More Related Content
Similar to หลักปฏิรูปเทสในพระพุทธศาสนากับการประยุกต์ใช้ในสังคมไทย
Similar to หลักปฏิรูปเทสในพระพุทธศาสนากับการประยุกต์ใช้ในสังคมไทย (20)
More from Padvee Academy (20)
หลักปฏิรูปเทสในพระพุทธศาสนากับการประยุกต์ใช้ในสังคมไทย
- 5. การอยู่ในถิ่นที่เหมาะสม มี ๓ นัยยะ
• ๑. ถิ่นที่บริษัท ๔ คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา สัญจรไปมา มีการบาเพ็ญ
บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ดาเนินไปอยู่ มีพระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองอยู่
• ๒. สถานที่ตรัสรู้ สถานที่ทรงแสดงปฐมเทศนา สถานที่แสดงยมกปาฏิหาริย์
สถานที่เสด็จลงจากเทวโลก และสถานที่พระองค์ประทับอยู่
• ๓. มัชฌิมประเทศ ซึ่งเป็นที่อุบัติแห่งพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า พระ
มหาสาวกพุทธอุปัฏฐาก พระพุทธมารดา พระพุทธบิดา และพระเจ้าจักรพรรดิ
จัดเป็นถิ่นที่เหมาะสม
“ท่านจึงเรียกการอยู่ในถิ่นเช่นนี้ว่าเป็นมงคล
เพราะเป็นเหตุให้ผู้อยู่ได้สวรรค์สมบัติและนิพพานสมบัติ”
- 7. (ก) ปฏิรูปเทสเกี่ยวกับที่อยู่อาศัย
• ๑) ไม่อนุญาตให้สร้างกุฏิเพื่อตนด้วยการขอให้ใหญ่เกิน
หรือไม่ให้สงฆ์แสดงที่ให้ก่อน
• ๒) ไม่อนุญาตให้สร้างวิหารให้ใหญ่ โดยสงฆ์มิได้แสดงที่ให้ก่อน
• ๓) อนุญาตรุกขมูลเสนาสนะ (อยู่โคนไม้เป็นวัตร ไม่อยู่ในที่มุงบัง)
ตลอด ๘ เดือนเท่านั้น
• ๔) ไม่อนุญาตให้พอกหลังคาวิหารเกิน ๓ ชั้น
• ๕) อนุญาตให้สมมติสีมา
• ๖) อนุญาตให้สมมติสมานสังวาสสีมาเป็นแดนอยู่ปราศจากไตรจีวร
ฯลฯ
- 10. (ค) ปฏิรูปเทสของสังคมสงฆ์ในระหว่างฤดูฝน
• ปฏิรูปเทสของสังคมสงฆ์ในระหว่างฤดูฝน หรือที่เรียกกันว่าการ
อยู่จาพรรษาอันเป็นข้อวัตรปฏิบัติของภิกษุสงฆ์ในพระพุทธศาสนา มี
แนวคิดเพื่อให้ภิกษุอยู่ในถิ่นที่เหมาะสม คืออยู่ในอาวาสใดอาวาสหนึ่ง
อันสมควรแก่สภาวะตามฤดูกาล เนื่องจากความเป็นอยู่ของภิกษุสงฆ์
จาเป็ นต้องอาศัยศรัทธาของอุบาสก อุบาสิกาเป็ นผู้ให้การอุปถัมภ์
ดังนั้นการประพฤติปฏิบัติของภิกษุสงฆ์ ต้องเป็นไปเพื่อรักษาซึ่งศรัทธา
- 11. (ง) ปฏิรูปเทสเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม
• ๑. ไม่อนุญาตให้พรากภูตคาม๒๘ (การทาลายต้นไม้และพันธ์พืช)
• ๒. ไม่อนุญาตให้ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ หรือบ้วนน้าลายลงใน
ของเขียว (พืชพันธุ์ไม้)
• ๓. ไม่อนุญาตให้ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ หรือบ้วนน้าลายลงในน้า
• ๔. ไม่อนุญาตให้เผาหญ้า
- 13. จักกสูตร
• พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย จักร ๔ ประการนี้เป็นเหตุให้
