Με βάση το σχολικό εγχειρίδιο

2. Κοινωνιολογία:
Κοινωνία +
λόγος
δηλ. η μελέτη
της κοινωνίας.
Η ονομασία του όρου
οφείλεται στον Αύγουστο
Κοντ.
Αποτελεί σύνθεση του
λατινικού "socius" και του
ελληνικού όρου "λόγος"
(sociologie).
Φωτ. Πίνακας του Τζακ
Βετριάνο

3. Η γέννηση της
Κοινωνιολογίας
0 Η Κοινωνιολογία είναι μια από
τις Κοινωνικές Επιστήμες και
μάλιστα είναι από τις πιο
πρόσφατες, αφού «γεννήθηκε»
στη Δυτική Ευρώπη κατά τον
19ο αιώνα.
0 Το ότι αναπτύχθηκε τόσο αργά
δεν σημαίνει ότι τις
προηγούμενες κοινωνίες δεν
τις απασχολούσαν προβλήματα
σχετικά με το αντικείμενό της
Κοινωνιολογίας (π.χ.
ανισότητα, φτώχεια κ.λπ.)
0 Οι προηγούμενες κοινωνίες
όμως χαρακτηρίζονται από το
θεοκρατικό τους πνεύμα (την
«εξήγηση» για όλα τα
προβλήματα των ατόμων και
των κοινωνιών, αναλαμβάνει
να την δώσει η θρησκεία).

4. Γεγονότα που συνετέλεσαν στην
αναγκαιότητα της γέννησης της
Κοινωνιολογίας
0 Η Κοινωνιολογία ως
αποτέλεσμα είναι ανάπτυξη
και αντίδραση ταυτόχρονα σε
τρία σημαντικά γεγονότα που
συνέβησαν στην Ευρώπη του
18ου αιώνα: Το πρώτο από
αυτά τα γεγονότα υπήρξε ο
Διαφωτισμός (σημαντικό
πνευματικό κίνημα, που
τοποθετείται στα τέλη του
17ου αιώνα και αρχές του 18ου
αιώνα - ορθολογιστικός
τρόπος σκέψης ), η Γαλλική
Επανάσταση (1789) και η
Βιομηχανική Επανάσταση.

5. Μερικές από τις αλλαγές που
συγκλόνισαν την ευρωπαϊκή κοινωνική
πραγματικότητα της εποχής εκείνης…
0 Εισαγωγή της μηχανής
στους χώρους δουλειάς,
0 Η ανάπτυξη του
σιδηροδρομικού δικτύου,
0 Η έξοδος των αγροτών
από την ύπαιθρο,
0 Η εμφάνιση της εργατικής
τάξης,
0 Η συγκέντρωση μεγάλου
αριθμού ανθρώπων στις
πόλεις
0 Οι αλλαγές που συντελούνται
προκαλούν στον κόσμο
μεγάλη ανασφάλεια και
ανησυχία, αφού διαλύονται
οι παραδοσιακοί κοινωνικοί
δεσμοί, επηρεάζονται οι
λειτουργίες της οικογένειας,
δημιουργούνται νέες τεχνικές
παραγωγής και αναδύονται
νέες κοινωνικές τάξεις.
Εμφανίζονται νέα ήθη και
μαζί τεράστια προβλήματα.

6. Παιδική εργασία, άθλιες συνθήκες δουλειάς, μικρά
μεροκάματα χωρίς συγκεκριμένο ωράριο εργασίας…
Μερικά από τα προβλήματα που οδήγησαν στην
ανάγκη για επιστημονική διερεύνηση των αιτιών…

7. Όλιβερ Τουίστ: το
δεύτερο
μυθιστόρημα του
Άγγλου
μυθιστοριογράφου
Κάρολου Ντίκενς.
Αναφέρεται στην Αγγλία του
19ου αιώνα με τις τεράστιες
ανισότητες: Εργάτες, παιδιά
σκλάβων, υποσιτιζόμενοι
μαθητευόμενοι,
καπνοδοχοκαθαριστές,
άνθρωποι που δούλευαν στα
σπίτια τους και
τυφλωνόντουσαν από την
πείνα, ήταν οι φρικτές
εικόνες της εποχής….

8. Αντικείμενο της
Κοινωνιολογίας
0 Η Κοινωνιολογία ερευνά την
ανθρώπινη συμπεριφορά
όπως αυτή εκδηλώνεται στο
πλαίσιο μιας ομάδας και
πάντα σε σχέση με άλλα
άτομα και με άλλες ομάδες.
0 Είναι μοναδική επιστήμη,
γιατί δεν εστιάζει στο
άτομο, αλλά ασχολείται με
το κοινωνικό σύνολο και
συνεπώς επικεντρώνεται
στις κοινωνικές σχέσεις του
ατόμου και των ομάδων των
σύγχρονων κοινωνιών.
0 Η Κοινωνιολογία λοιπόν
έχει ως αντικείμενο
μελέτης τα κοινωνικά
φαινόμενα, τη δράση
των κοινωνικών
ομάδων, τις σχέσεις
μεταξύ ατόμου και
ομάδων, τις σχέσεις
μεταξύ κοινωνικών
ομάδων, τις κοινωνικές
διαδικασίες και
ειδικότερα το
μετασχηματισμό των
κοινωνιών.

