جزوه کمک درسی مهندسی حفاری دو

1. ‫کارشناسی‬ ‫مقطع‬-‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫رشته‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com

2. ‫پیشگفتار‬
‫پروژه‬ ‫فهرست‬‫ها‬

4. ‫جزوه‬ ‫این‬ ‫پیرامون‬ ‫توضیحاتی‬:
‫کارشناس‬ ‫مقطع‬ ‫دانشجویان‬ ‫وقفه‬ ‫بی‬ ‫تالش‬ ‫حاصل‬ ‫حاضر‬ ‫مجموعه‬‫ی‬
‫پروژه‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫قوچان‬ ‫واحد‬ ‫اسالمی‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬‫منطبق‬ ‫کالسی‬ ‫های‬‫بر‬
‫سرفصل‬‫های‬‫رشته‬ ‫برای‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫تحقیقات‬ ،‫علوم‬ ‫وزارت‬ ‫مصوب‬
‫تحصیلی‬ ‫دوم‬ ‫نیمسال‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬1392-1393‫می‬‫باشد‬.
‫اعلمی‬ ‫حسین‬ ،‫دوره‬ ‫مدرس‬ ‫همراهی‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫یاد‬ ‫دانشجویان‬‫تالش‬ ‫تمامی‬ ،‫نیا‬
‫و‬ ‫نمایشی‬ ‫اصول‬ ‫رعایت‬ ،‫موجود‬ ‫علمی‬ ‫موثق‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬
‫و‬ ‫نگارشی‬...‫گرفته‬ ‫بکار‬‫اند‬.
‫بر‬ ‫منطبق‬ ‫و‬ ‫جامع‬ ‫منبعی‬ ‫فقدان‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫سرفصل‬‫های‬‫ع‬ ‫وزارت‬‫لوم‬
‫چنین‬ ‫مطالعه‬ ‫و‬ ‫تهیه‬ ،‫درس‬ ‫این‬ ‫برای‬‫مجموعه‬‫هایی‬‫و‬ ‫دانشجویان‬ ‫به‬
‫داوطبین‬‫ن‬ ‫باالدستی‬ ‫صنایع‬ ‫شاغالن‬ ‫و‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناسی‬ ‫کنکور‬‫و‬ ‫فت‬
‫می‬ ‫توصیه‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫رشته‬ ‫مدرسان‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫تدریس‬ ‫همچنین‬‫گ‬‫ردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 4

5. ‫انتقادات‬ ‫و‬ ‫پیشنهادات‬
‫م‬ ‫فارسی‬ ‫منابع‬ ‫کمبود‬ ،‫اثری‬ ‫چنین‬ ‫بودن‬ ‫سابقه‬ ‫بی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬،‫ناسب‬
‫در‬ ‫موجود‬ ‫های‬ ‫ضعف‬‫سیالبس‬‫حجم‬ ،‫علوم‬ ‫وزارت‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬
‫و‬ ‫زمانی‬ ‫محدودیت‬ ،‫مطالب‬ ‫باالی‬...‫مجموعه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اشکاالت‬ ‫وجود‬
‫است‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫قابل‬.
،‫خود‬ ‫سازنده‬ ‫انتقادات‬ ‫و‬ ‫پیشنهادات‬ ‫ارائه‬ ‫با‬ ‫محترم‬ ‫خوانندگان‬ ‫است‬ ‫امید‬
‫تهیه‬‫کنندگان‬‫مجموعه‬ ‫این‬(‫واح‬ ‫اسالمی‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫گروه‬‫د‬
‫قوچان‬)‫ارائه‬ ‫و‬ ‫کیفیت‬ ‫بهبود‬ ‫در‬ ‫را‬‫مجموعه‬‫های‬‫طریق‬ ‫از‬ ‫آتی‬ ‫کیفیت‬ ‫با‬
‫یارانامه‬H.AlamiNia@Gmail.Com‫نمایند‬ ‫یاری‬.
‫ادامه‬ ‫در‬‫مقدمتا‬‫پروژه‬ ‫شماره‬ ‫و‬ ‫عناوین‬ ‫از‬ ‫فهرستی‬‫مشروح‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫پروژه‬‫می‬ ‫خوانندگان‬ ‫تقدیم‬ ‫ها‬‫گردد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 5

7. ‫ها‬ ‫پروژه‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫شماره‬
‫پروژه‬ ‫شماره‬‫پروژه‬ ‫موضوع‬
1‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬
2‫مکانیزم‬‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫های‬
3،‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬
4،‫نشت‬ ،‫شکست‬ ‫فشارهای‬...،.
5‫استف‬ ‫با‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬ ‫روشهای‬‫اده‬
‫داده‬ ‫از‬‫و‬ ‫ژئوفیزیکی‬ ‫های‬. . ...
6‫برای‬ ‫الزم‬ ‫دبی‬ ‫حداقل‬ ‫تخمین‬
،‫تمیزسازی‬
7‫و‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬ ‫هیدرولیک‬‫غیر‬
،‫نیونتی‬
8‫اصطکاکی‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبات‬
‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬ ‫برای‬
9‫اصطکاکی‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبات‬
‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬ ‫برای‬(‫بی‬ ‫مدل‬‫نگهام‬)
10‫اصطکاکی‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبات‬
‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬ ‫برای‬(‫پاو‬ ‫مدل‬‫رال‬)
11‫نازل‬ ‫طراحی‬‫اساس‬ ‫بر‬ ‫مته‬ ‫های‬
‫هیدرولیکی‬ ‫توان‬ ‫حداکثر‬ ‫روش‬
12‫نازل‬ ‫طراحی‬‫اساس‬ ‫بر‬ ‫مته‬ ‫های‬
‫ضربه‬ ‫میزان‬ ‫حداکثر‬ ‫روش‬
13‫تمام‬ ‫هیدرولیک‬ ‫طراحی‬
‫حفره‬‫ایران‬ ‫میادین‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫های‬
14‫لوله‬ ‫معرفی‬‫جداری‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 7

8. ‫پروژه‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫شماره‬‫ها‬(‫ادامه‬)
15‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
16‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫تعیین‬‫منظور‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫لوله‬ ‫طراحی‬‫جداری‬ ‫های‬
17‫مقاومت‬ ‫محاسبه‬،‫کششی‬ ‫های‬
‫مچالگی‬ ‫و‬ ‫ترکشی‬.
18‫کشش‬ ‫تنشهای‬ ‫اثرات‬ ‫تصحیح‬‫ی‬
‫ضرایب‬ ‫تعریف‬ ‫و‬ ‫مچالگی‬ ‫مقاومت‬ ‫بر‬
‫مچالگی‬ ‫و‬ ‫ترکشی‬ ،‫کششی‬ ‫ایمنی‬.
19‫لوله‬ ‫طراحی‬‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫مقاومت‬‫مچالگ‬ ‫و‬ ‫ترکشی‬ ،‫کششی‬ ‫های‬‫ی‬.
20‫لوله‬ ‫طراحی‬‫آستری‬ ‫های‬
21‫چاه‬ ،‫مستقیم‬ ‫حفره‬ ‫مفهوم‬
‫و‬ ‫انحرافی‬...
22،‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬
23،‫جاکلیدی‬ ‫حفره‬
24،‫سگدست‬ ‫محاسبات‬
25،‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫و‬ ‫مغزه‬ ‫تعریف‬
،‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫اهداف‬
26‫روش‬‫عملیات‬ ،‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫های‬
‫گیری‬ ‫مغزه‬
27‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫تعاریف‬
28‫روش‬،‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫مختلف‬ ‫های‬
29‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫روش‬ ‫هر‬ ‫محاسبات‬
30‫فوران‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 8

9. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219276–‫افشین‬–‫مقدم‬ ‫محمدپور‬–afshin. mm90@gmail.Com

10. ‫اول‬ ‫بخش‬:‫منفدی‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫غیرعادی‬ ‫فشارهای‬ ‫توضیح‬
1-1‫آن‬ ‫ارزیابی‬ ‫لزوم‬ ‫و‬ ‫فشارمنفذی‬
1-2‫سازندها‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬
1-3‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بر‬ ‫دما‬ ‫اثر‬
1-4‫ویژه‬ ‫مقاومت‬ ‫و‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬mwd
‫دوم‬ ‫بخش‬:‫روش‬‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬ ‫های‬
2-1‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬ ‫روشهای‬
2-2‫توان‬eaton‫داده‬ ‫از‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تعیین‬ ‫در‬‫صوتی‬ ‫های‬
2-3‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫برآورد‬‫لرزه‬ ‫های‬‫بازت‬ ‫ای‬‫ابی‬
‫نفتی‬ ‫میدان‬ ‫یک‬ ‫در‬
2-4‫روش‬ ‫انواع‬‫لرزه‬ ‫های‬‫فشارمنفذی‬ ‫تخمین‬ ‫ای‬

12. ‫آن‬ ‫ارزیابی‬ ‫لزوم‬ ‫و‬ ‫فشارمنفذی‬:
‫و‬ ‫خلل‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیاالت‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬ ‫فشار‬ ،‫منفذی‬ ‫فشار‬
‫ت‬ ‫قابل‬ ‫سازندی‬ ‫فشار‬ ‫مفهوم‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫دقیق‬ ‫تعریف‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫سنگ‬ ‫فرج‬‫شریح‬
‫می‬‫باشد‬.
‫اندازه‬ ‫تا‬ ‫سنگها‬ ‫همه‬‫دارند‬ ‫تخلخل‬ ‫ای‬.‫دا‬ ‫وجود‬ ‫نیز‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫اگر‬‫شته‬
‫گل‬ ‫ستون‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫فشار‬ ،‫شود‬
‫چاه‬ ‫درون‬ ‫طرف‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫فرج‬ ‫و‬ ‫خلل‬ ‫از‬ ‫سیاالت‬ ‫راندن‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫منفذی‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬.
‫نفوذناپذیر‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬(‫شیلی‬ ‫سازندهای‬ ‫مانند‬)‫د‬ ‫موجود‬ ‫سیال‬‫ر‬
‫می‬ ‫نزدیک‬ ‫آن‬ ‫دیوار‬ ‫به‬ ‫سرعت‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫برای‬ ‫سازند‬‫بن‬ ،‫شود‬‫ابر‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫دیواره‬ ‫ریزش‬ ‫باعث‬ ‫و‬ ‫محدود‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫این‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 12

13. ‫آن‬ ‫ارزیابی‬ ‫لزوم‬ ‫و‬ ‫فشارمنفذی‬( :‫ادام‬‫ه‬)
‫می‬ ‫اطالق‬ ‫فشاری‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫یا‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫ش‬‫که‬ ‫ود‬
‫شاره‬ ‫روی‬‫می‬ ‫وارد‬ ‫سازند‬ ‫یک‬ ‫موجود‬ ‫های‬‫آید‬.‫درون‬ ‫شاره‬ ‫فشار‬ ‫این‬
‫تخلخل‬‫ک‬ ‫است‬ ‫سازند‬ ‫آب‬ ‫ستون‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ‫ها‬‫از‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫سطح‬‫شود‬.
‫عدیده‬ ‫مشکالت‬ ‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫زیاد‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫وجود‬‫فور‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫ای‬‫ان‬
‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫گیرکردن‬ ،‫چاه‬ ‫بودن‬ ‫ناپایدار‬ ،‫چاه‬
‫می‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫چرخش‬‫شود‬.
‫می‬ ‫اکتشاف‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫همچنین‬‫تحل‬ ‫در‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫توان‬‫و‬ ‫یل‬
‫سنگ‬ ‫پوش‬ ‫کیفیت‬ ‫بررسی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مهاجرت‬ ‫مسیرهای‬ ‫بررسی‬
‫کرد‬ ‫استفاده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 13

14. ‫آن‬ ‫ارزیابی‬ ‫لزوم‬ ‫و‬ ‫فشارمنفذی‬( :‫ادام‬‫ه‬)
‫مؤث‬ ‫فشار‬ ‫میزان‬ ‫در‬ ‫تغییر‬ ‫سبب‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫میزان‬ ‫در‬ ‫تغییر‬‫بر‬ ‫وارد‬ ‫ر‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫سنگ‬.
‫فش‬ ‫و‬ ‫روباره‬ ‫فشار‬ ‫میزان‬ ‫تفاضل‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫برسنگ‬ ‫وارد‬ ‫مؤثر‬ ‫فشار‬‫ار‬
‫است‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫منفذی‬.‫دلی‬ ‫به‬ ‫مؤثر‬ ‫فشار‬ ‫میزان‬ ‫در‬ ‫تغییر‬‫ل‬
‫می‬ ‫سبب‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫میزان‬ ‫در‬ ‫تغییر‬‫فشردگ‬ ‫و‬ ‫تراکم‬ ‫تا‬ ‫شود‬‫سنگ‬ ‫ی‬
‫حف‬ ‫و‬ ‫نیافته‬ ‫کاهش‬ ‫عمق‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سنگ‬ ‫تخلخل‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬‫ظ‬
‫شود‬.
‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫موردنظر‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫روباره‬ ‫فشار‬(‫ا‬ ‫فشار‬‫ناشی‬ ‫شده‬ ‫عمال‬
‫سنگ‬ ‫منفذی‬ ‫فضای‬ ‫درون‬ ‫شاره‬ ‫و‬ ‫رسوبات‬ ‫وزن‬ ‫از‬) .
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 14

15. ‫سازندها‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬:
‫مهن‬ ‫ارزشمند‬ ‫نتایج‬ ‫برداشتن‬ ‫در‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫سازندها‬ ‫حفاری‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬‫و‬ ‫دسی‬
‫دارا‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫تولید‬ ‫ارزیابی‬ ‫راهبردهای‬ ‫و‬ ‫اکتشاف‬ ‫در‬ ‫وسیع‬ ‫کاربردی‬ ،‫ایمنی‬‫ی‬
‫دارد‬ ‫عادی‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬.
‫غی‬ ‫فازهای‬ ‫از‬ ‫نامشخص‬ ‫ریسکی‬ ‫که‬ ‫مناطقی‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫اقتصادی‬ ‫نتیجه‬‫عادی‬ ‫ر‬
‫هزینه‬ ‫افزایش‬ ‫دارند‬ ‫زمین‬‫است‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
‫زون‬ ‫در‬‫تخلخل‬ ‫به‬ ‫پیمایی‬ ‫چاه‬ ‫نمودارهای‬ ‫تغییرات‬ ‫همه‬ ‫عادی‬ ‫فشار‬ ‫دارای‬ ‫های‬
‫می‬ ‫مربوط‬‫شود‬.‫پ‬ ‫لگاریتمی‬ ‫نیمه‬ ‫کاغذ‬ ‫یک‬ ‫روی‬ ‫نمودارها‬ ‫این‬ ‫هنگامیکه‬ ‫لذا‬‫الت‬
‫میگیرد‬ ‫شکل‬ ‫مستقیمی‬ ‫خطوط‬ ‫شوند‬.
‫آنومالی‬ ‫وابستگی‬ ‫مقابل‬ ‫شکل‬ ‫در‬‫در‬ ‫فشار‬ ‫های‬
‫هیدرولیکی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫انها‬ ‫منافد‬ ‫که‬ ‫سنگهایی‬
‫میشود‬ ‫دیده‬ ‫است‬ ‫بسته‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 15

16. ‫سازندها‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬( :‫ادامه‬)
‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بر‬ ‫دما‬ ‫اثر‬:
‫روش‬‫ا‬ ‫رایجترین‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫عادی‬ ‫غیر‬ ‫فشارهای‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫و‬ ‫تخمین‬ ‫برای‬ ‫زیادی‬ ‫های‬‫ین‬
‫روش‬‫است‬ ‫پیمایی‬ ‫چاه‬ ‫نمودار‬ ‫العمل‬ ‫عکس‬ ‫و‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بین‬ ‫وابستگی‬ ‫ها‬.
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫تحلیلی‬ ‫روش‬ ‫سه‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫برای‬:1-‫معادل‬ ‫عمق‬ ‫روش‬2-‫روش‬
‫نرمال‬ ‫فشردگی‬3-‫منحنی‬ ‫روش‬‫فشارشی‬ ‫های‬.
‫پدیده‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫نرمال‬ ‫تحت‬ ‫فشارهای‬ ‫خواص‬ ‫و‬ ‫منشا‬‫منطقه‬ ‫های‬‫داده‬ ‫نسبت‬ ‫ای‬
‫باشد‬ ‫محلی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫شود‬.
‫دارد‬ ‫منفذی‬ ‫فشارهای‬ ‫تغییرات‬ ‫در‬ ‫اساسی‬ ‫نقش‬ ‫دما‬.‫د‬ ‫منفذی‬ ‫فشارهای‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫دما‬ ‫اثر‬‫ر‬
‫است‬ ‫بارزتر‬ ‫تر‬ ‫متراکم‬ ‫سنگهای‬ ‫با‬ ‫مناطق‬.
‫س‬ ‫گرمایی‬ ‫انبساط‬ ،‫باال‬ ‫پذیری‬ ‫تراکم‬ ‫ضریب‬ ‫با‬ ‫تراکم‬ ‫تحت‬ ‫خمیری‬ ‫سنگهای‬ ‫در‬‫یاالت‬
‫شود‬ ‫خنثی‬ ‫سنگ‬ ‫منفذی‬ ‫فضاهای‬ ‫تغییر‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫میتواند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 16

17. ‫سازندها‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬( :‫ادامه‬)
‫ب‬ ‫احتماال‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ،‫کم‬ ‫پذیری‬ ‫نفوذ‬ ‫با‬ ‫سنگهایی‬ ‫در‬ ‫فقط‬‫وسیله‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫تأثیر‬ ‫تحت‬ ‫فرسایش‬‫بطو‬ ‫نفوذپذیر‬ ‫بخش‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫گیرد‬‫به‬ ‫مؤثر‬ ‫ر‬
‫فرس‬ ‫باربرداری‬ ،‫شود‬ ‫مجزا‬ ‫فشرده‬ ‫گیرنده‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫سنگهای‬ ‫وسیله‬‫ایشی‬
‫می‬‫شود‬ ‫فشار‬ ‫شدن‬ ‫کم‬ ‫باعث‬ ‫تواند‬.
‫نتیج‬ ‫در‬ ‫دما‬ ‫محلی‬ ‫تغییر‬ ‫از‬ ‫ویا‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫دما‬ ‫کلی‬ ‫تغییر‬‫ه‬
‫می‬ ‫حاصل‬ ‫فرسایش‬ ‫و‬ ‫باالامدگی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫پرشدگی‬ ‫و‬ ‫فرونشست‬‫شون‬‫د‬.
‫می‬ ‫بیان‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫پدیده‬ ‫این‬ ‫اساس‬‫شود‬:
‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫در‬p،‫منفذی‬ ‫فشار‬g،‫گرانشی‬ ‫شتاب‬pw‫متوسط‬ ‫چگالی‬
‫اب‬h،‫آب‬ ‫عمق‬hst‫میباشد‬ ‫آب‬ ‫ایستایی‬ ‫سطح‬ ‫عمق‬.‫ب‬ ‫پاسخ‬ ‫در‬ ‫دما‬‫ه‬
‫اس‬ ‫یافته‬ ‫تغییر‬ ‫عمق‬ ‫تغییر‬ ‫یا‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫کلی‬ ‫دمای‬ ‫تغییر‬‫ت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 17

18. ‫سازندها‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬( :‫ادامه‬)
‫در‬ ‫را‬ ‫حجمی‬ ‫تغییرات‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫تغییراتی‬ ‫چنین‬:
1-‫سنگها‬2-‫منفدی‬ ‫فضاهای‬3-‫منفذی‬ ‫سیاالت‬
‫منفذی‬ ‫آب‬ ‫فشار‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫نماید‬ ‫ایجاد‬(dvw/vw)‫تغییر‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫در‬
‫است‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫دما‬.
‫که‬br)،bs،bw)‫حجم‬ ‫فشردگی‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬
،‫میباشد‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫جامد‬ ‫مواد‬ ،‫منافذ‬as‫و‬aw
‫است‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫جامد‬ ‫مواد‬ ‫حرارتی‬ ‫انبساط‬ ‫ضرایب‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬.
‫براب‬ ‫منفذی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ‫نسبی‬ ‫تغییر‬ ‫با‬ ‫باید‬ ‫منافذ‬ ‫حجم‬ ‫تغییر‬،‫باشد‬ ‫ر‬
‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تغییر‬(dp)‫می‬ ‫رخ‬ ‫رسوبی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫تغییر‬ ‫طی‬ ‫که‬‫دهد‬
‫با‬ ‫است‬ ‫برابر‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 18

19. ‫ویژه‬ ‫مقاومت‬ ‫و‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬mwd
‫روش‬‫الگ‬ ‫کمک‬ ‫با‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫ارزیابی‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫های‬‫های‬
‫داده‬ ‫برای‬ ‫ویژه‬ ‫مقاومت‬ ‫متداول‬‫ویژه‬ ‫مقاوت‬ ‫های‬(mwd)‫به‬ ‫نیز‬
‫می‬ ‫کار‬‫روند‬.
‫شیل‬ ‫در‬ ‫تراکم‬ ‫زیر‬ ‫شرایط‬ ‫از‬ ‫امده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مناطق‬ ،‫یکسان‬ ‫عمق‬ ‫در‬‫ها‬
‫ن‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫مناطقی‬ ‫از‬ ‫بیشتری‬ ‫اضافی‬ ‫فشار‬ ‫گلسنگها‬ ‫و‬‫بوده‬ ‫رمال‬
‫دارند‬ ‫منفذی‬ ‫سیال‬ ‫در‬ ،‫اند‬.
‫ت‬ ‫عمق‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫نرمال‬ ‫تراکم‬ ‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫سازندی‬ ‫ویژه‬ ‫مقاومت‬‫وسعه‬
‫می‬‫می‬ ‫کاهش‬ ‫منفذی‬ ‫سیال‬ ‫مقدار‬ ‫چون‬ ‫یابد‬‫جریان‬ ‫مسیرهای‬ ‫و‬ ‫یابد‬
‫می‬ ‫پیچیده‬‫شوند‬.
‫نش‬ ‫لزوما‬ ‫نرمال‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تغییر‬ ‫حال‬ ‫عین‬ ‫در‬‫ان‬
‫نیست‬ ‫پرفشار‬ ‫زون‬ ‫یک‬ ‫دهنده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 19

21. ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬ ‫روشهای‬:
‫داده‬ ‫با‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫روش‬ ‫چندین‬‫مقاومتی‬ ‫های‬mwd
‫دارند‬ ‫وجود‬.
‫نسبت‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫معادل‬ ‫عمق‬ ‫روش‬ ‫کرده‬ ‫ارایه‬ ‫ایتون‬ ‫که‬ ‫روشی‬‫های‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫تخصصی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫ویژه‬ ‫مقاومت‬‫کند‬.
،‫نرمال‬ ‫روند‬ ‫خط‬ ‫تعیین‬ ‫و‬ ‫روباره‬ ‫فشار‬ ‫تهیه‬ ‫با‬ ‫و‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬‫شود‬.‫دق‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫درستی‬ ‫باید‬ ‫زمان‬ ‫این‬ ‫در‬‫ت‬
‫مانند‬ ‫منابع‬ ‫دیگر‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫کنترلی‬ ‫اطالعات‬ ‫یعنی‬ ،‫شود‬ ‫بررسی‬‫درصد‬ ،
‫ریزش‬ ،‫چاه‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫شرایط‬ ،‫گل‬ ‫در‬ ‫گاز‬‫و‬ ‫چاه‬ ‫دیواره‬ ‫بزرگ‬ ‫های‬. ...
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬‫آیند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 21

22. ‫توان‬eaton‫از‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تعیین‬ ‫در‬
‫داده‬‫صوتی‬ ‫های‬:
‫اصلی‬ ‫فرمول‬eaton‫پارامت‬ ‫وچند‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بین‬ ‫توانی‬ ‫رابطه‬ ‫از‬‫ر‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫دیگر‬‫مخت‬ ‫اعماق‬ ‫یا‬ ‫لیتولوژی‬ ‫برای‬ ‫فرمول‬ ‫این‬ ،‫کند‬‫لف‬
‫نمی‬ ‫تفاوت‬‫کند‬.
‫است‬ ‫رسوب‬ ‫تراکم‬ ‫فرض‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬ ‫روش‬ ‫این‬‫وار‬
‫می‬‫باشد‬.‫سکانس‬ ‫در‬ ‫فقط‬ ‫این‬ ‫بنابر‬‫شیلی‬ ‫های‬-‫ماسه‬‫مناسب‬ ‫ای‬‫است‬.
‫تجربی‬ ‫ضریب‬ ‫معادله‬ ‫این‬ ‫در‬n‫حوضه‬ ‫مختلف‬ ‫نواحی‬ ‫برای‬‫زمین‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫می‬ ‫تعریف‬ ،‫انحرافی‬ ‫های‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 22

23. ‫ه‬ ‫داد‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫برآورد‬‫های‬
‫لرزه‬‫نفتی‬ ‫میدان‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫بازتابی‬ ‫ای‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫لرزه‬ ‫های‬‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫راهی‬ ‫تنها‬ ‫بازتابی‬ ‫ای‬‫م‬ ‫فشار‬ ‫تواند‬‫نفذی‬
‫کند‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫را‬.
‫بازتاب‬ ‫طورکلی‬ ‫به‬‫لرزه‬ ‫های‬‫صوتی‬ ‫امپدانس‬ ‫تابع‬ ‫ای‬(‫در‬ ‫ضرب‬ ‫سرعت‬
‫چگالی‬)‫دارد‬ ‫پارامتر‬ ‫این‬ ‫روی‬ ‫تاثیرشدیدی‬ ‫مخزن‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫است‬.‫طر‬ ‫از‬‫ف‬
‫نمی‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫شاره‬ ‫نقش‬ ‫دیگر‬‫گرفت‬ ‫نادیده‬ ‫صوتی‬ ‫سرعت‬ ‫روی‬ ‫توان‬.
‫موج‬‫سنگ‬ ،‫سازند‬ ‫شاره‬ ‫به‬ ‫متفاوتی‬ ‫پاسخ‬ ‫تراکمی‬ ‫و‬ ‫برشی‬ ‫های‬‫مت‬ ‫های‬‫فاوت‬
‫می‬ ‫مخزن‬ ‫فشار‬ ‫همچنین‬ ‫و‬‫دهند‬.
‫می‬ ‫انتظار‬ ،‫هیدروکربور‬ ‫اشباع‬ ‫درغیاب‬ ‫و‬ ‫عادی‬ ‫فشاری‬ ‫رژیم‬ ‫یک‬ ‫در‬‫ک‬ ‫رود‬‫ه‬
‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫عمق‬ ‫با‬ ‫صوتی‬ ‫سرعت‬.‫می‬ ‫را‬ ‫روند‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫انحرافی‬ ‫هر‬‫م‬ ‫توان‬‫ربوط‬
‫هنجاری‬ ‫بی‬ ‫وجود‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫غیرعادی‬ ‫فشار‬ ‫به‬‫مثل‬ ‫دیگر‬ ‫های‬(‫گاز‬ ‫از‬ ‫اشباع‬)
‫دانست‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 23

24. ‫روش‬ ‫انواع‬‫لرزه‬ ‫های‬‫فشارمنفذ‬ ‫تخمین‬ ‫ای‬‫ی‬:
-1-1‫فشا‬ ‫ناحیه‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫در‬ ‫نگاری‬ ‫چاه‬ ‫نمودارهای‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫ر‬
‫غیرنرمال‬
1-2‫چگالی‬ ‫نگار‬
1-3‫صوتی‬ ‫نگار‬
1-4‫الکتریکی‬ ‫مقاومت‬ ‫نگار‬
1-5‫تخلخل‬ ‫نگارهای‬
1-6‫آزمایی‬ ‫چاه‬:‫داده‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫فشار‬ ‫کیفی‬ ‫درتخمین‬ ‫نگاری‬ ‫چاه‬ ‫های‬
‫می‬ ‫برده‬ ‫بکار‬ ‫منفذی‬‫من‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫دقیقی‬ ‫تخمین‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫را‬ ‫فذی‬
‫ندارند‬.‫تجر‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫روابط‬ ‫همچنین‬‫بی‬
‫هستند‬.‫دارند‬ ‫مناسبی‬ ‫دقت‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫نواحی‬ ‫برای‬ ‫تنها‬ ‫روابط‬ ‫این‬‫و‬
‫نیستند‬ ‫اعتماد‬ ‫قابل‬ ‫چاهی‬ ‫بین‬ ‫فضای‬ ‫برای‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 24

25. .11.‫رحیمی‬ ‫اکبر‬ ‫علی‬ ‫مهندس‬ ،‫صیامی‬ ‫پور‬ ‫حسین‬ ‫حسین‬ ‫مهندس‬
،‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫پژوهشگاه‬ ،‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫ارزیابی‬ ‫مبانی‬ ،‫بهار‬1389.
‫فصل‬1:‫ص‬25‫فصل‬ ،4:‫ص‬184-186-187،
‫فصل‬8:‫ص‬321
2.‫ترجمه‬ ،‫رابرتسون‬ ،‫سربریاکوف‬ ،‫چلینگر‬:‫بخ‬ ‫امیری‬ ‫حسن‬،‫تیار‬
‫سازندی‬ ‫عادی‬ ‫غیر‬ ‫فشارهای‬(‫بینی‬ ‫وپیش‬ ‫منشا‬)،1389
‫فصل‬5:‫ص‬199-200‫فصل‬ ،7:‫ص‬250-266-267،
‫فصل‬11:‫ص‬415-418-419-420
3.‫علمى‬ ‫ماهنامه‬-‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫تولید‬ ‫و‬ ‫اکتشاف‬ ‫ترویجى‬/‫شمار‬‫ه‬
105‫منف‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬ ‫و‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫تخمین‬ ‫روشهای‬ ‫بررسی‬ ،‫ذی‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫زاخور‬ ‫سفید‬ ‫ان‬ ‫مید‬‫ماه‬ ‫مهر‬ ،‫نگاری‬ ‫لرزه‬ ‫های‬
1392
4.‫دوره‬ ،‫فضا‬ ‫و‬ ‫زمین‬ ‫فیزیک‬ ‫مجلة‬ ،38‫شماره‬ ،70‫صفحة‬ ،57،
‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫نسازی‬ ‫وارو‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫منفذی‬ ‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬
‫ای‬ ‫لرزه‬ ‫سرعت‬

27. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900228444،،‫سیاح‬ ‫زهیر‬mahdisayyah1363@yahoo.Com

28. -‫مقدمه‬
-‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬
-‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬(normal pressure)
-‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬) (abnormal pressure

29. ‫مقدمه‬
‫الیه‬ ‫درباره‬ ‫کافی‬ ‫اطالعات‬ ‫داشتن‬‫د‬ ‫حفرات‬ ‫درون‬ ‫سیاالت‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫ها‬‫ر‬
‫الزامیست‬ ،‫حفاری‬ ‫موفق‬ ‫عملیات‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ،‫زمین‬ ‫مختلف‬ ‫اعماق‬.
‫مان‬ ‫عواملی‬ ‫بر‬ ‫سازند‬ ‫استحکام‬ ‫و‬ ‫حفرات‬ ‫فشار‬ ‫نظیر‬ ‫پارامترهایی‬‫ند‬
‫تعی‬ ،‫مناسب‬ ‫مته‬ ‫انتخاب‬ ،‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫وزن‬ ‫با‬ ‫گل‬ ‫انتخاب‬‫ین‬
‫کیسینگ‬ ‫عمق‬‫می‬ ‫تاثیرگذار‬ ‫بسیار‬ ‫آنها‬ ‫مطلوب‬ ‫طراحی‬ ‫و‬ ‫ها‬‫باش‬‫ند‬.
‫می‬ ‫آشنا‬ ‫آنها‬ ‫پیرامون‬ ‫توضیحاتی‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫پروژه‬ ‫این‬ ‫در‬‫ش‬‫ویم‬:
‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬
‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬(normal pressure)
‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬(abnormal pressure)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 29

30. ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫و‬ ‫فشار‬
‫سنگ‬ ‫درون‬ ‫سیاالت‬ ‫وزن‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬‫زمین‬ ‫زیر‬ ‫تراوای‬ ‫های‬
‫می‬‫می‬ ‫بیشتر‬ ‫فشار‬ ،‫شود‬ ‫بیشتر‬ ‫عمق‬ ‫هرچه‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫شود‬.‫انب‬ ‫آب‬‫اشته‬
‫فشار‬ ،‫عمق‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫تراوا‬ ‫و‬ ‫متخلخل‬ ‫سازندهای‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫شده‬
‫می‬ ‫پیدا‬ ‫بیشتری‬‫کند‬.‫افزایش‬ ‫با‬ ‫دریاها‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫طوری‬ ‫همان‬ ‫درست‬‫عمق‬
‫می‬ ‫زیاد‬ ‫فشار‬ ،‫آب‬‫شود‬.
‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ،‫واقعی‬ ‫عمودی‬ ‫عمق‬ ‫به‬ ‫فشار‬ ‫این‬ ‫کردن‬ ‫تقسیم‬ ‫با‬
‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫میانگین‬(‫سازند‬ ‫آب‬)‫بین‬ ‫معموال‬ ‫که‬433/0‫و‬465/0
psi‫بر‬ft‫می‬‫می‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫باشد‬‫آوریم‬.
‫حاصل‬ ‫از‬ ،‫سکون‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫یعنی‬ ،‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬‫ضرب‬
‫می‬ ‫بدست‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫در‬ ‫عمودی‬ ‫حقیقی‬ ‫عمق‬‫آید‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 30

31. ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫و‬ ‫فشار‬-‫ادامه‬
‫می‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫نقطه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬‫معادل‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫توان‬‫ه‬
‫حق‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫ضرب‬ ‫حاصل‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫شده‬ ‫داده‬‫یقی‬
‫آورد‬ ‫بدست‬ ‫عمودی‬.
‫فش‬ ‫بایستی‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫مجموع‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬‫ار‬
‫کرد‬ ‫جمع‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫سیاالت‬ ‫ستون‬ ‫هیدروستاتیک‬.‫بافش‬ ‫سیال‬ ‫اگر‬‫ار‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫اندازه‬ ‫همان‬ ‫به‬ ،‫شود‬ ‫برداشته‬‫فش‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫یابد‬‫ار‬
‫برا‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ،‫گردد‬ ‫وارد‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫ستون‬ ‫باالی‬ ‫به‬ ‫هیدرولیکی‬‫بر‬
‫خوا‬ ‫سیال‬ ‫ستون‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫عالوه‬ ‫به‬ ‫وارده‬ ‫فشار‬ ‫مجموع‬‫هد‬
‫بود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 31

32. ‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬

‫می‬ ‫گفته‬ ‫نرمال‬ ‫وقتی‬ ‫حفرات‬ ‫فشار‬ ‫یا‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬‫فقط‬ ‫که‬ ‫شود‬‫سبب‬ ‫به‬
‫ح‬ ‫به‬ ‫حفره‬ ‫ارتباط‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫خود‬ ‫باالی‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫ستونی‬‫فره‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫اتمسفر‬ ‫با‬ ‫سیاالت‬.
‫هیدروست‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫برابر‬ ‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬‫اتیک‬
‫سازند‬ ‫عمق‬ ‫تا‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫سیال‬ ‫ستون‬.‫ن‬ ‫فشاری‬ ‫گرادیان‬ ‫بنابراین‬‫در‬ ‫رمال‬
‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫برابر‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫منطقه‬ ‫یک‬‫که‬ ‫آبی‬
‫است‬ ‫کرده‬ ‫اشغال‬ ‫منطقه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫حفرات‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 32

33. ‫نرمال‬ ‫فشار‬–‫موثر‬ ‫عوامل‬
‫تاثیرگذارن‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشاری‬ ‫گرادیان‬ ‫مقدار‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫عواملی‬‫عبارتند‬ ‫د‬
‫از‬:‫جامد‬ ‫مواد‬ ‫غلظت‬(‫نمک‬)‫سازند‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫نامحلول‬ ‫گازهای‬ ‫و‬.‫بطوریکه‬
‫گ‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫فشاری‬ ‫گرادیان‬ ‫افزایش‬ ‫سبب‬ ‫جامد‬ ‫مواد‬ ‫افزایش‬‫ازها‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫کاهش‬ ‫سبب‬‫گردد‬.‫گرادی‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫ان‬
‫شوری‬ ‫با‬ ‫سازند‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫فشار‬ppp80000‫است‬ ‫برابر‬ ،‫کلراید‬ ‫سدیم‬
‫با‬psi/ft465/0‫با‬ ‫برابر‬ ‫خالص‬ ‫آب‬ ‫برای‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫این‬ ‫و‬psi/ft
433/0‫می‬‫باشد‬.
.‫دما‬ ،‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫بر‬ ‫مؤثر‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫یکی‬
‫می‬‫گ‬ ‫کاهش‬ ‫سبب‬ ،‫سیال‬ ‫انبساط‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫دما‬ ‫افزایش‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫رادیان‬
‫می‬ ‫فشار‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 33

34. ‫نرمال‬ ‫فشار‬-‫ادامه‬
‫محیط‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫نشین‬ ‫ته‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬‫سازن‬ ‫آب‬ ‫غلظت‬ ،‫دریایی‬ ‫های‬‫از‬ ‫د‬
‫می‬ ‫متغیر‬ ‫نمک‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫اشباع‬ ‫مقدار‬ ‫تا‬ ‫شور‬ ‫کم‬ ‫مقدار‬‫باشد‬.‫میزان‬
‫می‬ ‫تغییر‬ ،‫سازند‬ ‫نوع‬ ‫و‬ ‫عمق‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫شوری‬‫کند‬.‫م‬ ‫بنابراین‬‫یانگین‬
‫عمق‬ ‫تمام‬ ‫برای‬ ‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫مقدار‬‫نمی‬ ‫درست‬ ‫ها‬‫باش‬‫د‬.
‫مناط‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫مقادیر‬ ‫از‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬‫ق‬
‫می‬ ‫مختلف‬‫باشد‬.‫ف‬ ‫گرادیان‬ ،‫دقیق‬ ‫اطالعات‬ ‫غیاب‬ ‫در‬ ،‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬‫شار‬
‫با‬ ‫برابر‬ ‫نرمال‬ft/psi465/0‫می‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 34

35. ‫نرمال‬ ‫فشار‬-‫مقایسه‬
‫منطقه‬‫گرادیان‬
‫فشار‬
‫آب‬‫سازند‬
‫کوه‬‫های‬‫راکی‬
USA
433/0‫آب‬‫تازه‬
‫کوه‬‫های‬‫راکی‬
USA
438/0‫آب‬‫شورمزه‬
‫رسوبات‬ ‫اکثر‬
‫ها‬ ‫رودخانه‬
442/0‫آب‬‫شور‬
‫شمال‬ ‫دریای‬452/0‫آب‬‫شور‬
‫مکزیک‬ ‫خلیج‬478/0‫آب‬‫شور‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 35

36. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬
‫نداشت‬ ‫مطابقت‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫تعاریف‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫هر‬‫ه‬
‫می‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ،‫باشد‬‫باشد‬.
‫می‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫منفی‬ ‫و‬ ‫مثبت‬ ‫حالت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫تواند‬‫باشد‬.
‫هیدروستات‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ،‫سازند‬ ‫واقعی‬ ‫فشار‬ ،‫مثبت‬ ‫حالت‬ ‫در‬‫در‬ ‫و‬ ‫یک‬
‫می‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ،‫منفی‬ ‫حالت‬‫باشد‬.
‫واژه‬ ‫از‬ ،‫منفی‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫گاهی‬subnormal pressure‫استفاده‬
‫می‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 36

37. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬-‫ادامه‬
‫تئوریک‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫زیاد‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬psi/ft465/0‫تا‬1‫می‬‫باشد‬.
‫زیر‬ ‫شیب‬ ‫دارای‬ ‫کم‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬psi/ft433/0‫می‬‫باشد‬.
‫عمق‬ ‫در‬ ‫مناطق‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬‫ش‬ ‫برخورد‬ ‫سازندهایی‬ ‫به‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫ده‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫عادی‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫آنها‬ ‫فشار‬ ‫شیب‬ ‫که‬.‫مواق‬ ‫بعضی‬‫فشار‬ ‫ع‬
‫می‬ ‫باالیی‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ،‫زیاد‬ ‫غیرعادی‬ ‫سازندهای‬‫باشد‬.
‫زیاد‬ ‫مخارج‬ ‫و‬ ‫فراوان‬ ‫دقت‬ ‫به‬ ‫احتیاج‬ ‫سازندهایی‬ ‫چنین‬ ‫در‬ ‫حفاری‬
،‫شده‬ ‫برخورد‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫منتظره‬ ‫غیر‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫مواقعی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشته‬
‫فوران‬‫است‬ ‫داده‬ ‫رخ‬ ‫پرخرجی‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 37

38. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ‫اصلی‬ ‫دالیل‬:
1.Under compaction in shale(‫ها‬ ‫شیل‬ ‫فشردگی‬)
‫دارد‬ ‫باالیی‬ ‫تخلخل‬ ‫شیل‬ ،‫رسوبات‬ ‫شدن‬ ‫نشین‬ ‫ته‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬.‫ب‬‫از‬ ‫یشتر‬
50%‫می‬ ‫آب‬ ‫شامل‬ ‫آن‬ ‫کل‬ ‫حجم‬‫باشد‬.،‫رسوبات‬ ‫شدن‬ ‫فشرده‬ ‫طول‬ ‫در‬
‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫ضخامت‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫تخلخل‬ ‫تدریجی‬ ‫کاهش‬
‫می‬ ‫همراه‬ ‫سازند‬ ‫آب‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫با‬ ،‫باالتر‬ ‫رسوبات‬‫باشد‬.‫ش‬ ‫فشرده‬‫دن‬
‫می‬ ‫شیل‬ ‫در‬ ‫خالی‬ ‫فضاهای‬ ‫کاهش‬ ‫باعث‬‫شود‬.،‫شدن‬ ‫فشرده‬ ‫همراه‬ ‫به‬
‫می‬ ‫خارج‬ ‫حفرات‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫آب‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 38

39. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
.‫خارج‬ ‫حفرات‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫بعدی‬ ‫فشردگی‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫باید‬ ‫حفرات‬ ‫داخل‬ ‫آب‬
‫شود‬.‫به‬ ،‫بخورد‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫سیال‬ ‫دفع‬ ‫و‬ ‫فشردگی‬ ‫نرخ‬ ‫میان‬ ‫تعادل‬ ‫اگر‬
‫گونه‬‫داخ‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫هنگام‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫شود‬ ‫سیال‬ ‫خروج‬ ‫از‬ ‫مانع‬ ‫که‬ ‫ای‬‫ل‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫شیل‬ ‫الیه‬‫یابد‬.‫میز‬ ‫کردن‬ ‫خارج‬ ‫در‬ ‫شیل‬ ‫توانایی‬ ‫عدم‬‫آب‬ ‫ان‬
‫می‬ ‫باعث‬ ‫کافی‬‫عمق‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫میزانی‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ،‫تخلخل‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫بشود‬ ‫داریم‬ ‫را‬ ‫انتظارش‬.‫ب‬ ،‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫تخلخل‬ ‫یعنی‬‫یشتر‬
‫می‬ ‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫تخلخل‬ ‫از‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 39

40. ‫غیرنرمال‬ ‫فشار‬-‫جدول‬

(‫رسوبات‬ ‫شدن‬ ‫فشرده‬ ‫طی‬ ‫شده‬ ‫خارج‬ ‫سیال‬ ‫حجم‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 40

41. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
2.salt bed(‫نمک‬ ‫طبقات‬)
‫می‬ ‫بزرگ‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫نمک‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫پی‬ ‫شدن‬ ‫نشین‬ ‫ته‬‫ا‬ ‫باعث‬ ‫تواند‬‫یجاد‬
‫گردد‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬.‫پالستیک‬ ‫رفتار‬ ‫دارای‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫نمک‬‫ی‬
‫می‬‫باشد‬.‫سی‬ ‫شبیه‬ ‫بیشتر‬ ،‫ها‬ ‫نمک‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫ارسال‬ ‫خصوصیات‬‫االت‬
‫می‬‫جامدات‬ ‫تا‬ ‫باشد‬.‫الیه‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬‫س‬ ،‫فوقانی‬ ‫های‬‫یاالت‬
‫سازند‬ ‫در‬ ‫موجود‬‫نمی‬ ‫زیرین‬ ‫های‬‫کنند‬ ‫پیدا‬ ‫فرار‬ ‫برای‬ ‫راهی‬ ‫توانند‬.‫زیرا‬
‫فشا‬ ‫افزایش‬ ‫باعث‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫سطح‬ ‫و‬ ‫آنها‬ ‫بین‬ ‫ارتباطی‬‫و‬ ‫ر‬
‫می‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ‫ایجاد‬‫گردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 41

42. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
3.Mineralization(‫شدن‬ ‫معدنی‬)
‫می‬ ‫رسوبات‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫معدنی‬ ‫اصلی‬ ‫اجزاء‬‫تغییر‬ ‫موجب‬ ‫تواند‬‫ات‬
‫بشود‬ ‫آنها‬ ‫حجم‬ ‫در‬.‫می‬ ‫رسوب‬ ‫انیدریت‬ ‫وقتی‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫پ‬ ،‫کند‬‫س‬
‫می‬ ‫ژیپس‬ ‫به‬ ‫تبدیل‬ ،‫کریستالیزاسیون‬ ‫واکنش‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫مدتی‬ ‫از‬‫که‬ ‫شود‬
‫افزایش‬ ‫با‬ ‫واکنش‬ ‫این‬30%‫می‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫حجم‬ ‫در‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 42

43. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
4.Tectonic causes(‫تکتونیکی‬ ‫دالیل‬)
‫به‬ ‫افقی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کننده‬ ‫متراکم‬ ‫نیروی‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬
‫سازند‬‫می‬ ‫وارد‬ ‫زیرین‬ ‫های‬‫گردد‬.‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ،‫نرمال‬ ‫فشار‬ ‫در‬
‫الیه‬‫خارج‬ ‫آن‬ ‫حفرات‬ ‫از‬ ‫آب‬ ،‫رسوبات‬ ‫شدن‬ ‫فشرده‬ ‫و‬ ‫فوقانی‬ ‫های‬
‫می‬‫شود‬.‫ا‬ ‫از‬ ‫اضافی‬ ‫افقی‬ ‫فشردگی‬ ‫نیروی‬ ‫یک‬ ،‫دلیلی‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫اگر‬‫به‬ ‫طراف‬
‫نباشد‬ ‫مناسب‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫خروج‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫وارد‬ ‫رسی‬ ‫الیه‬‫در‬ ،
‫حفرات‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫موجب‬ ‫خالی‬ ‫فضاهای‬ ‫حجم‬ ‫کاهش‬ ‫صورت‬ ‫این‬
‫می‬‫می‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫گردد‬‫آورد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 43

44. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
5.Faulting(‫گسل‬)
‫گسل‬‫می‬ ‫ها‬‫گردند‬ ‫باال‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشارهای‬ ‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫توانند‬.‫با‬‫لغزش‬
‫الیه‬‫می‬ ‫ناپذیر‬ ‫نفوذ‬ ‫سازند‬ ‫یک‬ ،‫گسل‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫ها‬‫ی‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫تواند‬‫ک‬
‫شود‬ ‫آن‬ ‫سیال‬ ‫یافتن‬ ‫جریان‬ ‫مانع‬ ‫و‬ ‫بگیرد‬ ‫قرار‬ ‫تراوا‬ ‫سازند‬.‫گس‬‫ل‬‫های‬
‫سازند‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫سیال‬ ‫حرکت‬ ‫اجازه‬ ‫باز‬ ‫و‬ ‫نشده‬ ‫درزگیری‬‫عمق‬ ‫در‬ ‫تراوا‬ ‫های‬
‫سازند‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬‫می‬ ‫تر‬ ‫سطحی‬ ‫های‬‫دهند‬.‫د‬ ‫تر‬ ‫سطحی‬ ‫سازند‬ ‫اگر‬‫یک‬ ‫ر‬
‫غ‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫تر‬ ‫عمیق‬ ‫سازند‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ،‫باشد‬ ‫شده‬ ‫درزگیری‬ ‫محیط‬‫یر‬
‫گرفت‬ ‫خواهد‬ ‫قرار‬ ‫نرمال‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 44

45. ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬–‫اصلی‬ ‫دالیل‬ ‫ادامه‬
6.Diapirism(‫نمکی‬ ‫گنبد‬)
‫می‬ ‫رسوبات‬ ‫نرمال‬ ‫بندی‬ ‫الیه‬ ‫زدن‬ ‫برهم‬ ‫باعث‬ ‫نمکی‬ ‫گنبدهای‬‫ش‬‫وند‬.
‫می‬ ‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬‫الیه‬ ‫زدن‬ ‫برهم‬ ‫و‬ ‫آمدن‬ ‫باال‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫تواند‬‫در‬ ‫ها‬
‫آید‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫سازند‬.
‫داده‬ ‫تحلیل‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫امروزه‬‫را‬ ‫پرفشار‬ ‫سازندهای‬ ،‫نگاری‬ ‫لرزه‬ ‫های‬
‫می‬‫جمله‬ ‫از‬ ‫عواملی‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫توان‬:،‫گل‬ ‫زدگی‬ ‫گاز‬ ،‫حفاری‬ ‫سرعت‬
‫یون‬ ‫افزایش‬‫و‬ ‫گل‬ ‫حرارت‬ ‫درجه‬ ‫افزایش‬ ،‫کلر‬ ‫های‬...‫مشخص‬ ‫خوبی‬ ‫به‬
‫داد‬ ‫سوق‬ ‫سازی‬ ‫بهینه‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫صنعت‬ ‫و‬ ‫نمود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 45

46. .150 Union Glen،Aberdeen،AB11 6ER
SCOTLAND U. K،well control،section 1،page 3
to 12.
Dipl. -Ing. Wolfgang F. Prassl
Curtin University of Technology،chapter 3،
page 40 to 44

48. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900233471،‫مهدی‬ ‫کوشک‬ ‫صفری‬ ،‫دانیال‬ ،danialsafari10@gmail.Com

49. 1.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫گرادیان‬3
2.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫مطالعات‬6
3.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬10
4.‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬13
5.‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬23
6.‫آزمایش‬ ‫انجام‬‫قابلیت‬ ‫های‬(‫ظرفیت‬)‫سازند‬29

51. 1.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫گرادیان‬
‫خورده‬ ‫ترک‬ ‫سازند‬ ‫آن‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فشاری‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬‫یا‬
‫می‬ ‫شکسته‬‫شود‬.‫ن‬ ‫ترین‬ ‫ضعیف‬ ‫شکست‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ،‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫در‬‫قطه‬
‫رسیدن‬ ‫احتمال‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫حین‬ ‫چون‬ ‫داشت‬ ‫آگاهی‬ ‫باید‬ ‫سازند‬‫به‬
‫است‬ ‫زیاد‬ ‫شکست‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬.
‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫روی‬ ‫هرز‬ ،‫سازند‬ ‫شکستن‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بدیهی‬‫رخ‬
‫چ‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫تراوش‬ ‫یا‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫فوران‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داده‬‫اه‬
‫داشت‬ ‫خواهیم‬ ‫را‬.
‫فشار‬ ‫واحد‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫توان‬ ‫می‬psi‫وزن‬ ‫معادل‬ ،
‫گرادیان‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫گل‬(‫شیب‬)‫کرد‬ ‫بیان‬ ‫شکست‬.‫شکس‬ ‫گرادیان‬ ‫اگر‬‫مورد‬ ‫ت‬
‫حسب‬ ‫بر‬ ‫معموال‬ ،‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬psi/ft‫می‬ ‫عنوان‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 51

52. 1.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫گرادیان‬
‫عمق‬ ‫در‬ ‫سازندی‬ ‫اگر‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬5000‫فوتی‬
‫فشار‬ ‫با‬3640 psi‫با‬ ‫برابر‬ ‫ان‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ،‫شود‬ ‫شکسته‬3640 psi
‫با‬ ‫برابر‬ ‫آن‬ ‫شکست‬ ‫گرادیان‬ ‫و‬0. 728 psi/ft‫می‬‫باشد‬:
3460/5000=0. 728 psi/ft
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 52

54. 2.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫مطالعات‬
‫میالدی‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫مطالعات‬ ‫اولین‬1960‫شد‬ ‫شروع‬.
‫بررسی‬ ‫این‬‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫عملیات‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫تزریق‬ ‫عملیات‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫چاه‬‫داده‬ ‫تطابق‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫انجام‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫عمق‬ ،‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫های‬‫چاه‬
‫یافت‬ ‫ادامه‬ ‫سازند‬ ‫خالی‬ ‫فضای‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫فشارسیال‬ ‫و‬.
‫در‬ ‫لوئیزیانا‬ ‫خلیج‬ ‫سواحل‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫تحقیقات‬ ‫نمونه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫شکل‬
1-5‫است‬ ‫آمده‬.‫داده‬‫بر‬ ‫عادی‬ ‫خالی‬ ‫فضای‬ ‫فشار‬ ‫برای‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫های‬
‫وزن‬ ‫با‬ ‫گل‬ ‫اساس‬9 lb/gal‫است‬(‫مثال‬ ‫این‬ ‫در‬.)
‫ف‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫تغیرات‬ ‫گر‬ ‫نمایان‬ ‫نمودار‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫منحنی‬ ‫تیره‬ ‫خطوط‬‫ضای‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫عمق‬ ‫ازای‬ ‫به‬ ‫خالی‬‫باشد‬.
‫گل‬ ‫منحنی‬9 b‫عمق‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫حاکی‬4000‫خلیج‬ ‫بستر‬ ‫از‬ ‫فوتی‬
‫وزن‬ ‫با‬ ‫گلی‬ ‫معادل‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ،‫لوئیزیانا‬140 lb/gal‫بود‬ ‫خواهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 54

55. 2.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫مطالعات‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 55

56. 2.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫مطالعات‬
‫وزن‬ ‫با‬ ‫گلی‬14. 4 lb‫عمق‬ ‫در‬4000‫هیدرو‬ ‫فشار‬ ‫دارای‬ ‫فوتی‬
‫برابر‬ ‫استاتیکی‬
2995psi‫با‬ ‫برابر‬ ‫نیز‬ ‫آن‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫و‬0. 749 psi/ft‫می‬‫باشد‬.
‫منحنی‬ ‫سایر‬ ‫بررسی‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫ها‬‫د‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫هر‬ ‫ر‬
‫ا‬ ‫نیز‬ ‫خالی‬ ‫فضای‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫وجود‬ ‫با‬ ‫عمق‬‫فزایش‬
‫یافت‬ ‫خواهد‬.
‫تنش‬ ،‫سازند‬ ‫تخلخل‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫کلی‬ ‫بطور‬‫های‬
‫بستگی‬ ‫چاه‬ ‫عمق‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫عمر‬ ،‫سازند‬ ‫های‬‫الیه‬ ‫جنس‬ ،‫االرضی‬‫تحت‬
‫دارد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 56

58. 3.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬
‫روی‬ ‫هرز‬ ‫اغلب‬‫همین‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫ها‬
‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫جداری‬ ‫زیرین‬ ‫محل‬
‫می‬ ‫و‬‫ران‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫توان‬‫دن‬
‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫بعدی‬ ‫جداری‬
‫میزان‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫سازند‬ ‫شاخص‬ ‫مجدد‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫شکست‬.
‫سازن‬ ‫شکست‬ ‫میزان‬ ‫گذشته‬ ‫در‬‫بر‬ ‫د‬
‫محاسبه‬ ‫شکست‬ ‫گرادیان‬ ‫اساس‬
‫می‬‫فرمایان‬ ‫کار‬ ‫اغلب‬ ‫ولی‬ ،‫شد‬
‫می‬ ‫ترجیح‬‫شکس‬ ‫میزان‬ ‫که‬ ‫دهند‬‫ت‬
‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫سازند‬
‫سازند‬Leak-off Test‫دست‬ ‫به‬
‫آورند‬.
‫ک‬ ‫گفت‬ ‫میتوان‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫در‬ ‫ه‬
‫چاه‬ ‫تمام‬‫محل‬ ‫ترین‬ ‫ضعیف‬ ‫ها‬
‫می‬ ‫جداری‬ ‫کفشک‬ ‫زیر‬،‫باشد‬
‫الیه‬ ‫فاصل‬ ‫حد‬ ‫منطقه‬ ‫این‬ ‫چون‬
‫می‬ ‫زیاد‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬‫با‬‫شد‬
‫از‬ ‫فشار‬ ‫تغیرات‬ ‫نقطه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬
‫آمی‬ ‫اغراق‬ ‫برعکس‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫به‬ ‫کم‬‫ز‬
‫است‬.
‫فشار‬ ‫با‬ ‫سازندی‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫کم‬
‫فشارزیا‬ ‫با‬ ‫سازندی‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫راحت‬‫د‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫شکسته‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 58

59. 3.‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬
‫میتوان‬ ‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫یک‬‫د‬
‫مجاز‬ ‫فشار‬ ‫حداکثر‬
‫سطحی‬(MASP)‫وزن‬ ‫حداکثر‬ ‫و‬
‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫کار‬ ‫برای‬ ‫مجازرا‬ ‫گل‬
‫قرار‬ ‫ما‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫زیرین‬
‫دهد‬.
‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫اینکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫ت‬ ‫دارد‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫بستگی‬‫غیر‬
‫منجربه‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫در‬
‫تغیردر‬MASP‫می‬‫وزن‬ ‫یعنی‬ ،‫شود‬
‫زیاد‬ ‫گل‬MASP‫دنبال‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫کم‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬(‫عکس‬ ‫رابطه‬.)
‫آن‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫فشاری‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬
‫چ‬ ‫سیال‬ ‫دریافت‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫سازند‬‫اه‬
‫شده‬ ‫شکسته‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬
‫می‬ ‫معلوم‬‫کند‬.
،‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬
‫سی‬ ‫ستون‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫فشاری‬‫ال‬
‫تا‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫وارد‬ ‫سازند‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫درون‬
‫می‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫شکست‬ ‫آستانه‬‫بر‬‫ند‬.
‫به‬ ‫نیز‬ ‫سازند‬ ‫ظرفیت‬ ‫آزمایش‬
‫ک‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫بوده‬ ‫روش‬ ‫همین‬‫ه‬
‫باال‬ ‫قبلی‬ ‫فرض‬ ‫حد‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫فشار‬
‫می‬‫ب‬ ‫نیازی‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫برند‬‫ه‬
‫نیست‬ ‫نهایی‬ ‫فشار‬ ‫اعمال‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 59

61. 4.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬‫د‬
‫حد‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫حفاری‬ ‫را‬ ‫کفشک‬ ‫باید‬ ‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫ود‬5
‫الی‬50‫شد‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫سازند‬ ‫وارد‬ ‫فوت‬.‫عموما‬5‫تا‬10‫خواهد‬ ‫کافی‬ ‫فوت‬
‫حفاری‬ ‫متقاضی‬ ‫شرکت‬ ‫یا‬ ‫واحد‬ ‫مقررات‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫حفاری‬ ‫مقدار‬ ،‫بود‬‫دارد‬.
‫مق‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫واروی‬ ‫نقطه‬ ،‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫اینکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬‫دار‬
‫ترین‬ ‫کم‬ ‫در‬ ‫فوق‬ ‫عوامل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ضروری‬ ‫لذا‬ ،‫دارند‬ ‫افزاینده‬ ‫نقش‬ ‫فشار‬‫حد‬
‫گیرند‬ ‫قرار‬ ‫خود‬.
‫کمتر‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫زیرا‬ ‫باشد‬ ‫خود‬ ‫حد‬ ‫ترین‬ ‫کم‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬‫زیر‬ ‫به‬ ‫ی‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫وارد‬ ‫کفشک‬.
‫دار‬ ‫وجود‬ ‫گل‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫فشار‬ ‫تعین‬ ‫برای‬ ‫روابطی‬‫د‬.‫دو‬
‫ی‬ ‫جداری‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫تزریق‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬‫کی‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫تزریق‬ ‫نوع‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫دو‬ ‫از‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 61

62. 4.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬‫د‬
‫رابطه‬ ‫از‬ ،‫باشد‬ ‫ساق‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫تزریق‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫هرگاه‬1-5
‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬:
(‫رابطه‬1-5)P=L(Y/300d)
‫که‬:
P=‫گل‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫فشار‬psi
L=‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫طول‬ft
Y=‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫دقیقه‬ ‫ده‬ ‫ژل‬lb/100 ft
d=‫لوله‬ ‫داخلی‬ ‫قطر‬‫حفاری‬ ‫های‬in
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 62

63. 4.‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬
‫سازند‬ ‫نشت‬
‫ل‬ ‫طول‬ ‫اگر‬ ،‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫تزریق‬ ‫عملیات‬ ‫یک‬ ‫طی‬‫وله‬
12000 ft‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫داخلی‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ،4. 276 in‫مقدار‬ ‫چنین‬ ‫وهم‬ ،
‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫دقیقه‬ ‫ده‬ ‫ژل‬10 lb/100 ft‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫باشدفشار‬
‫آورید‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬.
Y=10 lb/100 ft
L=12000 ft
d=4. 276 in
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 63

64. 4.‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬
‫سازند‬ ‫نشت‬
‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫حال‬P=L(Y/300d)‫داده‬ ‫و‬‫داریم‬ ‫ها‬:
P=12000[10/(300. 4. 276)]
=12000. 0. 078
P=94psi
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 64

65. 4.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬‫د‬
‫بنابراین‬94 psi‫می‬ ‫بدست‬ ‫بعدا‬ ‫که‬ ‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫باید‬‫آید‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫گل‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫شکستن‬ ‫صرف‬ ‫مقدار‬ ‫این‬ ‫چون‬ ‫نمود‬ ‫کم‬‫ر‬
‫است‬ ‫نداشته‬ ‫چنداتی‬ ‫اثر‬ ‫سازند‬.
‫باشد‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫تزریق‬ ‫گاه‬ ‫هر‬(‫شکل‬2-5)‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫برای‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫مفید‬ ‫گل‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬.
‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫در‬ ‫مثال‬12000‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫و‬ ‫فوت‬10 lb‫فوت‬ ‫صد‬ ‫بر‬
‫حدود‬ ‫فشاری‬ ‫افت‬ ‫مربع‬94 psi‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬‫دهد‬.
‫حلقوی‬ ‫فضای‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫تزریق‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬(‫جداری‬ ‫لوله‬)‫صورت‬
‫می‬‫رابطه‬ ‫گیرد‬2-5‫است‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬:
(‫رابطه‬2-5)P=L[Y/300(D – d)]
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 65

66. 4.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬‫د‬
P=‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫فشار‬psi
L=‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫طول‬ft
Y=‫دقیقه‬ ‫ده‬ ‫ژل‬ ‫مقاومت‬‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫ی‬IB)‫مربع‬ ‫فوت‬ ‫برصد‬)
D=‫چاه‬ ‫قطر‬in
d=‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬‫حفاری‬ ‫های‬in
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 66

67. 4.‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬
‫سازند‬ ‫نشت‬
‫ل‬ ‫طول‬ ‫اگر‬ ،‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫تزریق‬ ‫عملیات‬ ‫یک‬ ‫طی‬‫وله‬
12000 ft‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ،5 in‫ده‬ ‫ژل‬ ‫مقدار‬ ‫چنین‬ ‫وهم‬ ،
‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫دقیقه‬10 lb/100 ft‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ‫باشد‬8 ½‫الزم‬ ‫فشار‬
‫آورید‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬.
L=12000 ft
Y=10 lb/100 ft
D=8 ½ in
d=5 in
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 67

68. 4.‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬
‫سازند‬ ‫نشت‬
‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫حال‬P=L[Y/300(D – d)]‫داریم‬:
P=12000[10/300(8 ½-5)]
=12000. 0. 0095
P=114 psi
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 68

69. 4.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫شرایط‬‫د‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 69

71. 5.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬‫د‬
‫روش‬‫ولی‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫برای‬ ‫متعددی‬ ‫های‬
‫دارند‬ ‫توافق‬ ‫اصلی‬ ‫مسایل‬ ‫روی‬ ‫فرمایان‬ ‫کار‬ ‫اکثر‬.
‫می‬ ‫ترجیح‬ ‫بسیاری‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫ن‬ ‫و‬ ‫یابند‬ ‫آگاهی‬ ‫تزریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫دهند‬‫یز‬
‫استفاد‬ ‫گل‬ ‫تزریق‬ ‫دستگاه‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫سیمان‬ ‫کننده‬ ‫تزریق‬ ‫ازدستگاه‬‫کنند‬ ‫ه‬.
‫است‬ ‫زیر‬ ‫قرار‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫عمومی‬ ‫مراحل‬:
1.‫اشب‬ ‫وزن‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫یکنواخت‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ،‫گل‬ ‫کامل‬ ‫گردش‬ ‫یک‬ ‫انجام‬ ‫با‬‫اع‬
‫کنید‬.
2.‫دهید‬ ‫قرار‬ ‫جداری‬ ‫کفشک‬ ‫نزدیکی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مته‬.
3.‫ببندید‬ ‫را‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬.
4.‫حدود‬ ‫ده‬ ‫برون‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫سیمان‬ ‫تزریق‬ ‫دستگاه‬ ‫توسط‬¼‫تا‬½‫در‬ ‫بشکه‬
‫کنید‬ ‫تزریق‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫دقیقه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 71

72. 5.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬‫د‬
5.‫هر‬ ‫ازای‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫منحنی‬ ‫روی‬¼‫نقطه‬ ‫تزریق‬ ‫بشکه‬‫اساس‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫لوله‬ ‫روی‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬‫ا‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫وبا‬ ‫کنید‬ ‫ثبت‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫ز‬
‫بکاهید‬ ‫تزریق‬ ‫سرعت‬(‫شکل‬3-5.)
6.‫کاستن‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫و‬ ‫نرفته‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ،‫سازند‬ ‫به‬ ‫تزریق‬ ‫ادامه‬ ‫با‬‫می‬‫کند‬.
‫نقطه‬‫سیال‬ ‫دریافت‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫سیال‬ ‫آن‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ای‬
‫نقطه‬ ،‫کند‬Leak-Off Pressure‫است‬.
‫می‬ ‫انجام‬ ‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫نصب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫نشت‬ ‫آزمایش‬ ‫معموال‬‫گردد‬.
‫ک‬ ‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫مقاومت‬ ‫بررسی‬ ،‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫انجام‬ ‫اصلی‬ ‫دلیل‬‫فشک‬
‫است‬ ‫جداری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 72

73. 5.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬‫د‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 73

74. 5.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬‫د‬
( .‫شکل‬4-5)‫دهنده‬ ‫نشان‬‫ی‬
‫است‬ ‫ضعیف‬ ‫سیمان‬ ‫وجود‬.‫در‬
‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫فشار‬ ‫مورد‬ ‫این‬
‫نقطه‬Leak-Off‫می‬ ‫کم‬‫شود‬.
‫تا‬ ‫آزمایش‬ ‫مواقع‬ ‫بعضی‬ ‫در‬
‫نمی‬ ‫ادامه‬ ‫نشت‬ ‫لحظه‬‫در‬ ،‫یابد‬
‫از‬ ‫مقدار‬ ‫تا‬ ‫سازند‬ ‫حالت‬ ‫این‬
‫فش‬ ‫محتمل‬ ‫شده‬ ‫تعین‬ ‫پیش‬‫ار‬
‫شد‬ ‫خواهد‬.
‫از‬ ‫سازند‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫توسط‬
‫شک‬ ‫نظیرفشار‬ ‫موارد‬ ‫بسیاری‬‫ست‬
‫مجاز‬ ‫فشار‬ ‫حداکثر‬ ‫و‬ ‫سازند‬
‫سطح‬ ‫در‬ ‫جداری‬MASP
‫می‬‫نمود‬ ‫حاصل‬ ‫اطالع‬ ‫توان‬.
‫می‬ ‫چنین‬ ‫هم‬‫وجود‬ ‫از‬ ‫توان‬
‫لوله‬ ‫احتمالی‬ ‫ضعیف‬ ‫سیمان‬
‫سیمان‬ ‫در‬ ‫یافت‬ ‫آگاهی‬ ‫جداری‬
‫تونل‬ ‫معموال‬ ‫ضعیف‬‫رگه‬ ‫و‬ ‫ها‬‫های‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫خالی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 74

75. 5.‫سازن‬ ‫نشت‬ ‫فشار‬ ‫آزمایش‬ ‫انجام‬ ‫مراحل‬‫د‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 75

77. 6.‫آزمایش‬ ‫انجام‬‫قابلیت‬ ‫های‬(‫ظرفیت‬)
‫سازند‬
‫آست‬ ‫تا‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫کردن‬ ‫تزریق‬ ‫به‬ ‫مجاز‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫موارد‬ ‫بعضی‬ ‫در‬‫انه‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫قابلیت‬ ‫آزمایش‬ ‫نباشیم‬ ‫آن‬ ‫نفوذپذیری‬‫دهیم‬.
‫ن‬ ‫همان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫برده‬ ‫فشار‬ ‫زیر‬ ‫معینی‬ ‫حد‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫در‬‫قطه‬
‫می‬ ‫اکتفا‬‫چاه‬ ‫اطالعات‬ ‫روی‬ ‫نظراز‬ ‫مورد‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ،‫نمایند‬‫مجاور‬ ‫های‬
‫می‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫حفر‬ ‫قبال‬ ‫که‬‫شود‬.
‫ت‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫وتزریق‬ ‫چاه‬ ‫بستن‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫انجام‬ ‫راه‬ ‫یک‬‫ا‬
‫است‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬.
‫می‬ ‫مواردی‬ ‫در‬‫س‬ ‫تزریق‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫به‬ ‫رساندن‬ ‫آسیب‬ ‫بدون‬ ‫توان‬‫به‬ ‫یال‬
‫آورد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫ظرفیت‬ ‫یا‬ ‫قابلیت‬ ‫مقدار‬ ‫آن‬ ‫درون‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 77

78. 6.‫قابلیت‬ ‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬(‫ظرفیت‬)‫س‬‫ازند‬
‫ک‬ ‫تزریق‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫درون‬ ‫به‬ ،‫سازند‬ ‫قابلیت‬ ‫آزمایش‬ ‫یک‬ ‫در‬‫تا‬ ‫رده‬
‫برسیم‬ ‫است‬ ‫معلوم‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫فرض‬ ‫قبل‬ ‫از‬ ‫فشار‬ ‫به‬.
‫داده‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫فرض‬ ‫قبل‬ ‫از‬ ‫مقدار‬ ‫این‬‫چاه‬ ‫یا‬ ‫قبلی‬ ‫های‬‫مجاور‬ ‫های‬
‫می‬ ‫بدست‬‫آید‬.‫عمل‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫یات‬
‫می‬ ‫متوقف‬ ‫را‬‫کنند‬.
‫ب‬ ‫نداشته‬ ‫نشتی‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫تا‬ ‫سازند‬ ‫اگر‬‫اشد‬
‫است‬ ‫تمام‬ ‫آزمایش‬.‫نب‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫جهت‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫عمل‬ ‫این‬ ‫با‬‫رده‬
‫ایم‬ ‫داده‬ ‫انجام‬ ‫نیز‬ ‫درستی‬ ‫آزمایش‬ ‫حال‬ ‫عین‬ ‫در‬ ‫و‬.
‫منظ‬ ‫باید‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ،‫معادل‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫یافتن‬ ‫برای‬‫کرد‬ ‫ور‬.
‫گل‬ ‫وزن‬ ‫بین‬ ‫اختالف‬ ‫از‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ،‫روابط‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫در‬
‫می‬ ‫بدست‬ ‫آن‬ ‫قائم‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ،‫چاه‬ ‫درون‬ ‫گل‬ ‫و‬ ‫معادل‬‫آید‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 78

79. 6.‫قابلیت‬ ‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬(‫ظرفیت‬)‫س‬‫ازند‬
‫حف‬ ‫عملیات‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫تعادل‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫باال‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫در‬ ‫اینکه‬ ‫بدلیل‬‫اری‬
‫می‬ ‫ترجیح‬ ‫را‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫کارفرمایان‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ،‫دارد‬‫دهند‬.
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫معادل‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫های‬
‫چاه‬‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مجاور‬ ‫های‬‫است‬ ‫عبارت‬ ‫رود‬
‫از‬:
(‫رابطه‬3-5)STP=(EMW-MWH)0. 052. TVD‫که‬:
STP=‫سطحی‬ ‫آزمایش‬ ‫فشار‬psi
EMW=‫معادل‬ ‫گل‬ ‫وزن‬pp g
MWH=‫حفره‬ ‫درون‬ ‫گل‬ ‫وزن‬pp g
TVD=‫گذاری‬ ‫جداره‬ ‫نقطه‬ ‫قائم‬ ‫عمق‬(‫کفشک‬)ft
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 79

80. 6.‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬
‫قابلیت‬(‫ظرفیت‬)‫سازند‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫نمایید‬ ‫حسب‬ ‫را‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫زیر‬ ‫های‬:
EMW=13 pp g
MWH=10 pp g
TVD=5000 ft
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 80

81. 6.‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬
‫قابلیت‬(‫ظرفیت‬)‫سازند‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫رابطه‬ ‫و‬ ‫ها‬STP=(EMW-MWH)0. 052. TVD
‫داشت‬ ‫خواهیم‬:
STP=(13-10)0. 052×5000
P=780 psi
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 81

82. 6.‫قابلیت‬ ‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬(‫ظرفیت‬)‫س‬‫ازند‬
‫برابر‬ ‫سطحی‬ ‫آزمایش‬ ‫فشار‬ ‫مثال‬ ‫این‬ ‫در‬780 psi‫عبارت‬ ‫به‬ ،‫است‬
‫به‬ ‫سطح‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬ ‫دیگر‬780‫برسد‬(‫برابر‬ ‫که‬ ‫موجود‬ ‫گل‬ ‫با‬10 lb/gal
‫است‬)‫ممکن‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شکسته‬ ‫سازند‬ ‫کفشک‬ ‫نقطه‬ ‫در‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫است‬
‫دهد‬ ‫رخ‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫فوران‬.
‫چاه‬ ‫در‬ ‫معادل‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫جاری‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫مجاور‬ ‫های‬
‫می‬‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫روابط‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫توان‬(STP)‫یافت‬ ‫دست‬.
(‫رابطه‬4-5)STP=(EMW-MWH)0. 052. TVD
(‫رابطه‬5-5)HP=0. 0562. MWH. TVD
(‫رابطه‬6-5)STP=Hp-HP
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 82

83. 6.‫قابلیت‬ ‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬(‫ظرفیت‬)‫س‬‫ازند‬
Hp=‫استاتیک‬ ‫هیدرو‬ ‫فشار‬psi
HP=‫استاتیک‬ ‫هیدرو‬ ‫فشار‬psi
EMW=‫معادل‬ ‫گل‬ ‫وزن‬pp g
TVD=‫جداری‬ ‫نقطه‬ ‫در‬ ‫واقعی‬ ‫قائم‬ ‫عمق‬ft
MWH=‫چاه‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫گل‬ ‫وزن‬pp g
STP=‫سطحی‬ ‫ازمایش‬ ‫فشار‬psi
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 83

84. 6.‫قابلیت‬ ‫آزمایشهای‬ ‫انجام‬(‫ظرفیت‬)‫س‬‫ازند‬
‫مثال‬:
Hp=10488 psi
HP=7445 psi
STP=10488-7445
STP=3043 psi
‫به‬ ‫آزمایش‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬ ‫نیز‬ ‫اینجا‬ ‫در‬3043‫در‬ ‫سازند‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ،‫برسد‬
‫دهد‬ ‫رخ‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫فوران‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شکسته‬ ‫کفشک‬ ‫ناحیه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 84

85. .1،‫تهران‬ ،‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫عملیات‬ ،‫آییژ‬1386
‫صفحه‬ ‫از‬ ‫پنجم‬ ‫فصل‬75‫تا‬85

87. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890218957،‫خسروی‬ ،‫پژمان‬ ،pezhmankhosravi1369@gmail.Com

88. . 1‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫هوای‬ ‫سرعت‬ ‫محاسبه‬
1_1.‫ذرات‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫معلق‬ ‫سرعت‬
1_2.VTa
1_3.‫میزان‬K
1_4.‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫سقوط‬ ‫سرعت‬
2.‫چاه‬ ‫ته‬ ‫نمودن‬ ‫تمیز‬ ‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫هوای‬ ‫حجم‬
2_1.‫الزم‬ ‫هوای‬ ‫مقدار‬
2_2.‫جریان‬ ‫شدت‬

90. ‫ذرات‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫معلق‬ ‫سرعت‬(Va)
‫معلق‬ ‫برای‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫هوای‬ ‫سرعت‬ ‫محاسبه‬ ‫جهت‬ ‫ذیل‬ ‫فرمول‬
‫نگهداشتن‬‫قائ‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫جابجائی‬ ‫هیچگونه‬ ‫آنکه‬ ‫بدون‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬‫م‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫گیرد‬ ‫صورت‬‫گیرد‬:
𝑉𝑎 = 𝑐
𝑑𝛾
10
: ϒ‫وزن‬‫مخصوص‬‫ذرات‬(‫نیوتن‬‫متر‬ ‫بر‬‫مکعب‬)
: d‫قطر‬‫حفاری‬ ‫ذرات‬(‫متر‬)
: c‫ضریب‬‫تطبیق‬‫دهنده‬(‫آن‬ ‫مقدار‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ذرات‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫وابسته‬4/8
‫می‬‫باشد‬)
: Va‫سرعت‬‫هوای‬‫نیاز‬ ‫مورد‬(‫اندازه‬ ‫به‬ ‫وابسته‬‫وشکل‬‫فضای‬ ،‫ذرات‬
‫آنولوس‬‫هوا‬ ‫چگالی‬ ‫و‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 90

91. ‫ذرات‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫معلق‬ ‫سرعت‬(Va)
‫معلق‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫جهت‬
‫فضای‬ ‫بین‬ ‫در‬‫آنولوس‬‫ب‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫و‬‫ه‬
‫باید‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬Vta > Va‫باشد‬.
‫تعیین‬ ‫برای‬VTa‫رابطه‬ ‫از‬‫ذیل‬
‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬:
VTa = 𝐾Va
K:‫می‬ ‫نشان‬ ،‫ضریب‬‫دهد‬‫که‬
‫سرعت‬‫جهت‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫هوای‬
‫فضای‬ ‫از‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬
‫آنولوس‬‫ب‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫سمت‬ ‫به‬‫اید‬
‫چند‬‫باشد‬ ‫برابر‬‫مقد‬ ‫معموال‬ ‫که‬‫ار‬
‫بین‬ ‫آن‬1/1‫تا‬3/1‫متغیر‬،‫است‬
‫کروی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫کروی‬ ‫ذرات‬ ‫برای‬ ‫لذا‬
‫می‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬ ‫صورت‬ ‫به‬‫باشد‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 91
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫شکل‬
‫فرمول‬‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫هوای‬ ‫سرعت‬
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫برای‬
‫کروی‬VTa = 1. 3 Va
‫غیرکروی‬VTa = 1. 1 Va

92. VTa
VTL=K. VLS
VTt=K. Vts
Vts،VLS:‫سقوط‬ ‫سرعت‬
‫و‬ ‫خطی‬ ‫حاالت‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬
‫متالطم‬(‫غیرخطی‬)
K:‫می‬ ‫ضریب‬‫آ‬ ‫مقدار‬ ‫که‬ ،‫باشد‬‫ن‬
‫بین‬1/1‫تا‬3/1‫است‬( .‫توضیح‬
‫بعدی‬ ‫اسالید‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬)
‫معموال‬VTa‫بر‬ ‫متر‬ ‫برحسب‬
‫می‬ ‫ثانیه‬‫بین‬ ،‫باشد‬1‫تا‬30‫متر‬
‫همی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متغیر‬ ‫برثانیه‬‫ن‬
‫مای‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬ ‫برای‬ ‫ترتیب‬‫عات‬
‫مورد‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫عنوان‬ ‫به‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬‫سرعت‬ ،‫گیرند‬
‫جهت‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬
‫سطح‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬
‫ذرات‬ ‫سقوط‬ ‫سرعت‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫زمین‬
‫این‬ ‫که‬ ،‫باشد‬ ‫زیادتر‬ ‫حفاری‬
‫قاب‬ ‫روبرو‬ ‫فرمول‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫سرعت‬‫ل‬
‫می‬ ‫محاسبه‬‫باشد‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 92