เทวดาและมนุษย์ผู้ประกอบแล้วเป็นไปได้ และถึงความเป็นใหญ่
ความไพบูลย์ในโภคะทั้งหลายต่อกาลไม่นานนัก จักร ๔ ประการ
อะไรบ้าง คือ
๑. ปฏิรูปเทสวาสะ (การอยู่ในถิ่นที่ดี)
๒. สัปปุริสูปัสสยะ (การสมาคมกับสัตบุรุษ)
๓. อัตตสัมมาปณิธิ (การตั้งตนไว้ชอบ)
๔. ปุพเพกตปุญญตา (ความเป็นผู้ได้ทาความดีไว้ก่อนแล้ว)
- 15. สรุปความหมายของปฏิรูปเทส
• จากคาอธิบายความต่างๆ สรุปความหมายของปฏิรูปเทสออกได้
๒ นัย คือ
• นัยทางโลกียธรรม หมายถึงถิ่นที่เหมาะสม ถิ่นที่สมควรที่จะดารงชีวิต
อยู่ สามารถสร้างความเจริญของชีวิตได้โดยง่าย
• นัยทางโลกุตตรธรรม หมายถึง ถิ่นที่เหมาะสมสาหรับผู้ต้องการ
ประพฤติปฏิบัติธรรมโดยมีผู้รู้ผู้ทรงธรรมอยู่เกื้อหนุนให้บุคคลที่มีความ
ต้องการที่จะบรรลุมรรคผลนิพพาน สามารถเจริญในธรรม และหลุด
พ้นได้โดยง่าย
- 16. องค์ประกอบของปฏิรูปเทส
• (๑) อาวาสสัปปายะ คือ ถิ่นที่อยู่ หรือสถานที่อยู่ที่มีสิ่งแวดล้อมที่ดี
เป็นสถานที่ที่มีสภาพทางภูมิศาสตร์ดี มีสภาพดินฟ้ าอากาศเหมาะ
แก่การอยู่อาศัย โดยเอื้อประโยชน์สองประการ คือ เหมาะแก่การ
อยู่อาศัย และเหมาะสมต่อการประกอบอาชีพ
• (๒) ปุคคลสัปปายะ คือ เป็นสถานที่ที่มีบุคลากรที่ดี เป็นสถานที่ที่
อุดมไปด้วยผู้ทรงภูมิปัญญา มีผู้รู้ มีผู้มีความสามารถ มีบัณฑิต
นักปราชญ์ ผู้ทรงธรรมคุณธรรมอยู่มาก
- 17. องค์ประกอบของปฏิรูปเทส
• (๓) อาหารสัปปายะ คือ อยู่ในท้องถิ่นนั้นมีอาหารสมบูรณ์ เพราะ
อาหารถือได้ว่าเป็นปัจจัยที่สาคัญที่สามารถทาให้ร่างกายมีกาลัง
ในการประกอบกิจการงานต่าง การเลือกอยู่ในถิ่นที่มีความอุดม
สมบูรณ์ย่อมเป็นเครื่องช่วยส่งเสริม เกื้อหนุนให้บุคคลนั้นถึงความ
เจริญและความเป็นมงคลได้อีกทางหนึ่ง
• (๔) ธรรมสัปปายะ คือ เป็นสถานที่ที่มีคาสอนของพระพุทธศาสนา
แผ่ไปถึง ซึ่งผู้คนในถิ่นนั้นสามารถให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนา
ได้
- 19. ความสาคัญของปฏิรูปเทส
ความสาคัญของการอยู่ในปฏิรูปเทส
เป็นเหตุให้ผู้อยู่ได้บาเพ็ญอนุตตริยกิจ ๖ ประการ
• ๑. ให้ผู้อยู่ได้เห็นพระพุทธเจ้า เห็นสาวกของพระองค์ หรือเห็นผู้ประพฤติดีปฏิบัติชอบ
• ๒. ให้ผู้อยู่ได้ฟังโอวาทของพระพุทธเจ้า และของสาวกของพระองค์ หรือได้ฟังคาสอน
ของนักปราชญ์ราชบัณฑิตอื่นอีก
• ๓. ให้ผู้อยู่ได้ศรัทธาเชื่อในคุณของพระรัตนตรัย และเชื่อกรรมเชื่อผลของกรรม
• ๔. ให้ผู้อยู่ได้ศึกษาในศีลสมาธิปัญญา แล้วน้อมเข้ามาถือปฏิบัติ อบรมกายวาจาใจ
• ๕. ให้ผู้อยู่ได้ปรนนิบัติพระรัตนตรัย หรือผู้ประพฤติปฏิบัติชอบ และผู้ทรงศีล