9. Η Κοινωνιολογία επειδή είναι
επιστήμη, δεν κάνει ηθικές κρίσεις…
0 Ο κοινωνιολόγος μελετά
κάποιο κοινωνικό
φαινόμενο ή κάποιο θεσμό
ώστε να δώσει μια
εξήγηση για τη δημιουργία
του φαινομένου και να
αναλύσει πιθανές
συνέπειες πάνω στο
ευρύτερο σύνολο, χωρίς να
κάνει κρίσεις εάν το
φαινόμενο είναι «σωστό»,
«ηθικό» κ.λπ. Μελετά τις
καταστάσεις όπως είναι
και όχι όπως θα έπρεπε να
είναι.

10. Ο κοινωνιολόγος Α.
Γκίντενς προκειμένου να
περιγράψει το
αντικείμενο της
κοινωνιολογίας, θέτει
ένα ερώτημα: «ποια είναι
η σχέση του έρωτα με το
γάμο»;
Φωτογραφία: Antonio
Canova, "Έρωτας και
Ψυχή" (1787).
Mουσείο Λούβρου.

11. Ιστορικές μελέτες έδειξαν ότι
στην Ευρώπη του Μεσαίωνα…
0 …σχεδόν κανείς δεν
παντρευόταν από έρωτα
και συνεπώς ο έρωτας δεν
ήταν μια εμπειρία που
είχαν ζήσει οι
περισσότεροι άνθρωποι
ούτε συνδεόταν
αναγκαστικά με το γάμο.
0 Υπήρχε μάλιστα και
γνωμικό της εποχής που
έδειχνε τις σχετικές
αντιλήψεις: «είναι
μοιχεία να αγαπάς τη
γυναίκα σου ερωτικά».
0 Ο γάμος την εποχή εκείνη
είχε καθαρά πρακτικούς
σκοπούς: οι άνθρωποι
παντρεύονταν για να
παραμείνει η περιουσία στην
οικογένεια.
0 Μετά το γάμο έρχονταν πιο
κοντά και γίνονταν στενοί
σύντροφοι. Αυτό γινόταν
πάντα μετά το γάμο και ποτέ
πριν.
0 Οι σεξουαλικές σχέσεις πριν
από το γάμο ή μέσα σ' αυτόν
δεν είχαν σχέση με αυτό που
σήμερα αποκαλούμε έρωτα.

12. Οι αντιλήψεις περί
έρωτα σήμερα είναι
τελείως
διαφορετικές από
τον Μεσαίωνα…
Αυτή η αλλαγή οφείλεται σε
μακροχρόνιες, σύνθετες,
ιστορικές διαδικασίες. Αυτές
τις διαδικασίες μελετά η
Κοινωνιολογία.
Φωτ. Πίνακας του Frank Bernard
Dicksee, «Ρωμαίος και Ιουλιέτα

13. Ο Τριστάνος και
Ιζόλδη αποτελεί
έναν από τους
ποιητικότερους
θρύλους
του Μεσαίωνα…

14. Κοινωνιολογική
φαντασία
(Τ.Ρ. Μιλς)
Είναι ικανότητα των ατόμων
να συνδέουν αυτό που
συμβαίνει στην προσωπική
τους ζωή με τα ιστορικά και
κοινωνικά γεγονότα.
(Ας σκεφτούμε τον εαυτό μας
από κάποια απόσταση και
«έξω» από την καθημερινή
μας ρουτίνα)…
Για παράδειγμα, το να μείνει
κανείς άνεργος σήμερα,
ερμηνεύεται με βάση τις
οικονομικές, κοινωνικές και
πολιτικές συνθήκες, την άνιση
κατανομή του πλούτου, την
εκμετάλλευση κ.ά. (δηλ.
αξιοποίηση κοινωνικής
θεωρίας) και δεν μπορεί να
εκληφθεί και να ερμηνευθεί
ως προσωπική αποτυχία του
ατόμου ούτε να συνδεθεί με
την «τεμπελιά»!

15. Διαφορές ανάμεσα στην κοινωνική
θεωρία και στην καθημερινή θεωρητική
σκέψη:
0 Η κοινωνική θεωρία είναι πιο
συστηματική από την
καθημερινή θεωρητική σκέψη
(κανόνες λογικής, λογική
ακολουθία κ.λπ.)
0 Κατά την διαδικασία της
λογικής διάταξης των ιδεών
προκύπτουν «δευτερογενή»
προβλήματα που σχετίζονται
με το αντικείμενο
μελέτης/έρευνας. Π.χ. το
φαινόμενο της ανεργίας οδηγεί
στην μελέτη της αγοράς
εργασίας, στην δομή του
οικονομικού συστήματος κ.λπ.
0 Υπάρχουν πράγματα στον κόσμο
για τα οποία δεν έχουμε άμεση
εμπειρία. Έτσι, ενώ στην
καθημερινότητά μας για να
διαμορφώσουμε άποψη
συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε
ως «μπούσουλα» τα βιώματά μας,
στην κοινωνική θεωρία εάν
περιοριζόμαστε σ΄αυτό δεν θα
ήταν «επιστημονικά ασφαλές».
0 Συχνά η κοινωνική θεωρία έρχεται
να ανατρέψει την απλοποιημένη
και συνήθως μη ορθολογική
κατανόηση της πραγματικότητας.
0 Η κοινωνική θεωρία μας βοηθά να
κατανοήσουμε καλύτερα τα
γεγονότα και να αντιληφθούμε τις
αιτίες των κοινωνικών
φαινομένων.

16. Η «κοινωνιολογική
φαντασία»…
0 Αμφισβητεί τις
κοινότοπες ερμηνείες,
αντιπαρατίθεται στη
συμβατική «γνώση» και
στις ιδέες που οι
άνθρωποι άκριτα,
θεωρούν αληθείς, χωρίς
να τις έχουν υποβάλει
σε κανέναν έλεγχο
λογικής.