93. ‫میزان‬K
‫که‬ ‫است‬ ‫ضریبی‬
‫می‬ ‫نشان‬‫دهد‬VTL
‫یا‬ ‫و‬
VTS‫سرعت‬‫های‬
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬
‫ب‬ ‫آنولوس‬ ‫فضای‬ ‫از‬‫ه‬
‫باید‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬
‫برابر‬ ‫چند‬
‫سرعت‬‫سقوط‬ ‫های‬
‫در‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬
‫و‬ ‫خطی‬ ‫حاالت‬
‫باشند‬ ‫غیرخطی‬.
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫سرعت‬
‫غیرکروی‬‫در‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫به‬
‫خطی‬ ‫حالت‬
VTL=1. 1 VLS
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫سرعت‬
‫حالت‬ ‫در‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫کروی‬
‫خطی‬
VTL=1. 3 VLS
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫سرعت‬
‫در‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫غیرکروی‬
‫غیرخطی‬ ‫حالت‬
VTt=1. 1 Vts
‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫انتقال‬ ‫سرعت‬
‫حالت‬ ‫در‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫کروی‬
‫غیرخطی‬
VTt=1. 3 Vts
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 93

94. ‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫سقوط‬ ‫سرعت‬((VS
‫سرعت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫توضیح‬ ‫به‬ ‫الزم‬
‫سیستم‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫سقوط‬
‫متریک‬(‫حالت‬ ‫در‬‫غیرخطی‬‫یا‬
‫متالطم‬)‫ذیل‬ ‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬
‫امکانپذیر‬‫است‬:
= 𝑐 𝑑
(𝛾𝑚 −𝛾𝑤)
𝛾𝑤
VS
d:‫قطر‬‫حفاری‬ ‫ذرات‬(‫متر‬)
𝛾𝑚:‫وزن‬‫ذرات‬ ‫مخصوص‬‫حفاری‬(
‫متر‬ ‫بر‬ ‫نیوتن‬‫مکعب‬)
𝛾𝑤:‫وزن‬‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫مخصوص‬
(‫مایع‬)(‫نیوتن‬‫مکعب‬ ‫متر‬ ‫بر‬)
C:‫ضریب‬‫تصحیح‬‫کننده‬(‫وابس‬‫به‬ ‫ته‬
‫جدول‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫حفاری‬ ‫ذرات‬ ‫شکل‬
‫زیر‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 94
‫شکل‬c
‫کروی‬ ‫ذرات‬5/11
‫صاف‬ ‫ذرات‬4/5
‫و‬ ‫کروی‬ ‫غیر‬ ‫ذرات‬
‫صاف‬ ‫غیر‬
3

96. ‫الزم‬ ‫هوای‬ ‫مقدار‬
‫مقدار‬‫الزم‬ ‫هوای‬(‫دقیقه‬ ‫در‬ ‫هوا‬ ‫حجم‬)‫ته‬ ‫نمودن‬ ‫تمیز‬ ‫جهت‬‫را‬ ‫چاه‬
‫می‬‫توان‬‫بدست‬ ‫ذیل‬ ‫رابطه‬ ‫از‬‫آورد‬:
𝑄 = 𝐴.𝑉(‫رابطه‬1)
𝑄 = 𝑉 (𝐴 − 𝑎)(‫رابطه‬2)
V:‫حجم‬‫الزم‬ ‫هوای‬(‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬)
A:‫مساحت‬‫مقطع‬‫چاه‬(‫مرب‬ ‫اینچ‬‫ع‬)
a:‫مساحت‬‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫مقطع‬(‫مربع‬ ‫اینچ‬)
𝑉:‫سرعت‬‫سیال‬‫حفاری‬(‫دررابطه‬2( )‫اگرسیال‬‫باشد‬ ‫هوا‬ ‫حفاری‬)
(‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫فوت‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 96

97. ‫الزم‬ ‫هوای‬ ‫مقدار‬
‫مقاطع‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫و‬ ‫چاه‬
‫می‬‫فرمول‬ ‫توان‬
‫نحو‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مزبور‬
‫ارائه‬ ‫نیز‬ ‫دیگری‬
‫نمود‬:
∅ =
𝜋
4
𝑉(D2- d2 )*
𝟏
𝟏𝟒𝟒
v:‫سرعت‬‫حفاری‬ ‫سیال‬(‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫فوت‬)
: D‫چاه‬ ‫قطر‬(‫اینچ‬)
d:‫قطر‬‫حفاری‬ ‫لوله‬(‫اینچ‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 97

98. ‫جریان‬ ‫شدت‬ ‫آوردن‬ ‫بدست‬
‫الزم‬
‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫اگر‬‫حفاری‬ ‫های‬10‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ‫اینچ‬12‫اینچ‬‫سرعت‬ ،‫باشد‬
‫انتقال‬
‫خرده‬‫نیز‬ ‫حفاری‬ ‫های‬4000‫هوای‬ ‫جریان‬ ‫شدت‬ ،‫باشد‬ ‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫فوت‬
‫؟‬ ‫است‬ ‫چقدر‬ ‫الزم‬
D: 12 in
d: 10 in
V: 4000 ft/min
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 98

99. ‫جریان‬ ‫شدت‬ ‫آوردن‬ ‫بدست‬
‫الزم‬
‫شماره‬ ‫اسالید‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫نمودار‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬14
‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫از‬(12‫اینچ‬)‫می‬ ‫رسم‬ ‫عمودی‬ ‫خطی‬‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫تا‬ ‫شود‬
(10‫اینچ‬)‫حرف‬ ‫با‬ ‫نقطه‬ ‫این‬ ،‫کند‬ ‫قطع‬ ‫را‬b‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫منحنی‬ ‫روی‬ ‫بر‬‫ها‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫مشخص‬.‫نقطه‬ ‫از‬ ‫افقی‬ ‫خطی‬ ‫سپس‬c‫می‬ ‫رسم‬‫تا‬ ‫شود‬
‫هوا‬ ‫سرعت‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫منحنی‬(4000‫دقیقه‬ ‫در‬ ‫فوت‬)‫کند‬ ‫قطع‬ ‫را‬
(‫نقطه‬b.)‫نقطه‬ ‫از‬c‫می‬ ‫رسم‬ ‫عمودی‬ ‫خطی‬‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫شود‬d‫بیانگر‬ ‫که‬
‫است‬ ‫الزم‬ ‫هوای‬ ‫شدت‬(960‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬.)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 99

100. ‫مثال‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫نمودار‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 100

101. .11.‫دانشگاه‬ ،‫تهران‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ،‫مرتضی‬ ،‫اصانلو‬
،‫جنوب‬ ‫واحد‬ ‫آزاداسالمی‬1370.‫فصل‬10_
‫صفحات‬(158‫تا‬169)

103. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219290-‫منصوری‬ ‫نعیم‬-alone5429@yahoo.Com

104. 1.‫هیدرولیک‬‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ،‫فشار‬ ‫های‬
2.‫هیدرولیک‬ ‫ابعاد‬‫بهینه‬ ‫های‬
3.‫هیدرولیک‬ ‫عواقب‬‫نامناسب‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
4.‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬
5.‫هیدرواستاتیک‬ ‫تعریف‬
6.‫هیدرولیک‬‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫معیارهای‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ،‫حفاری‬ ‫های‬
7.‫سیاالت‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬
8.‫نیوتونی‬ ‫جریان‬ ‫مدل‬
9.‫سیال‬‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬
10.‫سیال‬‫مدل‬ ،‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬‫زمان‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫های‬

105. ‫هیدرولیک‬‫هیدرواستات‬ ‫فشار‬ ،‫فشار‬ ‫های‬‫یک‬
‫صرفه‬ ‫به‬ ‫مقرون‬ ‫و‬ ‫ایمن‬ ،‫موثر‬ ‫حفاری‬ ‫پروژه‬ ‫داشتن‬ ‫برای‬
‫هیدرولیک‬‫هیدرولیک‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫مشهور‬ ‫هم‬ ‫حفاری‬ ‫دکل‬ ‫های‬
‫می‬ ‫ایفا‬ ‫کلیدی‬ ‫نقش‬ ،‫هستند‬‫کنند‬.
‫هیدرولیک‬ ‫که‬ ‫مختلفی‬ ‫ابعاد‬‫می‬ ‫بهینه‬ ‫حفاری‬ ‫دکل‬ ‫های‬‫ش‬ ‫سازند‬‫امل‬:
*‫مته‬ ‫بر‬ ‫هیدرولیک‬ ‫انرژی‬ ‫تاثیر‬
*،‫حفاری‬ ‫رشته‬ ،‫سطح‬ ‫تجهیزات‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫اصطحکاک‬ ‫فشار‬ ‫اتالف‬
‫حفاری‬ ‫مته‬ ‫و‬ ‫دالیز‬
*‫حفره‬ ‫تمیزکردن‬(‫سوراخ‬)‫کارآمد‬
*‫تولیدشده‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫نازل‬ ‫انتخاب‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 105

106. ‫هیدرولیک‬ ‫عواقب‬‫نامناسب‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫هیدرولیک‬ ‫نامناسب‬ ‫طراحی‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫حفاری‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫بعضی‬‫های‬
‫می‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫حفاری‬‫شامل‬ ‫آیند‬:
*‫چاه‬ ‫تمیزکردن‬ ‫خرابی‬
*‫کنده‬ ‫گذاشتن‬ ‫جا‬‫چاه‬ ‫در‬ ‫ها‬(‫می‬ ‫لوله‬ ‫انسداد‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫که‬‫شود‬.)
*‫می‬ ‫نفوذ‬ ‫پایین‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫زدن‬ ‫لگد‬ ‫موجب‬ ‫که‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬‫گردد‬.
‫وابسته‬ ‫درک‬ ‫برای‬‫هیدرولیک‬ ‫های‬‫باید‬ ‫زیر‬ ‫مفاهیم‬ ،‫موثر‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫شوند‬ ‫شناخته‬:
*‫اندازه‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬
*‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫انواع‬
*‫عملیات‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫سیال‬ ‫رایج‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫معیارهای‬‫های‬
‫مختلف‬ ‫حفاری‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 106

107. ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬
‫هیدرواستاتیک‬ ‫تعریف‬:
‫مایع‬ ‫تعادل‬ ‫نشانگر‬‫حرکت‬ ‫بی‬ ‫مایع‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫خارج‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫گاز‬ ‫یا‬ ‫هوا‬ ،‫کف‬ ،‫گل‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫سیال‬ ،‫نفت‬ ‫چاه‬ ‫کاربردهای‬ ‫برای‬
‫باشد‬ ‫طبیعی‬.
‫می‬ ‫سیال‬ ‫چندید‬ ‫شامل‬ ‫که‬ ‫پیچیده‬ ‫سیال‬ ‫ستون‬ ‫یک‬ ‫برای‬،‫شود‬‫فشار‬
‫میگردد‬ ‫محاسبه‬ ‫هیدرواستاتیک‬.
pmi‫سیال‬ ‫ستون‬ ‫گل‬ ‫وزن‬i‫ام‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 107

108. ‫هیدرولیک‬‫معیارهای‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ،‫حفاری‬ ‫های‬
‫سیال‬ ‫جریان‬
‫ویژگی‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫پارامترهایی‬‫ق‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫های‬‫رار‬
‫می‬‫دهند‬.
‫عملیات‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫ابعاد‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬‫نیاز‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫مند‬
‫دالی‬ ‫و‬ ‫کوچک‬ ‫اتصاالت‬ ،‫ها‬ ‫لوله‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫چگونه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫فهم‬‫زها‬
‫می‬ ‫حرکت‬‫الزم‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫پایه‬ ‫الگوهای‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫دانش‬ ،‫کند‬
‫می‬‫باشد‬.
‫می‬ ‫سیال‬ ‫حرکت‬ ،‫عموما‬‫متالطم‬ ،‫ای‬ ‫الیه‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫تواند‬(‫آشفته‬)‫یا‬ ‫و‬
‫الیه‬ ‫بین‬ ‫گذر‬ ‫حال‬ ‫در‬‫شود‬ ‫توصیف‬ ‫متالطم‬ ‫و‬ ‫ای‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 108

109. ‫هیدرولیک‬‫معیارهای‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ،‫حفاری‬ ‫های‬
‫سیال‬ ‫جریان‬(‫ادامه‬)
‫ویژگی‬ ،‫لرزش‬ ‫و‬ ‫دوران‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫فهم‬‫میزان‬ ‫های‬
‫سیال‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫دهد‬.
‫پمپ‬ ‫لرزش‬ ‫همچنین‬‫میانه‬ ‫جریان‬ ‫میزان‬ ‫در‬ ‫لرزش‬ ‫موجب‬ ‫گل‬ ‫های‬
‫می‬‫شود‬.
‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫واقعی‬ ‫غلظت‬ ،‫جامد‬ ‫محتوای‬ ‫تغییر‬ ،‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫پالستیکی‬‫دهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 109

110. ‫سیاالت‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬
‫عملیات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫سیال‬ ‫همه‬‫می‬ ‫هستند‬ ‫تولید‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫ها‬‫توانن‬‫به‬ ‫د‬
‫سیال‬ ‫عنوان‬‫گردند‬ ‫توصیف‬ ‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫یا‬ ‫نیوتونی‬ ‫های‬.
‫سیال‬‫نیوتونی‬ ‫های‬:
‫رقیق‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گازها‬ ،‫آب‬ ‫مثل‬(‫گرانش‬API‫باال‬)‫کنیم‬ ‫فرض‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫هستند‬
‫می‬ ‫داشته‬ ‫نگه‬ ‫یکنواخت‬ ‫دما‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫که‬‫مست‬ ‫نسبی‬ ‫رابطه‬ ،‫شود‬‫بین‬ ‫قیم‬
‫نرخ‬ ‫و‬ ‫سطحی‬ ‫تنش‬(‫دبی‬-rate)‫میدهد‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫سطحی‬.
‫مطلق‬ ‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫سطحی‬ ‫تنش‬
‫سرعت‬)rate)‫الیه‬ ‫جریان‬ ‫برای‬ ‫سطحی‬‫دایره‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫ای‬‫ای‬
‫شکل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 110

111. ‫نیوتونی‬ ‫جریان‬ ‫مدل‬
‫داریم‬ ‫ریاضی‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 111

112. ‫سیال‬‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬
‫ت‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫نرخ‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬ ‫لزجت‬ ‫مقدار‬‫غییر‬
‫می‬‫است‬ ‫متنوع‬ ،‫کند‬.‫گران‬ ‫سیاالت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫دیگر‬ ‫زبانی‬ ‫به‬‫روی‬
‫ندارند‬ ‫معینی‬.‫محلول‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬‫پلیمر‬ ‫و‬ ‫نمک‬ ‫های‬‫این‬ ‫از‬ ‫مذاب‬ ‫های‬
‫اند‬ ‫دسته‬.‫نشاس‬ ‫سوسپانسیون‬ ،‫دندان‬ ‫خمیر‬ ،‫فرنگی‬ ‫گوجه‬ ‫سس‬،‫ای‬ ‫ته‬
‫و‬ ‫شامپو‬ ،‫خون‬ ،‫رنگ‬...‫می‬ ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫هایی‬ ‫مثال‬‫باشند‬.‫در‬
‫ط‬ ‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫برشی‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫رابطه‬ ‫سیاالت‬ ‫این‬‫با‬ ‫وریکه‬
‫می‬ ‫تغییر‬ ‫زمان‬‫نمی‬ ‫ثابتی‬ ‫ویسکوزیته‬ ‫ضریب‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫کند‬‫ت‬‫تعریف‬ ‫وان‬
‫کرد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 112

113. ‫سیال‬‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬(‫ادامه‬)
‫می‬ ‫مواجه‬ ‫آنها‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫سیاالتی‬ ‫اغلب‬‫شویم‬.
‫گل‬ ‫مثل‬‫دوغاب‬ ،‫حفاری‬ ‫های‬‫سیال‬ ‫و‬ ‫سنگین‬ ‫نفت‬ ،‫سیمانی‬ ‫های‬‫های‬
‫ژلی‬ ‫شکننده‬.
‫نرخ‬ ‫و‬ ‫سطحی‬ ‫تنش‬ ‫بین‬ ‫مستقیم‬ ‫رابطه‬ ‫سیاالت‬ ‫این‬(rate)‫را‬ ‫سطحی‬
‫نمی‬ ‫نشان‬‫سیال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دهند‬‫می‬ ‫توصیف‬ ‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬‫ش‬‫وند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 113

114. ‫سیال‬‫مدل‬ ‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫های‬‫وابسته‬ ‫های‬‫به‬
‫زمان‬
‫گ‬ ‫تغییر‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫شده‬ ‫گفته‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫زمان‬ ‫به‬ ‫وابستگی‬‫از‬ ‫رانروی‬
‫می‬ ‫برش‬ ‫دوره‬ ‫طریق‬‫شود‬.
‫مدل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫رایج‬‫زیربخش‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زمان‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫های‬‫تقسیم‬ ‫های‬
‫می‬ ‫بندی‬‫کنند‬.
‫مدل‬‫سیال‬ ‫های‬thixotropic
‫مدل‬‫جریان‬ ‫های‬Rheopectic
‫شد‬ ‫ذکر‬ ‫باال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫مدل‬ ‫تمامی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫فهم‬‫ند‬
‫عمل‬ ‫تمامی‬ ‫برای‬ ‫ندرت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫مختلفی‬ ‫فرضیات‬ ‫براساس‬‫یات‬‫های‬
‫هستند‬ ‫اعتبار‬ ‫دارای‬ ‫حفاری‬.‫شر‬ ‫و‬ ‫دامنه‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫فقط‬ ‫بنابراین‬‫ایط‬
‫معتبرند‬ ‫خاص‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 114

115. .11.‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬ ‫کتاب‬(‫دانشگاه‬ ‫کنابخانه‬)
2.deilling engineering book
3.‫مقاالت‬ ‫و‬ ‫اینترنت‬

117. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219117-‫مزینی‬ ‫محمد‬-mozayanihamed. r1318@yahoo.Com

118. ‫سیاالت‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫تلفات‬ ‫محاسبه‬
2.‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫تنش‬ ‫محاسبه‬
3.‫لو‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫نیوتونی‬ ‫سیال‬ ‫درهم‬ ‫و‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬‫له‬
4.‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬
5.‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬
6.‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫درهم‬ ‫و‬ ‫آرام‬ ‫درجریان‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬
7.‫اتصاالت‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫اتالف‬

119. 1.‫سیاال‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫تلفات‬ ‫محاسبه‬‫ت‬
‫نمی‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫انرژی‬ ‫تلفات‬ ‫برنولی‬ ‫رابطه‬ ‫نوشتن‬ ‫در‬ ‫کنون‬ ‫تا‬‫ن‬ ‫در‬ ‫برای‬ ،‫گرفتیم‬‫گرفتن‬ ‫ظر‬
‫می‬ ‫انرژی‬ ‫اتالف‬‫می‬ ‫انرژی‬ ‫تلفات‬ ‫بیانگر‬ ‫که‬ ‫ترم‬ ‫بایست‬‫برنول‬ ‫رابطه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫باشد‬‫کنیم‬ ‫اضافه‬ ‫ی‬.
‫نقطه‬ ‫دو‬1‫و‬2‫گ‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫شکل‬ ‫مطابق‬ ‫افقی‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫است‬ ‫افقی‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫و‬ ‫رفته‬
‫می‬ ‫را‬ ‫برنولی‬ ‫معادله‬‫نویسیم‬
‫می‬ ‫است‬ ‫افقی‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫تغ‬ ‫لوله‬ ‫مقطع‬ ‫سطح‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫همچنین‬ ،‫باشد‬‫ییر‬
‫می‬ ‫است‬ ‫نکرده‬‫داریم‬ ‫برنولی‬ ‫معادله‬ ‫از‬ ‫بنابراین‬ ‫باشد‬:
‫انرژی‬ ‫واحد‬ ‫اگر‬ ‫است‬ ‫صادق‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫رابطه‬
‫واحد‬ ‫بر‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫شود‬ ‫بیان‬ ‫سیال‬ ‫جرم‬‫آید‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 119

120. ‫مرزی‬ ‫الیه‬
‫ناحیه‬ ‫مرزی‬ ‫الیه‬‫تاث‬ ‫تحت‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ‫که‬ ‫جسم‬ ‫یک‬ ‫مجاورت‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ای‬‫یر‬
‫هنگامی‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬ ،‫جدار‬ ‫با‬ ‫اصطحکاک‬ ‫و‬ ‫سیال‬ ‫لزجت‬‫که‬
‫جدار‬ ‫به‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫قشری‬ ‫باشد‬ ‫حرکت‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫جامد‬ ‫جسم‬ ‫یک‬ ‫مجاورت‬ ‫در‬ ‫سیال‬
‫می‬ ‫مرز‬ ‫این‬‫گویند‬ ‫مرزی‬ ‫الیه‬ ‫را‬ ‫الیه‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫جسبد‬.‫مرزی‬ ‫الیه‬ ‫اینکه‬ ‫علت‬ ‫به‬‫مرز‬ ‫به‬
‫می‬‫قسمت‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ‫لذا‬ ‫جسبد‬‫است‬ ‫صفر‬ ‫برابر‬ ‫آن‬ ‫زیرین‬ ‫های‬.‫خصو‬ ‫در‬‫ص‬
‫الیه‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫باید‬ ‫ان‬ ‫توزیع‬ ‫و‬ ‫سرعت‬‫صف‬ ‫مرزی‬ ‫الیه‬ ‫زیر‬ ‫های‬‫ر‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫سرعت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫مقدار‬ ‫الیه‬ ‫ضخامت‬ ‫بر‬ ‫عمود‬ ‫امتداد‬ ‫در‬ ‫ولی‬ ‫است‬،‫یابد‬‫به‬
‫برا‬ ‫تقریبا‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ،‫متالطم‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫الیه‬ ‫انتهایی‬ ‫قشرهای‬ ‫که‬ ‫طوری‬‫بر‬
‫می‬ ‫را‬ ‫سیال‬ ‫حرکت‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫الیه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫سرعت‬‫حرکت‬ ‫همانند‬ ‫توان‬
‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫ال‬ ‫ایده‬ ‫سیال‬.
‫فاصله‬ ‫در‬ ‫مرزی‬ ‫الیه‬ ‫ضخامت‬ ‫صفحه‬ ‫یک‬ ‫روی‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫برای‬X‫صفحه‬ ‫ابتدای‬ ‫از‬
‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬:
‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫مرزی‬ ‫الیه‬ ‫ضخامت‬ ‫صفحه‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫دو‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬
‫می‬ ‫بدست‬‫آید‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 120

121. ‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫لوله‬ ‫ورودی‬ ‫ابتدای‬A‫از‬ ‫تابعی‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ،Z،r‫می‬‫باشد‬.‫به‬
‫می‬ ‫لوله‬ ‫ورودی‬ ‫ناحیه‬ ،‫ناحیه‬ ‫این‬‫گویند‬.‫نقطه‬ ‫از‬ ‫بعد‬A‫با‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬
‫تغییر‬Z‫نمی‬ ‫تغییری‬‫تابع‬ ‫فقط‬ ‫ناحیه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫فقط‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫کند‬‫شعاع‬
‫می‬‫باشد‬.‫نقطه‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫ناحیه‬ ‫به‬A‫می‬ ‫یافته‬ ‫توسعه‬ ‫ناحیه‬‫گویند‬.
‫توجه‬:‫تغییر‬ ‫یا‬ ‫فشار‬ ‫یافته‬ ‫توسعه‬ ‫ناحیه‬ ‫در‬Z‫تغییر‬ ‫خطی‬ ‫صورت‬ ‫به‬
‫می‬‫کند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 121

122. 2.‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫تنش‬ ‫محاسبه‬
‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اگر‬‫ه‬
‫می‬ ‫نتیجه‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫شود‬‫ک‬ ‫رسیم‬‫ه‬
‫صف‬ ‫برابر‬ ‫لوله‬ ‫مرکز‬ ‫در‬ ‫تنش‬‫ر‬
‫میزان‬ ‫گردد‬ ‫فرض‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫است‬
‫ب‬ ‫یعنی‬ ‫لوله‬ ‫دیواره‬ ‫روی‬ ‫تنش‬‫ه‬
‫می‬ ‫دست‬‫م‬ ‫بیشترین‬ ‫که‬ ‫آید‬‫یزان‬
‫می‬ ‫تنش‬‫باشد‬.‫پروفای‬ ‫رسم‬ ‫با‬‫ل‬
‫داریم‬ ‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫تنش‬:
‫قابل‬ ‫روبرو‬ ‫رابطه‬ ‫تنش‬ ‫میزان‬
‫است‬ ‫محاسبه‬:
r‫و‬ ‫نقطه‬ ‫هر‬ ‫شعاع‬L‫طول‬
‫می‬‫باشد‬.‫در‬ ‫چه‬ ‫رابطه‬ ‫این‬
‫جریان‬ ‫در‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬
‫است‬ ‫صادق‬ ‫آرام‬.‫اگر‬ ‫همچنین‬
‫فرض‬ ‫یافته‬ ‫توسعه‬ ‫را‬ ‫جریان‬
‫نتیجه‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫کنیم‬
‫می‬‫ب‬ ‫شعاع‬ ‫با‬ ‫تنش‬ ‫که‬ ‫گیریم‬‫ه‬
‫می‬ ‫تغییر‬ ‫خطی‬ ‫شکل‬‫کند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 122

123. 3.‫درهم‬ ‫و‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬
‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫نیوتونی‬ ‫سیال‬
‫در‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬
‫قسمت‬‫قبلی‬ ‫های‬
‫توضی‬ ‫شد‬ ‫گفته‬‫ع‬
‫ب‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫تنش‬‫ا‬
‫دست‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬
‫آمد‬:
‫از‬ ‫جریانی‬ ‫اگر‬
‫را‬ ‫نیوتونی‬ ‫سیال‬‫در‬
‫نظر‬ ‫در‬ ‫لوله‬ ‫یک‬
‫می‬ ‫بگیریم‬‫توان‬
‫نوشت‬:
‫س‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫انتگرال‬ ،‫رابطه‬ ‫دو‬ ‫برابری‬ ‫از‬‫اده‬
‫داشت‬ ‫خواهیم‬ ‫آن‬ ‫سازی‬:
‫جایگزینی‬ ‫با‬ ‫سرعت‬ ‫ماکزیمم‬r=0‫رابطه‬ ‫در‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫فوق‬‫آید‬:
‫ی‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬ ‫بنابراین‬‫ک‬
‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫با‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫نیوتونی‬ ‫سیال‬‫به‬
‫می‬ ‫دست‬‫آید‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 123

124. ‫پروفایل‬ ‫شکل‬
‫جریان‬ ‫در‬ ‫سرعت‬
‫سیال‬ ‫درهم‬ ‫و‬ ‫آرام‬
‫داخل‬ ‫در‬ ‫نیوتونی‬
‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫لوله‬
‫می‬‫باشد‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 124

125. 4.‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬:
‫آوردیم‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫برای‬:
‫می‬ ‫طرفی‬ ‫از‬‫رابطه‬ ‫در‬ ‫جایگزینی‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫دانیم‬‫باال‬
‫می‬‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫توان‬
‫آورد‬ ‫دست‬ ‫به‬:
‫هاگن‬ ‫رابطه‬ ‫بنام‬ ‫رابطه‬ ‫این‬-‫معرو‬ ‫پویسله‬‫ف‬
‫است‬.
‫سیستم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بدیهی‬SI‫نوشتن‬ ‫به‬ ‫نیازی‬
‫نیست‬.‫می‬ ‫نتیجه‬ ‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫از‬‫که‬ ‫شود‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 125

126. 5.‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬
‫اینرس‬ ‫نیروهای‬ ‫به‬ ‫برشی‬ ‫نیروهای‬ ‫نسبت‬‫را‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬‫ضر‬ ‫بنابراین‬ ،‫گوییم‬‫یب‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫اصطکاک‬‫آید‬:
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬‫دس‬ ‫به‬ ‫روبرو‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫توان‬‫ت‬
‫آورد‬:

‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬ ‫محاسبه‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬f‫می‬‫توان‬
‫آورد‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫از‬.
‫دارسی‬ ‫رابطه‬-‫سیستم‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫وایساخ‬SI‫و‬
‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫انگلیسی‬:
‫سیستم‬SI:‫سیستم‬FPS:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 126

127. ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫معین‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫مقدار‬ ‫یک‬ ‫عددی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫واحد‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫با‬ ‫انگلیسی‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫را‬‫دهد‬.‫عدد‬ ‫نوشتن‬32.2‫مخرج‬ ‫در‬
‫حسب‬ ‫بر‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬ ‫انگلیسی‬ ‫سیستم‬ ‫در‬‫دو‬ ‫هر‬
‫است‬ ‫الزم‬ ‫واحد‬.
‫دو‬ ‫با‬ ‫سیاالت‬ ‫مکانیک‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫به‬ ‫الزم‬
‫داری‬ ‫سروکار‬ ‫دارسی‬ ‫و‬ ‫فانینگ‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬‫م‬.
‫ن‬ ‫فانینگ‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫ذکر‬ ‫روابط‬‫وشته‬
‫است‬ ‫شده‬.
‫است‬ ‫برقرار‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬ ‫دو‬ ‫بین‬:
‫مودی‬ ‫دیاگرام‬:‫رسم‬ ‫برحسب‬ ‫مودی‬ ‫دیاگرام‬ ‫در‬
‫می‬‫شود‬.‫ضری‬ ،‫دیاگرام‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬‫ب‬
‫می‬ ‫دارسی‬ ‫اصطکاک‬‫باشد‬.‫دیاگرام‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫در‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫رسم‬ ‫شماتیک‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫مودی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 127

128. 6.‫ودرهم‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬
‫لوله‬ ‫داخل‬‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬
‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫آرام‬
‫است‬ ‫محاسبه‬
‫لگاریت‬ ‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫اگر‬‫م‬
‫دیاگرام‬ ‫مطابق‬ ‫بگیریم‬
‫رسم‬ ‫آرام‬ ‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫مودی‬
‫برحسب‬
‫شیب‬ ‫با‬ ‫خطی‬1-‫می‬‫باشد‬:
‫ب‬ ،‫آرام‬ ‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫شود‬ ‫توجه‬‫ا‬
‫ضری‬ ‫رینولدز‬ ‫عدد‬ ‫افزایش‬‫ب‬
‫پیدا‬ ‫کاهش‬ ‫اصطکاک‬
‫می‬‫کند‬.
‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬:‫ب‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬‫ر‬
‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫نسبی‬ ‫زبری‬ ‫به‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫خالف‬.‫است‬ ‫عبارت‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫زبری‬‫از‬
‫بلندی‬ ‫و‬ ‫پستی‬ ‫متوسط‬ ‫ارتفاع‬‫ها‬(‫ناهمواریها‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ ‫یا‬)‫لو‬ ‫دیواره‬‫زبری‬ ،‫له‬
‫می‬ ‫نمایش‬ ‫با‬ ‫را‬‫دهیم‬.‫است‬ ‫یافته‬ ‫نمایش‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫در‬ ‫مفهوم‬:
‫می‬ ‫نسبی‬ ‫زبری‬ ‫را‬ ‫یعنی‬ ‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫به‬ ‫زبری‬ ‫تقسیم‬ ‫حاصل‬‫نامیم‬.
‫نمودار‬ ‫هر‬ ‫است‬ ‫معین‬ ‫مودی‬ ‫دیاگرام‬ ‫در‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫ناحیه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫رسم‬ ‫معین‬ ‫یک‬ ‫برای‬.
‫عدد‬ ‫به‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬ ‫بنابراین‬Re‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫نسبی‬ ‫زبری‬ ‫و‬.
‫باال‬ ‫خیلی‬ ‫رینولدزهای‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫معین‬ ‫شکل‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬(‫ناحیه‬
‫درهم‬ ‫جریان‬)‫عدد‬ ‫افزایش‬ ‫با‬Re‫یک‬ ‫به‬ ‫نمودار‬ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫ناحیه‬ ‫یک‬ ‫از‬
‫می‬ ‫تبدیل‬ ‫افقی‬ ‫خط‬‫گردد‬.‫ضریب‬ ‫درهم‬ ‫خیلی‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬
‫عدد‬ ‫تابع‬ ‫دیگر‬ ‫اصطکاک‬Re‫نمی‬‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫و‬ ‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 128

129. .‫می‬ ‫را‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬ ‫موارد‬‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫توان‬
‫نمود‬ ‫خالصه‬:



‫جریان‬ ‫در‬ ‫اصطکاک‬ ‫ضریب‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫زیادی‬ ‫تجربی‬ ‫روابط‬ ‫درهم‬.
‫صاف‬ ‫لوله‬ ‫برای‬ ‫مثال‬(‫لوله‬ ‫منظور‬‫که‬ ‫ای‬
‫می‬‫باشد‬)‫می‬ ‫درهم‬ ‫جریان‬ ‫در‬‫ضریب‬ ‫توان‬
‫ک‬ ‫محاسبه‬ ‫بالزیوس‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اصطکاک‬‫رد‬:

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 129

130. 7.‫اتصاالت‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫اتالف‬:
‫رو‬ ‫دو‬ ‫اتصاالت‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫اتالف‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬‫ش‬
‫الف‬)‫ب‬ ،‫اتالف‬ ‫ضریب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬)‫از‬ ‫استفاده‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫معادل‬ ‫طول‬.
‫ا‬ ‫انرژی‬ ‫افت‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫گفته‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫مورد‬ ‫در‬‫ز‬
‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬:
‫اتصاالت‬ ‫مورد‬ ‫در‬(‫انبساط‬ ‫و‬ ‫انقباض‬ ،‫زانویی‬‫و‬
‫و‬ ‫شیرها‬) ...‫جای‬ ‫به‬
‫اتالف‬ ‫ضریب‬ ‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫در‬K‫می‬ ‫قرار‬ ‫را‬‫دهیم‬
‫بنابراین‬:
‫سیستم‬ ‫در‬ ‫اتصاالت‬ ‫برای‬ ‫رابطه‬ ‫زیر‬ ‫در‬‫و‬ ‫ها‬‫با‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫بیان‬ ‫مختلف‬ ‫واحدهای‬:
‫سیستم‬ ‫در‬SI:‫انگلیسی‬ ‫سیستم‬ ‫در‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 130

131. ‫ناگهانی‬ ‫انبساط‬:
‫قطر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حالتی‬ ‫ناگهانی‬ ‫انبساط‬ ‫از‬ ‫منظور‬‫لوله‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫ناگهانی‬ ‫بطور‬‫یابد‬.‫قسمت‬ ‫قطر‬ ‫اگر‬
‫را‬ ‫کوچکتر‬d‫را‬ ‫کوچکتر‬ ‫قسمت‬ ‫مقطع‬ ‫سطح‬ ‫و‬a،
‫را‬ ‫بزرگتر‬ ‫قسمت‬ ‫قطر‬D‫قسمت‬ ‫مقطع‬ ‫سطح‬ ‫و‬
‫را‬ ‫بزرگتر‬A‫ضریب‬ ‫بنامیم‬K‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫روابط‬ ‫از‬
‫می‬ ‫محاسبه‬‫باشد‬:

‫ر‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫ورودی‬ ‫لوله‬ ‫اگر‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫مطابق‬‫ا‬
‫کوچک‬ ‫بسیار‬ ‫نسبت‬ ‫گاه‬ ‫آن‬ ‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬‫خواهد‬
‫بود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 131

132. ‫ناگهانی‬ ‫انقباض‬

‫ب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حالتی‬ ‫ناگهانی‬ ‫انقباض‬ ‫از‬ ‫منظور‬‫ه‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫ناگهانی‬ ‫طور‬‫یابد‬.‫ق‬ ‫اگر‬‫طر‬
‫را‬ ‫بزرگتر‬ ‫قسمت‬D‫قسمت‬ ‫مقطع‬ ‫سطح‬ ،
‫را‬ ‫بزرگتر‬A‫را‬ ‫کوچکتر‬ ‫قسمت‬ ‫قطر‬ ،d‫سطح‬ ‫و‬
‫را‬ ‫کوچکتر‬ ‫قسمت‬ ‫مقطع‬a‫بنامیم‬K‫روابط‬ ‫از‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬‫باشد‬:
‫ر‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫خروجی‬ ‫لوله‬ ‫اگر‬ ‫شکل‬ ‫مطابق‬‫ا‬
‫کو‬ ‫بسیار‬ ‫نسبت‬ ‫گاه‬ ‫آن‬ ‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬‫چک‬
‫بود‬ ‫خواهد‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 132

133. ‫معادل‬ ‫طول‬
‫با‬ ‫را‬ ‫اتصاالت‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫افت‬ ‫توان‬ ‫می‬
‫نمود‬ ‫بیان‬ ‫معدل‬ ‫طول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬.‫عبا‬ ‫به‬‫رت‬
‫می‬ ‫بیان‬ ‫دیگر‬‫د‬ ‫شده‬ ‫تلف‬ ‫انرژی‬ ‫کنیم‬‫یک‬ ‫ر‬
‫مت‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫تلف‬ ‫انرژی‬ ‫معادل‬ ‫اتصال‬‫ر‬
‫می‬ ‫لوله‬ ‫از‬‫باشد‬.‫معادل‬ ‫طول‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬
‫می‬‫اتص‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫لوله‬ ‫برای‬ ‫رابطه‬ ‫بایست‬‫را‬ ‫ال‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫مساوی‬ ‫هم‬ ‫با‬‫دهیم‬.‫را‬ ‫معادل‬ ‫طول‬
‫می‬ ‫نمایش‬ ‫با‬‫دهیم‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 133

134. .11.‫پارسه‬ ‫سیاالت‬ ‫مکانیک‬ ‫کتاب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬.‫د‬ ‫تالیف‬‫کتر‬
‫طاهری‬

136. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900219850‫حسینی‬ ‫الدین‬ ‫حسام‬ ‫سید‬hesam. hosseini72@yahoo.Com

137. 1.‫سیاالت‬ ‫انواع‬
A.‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
1.‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬

139. ‫سیاالت‬ ‫انواع‬
‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬:‫ش‬ ‫به‬ ‫نوع‬ ‫ترین‬ ‫ساده‬ ‫که‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬ ‫در‬‫می‬ ‫مار‬‫رود‬
‫است‬ ‫متناسب‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫مستقیم‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬.
‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬:‫رس‬ ‫دارای‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫که‬ ‫زمانی‬‫ذرات‬ ‫یا‬ ‫ها‬
‫باشد‬ ‫کلوییدی‬ ‫جامد‬.‫این‬ ‫برخورد‬ ‫و‬ ‫تداخل‬ ‫دارد‬ ‫امکان‬ ‫شرایطی‬ ‫در‬
‫جریان‬ ‫دبی‬ ‫حفظ‬ ‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫نیروی‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫زیاد‬ ‫هم‬ ‫در‬ ‫ذرات‬
‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫پمپاژ‬ ‫نرخ‬ ‫یا‬.‫ض‬ ‫به‬ ‫طول‬ ‫نسبت‬ ‫چنانچه‬‫خامت‬
‫رس‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫باال‬ ‫ذرات‬ ‫این‬‫ب‬ ‫نرخ‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫چنین‬ ‫ها‬‫رش‬
‫میش‬ ‫جهت‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫باری‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫هم‬ ‫در‬ ‫ذرات‬ ‫تداخل‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫کم‬‫ود‬.
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬‫مسی‬ ‫در‬ ‫ذرات‬ ‫این‬ ‫یابد‬‫ر‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫ذرات‬ ‫تداخل‬ ‫اثر‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫خط‬ ‫به‬ ‫جریان‬‫یابد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 139

141. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
‫آب‬ ‫با‬ ‫سیاالتی‬ ‫چنین‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬ ‫میشود‬ ‫سبب‬ ‫پدیده‬ ‫این‬‫و‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫تفاوت‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬.‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫که‬ ‫لوله‬ ‫مرکز‬ ‫در‬‫پایین‬
‫ب‬ ‫شبیه‬ ‫بیشتر‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫باال‬ ‫جامد‬ ‫ذرات‬ ‫تداخل‬ ‫است‬‫حرکت‬ ‫ه‬
‫توده‬‫میرسد‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫جامد‬ ‫ای‬.‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانطور‬ ‫بنابراین‬9-18‫نشان‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫تخت‬ ‫و‬ ‫پهن‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬.‫شدگ‬ ‫تخت‬‫ی‬
‫س‬ ‫جابجایی‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫سازی‬ ‫تمیز‬ ‫توانمندی‬ ‫سرعت‬ ‫پروفایل‬‫یالی‬
‫کنده‬ ‫مانند‬ ‫درشت‬ ‫ذرات‬ ‫و‬ ‫دیگر‬‫میدهد‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫ها‬.
‫ب‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫الکتریکی‬ ‫جذب‬ ‫قابلیت‬ ‫گل‬ ‫جامد‬ ‫ذرات‬ ‫بین‬ ‫اگر‬‫اشد‬
‫پدیده‬‫است‬ ‫مشاهده‬ ‫قابل‬ ‫باال‬ ‫مشابه‬ ‫ای‬.‫نرخ‬ ‫در‬‫ذ‬ ‫پایین‬ ‫برش‬ ‫های‬‫با‬ ‫رات‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫جریان‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫مقاومت‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫قرار‬ ‫بر‬ ‫پیوند‬ ‫هم‬‫یابد‬.
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫اما‬‫گسسته‬ ‫چسبیده‬ ‫بهم‬ ‫ذرات‬ ‫پیوندهای‬ ‫باال‬ ‫برش‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 141

142. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
‫میشود‬.‫تنش‬ ‫شرایطی‬ ‫چنین‬ ‫در‬
‫نر‬ ‫مستقیم‬ ‫تناسب‬ ‫با‬ ‫برشی‬‫برش‬ ‫خ‬
‫نمیدهد‬ ‫نشان‬ ‫کاهش‬ ‫یا‬ ‫افزایش‬.
‫رفت‬ ‫شکل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫سیاالتی‬‫ار‬
‫نیوتن‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬ ‫را‬ ‫میکنند‬‫ی‬
‫گویند‬.‫گل‬ ‫بیشتر‬‫ا‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫ز‬
‫میباشند‬ ‫دسته‬ ‫این‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 142

143. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
‫رابطه‬ ‫معمول‬ ‫بطور‬‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫ریولوژیکی‬ ‫ی‬/‫سیا‬ ‫در‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬‫غیر‬ ‫الت‬
‫ش‬ ‫در‬ ‫آنچه‬ ‫به‬ ‫شبیه‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫نیوتنی‬‫کل‬
9-19‫می‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬‫باشد‬.‫نسبت‬ ‫سیاالت‬ ‫اینگونه‬ ‫در‬‫تنش‬
‫متفاوت‬ ‫برشی‬ ‫نرخ‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ‫نبوده‬ ‫ثابت‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫به‬ ‫برشی‬‫خواهد‬
‫بود‬.‫سیاالت‬ ‫ریولوژیکی‬ ‫رفتار‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫معنی‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫مساله‬ ‫این‬‫غیر‬
‫ی‬ ‫و‬ ‫ثابت‬ ‫پارامتر‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬ ‫خالف‬ ‫بر‬ ‫نیوتنی‬‫نام‬ ‫به‬ ‫کتایی‬
‫نرخ‬ ‫تمامی‬ ‫در‬ ‫گرانروی‬‫بود‬ ‫نخواهد‬ ‫پذیر‬ ‫توصیف‬ ‫برش‬ ‫های‬.‫برای‬
‫ب‬ ‫نرخ‬ ‫به‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫نسبت‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬ ‫توصیف‬‫معین‬ ‫رش‬
‫میشود‬ ‫تعریف‬.‫کننده‬ ‫متصل‬ ‫خط‬ ‫شیب‬ ‫منظور‬ ‫این‬ ‫برای‬‫مبدا‬ ‫ی‬
‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫منحنی‬ ‫به‬ ‫مختصات‬(SS)‫برش‬ ‫نرخ‬(SR)‫مد‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫در‬
‫میشود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫نظر‬(‫شکل‬9-19)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 143

144. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫همانطورکه‬9-19‫می‬ ‫مشاهده‬‫نیوت‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬ ‫بیشتر‬ ‫شود‬‫نی‬
‫م‬ ‫نشان‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫باافزایش‬ ‫شدگی‬ ‫رقیق‬ ‫از‬ ‫حاکی‬ ‫رفتاری‬‫یدهند‬.
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬ ‫ترتیب‬ ‫این‬ ‫به‬‫یاب‬‫د‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 144

145. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
‫مه‬ ‫بسیار‬ ‫اثرات‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫شدگی‬ ‫رقیق‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬‫و‬ ‫م‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫میزند‬ ‫رقم‬ ‫حفاری‬ ‫سیاالت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مطلوبی‬:
1.‫سرعت‬ ‫در‬‫گل‬ ‫باالی‬ ‫های‬(‫نرخ‬‫باال‬ ‫برش‬ ‫های‬)‫رشته‬ ‫در‬‫و‬ ‫حفاری‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫آن‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬ ‫گل‬ ‫شدن‬ ‫رقیق‬ ‫با‬ ‫مته‬‫یابد‬.‫ب‬ ‫نیز‬ ‫این‬‫ه‬
‫نوبه‬‫فشار‬ ‫افت‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫گردشی‬ ‫فشار‬ ‫خود‬ ‫ی‬‫کاهش‬ ‫را‬ ‫مربوطه‬ ‫های‬
‫میدهد‬.
2.‫نازل‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫برگشت‬ ‫هنگام‬ ‫در‬‫سرعت‬ ‫با‬ ‫سطوح‬ ‫به‬ ‫مته‬ ‫های‬‫های‬
‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫پایینتر‬(‫نرخ‬‫تر‬ ‫پایین‬ ‫برش‬ ‫های‬)‫گ‬ ‫حلقوی‬ ‫فضای‬ ‫در‬‫از‬ ‫ل‬
‫کن‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫تمیزسازی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫باالتری‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬‫ده‬‫ها‬
‫می‬ ‫یاری‬‫رساند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 145

146. ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
3.‫سرعت‬ ‫در‬‫رسی‬ ‫خود‬ ‫حداکثر‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫گرانروی‬ ‫پایین‬ ‫بسیار‬ ‫های‬‫به‬ ‫و‬ ‫ده‬
‫مقاومت‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫عدم‬ ‫مواقع‬ ‫در‬ ‫ویژه‬‫می‬ ‫پدید‬ ‫ژلی‬ ‫های‬‫به‬ ‫که‬ ‫آید‬
‫کنده‬ ‫و‬ ‫افزا‬ ‫وزن‬ ‫مواد‬ ‫سازی‬ ‫معلق‬‫میکند‬ ‫کمک‬ ‫ها‬.
‫رابطه‬ ‫از‬ ‫توصیفی‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫مدل‬ ‫هر‬ ‫کلی‬ ‫بطور‬‫تنش‬ ‫بین‬ ‫ی‬‫و‬ ‫برشی‬
‫میدهد‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬.‫مدلی‬ ‫نیوتن‬ ‫گرانروی‬ ‫قانون‬ ‫بنابراین‬
‫رئولوژیکی‬
‫می‬ ‫ارایه‬ ‫را‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیاالت‬ ‫رفتار‬ ‫از‬‫دهند‬.‫مدل‬ ‫را‬ ‫ریاضی‬ ‫مدل‬ ‫این‬
‫میگویند‬ ‫نیز‬ ‫نیوتن‬.‫ر‬ ‫دقیق‬ ‫توصیف‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬‫یا‬ ‫ئولوژی‬
‫ویژگی‬‫ریاضی‬ ‫مدل‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫سیاالت‬ ‫تمامی‬ ‫جریانی‬ ‫های‬
‫مدل‬ ‫راستا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نشده‬ ‫میسر‬ ‫حال‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫واحدی‬‫توس‬ ‫مختلفی‬ ‫های‬‫عه‬
‫اند‬ ‫شده‬ ‫معرفی‬ ‫و‬ ‫داده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 146

148. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫ویژگی‬ ‫توصیف‬ ‫برای‬ ‫اغلب‬‫گل‬ ‫جریانی‬ ‫های‬‫مدل‬ ‫از‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬‫شود‬.‫ت‬ ‫قدیمی‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫مدل‬ ‫این‬‫رین‬
‫مدل‬‫دلیل‬ ‫به‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫امروز‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫همچنان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫های‬
‫گسترده‬ ‫کاربرد‬ ‫مورد‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫دقت‬ ‫حدودی‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫سادگی‬‫بوده‬
‫است‬.
‫آوردن‬ ‫در‬ ‫حرکت‬ ‫به‬ ‫برای‬ ‫محدودی‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫یا‬ ‫نیرو‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫در‬
‫میشود‬ ‫دانسته‬ ‫الزم‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬(‫تسلیم‬ ‫نقطه‬)‫ا‬ ‫با‬ ‫پس‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬‫فزایش‬
‫ثابت‬ ‫گرانروی‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫و‬ ‫حرکت‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬(‫گرانروی‬
‫پالستیکی‬)‫می‬ ‫نشان‬‫دهد‬.‫شیب‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬‫تنش‬ ‫نمودار‬
‫برشی‬-‫است‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬ ‫در‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 148

149. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫از‬ ‫عبارتست‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬ ‫رابطه‬:
Ss = YP + (PV×SR)
‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬:
SS:‫برشی‬ ‫تنش‬
YP:‫تسلیم‬ ‫نقطه‬
PV:‫افزای‬ ‫با‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫افزایش‬ ‫نرخ‬ ‫یا‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬‫نرخ‬ ‫ش‬
‫برش‬
SR:‫برش‬ ‫نرخ‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 149

150. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫الکتروشیمیایی‬ ‫نیروهای‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬‫پ‬ ‫برش‬ ‫های‬‫ایین‬
‫می‬ ‫نشان‬‫د‬ ‫نشان‬ ‫برای‬ ‫خوبی‬ ‫نسبتا‬ ‫شاخص‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫دهند‬‫ادن‬
‫آنهاست‬.‫اصط‬ ‫یا‬ ‫مقاومت‬ ‫میزان‬ ‫بیانگر‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬‫کاک‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫بیشتر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫شیمیایی‬‫های‬
‫میکند‬ ‫نمایان‬ ‫پایین‬.‫ب‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫مقدار‬ ‫چنانچه‬‫باشد‬ ‫اال‬
‫های‬ ‫کلوئید‬ ‫یا‬ ‫شدنی‬ ‫حل‬ ‫مواد‬ ‫توسط‬ ‫گل‬ ‫آلودگی‬ ‫وجود‬ ‫نشانگر‬‫است‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫الکتروشیمیایی‬ ‫محیط‬ ‫که‬‫ریزند‬.‫گران‬ ‫مقابل‬ ‫در‬‫روی‬
‫ب‬ ‫ریز‬ ‫میزان‬ ‫و‬ ‫غلضت‬ ‫پایه‬ ‫سیال‬ ‫گرانروی‬ ‫از‬ ‫تابعی‬ ‫پالستیکی‬‫ودن‬
‫کنده‬ ‫شامل‬ ‫حفاری‬ ‫جامدات‬‫می‬ ‫ها‬‫باشد‬.‫گرانروی‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬
‫حف‬ ‫گل‬ ‫میکانیکی‬ ‫اصطکاک‬ ‫یا‬ ‫مقاومت‬ ‫از‬ ‫شاخصی‬ ‫پالستیکی‬‫را‬ ‫اری‬
‫میدهد‬ ‫ارائه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 150

151. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫قرائت‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬‫پالستیک‬ ‫مدل‬ ‫در‬ ‫دوار‬ ‫سنج‬ ‫گرانروی‬ ‫های‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫شکل‬ ‫تبدیل‬ ‫بینگهام‬‫شود‬:
‫دقیقه‬ ‫بر‬ ‫دور‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫گل‬ ‫دورانی‬ ‫سرعت‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬(rpm)‫نشان‬ ‫را‬
‫می‬‫دهد‬.
‫گل‬ ‫بیشتر‬‫نی‬ ‫واقعی‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫سیاالت‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫به‬ ‫ستند‬
‫بینگ‬ ‫ریاضی‬ ‫مدل‬ ‫از‬ ‫دقیقا‬ ‫آنها‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫رفتار‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬‫پیروی‬ ‫هام‬
‫نمیکند‬.‫و‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫جریانی‬ ‫رفتار‬ ‫دقیق‬ ‫بررسی‬ ‫برای‬‫اقعی‬
‫داده‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫الزم‬‫دوار‬ ‫سنج‬ ‫گرانروی‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 151

)
300
(

  PVYP

152. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫منحنی‬-‫گردد‬ ‫ترسیم‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬.‫همان‬‫که‬ ‫طور‬
‫شکل‬ ‫در‬9-20‫نمیگذرد‬ ‫مرکز‬ ‫از‬ ‫منحنی‬ ‫این‬ ‫میشود‬ ‫مشاهده‬.‫ایجاد‬
‫مقاومت‬‫ژ‬ ‫شکستن‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫تنش‬ ‫یا‬ ‫نیرو‬ ‫حداقل‬ ‫وجود‬ ‫یا‬ ‫ژلی‬ ‫های‬‫لیت‬
‫می‬ ‫سبب‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫شروع‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫سیال‬‫در‬ ‫مبدا‬ ‫از‬ ‫عرض‬ ‫شود‬
‫نقطه‬‫مختصات‬ ‫مبدا‬ ‫از‬ ‫باالتر‬ ‫ای‬(‫صفر‬ ‫غیر‬ ‫مبدا‬ ‫از‬ ‫عرض‬)‫گیر‬ ‫قرار‬‫در‬ ‫و‬ ‫د‬
‫گ‬ ‫آوردن‬ ‫در‬ ‫جریان‬ ‫به‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫رسانده‬ ‫اثبات‬ ‫به‬ ‫تجربه‬ ‫حقیقت‬‫ل‬‫های‬
‫برش‬ ‫تنش‬ ‫یا‬ ‫فشار‬ ‫حداقل‬ ‫به‬ ‫لوله‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫سکون‬ ‫حالت‬ ‫از‬ ‫حفاری‬‫ی‬
‫می‬ ‫نامگذاری‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫احتیاج‬‫شود‬.‫ب‬ ‫اینک‬‫ه‬
‫شکل‬9-21‫کنید‬ ‫مراجعه‬:‫ای‬ ‫از‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫یا‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬‫ن‬
‫ج‬ ‫گل‬ ‫باشد‬ ‫کمتر‬ ‫صفر‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫در‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫یا‬ ‫حداقل‬ ‫تنش‬‫ریان‬
‫نمی‬‫ژلیت‬ ‫حد‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫بر‬ ‫اعمالی‬ ‫فشار‬ ‫تجاوز‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫ولی‬ ‫یابد‬‫گل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 152

153. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫می‬ ‫آغاز‬ ‫گل‬ ‫جریان‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شکسته‬ ‫حدی‬ ‫تا‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 153

154. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫می‬ ‫جامد‬ ‫جسم‬ ‫حرکت‬ ‫به‬ ‫شبیه‬ ‫آغاز‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫جریان‬‫باشد‬.‫ب‬ ‫اصطالحا‬‫ه‬
‫میگویند‬ ‫پالگی‬ ‫جریان‬ ‫جریان‬ ‫نوع‬ ‫این‬.‫پروفا‬ ‫جریان‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫در‬‫گل‬ ‫یل‬
‫ژلی‬ ‫خاصیت‬ ‫از‬ ‫بخشی‬ ‫هنوز‬ ‫که‬ ‫حفاری‬‫ب‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ای‬‫ه‬
‫می‬ ‫تخت‬ ‫صورت‬‫باشد‬.
‫میزان‬ ‫از‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫یا‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬SS2‫گل‬ ‫جریانی‬ ‫رژیم‬ ‫یابد‬ ‫افزایش‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫به‬ ‫پالگی‬ ‫جریان‬ ‫از‬ ‫انتقال‬ ‫یا‬ ‫گذار‬ ‫درحالت‬‫گی‬‫که‬ ‫رد‬
‫می‬ ‫محسوب‬ ‫ناکامل‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫نوعی‬ ‫به‬ ‫پالستیکی‬ ‫جریان‬ ‫این‬‫ش‬‫ود‬.
‫رابطه‬ ‫گل‬ ‫جریان‬ ‫از‬ ‫مرحله‬ ‫این‬ ‫در‬‫ف‬ ‫یا‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫ی‬‫شار‬
‫مو‬ ‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫خطی‬ ‫غیر‬ ‫منحنی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫پمپاژ‬ ‫دبی‬ ‫با‬‫روند‬ ‫ثر‬
‫دارد‬ ‫کاهشی‬(‫شکل‬9-21)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 154

155. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫از‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫با‬SS3‫د‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫گرانرو‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫جریان‬‫ر‬
‫میگردد‬ ‫آرام‬ ‫کامال‬ ‫گل‬ ‫پالستیکی‬ ‫جریان‬ ‫رژیم‬ ‫آن‬.‫ا‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫ز‬
‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫رابطه‬ ‫جریان‬(‫فشار‬)‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫و‬(‫گل‬ ‫پمپاژ‬ ‫دبی‬)‫خط‬‫ی‬
‫می‬‫تغی‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫تغییرات‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ ‫شود‬‫نرخ‬ ‫یرات‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫برش‬.‫می‬ ‫را‬ ‫مساله‬ ‫این‬‫ک‬ ‫بازگو‬ ‫نیز‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توان‬‫رد‬:‫در‬
‫افزایش‬ ‫گرانرو‬ ‫یا‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬‫افزایش‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫برابر‬ ‫های‬‫یکس‬ ‫های‬‫را‬ ‫انی‬
‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫ایجاد‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫در‬.‫بین‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫بازه‬ ‫در‬SS3‫و‬SS4
‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫نمودار‬ ‫شیب‬ ‫شدن‬ ‫ثابت‬ ‫با‬-‫فشار‬ ‫یا‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬-‫دبی‬‫جریانی‬
‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫پیروی‬ ‫نیوتنی‬ ‫سیال‬ ‫الگوی‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫رفتار‬.‫حقیقت‬ ‫در‬‫شیب‬
‫کننده‬ ‫متصل‬ ‫خط‬‫نقاط‬ ‫ی‬3‫و‬4‫دهنده‬ ‫نشان‬‫گ‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬ ‫ی‬‫ل‬
‫میباشد‬.‫محور‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫قطع‬ ‫و‬ ‫خط‬ ‫این‬ ‫امتداد‬ ‫با‬y(‫مبدا‬ ‫از‬ ‫عرض‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 155

156. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫نقطه‬‫می‬ ‫بدست‬ ‫شده‬ ‫یابی‬ ‫برون‬ ‫تسلیم‬ ‫ی‬‫آید‬(‫شکل‬9-21.)
‫تنش‬ ‫در‬‫از‬ ‫باالتر‬ ‫تسلیم‬ ‫های‬SS4‫قرار‬ ‫پنجم‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬
‫میکند‬ ‫پیدا‬ ‫آشفته‬ ‫جریانی‬ ‫رژیم‬ ‫و‬ ‫گرفته‬.‫جریان‬ ‫الگوی‬ ‫این‬ ‫در‬‫عالوه‬ ‫ی‬
‫ک‬ ‫باالست‬ ‫آنقدر‬ ‫سیال‬ ‫حرکت‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫بر‬‫ه‬
‫است‬ ‫نامنظم‬ ‫و‬ ‫گردابی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫نقطه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫ذرات‬ ‫حرکت‬.
‫می‬ ‫جریان‬ ‫خاصی‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫ماکروسکوپیک‬ ‫ازدید‬ ‫البته‬‫یابد‬.
(‫شکل‬9-21)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 156
PVPV
SR
YP
LimPV
SR
SRPVYP
Lim
SR
SRPVYP
LimLim
SR
e
SR
SR
e
SR







0)(
)(



157. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 157

158. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫می‬ ‫یادآوری‬‫شکل‬ ‫در‬ ‫شود‬9-21SS1‫الزم‬ ‫فشار‬ ‫حداقل‬ ‫دهنده‬ ‫نشان‬
‫است‬ ‫سکون‬ ‫حالت‬ ‫از‬ ‫پالگی‬ ‫جریان‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫جریان‬ ‫شروع‬ ‫برای‬.
SS2‫دهنده‬ ‫نشان‬‫پالستیک‬ ‫جریان‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫فشار‬ ‫حداقل‬ ‫ی‬‫ی‬
‫م‬ ‫گرانرو‬ ‫پالستیکی‬ ‫جریان‬ ‫به‬ ‫پالگی‬ ‫جیان‬ ‫از‬ ‫انتقالی‬ ‫یا‬ ‫گذار‬‫ی‬‫باشد‬.
SS3‫دهنده‬ ‫نشان‬‫جریان‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫حداقل‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫گرانرو‬ ‫پالستیکی‬‫باشد‬.
SS4‫دهنده‬ ‫نشان‬‫جریان‬ ‫آوردن‬ ‫پدید‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫حاقل‬ ‫ی‬
‫است‬ ‫آشفته‬.
‫می‬ ‫سرانگشتی‬ ‫صورت‬ ‫به‬‫نقطه‬ ‫توان‬‫شد‬ ‫یابی‬ ‫برون‬ ‫تسلیم‬ ‫ی‬‫ه‬(EYP)‫با‬ ‫را‬
‫ضرب‬1/33‫واقعی‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫در‬(TYP)‫کرد‬ ‫برآورد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 158

159. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫سنج‬ ‫گرانروی‬‫پالس‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫برای‬ ‫سرعته‬ ‫دو‬ ‫های‬‫تیک‬
‫بینگهام‬(‫پالستیک‬ ‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬)‫اس‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬‫ت‬.
‫شکل‬ ‫در‬9-22‫نوع‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫منحنی‬‫به‬ ‫ی‬
‫داده‬ ‫کمک‬‫سنج‬ ‫گرانروی‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫های‬Fann‫داده‬ ‫نشان‬ ‫سرعته‬ ‫دو‬
‫است‬ ‫شده‬.‫دهنده‬ ‫نشان‬ ‫منحنی‬ ‫این‬ ‫مستقیم‬ ‫خط‬ ‫قسمت‬ ‫شیب‬‫ی‬
‫است‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬.‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫مقدار‬ ‫دو‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫با‬‫دو‬ ‫در‬
‫دورانی‬ ‫سرعت‬(‫مربوطه‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬)‫متص‬ ‫مستقیم‬ ‫خط‬ ‫یابی‬ ‫برون‬ ‫و‬‫ل‬
‫کننده‬‫محور‬ ‫در‬ ‫نقطه‬ ‫دو‬ ‫ی‬y‫بینگ‬ ‫یا‬ ‫شده‬ ‫یابی‬ ‫برون‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬‫هام‬
‫می‬ ‫بدست‬‫آید‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 159

160. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 160

161. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 161

162. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانطور‬‫های‬9-20‫و‬9-23‫مورد‬ ‫در‬ ‫میشود‬ ‫مشاهده‬
‫گل‬ ‫بیشتر‬‫تسل‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫واقعی‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫برون‬ ‫یم‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫یابی‬.‫شکل‬ ‫در‬9-23‫جریان‬ ‫واقعی‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫چروفایل‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫مقایسه‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬.‫ا‬ ‫در‬‫ین‬
‫بینگهام‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫با‬ ‫واقعی‬ ‫تسلیم‬ ‫نقطه‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫شکل‬(EYP)‫مقایسه‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫واقعی‬ ‫گرانروی‬ ‫مقدار‬ ‫در‬ ‫انحراف‬ ‫بلکه‬ ‫است‬ ‫شده‬‫های‬
‫پالست‬ ‫مدل‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫گرانروی‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫برشی‬‫یک‬
‫است‬ ‫مشاهده‬ ‫قابل‬ ‫بینگهام‬.‫می‬ ‫تقریبی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫میشود‬ ‫اشاره‬‫ت‬‫نقطه‬ ‫وان‬
‫اولیه‬ ‫ژلی‬ ‫مقاومت‬ ‫مقدار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫واقعی‬ ‫تسلیم‬(10‫ثانیه‬)‫دانست‬ ‫برابر‬.‫این‬
‫میکن‬ ‫پیروی‬ ‫بینگهام‬ ‫مدل‬ ‫از‬ ‫دقیقا‬ ‫که‬ ‫سیاالتی‬ ‫برای‬ ‫تقریب‬‫مانند‬ ‫ند‬
‫گل‬‫است‬ ‫درست‬ ‫کامال‬ ‫شده‬ ‫کلوخه‬ ‫رسی‬ ‫های‬.‫مدل‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫قابل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 162

163. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫رابطه‬ ‫یا‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫رفتار‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫ریاضی‬‫تن‬ ‫ی‬‫با‬ ‫برشی‬ ‫ش‬
‫ب‬ ‫خوبی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫وکلوخه‬ ‫غلیظ‬ ‫آبی‬ ‫پایه‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬‫رآورد‬
‫میکند‬.
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سیاالت‬ ‫جریانی‬ ‫رفتار‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫معمول‬ ‫طور‬ ‫به‬‫برش‬ ‫های‬
‫باال‬(‫از‬ ‫بیش‬rpm300‫یا‬s/1511)‫میزند‬ ‫تخمین‬ ‫دقیق‬ ‫نسبتا‬.‫ای‬ ‫با‬‫ن‬
‫حدود‬ ‫از‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫کاهش‬ ‫با‬ ‫وجود‬rpm300‫گل‬ ‫برای‬ ‫ویژه‬ ‫به‬‫پایه‬ ‫های‬
‫برشی‬ ‫تنش‬ ‫نمودار‬ ‫بین‬ ‫واگرایی‬ ‫نوعی‬ ‫نشده‬ ‫کلوخه‬ ‫رسی‬ ‫آبی‬-‫نرخ‬
‫می‬ ‫پدید‬ ‫بینگهام‬ ‫پالستیم‬ ‫مدل‬ ‫با‬ ‫واقعی‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫برش‬‫آید‬.‫قا‬‫توجه‬ ‫بل‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫است‬‫دل‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫ذرات‬ ‫بین‬ ‫الکتریکی‬ ‫جاذبه‬ ‫باال‬ ‫برش‬ ‫های‬‫اثر‬ ‫یل‬
‫ن‬ ‫تاثیری‬ ‫موثر‬ ‫گرانروی‬ ‫روی‬ ‫و‬ ‫رسیده‬ ‫حداقل‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫باالی‬ ‫برشی‬‫دارد‬.
‫خط‬ ‫دو‬ ‫باال‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫در‬ ‫شود‬ ‫توجه‬d‫هستند‬ ‫موازی‬ ‫تقریبا‬ ‫و‬.‫لحاظ‬ ‫از‬
‫رابطه‬ ‫که‬ ‫هماتطور‬ ‫نیز‬ ‫ریاضی‬‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫معلوم‬ ‫زیر‬ ‫ی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 163

164. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫عبارت‬ ‫باال‬YP/SR‫و‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫میل‬ ‫صفر‬ ‫سمت‬ ‫به‬PV‫برابر‬ ‫تقریبا‬
‫شد‬ ‫خواهد‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 164

165. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 165

166. ‫بینگهام‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫گفتیم‬ ‫پیشتر‬ ‫که‬ ‫همانطور‬‫پالست‬ ‫مدل‬ ‫پایین‬ ‫برش‬ ‫های‬‫یک‬
‫ویژگی‬ ‫توضیح‬ ‫برای‬ ‫بینگهام‬‫هم‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫رئولوژیکی‬ ‫های‬‫رابطه‬ ‫ان‬
‫نیست‬ ‫برخوردار‬ ‫کافی‬ ‫قابلیت‬ ‫از‬ ‫برش‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫برشی‬ ‫تنش‬.‫بر‬‫این‬ ‫رفع‬ ‫ای‬
‫کاستی‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫داده‬ ‫توسعه‬ ‫توانی‬ ‫مدل‬ ‫نقص‬‫ب‬ ‫پالستیک‬ ‫مدل‬ ‫های‬‫ینگهام‬
‫نرخ‬ ‫در‬ ‫را‬‫بدهد‬ ‫پوشش‬ ‫پایین‬ ‫برش‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 166

167. .1‫چاه‬ ‫در‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬.‫سازندگی‬ ‫قرارگاه‬
‫االنبیا‬ ‫خاتم‬.‫روحی‬ ‫عباس‬

169. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219255*‫زاده‬ ‫قاسم‬ ‫محمد‬*m_saber1431gh@yahoo.Com

170. 1.‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬
2.‫تیکسوتروپیک‬ ‫سیاالت‬
3.‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبات‬

171. 1.‫نیوتونی‬ ‫غیر‬ ‫سیاالت‬:
‫آن‬ ‫گرانروی‬ ‫معین‬ ‫وفشار‬ ‫حرارت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫سیاالتی‬‫ن‬ ‫ثابت‬ ‫ها‬‫یست‬
‫نی‬ ‫قانون‬ ‫از‬ ‫چون‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫نیز‬ ‫دیگری‬ ‫عوامل‬ ‫به‬ ‫آتن‬ ‫مقدار‬ ‫و‬‫وتن‬
‫نمی‬ ‫تبعیت‬‫آن‬ ‫لذا‬ ‫کنند‬‫می‬ ‫غیرنیوتونی‬ ‫سیاالت‬ ‫را‬ ‫ها‬‫نامند‬.‫ا‬ ‫در‬‫گروه‬ ‫ین‬
‫می‬ ‫سیال‬ ‫آوردن‬ ‫در‬ ‫حرکت‬ ‫به‬ ‫موجب‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫بین‬‫وسرعت‬ ‫شود‬
‫است‬ ‫منحنی‬ ‫صورت‬ ‫وبه‬ ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫مستقیم‬ ‫رابطه‬ ‫سیال‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 171

172. 2.‫تیکسوتروپیک‬ ‫سیاالت‬:
‫ژله‬ ‫ساختمان‬ ‫یا‬ ‫شدن‬ ‫ضخیم‬ ‫خاصیت‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫سیاالت‬ ‫از‬ ‫گروه‬ ‫آن‬‫د‬ ‫ای‬‫ر‬
‫می‬ ‫پیدا‬ ‫سکون‬ ‫حالت‬‫نوع‬ ‫و‬ ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫مایعات‬ ‫جزء‬ ‫نیز‬ ‫کنند‬
‫می‬ ‫تیکسوترپیک‬‫نامند‬.
‫تیکسوترپیک‬ ‫سیاالت‬ ‫انواع‬:
‫الف‬)‫بینگهام‬ ‫پالستیگک‬ ‫سیال‬
‫ب‬)‫پالستیک‬ ‫شبه‬ ‫سیاالت‬
‫ج‬)‫دایلتنت‬ ‫سیاالت‬
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 172

173. ‫ادامه‬←‫تیکسوتروپیک‬ ‫سیاالت‬:
‫ج‬)‫دایلتنت‬ ‫سیاالت‬
‫د‬)‫رئوپکتیک‬ ‫سیاالت‬
‫ه‬)‫تیکسوتروپیک‬ ‫سیاالت‬
‫و‬)‫ویسکواالستیک‬ ‫سیاالت‬
‫ز‬)‫پیچیده‬ ‫سیاالت‬
‫ویسکوزیته‬ ‫خاصیت‬ ‫دارای‬ ‫وپیچیده‬ ‫ویسکواالستیک‬ ‫سیاالت‬‫ارتجاعی‬ ‫و‬
‫هستند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 173

174. 3.‫گردش‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬‫گل‬
‫حفاری‬:
‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫مایعی‬ ‫هرگاه‬‫جریان‬ ‫ادامه‬ ‫جهت‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫جریان‬ ‫ای‬
‫دارد‬ ‫خود‬ ‫جریان‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫نیرو‬ ‫یا‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫احتیاج‬.‫طول‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫این‬
‫می‬ ‫مستهلک‬ ‫جریان‬ ‫جهت‬ ‫ود‬ ‫لوله‬‫گردد‬.‫به‬ ‫جهت‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫مقدار‬
‫مستقی‬ ‫نسبت‬ ‫لوله‬ ‫طول‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ضروری‬ ‫مایع‬ ‫آوردن‬ ‫در‬ ‫حرکت‬‫م‬
‫الزم‬ ‫فشار‬ ‫باشد‬ ‫تر‬ ‫بیش‬ ‫لوله‬ ‫طول‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬ ‫داشته‬‫نیز‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫تر‬ ‫بیش‬( .‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 174

175. ‫ادامه‬←‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬:
‫ف‬ ‫افت‬ ‫مقدار‬ ‫شود‬ ‫کمتر‬ ‫لوله‬ ‫قطر‬ ‫هرچه‬ ‫سرعت‬ ‫بودن‬ ‫ثابت‬ ‫در‬ ‫ضمنا‬‫شار‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫زیاد‬.
‫مباشد‬ ‫کمپرسور‬ ‫یا‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫مولد‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫در‬.‫افت‬
‫می‬ ‫خاتمه‬ ‫جریان‬ ‫خط‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫آغاز‬ ‫پمپ‬ ‫از‬ ‫فشار‬‫یابد‬.‫قسمت‬‫از‬ ‫های‬
‫می‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫سیستم‬‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫گردن‬:
1.‫دستگاه‬‫ولوله‬ ‫ها‬‫سطحی‬ ‫های‬(‫لوله‬ ‫مجموعه‬‫آن‬ ‫اتصالت‬ ‫و‬ ‫ها‬‫بین‬ ‫ها‬
‫لوله‬ ‫ابتدای‬ ‫تا‬ ‫گل‬ ‫پمپ‬ ‫خروجی‬‫حفاری‬ ‫های‬( )‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 175

176. ‫ادامه‬←‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬:
2.‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬
3.‫وزنی‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬
4.‫ها‬ ‫جت‬ ‫داخل‬
5.‫وزنی‬ ‫لوله‬ ‫پشت‬
6.‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫پشت‬
‫گ‬ ‫خواص‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫کل‬ ‫مقدار‬‫ل‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫آن‬ ‫وغلظت‬ ‫وزن‬ ‫یعنی‬‫گیرد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 176

177. ‫الف‬)‫دستگاه‬ ‫فشاردر‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬‫ها‬
‫ولوله‬‫سطحی‬ ‫های‬:
‫معا‬ ‫طول‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫جا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬ ‫روش‬‫دل‬
‫می‬ ‫مشخص‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫فوتاژ‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫قسمت‬ ‫این‬‫د‬ ‫وبا‬ ‫نماییم‬‫اشتن‬
‫لوله‬ ‫طول‬‫لوله‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫حفا‬ ‫های‬‫ری‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫میزان‬‫کنیم‬.
‫دستگاه‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫جریان‬ ‫نوع‬‫لوله‬ ‫و‬ ‫ها‬‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫سطحی‬ ‫های‬
‫وجت‬‫می‬ ‫دالیز‬ ‫داخل‬ ‫ودر‬ ‫بوده‬ ‫آشفته‬ ‫ها‬‫آ‬ ‫یا‬ ‫آشفته‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫تواند‬‫رام‬
‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 177

178. ‫ب‬)‫لوله‬ ‫فشاردر‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬‫وزنی‬ ‫های‬
‫ولوله‬‫حفاری‬ ‫های‬:
‫لوله‬ ‫پشت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫وجود‬ ‫با‬ ‫موارد‬ ‫تر‬ ‫بیش‬ ‫در‬‫جری‬ ‫نوع‬ ‫وزنی‬ ‫های‬‫ان‬
‫می‬ ‫آرام‬ ‫گل‬ ‫جریان‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫پشت‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫آشفته‬‫باشد‬.
‫می‬ ‫مختلف‬ ‫وآرام‬ ‫آشفته‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫مقدار‬‫باشد‬.‫جریان‬ ‫در‬
‫ن‬ ‫واز‬ ‫بوده‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬ ‫عوامل‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ ‫آشفته‬‫قطه‬
‫می‬ ‫واروی‬‫نمود‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬ ‫توان‬( .‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 178

179. ‫ادامه‬←‫لوله‬ ‫فشاردر‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬‫وزن‬ ‫های‬‫ی‬
‫ولوله‬‫حفاری‬ ‫های‬:
‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫واروی‬ ‫نقطه‬ ‫مهم‬ ‫فاکتور‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬
‫می‬ ‫دارد‬ ‫ناچیزی‬ ‫تاثیر‬ ‫پالستیکی‬‫آن‬ ‫از‬ ‫توان‬
‫پوشید‬ ‫چشم‬.‫نو‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حلقوی‬ ‫فضای‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫مقدار‬‫ع‬
‫می‬ ‫باشد‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬‫نمود‬ ‫تعیین‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫توان‬.
p=LYP/225D+LPVV/1500DD∆
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 179

180. ‫ادامه‬←‫لوله‬ ‫فشاردر‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬‫وزن‬ ‫های‬‫ی‬
‫ولوله‬‫حفاری‬ ‫های‬:
‫می‬ ‫نشان‬ ‫وضوح‬ ‫به‬ ‫رابطه‬ ‫ای‬‫وا‬ ‫نقطه‬ ‫فاکتور‬ ‫آرام‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫روی‬
‫می‬‫دار‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫مقدار‬ ‫تعیین‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تاثیر‬ ‫ترین‬ ‫بیش‬ ‫باشدکه‬‫د‬.‫همین‬ ‫از‬
‫می‬ ‫رابطه‬‫م‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫استاتیک‬ ‫فشار‬ ‫ازدیار‬ ‫مقدار‬ ‫تعیین‬ ‫جهت‬ ‫توان‬‫وقع‬
‫لوله‬ ‫راندن‬‫واز‬ ‫طبقات‬ ‫شکستن‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫گل‬ ‫دادن‬ ‫دست‬‫نمود‬ ‫استفاده‬ ‫شود‬( .‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 180

181. ‫نیوتونی‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫رابطه‬:
‫اف‬ ‫مقدار‬ ‫در‬ ‫تاثیری‬ ‫گونه‬ ‫هیچ‬ ‫واروی‬ ‫نقطه‬ ‫مقدار‬ ‫آشفته‬ ‫جریان‬ ‫در‬‫ت‬
‫تعی‬ ‫عوامل‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫پالستیکی‬ ‫گرانروی‬ ‫بلکه‬ ‫نداشته‬ ‫فشار‬‫کننده‬ ‫ین‬
‫می‬ ‫مایع‬ ‫اصطکاک‬ ‫مقدار‬‫باشد‬.‫د‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫محاسبه‬ ‫جهت‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬‫ر‬
‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫دارند‬ ‫آشفته‬ ‫جریان‬ ‫که‬ ‫نیوتنی‬ ‫غیر‬ ‫مایعات‬‫رود‬.
P=fLWVV/25. 8D∆
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 181

182. .1
1-‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬(‫زاده‬ ‫عادل‬ ‫رضا‬ ‫محمد‬ ‫دکتر‬)
(‫صفحات‬574-575-576-577-578-587-588)

184. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219060،‫عطری‬ ‫علیرضا‬ ،alirezaatri69@gmail.Com

185. ‫مته‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫اصول‬ ‫و‬ ‫شناسایی‬... ... ... ... ... ... ... ...4
‫ها‬ ‫مته‬ ‫انواع‬. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
‫مته‬‫کاجی‬ ‫های‬... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
‫مته‬‫الماس‬ ‫های‬. . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
‫مته‬‫سایشی‬ ‫های‬... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
‫مته‬ ‫طراحی‬... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫گذرگاه‬... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
EXTENDED NOZZLES... ... ... ... ... ... ... ... ...11
‫ها‬ ‫مته‬ ‫بندی‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫ارزیابی‬ ‫طریقه‬... ... ... ... ... ...12
‫پیچی‬ ‫گشتاور‬. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
‫مته‬ ‫هیدرولیک‬. . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
‫روش‬wagon drill. . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
‫هیدرولیکی‬ ‫ضربه‬ ‫نیروی‬. . ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
‫هیدرولیکی‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫سیستم‬. . ... ... ... ... ... ...17
‫مثال‬... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
‫مثال‬ ‫پاسخ‬. . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
‫منابع‬. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21

