POWERPOINT με βάση τις Ενότητες της Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄Γυμνασίου.

1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΓΛΩΣΣΑΓΛΩΣΣΑ
Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΑ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Της Αναστασίας Κάλφα,Της Αναστασίας Κάλφα, MstMst
ΦιλόλογοςΦιλόλογος

2. ΕΝΟΤΗΤΑ 1ΕΝΟΤΗΤΑ 1ηη
Οι πρώτες μέρες σε ένα
νέο σχολείο

4. Η τετραπλή διαίρεση του κύκλου - Το σύμβολο που ενώνει τον κύκλο με το
κέντρο
Οι βραχίονές του ενώνουν το κέντρο και με το τετράγωνο.
Τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (για τις κοσμικές δομές) = η ολότητα του
κόσμου
Το κέντρο από όπου ξεκινούν όλα - Το αμετάβλητο και το αδιαίρετο.
Ο "ομφαλός" του ουρανού - Ο θρόνος του θεού.
Η εικόνα του πρωταρχικού ΕΝΟΣ - Η απόλυτη πραγματικότητα.
Το πνευματικό κέντρο του κόσμου
Το κέντρο της υλικής εκδηλώσεως του κόσμου
Το υπερβατικό - Αυτό που δεν έχει αρχή και τέλος - Ο άφθαρτος κόσμος (ο
θεϊκός) - Τελειότητα - Ομοιογένεια - Ενότητα: η εκδήλωση του ενός θεού
Ο κύκλος είναι προστατευτικός αυτού που περικλείει.
Ο ουρανός (για τις κοσμικές δομές)
Ο κύκλος γύρω από ένα κέντρο που ενώνεται με αυτό με τις τέσσερις Χρόνος:
εποχές - φάσεις ημέρας, σελήνης κλπ.
Σύμβολο τετραπλότητας και γήινου κόσμου
Ο φθαρτός κόσμος - Η γήινη ύλη - Το σώμα - Η πραγματικότητα
Η Γη (για τις κοσμικές δομές σε σχέση με τον κύκλο που είναι ο ουρανός)
Το σύμπλεγμα κύκλος - τετράγωνο έχει μεγάλη σημασία στην έκφραση της
συμβολικής σκέψης όλων των πολιτισμών, διότι συμβολίζει τον Κόσμο =
Ουρανό & Γη

5. Ποιοι συμμετέχουν στην
επικοινωνία;
πομπός
Μήνυμα: «Είσαι
καλά;»= γλώσσα
Μήνυμα: «Είσαι
καλά;»= γλώσσα
μέσο
δέκτης

6. Τι σημαίνουν τα παρακάτω
σύμβολα;

7. SMS:Μαρία, τι κάνεις; Εγώ οκ. Θα τα πούμε το
βράδυ;χχχ
Πομπός: Αυτός που γράφει το μήνυμα στο
κινητό.
Δέκτης: η Μαρία
Μήνυμα :Μαρία, τι κάνεις; Εγώ οκ. Θα τα
πούμε το βράδυ;χχχ
Μέσο: κινητό τηλέφωνο

8. ΕΠΙΣΤΟΛΗ:
Αγαπητέ Κώστα,
Σου γράφω αυτό το γράμμα για να σου περιγράψω το πιο αξέχαστο
καλοκαίρι της ζωής μου. Φέτος επισκεφθήκαμε με τους γονείς μου ένα
από τα πιο όμορφα νησιά του Αιγαίου, τη Μήλο. Αυτό που άρεσε
περισσότερο ήταν τα γαλανά νερά της θάλασσας και οι καταπληκτικές
ακρογιαλιές της. Δεν είναι πολύ μεγάλο νησί, αλλά έχει πολλές φυσικές
ομορφιές και καλοσυνάτους κατοίκους. Έκανα πολλά μπάνια στη
θάλασσα και τα βραδάκια πηγαίναμε βόλτα στη Χώρα και τρώγαμε
παγωτό.
Σου εύχομαι να επισκεφθείς και εσύ μια μέρα το νησί.
Με αγάπη,
Χριστίνα.

9. ΑΣΚΗΣΗ
Πομπός: Ποιος;
Η Χριστίνα.
Δέκτης: Σε ποιον;
Στον Κώστα.
Μήνυμα: Τι;
για να σου περιγράψω το πιο αξέχαστο καλοκαίρι της ζωής μου.
Τι της άρεσε;
αυτό που της άρεσε περισσότερο ήταν τα γαλανά νερά της θάλασσας και
οι καταπληκτικές ακρογιαλιές της.
Τι έκανε στο νησί;
Έκανα πολλά μπάνια στη θάλασσα και τα βραδάκια πηγαίναμε βόλτα στη
Χώρα και τρώγαμε παγωτό.

10. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ως
προς τα συστατικά τους
Τι είναι πρόταση;
Ο Χ είναι καλό παιδί.
Από τι αποτελείται;
Από διάφορες λέξεις.

11. ΑΠΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Ο Τάκης είναι γιατρός.
- Η Μαρία αγόρασε ένα φόρεμα.
- Ο Γιώργος πούλησε το αυτοκίνητο.
Ποιος;
Ο Τάκης, η Μαρία, Γιώργος
Τι;
είναι γιατρός, αγόρασε ένα φόρεμα, πούλησε το
αυτοκίνητο.

12. ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ
- Με λένε Άννυ. Εσένα;Εσένα;
Τι λείπει από την παραπάνω
πρόταση; Πώς αλλιώς
μπορούμε να την γράψουμε;
Εσένα πώς σε λένε;

13. ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ
- Τα παιδιά έτρεχαν στο δρόμο.
Τι παραπάνω έχει αυτή η πρόταση;
στο δρόμο.

14. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ως
προς το περιεχόμενό τους
ΑΠΟΦΑΝΤΙΚΕΣ
-Είμαι καθηγήτρια των Νέων
Ελληνικών.
Η πρόταση αυτή μας δίνει μια
πληροφορία. Ποια;

15. ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
-Τι μέρα έχουμε σήμερα;
Ποιο σημείο στίξης αναγνωρίζεις στην
παραπάνω πρόταση;
-Το ερωτηματικό.
Με την πρόταση αυτή ζητάμε μια
πληροφορία.

16. ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΕΣ
-Βγες αμέσως έξω!
Ποιο σημείο στίξης αναγνωρίζεις στην
παραπάνω πρόταση;
-Το θαυμαστικό.
Με την πρόταση αυτή ζητάμε από
κάποιον να κάνει κάτι ή τον
παρακαλάμε.

17. ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΕΣ
-Τι ωραία που είναι εδώ!
- Τι συμφορά!
Ποιο σημείο στίξης αναγνωρίζεις στις παραπάνω
προτάσεις;
-Το θαυμαστικό.
Ποια συναισθήματα εκφράζουν οι παραπάνω
προτάσεις;
-Χαρά, αγαλλίαση, ευχαρίστηση.
- Τρόμο, απόγνωση, φόβο.

18. Επίσης, υπάρχουν και οι:
• ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ= ναι
- Θα πάω εκδρομή με το σχολείο.
• ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ= όχι
- Δε θα πάω εκδρομή με το σχολείο.

19. Πώς γράφουμε μια σωστή
παράγραφο;
Κάθε παράγραφος αποτελείται από τρία
μέρη:
ΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ
ΠΕΡΙΟΔΟ
ΤΙΣ
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
ΤΗΝ
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ

20. 1. Η Θεματική Περίοδος μπαίνει στην αρχή της παραγράφου και μοιάζει1. Η Θεματική Περίοδος μπαίνει στην αρχή της παραγράφου και μοιάζει
με τίτλο.με τίτλο.
• π.χ.: Θ.Π.:Το μάθημα που αρέσει περισσότερο είναι η
γυμναστική.
2. Οι Λεπτομέρειες αναπτύσσουν το νόημα της παραγράφου μεΟι Λεπτομέρειες αναπτύσσουν το νόημα της παραγράφου με
περισσότερα λόγια.περισσότερα λόγια.
• Π.χ.: Με τις ασκήσεις και τα αγωνίσματα βελτιώνεται η υγεία μας και
το σώμα μας γίνεται πιο δυνατό. Επίσης, μέσα από τα ομαδικά παιχνίδια
μαθαίνουμε να συνεργαζόμαστε με τα άλλα παιδιά, αλλά και να σεβόμαστε
τους αντιπάλους μας. Ο αθλητισμός καλλιεργεί το πνεύμα της ισότητας,
της αλληλεγγύης, την υπομονή και το θάρρος.
3. Η Κατακλείδα μπαίνει στο τέλος της παραγράφου. Είναι το συμπέρασμα.3. Η Κατακλείδα μπαίνει στο τέλος της παραγράφου. Είναι το συμπέρασμα.
• Π.χ.: Για αυτούς τους λόγους θεωρώ τη γυμναστική το καλύτερο από τα
μαθήματα του σχολείου.
Ποιο είναι το δικό σου καλύτερο μάθημα στο σχολείο;

21. Για να γράψεις σωστά τις λεπτομέρειες πρέπει να
απαντάς σε ορισμένα ερωτήματα:
π.χ.: Θ.Π.:Το μάθημα που αρέσει περισσότερο είναι η γυμναστική.
Γιατί;
Ποιο είναι το αποτέλεσμα;

22. 22ηη
ΕΝΟΤΗΤΑΕΝΟΤΗΤΑ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

23. Α. ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣΑ. ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
 Φαντάσου ότι είσαι στο σχολείο και ακούς τον παρακάτωΦαντάσου ότι είσαι στο σχολείο και ακούς τον παρακάτω
διάλογο:διάλογο:
- Μαθητής 1:Θα έρθεις για μπάσκετ μαζί με την παρέα. Θα παίξουμε μεΜαθητής 1:Θα έρθεις για μπάσκετ μαζί με την παρέα. Θα παίξουμε με
το α2.το α2.
- Μαθητής 2: Μπα, πού να προλάβω!Μαθητής 2: Μπα, πού να προλάβω!
- Μαθητής 1: Γιατί δεν έρχεσαι μετά τα Αγγλικά; Θα σε περιμένουμεΜαθητής 1: Γιατί δεν έρχεσαι μετά τα Αγγλικά; Θα σε περιμένουμε
για λίγο.για λίγο.
- Μαθητής 2: Ασ’το καλύτερα. Έχω να διαβάσω Μαθηματικά για αύριο.Μαθητής 2: Ασ’το καλύτερα. Έχω να διαβάσω Μαθηματικά για αύριο.
- Μαθητής 1: Ποπό! Εσύ τραβάς μεγάλο ζόρι. Έτσι θα πάει όλη ηΜαθητής 1: Ποπό! Εσύ τραβάς μεγάλο ζόρι. Έτσι θα πάει όλη η
χρονιά;χρονιά;
- Μαθητής 2: Και μη χειρότερα να λες. Άντε γεια! Τα λέμε αύριο στοΜαθητής 2: Και μη χειρότερα να λες. Άντε γεια! Τα λέμε αύριο στο
σχολείο.σχολείο.
- Μαθητής 1: Γεια σου και καλό κουράγιο.Μαθητής 1: Γεια σου και καλό κουράγιο.
- Ποιος μιλάει σε ποιον;- Ποιος μιλάει σε ποιον;
- Ποιο είναι το περιεχόμενο του διαλόγου;- Ποιο είναι το περιεχόμενο του διαλόγου;
- Να εντοπίσεις τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου στον παραπάνω- Να εντοπίσεις τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου στον παραπάνω
διάλογο.διάλογο.

24. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ
 Ο προφορικός λόγος έχει ταΟ προφορικός λόγος έχει τα
εξής χαρακτηριστικά:εξής χαρακτηριστικά:
Είναι απλός και δεν έχει δύσκολο λεξιλόγιοΕίναι απλός και δεν έχει δύσκολο λεξιλόγιο
Έχει σύντομες προτάσειςΈχει σύντομες προτάσεις
Έχει ελλειπτικές προτάσειςΈχει ελλειπτικές προτάσεις
Ανολοκλήρωτες προτάσειςΑνολοκλήρωτες προτάσεις (π.χ. Πήγαινε και να μη μάθω ότι(π.χ. Πήγαινε και να μη μάθω ότι
έμπλεξες ξανά σε καβγά, γιατί…)έμπλεξες ξανά σε καβγά, γιατί…)
Έχει παύσεις (…)Έχει παύσεις (…)
Έχει επιφωνήματαΈχει επιφωνήματα
ΓΕΝΙΚΑ: Ο ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΘΟΡΜΗΤΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟΣΓΕΝΙΚΑ: Ο ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΘΟΡΜΗΤΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟΣ

25. Πότε χρησιμοποιείται οΠότε χρησιμοποιείται ο
προφορικός λόγος στο σχολείο;προφορικός λόγος στο σχολείο;
 στο διάλειμμαστο διάλειμμα
 στην τάξη (παράδοση μαθήματος από τονστην τάξη (παράδοση μαθήματος από τον
καθηγητή, εξέταση των μαθητών κτλ.)καθηγητή, εξέταση των μαθητών κτλ.)
 στις σχολικές συνελεύσεις των πενταμελών καιστις σχολικές συνελεύσεις των πενταμελών και
δεκαπενταμελών συμβουλίων.δεκαπενταμελών συμβουλίων.
Σε ποιες από τις παραπάνωΣε ποιες από τις παραπάνω
περιπτώσεις πιστεύεις ότι το ύφοςπεριπτώσεις πιστεύεις ότι το ύφος
είναιείναι τυπικό και επίσημοτυπικό και επίσημο (σοβαρό)(σοβαρό)
και σε ποιες φιλικό,και σε ποιες φιλικό, χαλαρό καιχαλαρό και
οικείο;οικείο;

26. Β. ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣΒ. ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Οι καθηγητές στο καινούργιο μου σχολείο είναι σπουδαίοι.Οι καθηγητές στο καινούργιο μου σχολείο είναι σπουδαίοι.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που είναι πολύ αυστηροί καιΥπάρχουν βέβαια και κάποιοι που είναι πολύ αυστηροί και
τυπικοί με τα παιδιά και επιμένουν να κάνουν το μάθηματυπικοί με τα παιδιά και επιμένουν να κάνουν το μάθημα
μονότονο και πληκτικό. Οι περισσότεροι αγαπούν ταμονότονο και πληκτικό. Οι περισσότεροι αγαπούν τα
παιδιά και τα αντιμετωπίζουν με κατανόηση. Επίσης, είναιπαιδιά και τα αντιμετωπίζουν με κατανόηση. Επίσης, είναι
πάντα έτοιμοι να ακούσουν τα προβλήματά τους και να ταπάντα έτοιμοι να ακούσουν τα προβλήματά τους και να τα
συμβουλεύσουν. Κυρίως, σέβονται τη γνώμη τους καισυμβουλεύσουν. Κυρίως, σέβονται τη γνώμη τους και
τους έχουν εμπιστοσύνη. Ακόμα, προσπαθούν διαρκώςτους έχουν εμπιστοσύνη. Ακόμα, προσπαθούν διαρκώς
να τους κινούν το ενδιαφέρον ώστε να εμπλουτίζουν τιςνα τους κινούν το ενδιαφέρον ώστε να εμπλουτίζουν τις
γνώσεις τους.γνώσεις τους.
- Από πού προέρχεται το παραπάνω κείμενο;- Από πού προέρχεται το παραπάνω κείμενο;
- Ποια χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου- Ποια χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου
αναγνωρίζεις στο παραπάνω κείμενο;αναγνωρίζεις στο παραπάνω κείμενο;

27. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ
ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
 Έχει καλύτερη οργάνωση ιδεώνΈχει καλύτερη οργάνωση ιδεών
 Έχει πιο σαφή έκφρασηΈχει πιο σαφή έκφραση
 Έχει πιο πλούσιο λεξιλόγιοΈχει πιο πλούσιο λεξιλόγιο
 Έχει καλύτερη και πιο φροντισμένη σύνταξηΈχει καλύτερη και πιο φροντισμένη σύνταξη
(περισσότερες προτάσεις σε υποτακτική σύνδεση,(περισσότερες προτάσεις σε υποτακτική σύνδεση,
μακροπερίοδος λόγος και παθητική σύνταξη)μακροπερίοδος λόγος και παθητική σύνταξη)

28. Πότε χρησιμοποιείται οΠότε χρησιμοποιείται ο
γραπτός λόγος;γραπτός λόγος;
 λογοτεχνίαλογοτεχνία
 θέατρο/ κινηματογράφοςθέατρο/ κινηματογράφος
 άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικάάρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά
 ημερολόγιαημερολόγια
 επιστημονικά κείμεναεπιστημονικά κείμενα
 διαφημιστικά κείμεναδιαφημιστικά κείμενα
 ταξιδιωτικά κείμεναταξιδιωτικά κείμενα
 εγκυκλοπαίδειεςεγκυκλοπαίδειες

29. Τι δε σου φαίνεται σωστό σταΤι δε σου φαίνεται σωστό στα
παρακάτω παραδείγματα;παρακάτω παραδείγματα;
Α. Ένας μαθητής μιλάει στο Διευθυντή τουΑ. Ένας μαθητής μιλάει στο Διευθυντή του
σχολείου:σχολείου:
- Διευθυντάκο, τι χαμπάρια; Όλα οκ; Είσαι για καμιάΔιευθυντάκο, τι χαμπάρια; Όλα οκ; Είσαι για καμιά
μπυρίτσα μετά το σχολείο;μπυρίτσα μετά το σχολείο;
Β. Μήνυμα σε κινητό τηλέφωνο από έναΒ. Μήνυμα σε κινητό τηλέφωνο από ένα
μαθητή σε έναν άλλο:μαθητή σε έναν άλλο:
- Αξιότιμε Γιάννη, θα είχες την ευγενή καλοσύνη να- Αξιότιμε Γιάννη, θα είχες την ευγενή καλοσύνη να
μου φέρεις τομου φέρεις το playstationplaystation που δανείστηκες χθες;που δανείστηκες χθες;
Αυτό φυσικά, αν δε σου προκαλεί το οποιοδήποτεΑυτό φυσικά, αν δε σου προκαλεί το οποιοδήποτε
πρόβλημα. Σε ευχαριστώ για την κατανόησή σου.πρόβλημα. Σε ευχαριστώ για την κατανόησή σου.
Με εκτίμηση, Γιώργος.Με εκτίμηση, Γιώργος.
Προσπάθησε να τα ξαναπείς με τονΠροσπάθησε να τα ξαναπείς με τον
σωστό τρόπο.σωστό τρόπο.

30. Τι είναι οι διαρθρωτικές λέξεις;Τι είναι οι διαρθρωτικές λέξεις;
Είναι λεξούλες που ενώνουν λέξεις,Είναι λεξούλες που ενώνουν λέξεις,
προτάσεις ακόμαπροτάσεις ακόμα και ολόκληρεςκαι ολόκληρες
παραγράφους.παραγράφους.

31. Ας δούμε μερικές και τιΑς δούμε μερικές και τι
δηλώνουν:δηλώνουν:
 Αλλά, όμωςΑλλά, όμως ΑΝΤΙΘΕΣΗΑΝΤΙΘΕΣΗ
 επίσηςεπίσης  ΠΡΟΣΘΗΚΗΠΡΟΣΘΗΚΗ
 λοιπόν, επομένως, έτσιλοιπόν, επομένως, έτσι  ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 μετά, πριν, ότανμετά, πριν, όταν  ΧΡΟΝΟΧΡΟΝΟ
 γιατί, επειδήγιατί, επειδή  ΑΙΤΙΑΑΙΤΙΑ
 πάνω, κάτω, εδώ, εκείπάνω, κάτω, εδώ, εκεί  ΤΟΠΟΤΟΠΟ
 πρώτον, δεύτερονπρώτον, δεύτερον  ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗ
 αναν  ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ

32. Να βρεις τις διαρθρωτικές λέξειςΝα βρεις τις διαρθρωτικές λέξεις
στο παρακάτω κείμενο; Τιστο παρακάτω κείμενο; Τι
δηλώνουν;δηλώνουν;
Εμείς τα παιδιά είμαστε πρόθυμοι καιΕμείς τα παιδιά είμαστε πρόθυμοι και
ανυπομονούμε για μια συνάντηση με το Δήμαρχοανυπομονούμε για μια συνάντηση με το Δήμαρχο
για να συζητήσουμε κάποιες προτάσεις μας.για να συζητήσουμε κάποιες προτάσεις μας.
Πρώτον, θα θέλαμε ο δρόμος γύρω από το σχολείοΠρώτον, θα θέλαμε ο δρόμος γύρω από το σχολείο
μας να ήταν πιο ασφαλής για εμάς, με λιγότερεςμας να ήταν πιο ασφαλής για εμάς, με λιγότερες
λακκούβες. Ακόμα, θα ήταν χρήσιμο να υπήρχε τολακκούβες. Ακόμα, θα ήταν χρήσιμο να υπήρχε το
πρωί και το μεσημέρι κάποιος που θα φρόντιζε,πρωί και το μεσημέρι κάποιος που θα φρόντιζε,
ώστε να μην κινδυνεύουμε από τα αυτοκίνητα και ταώστε να μην κινδυνεύουμε από τα αυτοκίνητα και τα
φορτηγά. Παράλληλα, ζητάμε οι τουαλέτες τουφορτηγά. Παράλληλα, ζητάμε οι τουαλέτες του
σχολείου μας να είναι συνέχεια καθαρές, για να μηνσχολείου μας να είναι συνέχεια καθαρές, για να μην
κινδυνεύει η υγεία μας. Επίσης, καλό θα ήταν όλεςκινδυνεύει η υγεία μας. Επίσης, καλό θα ήταν όλες
οι τάξεις του σχολείου μας να ήταν μεγάλες, μεοι τάξεις του σχολείου μας να ήταν μεγάλες, με
ωραία χρώματα βαμμένες.ωραία χρώματα βαμμένες.

