστική γεύση ονομάζονταν «υποτρίμματα». Γι' αυτόν τον λόγο, το μέλι ήταν ευρέως διαδεδομένο και περιέχυναν με αυτό διάφορα γλυκίσματα. Το μέλι Υμηττού και Θάσου ήταν τα πιο ονομαστά, ενώ υπήρχαν αρκετοί που προτιμούσαν το «άκαπνι» μέλι, δηλαδή το μέλι που μάζευαν από τις κερήθρες πριν καπνίσουν τις μέλισσες. Επίσης, αντί του μελιού, περιέχυναν τα γλυκίσματα με πετιμέζι ή σιραίο / δροσάτο, ένα είδος σιροπιού που έβγαινε από ρόδια.
- 19.