187. ‫مته‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫اصول‬ ‫و‬ ‫شناسایی‬
‫سوراخ‬ ‫نمودن‬ ‫ایجاد‬‫ترین‬ ‫موسوم‬ ‫و‬ ‫ترین‬ ‫قدیمی‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،‫مدور‬ ‫های‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫فنی‬ ‫اعمال‬.‫حفرات‬ ‫مخصوص‬ ‫که‬ ‫ابزارهایی‬ ‫هزینه‬ ‫امروزه‬
‫می‬ ‫مدور‬‫سال‬ ‫که‬ ،‫برش‬ ‫عملیات‬ ‫هزینه‬ ‫سوم‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫عبارتست‬ ،‫باشد‬‫از‬ ‫یانه‬
200‫مینماید‬ ‫تجاوز‬ ‫دالر‬ ‫میلیون‬.‫مختلف‬ ‫انواع‬ ‫توسط‬ ،‫مدور‬ ‫حفرات‬
‫روش‬‫ترین‬ ‫معمول‬ ‫که‬ ،‫میشود‬ ‫انجام‬ ‫مربوطه‬ ‫اعمال‬ ‫و‬ ‫نمودن‬ ‫مته‬ ‫های‬
‫شماره‬ ‫شکل‬ ‫در‬ ‫آنها‬1‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.
‫مته‬ ‫تعریف‬:‫ر‬ ‫اشیاء‬ ،‫چرخیدن‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ابزاری‬ ‫از‬ ‫عبارتست‬ ‫مته‬‫ا‬
‫مست‬ ‫شیار‬ ‫یاچند‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫برش‬ ‫لبه‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫سوراخ‬‫قیم‬
‫برش‬ ‫مخصوص‬ ‫مایع‬ ‫عبور‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫براده‬ ‫عبور‬ ‫جهت‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫مارپیچ‬ ‫یا‬،
‫میگیرند‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 187

188. ‫مته‬ ‫انواع‬‫ها‬TYPE OF BIT
‫مته‬‫ا‬ ‫ساخته‬ ‫گوناگونی‬ ‫شکلهای‬ ‫به‬ ‫شرایط‬ ‫و‬ ‫نیاز‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫ها‬‫که‬ ‫ند‬
‫می‬‫کرد‬ ‫تقسیم‬ ‫عمده‬ ‫دسته‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫توان‬:
1-‫مته‬‫مته‬ ‫یا‬ ‫کاجی‬ ‫های‬‫چرخشی‬ ‫های‬
2-‫مته‬‫لماس‬ ‫ا‬ ‫های‬
3-‫مته‬‫سایشی‬ ‫های‬DRAG BITS

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 188

189. ‫مته‬‫مته‬ ‫یا‬ ‫کاجی‬ ‫های‬‫چرخشی‬ ‫های‬:
‫کاج‬ ‫دارای‬ ‫که‬(CONE)‫می‬‫می‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫کاج‬ ‫و‬ ‫باشند‬‫به‬ ‫و‬ ‫چرخد‬
‫آنها‬ROLLER CONES‫می‬‫گویند‬.‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬ ‫دندانه‬ ‫دارای‬ ‫یا‬ ‫کاج‬
‫می‬ ‫تراشیده‬ ‫بدنه‬ ‫خود‬ ‫از‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫هستن‬ ‫دگمه‬ ‫دارای‬ ‫اینکه‬ ‫یا‬ ،‫شوند‬‫که‬ ‫د‬
‫می‬ ‫تعبیه‬ ‫کاجها‬ ‫سطح‬ ‫در‬‫شوند‬.‫مته‬‫دست‬ ‫چند‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫کاجی‬ ‫های‬‫ه‬
‫می‬ ‫تقسیم‬‫شوند‬:‫الف‬)‫مته‬‫کاجه‬ ‫یک‬ ‫های‬(ONE CONE)‫دارای‬ ‫که‬
‫می‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫کاج‬ ‫یک‬‫انحراف‬ ‫چاههای‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫و‬ ‫چرخد‬‫ی‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬‫گیرد‬.
‫ب‬)‫مته‬‫کاجه‬ ‫دو‬ ‫های‬(TWO CONE.)‫مته‬ ‫اینگونه‬‫اوایل‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫مته‬ ‫پیدایش‬‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آمدند‬ ‫بوجود‬ ‫کاجی‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫نرم‬ ‫سازندهای‬‫استفاده‬ ‫نقاط‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬
‫می‬‫گیرد‬.‫چاه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫جدیدی‬ ‫نوع‬‫می‬ ‫بکار‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬‫دارای‬ ‫روند‬
EXTENDED NOZZLES‫توسط‬ ‫خوبی‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫تمیز‬ ‫و‬ ‫هستند‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫گدرد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 189

190. ‫مته‬‫لماس‬ ‫ا‬ ‫های‬
‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫ها‬5%‫با‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫اختصاص‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دنیا‬ ‫حفاری‬ ‫متراژ‬
‫مته‬ ً‫ا‬‫اخیر‬ ‫اینکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬‫های‬PDC‫بیشتر‬ ‫درصد‬ ‫این‬ ‫اند‬ ‫آمده‬ ‫بوجود‬ ‫نیز‬
‫شد‬ ‫خواهد‬.
‫مته‬‫دانه‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫درست‬ ‫سخت‬ ‫بسیار‬ ‫فلز‬ ‫تکه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫الماس‬ ‫های‬‫الم‬ ‫های‬‫اس‬
‫سخت‬ ‫بسیار‬ ‫شرایط‬ ‫در‬(‫فشار‬ ‫و‬ ‫حرارت‬)‫می‬ ‫تعبیه‬ ‫آن‬ ‫در‬‫شوند‬.‫ح‬ ‫متراژ‬‫فاری‬
‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫با‬‫مته‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫خیلی‬ ‫ها‬‫می‬ ‫کاجی‬ ‫های‬‫از‬ ‫که‬ ‫چند‬ ‫هر‬ ‫باشد‬‫نظر‬
‫مته‬ ‫برابر‬ ‫چندین‬ ‫قیمت‬‫می‬ ‫معمولی‬ ‫های‬‫د‬ ‫باال‬ ‫متراژ‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫ولی‬ ‫باشد‬‫ر‬
‫می‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫مواقع‬ ‫بعضی‬‫باشند‬.‫مته‬‫معمو‬ ‫الماس‬ ‫های‬‫لی‬
NATURAL DIAMOND BIT‫دانه‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫هایی‬ ‫مته‬ ،‫های‬
‫می‬ ‫کاشته‬ ‫مته‬ ‫قالب‬ ‫اطراف‬ ‫و‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ریز‬ ‫بسیار‬ ‫الماس‬‫بی‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫از‬ ‫شتر‬
‫میشود‬ ‫ساخته‬ ‫باید‬ ‫کار‬ ‫تنگستن‬ ‫و‬ ‫فوالد‬ ‫از‬ ‫آنها‬ ‫بدنه‬ ‫و‬ ‫الماس‬.‫د‬ ‫نوع‬‫از‬ ‫یگر‬
‫مته‬‫الماس‬ ‫های‬(PDC)‫یا‬POLYCRYSTALLINE DIAMOND
COMPACT BIT‫می‬‫تیغه‬ ‫آن‬ ‫بدنه‬ ‫روی‬ ‫که‬ ‫باشند‬‫برنده‬ ‫های‬PDC‫نصب‬
‫می‬‫مته‬ ‫اینگونه‬ ‫باشند‬ ‫جت‬ ‫فاقد‬ ‫یا‬ ‫جت‬ ‫دارای‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫شود‬‫را‬ ‫ها‬
FIXED CUTTER‫می‬ ‫نیز‬‫گویند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 190

191. ‫مته‬‫سایشی‬ ‫های‬DRAG BITS
‫مته‬ ‫نوع‬ ‫ترین‬ ‫قدیمی‬‫می‬ ‫و‬ ‫ها‬‫مته‬ ‫پدر‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫توان‬،‫آورد‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫امروز‬ ‫های‬
‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫می‬ ‫کاج‬ ‫فاقد‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫تیغه‬ ‫دارای‬ ‫ها‬‫مت‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫از‬ ،‫باشند‬‫در‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫نرم‬ ‫سازندهای‬‫شود‬.‫سیال‬ ‫عبور‬ ‫جهت‬ ‫سوراخی‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫نوعی‬ ‫در‬،
‫چ‬ ‫یا‬ ‫و‬ ،‫سه‬ ،‫دو‬ ،‫یک‬ ‫دارای‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫تیغه‬ ‫سطح‬ ‫در‬‫ند‬
‫نام‬ ‫به‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫تیغه‬FISH TAIL‫هستندچونکه‬ ‫مشهور‬ ‫ماهی‬ ‫دم‬ ‫یا‬
‫می‬ ‫ماهی‬ ‫دم‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫تیغه‬‫نق‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫حاضر‬ ‫حال‬ ‫در‬ ،‫ساختند‬‫اط‬
‫حفاری‬ ‫در‬ ‫خصوص‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دنیا‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫های‬‫و‬ ‫گیرند‬
‫دارند‬ ‫هم‬ ‫دارانی‬ ‫طرف‬.
‫مته‬‫ای‬ ‫دندانه‬ ‫های‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫قابل‬ ‫سازندها‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫آن‬ ‫خوب‬ ‫کاربرد‬ ‫و‬ ‫باشند‬‫در‬
‫می‬ ‫متوسط‬ ‫و‬ ‫نرم‬ ‫طبقات‬‫بعض‬ ،‫است‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫از‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫برده‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫سخت‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫انواع‬‫شوند‬.‫مته‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫اس‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫ها‬‫اس‬
‫می‬ ‫حفاری‬ ‫که‬ ‫سازندی‬ ‫نوع‬‫می‬ ،‫کنند‬‫مته‬ ً‫ال‬‫مث‬ ،‫سازند‬‫نرم‬ ‫مخصوص‬ ‫های‬
‫می‬‫سازند‬SOFT FORMATION‫هستند‬ ‫زیر‬ ‫مشخصات‬ ‫دارای‬ ‫که‬( .MT)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 191

192. ‫مته‬ ‫طراحی‬BIT DESIGN
‫ب‬ ‫که‬ ‫عواملی‬ ‫کلیه‬ ‫بایستی‬ ‫مته‬ ‫طراح‬ ‫یک‬‫رای‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫مته‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫زمین‬ ‫کندن‬ ‫خوب‬‫شو‬‫د‬
‫ب‬ ‫بایستی‬ ‫ابتدا‬ ‫طرح‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫عواملی‬ ‫بداند‬‫آن‬ ‫ه‬
‫حفار‬ ‫بایستی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫چاهی‬ ‫قطر‬ ‫کند‬ ‫توجه‬‫ی‬
‫بایستی‬ ‫مته‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫طبقاتی‬ ‫سپس‬ ‫شود‬‫حفاری‬
‫پارامترهای‬ ‫اعمال‬ ‫حداکثر‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫بکند‬
‫و‬ ‫دوران‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫مته‬ ‫روی‬ ‫وزن‬ ‫مثل‬ ‫مکانیکی‬
‫آ‬ ‫ساختن‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫مته‬ ‫عمر‬ ‫اینکه‬ ‫سرانجام‬‫ن‬
‫باشد‬ ‫باید‬ ‫چقدر‬.
‫ساختمان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مهم‬ ‫خاطر‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫قطر‬
‫دندانه‬‫بایس‬ ‫جوری‬ ،‫مته‬ ‫بدنه‬ ‫و‬ ‫بیرینگها‬ ‫و‬ ‫ها‬‫تی‬
‫مته‬ ‫قطر‬ ‫در‬ ‫همگی‬ ‫که‬ ‫شوند‬ ‫ساخته‬ ‫و‬ ‫طراحی‬
‫بگیرند‬ ‫جای‬.‫و‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫عواملی‬ ‫تمام‬
‫محدوده‬ ‫در‬ ‫بایستی‬ ،‫دارند‬ ‫نقش‬ ‫مته‬ ‫ساختن‬
‫سری‬ ‫یک‬ ‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫باشند‬ ‫مته‬ ‫قطر‬
‫محدودیت‬‫می‬ ‫فراهم‬ ‫طراحی‬ ‫برای‬ ‫نیز‬ ‫ها‬‫کنند‬
‫می‬ ‫اگر‬ ً‫ال‬‫مث‬‫مته‬ ‫خواهند‬‫بس‬ ‫بلند‬ ‫دندانه‬ ‫با‬ ‫ای‬‫ازند‬
‫مته‬ ‫کاج‬ ‫بایستی‬ ‫ناچار‬ ‫به‬(CONE SHELL)‫و‬
‫بسازند‬ ‫ضعیفتر‬ ‫و‬ ‫کوچکتر‬ ‫را‬ ‫بیرینگها‬.‫اما‬
‫کمک‬ ‫طراح‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫تکنولوژی‬ ‫خوشبختانه‬
‫می‬‫آلیاژ‬ ‫و‬ ‫جدید‬ ‫مواد‬ ‫که‬ ‫صورت‬ ‫بدین‬ ‫و‬ ‫کند‬
‫گذاشته‬ ‫طراح‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مقاوم‬ ‫پر‬ ‫و‬ ‫محکم‬
‫عم‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫مرتفع‬ ‫ضعیف‬ ‫نقاط‬ ‫که‬‫مته‬ ‫ر‬
‫شود‬ ‫تر‬ ‫طوالنی‬.‫سازند‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫طراح‬ ‫یک‬‫نوع‬
‫می‬ ‫مشخص‬ ‫را‬ ‫مته‬ ‫مشخصات‬ ‫و‬‫اگر‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫کند‬
‫طراحی‬ ‫سازند‬ ‫نرم‬ ‫مخصوص‬ ‫مته‬ ‫است‬ ‫قرار‬
،‫کندن‬ ‫عمل‬ ،‫نرم‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫چون‬ ،‫بکنند‬
‫بایست‬ ‫ناچار‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫تراشیدن‬ ‫و‬ ،‫خراشیدن‬‫مته‬ ‫ی‬
‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫چون‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫بلند‬ ‫دندانه‬ ‫برای‬
‫دندانه‬ ‫بین‬ ‫فاصله‬ ‫است‬ ‫زیاد‬‫زی‬ ‫بایستی‬ ‫ها‬‫باشد‬ ‫اد‬
‫دندانه‬ ‫البالی‬ ‫تا‬‫ش‬ ‫تمیز‬ ‫جهت‬ ‫کافی‬ ‫فضای‬ ‫ها‬‫دن‬
‫داندانه‬‫فاصله‬ ‫بین‬ ‫در‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫ها‬‫ن‬ ‫ها‬‫یز‬
‫پوشش‬ ‫بایستی‬‫جانبی‬ ‫های‬INTERRUPTION
‫از‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫ایجاد‬BAALLED UP‫مته‬ ‫شدن‬
‫شود‬ ‫جلوگیری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 192

193. ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫گاه‬ ‫گذر‬DRILLING FLUID
PASSAGE
‫سرعت‬ ‫با‬ ‫سیال‬ ‫نازلها‬ ‫جت‬ ‫این‬ ‫طراحی‬ ‫با‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫گذشته‬ ‫مته‬ ‫کاجهای‬ ‫کنار‬ ‫از‬ ‫زیاد‬ ‫خیلی‬‫ه‬
‫می‬ ‫برخورد‬ ‫چاه‬ ‫کف‬‫کارآیی‬ ‫باعث‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫کند‬
‫می‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫مته‬ ‫خوب‬‫شود‬.
‫می‬ ‫باعث‬ ‫طراحی‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫خنک‬ ‫هم‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫گلی‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫بگیرد‬ ‫انجام‬ ‫خوب‬ ‫مته‬ ‫شدن‬
‫آید‬ ‫عمل‬ ‫به‬ ‫جلوگیری‬ ‫مته‬ ‫شدن‬.‫شکل‬1‫ص‬
78.‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫هوا‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫جهت‬
‫مته‬‫دارای‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫مخصوص‬ ‫های‬
‫می‬ ‫کاجها‬ ‫باالی‬ ‫در‬ ‫هایی‬ ‫دریچه‬‫ه‬ ‫که‬ ‫باشند‬‫وا‬
‫می‬ ‫عبور‬ ‫آنها‬ ‫از‬‫شدن‬ ‫سرد‬ ‫باعث‬ ‫و‬ ‫کند‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫شدن‬ ‫تمیز‬ ‫و‬ ‫بیرینگها‬‫ورود‬ ‫در‬ ‫شود‬‫ی‬
‫دریچه‬ ‫این‬‫ک‬ ‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫کننده‬ ‫تصفیه‬ ‫ها‬‫ه‬
‫اینگ‬ ‫نشود‬ ‫بیرینگها‬ ‫وارد‬ ‫هوا‬ ‫همراه‬ ‫جامدات‬‫ونه‬
‫مته‬‫دندانه‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫ها‬‫نوع‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫دکمه‬‫می‬ ‫ساخته‬ ‫ای‬‫شوند‬.‫می‬ ‫ضمن‬ ‫در‬‫ب‬ ‫توان‬‫ا‬
‫مته‬‫های‬TCI‫و‬MT‫می‬ ‫نیز‬‫حفاری‬ ‫هوا‬ ‫با‬ ‫توان‬
‫کرد‬.
‫سیال‬ ‫برای‬ ‫گذرگاهی‬ ‫طراحی‬ ‫از‬ ‫هدف‬
‫مته‬ ‫زیر‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کف‬ ‫کردن‬ ‫تمیز‬ ،‫حفاری‬
‫باالی‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫کنده‬ ‫مواد‬ ‫انتقال‬ ‫و‬ ‫است‬
‫شود‬ ‫داده‬ ‫اجازه‬ ‫مته‬ ‫به‬ ‫اینکه‬ ‫و‬ ‫مته‬
‫الیه‬ ‫همواره‬‫بکند‬ ‫حفر‬ ‫را‬ ‫جدید‬ ‫های‬.‫گذر‬
‫رون‬ ‫یک‬ ‫کنون‬ ‫تا‬ ‫گذشته‬ ‫از‬ ‫سیال‬ ‫گاه‬‫د‬
‫گذر‬ ‫از‬ ‫هدف‬ ‫گذشته‬ ‫در‬ ،‫داشته‬ ‫تکاملی‬‫گاه‬
‫بوده‬ ‫مته‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫نیروی‬ ‫ایجاد‬ ‫سیال‬
‫یک‬ ‫مته‬ ‫در‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫سوراخی‬‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫کردند‬
‫دندانه‬ ‫به‬ ‫مستقیم‬ ‫بطور‬‫چاه‬ ‫کف‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫می‬ ‫برخورد‬‫گذرگاه‬ ‫طراحی‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ،‫کرد‬
‫می‬ ‫رامعمولی‬‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫نامیدند‬
‫پیشرفت‬ ‫با‬ ‫لی‬ ‫و‬ ‫نداشت‬ ‫زیادی‬ ‫سرعت‬
‫نازل‬ ‫جت‬ ‫از‬ ‫امروزه‬ ،‫حفاری‬ ‫تکنولوژی‬
JET NOZZELE‫دیگ‬ ‫و‬ ‫میکنند‬ ‫استفاده‬‫ر‬
‫نمی‬ ‫استفاده‬ ‫معمولی‬ ‫گذرگاه‬ ‫از‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 193

194. EXTENDED NOZZLES
‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫سازندها‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫اخیر‬ ‫که‬ ‫دیگری‬ ‫نوع‬‫قرار‬
‫اندازه‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫گرفته‬‫است‬ ‫داده‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫متراژ‬ ‫درصد‬ ‫ای‬‫به‬
‫نام‬EXTENDED NOZZLES‫است‬ ‫شده‬ ‫نامگذاری‬.
‫دارد‬ ‫کاربرد‬ ‫بیشتر‬ ‫نرم‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬.‫خاصی‬‫ت‬
‫ک‬ ‫کاجها‬ ‫نزدیک‬ ‫تا‬ ‫نازل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫نازلها‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫ویژه‬‫شیده‬
‫ر‬ ‫مته‬ ‫پایین‬ ‫در‬ ‫پایین‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫سرعت‬ ‫صورت‬ ‫بدین‬ ‫و‬ ‫شده‬‫ا‬
‫را‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫کمتر‬ ‫سرعت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫افزایش‬
‫می‬ ‫فرسایش‬‫می‬ ‫برخورد‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫دهدو‬‫کند‬.‫نوع‬
‫جت‬ ‫از‬ ‫دیگری‬‫ها‬CENTER GET‫از‬ ‫بعضی‬ ‫که‬ ‫هستند‬
‫مته‬ ‫در‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫ساخته‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫سازنده‬ ‫شرکتهای‬‫های‬
‫شدن‬ ‫گلی‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫کاربرد‬ ‫چسبناک‬ ‫سازندهای‬ ‫مخصوص‬
‫مته‬BIT BALLING‫می‬ ‫جلوگیری‬‫نازلها‬ ‫جت‬ ‫از‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫کند‬
‫مته‬ ‫بیشتر‬ ‫در‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫ها‬‫مته‬ ‫پیدایش‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫های‬PDC
‫است‬ ‫رفته‬ ‫بکار‬ ‫مته‬ ‫اینگونه‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫نازل‬ ‫جهت‬ ‫طراحی‬.‫و‬
‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫کارباید‬ ‫تنگستن‬ ‫از‬ ‫نازلها‬ ‫جنس‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫در‬ ‫که‬
‫خیلی‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫زیادی‬ ‫مقاومت‬ ‫فرسایش‬ ‫مقابل‬
‫می‬ ‫نیز‬ ‫شکننده‬ ‫است‬ ‫مقاوم‬‫ب‬ ‫تعویض‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫ایستی‬
‫نخورد‬ ‫ضربه‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫دقت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 194

195. ‫مته‬ ‫بندی‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫ارزیابی‬ ‫طریقه‬‫ها‬DULL
GRANDING SYSTEM
‫مته‬ ‫تکنولوژی‬ ‫در‬ ‫پیشرفت‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫راههایی‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫ارز‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ها‬‫یابی‬
‫مته‬‫برنامه‬ ‫جهت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ارزش‬ ‫با‬ ‫جهت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫ارزیابی‬ ‫این‬ ،‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫های‬‫بعدی‬ ‫های‬
‫بعدی‬ ‫مته‬ ‫تا‬ ‫کرد‬ ‫حل‬ ‫افتاده‬ ‫کار‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫دیده‬ ‫صدمه‬ ‫مته‬ ‫آن‬ ‫اثر‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫مشکلی‬ ‫بتوان‬‫کارآیی‬
‫باشد‬ ‫تر‬ ‫صرفه‬ ‫با‬ ‫اقتصادی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫بهتر‬.
‫سال‬ ‫در‬1950‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫ارزیابی‬ ‫و‬ ‫بررسی‬ ‫راهنمای‬ ‫اولین‬ ‫که‬ ‫بود‬.‫راهنم‬ ‫اولین‬ ‫ولی‬‫ای‬
DULL GRADING SYSTEM‫سال‬ ‫در‬1961‫دندانه‬ ‫وضعیت‬ ‫که‬ ‫گرفت‬ ‫انجام‬‫و‬ ‫ها‬
‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ‫بیرینگها‬.‫بصورت‬ ‫ارزیابی‬ ‫چگونگی‬ ‫و‬ ‫روش‬4-1‫است‬ ‫بوده‬.‫در‬
‫سال‬1963‫مته‬ ‫ارزیابی‬ ‫و‬ ‫بررسی‬ ‫از‬ ‫کاملی‬ ‫مجموعه‬‫بصورت‬ ‫کد‬ ‫و‬ ‫عالئم‬ ‫با‬ ‫فرسوده‬ ‫های‬
‫روش‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫ارائه‬ ‫استاندارد‬8-1‫می‬ ‫استفاده‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫هنوز‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫نامگذاری‬‫شود‬.
‫سال‬ ‫در‬ ‫اینکه‬ ‫تا‬1985‫مته‬ ‫تکنولوژی‬ ‫که‬ ‫بود‬‫لزوم‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫تا‬ ‫کرد‬ ‫زیادی‬ ‫پیشرفت‬ ‫ها‬
‫کمیته‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫احساس‬ ‫مجدد‬ ‫نظر‬ ‫تجدید‬ ‫و‬ ‫بررسی‬‫اتحادیه‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫استاندارد‬ ‫های‬‫ه‬‫ای‬
‫که‬ ‫رسیدند‬ ‫نتیجه‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫تشکیل‬ ‫حفاری‬ ‫کاران‬ ‫پیمان‬.DULL
GRADING SYS‫از‬ ‫مهمی‬ ‫و‬ ‫عمده‬ ‫بخش‬BITRECORD‫می‬ ‫و‬ ‫است‬‫اساسی‬ ‫نقش‬ ‫تواند‬
‫بشود‬ ‫چاه‬ ‫حفر‬ ‫هزینه‬ ‫کردن‬ ‫کم‬ ‫در‬.‫سال‬ ‫در‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬1986،IDAC‫ارائه‬ ‫به‬ ‫موفق‬
‫مته‬ ‫تمامی‬ ‫ارزیابی‬ ‫و‬ ‫بررسی‬ ‫سیستم‬‫موجود‬ ‫های‬FIXED CUTTER‫و‬ROLLER BIT‫به‬
‫شد‬ ‫یکنواخت‬ ‫شکل‬.‫ای‬ ‫و‬ ‫بگیرد‬ ‫انجام‬ ‫فراوان‬ ‫دقت‬ ‫با‬ ‫بایستی‬ ‫ارزیابی‬ ‫و‬ ‫بررسی‬‫به‬ ‫دقت‬ ‫ن‬
‫دارد‬ ‫کننده‬ ‫بررسی‬ ‫شخص‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫و‬ ‫مهارت‬ ‫و‬ ‫دانش‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 195

196. ‫م‬ ‫نیروی‬ ‫و‬ ‫ضربت‬ ‫نیروی‬ ،‫گشتاورپیچی‬‫ورد‬
‫مته‬ ‫با‬ ‫عملیات‬ ‫برای‬ ‫نیاز‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫پیچی‬ ‫مته‬ ‫با‬ ‫کارکردن‬ ‫برای‬ ،‫مناسب‬ ‫ادوات‬ ‫و‬ ‫ابزار‬ ‫تهیه‬ ‫بخاطر‬‫مته‬ ‫ا‬
‫محور‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫پیچی‬ ‫گشتاور‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫پیچی‬(‫ضربت‬ ‫نیروی‬)‫م‬‫ورد‬
‫مشخص‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫بمیزان‬ ،‫مته‬ ‫نمودن‬ ‫تغذیه‬ ‫و‬ ‫چرخاندن‬ ‫برای‬ ،‫لزوم‬
‫شود‬.‫می‬ ‫لزوم‬ ‫مورد‬ ‫نیروی‬ ‫مشخصات‬ ،‫سرعت‬ ‫و‬ ‫پیچی‬ ‫گشتاور‬‫باش‬‫در‬ ،‫د‬
‫محوری‬ ‫بار‬ ‫نیروی‬ ‫حالیکه‬(‫ضربت‬ ‫نیروی‬-‫کننده‬ ‫سوراخ‬ ‫نیروی‬)،
‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫تحکیم‬ ‫میزان‬ ‫و‬ ‫ماشین‬ ‫استحکام‬‫دهند‬.
‫هم‬ ‫بر‬ ‫عمود‬ ‫نیروی‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نیروها‬(PX،PY،(PZ‫میشود‬ ‫تجزیه‬.
‫محوری‬ ‫بار‬ ‫جمع‬(‫ضربت‬ ‫نیروی‬)‫روی‬ ‫هم‬ ‫که‬ ‫نیروهایی‬ ‫از‬ ‫میتوان‬ ‫را‬
‫نقاط‬A‫و‬A’‫مشخص‬ ،‫مته‬ ‫اسکنه‬ ‫لبه‬ ‫روی‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫اعمال‬
‫ساخت‬.‫د‬ ‫معین‬ ‫تغذیه‬ ‫ایجاد‬ ‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫محوری‬ ‫بار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫برای‬‫ر‬
‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫مته‬ ‫سطح‬ ‫با‬ ‫موازی‬ ‫نیروی‬ ‫فقط‬ ‫باید‬ ‫مته‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 196

197. ‫مته‬ ‫هیدرولیک‬
‫چ‬ ‫ته‬ ‫کردن‬ ‫تمیز‬ ‫مته‬ ‫راندمان‬ ‫شدن‬ ‫بهتر‬ ‫جهت‬ ‫مهم‬ ‫مسائل‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫اه‬
‫می‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫مته‬ ‫هیدرولیک‬ ‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫گیرد‬
‫شرای‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫پمپ‬ ‫دبی‬ ‫کافی‬ ‫مقدار‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫خوب‬ ‫هیدرولیک‬‫ط‬
‫می‬ ‫حامل‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫و‬ ‫سازند‬‫شود‬.‫سرعت‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫بعد‬ ‫و‬
‫می‬ ‫تمیز‬ ‫چاه‬ ‫کف‬ ،‫مته‬ ‫جتهای‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫زیاد‬ ‫سرعت‬‫کنده‬ ‫و‬ ‫شود‬‫ب‬ ‫ها‬‫ه‬
‫می‬ ‫حمل‬ ‫مته‬ ‫باالی‬ ‫قسمت‬‫الیه‬ ‫لحظه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫جدیدتر‬ ‫های‬
‫می‬ ‫حفاری‬ ‫را‬‫حداکث‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫سعی‬ ‫نرم‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫کند‬‫ر‬
‫سازند‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫کنیم‬ ‫تمیز‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫پمپ‬ ‫دبی‬
‫تمیز‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫سخت‬ ‫و‬ ‫سخت‬ ‫نیمه‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫زیاد‬ ‫خیلی‬
‫زی‬ ‫سازندها‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫چونکه‬ ‫نداریم‬ ‫مشکلی‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬‫اد‬
‫کنده‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نیست‬‫هیدر‬ ‫حداکثر‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫کم‬ ‫هم‬ ‫ها‬‫ولیک‬
‫نداریم‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 197

198. Wagon Drill
‫واگن‬ ‫دریل‬Wagon Drill‫کلی‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫جهت‬ ‫خود‬ ‫محرک‬ ‫نیرو‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬:
‫پنوماتیک‬
‫هیدرولیک‬
‫میشوند‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬.
‫و‬ ‫چرخشی‬ ‫صورت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫حفاری‬ ‫دستگاههای‬ ‫جز‬ ‫مهمترین‬ ‫که‬ ‫حفاری‬ ‫مته‬ ‫حرکت‬
‫ضربه‬‫میباشد‬ ‫ای‬.‫فشار‬ ‫با‬ ‫اگر‬ ‫سرمته‬ ‫زدن‬ ‫ضربه‬ ‫و‬ ‫چرخیدن‬ ‫برای‬ ‫محرک‬ ‫نیروی‬ ‫حال‬‫هوا‬
‫گردد‬ ‫تامین‬.‫نامند‬ ‫پنوماتیک‬ ‫را‬ ‫واگن‬ ‫دریل‬.‫واق‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫روغن‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫اگر‬ ‫و‬‫پمپ‬ ‫ع‬
‫میشناسند‬ ‫هیدرولیک‬ ‫را‬ ‫واگن‬ ‫دریل‬ ‫شود‬ ‫تامین‬ ‫هیدرولیک‬.
‫در‬ ‫کلی‬ ‫بصورت‬‫دستگاه‬‫است‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫چال‬ ‫سر‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫مته‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫از‬ ‫فاده‬
‫راد‬(‫لوله‬‫حفاری‬ ‫های‬)‫دستگاه‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫میرود‬ ‫فرو‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫سر‬‫چاهی‬ ‫سر‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫معروفند‬.‫چال‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫مته‬ ‫یا‬ ‫و‬‫دستگاه‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬‫ته‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫چالی‬‫میگویند‬.
‫میباشد‬ ‫چالی‬ ‫سر‬ ‫بصورت‬ ‫واگن‬ ‫دریل‬ ‫دستگاه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 198

199. ‫هیدرولیک‬ ‫ضربه‬ ‫نیروی‬
‫ما‬ ‫کردن‬ ‫تمیز‬ ‫عمل‬ ‫بهبود‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫جت‬ ‫نازل‬ ‫کارگیری‬ ‫به‬ ‫از‬ ‫هدف‬‫یع‬
‫است‬ ‫سوراخ‬ ‫در‬ ‫حفاری‬.‫تراشه‬ ‫وقتی‬ ‫جت‬ ‫مته‬ ‫معرفی‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫سن‬ ‫های‬‫گ‬
‫سنگ‬ ‫بین‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫و‬ ‫نیستند‬ ‫کارامد‬‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫ریز‬ ‫های‬‫تمیز‬
‫نشده‬ ‫درک‬ ‫خوبی‬ ‫به‬ ‫جت‬ ‫کردن‬.‫در‬vestigators‫نتیجه‬ ‫چندین‬
‫اک‬ ‫حد‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫تمیزکاری‬ ‫عملیات‬ ‫حداکثر‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫گیری‬‫ثر‬
‫حفره‬ ‫در‬ ‫جت‬ ‫سیال‬ ‫هیدرولیک‬ ‫ضربه‬ ‫نیروی‬‫میشود‬ ‫انجام‬ ‫ها‬.
‫ه‬ ‫حفره‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫میشود‬ ‫منتقل‬ ‫متحرک‬ ‫سیال‬ ‫تمام‬.‫که‬ ‫سیاالتی‬
‫عمودی‬ ‫سرعت‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫میکنند‬ ‫مهاجرت‬vn‫حفره‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫ها‬
‫می‬ ‫مهاجرت‬‫حفره‬ ‫به‬ ‫وبعد‬ ‫صفر‬ ‫عمودی‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫کنند‬‫نر‬ ‫میروند‬ ‫ها‬‫خ‬
‫می‬ ‫بدست‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫حرکت‬ ‫تغیرات‬‫آید‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 199

200. ‫هیدرولیک‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫سیستم‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 200

201. ‫مثال‬
TD 10،000q‫آورید؟‬ ‫بدست‬ ‫را‬
DP 5” OD 4” ID delta p‫کنید؟‬ ‫محاسبه‬ ‫را‬
μ= 40 cp‫ویسکوزیته‬
100 ft/min‫حلقوی‬ ‫سرعت‬
8. 875 inch‫حفره‬ ‫اندازه‬
7” OD 4”ID =‫قالده‬
ρ= 8. 5#/gal
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 201

202. ‫مثال‬ ‫پاسخ‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 202

203. ‫مثال‬ ‫پاسخ‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 203

204. .11.‫گذرگاه‬ ‫مقاله‬‫مته‬ ‫های‬(‫مته‬ ‫هیدرولیک‬ ‫حداکثر‬)5-6،
19-20،39-40،41-42
2.،‫حسین‬ ،‫معماری‬87/2/1‫شرکت‬ ،‫تصویب‬ ‫تاریخ‬
‫نفت‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫مهندسی‬
3.‫روش‬ ‫حفاری‬ ‫تحقیق‬،‫طراحی‬ ‫های‬237-238،291-
292
75-76،63-64،196-197-197-199
4.،‫منصور‬ ،‫بابائی‬ ‫نصری‬7-8-3،Drilling With Casing
‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناس‬
5.‫مته‬ ‫مقاله‬‫حفاری‬ ‫های‬2،5-6-8(‫سیال‬ ‫عبور‬ ‫گذرگاه‬)-
11(‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫تمیز‬)-12-24
6.‫سمنان‬ ‫دانشگاه‬ ‫استادیار‬ ،‫فرامرز‬ ،‫هرمزی‬

206. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900278878،‫عارفی‬ ،‫سینا‬ ،arefisina@gmail.Com

207. 1-‫تعاریف‬
2-‫لوله‬ ‫انواع‬‫جداری‬ ‫های‬
3-‫لوله‬ ‫خواص‬‫جداری‬ ‫های‬
4-‫ها‬ ‫لوله‬ ‫بر‬ ‫وارد‬ ‫فشار‬
5-‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫طول‬
6-‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬

208. ‫تعاریف‬
‫چاه‬ ‫گذاری‬ ‫لوله‬‫پیشرف‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫قسمتی‬ ‫ها‬‫ت‬
‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬‫می‬ ‫آن‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫ها‬‫باشد‬.
‫لوله‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫عمل‬‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫سنگین‬ ‫فوالدی‬ ‫های‬‫منظور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫می‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫آنها‬ ‫حفاظت‬‫چاه‬ ‫گذاری‬ ‫لوله‬ ‫شود‬‫می‬ ‫ها‬‫نامند‬.
‫لوله‬ ‫طول‬ ‫مجموعه‬‫به‬ ‫که‬ ‫ها‬‫منظور‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫پیوسته‬ ‫تیوب‬ ‫یک‬ ‫صورت‬
‫می‬ ‫گذاشته‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫معینی‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫خاص‬‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫شود‬‫گفته‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫میشود‬.
‫اس‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫متصل‬ ‫لوله‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫هر‬‫ت‬.
‫لوله‬‫عملک‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫یکسانند‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫دارای‬ ‫معموال‬ ‫رشته‬ ‫هر‬ ‫های‬‫این‬ ‫رد‬
‫لوله‬ ‫رشته‬‫چاه‬ ‫وشرایط‬ ‫ها‬‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫نوع‬ ‫چهار‬ ‫ها‬‫میتوان‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫محافظ‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫برای‬‫برد‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 208

209. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫جداری‬ ‫های‬:
1-‫اولیه‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬:‫می‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫قطورترین‬ ‫که‬‫م‬ ‫موقعی‬ ‫باشد‬‫ورد‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬‫ناپایدار‬ ‫قدری‬ ‫به‬ ‫زمین‬ ‫سطحی‬ ‫خاکهای‬ ‫که‬ ‫گیرد‬‫که‬ ‫ند‬
‫ت‬ ‫ناپایدار‬ ‫خاکهای‬ ‫شستشوی‬ ‫و‬ ‫خورندگی‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫به‬‫وسط‬
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫بزرگ‬ ‫و‬ ‫کوچک‬ ‫حفرههای‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬‫شود‬.
‫لوله‬ ‫این‬ ‫طول‬‫بین‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫خاکهای‬ ‫نوع‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫ها‬3‫تا‬6‫متر‬
(10‫تا‬20‫فوت‬)‫متغیرند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 209

210. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫جداری‬ ‫های‬( :‫ادامه‬)
2-‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬:‫لوله‬‫چاه‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫برای‬ ‫معموال‬ ‫ها‬
‫ماسه‬ ‫داخل‬ ‫خالص‬ ‫آبهای‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫ها‬‫کار‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫میشود‬ ‫برده‬.‫لوله‬ ‫این‬ ‫طولی‬ ‫اندازه‬‫خالص‬ ‫آبهای‬ ‫عمق‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫ها‬‫در‬
‫لوله‬ ‫باشد‬ ‫متر‬ ‫هزار‬ ‫چند‬ ‫تا‬ ‫متر‬ ‫چند‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫دارد‬ ‫منطقه‬‫های‬
‫چاه‬ ‫کلیه‬ ‫برای‬ ‫تقریبا‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬‫ب‬ ‫دسترسی‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ها‬‫نفت‬ ‫ه‬
‫است‬ ‫ضروری‬ ‫میشود‬ ‫برده‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫گاز‬.
3-‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬:‫لوله‬‫ق‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫وقتی‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫رار‬
‫می‬‫نرمال‬ ‫غیر‬ ‫فشار‬ ‫مثل‬ ‫حفاری‬ ‫مشکالت‬ ‫و‬ ‫عمیق‬ ‫چاه‬ ‫که‬ ‫گیرند‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫گل‬ ‫رفتگی‬ ‫هرز‬ ‫یا‬ ‫شیل‬ ‫طبقات‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 210

211. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫جداری‬ ‫های‬( :‫ادامه‬)
4-‫لوله‬‫نهایی‬ ‫یا‬ ‫طوالنی‬ ‫جداری‬ ‫های‬:‫نهای‬ ‫عمق‬ ‫تا‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫لوله‬ ‫این‬‫ی‬
‫دارد‬ ‫ادامه‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫عمق‬ ‫چاه‬.‫سیاالت‬ ‫مورد‬ ‫در‬(‫گاز‬ ‫و‬ ‫آب‬ ،‫نفت‬)‫ممکن‬
‫تح‬ ‫قسمت‬ ‫تا‬ ‫یا‬ ‫شود‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫سیال‬ ‫حاوی‬ ‫زون‬ ‫باالی‬ ‫تا‬ ‫لوله‬ ‫است‬‫تانی‬
‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫زون‬.
‫ماند‬ ‫خواهد‬ ‫باقی‬ ‫حفره‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫استخراج‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫زون‬ ‫اول‬ ‫حالت‬ ‫در‬
‫سیال‬ ‫حاوی‬ ‫زون‬ ‫به‬ ‫مشرف‬ ‫طوالنی‬ ‫لوله‬ ‫در‬ ‫دارد‬ ‫ضرورت‬ ‫دوم‬ ‫حالت‬ ‫در‬
‫این‬ ،‫شود‬ ‫سرازیر‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫یابد‬ ‫اجازه‬ ‫سیال‬ ‫تا‬ ‫شود‬ ‫ایجاد‬ ‫سوراخ‬
‫می‬ ‫دار‬ ‫سوراخ‬ ‫طوالنی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫را‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬‫نامند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 211

212. ‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 212

213. ‫لوله‬ ‫خواص‬‫جداری‬ ‫های‬:
‫لوله‬‫ک‬ ‫میشوند‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫خاصیت‬ ‫پنج‬ ‫برحسب‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫ه‬
‫عبارتنداز‬:
(1)‫خارجی‬ ‫قطر‬
(2)‫دیواره‬ ‫ضخامت‬
(3)‫لوله‬ ‫ساخت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫موادی‬ ‫نوع‬‫شده‬ ‫برده‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ها‬
(4)‫اتصال‬ ‫نوع‬
(5)‫طول‬
‫لوله‬ ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬‫را‬ ‫دیگری‬ ‫خاصیت‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬ ‫وزن‬ ‫هم‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫میکند‬ ‫تعیین‬‫د‬ ‫بستگی‬ ‫عامل‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ها‬‫ارد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 213

214. ‫ها‬ ‫لوله‬ ‫بر‬ ‫وارد‬ ‫فشار‬
‫لوله‬ ‫که‬ ‫وقتی‬‫تاثی‬ ‫تحت‬ ‫انها‬ ‫میشود‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫ر‬
‫کنند‬ ‫تحمل‬ ‫را‬ ‫ان‬ ‫بتوانند‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫فشار‬ ‫سه‬.‫ف‬ ‫سه‬ ‫این‬‫شار‬
‫عبارتنداز‬:
(1)‫خارجی‬ ‫فشار‬:‫لوله‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫موجب‬‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫ها‬.
(2)‫داخلی‬ ‫فشار‬:‫لوله‬ ‫ترکاندن‬ ‫باعث‬‫می‬ ‫ها‬‫شود‬.
(3)‫محوری‬ ‫یا‬ ‫طولی‬ ‫فشار‬:‫کاهش‬ ‫موجب‬ ‫محوری‬ ‫یا‬ ‫طولی‬ ‫فشار‬
‫لوله‬ ‫مقاومت‬‫ریختگ‬ ‫فرو‬ ‫روند‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫ها‬‫ی‬
‫بخشید‬ ‫خواهد‬ ‫سرعت‬ ‫را‬.
‫لوله‬ ‫انتخاب‬ ‫شده‬ ‫یاد‬ ‫عوامل‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫کیفیت‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫طول‬
‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫باالیی‬ ‫اهمیت‬ ‫از‬ ‫وزن‬ ‫و‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 214

215. ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫طول‬:
‫لوله‬‫اند‬ ‫شده‬ ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫طول‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫جداری‬ ‫های‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 215

216. ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬:
‫لوله‬‫یا‬ ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫همچنین‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫میشوند‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫نیز‬ ‫شان‬ ‫اسمی‬ ‫وزن‬.
‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫این‬ ‫در‬74‫بین‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫محافظ‬ ‫لوله‬ ‫نوع‬½4‫تا‬
20‫بین‬ ‫لوله‬ ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬ ‫اینچ‬0.205‫تا‬0.595‫بین‬ ‫وزن‬ ‫و‬9.5
‫تا‬94‫می‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫فوت‬ ‫هر‬ ‫ازای‬ ‫به‬ ‫پوند‬‫شوند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 216

217. .1،‫اصانلو‬ ‫مرتضی‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ،‫سینا‬ ،‫عارفی‬1370،
‫صفحات‬359-363‫فصل‬ ،16

219. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219272
‫جعفرآباد‬ ‫لطفی‬ ‫مصطفی‬
mostafa lotfi gafar abad

220. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫ی‬ ‫ار‬ ‫جد‬ ‫های‬
2.‫ار‬ ‫جد‬ ‫لوله‬ ‫مشخصات‬‫ی‬

222. ‫دیواره‬ ‫پوشاندن‬‫عملیات‬ ‫بخشهای‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫چاه‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫حفاری‬‫می‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫ران‬ ‫با‬ ‫زیر‬ ‫علل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫دن‬
‫لوله‬‫جداری‬ ‫های‬(Casing)‫می‬ ‫محقق‬ ‫آن‬ ‫پشت‬ ‫سیمانکاری‬ ‫و‬‫گردد‬:
-‫نتی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫سازندها‬ ‫و‬ ‫طبقات‬ ‫تفکیک‬ ‫و‬ ‫پوشاندن‬‫ارتباط‬ ‫جه‬
‫می‬ ‫قطع‬ ‫آنها‬ ‫بین‬‫گردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 222

223. ‫می‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬‫متفاوت‬ ‫فشارهای‬ ‫دارای‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫سازندها‬ ‫دانید‬‫ی‬
‫الز‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫آن‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫سازند‬ ‫هز‬ ‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫باشند‬‫م‬
‫می‬ ‫طراحی‬‫گردد‬.
-،‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫ادامه‬ ‫برای‬ ‫مشخص‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫ثابت‬ ‫مسیری‬ ‫ایجاد‬
‫چاه‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫تکمیل‬
-‫چاه‬ ‫تاج‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫وسایل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫امکان‬(Well Head.)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 223

224. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫جداری‬ ‫های‬
‫الف‬)‫راهنما‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬(Deive pipe or conductor casing)
‫عمق‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫اولین‬100‫تا‬200‫می‬ ‫رانده‬ ‫فوتی‬‫و‬ ‫شود‬
‫حرکت‬ ‫برای‬ ‫مجرایی‬ ‫آوردن‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫اول‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫راندن‬ ‫از‬ ‫هدف‬
‫است‬ ‫لرزان‬ ‫الک‬ ‫روی‬ ‫آن‬ ‫هدایت‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫برگشتی‬ ‫سیال‬.‫ا‬ ‫جداری‬ ‫این‬‫ز‬
‫هستند‬ ‫سست‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫که‬ ‫سطحی‬ ‫سازندهای‬ ‫ریزش‬ ‫و‬ ‫شدن‬ ‫شسته‬
‫می‬ ‫جلوگیری‬‫کند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 224

225. .
‫نفوذپذی‬ ‫سطحی‬ ‫سازندهای‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬ ‫و‬ ‫نفوذ‬ ‫از‬ ‫همچنین‬‫ر‬
‫می‬ ‫جلوگیری‬‫کند‬.‫ضخامت‬ ‫اینکه‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫مناطق‬ ‫اکثر‬ ‫در‬‫الیه‬-
‫اداره‬ ‫توسط‬ ‫راهنما‬ ‫لوله‬ ‫است‬ ‫متر‬ ‫چند‬ ‫حد‬ ‫در‬ ‫هوازده‬ ‫و‬ ‫سست‬ ‫های‬
‫آن‬ ‫دور‬ ‫و‬ ‫نصب‬ ‫چاه‬ ‫محل‬ ‫به‬ ‫دکل‬ ‫انتقال‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫ساختمان‬ ‫و‬ ‫مهندسی‬
‫می‬ ‫سیمان‬‫گردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 225

226. ‫ب‬)‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬(Surface casing)
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫جداری‬ ‫این‬ ‫راندن‬ ‫اهداف‬:
-‫ماسه‬ ‫سازندهای‬ ‫پوشاندن‬‫استحکام‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫ای‬
-‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫ریزش‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬
-‫زون‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬‫زیاد‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫با‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫های‬
-‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫زونهای‬ ‫پوشاندن‬
-‫فورانگیر‬ ‫شیرهای‬ ‫کردن‬ ‫سوار‬ ‫برای‬ ‫محلی‬ ‫آوردن‬ ‫فراهم‬(BOP
Stack)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 226

227. ‫ج‬)‫لوله‬‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬(Intermediate casing)
‫شناس‬ ‫زمین‬ ‫شرایط‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫عمق‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫این‬ ‫راندن‬‫ی‬
‫الیه‬ ‫و‬ ‫طبقات‬ ‫پوشاندن‬ ‫و‬ ‫محافظ‬ ‫نقش‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫منطقه‬‫های‬
‫دارد‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫ساز‬ ‫مشکل‬.‫چاه‬ ‫در‬‫چند‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫عمیق‬ ‫های‬
‫شود‬ ‫رانده‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬.‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫جداری‬ ‫این‬ ‫مهم‬ ‫وظایف‬:
-‫عدم‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ،‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫فشار‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫پرفشار‬ ‫طبقات‬ ‫جداسازی‬
‫گل‬ ‫وزن‬ ‫طراحی‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫راندن‬ ‫توسط‬ ‫طبقات‬ ‫این‬ ‫جداسازی‬
‫است‬ ‫مشکل‬ ‫حفاری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 227

228. ‫را‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫یا‬ ‫هرزروی‬ ،‫سازند‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫وزن‬ ‫با‬ ‫گل‬ ‫انتخاب‬‫در‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫سازند‬.‫در‬ ‫آسماری‬ ‫و‬ ‫گچساران‬ ‫سازند‬ ‫مثل‬
‫ایران‬ ‫جنوب‬ ‫مناطق‬.
-‫لوله‬ ‫کردن‬ ‫گیر‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫دیوراه‬ ‫ریزش‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬‫به‬ ‫ها‬
‫الیه‬ ‫در‬ ‫خصوص‬‫شیلی‬ ‫های‬
-‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫چاه‬ ‫حفاری‬ ‫زمان‬ ‫مدت‬ ‫کاهش‬
‫مته‬‫می‬ ‫افزایش‬ ‫کوچکتر‬ ‫های‬‫یابد‬.
-‫می‬ ‫صورت‬ ‫بهتر‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫طبق‬ ‫پوشاندن‬ ‫با‬ ‫زیرا‬ ‫گیرد‬‫باالتر‬ ‫ات‬
‫بدون‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫جهت‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫امکان‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫توسط‬
‫می‬ ‫ممکن‬ ‫باالیی‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫هرزروی‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫مشکلی‬ ‫ایجاد‬‫گرد‬‫د‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 228

229. ‫د‬)‫تولید‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬(Production casing)
‫راند‬ ‫چاه‬ ‫بدرون‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫ترین‬ ‫طوالنی‬ ‫و‬ ‫آخرین‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫ه‬
‫می‬‫شود‬.‫لوله‬ ‫تمامی‬‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫مسیر‬ ،‫پوشانده‬ ‫را‬ ‫قبلی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫گاز‬ ‫یا‬ ‫نفت‬ ‫تولید‬ ‫و‬ ‫عبور‬‫سازد‬.‫تک‬ ‫نوع‬ ‫به‬ ‫بستگی‬‫چاه‬ ‫میل‬
‫هیدروکربور‬ ‫زون‬ ‫نقطه‬ ‫ترین‬ ‫پایین‬ ‫یا‬ ‫میان‬ ،‫باال‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫ممکن‬‫رانده‬ ‫ی‬
‫شود‬.‫باز‬ ‫حفر‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫نوع‬ ‫یابد‬ ‫ادامه‬ ‫مولد‬ ‫زون‬ ‫ابتدای‬ ‫تا‬ ‫اگر‬
(Open Hole)‫می‬‫باشد‬.‫ی‬ ‫امتداد‬ ‫مولد‬ ‫زون‬ ‫پایین‬ ‫تا‬ ‫صورتیکه‬ ‫در‬‫ابد‬
‫محل‬ ‫در‬ ‫باید‬‫شود‬ ‫کاری‬ ‫مشبک‬ ‫گاز‬ ‫یا‬ ‫نفت‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 229

230. ‫س‬)‫آستری‬ ‫لوله‬(Liner)
‫این‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫راندن‬ ‫اهداف‬ ‫همان‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫راندن‬ ‫از‬ ‫هدف‬
‫نمی‬ ‫پیدا‬ ‫ادامه‬ ‫سطح‬ ‫تا‬ ‫آستری‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬‫آخری‬ ‫درون‬ ‫بلکه‬ ‫کند‬‫لوله‬ ‫ن‬
‫توسط‬ ‫جداری‬Liner Hanger‫آویزان‬(Hang)‫می‬‫شود‬.Liner
Hanger‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫مکانیکی‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫عمدت‬.‫مق‬‫دار‬
Overlab(‫می‬ ‫امتداد‬ ‫جداری‬ ‫آخرین‬ ‫درون‬ ‫که‬ ‫آستری‬ ‫از‬ ‫متراژی‬‫یابد‬)
‫چاه‬ ‫در‬‫نفتی‬ ‫های‬60‫چاه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫متر‬‫گازی‬ ‫های‬120‫می‬ ‫متر‬‫باشد‬.‫هدف‬
‫هزینه‬ ‫کاهش‬ ‫جداری‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫آستری‬ ‫راندن‬ ‫از‬‫هاست‬.‫واسطه‬ ‫به‬ ‫گاهی‬
‫جدا‬ ‫شدن‬ ‫سوراخ‬ ‫یا‬ ‫آستری‬ ‫لبه‬ ‫نشتی‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫مشکالتی‬ ‫بروز‬‫در‬ ‫ری‬
‫نقطه‬‫آستری‬ ‫لبه‬ ‫از‬ ‫باالتر‬ ‫ای‬(Liner Lap)‫می‬‫نقاط‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫آستری‬ ‫توان‬
‫یا‬ ‫آویز‬ ‫پس‬ ‫را‬ ‫عمل‬ ‫این‬ ‫داد‬ ‫ادامه‬ ‫سطح‬ ‫تا‬ ‫حتی‬ ‫یا‬ ‫باالتر‬Tie Back
‫گویند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 230

231. .1‫ارشد‬ ‫راهیان‬

233. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219210،‫دادگر‬ ‫امین‬ ،aminndadgar@gmail.Com

234. . 1‫لوله‬ ‫با‬ ‫مختصر‬ ‫آشنایی‬‫جداری‬ ‫های‬
. 2‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
. 3‫لوله‬ ‫انواع‬‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬

236. ‫لوله‬ ‫با‬ ‫مختصر‬ ‫آشنایی‬‫جداری‬ ‫های‬
1-1‫جداری‬Casing
‫می‬ ‫استیل‬ ‫کربن‬ ‫جنس‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬‫درون‬ ‫در‬ ‫خطی‬ ‫بصورت‬ ،‫باشد‬
‫می‬ ‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬‫عملیا‬ ‫چاه‬ ‫عمق‬ ‫به‬ ‫بسته‬ ‫و‬ ‫شود‬‫ت‬
‫تلس‬ ‫بصورت‬ ‫مرحله‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫یا‬ ‫سه‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫گذاری‬ ‫لوله‬‫در‬ ‫کوپی‬
‫اهداف‬ ‫جهت‬ ‫گذاری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫مرحله‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫بگیرد‬ ‫انجام‬ ‫همدیگر‬ ‫درون‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫بخصوصی‬‫پذیرد‬.
‫اندازه‬ ‫و‬ ‫سایز‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬‫های‬"2/1-4‫تا‬ ‫اینچ‬"20‫یافت‬ ‫اینچ‬
‫می‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 236

237. ‫لوله‬ ‫با‬ ‫مختصر‬ ‫آشنایی‬‫جداری‬ ‫های‬
2-1‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬:
. 1‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫گذاری‬ ‫بار‬ ‫وضعیت‬.
. 2‫نقطه‬ ‫در‬ ‫مقاومتی‬ ‫خصوصیات‬‫ت‬ ‫توانایی‬ ‫نظیر‬ ‫گذاری‬ ‫جداره‬ ‫ی‬‫حمل‬
‫نقطه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫شکت‬.
. 3‫سایدگی‬ ‫و‬ ‫زوال‬ ‫میزان‬(Deterioration)‫لوله‬‫عمر‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫آنها‬.
. 4‫لوله‬ ‫موجودی‬‫انبار‬ ‫های‬(‫اقتصادی‬ ‫عامل‬ ‫مهمترین‬.)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 237

238. ‫لوله‬ ‫با‬ ‫مختصر‬ ‫آشنایی‬‫جداری‬ ‫های‬
3-1‫لوله‬ ‫مشخصات‬‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬‫پارامتر‬ ‫توسط‬ ‫معموال‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫می‬ ‫مشخص‬ ‫زیر‬ ‫های‬‫گردند‬:
-‫خارجی‬ ‫قطر‬(OD)‫لوله‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬(Wall Thickness)
-‫طول‬ ‫واحد‬ ‫وزن‬(‫فوت‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫پون‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫معموال‬)
-‫اتصال‬ ‫کوبپلینگ‬ ‫نوع‬
-‫شاخه‬ ‫هر‬ ‫طول‬‫لوله‬ ‫ی‬
-‫درجه‬‫فوالدی‬ ‫ی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 238

240. ‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫وظایف‬‫نمود‬ ‫خالصه‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫توان‬:
. 1‫مقابل‬ ‫در‬ ‫محافظ‬ ‫یک‬ ‫نمودن‬ ‫فراهم‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫بازنگهداشتن‬ ‫جهت‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫شکننده‬ ‫و‬ ‫سست‬ ‫سازندهای‬‫می‬ ‫استفاده‬‫گردد‬.‫چ‬ ‫اگر‬‫اه‬
‫حفا‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫ریزش‬ ‫احتمال‬ ،‫بماند‬ ‫باقی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫بدون‬‫ری‬
‫وجود‬ ‫مجدد‬‫دارد‬.
. 2‫لوله‬‫الیه‬ ‫سازی‬ ‫جدا‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫داخلی‬ ‫فضای‬ ‫از‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫های‬
‫می‬ ‫چاه‬‫سفره‬ ‫شدن‬ ‫آلوده‬ ‫از‬ ‫توانند‬‫آب‬ ‫های‬‫گل‬ ‫بوسیله‬ ‫زیرزمینی‬
‫نمایند‬ ‫جلوگیری‬ ‫حفاری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 240

241. ‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
. 3‫مجزا‬ ‫برای‬‫الیه‬ ‫نمودن‬‫با‬ ‫سیاالت‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫مخزن‬ ‫متخلخل‬ ‫های‬
‫مخزن‬ ‫شدن‬ ‫آلوده‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫متفاوتی‬ ‫فشارهای‬(pay
zone)‫می‬‫لوله‬ ‫از‬ ‫همزمان‬ ‫توان‬‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫جداری‬ ‫های‬،‫در‬
‫امکان‬ ‫حالت‬ ‫این‬‫وجود‬ ‫مشخص‬ ‫ضخامت‬ ‫با‬ ‫عمق‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬
‫دارد‬.
. 4‫روش‬ ‫عمده‬‫چاه‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫های‬‫مغزی‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫نفت‬ ‫های‬
(Tubing)‫می‬ ‫استفاده‬‫برا‬ ‫را‬ ‫مناسبی‬ ‫مکان‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ،‫کنند‬‫ی‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫آن‬ ‫نصب‬‫سازد‬.
. 5‫لوله‬‫شیرهای‬ ‫نصب‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫فضای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫فورانگیر‬(Bop)‫چاه‬ ‫تاج‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫زمان‬ ‫در‬(Wellhead)‫هنگام‬ ‫در‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬‫نمایند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 241

242. ‫لوله‬ ‫وظایف‬‫جداری‬ ‫های‬
. 6‫لوله‬ ‫همچنین‬‫وقطر‬ ‫عمق‬ ‫با‬ ‫مسیر‬ ‫یک‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫برای‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫وسایل‬ ‫راندن‬ ‫امکان‬ ،‫مشخص‬‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫آزمایش‬
‫می‬ ‫میسر‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫نهایی‬‫سازند‬.
‫تکم‬ ‫وسپس‬ ‫ثابت‬ ‫مته‬ ‫قطر‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫نمودن‬ ‫حفاری‬ ‫عمل‬ ‫در‬‫یل‬
‫تا‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫لوله‬ ‫اندازه‬ ‫یک‬ ‫بوسیله‬ ‫آن‬ ‫نمودن‬‫بسی‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫عمق‬‫ار‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫ارزانتر‬.‫الیه‬ ‫وجود‬ ‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬‫سس‬ ‫سازندهای‬ ،‫فشار‬ ‫پر‬ ‫های‬‫ت‬
‫شیل‬ ‫و‬ ‫شکننده‬‫مختل‬ ‫اعماق‬ ‫در‬ ‫شوندگی‬ ‫متورم‬ ‫خاصیت‬ ‫دارای‬ ‫های‬‫ف‬
‫لوله‬ ‫راندن‬‫قسمت‬ ‫این‬ ‫نمودن‬ ‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫رسیدن‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫نهائی‬ ‫عمق‬ ‫به‬(TD)‫می‬ ‫ضروری‬‫نماید‬.‫لوله‬ ‫بنابراین‬‫با‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫اندازه‬‫قسمت‬ ‫پوشاندن‬ ‫برای‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫رانده‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫متفاوت‬ ‫های‬
‫می‬‫شکلی‬ ‫مخروطی‬ ‫حالت‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شوند‬Tapered ) Shape)‫را‬
‫داد‬ ‫خواهد‬ ‫چاه‬ ‫به‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 242

244. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫انواع‬casing(‫جداری‬ ‫لوله‬)
-‫رهنما‬ ‫لوله‬Conductor Pipe
-‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Surface Casing
-‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Intermediate Casing
-‫تولید‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Production Casing
-‫الینر‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Liner Casing
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 244

245. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
(‫رهنما‬ ‫لوله‬)Conductor Pipe:
‫ریزش‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫دقیق‬ ‫محل‬ ‫دادن‬ ‫نشان‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫لوله‬ ‫این‬
‫می‬ ‫گرفته‬ ‫بکار‬ ‫سلر‬‫شود‬،‫ب‬ ‫باال‬ ‫جهت‬ ‫کانالی‬ ‫بعنوان‬ ‫لوله‬ ‫این‬‫سیال‬ ‫ردن‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫برگشت‬ ‫برای‬ ‫کافی‬ ‫گردشی‬‫باشد‬.‫برای‬‫از‬ ‫جلوگیری‬‫فرسایش‬
‫پایه‬ ‫زیر‬ ‫محوطه‬ ‫در‬ ‫چاه‬‫می‬ ‫گرفته‬ ‫بکار‬ ‫دکل‬ ‫های‬‫شود‬.‫پشتیبانی‬ ‫جهت‬
‫پشتیبان‬ ‫قدرت‬ ‫زمین‬ ‫که‬ ‫جایی‬ ‫هر‬ ‫محل‬ ‫در‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫نفت‬ ‫چاه‬ ‫از‬‫را‬ ‫ی‬
‫باشد‬ ‫نداشته‬.‫دک‬ ‫زیر‬ ‫پی‬ ‫نخست‬ ‫چاه‬ ‫محل‬ ‫تعیین‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫ایران‬ ‫در‬‫و‬ ‫ل‬
‫سکو‬ ‫زیر‬ ‫حوضچه‬Cellar‫حفره‬ ‫کندن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫آماده‬ ‫را‬،‫عمق‬ ‫کم‬ ‫ای‬
‫حدودا‬1. 5‫لوله‬ ،‫متر‬‫قطر‬ ‫به‬ ‫ای‬"30‫یا‬"42‫راهنما‬ ‫لوله‬ ‫به‬ ‫موسوم‬
Conductor Pipe‫سیمان‬ ‫با‬ ‫آنرا‬ ‫پیرامون‬ ‫و‬ ‫نصب‬ ‫حفره‬ ‫در‬
‫می‬‫پوشانند‬.‫گل‬ ‫برگشت‬ ‫برای‬ ‫مسیری‬ ‫ایجاد‬ ‫لوله‬ ‫این‬ ‫نصب‬ ‫دلیل‬‫پر‬ ‫و‬
‫می‬ ‫دکل‬ ‫زیر‬ ‫پی‬ ‫محافظت‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 245

246. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
(‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬:)Surface Casing
‫لوله‬‫یا‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫های‬Surface Casing‫ریزش‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫جهت‬
‫در‬ ‫که‬ ،‫شکننده‬ ‫سست‬ ‫سازندهای‬‫قسمت‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬‫آنها‬ ‫با‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫های‬
‫می‬ ‫مواجه‬‫می‬ ‫رانده‬ ‫شویم‬‫شود‬.‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫این‬‫و‬ ‫مناسب‬
‫شود‬ ‫نصب‬ ‫آهک‬ ‫سنگ‬ ‫نظیر‬ ‫سختی‬.‫سازن‬ ‫شکست‬ ‫عدم‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫عمل‬ ‫این‬‫د‬
‫پس‬ ‫کفشک‬ ‫در‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬‫می‬ ‫مطمئن‬ ‫مجدد‬ ‫حفاری‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫از‬‫نماید‬.
‫فوران‬ ‫از‬ ‫ممانعت‬ ‫برای‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫همچنین‬‫گاز‬ ‫وجود‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫ممکن‬ ‫های‬
‫نصب‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫درهنگام‬ ‫سطحی‬BOP‫دارد‬ ‫کاربرد‬.‫نصب‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫نقطه‬
‫گونه‬ ‫به‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬‫می‬ ‫انتخاب‬ ‫ای‬‫الیه‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫گردد‬‫دارای‬ ‫های‬
‫ماسه‬ ،‫هرزروی‬‫الیه‬ ،‫زیرزمینی‬ ‫آبهای‬ ‫حاوی‬ ‫های‬‫و‬ ‫سطحی‬ ‫هیدروکربنی‬ ‫های‬
‫منحنی‬ ‫قسمت‬(Buildup Section)‫چاه‬ ‫در‬‫نماید‬ ‫محافظت‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬.
‫ایران‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫این‬ ‫معمول‬ ‫اندازه‬"8/5-18‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 246

247. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫لوله‬‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬:
‫می‬ ‫شناخته‬ ‫حفاظتی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫گاهی‬ ‫که‬‫مو‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫شوند‬‫ارد‬
‫میکنند‬ ‫محافظت‬ ‫زیر‬:
‫گسیختگی‬ ‫اثر‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫نقاطی‬ ‫در‬ ،‫بخشی‬ ‫استحکام‬ ‫و‬ ‫بندی‬ ‫آب‬‫حاصل‬ ‫که‬
‫کردن‬ ‫عمیق‬ ‫برای‬ ‫فشار‬ ‫پر‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫تزریق‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫چاه‬‫شو‬‫د‬
‫می‬ ‫ضعیف‬‫گردند‬.
‫در‬ ‫که‬ ‫تولیدی‬ ‫تر‬ ‫قدیمی‬ ‫نقاط‬ ‫در‬ ‫بخشی‬ ‫استحکام‬ ‫و‬ ‫بندی‬ ‫آب‬‫برنامه‬
‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫عمیق‬ ‫جهت‬ ‫حفاری‬.
‫برخی‬ ‫جهت‬ ‫سنگین‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫که‬ ‫وقتی‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫فورمیشن‬ ‫در‬
‫نقاطی‬loss of circulation‫برابر‬ ‫در‬ ‫حفاظت‬‫نیاز‬ ‫زیاد‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫که‬
‫دارند‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 247

248. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫لوله‬،‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سازندهای‬ ‫باالی‬ ‫یا‬ ‫زیر‬ ‫در‬ ‫معموال‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫بندی‬ ‫نشت‬ ‫جهت‬‫می‬ ‫نصب‬‫گردند‬.
‫شیلی‬ ‫یا‬ ‫نمکی‬ ‫سازندهای‬ ‫از‬ ‫محافظت‬ ‫برای‬‫نصب‬ ‫زیاد‬ ‫هرزروی‬ ‫دارای‬
‫می‬‫گردند‬.
‫آمیز‬ ‫موفقیت‬ ‫از‬ ‫اطمینان‬‫سیمانکاری‬ ‫بودن‬.
‫لوله‬ ‫این‬ ‫پشت‬‫الیه‬ ‫ارتباط‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫های‬
‫بس‬ ‫باالیی‬ ‫زیرزمینی‬ ‫آب‬ ‫دارای‬ ‫سازندهای‬ ‫با‬ ‫زیرین‬ ‫هیدروکربنی‬‫حائز‬ ‫یار‬
‫می‬ ‫اهمیت‬‫باش‬‫د‬.
‫شکننده‬ ‫سازندهای‬ ‫شدن‬ ‫شکسته‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫جهت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 248

249. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
(‫تولید‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬:)Production Casing
‫چاه‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫رانده‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫آخرین‬ ‫تولیدی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬
‫است‬.‫الیه‬ ‫کردن‬ ‫مجزا‬ ‫برای‬ ‫رشته‬ ‫این‬‫سیال‬ ‫کنترل‬ ،‫تولیدی‬ ‫های‬
‫الیه‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫دادن‬ ‫اجازه‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫تولیدی‬‫ک‬ ‫به‬ ‫مخزن‬ ‫خاص‬ ‫های‬‫ار‬
‫می‬‫رود‬.
‫عملیات‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫رشته‬ ‫این‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫تکیل‬‫شود‬.‫این‬ ‫معمول‬ ‫اندازه‬
‫رشته‬"8/5-9‫است‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 249

250. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫وهدف‬ ‫وظایف‬ ،‫جداری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
(‫الینر‬:)Liner
‫رشته‬ ‫از‬ ‫نوعی‬‫نمی‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫رسد‬.‫آستری‬ ‫لوله‬
‫مجموعه‬ ‫توسط‬‫از‬ ‫ای‬Liner‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫آویزان‬ ‫میانی‬‫گیرد‬.‫هایی‬ ‫نمونه‬ ‫در‬Liner Hanger‫نام‬ ‫به‬
Slips‫و‬Packer‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫و‬Liner،
‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫از‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫آنها‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ها‬‫گردد‬.
‫لوله‬ ‫گرفتن‬ ‫قرار‬ ‫بدلیل‬‫آوی‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫انتهایی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫آستری‬ ‫های‬‫زان‬
‫این‬ ‫بودن‬Collapse‫معیار‬ ‫مهمترین‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫درون‬ ‫از‬
‫تحتان‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫مقاومت‬ ،‫آنها‬ ‫طراحی‬‫ی‬
‫است‬ ‫چاه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 250

251. .1‫جواد‬ ،‫چاه‬ ‫گذاری‬ ‫لوله‬ ‫وعملیات‬ ‫تجهیزات‬ ‫با‬ ‫آشنایی‬
‫ایران‬ ‫حفاری‬ ‫ملی‬ ‫شرکت‬ ،‫عبیات‬NIDC‫ماه‬ ‫بهمن‬ ،1390
‫صفحات‬ ،8-10-11-12-13

253. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219064،‫علیزاده‬ ،‫سینا‬ ،Sina. 0142@yahoo.Com

254. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬
2.‫طراحی‬ ‫معیارهای‬
3.‫روش‬Golf‫جداری‬ ‫طراحی‬ ‫برای‬
4.‫مچالگی‬ ‫فشار‬
5.‫مچالگی‬ ‫نیروی‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫جداری‬ ‫طراحی‬
6.‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬
7.‫محوری‬ ‫کشش‬

256. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬ ‫طراحی‬‫برگسیختگی‬ ‫که‬ ‫عواملی‬ ‫تعیین‬ ‫یعنی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬‫مناسب‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫موثراند‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫و‬ ‫وزن‬ ‫ترین‬‫درجه‬
‫لوله‬ ‫فوالدی‬‫و‬ ‫ایمنی‬ ‫نظر‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫عملیات‬ ‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫شود‬ ‫انتخاب‬ ‫اقتصادی‬.‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫برنامه‬‫گون‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫ه‬‫ای‬
‫نن‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫مشکلی‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫تکمیل‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫ماید‬.
‫طراحی‬ ‫جهت‬ ‫آن‬ ‫کاربرد‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ‫تنش‬ ‫تحلیل‬ ‫دانش‬ ‫با‬ ‫آشنایی‬‫رشته‬
‫است‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫بسیار‬ ‫جداری‬.‫تو‬ ‫طراحی‬ ‫چنین‬ ‫یک‬ ‫نهایی‬ ‫محصول‬‫انایی‬
‫فشار‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫پایداری‬ ‫و‬ ‫ایستادگی‬‫خواهد‬ ‫را‬ ‫بیرونی‬ ‫و‬ ‫درونی‬ ‫های‬
‫داشت‬.‫نظیر‬ ‫هایی‬ ‫ناهنجاری‬ ‫وجود‬dogleg‫می‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫در‬‫باعث‬ ‫تواند‬
‫لوله‬ ‫در‬ ‫خمش‬ ‫ایجاد‬‫شود‬ ‫جداری‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 256

257. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬
‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫مسائلی‬ ‫چنین‬ ‫لذا‬.‫صورت‬ ‫به‬‫کلی‬
‫می‬‫نمود‬ ‫ذکر‬ ‫طراحی‬ ‫اصلی‬ ‫عوامل‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫علل‬ ‫توان‬:‫وضعیت‬
‫مقاومت‬ ‫خصوصیات‬ ،‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫بارگذاری‬‫ی‬
‫ن‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫تحمل‬ ‫توانایی‬ ‫نظیر‬ ‫گذاری‬ ‫جداره‬ ‫نقطه‬ ‫در‬،‫قطه‬
‫لوله‬ ‫سائیدگی‬ ‫و‬ ‫زوال‬ ‫میزان‬‫لوله‬ ‫موجودی‬ ،‫آنها‬ ‫عمر‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫ها‬‫ها‬
‫است‬ ‫متناسب‬ ‫آن‬ ‫فوالدی‬ ‫درجه‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫قیمت‬ ‫معموال‬.‫عب‬ ‫به‬‫ارت‬
‫لوله‬ ‫وزن‬ ‫هرچه‬ ‫دیگر‬‫بیش‬ ‫نیز‬ ‫آنها‬ ‫قیمت‬ ‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫تر‬
‫می‬‫شود‬.‫عمده‬ ‫سهم‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫هزینه‬ ‫آنجائیکه‬ ‫از‬‫هزینه‬ ‫از‬ ‫ای‬‫های‬
‫می‬ ‫شامل‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫حفاری‬‫برنامه‬ ‫طراح‬ ‫مهندس‬ ،‫شود‬
‫لوله‬‫و‬ ‫فوالدی‬ ‫درجه‬ ‫ترین‬ ‫پائین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫سعی‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫ارزا‬ ‫تا‬ ‫نماید‬ ‫استفاده‬ ‫ایمنی‬ ‫رعایت‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫ترین‬ ‫وزن‬ ‫سبک‬‫ن‬
‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫ممکن‬ ‫طراحی‬ ‫ترین‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 257

259. ‫طراحی‬ ‫معیارهای‬
‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫معیارهای‬‫است‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫های‬:
1.‫مچال‬ ‫فشار‬‫گی‬
2.‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬
3.‫محوری‬ ‫کشش‬
4.‫تراکمی‬ ‫بارگذاری‬
5.‫بارگذاری‬ ‫سایر‬‫فشار‬ ‫اثر‬ ‫تنها‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫مبحث‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫و‬ ‫کششی‬ ‫بارگذاری‬ ،‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬ ،‫مچالگی‬‫فشار‬‫م‬ ‫تراکمی‬‫ورد‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬‫گیرد‬.‫بارگذاری‬ ‫سایر‬‫با‬ ‫ها‬‫ضریب‬ ‫اعمال‬ ‫به‬ ‫توجه‬
‫د‬ ‫اطمینان‬‫ر‬‫ش‬ ‫خواهند‬ ‫لحاظ‬ ‫طراحی‬‫د‬.6.‫ضریب‬‫در‬ ‫آنچه‬ ‫از‬ ‫اطمینان‬
‫طراحی‬ ‫معیارهای‬ ‫مورد‬‫لوله‬‫می‬ ‫بر‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫جداری‬‫که‬ ‫آید‬
‫نمی‬‫بارگذاری‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هر‬ ‫حتمی‬ ‫و‬ ‫دقیق‬ ‫مقدار‬ ‫توان‬‫نمو‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫ها‬‫د‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 259

261. ‫روش‬Golf‫جداری‬ ‫طراحی‬ ‫برای‬
‫ب‬‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫رای‬‫جداری‬ ‫های‬
‫است‬ ‫ضروری‬ ‫زیر‬ ‫اطالعات‬:1.‫عمق‬
،‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫راندن‬
2.‫ب‬ ‫حفره‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ‫حداکثر‬‫از‬
‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫دیواره‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬
‫در‬ ‫زمین‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ،‫جداری‬
‫ستو‬ ‫فشار‬ ‫بوسیله‬ ‫حفاری‬ ‫زمان‬‫ن‬
‫می‬ ‫خنثی‬ ‫گل‬‫می‬ ‫پس‬ ،‫شود‬‫توان‬
‫کنتر‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫حداکثر‬‫ل‬
‫مبنای‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫چاه‬
‫داد‬ ‫قرار‬ ‫طراحی‬.
3.‫دیواره‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬ ‫فشار‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫راندن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫داخلی‬
‫چاه‬ ‫نوع‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬(‫یا‬ ‫گازی‬
‫نفتی‬)‫روش‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫میزان‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫اندازه‬ ،‫چاه‬ ‫تکمیل‬
‫می‬ ‫مشخص‬ ‫تولیدی‬‫شود‬.‫با‬
‫تولیدی‬ ‫جداری‬ ‫اندازه‬ ‫دانستن‬
‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫مته‬ ‫اندازه‬
‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫تعیین‬ ‫چاه‬
‫لوله‬ ‫تعداد‬‫و‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫خصوصیات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫سطحی‬
‫تعیین‬ ‫چاه‬ ‫محل‬ ‫شناسی‬ ‫زمین‬
‫می‬‫گردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 261

263. ‫مچالگی‬ ‫فشار‬(Collapse Pressure)
‫انجام‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫تحمل‬ ‫برای‬ ‫باید‬ ‫اول‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫طراحی‬
‫گیرد‬.‫لول‬ ‫ترین‬ ‫پائین‬ ‫بر‬ ‫همیشه‬ ‫مچالگی‬ ‫نیروی‬ ‫بیشترین‬‫رشته‬ ‫در‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫جداری‬‫شود‬.‫لوله‬ ‫بنابرین‬‫باال‬ ‫به‬ ‫پائین‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫شوند‬ ‫انتخاب‬.‫مچ‬ ‫فشار‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫یا‬ ‫گل‬ ‫ستون‬ ‫فشار‬‫را‬ ‫الگی‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫خارج‬ ‫بر‬‫لوله‬ ‫انتخاب‬ ‫اولین‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ ،‫کند‬
‫لوله‬ ‫جداری‬‫ف‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫یا‬ ‫مساوی‬ ‫آن‬ ‫مچالگی‬ ‫مقاومت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬‫شار‬
‫باشد‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫هیدروستاتیک‬.‫وقتی‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫بیشترین‬‫وارد‬
‫می‬‫می‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫فرض‬ ‫پس‬ ،‫است‬ ‫خالی‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫شود‬‫ب‬ ‫که‬ ‫گذاریم‬‫از‬ ‫عد‬
‫کفشک‬ ‫سیمان‬ ‫حفاری‬(Drill out Shoe)‫کامل‬ ‫هرزروی‬ ‫بالفاصله‬
(Complete Loss)‫است‬ ‫داده‬ ‫رخ‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 263

264. ‫مچالگی‬ ‫فشار‬(Collapse Pressure
‫ک‬ ‫هایی‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫مدنظر‬ ‫باید‬ ‫نیز‬ ‫آن‬ ‫قیمت‬ ‫لوله‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬‫ه‬
‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫بیشترین‬ ‫معادل‬ ‫مچالگی‬ ‫مقاومت‬ ‫دارای‬(Max
Bottom Hole Pressure)‫می‬‫انتخاب‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫ارزانترین‬ ‫باشند‬
‫می‬‫نمائیم‬.‫می‬ ‫مرحله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫لذا‬‫نقطه‬ ‫خواهیم‬‫بت‬ ‫که‬ ‫بیابیم‬ ‫را‬ ‫ای‬‫در‬ ‫وانیم‬
‫تب‬ ‫ضعیفتر‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گرانتر‬ ‫و‬ ‫تر‬ ‫قوی‬ ‫لوله‬ ‫یک‬ ‫نقطه‬ ‫آن‬‫کنیم‬ ‫دیل‬.
‫لوله‬ ،‫طراحی‬ ‫نیاز‬ ‫به‬ ‫بنا‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬‫مت‬ ‫فوالدی‬ ‫درجه‬ ‫دارای‬ ‫های‬‫غیر‬
‫وزن‬ ‫و‬‫عمق‬ ‫در‬ ‫متفاوت‬ ‫های‬‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫چاه‬ ‫مختلف‬ ‫های‬
‫می‬‫گیرند‬.‫برای‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫گل‬ ‫ستون‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬‫حفاری‬
‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫دیواره‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫چاه‬‫می‬ ‫تاثیر‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫گذارد‬.‫آنجائیک‬ ‫از‬‫ه‬
‫بیشت‬ ‫عمق‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫گل‬ ‫ستون‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬‫ر‬
‫می‬‫صف‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مقدار‬ ‫بیشترین‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ،‫شود‬‫ر‬
‫بود‬ ‫خواهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 264
.

265. ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫اثر‬
‫حالت‬ ‫در‬ ‫جزء‬ ‫به‬ ‫مثال‬ ‫برای‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫به‬ ‫مجبور‬ ‫که‬ ‫خاص‬ ‫های‬
‫لوله‬‫فوالدی‬ ‫درجه‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫های‬L‫و‬C‫می‬ ‫گران‬ ‫که‬‫استفاده‬ ،‫باشند‬
‫نمی‬‫کنیم‬.‫د‬ ‫کافی‬ ‫مقاومت‬ ‫دارای‬ ‫شده‬ ‫انتخاب‬ ‫لوله‬ ‫اگرچه‬ ‫چنین‬ ‫هم‬‫ر‬
‫می‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫مچالگی‬ ‫نیروی‬ ‫مقابل‬‫آنج‬ ‫از‬ ‫اما‬ ،‫یابد‬ ‫ادامه‬ ‫سطح‬ ‫تا‬ ‫توان‬‫ائیکه‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫باال‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫از‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫نیروی‬ ‫میزان‬‫امت‬ ،‫یابد‬‫داد‬
‫نظ‬ ‫از‬ ‫باالتر‬ ‫به‬ ‫معینی‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫قیمت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫فوق‬ ‫لوله‬ ‫دادن‬‫ر‬
‫نمی‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫اقتصادی‬‫ک‬ ‫قیمت‬ ‫با‬ ‫ضعیفتر‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ،‫باشد‬‫نیز‬ ‫متر‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫وارده‬ ‫فشارهای‬ ‫جوابگوی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 265

266. ‫مچالگی‬ ‫فشار‬(Collapse Pressure
‫لوله‬ ‫طراح‬‫های‬
‫حتما‬ ‫باید‬ ‫جداری‬
‫که‬ ‫یابد‬ ‫اطمینان‬
‫هرگ‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬‫ز‬
‫مچالگی‬ ‫مقاومت‬ ‫از‬
‫لوله‬‫جداری‬ ‫های‬
‫ش‬ ‫نخواهد‬ ‫بیشتر‬‫د‬.
‫چاه‬ ‫برای‬‫های‬
‫فشار‬ ‫جهتدار‬
‫در‬ ‫تنها‬ ‫مچالگی‬
‫بودن‬ ‫معین‬ ‫صورت‬
‫عمودی‬ ‫عمق‬،
‫واقعی‬(True Vertical Depth)‫قابل‬
‫است‬ ‫محاسبه‬. .‫مقاومت‬ ‫منظور‬ ‫این‬ ‫برای‬
‫لوله‬ ‫مچالگی‬‫میزان‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫داخلی‬ ‫قطر‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بارگذاری‬
‫لوله‬‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫تسلیم‬ ‫دچار‬ ‫جداری‬ ‫های‬.
‫نقطه‬ ‫هیچ‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫البته‬‫ض‬ ‫ای‬‫ریب‬
‫کمتر‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫مچالگی‬ ‫طراحی‬ ‫اطمینان‬
‫نشود‬.‫مچالگی‬ ‫طراحی‬ ‫اطمینان‬ ‫ضریب‬=
(‫لوله‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬)÷(‫چ‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫فشار‬‫اه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 266

267. ‫مچالگی‬ ‫نیروی‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫جداری‬ ‫طراحی‬
1.‫عمق‬ ‫ابتدا‬
‫بررسی‬(Dx)‫بر‬ ‫را‬
‫معین‬ ‫متر‬ ‫حسب‬
‫می‬‫کنیم‬.
.Dx:‫بررسی‬ ‫عمق‬
(m)،
.CR:‫مقاومت‬
‫مچالگی‬(psi)،
.MW:‫گل‬ ‫وزن‬
(pcf.)
2.‫لوله‬ ‫شناوری‬ ‫وزن‬‫بر‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫حسب‬lb‫می‬ ‫محاسبه‬‫نمائیم‬.
·Wb:‫لوله‬ ‫شناوری‬ ‫وزن‬،‫جداری‬ ‫های‬
·W:‫طول‬ ‫واحد‬ ‫وزن‬(lb/ft)‫به‬ ‫مربوط‬
‫پائینی‬ ‫لوله‬(‫قویتر‬ ‫لوله‬)،
·BF:‫شناوری‬ ‫ضریب‬.
3.‫بدست‬ ‫را‬ ‫محوری‬ ‫تنش‬ ‫قسمت‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬‫آوریم‬.
·A:‫باالیی‬ ‫لوله‬ ‫مقطع‬ ‫سطح‬(‫لوله‬
‫ضعیفتر‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 267

268. ‫مچالگی‬ ‫نیروی‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫جداری‬ ‫طراحی‬
·K:‫بع‬ ‫بدون‬ ‫ثابت‬‫د‬.
(‫مقدار‬K‫هر‬ ‫برای‬
‫لوله‬ ‫از‬ ‫وزن‬‫های‬
‫محاسبه‬ ‫جداری‬
‫جداول‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬
‫است‬ ‫آمده‬.
4)‫ضریب‬ ‫مقدار‬
‫برای‬ ‫را‬ ‫اطمینان‬
‫بررسی‬ ‫عمق‬ ‫اولین‬
‫کنید‬ ‫محاسبه‬.
5)‫او‬ ‫برای‬ ‫اطمینان‬ ‫ضریب‬ ‫صورتیکه‬ ‫در‬‫لین‬
‫عم‬ ‫باید‬ ،‫نبود‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫بررسی‬ ‫عمق‬‫ق‬
‫نمود‬ ‫تعیین‬ ‫را‬ ‫بعدی‬ ‫بررسی‬.
6)‫عمق‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫اطمینان‬ ‫ضریب‬ ‫مقدار‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫نیز‬ ‫بررسی‬‫نمائیم‬.
‫مراحل‬5‫و‬6‫داد‬ ‫خواهیم‬ ‫ادامه‬ ‫آنجا‬ ‫تا‬ ‫را‬
‫مقدار‬ ‫که‬CSF‫بیشترین‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫برابر‬
‫شود‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫مقدار‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 268

270. ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬(Burst Pressure)
‫فشار‬ ‫حداکثر‬ ‫برپایه‬ ‫معموال‬ ‫جداری‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫ترکیدگی‬ ‫شاخص‬
‫از‬ ‫حاصل‬ ‫سازند‬Kick‫است‬ ‫چاه‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫در‬.‫فرض‬ ‫اطمینان‬ ‫برای‬
‫می‬‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫که‬ ‫شود‬(Influx Fluid)‫درون‬ ‫گل‬ ‫تمامی‬‫حفره‬
‫لوله‬ ‫درون‬ ‫بنابراین‬ ،‫است‬ ‫نموده‬ ‫جابجا‬ ‫را‬ ‫چاه‬‫فشار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫روبرو‬ ‫سازند‬‫نادید‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫وجود‬ ‫و‬ ‫نمائیم‬‫ه‬
‫می‬ ‫فرض‬‫نمائیم‬.‫باع‬ ‫که‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫سطح‬ ‫در‬‫ث‬
‫بای‬ ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫صفر‬ ،‫شود‬ ‫هیدروستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫اعمال‬‫د‬
‫لوله‬ ‫بدنه‬ ‫توسط‬‫شود‬ ‫داشته‬ ‫نگه‬ ‫جداری‬ ‫های‬.‫تر‬ ‫فشار‬ ‫بنابراین‬‫کیدگی‬
‫درکفشک‬ ‫مقدار‬ ‫بیشترین‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫باالی‬ ‫در‬‫فشار‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬‫درونی‬
‫کمتری‬ ‫است‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫مقاومت‬ ‫حال‬ ‫در‬‫ن‬
‫است‬ ‫مقدار‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 270

271. ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬(Burst Pressure)
‫این‬‫به‬ ‫طراحی‬
‫است‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬:
1.‫فشار‬ ‫محاسبه‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫داخلی‬
(PI)
2.‫فشار‬ ‫محاسبه‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬
(PO)
3.‫نیروی‬ ‫محاسبه‬
‫ترکیدگ‬‫ی‬(BL)
BL = PI-PO
4.‫محا‬‫س‬‫اطمینا‬ ‫ضریب‬ ‫به‬‫ن‬
BSF = BP/BL ≥ 1. 1
‫هنگ‬ ‫ترکیدگی‬ ‫مقاومت‬ ‫تصحیح‬ ‫برای‬‫امی‬
‫کشش‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫لوله‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫عمق‬ ‫که‬
‫تص‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫ترکیدگی‬ ‫مقاومت‬ ،‫باشد‬‫حیح‬
‫نمی‬‫جدول‬ ‫ترکیدگی‬ ‫مقاومت‬ ‫همان‬ ‫و‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫نوشته‬ ‫لوله‬ ‫مشخصات‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 271

273. ‫محوری‬ ‫کشش‬(Axial Tension)
‫لوله‬ ‫وزن‬ ‫حاصل‬ ‫محوری‬ ‫کشش‬ ‫بیشتر‬‫زی‬ ‫در‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫ر‬
‫است‬ ‫لوله‬.‫بارگذاری‬ ‫سایر‬‫می‬ ‫کششی‬ ‫های‬‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫تواند‬،‫خمش‬
‫اصطکا‬‫ک‬‫باش‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫فشار‬ ‫تست‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫آنی‬ ‫بارگذاری‬ ‫و‬‫د‬.
‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫در‬‫لول‬ ‫رشته‬ ‫باالی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫لوله‬ ‫شاخه‬ ‫آخرین‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫ه‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫جداری‬‫وزن‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫کشش‬ ‫بیشترین‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ،‫گیرد‬
‫لوله‬‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫خود‬ ‫زیر‬ ‫جداری‬ ‫های‬.‫لوله‬ ‫انتخاب‬‫میزان‬ ‫این‬ ‫براساس‬ ‫ها‬
‫بین‬ ‫اطمینان‬ ‫ضریب‬ ‫رعایت‬ ‫و‬ ‫کشش‬1.3‫تا‬1.8‫است‬ ‫طراحی‬ ‫برای‬.
‫لوله‬ ‫ترکیدگی‬ ‫و‬ ‫مچالگی‬ ‫مقاومت‬ ‫مقادیر‬‫آ‬ ‫راندن‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫نها‬
‫می‬ ‫پیدا‬ ‫اهمیت‬‫لوله‬ ‫راندن‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫آنها‬ ‫کشش‬ ‫مقدار‬ ‫ولی‬ ‫نماید‬‫های‬
‫لوله‬ ‫خود‬ ‫وزن‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫مقاومت‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫جداری‬‫اضافه‬ ‫میزان‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫لوله‬ ‫گیر‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫کشش‬‫دارد‬ ‫اهمیت‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 273

274. ‫محوری‬ ‫کشش‬(Axial Tension)
‫به‬ ‫کشش‬ ‫این‬
‫بین‬ ‫اختالف‬ ‫عنوان‬
‫لو‬ ‫تسلیم‬ ‫مقاومت‬‫له‬
‫جداری‬(‫کمترین‬
‫بین‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫مقدار‬
‫و‬ ‫بدنه‬ ‫مقاومت‬
‫نقطه‬ ‫مقاومت‬
‫کوپلینگ‬ ‫اتصال‬)‫و‬
‫بارگذاری‬ ‫مقدار‬
‫توسط‬ ‫شده‬ ‫تحمل‬
‫لوله‬ ‫اتصال‬ ‫نقطه‬
‫تعریف‬ ‫جداری‬
‫می‬‫گردد‬.
‫لوله‬ ‫از‬ ‫بعضی‬‫مقاب‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫بدنه‬ ‫مقاومت‬ ‫ها‬‫ل‬
‫آن‬ ‫اتصال‬ ‫قسمت‬ ‫مقاومت‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫کشش‬‫ها‬
‫لوله‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫آنکه‬ ‫حال‬ ‫است‬‫موضو‬ ‫این‬ ‫ها‬‫ع‬
‫است‬ ‫عکس‬ ‫بر‬.‫طراحی‬ ‫در‬‫مقاومت‬ ‫بین‬Yb
‫و‬Js‫می‬ ‫انتخاب‬ ‫را‬ ‫مقدار‬ ‫کمترین‬‫نمائیم‬.‫در‬
‫سطح‬ ‫در‬ ‫مجاز‬ ‫کشش‬ ‫بزرگی‬ ‫حداکثر‬ ‫عمل‬
‫می‬ ‫اعمال‬ ‫لوله‬ ‫باالترین‬ ‫به‬‫با‬ ‫پس‬ ،‫شود‬
‫می‬ ‫نقطه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫محاسبه‬‫از‬ ‫توان‬
‫جداشدگی‬ ‫نظیر‬ ‫ااحتمالی‬ ‫پیشامدهای‬
‫لوله‬‫جدار‬ ‫های‬‫ی‬‫نمود‬ ‫جلوگیری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 274

275. .1،‫تهران‬ ،‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫اصول‬ ،‫محمدرضا‬ ،‫زاده‬ ‫عادل‬
،‫نوین‬ ‫راه‬1391
‫صفحه‬ ،‫اول‬ ‫فصل‬17‫و‬18‫و‬31
‫صفحه‬ ،‫سوم‬ ‫فصل‬93‫و‬97‫و‬103
‫صفحه‬ ،‫چهارم‬ ‫فصل‬156-158‫و‬163-166

277. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900278878،‫عارفی‬ ،‫سینا‬ ،arefisina@gmail.Com

278. 1-‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫تأثیر‬
‫خارجی‬ ‫فشار‬
‫شکست‬ ‫انواع‬
‫فروریختگی‬ ‫مقاومت‬
‫االستیکی‬ ‫شکست‬ ‫معادله‬
‫فروریختگی‬ ‫فشار‬ ‫مینیمم‬
‫پالستیکی‬ ‫شکست‬ ‫رابطه‬
2-‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫داخلی‬ ‫فشار‬ ‫تأثیر‬
‫درونی‬ ‫فشار‬
‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬
3-‫محوری‬ ‫بار‬ ‫تاثیر‬

280. ‫خارجی‬ ‫فشار‬
‫پشت‬ ‫فشار‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫وقتی‬
‫زیادتر‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬
‫شود‬.‫افتد‬‫می‬ ‫اتفاق‬ ‫زیر‬ ‫دالیل‬ ‫به‬ ‫حالت‬ ‫این‬:
(1)‫به‬‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫پشت‬ ‫طبقات‬ ‫داخل‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫خاطر‬.
(2)‫ی‬ ‫چال‬ ‫دیواره‬ ‫و‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫دیواره‬ ‫بین‬ ‫آب‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬‫به‬‫ا‬
‫چاه‬.
‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫زیادتر‬ ‫فشار‬ ‫این‬ ‫اندازه‬ ‫چنانچه‬ ‫صورت‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫افتاد‬ ‫خواهد‬ ‫اتفاق‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫گردید‬ ‫جداری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 280

281. ‫شکست‬ ‫انواع‬
‫پال‬ ‫شکست‬ ‫بدان‬ ‫باشد‬ ‫دائمی‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫چنانچه‬‫در‬ ‫ستیکی‬
‫نامند‬‫می‬ ‫االستیکی‬ ‫شکست‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫صورت‬‫این‬ ‫غیر‬.
‫شکس‬ ‫که‬‫آن‬ ‫بدون‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫توانایی‬‫ت‬
‫م‬ ‫فروریختگی‬ ‫مقاومت‬ ‫را‬ ‫آید‬ ‫وجود‬‫به‬ ‫االستیکی‬ ‫یا‬ ‫پالستیکی‬‫نامند‬‫ی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 281

282. ‫فروریختگی‬ ‫مقاومت‬
‫و‬ ‫تئوری‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫چه‬ ‫وسیعی‬ ‫مطالعات‬ ‫فروریختگی‬ ‫مقاومت‬ ‫مورد‬ ‫در‬‫چه‬
‫است‬ ‫گرفته‬ ‫انجام‬ ‫عملی‬ ‫نظر‬ ‫از‬.‫ا‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫دال‬ ‫مطالعات‬ ‫این‬ ‫نتیجه‬‫ست‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫عامل‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫مقاومت‬ ‫این‬ ‫که‬:
(1)‫آن‬ ‫ضخامت‬ ‫به‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫بین‬ ‫نسبت‬
(2)‫لوله‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬‫به‬ ‫مواد‬ ‫کیفیت‬ ‫و‬ ‫نوع‬
(3)‫لوله‬ ‫به‬ ‫وارده‬ ‫محوری‬ ‫کشش‬ ‫یا‬ ‫فشار‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 282

283. ‫االستیکی‬ ‫شکست‬ ‫معادله‬
Clinedinst‫روی‬ ‫بر‬ ‫خارجی‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫حالتی‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
‫گذارد‬‫می‬ ‫تأثیر‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬(‫چنین‬ ‫موارد‬ ‫همه‬ ‫در‬ ‫که‬
‫است‬)‫استفا‬ ‫مورد‬ ‫تواند‬‫می‬ ‫االستیکی‬ ‫شکست‬ ‫برای‬ ‫زیر‬ ‫معادله‬‫قرار‬ ‫ده‬
‫گیرد‬.
‫رابطه‬1
E-‫االستیسیته‬ ‫مودولوس‬(PSI)
r-‫پرئزنر‬ ‫نسبت‬
de-‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬(‫اینچ‬)
t-‫لوله‬ ‫ضخامت‬(‫اینچ‬)
Pc-‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫فشار‬ ‫مینیمم‬(PSI)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 283

284. ‫فروریختگی‬ ‫فشار‬ ‫مینیمم‬
‫رابطه‬ ‫در‬ ‫چه‬‫چنان‬1‫جای‬ ‫به‬E‫مقدار‬PSI106×30(‫مودولوس‬
‫فوالد‬ ‫االستیسیته‬)‫جای‬‫به‬ ‫و‬r‫مقدار‬0/3‫شوند‬ ‫داده‬ ‫قرار‬.‫فشار‬ ‫مینیمم‬
‫ذی‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫االستیکی‬ ‫شکست‬ ‫برای‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬‫دست‬‫به‬ ‫ل‬
‫آید‬‫می‬.
‫رابطه‬2
ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫فروریختگی‬ ‫فشار‬ ‫متوسط‬ ‫که‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫تجربه‬95‫مقدار‬ ‫درصد‬
‫رابطه‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫محاسبه‬1‫باشد‬‫می‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 284

285. ‫پالستیکی‬ ‫شکست‬ ‫رابطه‬
‫گردیده‬ ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫ها‬‫لوله‬ ،‫پالستیکی‬ ‫شکست‬ ‫برای‬‫اند‬:
(1)‫از‬ ‫تر‬‫کوچک‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫نسبت‬ ‫که‬ ‫هایی‬‫آن‬14‫ذیل‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬
‫نمود‬ ‫محاسبه‬ ‫را‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫فشار‬ ‫مینیمم‬ ‫توان‬‫می‬.
‫رابطه‬3
(2)‫از‬ ‫تر‬‫بزرگ‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫نسبت‬ ‫که‬ ‫هایی‬‫آن‬14‫شرایط‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬
‫رابطه‬ ‫از‬ ‫شکست‬ ‫یا‬ ‫فروریختگی‬ ‫فشار‬4‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫محاسبه‬.
‫رابطه‬4
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 285

287. ‫درونی‬ ‫فشار‬
‫های‬‫لوله‬ ،‫چاه‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫داخل‬‫به‬ ‫طبقات‬ ‫سیاالت‬ ‫ورود‬ ‫هنگام‬ ‫به‬
‫گیرند‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫تأثیر‬ ‫تحت‬ ‫جداری‬.‫قسمت‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫معمو‬
‫در‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بزرگتر‬ ‫بیرونی‬ ‫فشار‬ ‫چاه‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫تحتانی‬‫است‬ ‫ونی‬
‫تقر‬ ‫بیرونی‬ ‫فشار‬ ‫چاه‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫فوقانی‬ ‫های‬‫قسمت‬ ‫در‬ ‫اما‬ً‫ا‬‫یب‬
‫نه‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ‫نه‬ ‫سطح‬ ‫های‬‫نزدیکی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اغماض‬ ‫قابل‬
‫ناش‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫هرگونه‬ ‫شرایط‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫بیرونی‬ ‫فشار‬‫از‬ ‫ی‬
‫موجب‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫یا‬ ‫چاه‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫درون‬ ‫سیال‬
‫شود‬‫می‬ ‫بیرونی‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫شدن‬ ‫بزرگتر‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 287

288. ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬
‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫در‬ ‫شکست‬ ‫و‬ ‫طولی‬ ‫ترک‬ ‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫فشار‬ ‫زیادی‬ ‫این‬‫چاه‬
‫گردد‬‫می‬.‫شو‬‫می‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫در‬ ‫شکست‬ ‫این‬ ‫موجب‬ ‫که‬ ‫درونی‬ ‫فشار‬‫د‬
‫گویند‬‫می‬ ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬.‫لول‬ ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬ ‫متداول‬ ‫طور‬‫به‬‫های‬‫ه‬
‫شود‬‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫بارلو‬ ‫فرمول‬ ‫از‬ ‫فوالدی‬.
S-‫فوالد‬ ‫کششی‬ ‫مقاومت‬(PSI)
t-‫لوله‬ ‫ضخامت‬(‫اینچ‬)
de-‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬(‫اینچ‬)
pb-‫لوله‬ ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬(PSI)‫موجب‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫نیاز‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫یا‬
‫شود‬ ‫لوله‬ ‫در‬ ‫گسیختگی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 288

289. ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬(‫ادامه‬)
‫ا‬ ‫وارده‬ ‫تنش‬ ‫که‬ ‫افتاد‬ ‫خواهد‬ ‫اتفاق‬ ‫وقتی‬ ‫اجسام‬ ‫در‬ ‫واقعی‬ ‫شکست‬‫ز‬
‫تغیی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫زیادتر‬ ‫جسم‬ ‫تسلیم‬ ‫مقاومت‬‫شکل‬ ‫ر‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫حاصل‬ ‫جسم‬ ‫در‬ ‫دائم‬.‫و‬ ‫ترک‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫در‬ ‫که‬‫درحالی‬
‫خواه‬ ‫واقعی‬ ‫شکست‬ ‫موجب‬ ‫که‬ ‫تنشی‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫فشاری‬ ‫در‬ ‫شکست‬‫شد‬ ‫د‬
‫ف‬ ‫مینیمم‬ ‫احتساب‬ ‫با‬ ‫بارلو‬ ‫فرمول‬ ‫در‬ ‫منظور‬ ‫بدین‬ ‫آمد‬ ‫خواهد‬ ‫پدید‬‫شار‬
‫جای‬‫به‬ ‫مقاومت‬ ‫نیمم‬‫می‬ ‫از‬ ‫ترکیدگی‬ ‫فشار‬ ‫جای‬‫به‬ ‫درونی‬ ‫تسلیم‬
‫استفا‬ ‫فرمول‬ ‫در‬ ‫ترم‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫شود‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫کششی‬ ‫مقاومت‬‫ده‬
‫شود‬‫می‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 289

290. ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬(‫ادامه‬)
‫تجرب‬ ‫طور‬‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بارلو‬ ‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫نکته‬‫ثابت‬ ‫ی‬
‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫که‬ ‫شده‬12. 5‫ضخامت‬ ‫از‬ ‫درصد‬
‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫خود‬ ‫اسمی‬(‫است‬ ‫کمتر‬)‫ترک‬ ‫فشار‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬‫یدگی‬
‫است‬ ‫ممکن‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫درونی‬ ‫تسلیم‬ ‫فشار‬ ‫یا‬12. 5
‫بینی‬‫پیش‬ ‫بارلو‬ ‫فرمول‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫مقداری‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫درصد‬
‫شود‬‫می‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 290

291. ‫درونی‬ ‫فشار‬ ‫محاسبه‬(‫ادامه‬)
‫فشار‬ ‫مینیمم‬ ‫بارلو‬ ‫فرمول‬ ‫اصالح‬ ‫و‬ ‫قبل‬ ‫توضیحات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫تسلیم‬
‫شود‬‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫برای‬ ‫درونی‬.
‫که‬:
pi-‫درونی‬ ‫تسلیم‬ ‫فشار‬ ‫مینیمم‬(PSI)
ym-‫تسلیم‬ ‫مقاومت‬ ‫نیمم‬‫می‬(PSI)
t/de-‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫خارجی‬ ‫قطر‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫دیواره‬ ‫ضخامت‬ ‫نسبت‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 291

293. ‫محوری‬ ‫بار‬ ‫تأثیر‬
‫گذاشت‬ ‫خواهد‬ ‫چاه‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫در‬ ‫نامطلوب‬ ‫تأثیر‬ ‫دو‬ ‫محوری‬ ‫بار‬:
(1)‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫دائم‬ ‫شکل‬ ‫تغییر‬ ‫موجب‬ ‫طولی‬ ‫جهت‬ ‫در‬.
(2)‫فروریخت‬ ‫یا‬ ‫بیرونی‬ ‫فشار‬ ‫مقاومت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫لوله‬ ‫مقاومت‬‫گی‬
‫داد‬ ‫خواهد‬ ‫کاهش‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 293

294. .1،‫اصانلو‬ ‫مرتضی‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬1370‫صفحات‬ ،366-
369‫فصل‬ ،16

296. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890218965،‫دلشاد‬ ،‫توحید‬ ،Towhid. Delshad@Gmail.Com

297. 1.‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫تعریف‬
2.‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫انواع‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬
2-1.Conductor Pipe
2-2. Surface Casing
2-3. Intermediate Casing
2-4. Production Casing
2-5. Liner Casing
3.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫تعریف‬
3-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬
4.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫مزایای‬ ‫و‬ ‫معایب‬
4-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫دالیل‬
4-2.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفده‬ ‫مشکالت‬
5.‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬

299. ‫جداری‬ ‫لوله‬
‫دیواره‬ ‫پوشاندن‬‫بخش‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫چاه‬ ‫های‬‫عملیات‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫حفاری‬‫می‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫ران‬ ‫با‬ ‫زیر‬ ‫علل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫دن‬
‫لوله‬‫جداری‬ ‫های‬(casing)‫می‬ ‫محقق‬ ‫آن‬ ‫پشت‬ ‫سیمانکاری‬ ‫و‬‫گردد‬:
‫ا‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫سازندها‬ ‫طبقات‬ ‫تفکیک‬ ‫و‬ ‫پوشاندن‬‫بین‬ ‫رتباط‬
‫می‬ ‫قطع‬ ‫آنه‬‫گردد‬.
‫تک‬ ،‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫ادامه‬ ‫برای‬ ‫مشخص‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫ثابت‬ ‫مسیری‬ ‫ایجاد‬‫می‬
‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫چاه‬.
‫چاه‬ ‫تاج‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کتنترل‬ ‫وسایل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫امکان‬(Well Head.)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 299

300. ‫لوله‬ ‫مشخصات‬‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬‫می‬ ‫مشخص‬ ‫زیر‬ ‫پارامترهای‬ ‫توسط‬ ‫معموال‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫گردند‬:
‫خارجی‬ ‫قطر‬(OD)‫لوله‬ ‫ضخامت‬ ‫و‬(Wall Thickness)،
‫طول‬ ‫واحد‬ ‫وزن‬(‫فوت‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫پوند‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫معموال‬)،
،‫اتصال‬ ‫کوپلینگ‬ ‫نوع‬
،‫لوله‬ ‫شاخه‬ ‫هر‬ ‫طول‬
،‫فوالدی‬ ‫درجه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 300

302. ‫لوله‬ ‫انواع‬‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫می‬‫باشند‬:
1.Conductor Pipe
2.Surface Casing
3.Intermediate Casing
4.Production Casing
5.Liner Casing
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 302

303. ‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 303

304. 2-1.‫هادی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Conductor Pipe
‫زی‬ ‫حوضچه‬ ‫و‬ ‫دکل‬ ‫زیر‬ ‫پی‬ ‫نخست‬ ‫چاه‬ ‫محل‬ ‫تعیین‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫ایران‬ ‫در‬‫ر‬
‫سکو‬(Cellar)‫حفره‬ ‫کندن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫آماده‬ ‫را‬‫حدودا‬ ،‫عمق‬ ‫کم‬ ‫ای‬1.
5‫لوله‬ ،‫متر‬‫قطر‬ ‫به‬ ‫ای‬"30‫یا‬"42‫راهنما‬ ‫لوله‬ ‫به‬ ‫موسوم‬
(Conductor Pipe)‫سیمان‬ ‫با‬ ‫آنرا‬ ‫پیرامون‬ ‫و‬ ‫نصب‬ ‫حفره‬ ‫در‬
‫می‬‫پوشانند‬.‫گ‬ ‫برگشت‬ ‫برای‬ ‫مسیری‬ ‫ایجاد‬ ‫لوله‬ ‫این‬ ‫نصب‬ ‫دلیل‬‫پر‬ ‫و‬ ‫ل‬
‫می‬ ‫دکل‬ ‫زیر‬ ‫پی‬ ‫محافظت‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 304

305. 2-2.‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Surface Casing
‫لوله‬‫یا‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫های‬Surface Casing‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫جهت‬
‫قسمت‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫شکننده‬ ِ‫ت‬‫سس‬ ‫سازندهای‬ ‫ریزش‬‫ک‬ ‫های‬‫م‬
‫می‬ ‫مواجه‬ ‫آنها‬ ‫با‬ ‫عمق‬‫می‬ ‫رانده‬ ،‫شویم‬‫شود‬.‫در‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫این‬
‫شود‬ ‫نصب‬ ‫آهک‬ ‫سنگ‬ ‫نظیر‬ ‫سختی‬ ‫و‬ ‫مناسب‬ ‫سازندهای‬.‫م‬ ‫عمل‬ ‫این‬‫ا‬
‫ح‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫کفشک‬ ‫در‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫عدم‬ ‫از‬ ‫را‬‫فاری‬
‫می‬ ‫مطمئن‬ ‫مجدد‬‫نماید‬.‫از‬ ‫ممانعت‬ ‫برای‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫همچنین‬
‫فوران‬‫و‬ ‫حفاری‬ ‫درهنگام‬ ‫سطحی‬ ‫گاز‬ ‫وجود‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫ممکن‬ ‫های‬
‫نصب‬BOP‫دارد‬ ‫کاربرد‬.‫سطح‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫نصب‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫نقطه‬‫ی‬
‫گونه‬ ‫به‬‫می‬ ‫انتخاب‬ ‫ای‬‫الیه‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫گردد‬‫ماسه‬ ،‫هرزروی‬ ‫دارای‬ ‫های‬‫های‬
‫الیه‬ ،‫زیرزمینی‬ ‫آبهای‬ ‫حاوی‬‫قسمت‬ ‫و‬ ‫سطحی‬ ‫هیدروکربنی‬ ‫های‬
‫منحنی‬(Buildup Section)‫چاه‬ ‫در‬‫نماید‬ ‫محافظت‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬.
‫ایران‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫این‬ ‫معمول‬ ‫اندازه‬"8/5-18‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 305

306. 2-3.‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Intermediate
Casing
‫لوله‬،‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سازندهای‬ ‫باالی‬ ‫یا‬ ‫زیر‬ ‫در‬ ‫معموال‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫بندی‬ ‫نشت‬ ‫جهت‬(Seal off)‫الیه‬ ‫روی‬‫و‬ ‫زیاد‬ ‫هرزروی‬ ‫دارای‬ ‫های‬
‫می‬ ‫نصب‬ ‫شیلی‬ ‫یا‬ ‫نمکی‬ ‫سازندهای‬ ‫از‬ ‫محافظت‬ ‫برای‬‫گردند‬.‫اطمی‬‫از‬ ‫نان‬
‫لوله‬ ‫این‬ ‫پشت‬ ‫سیمانکاری‬ ‫بودن‬ ‫آمیز‬ ‫موفقیت‬‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫الیه‬ ‫ارتباط‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬‫دار‬ ‫سازندهای‬ ‫با‬ ‫زیرین‬ ‫هیدروکربنی‬ ‫های‬‫آب‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫اهمیت‬ ‫حائز‬ ‫بسیار‬ ‫باالیی‬ ‫زیرزمینی‬‫باشد‬.‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫جهت‬
‫د‬ ‫اعمالی‬ ‫سیمان‬ ‫ستون‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫شکننده‬ ‫سازندهای‬ ‫شدن‬ ‫شکسته‬‫ر‬
‫لوله‬ ‫این‬ ‫سیمانکاری‬ ‫هنگام‬‫سیمانک‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫میتوان‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫اری‬
‫مرحله‬ ‫چند‬(Multi-Stage Cementing)‫نمود‬ ‫استفاده‬.‫اندازه‬
‫ایران‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫این‬ ‫معمول‬"8/3-13‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 306

307. 2-4.‫تولیدی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬Production
Casing
‫چاه‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫رانده‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫آخرین‬ ‫تولیدی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬
‫است‬.‫الیه‬ ‫کردن‬ ‫مجزا‬ ‫برای‬ ‫رشته‬ ‫این‬‫سیال‬ ‫کنترل‬ ،‫تولیدی‬ ‫های‬
‫الیه‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫دادن‬ ‫اجازه‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫تولیدی‬‫ک‬ ‫به‬ ‫مخزن‬ ‫خاص‬ ‫های‬‫ار‬
‫می‬‫رود‬.‫می‬ ‫انجام‬ ‫رشته‬ ‫این‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫عملیات‬‫شود‬.
‫رشته‬ ‫این‬ ‫معمول‬ ‫اندازه‬"8/5-9‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 307

309. ‫آستری‬ ‫لوله‬Liner
‫یا‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬Liner‫رشته‬ ‫از‬ ‫نوعی‬‫سطح‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫نمی‬‫رسد‬.‫مجموعه‬ ‫توسط‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬‫از‬ ‫ای‬Packer‫و‬Slips‫نام‬ ‫به‬
Liner Hanger‫می‬ ‫قرار‬ ‫آویزان‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫درون‬ ‫در‬‫گیرد‬.
‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫از‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬ ‫در‬‫استفاده‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫آنها‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ها‬
‫می‬،‫گردد‬Liner‫تولیدی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫و‬
‫می‬ ‫نقش‬ ‫ایفای‬‫نمایند‬.‫لوله‬ ‫گرفتن‬ ‫قرار‬ ‫بدلیل‬‫ق‬ ‫در‬ ‫آستری‬ ‫های‬‫سمت‬
‫لوله‬ ‫این‬ ‫بودن‬ ‫آویزان‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫انتهایی‬‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫ها‬
‫مچالگی‬ ‫فشار‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫مقاومت‬ ،‫آنها‬ ‫طراحی‬ ‫معیار‬ ‫مهمترین‬
(Collapse Pressure)‫است‬ ‫چاه‬ ‫تحتانی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫موجود‬.‫نوع‬ ‫دو‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬1.1‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 309

310. 3-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬Liner
‫لوله‬ ‫انواع‬‫می‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫آستری‬ ‫های‬‫باشند‬:
: Production Liner‫رشته‬ ‫یک‬ ‫راندن‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫آستری‬ ‫نوع‬ ‫این‬
‫الیه‬ ‫کردن‬ ‫مجزا‬ ‫جهت‬ ‫جداری‬ ‫کامل‬‫الیه‬ ‫یا‬ ‫مخزن‬ ‫تولیدی‬ ‫های‬‫های‬
‫تزریق‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫معین‬(‫آب‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫گاز‬)‫می‬ ‫استفاده‬‫گردد‬.
: Tie-Back Liner‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫از‬ ‫قسمتی‬‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آستری‬ ‫های‬
‫قبلی‬ ‫عمق‬Liner Hanger‫می‬ ‫ادامه‬ ‫سطح‬ ‫تا‬‫یابد‬.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫این‬
‫می‬‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫نیز‬ ‫سیمانکاری‬ ‫بدون‬ ‫تواند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 310

311. ‫آستری‬ ‫لوله‬Liner
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 311
‫شکل‬1-1‫آستری‬ ‫لوله‬

313. 4-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫دالیل‬Liner
‫عبارتنداز‬ ‫تولیدی‬ ‫آستری‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫عمده‬ ‫دلیل‬ ‫دو‬:
1-‫کاه‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ‫سیمانکاری‬ ‫و‬ ‫راندن‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫تولیدی‬ ‫رشته‬ ‫هزینه‬‫ش‬
‫می‬،‫یابد‬
2-‫چاه‬ ‫شده‬ ‫تنگ‬ ‫قسمت‬ ‫طول‬(Reduced Diameter)‫کوتاهتر‬
‫اندازه‬ ‫با‬ ‫مغزی‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫امکان‬ ‫و‬ ‫است‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫مختلف‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 313

314. 4-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫دالیل‬Liner
‫شرکت‬Brown-Hughes‫ذکر‬ ‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫دالیل‬
‫است‬ ‫نموده‬:
‫باز‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫آسان‬ ‫و‬ ‫سریع‬ ‫راندن‬ ‫امکان‬(Open Hole)،
،‫سطح‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫تاج‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫کمتر‬ ‫وزن‬ ‫اعمال‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫امکان‬
،‫بیشتر‬ ‫ایمنی‬ ‫با‬ ‫عملیات‬ ‫انجام‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫هرزرویی‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬
‫تکمیلی‬ ‫رشته‬ ‫جادادن‬ ‫برای‬ ‫بیشتر‬ ‫داخلی‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫چاهی‬ ‫نمودن‬ ‫فراهم‬
‫دوگانه‬(‫باال‬ ‫مقاومت‬ ‫با‬ ‫مغزی‬ ‫لوله‬ ‫انتخاب‬ ‫امکان‬ ‫آستری‬ ‫عمیق‬ ‫چاههای‬ ‫در‬‫تر‬
،‫بیرونی‬ ‫قطر‬ ‫و‬OD،‫می‬ ‫ممکن‬ ‫را‬ ‫بیشتر‬‫سازد‬)،
‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫امکان‬‫بیرو‬ ‫قطر‬ ‫باال‬ ‫به‬ ‫پائین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫آنها‬ ‫نی‬
‫می‬ ‫افزایش‬،‫یابد‬
،‫ندارد‬ ‫را‬ ‫بلندی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫وزن‬ ‫تحمل‬ ‫دکل‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 314