33. 3η
ΕΝΟΤΗΤΑ
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ
ΦΥΣΗΣ

34. Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
σχετίζεται με το χώρο
 Πώς κάνουμε μια περιγραφή;
Α. ΤΟΠΙΟ:
- από το γενικό στο ειδικό
- από μακριά πάμε κοντά
- από βόρεια πάμε νότια
- από πάνω πάμε κάτω και αντίστροφα
Β. ΠΡΟΣΩΠΟ/ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ/ΖΩΟ:
- Από τα απλά στα σύνθετα
- από τα ασήμαντα στα σημαντικά

35. Τι χρησιμοποιούμε σε μια
περιγραφή;
 Πολλά επίθετα
 Επιρρήματα
 Ενεστώτα= νιώθουμε ότι το αντικείμενο
της περιγραφής είναι μόνιμο και έχει
διάρκεια
 Τα ρήματα είμαι και έχω

36. Τα πρώτα ελληνικά θέατρα, όπως άλλωστε και το ίδιο το δράμα,
συνδέονται με τη λατρεία του Διονύσου. Ο ανοιχτός κυκλικός χώρος, που
λατρευόταν ο θεός, με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη του
διθυράμβου σε δράμα, μετασχηματίστηκε βαθμιαία στη συγκεκριμένη
αρχιτεκτονική μορφή του αρχαίου θεάτρου.
Τρία ήταν τα βασικά μέρη του αρχαίου θεάτρου: α) το κυρίως θέατρον
ή κοίλον, το μέρος που προορίζονταν για τους θεατές, β) η ορχήστρα, ο
κυκλικός ή ημικυκλικός χώρος, όπου ωρχείτο, ο χορός, γ) η σκηνή, ο
χώρος των υποκριτών. Η χωρητικότητα των αρχαίων θεάτρων ήταν πολύ
μεγάλη. Το θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα χωρούσε 17.000 θεατές, της
Εφέσου 16000, της Επιδαύρου 14000.
Το κυρίως θέατρο περιλαμβάνει τα εδώλια (καθίσματα) των θεατών τα
οποία περιβάλλουν ημικυκλικά την ορχήστρα. Είναι κτισμένα αμφιθεατρικά
και ακολουθούν την πλαγιά του λόφου, στον οποίο συνήθως
κατασκευαζόταν το θέατρο. Ένα ή δύο διαζώματα (πλατείς οριζόντιοι
διάδρομοι) χώριζαν το κοίλο σε δύο ή τρεις ζώνες, για να διευκολύνουν
την κυκλοφορία των θεατών. Τις σειρές των εδωλίων διέκοπταν κάθετα
προς την ορχήστρα, κλίμακες από τις οποίες οι θεατές ανέβαιναν στις
υψηλότερες θέσεις. Τα τμήματα των εδωλίων ανάμεσα στις κλίμακες
ονομάζονταν κερκίδες.

37. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
 Τι περιγράφει το παραπάνω απόσπασμα;
Ένα αρχαίο θέατρο.
 Ο συγγραφέας στέκεται ή κινείται όταν περιγράφει το θέατρο;
Στέκεται.
 Ποια πορεία ακολουθεί στην περιγραφή του;
Πρώτα, αναφέρει τη σύνδεση του αρχαίου θεάτρου με τη λατρεία του
Διονύσου.
Έπειτα, τονίζει τα τρία μέρη του θεάτρου και τον αριθμό των θεατών
που χωρούσαν ορισμένα αρχαία θέατρα.
Τέλος, περιγράφει το κυρίως θέατρο.
 Από τι αποτελείται το κυρίως θέατρο;
Εδώλια, ένα ή δύο διαζώματα, κλίμακες.

38. Πώς περιγράφει το κυρίως θέατρο;
 Αναφέρει το εδώλια.
Πώς ήταν χτισμένα και πού;
Πώς χωρίζονταν;
Τι υπήρχε ανάμεσά τους;
Άρα, η πορεία του συγγραφέα είναι από
το γενικό στο ειδικό.

39. Να βρεις τα ρήματα και τα επίθετα που
χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για την
περιγραφή του κυρίως θεάτρου.
ΡΗΜΑΤΑ
Περιλαμβάνει
περιβάλλουν
Είναι κτισμένα
Ακολουθούν
Κατασκευαζόταν
Χώριζαν
Διευκολύνουν
Διέκοπταν
Ανέβαιναν
ονομάζονταν
ΕΠΙΘΕΤΑ
πλατείς
Οριζόντιοι
υψηλότερες

40. Τι βλέπεις σε αυτήν την
εικόνα; Προσπάθησε να
την περιγράψεις.

41. Β. ΑΦΗΓΗΣΗ
σχετίζεται με το χρόνο
 Τι είναι η αφήγηση;
Είναι η παρουσίαση γραπτή ή προφορική
καταστάσεων πραγματικών ή φανταστικών.

42. ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
 ΙΣΤΟΡΙΚΗ= γεγονότα του
παρελθόντος
 ΜΥΘΟΠΛΑΣΤΙΚΗ= παραμύθια
 ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ= τι γίνεται στην
καθημερινή μας ζωή, π.χ.
τηλεόραση

43. Ποια είναι τα μέρη της
αφήγησης;
 πληροφορίες για τους ήρωες, το χώρο,
το χρόνο, την κατάσταση.
 πώς προχωράει η ιστορία και πώς
τελειώνει.
 τι πιστεύει ο συγγραφέας για το νόημα
της ιστορίας

44. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
 ΧΡΟΝΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Ή ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
 Χρονικές συνδετικές λέξεις: αρχικά,
πρώτα, μετά, ύστερα, στη συνέχεια,
τέλος, κατά τη διάρκεια
 Αιτιολογικές συνδετικές λέξεις: αφού,
επειδή, γιατί, διότι
Πήγε, ήρθε, γέλασε…
Καθόταν, μιλούσε…

45. Παράδειγμα συνδετικών
λέξεων
Τους ξεγυμνώνουν όλους ως τη μέση. Μ' ένα μεγάλο σκοινί
τους δένουν, τον ένα με τον άλλο, και τους εννιά αράδα.
Ύστερα, τις δυο άκρες το σκοινί το πιάνουν, απ' τη μια κι απ'
την άλλη, από δυο στρατιώτες. Σαν τελείωσε η
προετοιμασία τούτη ήρθε ο Διοικητής. Από πίσω του τρεις
τέσσερις αξιωματικοί. Ο Γιαννιώτης, με δεμένα τα χέρια του
στις πλάτες, προχωρεί νευρικά μπρος στην αράδα τους
δεμένους. Τους κοιτάζει μες στα μάτια, έναν ένα. Τσιμουδιά.
Ύστερα γυρίζει πίσω. Ξαναπερνά από μπροστά τους, έναν
ένα. Κι ύστερα άξαφνα, απότομα ξέσπασε η θύελλα(…)

46. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
 Διαβάζω όλο το κείμενο ανάγνωση.
 Ποιο είναι το βασικό θέμα του κειμένου;
 Υπογραμμίζω τις λέξεις-κλειδιά σε κάθε
παράγραφο.
 Γράφω πλαγιοτίτλους.

47. Πώς γράφω την περίληψη;
Θ.Π.: Ο συγγραφέας μιλάει για…..
Αρχικά, ……………………
Επίσης,…………………….
Ακόμα,………………………
Κλείνοντας, ο συγγραφέας τονίζει ότι…….

48. ΣΗΜΕΙΩΣΗ
 Η περίληψη είναι μια παράγραφος.
 Την περίληψη τη γράφω σε γ΄
πρόσωπο.

49. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Η φώκια είναι δεινή
κολυμβήτρια. Χάρη στο
σχήμα του σώματός της,
η φώκια μπορεί να
καταδυθεί σε μεγάλα
βάθη και να παραμείνει
κάτω από την επιφάνεια
της θάλασσας για
αρκετή ώρα. Μπορεί να
μειώσει τις ανάγκες της
σε οξυγόνο, ώστε ακόμα
να κοιμηθεί μέσα στο
νερό. Η φώκια βγαίνει
και στη στεριά για να
ξεκουραστεί και να
γεννήσει.
ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΣ
Τα χαρακτηριστικά
της φώκιας
ή
Τι μπορεί να κάνει μια
φώκια;

50. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Για να πείσουμε κάποιον
χρησιμοποιούμε επιχειρήματα, που
περιέχουν:
αιτίες παραδείγματα

51. Πώς είναι ένα επιχείρημα;
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Λέμε την άποψή μας.Λέμε την άποψή μας.
 Γιατί το πιστεύουμε;
 Τι πιστεύουν άλλοι πάνω στο ίδιο θέμα;
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Πώς θα γίνει
πραγματικότητα αυτό που πιστεύουμε;

52. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Οι γυάλινες συσκευασίες είναι καλύτερες από
τις πλαστικές. Πρώτον, γιατί μπορούμε να τις
επιστρέψουμε και έτσι να δημιουργούμε
λιγότερα σκουπίδια. Δεύτερον, το γυαλί είναι
προτιμότερο, γιατί μας βοηθάει να κάνουμε
οικονομία στους φυσικούς πόρους. Συνεπώς,
όταν χρησιμοποιούμε γυάλινες συσκευασίες,
προστατεύουμε το περιβάλλον.