• ๖. ให้ผู้อยู่ได้ระลึกถึงคุณพระรัตนตรัย และคุณของผู้ทรงคุณอื่นอีกเป็นอารมณ์
- 20. เป้ าหมายของการอยู่ในปฏิรูปเทส
• ๑) ทิฏฐธัมมิกัตถะ หรือประโยชน์ของการดาเนินชีวิตในปัจจุบัน
เป็นประโยชน์ในปัจจุบัน ประโยชน์สุขสามัญที่มองเห็นกันในชาติ
นี้ ที่คนทั่วไปปรารถนา มีทรัพย์ ยศ เกียรติ ไมตรี เป็นต้น
• ๒) สัมปรายิกัตถะ หรือประโยชน์ของการดาเนินชีวิตในกาลเบื้อง
หน้า คือการดาเนินชีวิตเพื่อประโยชน์เบื้องหน้า ซึ่งเป็นผลมาจาก
การบาเพ็ญประโยชน์ที่สมบูรณ์ในปัจจุบันส่งผลให้ชีวิตในอนาคต
ตลอดถึงในภพหน้า
เป้ าหมายในระดับโลกิยะ
- 21. เป้ าหมายของการอยู่ในปฏิรูปเทส
• ปรมัตถะ หรือประโยชน์สูงสุดในการดาเนินชีวิต อันเป็นจุดหมาย
สูงสุดของมนุษย์ตามหลักคาสอนในพระพุทธศาสนา เพื่อสลัดตน
ออกจากทุกข์ทั้งปวง และเพื่อทาพระนิพพานให้แจ้ง หรือเรียกว่า
ประโยชน์ที่เป็นสาระแท้จริงของชีวิต ซึ่งเป็นจุดมุ่งหมายขั้นสุดท้าย
ในทางพระพุทธศาสนาที่ทุกชีวิตควรจะเข้าถึง
เป้ าหมายในระดับโลกุตตระ
นิพฺพาน ปรม สุข
พระนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง"
- 28. ๒. อาหารเป็นที่สบาย
• อาหารเป็นที่สบาย คือ การตั้งโรงทานเลี้ยงอาหารญาติโยมที่มาวัด
อย่างเท่าเทียมกันทุกคน บริการให้ความสะดวก โดยไม่ให้ญาติ
โยมเกิดความกังวล รวมทั้งดูแลเอาใจใส่ภัตตาหารที่ญาติโยม
นามาถวายพระและให้ความเคารพในทานของญาติโยม
- 33. เคล็ดลับการรักษาอาสาสมัครช่วยงานวัด
• ๑. ต้องเลี้ยงเขาให้อิ่ม เราต้องคานึงว่าคนที่มาช่วยวัดนั้น เขาเสีย
งาน ทิ้งอาชีพมาช่วยเรา เพราะฉะนั้นต้องไม่ให้เขาควักเงินซื้อข้าว
กินอีก เราต้องเลี้ยงข้าวปลาอาหารให้อิ่ม เขาจะช่วยงานเราได้
อย่างเต็มที่
• ๒. ต้องให้เขานอนให้อิ่ม เราก็จัดให้เป็นระเบียบเรียบร้อย พอถึง
เวลานอนก็ให้นอนพร้อมกัน ตื่นพร้อมกัน ไม่อย่างนั้นคนหนึ่งนอน
อีกคนหนึ่งคุย ผลสุดท้ายไม่มีใครหลับสักคน
- 34. ๔. ธรรมะเป็นที่สบาย
• คือ เป็นสถานที่ที่มีคาสอนของพระพุทธศาสนาแผ่ไปถึง ซึ่งผู้คนใน
ถิ่นนั้นสามารถให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนาได้ เมื่อประชาชนมา
วัดแล้ว จะไม่ให้กลับบ้านมือเปล่า ต้องได้รู้ธรรมะและได้ข้อคิด
กลับไปใช้ในชีวิตประจาวัน
- 44. เอกสารอ้างอิง
• พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทตฺตชีโว). ปฏิรูปเทส ๔ สูตรสาเร็จการบริหารวัด. กรุงเทพฯ :
เพาเวอร์ปริ้น.
• พระปลัด ประเสริฐ อานนฺโท (ชูศรี). “ศึกษาวิเคราะห์คุณค่าและความสาคัญของปฏิรูปเทสใน
พระพุทธศาสนาเถรวาท”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย :
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๒.