Αρχές Κοινωνικών Επιστημών Β' Λυκείου - Ανθρωπιστικές Σπουδές Σενάριο διδασκαλίας

1. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Μάθημα: Αρχές Κοινωνικών Επιστημών
(Τάξη Β΄-Ανθρωπιστικές Σπουδές)
Διδάσκουσα καθηγήτρια: Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2. Η επιστήμη προϋποθέτει:
• Τη χρήση
συστηματικών μεθόδων
έρευνας
• Την ανάλυση και
ερμηνεία των
ευρημάτων της έρευνας
• Την εξαγωγή
συμπερασμάτων
«Επιστήμη» από το ρήμα
«επίσταμαι» δηλ. «αποκτώ γνώση
και μπορώ να την χρησιμοποιώ».

3. Δηλαδή, αλλάζει
καθώς περνά ο
χρόνος και καθώς
μεταβάλλονται οι
οικονομικές,
κοινωνικές και
πολιτικές συνθήκες.
Φωτ. Ο Γαλιλαίος στην
Ιερά Εξέταση, πίνακας
του Κριστιάνο Μπάντι
Η επιστήμη είναι κοινωνικό και
ιστορικό φαινόμενο…

4. Ο τρόπος με τον οποίο
εμφανίζεται, ένα
φυσικό ή κοινωνικό
συμβάν, οτιδήποτε
συλλαμβάνει η
ανθρώπινη συνείδηση
μέσω των αισθήσεων,
οτιδήποτε γίνεται
αντιληπτό μέσω της
ανθρώπινης
παρατήρησης.
Φαινόμενο είναι…

5. Οι επιστήμες ανάλογα με το
αντικείμενο μελέτης τους
χωρίζονται σε:

6. • Μελετούν τα φυσικά
φαινόμενα.
Προσπαθούν να βρουν
ανάμεσα σ’ αυτά
σχέσεις αιτίας-
αποτελέσματος (δηλ.
πώς ένα φαινόμενο
σχετίζεται με κάποιο
άλλο).
• Σκοπός τους είναι η
ανάπτυξη καθολικών
αιτιατών νόμων (δηλ
σχέσεων ανάμεσα σε
φυσικά φαινόμενα που
ισχύουν παντού και
πάντα).
• Εργαλεία τους είναι η
παρατήρηση και το
πείραμα.
Φυσικές επιστήμες

8. • Μελετούν τα κοινωνικά
φαινόμενα (οικονομικά
φαινόμενα, κοινωνικές
σχέσεις/προβλήματα,
ψυχολογικά φαινόμενα
κ.ά.).
• Δεν διατυπώνουν νόμους
αλλά τάσεις.
• Τάση είναι η δυναμική
που δημιουργούν τα
δεδομένα προς μια
κατεύθυνση. Η τάση
όμως, δεν
πραγματοποιείται πάντα.
Π.χ. η φτώχεια και η
ανεργία μπορεί να
οδηγήσουν σε εξέγερση
αλλά αυτή η τάση μπορεί
να ακυρωθεί από άλλους
παράγοντες.
Κοινωνικές επιστήμες

10. • Η γνώση του
παρελθόντος (ιστορία)
βοηθά στην καλύτερη
κατανόηση του παρόντος.
• Η γνώση άλλων
πολιτισμών βοηθά στην
κατανόηση του δικού μας
πολιτισμού.
• Η γνώση ότι οι κανόνες,
οι αξίες κ.λπ. που
ισχύουν, έχουν
δημιουργηθεί σε
συγκεκριμένες συνθήκες
και γι’ αυτό στο μέλλον
μπορεί να αλλάξουν.
• Οικονομικά-κοινωνικά
και πολιτικά φαινόμενα
είναι σε συνεχή
αλληλεξάρτηση.
Γενικές αρχές
κοινωνικών επιστημών

11. Στο μεγάλο αυτό έργο (5 επί 7,7
μ.!) απεικονίζεται (με μία
θαυμάσια απόδοση του βάθους)
η ονομαστή στην αρχαιότητα
φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας,
μέσα στην οποία φιλόσοφοι,
επιστήμονες και ποιητές της
αρχαιότητας αναζητούν την
αλήθεια μέσω του διαλόγου.
Κεντρικές φιγούρες του πίνακα
είναι ο Πλάτων και ο μαθητής
του Αριστοτέλης. Ο Πλάτων
έχει στραμμένο το χέρι του προς
τα πάνω, δείχνοντας τον ουρανό
(κόσμος ιδεών), ενώ ο
Αριστοτέλης προς τα κάτω,
δείχνοντας την γη (μελέτη των
φαινομένων), συμβολίζοντας
τους
διαφορετικούς φιλοσοφικούς
προσανατολισμούς τους.
Πλάτωνας και Αριστοτέλης: «Η Σχολή
των Αθηνών», νωπογραφία του Ραφαήλ

12. Επαγωγή: εξαγωγή
συμπεράσματος από το
ειδικό στο γενικό (π.χ.
«κάθε άνθρωπος είναι
θνητός άρα όλοι οι
άνθρωποι είναι θνητοί»).
Παραγωγή: εξαγωγή
συμπεράσματος από το
γενικό στο ειδικό (π.χ.
«όλοι οι άνθρωποι είναι
θνητοί άρα και αυτός ο
συγκεκριμένος άνθρωπος
είναι θνητός»).
Φωτ. Πίνακας του Zακ-Λουί
Νταβίντ (1787) Ο Θάνατος
του Σωκράτη.
Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι φιλόσοφοι της
αρχαιότητας, χρησιμοποιούσαν τις μεθόδους της
επαγωγής και της παραγωγής…

13. Διαφορές φυσικών και
κοινωνικών επιστημών

14. • Τα κοινωνικά φαινόμενα
παράγονται από ανθρώπους. Για
να τα μελετήσουμε πρέπει να
γνωρίζουμε τι νόημα δίνουν οι
άνθρωποι στην συμπεριφορά τους
και πώς ερμηνεύουν την
συμπεριφορά των άλλων.
• Π.χ. Ποιος είναι ο λόγος ενός
διαπληκτισμού; Πώς βιώνει και
πώς ερμηνεύει ο καθένας αυτό το
συμβάν;
• Τα φυσικά φαινόμενα είναι
ανεξάρτητα από τη θέληση των
ανθρώπων.
Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν είναι ίδια
με τα φυσικά φαινόμενα

15. Οι άνθρωποι τροποποιούν την συμπεριφορά
τους όταν είναι αντικείμενα έρευνας και αυτό
δεν συμβαίνει με τα φυσικά φαινόμενα.