53. 4η ΕΝΟΤΗΤΑ
Φροντίζω για τη διατροφή και την υγεία μου

54. Κάθε πρόταση αποτελείται από δυο
μέρη:
Την ονοματική φράση (ΟΦ)
Τη Ρηματική φράση
(ΡΦ)
Ο μαθητής διαβάζει.
Εδώ
κυριαρχεί
το όνομα Εδώ
κυριαρχεί
το Ρήμα

55. Ποια διαφορά βλέπεις στα παρακάτωΠοια διαφορά βλέπεις στα παρακάτω
παραδείγματα;παραδείγματα;
 Το παιδί κοιμάται.
 Το ήσυχο αυτό παιδί, που είναι κουρασμένο,
κοιμάται.
Στη 2η Πρόταση έχουν προστεθεί περισσότερες
λέξεις που προσδιορίζουν το παιδί.

56. Η Ονοματική Φράση μπορεί να είναι:
 ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΙΟΣ ΚΑΝΕΙ/ΕΙΝΑΙ;
Π.χ. Οι γονείς φροντίζουν για τη σωστή διατροφή
των παιδιών τους.
Ποιοι; Οι γονείς

57. Η Ονοματική φράση μπορεί να είναι:
 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ του Ρήματος ΠΟΙΟΝ/ ΤΙ;
Π.χ. Η οικογένειά μου προτιμά τα βιολογικά προϊόντα.
Τι;
τα βιολογικά προϊόντα

58. Η Ονοματική φράση μπορεί να είναι:
 ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ μετά από συνδετικό
ρήμα (είμαι, γίνομαι…)
Π.χ. Ο Κώστας είναι καλός μαθητής.

59. Η Ονοματική φράση συμπληρώνει μια πρόθεση:
 Π.χ. Τα παιδιά τρέχουν στο δρόμο.
Σε =
πρόθεση

60. Η ονοματική φράση συμπληρώνει ένα ουσιαστικό:
 Π.χ. Όλα τα παιδιά πρέπει να ακολουθούν
τους κανόνες της τάξης.
Γενική
πτώση

61. Τι κρύβεται στην παρακάτω
Ρηματική φράση;
 Ο προπονητής μας έδωσε χρήσιμες οδηγίες.
Ονοματική φράση Ρηματική φράση
Χρήσιμες οδηγίες=
είναι μια
ονοματική φράση
Χρήσιμες οδηγίες=
είναι μια
ονοματική φράση

62. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
ΕΠΙΘΕΤΟ
Καλός μαθητής
ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ
Κάποιοι θεατές
ΜΕΤΟΧΗ
Συγκινημένη μητέρα
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟ
Ένα μήλο

63. Στο παρακάτω κείμενο βρες τους
επιθετικούς προσδιορισμούς:
Οι κακές διατροφικές συνήθειες βλάπτουν
σοβαρά την υγεία των παιδιών. Γι’ αυτό πρέπει
να έχουν μεγάλη ποικιλία στη διατροφή τους.
Ένας λόγος είναι να έχουν καλή υγεία,
περισσότερη αντοχή και ποιοτική ζωή.
Σε ποια πτώση βρίσκονται κάθε φορά οιΣε ποια πτώση βρίσκονται κάθε φορά οι
επιθετικοί προσδιορισμοί;επιθετικοί προσδιορισμοί;

64. Μερικά επίθετα παίρνουν τη θέση
των ουσιαστικών:
 Έφαγες σήμερα το πρωινό σου;
 Σου αρέσουν τα αναψυκτικά;
Πρωινό
γεύμα
Αναψυκτικά
ποτά

65. ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΓΕΝΟΣ
ΠΤΩΣΗ
ΑΡΙΘΜΟΣ
 ΑΡΣΕΝΙΚΟ, ΘΗΛΥΚΟ,
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
 ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ, ΓΕΝΙΚΗ,
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ, ΚΛΗΤΙΚΗ
 ΕΝΙΚΟΣ- ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

66. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
 Δικατάληκτα= η πόλη, της πόλης
 Τρικατάληκτα= ο κυνηγός, του κυνηγού

67. Ας βρούμε τα ουσιαστικά στο
παρακάτω κείμενο:
Οι κακές διατροφικές συνήθειες βλάπτουν
σοβαρά την υγεία των παιδιών. Γι’ αυτό
πρέπει να έχουν μεγάλη ποικιλία στη
διατροφή τους. Ένας λόγος είναι να έχουν
καλή υγεία, περισσότερη αντοχή και
ποιοτική ζωή.

68. Ας κλίνουμε μερικά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο αγώνας πίνακας ταμίας
ΓΕΝ. του αγώνα πίνακα ταμία
ΑΙΤ. τον αγώνα πίνακα ταμία
ΚΛ. αγώνα πίνακα ταμία
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι αγώνες πίνακες ταμίες
ΓΕΝ. των αγώνων πινάκων ταμιών
ΑΙΤ. τους αγώνες πίνακες ταμίες
ΚΛ. αγώνες πίνακες ταμίες

69. Ας κλίνουμε μερικά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο πολίτης γαλατάς βαρκάρης
ΓΕΝ. του πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΑΙΤ. τον πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΚΛ. πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες
ΓΕΝ. των πολιτών γαλατάδων βαρκάρηδων
ΑΙΤ. τους πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες
ΚΛ. πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες

70. Ας κλίνουμε μερικά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο πολίτης γαλατάς βαρκάρης
ΓΕΝ. του πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΑΙΤ. τον πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΚΛ. πολίτη γαλατά βαρκάρη
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες
ΓΕΝ. των πολιτών γαλατάδων βαρκάρηδων
ΑΙΤ. τους πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες
ΚΛ. πολίτες γαλατάδες βαρκάρηδες

71. Ας κλίνουμε μερικά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο παππούς καιρός δρόμος
ΓΕΝ. του παππού καιρού δρόμου
ΑΙΤ. τον παππού καιρό δρόμο
ΚΛ. παππού καιρέ δρόμε
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι παππούδες καιροί δρόμοι
ΓΕΝ. των παππούδων καιρών δρόμων
ΑΙΤ. τους παππούδες καιρούς δρόμους
ΚΛ. παππούδες καιροί δρόμοι

72. Ας κλίνουμε μερικά θηλυκά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. η χαρά θάλασσα χώρα
ΓΕΝ. της χαράς θάλασσας χώρας
ΑΙΤ. την χαρά θάλασσα χώρα
ΚΛ. χαρά θάλασσα χώρα
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι χαρές θάλασσες χώρες
ΓΕΝ. των χαρών θαλασσών χωρών
ΑΙΤ. τις χαρές θάλασσες χώρες
ΚΛ. χαρές θάλασσες χώρες

73. Ας κλίνουμε μερικά θηλυκά ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. η ασπίδα φωνή αλεπού
ΓΕΝ. της ασπίδας φωνής αλεπούς
ΑΙΤ. την ασπίδα φωνή αλεπού
ΚΛ. ασπίδα φωνή αλεπού
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι ασπίδες φωνές αλεπούδες
ΓΕΝ. των ασπίδων φωνών αλεπούδων
ΑΙΤ. τις ασπίδες φωνές αλεπούδες
ΚΛ. ασπίδες φωνές αλεπούδες

74. Ας κλίνουμε μερικά ουδέτερα ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. το νερό βιβλίο σύννεφο
ΓΕΝ. του νερού βιβλίου σύννεφου
ΑΙΤ. το νερό βιβλίο σύννεφο
ΚΛ. νερό βιβλίο σύννεφο
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. τα νερά βιβλία σύννεφα
ΓΕΝ. των νερών βιβλίων σύννεφων
ΑΙΤ. τα νερά βιβλία σύννεφα
ΚΛ. νερά βιβλία σύννεφα

75. Ας κλίνουμε μερικά ουδέτερα ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. το παιδί βάρος έδαφος
ΓΕΝ. του παιδιού βάρους εδάφους
ΑΙΤ. το παιδί βάρος έδαφος
ΚΛ. παιδί βάρος έδαφος
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. τα παιδιά βάρη εδάφη
ΓΕΝ. των παιδιών βαρών εδαφών
ΑΙΤ. τα παιδιά βάρη εδάφη
ΚΛ. παιδιά βάρη εδάφη

76. Ας κλίνουμε μερικά ουδέτερα ουσιαστικά:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. το πρόβλημα φως καθήκον
ΓΕΝ. του προβλήματος φωτός καθήκοντος
ΑΙΤ. το πρόβλημα φως καθήκον
ΚΛ. πρόβλημα φως καθήκον
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. τα προβλήματα φώτα καθήκοντα
ΓΕΝ. των προβλημάτων φώτων καθηκόντων
ΑΙΤ. τα προβλήματα φώτα καθήκοντα
ΚΛ. προβλήματα φώτα καθήκοντα

77. Ας κλίνουμε μερικά επίθετα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο καλός η καλή το καλό
ΓΕΝ. του καλού της καλής του καλού
ΑΙΤ. τον καλό την καλή το καλό
ΚΛ. καλέ καλή καλό
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι καλοί οι καλές τα καλά
ΓΕΝ. των καλών των καλών των καλών
ΑΙΤ. τους καλούς τις καλές τα καλά
ΚΛ. καλοί καλές καλά

78. Ας κλίνουμε μερικά επίθετα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο πλούσιος η πλούσια το πλούσιο
ΓΕΝ. του πλούσιου της πλούσιας του πλούσιου
ΑΙΤ. τον πλούσιο την πλούσια το πλούσιο
ΚΛ. πλούσιε πλούσια πλούσιο
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι πλούσιοι οι πλούσιες τα πλούσια
ΓΕΝ. των πλούσιων των πλούσιων των πλούσιων
ΑΙΤ. τους πλούσιους τις πλούσιες τα πλούσια
ΚΛ. πλούσιοι πλούσιες πλούσια

79. Ας κλίνουμε μερικά επίθετα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο γλυκός η γλυκιά το γλυκό
ΓΕΝ. του γλυκού της γλυκιάς του γλυκού
ΑΙΤ. τον γλυκό την γλυκιά το γλυκό
ΚΛ. γλυκέ γλυκιά γλυκό
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι γλυκοί οι γλυκές τα γλυκά
ΓΕΝ. των γλυκών των γλυκών των γλυκών
ΑΙΤ. τους γλυκούς τις γλυκές τα γλυκά
ΚΛ. γλυκοί γλυκές γλυκά

80. Ας κλίνουμε μερικά επίθετα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο βαθύς η βαθιά το βαθύ
ΓΕΝ. του βαθιού της βαθιάς του βαθιού
ΑΙΤ. τον βαθύ την βαθιά το βαθύ
ΚΛ. βαθύ βαθιά βαθύ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι βαθιοί οι βαθιές τα βαθιά
ΓΕΝ. των βαθιών των βαθιών των βαθιών
ΑΙΤ. τους βαθιούς τις βαθιές τα βαθιά
ΚΛ. βαθιοί βαθιές βαθιά

81. Ας κλίνουμε μερικά επίθετα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο ζηλιάρης η ζηλιάρα το ζηλιάρικο
ΓΕΝ. του ζηλιάρη της ζηλιάρας του ζηλιάρικου
ΑΙΤ. τον ζηλιάρη την ζηλιάρα το ζηλιάρικο
ΚΛ. ζηλιάρη ζηλιάρα ζηλιάρικο
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. οι ζηλιάρηδες οι ζηλιάρες τα ζηλιάρικα
ΓΕΝ. των ζηλιάρηδων των ζηλιάρικων
ΑΙΤ. τους ζηλιάρηδες τις ζηλιάρες τα ζηλιάρικα
ΚΛ. ζηλιάρηδες ζηλιάρες ζηλιάρικα

82. ΠΑΡΑΓΩΓΗ- ΣΥΝΘΕΣΗ

83. Α. ΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ
ΑΡΧΙΚΗΣ ΛΕΞΗΣ
ΠΡΟΣΘΕΤΟΥΜΕΠΡΟΣΘΕΤΟΥΜΕ
ΜΙΑ ΚΑΤΑΛΗΞΗΜΙΑ ΚΑΤΑΛΗΞΗ
Π.χ. παιδί= θέμα: παιδ+άκι= παιδάκι
ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΑΠΟ
ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ
ΛΕΞΗΣ
ΠΡΟΣΘΕΤΟΥΜΕΠΡΟΣΘΕΤΟΥΜΕ
ΜΙΑ ΠΡΟΘΕΣΗΜΙΑ ΠΡΟΘΕΣΗ
Ή ΤΟ α-Ή ΤΟ α-
Π.χ. α+φθαρτός= άφθαρτος

84. Β. ΣΥΝΘΕΣΗ
ΕΝΩΝΟΥΜΕ 2ΕΝΩΝΟΥΜΕ 2
ΛΕΞΕΙΣΛΕΞΕΙΣ
Π.χ. παχύς+σάρκα= παχύσαρκος

85. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΕΞΗ;
 α. κακόβουλος
 β. άθεος
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: άθεος

86. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΤΗ ΛΕΞΗ;
 α. πρωτοετής
 β. αδελφούλα
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: πρωτοετής

87. Ο προφορικός λόγος συνοδεύεται από
χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου, παύσεις
ή ένταση της φωνής.

88. 5η ΕΝΟΤΗΤΑ
Γνωρίζω το μαγικό κόσμο του
Θεάτρου και του Κινηματογράφου

89. ΤΟ ΡΗΜΑ
 Στη Ρηματική Φράση κυριαρχεί το ΡΗΜΑ.
Π.χ. Ο σκύλος μας είναι ήσυχος.
ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
ΡΗΜΑ

90. Στα παρακάτω παραδείγματα ας
βρούμε τα ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ και τα
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ των ρημάτων.
 Τα παιδιά κάλεσαν εμένα και τον αδελφό μου
στο πάρτυ.
 Είδα μια ωραία ταινία στον κινηματογράφο.
 Έστειλα ένα γράμμα στον παππού μου.
 Ο Διευθυντής κάλεσε τους ταραξίες στο
γραφείο του.
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

91. ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
 γράφω
 γράφεις
 γράφει
 γράφουμε
 γράφετε
 γράφουν
Αυτό που δεν αλλάζει είναι το θέμα του ρήματος.
Αυτό που αλλάζει είναι η κατάληξη του ρήματος.

92. Βρες τα ρήματα. Ποια είναι η
διαφορά τους;
 Όσο η μαμά μαγείρευε, τα αγόρια έβλεπαν
τηλεόραση.
Πληθυντικός
αριθμός=
πολλά
πρόσωπα
Ενικός
αριθμός= ένα
πρόσωπο

93. Βρες τα ρήματα. Τι
παρατηρείς;
 Χθες πήγα σινεμά.
 Είσαι ανυπόμονη.
 Ο δάσκαλός μας είναι καλός.
Α΄ΠΡΟΣΩΠΟ
Β΄ ΠΡΟΣΩΠΟ
Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ

94. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ:
ΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ
Α΄, Β΄, Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ

95. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα
στα 2 ρήματα;
 γράφω
 αγαπώ
Το αγαπώ τονίζεται στο ώ, αρά στη λήγουσα,
ενώ το γράφω στο ά, άρα στην
παραλήγουσα.

96. Ποια από τα παρακάτω ρήματα μοιάζουν
με το γράφω και ποια με το αγαπώ;
 Είδα μια ταινία στον κινηματογράφο. Και μου
άρεσε πολύ. Βγήκα και πήγα σε ένα φιλικό
σπίτι και τους μίλησα για την ταινία. Γελάσανε
και μου είπαν ότι δεν τους άρεσε.
ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΑ ΒΑΛΕ ΤΑ
ΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΕΝΕΣΤΩΤΑ!

97. Μπράβο! Μόλις βρήκες τις 2
συζυγίες των ρημάτων:
 Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
-ω
Π.χ.αρέσω
 Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
-ώ
Π.χ. μιλώ

98. Βρες τα ρήματα που λήγουν σε –
μαι στο παρακάτω κείμενο:
 Το βράδυ κοιμάμαι νωρίς, γιατί η μαμά
μου με ξυπνάει πρωί-πρωί. Στις 7
σηκώνομαι, πλένομαι, ντύνομαι και μετά
τρώω ένα καλό πρωινό.
 Τα ρήματα αυτά δείχνουν ότι το πρόσωπο
παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια
κατάσταση (π.χ. κοιμάμαι).

99. Το ρήμα τρώω τι δείχνει;
 Το πρόσωπο κάνει κάτι, ενεργεί.

100. ΑΡΑ: ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ 2
ΦΩΝΕΣ:
 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ= τρώω
 ΠΑΘΗΤΙΚΗ= τρώγομαι

101. Προσπάθησε να μετατρέψεις τα ρήματα
από την Ενεργητική στην Παθητική Φωνή:
 αποφασίζω
 διακόπτω
 στέλνω
 γράφω
 αγαπώ
 αποφασίζομαι
 διακόπτομαι
 στέλνομαι
 γράφομαι
 αγαπιέμαι

102. Ποια είναι η σημασία των
παρακάτω ρημάτων;
 Παίζω ποδόσφαιρο.
 Πικραίνομαι από τη
συμπεριφορά του.
 Πλένομαι κάθε βράδυ.
 Το βράδυ κοιμάμαι
νωρίς.
 Το Υποκείμενο κάνει
κάτι.
 Το Υποκείμενο
παθαίνει κάτι από
κάποιον άλλον.
 Το Υποκείμενο
παθαίνει κάτι από τον
εαυτό του.
 Το Υποκείμενο
βρίσκεται σε μια
κατάσταση.

103. ΑΡΑ ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ 4
ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ
 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
 ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
 ΜΕΣΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
 ΟΥΔΕΤΕΡΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
 Το Υποκείμενο κάνει
κάτι.
 Το Υποκείμενο
παθαίνει κάτι από
κάποιον άλλον.
 Το Υποκείμενο
παθαίνει κάτι από τον
εαυτό του.
 Το Υποκείμενο
βρίσκεται σε μια
κατάσταση.

104. Θυμάσαι τους 8 χρόνους των
ρημάτων;
 ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
 ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
 ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ
 ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ
 ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ
 ΑΟΡΙΣΤΟΣ
 ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
 ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

105. Τα παρακάτω ρήματα δηλώνουν κάτι που
γίνεται τώρα, κάτι που έγινε παλιά, ή κάτι
που θα γίνει στο μέλλον;
 Η μητέρα μάλωσε το
παιδί.
 Αύριο θα γράψουμε
διαγώνισμα στα
μαθηματικά.
 Παίζει στο θέατρο.
 παρελθόν
 μέλλον
 παρόν

106. Τα παρακάτω ρήματα δηλώνουν κάτι που
έγινε στο παρελθόν. Ποια είναι η διαφορά
μεταξύ τους;
 Μετά άρχισε η
παράσταση.
 Έχω γεννηθεί στην
επαρχία.
 Μόλις είχα γυρίσει από
το γιατρό, όταν
χτύπησε το τηλέφωνο.
 Έγραφε όλο το πρωί.
 έγινε σε μια στιγμή=
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
 έγινε παλιά, αλλά το
βλέπουμε και στο παρόν=
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
 πρώτα γύρισα και μετά
χτύπησε το τηλέφωνο=
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
 γινόταν συνέχεια όλο το
πρωί= ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ

107. Τα παρακάτω ρήματα δηλώνουν κάτι που
θα γίνει στο μέλλον. Ποια είναι η διαφορά
μεταξύ τους;
 Στις διακοπές θα κάνω
μπάνιο κάθε μέρα.
 Θα έρθουν οι Τούρκοι.
 Θα έχω τελειώσει τις
ασκήσεις, μέχρι να
έρθεις.
 θα το κάνει συνέχεια=
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
 Θα έρθουν μια φορά=
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
 πρώτα θα τελειώσει τις
ασκήσεις και μετά θα
έρθει=
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

108. ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
 Το σπίτι μας είναι παλιό.
ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

109. Ποια είναι τα συνδετικά
ρήματα;
 είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, δείχνω, μοιάζω.είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, δείχνω, μοιάζω.
 θεωρούμαι, λέγομαι, ονομάζομαι,θεωρούμαι, λέγομαι, ονομάζομαι,
εκλέγομαι…εκλέγομαι…

110. Τι δηλώνει το Κατηγορούμενο;
 Ο Στέφανος είναι
Ψυχολόγος.
 Η Τασούλα είναι
εγωίστρια.
 Ο δάσκαλος έγινε
έξαλλος με τη
συμπεριφορά μας.
 Ο Γιάννης αποδείχθηκε
παραμυθάς.
 επάγγελμα
 χαρακτήρα
 συναίσθημα
 χαρακτήρας
ΙΔΙΟΤΗΤΑ Ή ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

111. ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΡΗΜΑΤΑ από
ρήματα
 Ανεβήκαμε= ανά + βαίνω
 Προβάλλω= προ+ βάλλω
Τι προσθέσαμε στα ρήματα βαίνω και βάλλω;
Οι προθέσεις ανά+προ λέγονται προθήματα.

112. ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΡΗΜΑΤΑ από
ουσιαστικά και επίθετα
 δοκιμάζω= δοκιμ+άζω
 φοβερίζω= φοβερ+ίζω
Τι προσθέσαμε στα ρήματα δοκιμάζω και
φοβερίζω;
Οι καταλήξεις –άζω και ίζω λέγονται
επιθήματα.

113. Διάβασε τον παρακάτω
διάλογο:
Δε θα πιστέψεις τι είδα
χθες. Ένας μεγάλος
πιγκουΐνος χτύπησε με
το ράμφος του τον
πάγο και άνοιξε μια
τεράστια τρύπα!!!
Σε ποιο χρόνο αφηγείται ο
πιγκουΐνος το περιστατικό;

114. Διάβασε τον παρακάτω
διάλογο:
Δε θα πιστέψεις τι είδα
χθες. Ένας μεγάλος
πιγκουΐνος χτυπά με το
ράμφος του τον πάγο
και ανοίγει μια τεράστια
τρύπα!!!
Σε ποιο χρόνο αφηγείται ο
πιγκουΐνος το περιστατικό;

115. 6η ΕΝΟΤΗΤΑ
Δημιουργικές δραστηριότητες στη ζωή μου

116. Οι Αμερικανοί έχουν ισχυρά όπλα.
ΠΟΙΟΙ;
Βρήκα ένα αδέσποτο σκυλάκι στο δρόμο.
ΤΙ;
Μου είπε τα νέα.
ΤΙ;
ΣΕ ΠΟΙΟΝ;
Οι Αμερικανοί
σκυλάκι
τα νέα
μου

117. Ο Στάθης κέρδισε το βραβείο.
ΠΟΙΟΣ;
ΤΙ;
Ο Στάθης
το βραβείο
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

118. Ο Σταύρος τερμάτισε πρώτος.
ΠΟΙΟΣ; Ο Σταύρος ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
Άρα, το ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ μπαίνει σε ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΠΤΩΣΗ.

119. Του έδωσα την παραίτησή μου.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ
ΡΗΜΑΤΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ
Άρα, το ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ μπαίνει σε
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ή ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ.

120. Η μαμά φαίνεται θυμωμένη.
ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Άρα, το ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ μπαίνει σε
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ.

121. Τον θεωρούν σπουδαίο αθλητή.αθλητή.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Άρα, το ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ μπαίνει και σε
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ, όταν προσδιορίζει το
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ!!

122. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ/ ΓΕΝΙΚΗ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ/ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

123. Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο ιδρύθηκε από μια ομάδα νέων ανθρώπων.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ 2
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ 1
Σε ποια πτώση βρίσκεται η Ονοματική Φράση 2;
ΓΕΝΙΚΗ

124. Ένας συμμαθητής μου, ο Τάσος, έριξε την μπάλα στο κεφάλι μου.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ 1 ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ 2
Σε ποια πτώση βρίσκεται η Ονοματική Φράση 2;
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ

125. Εκείνη την ώρα περνούσε ένα κοπάδι χελιδόνια.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ 1
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ 2
Σε ποια πτώση βρίσκεται η Ονοματική Φράση 2;
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ

126. Τι παρατηρούμε σχετικά με τα ουσιαστικά;
 Ένα ουσιαστικό μπορεί να προσδιορίζει
ένα άλλο ουσιαστικό.
 Σε ποιες πτώσεις;
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

127. Όταν και οι δύο Ονοματικές Φράσεις είναι
στην ίδια πτώση,
 π.χ.: Ο Γεωργιάδης, ο καθηγητής, είναι αυστηρός.
τότε η Ονοματική φράση 2 λέγεται Ομοιόπτωτος
προσδιορισμός.
Ονοματική φράση 1=
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ονοματική φράση 2=
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ

128. Όταν οι δυο Ονοματικές φράσεις είναι σε
διαφορετική πτώση,
 π.χ.: Τα μαλλιά της Μαρίας είναι όμορφα.
τότε η Ονοματική Φράση 2 λέγεται
Ετερόπτωτος προσδιορισμός.
Ονοματική φράση1=
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ Ονοματική φράση 2=
ΓΕΝΙΚΗ

129. ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ
Δηλώνει μια ιδιότητα του
προσώπου ή του
αντικειμένου.
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
Δίνει περισσότερες
πληροφορίες,
επεξηγεί.

130. Α. ΠΑΡΑΘΕΣΗ
Ο Γεωργιάδης, ο ποδοσφαιριστής, δεν έπαιξε στο σημερινό παιχνίδι.
Δηλώνει την ιδιότητα
του Γεωργιάδη= πιο
γενικό

131. Β. ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
Η φίλη μου, η Μαρία, άργησε να έρθει.
Επεξηγεί= ποια φίλη;

132. ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
 ΣΥΝΗΘΩΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ
Το σπίτι του Αλέξη =
γενική κτητική
Σοκολάτα υγείας =
γενική της ιδιότητας
Παιδί τριών
ετών= γενική του
μέτρου

133. ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
 Πώς τα φτιάχνουμε;
Επικράτηση=
Επί+κράτηση
Πρόθημα
κουρέας=
Κουρ-έας
Επίθημα

134. Τι δηλώνουν τα παρακάτω ουσιαστικά;
 πιανίστας
 μπακάλικο
 ψωμιέρα
 μαθηματικά
 καφεδάκι
 επάγγελμα
 τόπος
 αντικείμενο/ σκεύος
 επιστήμη/ μάθημα
 υποκοριστικό

135. Από ποιες λέξεις σχηματίζονται τα
παρακάτω ουσιαστικά;
 μεταγλώσσα
 συμφοιτητής
 υποκατάστημα
 μετά+γλώσσα
 συν+φοιτητής
 υπό+κατάστημα

136. Ας θυμηθούμε τα μέρη της παραγράφου:
 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ= ΚΥΡΙΑ ΙΔΕΑ
 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ= ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΔΕΩΝ
 ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ= ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ/
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

137. Ας βρούμε τα μέρη της παρακάτω παραγράφου:
Από μικρή μου άρεσε πολύ η
κιθάρα. Οι γονείς μου, που είχαν
καταλάβει την επιθυμία μου, μού
πρότειναν να ξεκινήσω μαθήματα
κιθάρας. Έτσι απέκτησα και την
πρώτη μου κιθάρα. Φέτος είναι ο
δεύτερος χρόνος των μαθημάτων
και εξακολουθώ να είμαι το ίδιο
ενθουσιασμένη. Συνεπώς, νιώθω
ότι όσο περισσότερο παίζω κιθάρα,
τόσο περισσότερο την αγαπώ.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ

138. Πώς βρίσκουμε έναν πλαγιότιτλο;
 Διαβάζουμε προσεκτικά την παράγραφο.
 Βρίσκουμε το βασικό νόημα = ΠΡΟΣΟΧΗ
στη Θεματική Περίοδο!
 Γράφουμε τις λέξεις-κλειδιά.
 Γράφουμε τον πλαγιότιτλο με το κύριο νόημα
της παραγράφου.

139. ΜΟΡΦΕΣ ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΥ
 ΕΡΩΤΗΣΗ= Ποια είναι τα αίτια της ανεργίας;
 ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ= Τα αίτια της
ανεργίας
 ΠΡΟΤΑΣΗ= Τα αίτια της ανεργίας είναι
πολλά.

140. Ας βρούμε έναν πλαγιότιτλο για την
παρακάτω παράγραφο, αφού
υπογραμμίσουμε τις λέξεις-κλειδιά!
Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορεί να είναι
μια δημιουργική απασχόληση για τους
νέους. Πρώτα από όλα, κάποια από αυτά
είναι παιχνίδια γνώσεων και στρατηγικής,
και εκτός του ότι προσφέρουν
πληροφορίες και γνώσεις, οξύνουν την
κρίση και καλλιεργούν ποικίλες ικανότητες
των παιδιών. Επιπλέον, εξάπτουν τη
φαντασία και συνδυάζουν τη δράση με
την περιπέτεια.
Τι προσφέρουν
στα παιδιά τα
ηλεκτρονικά
παιχνίδια;
ή
Τα θετικά
στοιχεία των
ηλεκτρονικών
παιχνιδιών.

141. 7η ΕΝΟΤΗΤΑ
Ο κόσμος μέσα από την οθόνη-
εικόνα

142. Πώς λέγονται οι υπογραμμισμένες
λέξεις;
 Η σελήνη φωτίζεται από τον ήλιο.
 Ο Γιάννης αγόρασε μια τηλεόραση και ένα
ραδιόφωνο.
ΑΡΘΡΑ

143. Ποιες λέξεις συνοδεύουν τα
άρθρα;
Υπάρχει μια νεότερη θεωρία. Η
θεωρία αυτή επιμένει ότι ένα από τα
κουμπιά της πειραματικής συσκευής
είναι σε θέση να εξαφανίσει ολότελα
τη μαύρη τρύπα από τον ορίζοντά
μας.
Τα άρθρα συνοδεύουν ουσιαστικά!

144. ΑΡΘΡΑ
ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
ο, η , το
ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ
Ένας, μια, έναΈνας, μια, ένα

145. ΠΡΟΣΟΧΗ!
 μια
 μίαμία
ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟ

146. Πώς κλίνεται το οριστικό
άρθρο;
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ο η το
ΓΕΝ. του της του
ΑΙΤ. τον την το
ΚΛ.- - -
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι οι τα
των των των
τους τις τα
- - -

147. Πώς κλίνεται το αόριστο
άρθρο;
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. ένας μια ένα
ΓΕΝ. ενός μιας ενός
ΑΙΤ. ένα μια ένα
ΚΛ. - - -
ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ
ΑΡΙΘΜΟ

148. Ποια διαφορά παρατηρείτε στο
παρακάτω παράδειγμα;
 Το παιδί του γείτονα.
 Ένα παιδί.
Συγκεκριμένο
Γενικό/ αόριστο
Οριστικό άρθρο
Αόριστο
άρθρο

149. Τι κοινό έχουν το οριστικό και αόριστο
άρθρο στα παρακάτω παραδείγματα;
 Τα άλογα είναι ωραία ζώα.
 Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να βρίσκεται μαζί
με άλλους ανθρώπους.
Έχουν γενικό νόημα, δεν αναφέρονται σε
συγκεκριμένο άλογο ή άνθρωπο.

150. ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Από ρήματα=
τρομάζω>τρομακτικός
Από ουσιαστικά=
ασήμι>ασημένιος
Από επίθετα=
κοντός> κοντούλης
Από επιρρήματα=
Χτες>χτεσινός

151. Από ποιες λέξεις παράγονται
τα επίθετα;
 αιχμηρός
 γευστικός
 πολιτικός
 ημερήσιος
 τροχαίο
 αιχμή
 γεύση
 πολιτική
 ημέρα
 τροχός

152. Ποια επίθετα παράγονται από
τα παρακάτω ρήματα;
 εκπαιδεύω
 διαφημίζω
 γνωρίζω
 εκπαιδευτικός
 διαφημιστικός
 γνωστός

153. Ποια επίθετα παράγονται από
τα παρακάτω ουσιαστικά;
 πείσμα
 μαλλί
 ομάδα
 πεισματάρης
 μαλλιαρός/ μάλλινος
 ομαδικός

154. Ποια επίθετα παράγονται από
τα παρακάτω επιρρήματα;
 μπροστά
 πάντοτε
 σιγά
 μπροστινός
 παντοτινός
 σιγανός

155. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
 από πάνω προς τα κάτω
 από αριστερά προς τα δεξιά
 από τα απλά στα σύνθετα
 από τα ασήμαντα στα σημαντικά

156. ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ
Κυρίως σε γ΄
πρόσωπο=
π.χ. δελτίο καιρού
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ
Κυρίως σε α΄
πρόσωπο=
Π.χ. λογοτεχνικά
κείμενα

157. Τι χρησιμοποιούμε σε μια
περιγραφή;
 Χρόνο Ενεστώτα
 τα ρήματα είμαι και έχω
 επίθετα
 επιρρήματα

158. 8η ΕΝΟΤΗΤΑ
Αθλητισμός και Ολυμπιακοί Αγώνες:
παρακολουθώ και συμμετέχω

159. Aς βρούμε τα ρήματα στο παρακάτω
παράδειγμα:
Όταν κατάφερα να κοιμηθώ ύστερα
από δύο μέρες, το πρώτο πράγμα που
ονειρεύτηκα ήταν αυτό που είχε
συμβεί.
Κατάφερα, κοιμηθώ, ονειρεύτηκα,Κατάφερα, κοιμηθώ, ονειρεύτηκα,
ήταν, είχε συμβεί.ήταν, είχε συμβεί.

160. Η περίοδος λόγου βρίσκεται ανάμεσα
σε 2 τελείες περιλαμβάνει προτάσεις:
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
.ΠΕΡΙΟΔΟΣ.

161. Όσα ρήματα έχουμε, τόσες
προτάσεις έχουμε.
(Όταν κατάφερα) (να κοιμηθώ ύστερα
από δύο μέρες), [το πρώτο πράγμα]
(που ονειρεύτηκα) [ήταν αυτό] (που
είχε συμβεί).
Πού αρχίζει και πού τελειώνει η
κάθε πρόταση;

162. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Ποιες λεξούλες βρίσκονται στην αρχή
των προτάσεων;
Όταν δε σήκωσα τα κιλά, δεν μπορώ να
περιγράψω τι ένιωσα. Δεν μπορείς να τα
βάλεις με το Θεό ούτε με τη φύση.
Όταν, να, τι, να= συνδέουν τις προτάσεις
μεταξύ τους

163. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΚΥΡΙΕΣ ή
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ
ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ
ή
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ

164. Α. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
 Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι
ανεξάρτητη;
Ο προπονητής φώναζε στους
ποδοσφαιριστές να βγουν μπροστά και να
παλέψουν για τη νίκη.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο προπονητής φώναζε στους
ποδοσφαιριστές…

165. Β. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
 Ποια από τις παρακάτω προτάσεις
εξαρτάται από κάποια άλλη;
Νόμιζα ότι τελικά αυτός θα έκοβε
πρώτος το νήμα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: …ότι τελικά αυτός θα έκοβε
πρώτος το νήμα.

166. Ας χωρίσουμε τις παρακάτω
περιόδους σε προτάσεις:
 [Πολλοί θεατές έδειχναν] (να είναι δυσαρεστημένοι με την
εικόνα της ομάδας τους).
 ΚΑΝΕ ΤΟ ΙΔΙΟ:
Πολλοί αθλητές παίρνουν αναβολικά για να
μπορούν να πετυχαίνουν υψηλά ρεκόρ.
ΚΥΡΙΑ
ΠΡΟΤΑΣΗ
ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΑ
ΠΡΟΤΑΣΗ

167. ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
Συνδέονται όμοιες προτάσεις
ΚΥΡΙΕΣ+ΚΥΡΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ+ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ

168. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
Συνδέονται ανόμοιες προτάσεις
ΚΥΡΙΕΣ+ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ

169. Με ποιες λέξεις συνδέονται οι
προτάσεις στην Παρατακτική
σύνδεση;
 ΜΕ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΥΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ
Και, ούτε, ή , είτε, παρά, αλλά, όμως, όχι
μόνο…αλλά και, ωστόσο, λοιπόν, δηλαδή

170. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
 Όχι μόνο βγήκε πρώτος, αλλά και
πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ.
 Πρέπει να προπονούμαι κάθε μέρα
και να γυμνάζομαι πολύ.
 Έφτασε λοιπόν ο χειμώνας!

171. ΠΡΟΣΟΧΗ!
 Πριν από τα και, ή, είτε, όμως ΔΕΝ
βάζουμε ΚΟΜΜΑ!
 Το ωστόσο μπαίνει μετά από τελεία!
 Το αλλά μπαίνει μετά από κόμμα!

172. ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ
 Λέξεις, φράσεις, προτάσεις
συνδέονται με κόμμα!
Θύμωσε πολύ, φώναζε,
χειρονομούσε, ήταν έξω φρενών!

173. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
 Η Μαρία, ο Χρήστος, η Νικόλ είναι οι
καλύτεροί μου φίλοι.
 Ήταν όμορφος, ψηλός, ξανθός,
γεμάτος αυτοπεποίθηση.

174. ΑΦΗΓΗΣΗ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ=
ΜΟΝΟ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ=
ΣΧΟΛΙΑ

175. ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ
Α΄ ΠΡΟΣΩΠΟ= ο
αφηγητής συμμετέχει στα
γεγονότα
Β΄ ΠΡΟΣΩΠΟ= ο
αφηγητής δε
συμμετέχει στα
γεγονότα

176. Ποιος αφηγείται;
Ποιοι συμμετέχουν στα γεγονότα;
Σε ποιο χρόνο αφηγείται;
Ο Λούης δεν άργησε να ξεπεράσει τον
Αυστραλό, ο οποίος λίγο αργότερα
λιποθύμησε και εγκατέλειψε τον αγώνα. Ο
Λούης πλησίαζε τώρα στο στάδιο, ενώ ο
κόσμος είχε ξεχυθεί στους δρόμους και
πανηγύριζε. Σε λίγο οι θεατές του σταδίου
είδαν τον Λούη με τον αριθμό 17 στη
φανέλα να κατευθύνεται τρέχοντας προς το
τέρμα! Η χαρά των Ελλήνων θεατών δεν
περιγράφεται! Αγκάλιαζαν ο ένας τον άλλο,
φώναζαν ρυθμικά συνθήματα υπέρ του
νικητή και όλοι, επίσημοι και μη, ήθελαν να
τον συγχαρούν και να του σφίξουν το χέρι.

177. ΧΡΟΝΟΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Τα γεγονότα με τη
σειρά που γίνονται.
Έναρξη από έναΈναρξη από ένα
σημαντικό γεγονόςσημαντικό γεγονός
καικαι flash back.flash back.

178. 9η ΕΝΟΤΗΤΑ
Ανακαλύπτω τη μαγεία της
γνώσης

179. Α. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ
 Ο αγώνας έληξε ισόπαλος.
Ας αλλάξουμε λίγο τη σειρά των λέξεων!
• Ισόπαλος έληξε ο αγώνας.

180. Όταν αλλάζουμε τη σειρά των λέξεων
μέσα στην πρόταση χωρίς να αλλάζουμε το
νόημα, τότε δουλεύουμε στον
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΞΟΝΑ ή αλλιώς οριζόντια!

181. Κάνε το ίδιο.
Ο Παρθενώνας βρίσκεται στην Αθήνα.
Στην Αθήνα βρίσκεται ο Παρθενώνας.

182. Κάνε όσες αλλαγές μπορείς στη σειρά
των λέξεων:
Τα ψηφιδωτά της Πέλλας είναι γνωστά σε
ολόκληρο τον κόσμο.
Σε ολόκληρο τον κόσμο είναι γνωστά τα
ψηφιδωτά της Πέλλας.
Είναι γνωστά σε ολόκληρο τον κόσμο τα
ψηφιδωτά της Πέλλας.
Της Πέλλας τα ψηφιδωτά είναι γνωστά σε
ολόκληρο τον κόσμο.

183. Β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ
Παλιότερα μας ενδιέφερε η λογοτεχνία.
Μια άλλη λέξη
για το
παλιότερα;
Άλλοτε, παλιά

184. Όταν αλλάζουμε
λέξεις μέσα στην
πρόταση με άλλες
που παίζουν τον
ίδιο ρόλο, τότε
δουλεύουμε στον
παραδειγματικό
άξονα.

185. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ
Η Μαρία σκούπισε τα μάτια της.
αγκάλιασε τη μαμά της.
έπλυνε τα πιάτα.

186. ΠΡΟΣΟΧΗ!
Η Μαρία σκούπισε καθάρισε τα πιάτα.
φίλησε τη γιαγιά της.
ίδιο νόημα
άλλο νόημα

187. Άλλαξε τη σειρά των λέξεων χωρίς να
αλλάξει το νόημα της πρότασης.
Πολλά περιοδικά μένουν για λίγα λεπτά
στα χέρια σας.
Για λίγα λεπτά μένουν στα χέρια σας
πολλά περιοδικά.
Μένουν στα χέρια σας για λίγα λεπτά
πολλά περιοδικά.
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ

188. Ας αλλάξουμε με συνώνυμες τις
υπογραμμισμένες λέξεις/ φράσεις:
Οι άνθρωποι δουλεύουν πολλές ώρες.
εργάζονται
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ

189. Ας αλλάξουμε με συνώνυμες τις
υπογραμμισμένες λέξεις/ φράσεις:
Ο υπάλληλος δε γνώριζε καλά τη
λειτουργία του ηλεκτρονικού υπολογιστή.
ήξερε
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ

190. 10η ΕΝΟΤΗΤΑ10η ΕΝΟΤΗΤΑ
Γνωρίζω τον τόπο μου και τονΓνωρίζω τον τόπο μου και τον
πολιτισμό μουπολιτισμό μου

191. Ας βρούμε τις προτάσεις στοΑς βρούμε τις προτάσεις στο
παρακάτω παράδειγμα:παρακάτω παράδειγμα:
• [Μου[Μου αρέσουναρέσουν περισσότερο οιπερισσότερο οι
παραθαλάσσιες πόλεις], (γιατίπαραθαλάσσιες πόλεις], (γιατί
μπορώ)μπορώ) (να(να κάνωκάνω τα μπάνια μουτα μπάνια μου
το καλοκαίρι).το καλοκαίρι).
• Μου ζήτησε να τον βοηθήσω σταΜου ζήτησε να τον βοηθήσω στα
Μαθηματικά.Μαθηματικά.

192. Ποιες από τις παρακάτω προτάσειςΠοιες από τις παρακάτω προτάσεις
συμπληρώνουν το νόημα μιαςσυμπληρώνουν το νόημα μιας
άλλης;άλλης;
• Κάτι μουΚάτι μου λέειλέει πωςπως μπορείμπορεί νανα έχωέχω καικαι
άδικο.άδικο.
Πώς λέγονται αυτές
οι προτάσεις;
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ή
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ

193. Οι ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟι ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
μπορεί να είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ήμπορεί να είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ή
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος τηςΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος της
ΚΥΡΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ.ΚΥΡΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ.
• ΕίπεΕίπε ότι θα έρθει νωρίςότι θα έρθει νωρίς..
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
στο είπε
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
στο είναι γεγονός

194. Οι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
μπορεί να είναι επιρρηματικοίμπορεί να είναι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί που δηλώνουν:προσδιορισμοί που δηλώνουν:
• ΧΡΟΝΟ=ΧΡΟΝΟ= ΌτανΌταν φτάσεις, τηλεφώνησέ μου.φτάσεις, τηλεφώνησέ μου.
• ΑΙΤΙΑ= Εκνευρίστηκε,ΑΙΤΙΑ= Εκνευρίστηκε, γιατίγιατί του μίλησατου μίλησα
άσχημα.άσχημα.

195. Οι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
μπορεί να είναι επιρρηματικοίμπορεί να είναι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί που δηλώνουν:προσδιορισμοί που δηλώνουν:
• ΣΚΟΠΟ= ΈτρεχεΣΚΟΠΟ= Έτρεχε για ναγια να προλάβει τοπρολάβει το
λεωφορείο.λεωφορείο.
• ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ= Μιλούσε τόσο σιγά,ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ= Μιλούσε τόσο σιγά,
ώστεώστε δεν τον άκουγε κανείς.δεν τον άκουγε κανείς.

196. Οι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟι ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
μπορεί να είναι επιρρηματικοίμπορεί να είναι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί που δηλώνουν:προσδιορισμοί που δηλώνουν:
• ΥΠΟΘΕΣΗ=ΥΠΟΘΕΣΗ= ΕάνΕάν διαβάζεις, θα παίρνειςδιαβάζεις, θα παίρνεις
καλούς βαθμούς.καλούς βαθμούς.
• ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ=ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ= Αν καιΑν και προσπάθησε πολύ,προσπάθησε πολύ,
δεν τα κατάφερε.δεν τα κατάφερε.

197. Βρείτε τις Δευτερεύουσες προτάσεις.Βρείτε τις Δευτερεύουσες προτάσεις.
Ποιες από αυτές είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ,Ποιες από αυτές είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ,
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ή επιρρηματικοίΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ή επιρρηματικοί
προσδιορισμοί;προσδιορισμοί;
Όλες οι αλλαγές που συμβαίνουν,Όλες οι αλλαγές που συμβαίνουν,
ταχύτατες, απροσδόκητες αλλά καιταχύτατες, απροσδόκητες αλλά και
αντιφατικές, δεν ξέρω αν πρέπει να μεαντιφατικές, δεν ξέρω αν πρέπει να με
κάνουν να χαίρομαι ή να λυπάμαι.κάνουν να χαίρομαι ή να λυπάμαι.

198. Βρείτε τις λέξεις που συνδέουν τιςΒρείτε τις λέξεις που συνδέουν τις
προτάσεις:προτάσεις:
Όλες οι αλλαγές που συμβαίνουν,Όλες οι αλλαγές που συμβαίνουν,
ταχύτατες, απροσδόκητες αλλά καιταχύτατες, απροσδόκητες αλλά και
αντιφατικές, δεν ξέρω αν πρέπει να μεαντιφατικές, δεν ξέρω αν πρέπει να με
κάνουν να χαίρομαι ή να λυπάμαι.κάνουν να χαίρομαι ή να λυπάμαι.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: που, αν, να, να, ή,ΑΠΑΝΤΗΣΗ: που, αν, να, να, ή,
νανα

199. Οι λέξεις (π.χ. ότι, πως, γιατί, αν, για να…)Οι λέξεις (π.χ. ότι, πως, γιατί, αν, για να…)
που συνδέουν τις προτάσεις αυτέςπου συνδέουν τις προτάσεις αυτές
λέγονται:λέγονται:
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

200. Όταν μια πρόταση εξαρτάται απόΌταν μια πρόταση εξαρτάται από
μια άλλη, τότε έχουμε:μια άλλη, τότε έχουμε:
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
Θέλω να πετύχω.
ΚΥΡΙΑ+
ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΑ

201. ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ
στην ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗστην ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
• Όταν η ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ είναιΌταν η ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ είναι
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ή ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ή ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ρήματος,ρήματος, ΔΕΝ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΟΜΜΑ!ΔΕΝ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΟΜΜΑ!
Προσπάθησε να πετύχει νέο ρεκόρ.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ στο
προσπάθησε

202. ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ
στην ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗστην ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
• Όταν η ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ είναιΌταν η ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ είναι
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ,ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ,
τότετότε ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΟΜΜΑ!ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΟΜΜΑ!
Δεν τα κατάφερε, γιατί τραυματίστηκε.
Επιρρηματικός
προσδιορισμός

203. Ας θυμηθούμε την ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗΑς θυμηθούμε την ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ
ΣΥΝΔΕΣΗ:ΣΥΝΔΕΣΗ:
• Οι μαθητές μπήκαν στις τάξεις τουςΟι μαθητές μπήκαν στις τάξεις τους καικαι
κάθισαν στις θέσεις τους.κάθισαν στις θέσεις τους.
ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΟΜΟΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ=
ΚΥΡΙΕΣ+ΚΥΡΙΕΣ,
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ+ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣ
ΕΣ

204. «»,.:…!—()
Τιείναιόλααυτά;
ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

205. Ποια είναι τα ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ;Ποια είναι τα ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ;
• ΤΕΛΕΙΑ .ΤΕΛΕΙΑ . Δηλώνει παύση.
Η Μήλος έχει ωραίες παραλίες.

206. • ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ ·· Δηλώνει μικρή
παύση.
Το ήξερε ·· αλλάαλλά δεν έκανε τίποταδεν έκανε τίποτα..

207. • ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ :ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ : Ακολουθούν τα λόγια
κάποιου σε Ευθύ
Λόγο.
Ο Γιάννης είπε: «Θα ήθελα να σας συγχαρώ για
την επιτυχία σας.»

208. • ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ «»ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ «» Περικλείουν τα λόγια
κάποιου, ρητά, γνωμικά,
παροιμίες, τίτλους βιβλίων,
περιοδικών κτλ.
Η στάση του θύμισε το «μολών
λαβέ».

209. • ΠΑΥΛΑ -ΠΑΥΛΑ - Δηλώνει ότι γίνεται
διάλογος.
-Τι κάνεις;
- Καλά είμαι.

210. • ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ - -ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ - - Περιλαμβάνει μια
επιπλέον
πληροφορία, ένα
σχόλιο.
Εκείνη τη στιγμή – και ευχαριστώ το Θεό γι’
αυτό – βρήκα τη δύναμη να σταθώ στα πόδια
μου.

211. • ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ()ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ () Περιλαμβάνει μια
δευτερεύουσα
πληροφορία.
Τα σημεία στίξης (παύλα, τελεία, άνω τελεία…) είναι
σημαντικά στο γραπτό λόγο.

212. • ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ …ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ … Δηλώνει κάτι το
υπονοούμενο ή ότι δεν
μπορούμε να
συνεχίσουμε να
μιλάμε.
Δεν ήταν ανάγκη να μου φέρεις δώρο. Αφού
ξέρεις…

213. • ΚΟΜΜΑ ,ΚΟΜΜΑ , Χωρίζει διάφορους όρους
μεταξύ τους.
1. ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ: Το καράβι περνά από την
Τήνο, τη Μύκονο, τη Σύρο.
2. ΚΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ: Γιάννη, έλα να φάμε.
3. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ: Δυστυχώς, δεν τα
καταφέραμε.
4. ΜΕΤΟΧΕΣ: Περάσαμε όμορφα, ακούγοντας
μουσική.

214. • ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ ;ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ ; Δηλώνει απορία,
ερώτηση.
Πού είναι ο σταθμός του τρένου;

215. • ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ !ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ ! Δηλώνει συναισθήματα,
όπως θαυμασμό!
Θεέ μου! Τι συμφορά!