315. 4-1.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫دالیل‬Liner
‫بوسیله‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫برای‬PBR (Polished Bore Receptable)،‫تکمیل‬ ‫نوع‬ ‫این‬
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫مغزی‬ ‫و‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫بین‬ ‫را‬ ‫بندی‬ ‫نشت‬ ‫بهترین‬،‫نماید‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫بیشتری‬ ‫سهولت‬ ‫با‬ ‫وتکمیل‬ ‫تعمیر‬ ‫عملیات‬،‫گردد‬
،‫نیست‬ ‫ممکن‬ ‫آنها‬ ‫آزمایش‬ ‫باز‬ ‫چاه‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫چاه‬ ‫حساس‬ ‫قسمتهای‬ ‫آزمایش‬ ‫جهت‬
‫هزینه‬ ‫کاهش‬،‫چاه‬ ‫های‬
‫لوله‬ ‫انتقال‬ ‫و‬ ‫جابجایی‬ ‫هزینه‬ ‫کاهش‬،‫معین‬ ‫چاه‬ ‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫عمیق‬ ‫اجازه‬،‫قدیمی‬ ‫های‬
‫الیه‬ ‫آزمایش‬ ‫امکان‬‫انسداد‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ،‫کمتر‬ ‫هزینه‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫تر‬ ‫پایین‬ ‫های‬(Plugging)‫و‬ ‫آنها‬
‫الیه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬،‫باالیی‬ ‫های‬
‫مصنوعی‬ ‫فرازآوری‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫تولیدی‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫بیشتری‬ ‫حجم‬ ‫کردن‬ ‫فراهم‬
(Artificial Lift)‫می‬ ‫استفاده‬ ‫آنها‬ ‫در‬،‫شود‬
‫چاه‬ ‫در‬ ‫سیمانکاری‬ ‫عملیات‬ ‫انجام‬ ‫تسهیل‬‫انحرافی‬ ‫های‬(‫باال‬ ‫انحنای‬ ‫زاویه‬ ‫با‬)‫باال‬ ‫با‬‫پائین‬ ‫و‬
‫آستری‬ ‫رشته‬ ‫نمودن‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 315

316. 4-2.‫آستری‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫مشکالت‬
Liner
‫مشکالت‬‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫آستری‬ ‫های‬:
1-‫نقطه‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫سیاالت‬ ‫سایر‬ ‫یا‬ ‫گاز‬ ‫نشت‬ ‫رخداد‬ ‫احتمال‬Liner
Hanger،
2-‫ب‬ ‫کم‬ ‫بدلیل‬ ‫اولیه‬ ‫سیمانکاری‬ ‫عملیات‬ ‫نبودن‬ ‫آمیز‬ ‫موفقیت‬‫ودن‬
‫لوله‬ ‫بین‬ ‫فضای‬‫چاه‬ ‫دیواره‬ ‫و‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 316

318. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬:
‫لوله‬ ‫طراحی‬‫گسیختگی‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫عواملی‬ ‫تعیین‬ ‫یعنی‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫لوله‬‫فوال‬ ‫ودرجه‬ ‫وزن‬ ‫مناسبترین‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫موثراند‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫دی‬
‫لوله‬‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫ایمنی‬ ‫نظر‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫عملیات‬ ‫برای‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫شود‬ ‫انتخاب‬.‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫برنامه‬‫گونه‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫باشد‬ ‫ای‬‫که‬
‫و‬ ‫تکمیل‬ ‫زمان‬ ‫در‬‫برداری‬ ‫بهره‬‫ننماید‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫مشکلی‬ ‫چاه‬ ‫از‬.
‫طراحی‬ ‫جهت‬ ‫آن‬ ‫کاربرد‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ‫تنش‬ ‫تحلیل‬ ‫دانش‬ ‫با‬ ‫آشنایی‬‫رشته‬
‫است‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫بسیار‬ ‫جداری‬.‫تو‬ ‫طراحی‬ ‫چنین‬ ‫یک‬ ‫نهایی‬ ‫محصول‬‫انایی‬
‫فشار‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫پایداری‬ ‫و‬ ‫ایستادگی‬‫خواهد‬ ‫را‬ ‫بیرونی‬ ‫و‬ ‫درونی‬ ‫های‬
‫داشت‬.‫نظیر‬ ‫هایی‬ ‫ناهنجاری‬ ‫وجود‬Dogleg‫می‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫در‬‫باعث‬ ‫تواند‬
‫لوله‬ ‫در‬ ‫خمش‬ ‫ایجاد‬‫طراحی‬ ‫در‬ ‫مسائلی‬ ‫چنین‬ ‫لذا‬ ،‫شود‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫باید‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 318

319. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬:
‫می‬ ‫کلی‬ ‫صورت‬ ‫به‬‫ذ‬ ‫طراحی‬ ‫اصلی‬ ‫عوامل‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫علل‬ ‫توان‬‫کر‬
‫نمود‬:
‫عملیات‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫بارگذاری‬ ‫وضعیت‬‫حفاری‬،‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫و‬
‫تحمل‬ ‫توانایی‬ ‫نظیر‬ ‫گذاری‬ ‫جداره‬ ‫نقطه‬ ‫در‬ ‫مقاومتی‬ ‫خصوصیات‬
،‫نقطه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬
‫سائیدگی‬ ‫و‬ ‫زوال‬ ‫میزان‬(Deterioration)‫لوله‬،‫آنها‬ ‫عمر‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫لوله‬ ‫موجودی‬‫انبار‬ ‫های‬(‫اقتصادی‬ ‫عامل‬ ‫مهمترین‬)!
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 319

320. ‫لوله‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫موثر‬ ‫عوامل‬‫جداری‬ ‫های‬:
‫است‬ ‫متناسب‬ ‫آن‬ ‫فوالدی‬ ‫درجه‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫قیمت‬ ‫معموال‬.‫به‬
‫لوله‬ ‫وزن‬ ‫هرچه‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬‫نیز‬ ‫آنها‬ ‫قیمت‬ ‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫جداری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫بیشتر‬‫شود‬.‫عمده‬ ‫سهم‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫هزینه‬ ‫آنجائیکه‬ ‫از‬‫از‬ ‫ای‬
‫هزینه‬‫حفاری‬ ‫های‬‫می‬ ‫شامل‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬‫طراح‬ ‫مهندس‬ ،‫شود‬
‫لوله‬ ‫برنامه‬‫ف‬ ‫درجه‬ ‫ترین‬ ‫پائین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫سعی‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫والدی‬
‫ار‬ ‫تا‬ ‫نماید‬ ‫استفاده‬ ‫ایمنی‬ ‫رعایت‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫ترین‬ ‫وزن‬ ‫سبک‬ ‫و‬‫زان‬
‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫ممکن‬ ‫طراحی‬ ‫ترین‬.‫لوله‬ ‫اشتباه‬ ‫و‬ ‫غلط‬ ‫طراحی‬‫های‬
‫می‬ ‫جداری‬‫شود‬ ‫ناپذیری‬ ‫جبران‬ ‫صدمات‬ ‫باعث‬ ‫تواند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 320

321. ‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 321

322. .11.،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬ ،‫محمدرضا‬ ،‫زاده‬ ‫عادل‬ ‫دکتر‬
‫فصل‬5
2.‫فصل‬ ،‫حفاری‬ ‫تجهیزات‬ ،‫سوگل‬ ،‫نصب‬ ‫عالی‬ ‫دکتر‬6
3.‫جلد‬ ،‫کاربردی‬ ‫حفاری‬ ،‫سجادیان‬ ‫دکتر‬2‫فصل‬ ،1

324. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900219850‫حسینی‬ ‫الدین‬ ‫حسام‬ ‫سید‬hesam. hosseini72@yahoo.Com

325. A.‫مقدمه‬‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫بر‬ ‫ای‬
B.‫کاربرد‬‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
C.‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬
D.‫پاره‬‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫ای‬
E.‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬

327. ‫شده‬ ‫هدایت‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬
‫ریزی‬ ‫طرح‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫مسیر‬ ‫یک‬ ‫امتداد‬ ‫در‬ ‫ان‬ ‫حفاری‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫علم‬
‫میباشد‬ ‫شده‬.‫اعم‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫هدف‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬‫اق‬
‫حف‬ ‫دستگاه‬ ‫دوار‬ ‫میز‬ ‫مرکز‬ ‫از‬ ‫افقی‬ ‫معین‬ ‫فاصله‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫زمین‬‫اری‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫واقع‬.
‫سال‬ ‫در‬ ‫بار‬ ‫اولین‬ ‫نفت‬ ‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫فن‬1920‫در‬ ‫و‬ ‫آمریکا‬ ‫در‬ ‫میالدی‬
‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ارام‬ ‫اقیانوس‬ ‫سواحل‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 327

329. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربردهای‬
‫کنارگذر‬
‫دسترس‬ ‫از‬ ‫دور‬ ‫مناطق‬ ‫حفاری‬
‫گنبد‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫حفاری‬‫نمکی‬ ‫های‬
‫خورده‬ ‫گسل‬ ‫نواحی‬ ‫در‬ ‫حفاری‬
‫اکتشافی‬ ‫شاخه‬ ‫چند‬ ‫چاههای‬ ‫حفاری‬
‫ساحلی‬ ‫خط‬ ‫در‬ ‫حفاری‬
‫شاخه‬ ‫چند‬ ‫چاههای‬ ‫حفاری‬‫دریا‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫برای‬ ‫امدادی‬ ‫چاههای‬ ‫حفاری‬
‫افقی‬ ‫چاه‬ ‫حفاری‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 329

331. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫از‬ ‫مواردی‬
‫چاه‬ ‫کشتن‬‫انحراف‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫ترین‬ ‫برجسته‬ ‫فوران‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫های‬‫ی‬
‫میشود‬ ‫محسوب‬ ‫شده‬ ‫هدایت‬.
‫چاههای‬ ‫حفر‬ ‫در‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫موارد‬ ‫ترین‬ ‫معمول‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫است‬ ‫قاره‬ ‫فالت‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬.‫و‬ ‫ساخت‬ ‫مخارج‬ ‫آنکه‬ ‫علت‬ ‫به‬
‫د‬ ‫هزینه‬ ‫دالر‬ ‫میلیون‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫دریا‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫حفر‬ ‫سکوی‬ ‫هر‬ ‫نصب‬‫ارد‬
‫نمی‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫منطقی‬ ‫سکو‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫حفر‬‫رسد‬.‫حفار‬ ‫فن‬ ‫کاربرد‬‫ی‬
‫ت‬ ‫با‬ ‫سپس‬ ‫کرده‬ ‫شروع‬ ‫سکو‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫چندین‬ ‫میتوان‬ ‫انحرافی‬‫وجه‬
‫و‬ ‫نموده‬ ‫منحرف‬ ‫مختلف‬ ‫جهات‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫چاههای‬ ‫بین‬ ‫الزم‬ ‫فاصله‬ ‫به‬
‫نمود‬ ‫حفاری‬ ‫نفت‬ ‫ده‬ ‫بهره‬ ‫الیه‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫نهایت‬ ‫در‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 331

332. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫از‬ ‫مواردی‬
‫می‬ ‫بکار‬ ‫اکتشافی‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫همچنین‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬‫رود‬.
‫صفح‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫برخورد‬ ‫از‬ ‫ممانعت‬ ‫برای‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫گسل‬ ‫که‬ ‫مناطقی‬ ‫در‬‫ه‬
‫منح‬ ‫گسل‬ ‫صفحه‬ ‫شیب‬ ‫از‬ ‫کمتری‬ ‫شیب‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫انحرافی‬ ‫چاه‬ ‫گسل‬‫و‬ ‫رف‬
‫زیان‬ ‫و‬ ‫خطرات‬ ‫بروز‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫نموده‬ ‫حفاری‬‫نمو‬ ‫جلوگیری‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫های‬‫د‬.
‫شده‬ ‫گسل‬ ‫سطح‬ ‫روی‬ ‫زمین‬ ‫الیه‬ ‫حرکت‬ ‫باعث‬ ‫میتواند‬ ‫لرزه‬ ‫زمین‬‫لوله‬ ‫و‬
‫نمایید‬ ‫قطع‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫تکمیل‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫جداری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 332

333. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫از‬ ‫مواردی‬
‫نقطه‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫استقرار‬ ‫مواقع‬ ‫بعضی‬ ‫در‬‫چ‬ ‫بتوان‬ ‫که‬ ‫ای‬‫را‬ ‫اه‬
‫اس‬ ‫ممکن‬ ‫غیر‬ ‫نمود‬ ‫حفر‬ ‫نفتی‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫هدف‬ ‫تا‬ ‫مستقیما‬‫ت‬.
‫مورد‬ ‫محل‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫میتوان‬ ‫مشکل‬ ‫این‬ ‫حل‬ ‫برای‬
‫منحرف‬ ‫موانع‬ ‫زیر‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫هدف‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫مستقر‬ ‫نظر‬
‫کرد‬.‫کوه‬‫رودخانه‬ ‫و‬ ‫ها‬‫شهر‬ ‫و‬ ‫ها‬‫مرداب‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫ها‬‫مانع‬ ‫میتوانند‬ ‫نیز‬ ‫ها‬
‫شوند‬ ‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫استقرار‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 333

334. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫کاربرد‬ ‫از‬ ‫مواردی‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 334

336. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫پاره‬
‫ا‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫دهد‬ ‫رخ‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫بعضی‬‫فن‬ ‫ز‬
‫نمود‬ ‫رفع‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬.
‫مجاز‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫عمودی‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫انحراف‬ ‫زاویه‬ ‫مثال‬ ‫برای‬
‫قسمت‬ ‫میتوان‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کند‬ ‫تجاوز‬crooked hole‫با‬ ‫را‬ ‫چاه‬
‫خط‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مته‬ ‫مسیر‬ ‫خمش‬ ‫ابزار‬ ‫راندن‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫مسدود‬ ‫سیمان‬
‫گرداند‬ ‫باز‬ ‫عمودی‬.
‫است‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ماندند‬ ‫و‬ ‫حفار‬ ‫رشته‬ ‫از‬ ‫قسمتی‬ ‫بریدن‬ ‫دیگر‬ ‫نمونه‬.‫اگر‬
‫ماند‬ ‫باالی‬ ‫میتوان‬ ‫نشد‬ ‫حاصل‬ ‫موفقیتی‬ ‫گیری‬ ‫مانده‬ ‫عملیات‬ ‫در‬‫پر‬ ‫را‬ ‫ه‬
‫و‬ ‫دور‬ ‫و‬ ‫منحرف‬ ‫ان‬ ‫شده‬ ‫کور‬ ‫قسمت‬ ‫باالی‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫سیمان‬ ‫از‬
‫نمود‬ ‫هدایت‬ ‫نفتی‬ ‫مخزن‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫دیگری‬ ‫جهت‬ ‫در‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 336

337. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫پاره‬
‫سازند‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫چاه‬ ‫اندازه‬ ‫نگهداری‬‫کار‬ ‫میشوند‬ ‫حفر‬ ‫نمکی‬ ‫های‬
‫است‬ ‫مشکلی‬ ‫بسیار‬.‫چاه‬ ‫این‬ ‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫اگر‬‫از‬ ‫شده‬ ‫تهیه‬ ‫گل‬ ‫ها‬‫اب‬
‫د‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫دیواره‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫طبقات‬ ‫نمک‬ ‫اب‬ ‫برود‬ ‫بکار‬ ‫شیرین‬‫خود‬ ‫ر‬
‫میشود‬ ‫گشاد‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫حل‬.‫است‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫مشکل‬ ‫این‬ ‫میتوان‬ ‫اگرچه‬‫فاده‬
‫گل‬ ‫از‬‫لوله‬ ‫نشاندن‬ ‫اما‬ ‫نمود‬ ‫رفع‬ ‫حدودی‬ ‫تا‬ ‫روغنی‬ ‫و‬ ‫اشباع‬ ‫های‬‫های‬
‫الیه‬ ‫در‬ ‫جداری‬‫دارد‬ ‫زیادی‬ ‫خطرات‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬ ‫نمکی‬ ‫های‬.‫انحراف‬ ‫با‬
‫گنب‬ ‫برامدگی‬ ‫کنار‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫عبور‬ ‫یعنی‬ ‫نمکی‬ ‫گنبد‬ ‫زدن‬ ‫دور‬ ‫و‬ ‫چاه‬‫د‬
‫گرفتاری‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫شدن‬ ‫گشاد‬ ‫مشکل‬ ‫میتوان‬‫جد‬ ‫رشته‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬‫اری‬
‫نمود‬ ‫رفع‬ ‫را‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 337

339. ‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫بهتر‬ ‫شکل‬ ‫که‬ ‫میدهد‬ ‫نشان‬ ‫تجربه‬‫از‬ ‫یکی‬ ‫با‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬3‫طرح‬
‫میکند‬ ‫مطابقت‬ ‫انحراف‬ ‫اصلی‬.‫مشخص‬ ‫انحرافی‬ ‫طرح‬ ‫یک‬ ‫انتخاب‬‫در‬
‫ساده‬ ‫کار‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫حفاری‬ ‫برنامه‬‫ع‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫نیست‬ ‫ای‬‫وامل‬
‫زمین‬ ‫ساختار‬ ‫درباره‬ ‫موجود‬ ‫اطالعات‬ ‫نظیر‬ ‫دارد‬ ‫مختلفی‬ ‫و‬ ‫پیچیده‬
‫ه‬ ‫بین‬ ‫فاصله‬ ‫و‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫کل‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫منطقه‬ ‫شناسی‬‫دفها‬.
‫نوع‬ ‫طرح‬1:‫و‬ ‫میشود‬ ‫خم‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫نزدیکی‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬
‫انج‬ ‫تا‬ ‫میشود‬ ‫کوشش‬ ‫آن‬ ‫انحراف‬ ‫زاویه‬ ‫داشن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫با‬ ‫سپس‬‫که‬ ‫ا‬
‫شود‬ ‫حفر‬ ‫هدف‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫مستقیم‬ ‫بطور‬ ‫است‬ ‫ممکن‬.‫ر‬ ‫این‬ ‫در‬‫وش‬
‫انحراف‬ ‫زاویه‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫مسیر‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫و‬ ‫رانده‬ ‫چاه‬ ‫منحنی‬ ‫قسمت‬ ‫زیر‬ ‫تا‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫شد‬ ‫ساخته‬
‫میشود‬ ‫سیمان‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 339

340. ‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬
‫بکار‬ ‫مشخص‬ ‫حفاری‬ ‫برنامه‬ ‫دو‬ ‫برای‬ ‫چاه‬ ‫عمق‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫طرح‬ ‫این‬
‫میرود‬.‫یا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عمیق‬ ‫نیمه‬ ‫چاههای‬ ‫در‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫کاربرد‬ ‫مورد‬ ‫یک‬
‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫تنها‬ ‫اینکه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نداشته‬ ‫جداره‬ ‫میانی‬ ‫رشته‬ ‫به‬ ‫احتیاج‬‫نفتی‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫قابل‬.‫د‬ ‫میتوان‬ ‫همچنین‬ ‫را‬ ‫طرح‬ ‫این‬‫ر‬
‫دارند‬ ‫الزم‬ ‫زیادی‬ ‫افقی‬ ‫جابجایی‬ ‫که‬ ‫برد‬ ‫بکار‬ ‫عمیقی‬ ‫چاههای‬.‫ای‬ ‫در‬‫ن‬
‫چاه‬‫عمق‬ ‫تا‬ ‫چاه‬ ‫منحنی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫میانی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫عمیق‬ ‫های‬
‫میشود‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫رانده‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬.‫میان‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫کفشک‬ ‫زیر‬ ‫در‬‫ی‬
‫گردید‬ ‫خواهد‬ ‫حفظ‬ ‫نهایی‬ ‫عمق‬ ‫تا‬ ‫چاه‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫انحراف‬ ‫زاویه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 340

341. ‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 341

342. ‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬
‫نوع‬ ‫طرح‬2:‫میشود‬ ‫خم‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫نزدیکی‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬.‫پس‬
‫حفاری‬ ‫میشود‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫رانده‬ ‫سطحی‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫چاه‬ ‫شدن‬ ‫خم‬ ‫از‬
‫می‬ ‫ادامه‬ ‫انحرافی‬ ‫مسیر‬ ‫در‬ ‫چاه‬‫ادامه‬ ‫نهایی‬ ‫عمق‬ ‫تا‬ ‫جابجایی‬ ‫تا‬ ‫یابد‬
‫مییابد‬.‫جدار‬ ‫رشته‬ ‫که‬ ‫میرود‬ ‫بکار‬ ‫مناطقی‬ ‫عمیق‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫طرح‬ ‫این‬‫ی‬
‫لزو‬ ‫غیره‬ ‫و‬ ‫نمک‬ ‫آب‬ ‫جریان‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫وجود‬ ‫مشکل‬ ‫چون‬ ‫عللی‬ ‫به‬ ‫میانی‬‫ما‬
‫شود‬ ‫نشانده‬ ‫باید‬.‫مخزن‬ ‫چند‬ ‫میدانهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫میدهد‬ ‫امکان‬ ‫طرح‬ ‫این‬‫با‬ ‫ه‬
‫چاه‬ ‫فاصله‬ ‫بیشتری‬ ‫دقت‬‫شود‬ ‫تنظیم‬ ‫نهایی‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 342

343. ‫طرح‬‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫های‬
‫نوع‬ ‫طرح‬3:‫زاویه‬ ‫ان‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫خمش‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬
‫میشود‬ ‫داشته‬ ‫نگاه‬ ‫ثابت‬ ‫هدف‬ ‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫چاه‬.‫به‬ ‫نسبت‬ ‫طرح‬ ‫این‬
‫طرح‬‫مورد‬ ‫هدف‬ ‫افقی‬ ‫جایجایی‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫نسبتا‬ ‫خمش‬ ‫زاویه‬ ‫دیگر‬ ‫های‬
‫باشد‬ ‫کوتاهتر‬ ‫نسبتا‬ ‫باید‬ ‫عمودی‬ ‫خط‬ ‫از‬ ‫نظر‬.‫معموال‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬
‫نمیشود‬ ‫پوشانده‬ ‫جداری‬ ‫رشته‬ ‫بوسیله‬ ‫چاه‬ ‫خمیده‬ ‫قسمت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 343

344. .1‫چاه‬ ‫در‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬.‫سازندگی‬ ‫قرارگاه‬
‫االنبیا‬ ‫خاتم‬.‫شش‬ ‫تا‬ ‫یک‬ ‫صفحات‬ ‫روحی‬ ‫عباس‬

346. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219072،‫زاده‬ ‫فتحعلی‬ ،‫مصطفی‬ ،Heynumad@yahoo.Com

347. 1.‫کاربرد‬‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
1.1‫مکان‬‫دسترسی‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫های‬
1.2‫نقطه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫چند‬ ‫حفر‬
1.3‫اصلی‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫فرعی‬
1.4‫کمکی‬ ‫چاه‬
1.5‫نمکی‬ ‫گنبد‬ ‫حفاری‬
1.6‫چاه‬‫افقی‬ ‫های‬
2.‫چاه‬ ‫انواع‬‫انحرافی‬ ‫های‬
2.1‫دار‬ ‫ادامه‬ ‫سازی‬ ‫زاویه‬ ‫با‬ ‫چاه‬
2.2‫زاویه‬ ‫وحفظ‬ ‫ساخت‬ ‫با‬ ‫چاه‬
2.3‫ساختار‬ ‫با‬ ‫چاه‬S‫شکل‬

349. ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬ ‫مختلف‬ ‫موارد‬
‫الف‬)‫مکان‬‫دسترسی‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫های‬
‫نقطه‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫هدف‬ ‫مواقع‬ ‫بعضی‬‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬‫بسیار‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫عمودی‬ ‫دسترسی‬
‫می‬ ‫مشکل‬‫باشد‬.‫ن‬ ‫مورد‬ ‫هدف‬ ‫به‬ ‫انحرافی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫مجبوریم‬ ‫مواقعی‬ ‫چنین‬ ‫در‬‫ظر‬
‫برسیم‬( .‫شکل‬1)
‫ب‬)‫نقطه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫چند‬ ‫حفر‬
‫ی‬ ‫نصب‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫طوری‬ ‫به‬ ‫دریاست‬ ‫در‬ ‫نقطه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫حفر‬ ‫کاربرد‬ ‫بیشترین‬‫سکو‬ ‫ک‬
‫می‬ ‫دریا‬ ‫در‬‫کرد‬ ‫حفر‬ ‫سکو‬ ‫همان‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫انحرافی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫چند‬ ‫توان‬.‫علت‬
‫هزینه‬ ‫آوردن‬ ‫پائین‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫انجام‬‫می‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫باشد‬( .‫شکل‬2)
‫ج‬)‫اصلی‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫فرعی‬
‫کنیم‬ ‫منحرف‬ ‫خود‬ ‫اصلی‬ ‫مسیر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫مجبوریم‬ ‫دالیلی‬ ‫به‬ ‫مواقع‬ ‫بعضی‬.‫ی‬‫از‬ ‫کی‬
‫چ‬ ‫شدن‬ ‫مسدود‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫یابی‬ ‫مانده‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫موفقیت‬ ‫عدم‬ ‫دالیل‬ ‫این‬‫اه‬
‫می‬‫می‬ ‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫گذاری‬ ‫پالگ‬ ‫مانع‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫و‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫ادامه‬ ‫انحرافی‬ ‫مسیر‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬‫یابد‬( .‫شکل‬3)
‫می‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬ ‫موارد‬ ‫دیگر‬ ‫ذکر‬ ‫از‬ ‫جا‬ ‫کمبود‬ ‫علت‬ ‫به‬‫گردد‬.
‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 349‫بهار‬93

350. ‫چاه‬‫آن‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫مورد‬ ‫در‬‫این‬ ‫ذکر‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬
‫حف‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ضروری‬ ‫نکته‬‫ر‬
‫چاه‬‫صد‬ ‫چند‬ ‫ابتدا‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬
‫حفر‬ ‫قائم‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫اولیه‬ ‫متر‬
‫و‬ ‫کرده‬‫انحراف‬ ‫نقطه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫سپس‬
‫می‬ ‫شروع‬ ‫چاه‬‫شود‬.‫شروع‬ ‫برای‬
‫وسیله‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫انحراف‬‫نام‬ ‫به‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫مهارکننده‬‫کنند‬.
‫سخت‬ ‫بسیار‬ ‫فلزی‬ ‫قطعه‬ ‫این‬
‫دار‬ ‫جهت‬ ‫لبه‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫همراه‬
‫می‬‫باشد‬.‫پای‬ ‫ابتدا‬ ‫وسیله‬ ‫این‬‫ین‬
‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫مناسب‬ ‫ودرجهت‬ ‫رفته‬‫ه‬
‫مته‬ ‫سپس‬‫رف‬ ‫پایین‬ ‫کوچکی‬ ‫ی‬‫و‬ ‫ته‬
‫جهت‬ ‫در‬ ‫کم‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫چاهی‬ ‫حفر‬ ‫با‬
‫آغاز‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫کننده‬ ‫مهار‬ ‫لبه‬
‫می‬‫کنند‬.
‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 350‫بهار‬93

351. ‫چاه‬ ‫انواع‬‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫انحرافی‬ ‫های‬:
2-‫زاویه‬ ‫وحفظ‬ ‫ساخت‬ ‫با‬ ‫چاه‬:
‫نقطه‬ ‫از‬ ‫حفاری‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫ی‬
‫نقطه‬ ‫یک‬ ‫تا‬ ‫سازی‬ ‫زاویه‬ ‫آغاز‬‫ی‬
‫زاویه‬ ‫ساخت‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫مشخص‬
(‫دایره‬ ‫محیط‬ ‫روی‬‫قطاع‬ ‫ای‬)‫از‬ ‫و‬
‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫نقطه‬ ‫آن‬‫در‬ ‫هدف‬ ‫ی‬
‫ادامه‬ ‫مستقیم‬ ‫خط‬ ‫یک‬ ‫امتداد‬
‫می‬‫یابد‬( .‫شکل‬8)
‫دیگ‬ ‫ذکر‬ ‫از‬ ‫جا‬ ‫کمبود‬ ‫علت‬ ‫به‬‫ر‬
‫می‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬ ‫موارد‬‫گردد‬.
1-‫دار‬ ‫ادامه‬ ‫سازی‬ ‫زاویه‬ ‫با‬ ‫چاه‬:
‫آغاز‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ ،‫چاه‬ ‫نوع‬ ‫دراین‬
‫هدف‬ ‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫سازی‬ ‫زاویه‬
‫محیط‬ ‫روی‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬
‫دایره‬‫ادامه‬ ‫قطاع‬ ‫یک‬ ‫شکل‬ ‫ای‬
‫می‬‫یابد‬( .‫شکل‬7)
‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 351‫بهار‬93

352. ‫ساختار‬ ‫با‬ ‫چاه‬S‫شکل‬:
‫ساختار‬ ‫با‬ ‫چاه‬S
‫شکل‬:،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬
‫به‬ ‫انحرافی‬ ‫حفاری‬
‫زاویه‬ ‫ساخت‬ ‫صورت‬
‫در‬ ‫سپس‬ ‫شده‬ ‫شروع‬
‫مستقیم‬ ‫خط‬ ‫امتداد‬
‫می‬ ‫ادامه‬‫به‬ ‫تا‬ ‫یابد‬
‫نقطه‬‫اندازی‬ ‫زاویه‬ ‫ی‬
‫می‬‫رسد‬.‫نقطه‬ ‫این‬ ‫از‬
‫انحراف‬ ‫جهت‬ ‫بعد‬ ‫به‬
‫ساخت‬ ‫حالت‬ ‫برعکس‬
‫می‬ ‫زاویه‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 352

353. ‫کاربرد‬ ‫شکل‬‫انحرافی‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 353

354. ‫کاربرد‬ ‫شکل‬‫انحرافی‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 354

355. .11.،‫تهران‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬ ،‫کاوه‬ ،‫زاده‬ ‫ابراهیم‬1391
‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫صفحات‬:161-168
‫فصل‬8

357. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219168‫اسددیزاوندی‬ ‫حمید‬hamid164@ymail.Com

358. 1.‫مقدمه‬
2.‫حفاری‬ ‫حین‬ ‫مشکالت‬
3.‫آن‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬
4.‫روش‬‫هرزروی‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫های‬
5.‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫کردن‬ ‫گیر‬ ‫دالیل‬
6.‫کلیدی‬ ‫جا‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫شدید‬ ‫انحراف‬
7.Key Set Wiper
8.‫منابع‬

359. ‫مقدمه‬
‫حفاری‬ ‫مشکالت‬:
‫شویم‬ ‫مواجه‬ ‫زیادی‬ ‫مشکالت‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫هنگام‬‫که‬
‫را‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫مهمی‬ ‫نقش‬ ‫مشکالت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫روش‬‫بر‬
‫دارد‬ ‫عهده‬.‫پاره‬ ‫رعایت‬ ‫با‬‫می‬ ‫موقع‬ ‫به‬ ‫العمل‬ ‫عکس‬ ‫و‬ ‫نکات‬ ‫از‬ ‫ای‬‫ا‬ ‫توان‬‫ز‬
‫وق‬ ‫احتمال‬ ‫حداقل‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫جلوگیری‬ ‫مشکالت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫وقوع‬‫وع‬
‫داد‬ ‫کاهش‬ ‫را‬ ‫آن‬.‫مشک‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫صحیح‬ ‫مقابله‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫تعلل‬ ‫عکس‬ ‫بر‬‫الت‬
‫هزینه‬ ‫و‬ ‫خسارات‬‫منجر‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫گاهی‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫زیادی‬ ‫های‬
‫گردد‬ ‫چاه‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫به‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 359

360. ‫حفاری‬ ‫حین‬ ‫مشکالت‬
‫چاه‬ ‫فوران‬
‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬
‫لوله‬ ‫کردن‬ ‫گیر‬‫ها‬
‫ماندن‬Fish‫چاه‬ ‫درون‬
‫چاه‬ ‫دیواره‬ ‫ریزش‬
Surge & Swab Pressueres
Balled Up‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫و‬ ‫مته‬ ‫شدن‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 360

361. ‫آن‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫روی‬ ‫هرز‬
‫گل‬ ‫رفتن‬ ‫هدر‬ ‫گل‬ ‫هرزروی‬
‫سازند‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫حفاری‬
‫می‬‫صافات‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫نباید‬ ‫و‬ ‫باشد‬
(Filter Losses)‫از‬ ‫که‬ ‫گل‬
‫است‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫آب‬ ‫رفتن‬ ‫دست‬
‫کرد‬ ‫اشتباه‬.‫همه‬ ‫هرزروی‬ ‫در‬
‫ف‬ ‫و‬ ‫پیوسته‬ ‫فاز‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ‫ترکیبات‬‫نا‬ ‫از‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫بدرون‬ ‫پیوسته‬‫رود‬.
‫دو‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫عامل‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫هرزروی‬
‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫دسته‬‫شود‬:
1.‫طبیعی‬ ‫هرزروی‬(Natural
Losses)
2.‫ثانویه‬ ‫یا‬ ‫القایی‬ ‫هرزروی‬
(Induced Losses)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 361

362. ‫روش‬‫هرزروی‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫های‬
‫الف‬)‫از‬ ‫استفاده‬Lcm Pill:
‫گذاشتن‬ ‫با‬ ‫توان‬ ‫می‬(Spot)‫پیل‬
Lcm‫منطقه‬ ‫در‬‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ای‬
‫را‬ ‫ان‬ ‫مقدار‬ ،‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫هرزروی‬
‫برد‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫کامال‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫کاهش‬.
‫ب‬)‫پالگ‬ ‫مگنست‬ ‫از‬ ‫استفاده‬:
‫به‬ ‫هرزروی‬ ‫شدت‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬
‫با‬ ‫نتوان‬ ‫که‬ ‫باشد‬Lcm Pill‫را‬ ‫آن‬
‫استفاده‬ ‫مگنست‬ ‫از‬ ‫نمو‬ ‫کنترل‬
‫می‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 362

363. ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫کردن‬ ‫گیر‬ ‫دالیل‬
‫رشته‬ ‫کردن‬ ‫گیر‬ ‫عمده‬ ‫دالیل‬
‫حفاری‬:
1.‫چاه‬ ‫شدید‬ ‫انحراف‬(Dog leg)
‫کلیدی‬ ‫جا‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬(Key Seat)
2.Differntial sticking
3.‫چاه‬ ‫قطر‬ ‫شدن‬ ‫کم‬
4.‫شیل‬ ‫ریزش‬ ‫تورم‬‫ها‬
5.‫خرده‬ ‫شدن‬ ‫جمع‬‫حفاری‬ ‫های‬
‫لوله‬ ‫اطراف‬ ‫در‬‫ها‬
6.‫گل‬ ‫شدید‬ ‫هرزروی‬(Lost
Circulation)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 363

364. ‫کلیدی‬ ‫جا‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫شدید‬ ‫انحراف‬
‫لوله‬ ‫گیر‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫وجود‬ ‫ها‬Dog leg(‫پاسگی‬-‫چاه‬ ‫شدید‬ ‫انحراف‬
‫اصلی‬ ‫مسیر‬ ‫از‬)‫محل‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫است‬‫جا‬ ‫ها‬
‫کلیدی‬(Key seat)‫شود‬ ‫ایجاد‬.‫نمی‬‫حین‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫ادعا‬ ‫توان‬
‫نمی‬ ‫پدید‬ ‫انحراف‬ ‫گونه‬ ‫هیچ‬ ‫مستقیم‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫حفاری‬‫عوامل‬ ‫آید‬
‫ج‬ ‫ناگهانی‬ ‫تغییر‬ ،‫مته‬ ‫روی‬ ‫وزن‬ ‫ناگهانی‬ ‫تغییر‬ ‫همچون‬ ‫مختلفی‬‫نس‬
‫مس‬ ‫مسیر‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫انحراف‬ ‫باعث‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫سازند‬ ‫شیب‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫سازند‬‫تقیم‬
‫گردد‬ ‫خود‬.‫پیش‬ ‫حادی‬ ‫مشکل‬ ‫باشد‬ ‫مجاز‬ ‫حد‬ ‫در‬ ‫انحراف‬ ‫میزان‬ ‫اگر‬
‫نمی‬‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫شود‬ ‫بیشتر‬ ‫مجاز‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫انحراف‬ ‫میزان‬ ‫اگر‬ ‫اما‬ ‫آید‬
Dog leg‫می‬ ‫چاه‬ ‫در‬‫شود‬.‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫انحراف‬ ‫خطر‬Dog leg‫در‬
‫قسمت‬‫قسمت‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫چاه‬ ‫باالی‬ ‫های‬‫می‬ ‫آن‬ ‫تر‬ ‫عمیق‬ ‫های‬‫باشد‬.‫ب‬‫ا‬
‫لوله‬ ‫چاه‬ ‫شدن‬ ‫تر‬ ‫عمیق‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫ادامه‬‫به‬ ‫دارند‬ ‫تمایل‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫حالت‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 364

365. ‫شاغولی‬(‫عمودی‬)‫لوله‬ ‫تماس‬ ‫باعث‬ ‫مساله‬ ‫این‬ ‫آید‬ ‫در‬‫با‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫باالیی‬ ‫قسمت‬(Upper Side)‫نقاط‬ ‫در‬Dog leg‫می‬‫به‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫ایجاد‬ ‫کلیدی‬ ‫جا‬ ‫حفره‬ ‫نقاط‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫چرخش‬ ‫و‬ ‫زمان‬ ‫مرور‬
‫می‬‫لوله‬ ‫باال‬ ‫لوله‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫گردد‬‫پایدارکنند‬ ‫یا‬ ‫وزنه‬ ‫های‬‫ه‬‫به‬ ‫ها‬
‫د‬ ‫دارند‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫بقیه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬ ‫قطر‬ ‫آنکه‬ ‫دلیل‬‫حفره‬ ‫ر‬
‫می‬ ‫گیر‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬‫افتند‬.‫لوله‬ ‫نباید‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫ب‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬‫اال‬
‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫کشید‬Kay Seat‫می‬ ‫گرفتار‬‫در‬ ‫تنها‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫شوند‬
‫لوله‬ ‫به‬ ‫پایین‬ ‫جهت‬‫خارج‬ ‫کلیدی‬ ‫جا‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫ساخت‬ ‫وارد‬ ‫شک‬ ‫و‬ ‫نیرو‬ ‫ها‬
‫شوند‬.‫لوله‬ ‫گیر‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫و‬ ‫جاکلیدی‬ ‫کردن‬ ‫برطرف‬ ‫برای‬‫در‬ ‫ها‬‫باالی‬
‫لوله‬‫از‬ ‫وزنه‬ ‫های‬Key Seat Wiper‫جهت‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تراشنده‬ ،
‫تراش‬Key Seat‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 365

366. Key Seat Wiper:
‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫زمانی‬ ‫وسیله‬ ‫این‬‫ک‬ ‫رود‬‫ه‬
‫جاکلیدی‬ ،‫چاه‬ ‫در‬ ‫شود‬ ‫احساس‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫درست‬.‫باال‬ ‫وسیله‬ ‫این‬‫ی‬
‫لوله‬‫لوله‬ ‫زیر‬ ‫و‬ ‫وزنی‬ ‫های‬‫های‬
‫می‬ ‫نصب‬ ‫حفاری‬‫شود‬.‫آن‬ ‫قطر‬
‫حدود‬1/4‫تا‬1/2‫لوله‬ ‫از‬‫های‬
‫یک‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بیشتر‬ ‫وزنی‬
‫قفل‬ ‫مندرل‬ ‫روی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آستری‬
‫نقطه‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫و‬ ‫شده‬‫گیر‬ ‫ی‬
‫می‬‫رسد‬،‫می‬ ‫آزاد‬ ‫آستری‬‫و‬ ‫شود‬
‫می‬‫پای‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫چرخش‬ ‫با‬ ‫توان‬‫ین‬
‫ها‬ ‫لوله‬ ‫کردن‬،‫درست‬ ‫جاکلیدی‬
‫است‬ ‫شده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 366

367. .1‫صفحات‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫الکترونیکی‬ ‫کتاب‬(751-768)
2.‫حفاری‬ ‫اصول‬ ‫کتاب‬

369. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890218889،‫بیات‬ ،‫سامان‬ ،saman. bayat71@yahoo.Com

370. 1.‫سنگی‬ ‫مکانیکی‬ ‫عوامل‬
2.‫مدل‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫تحقیق‬ ‫اجراى‬ ‫روش‬

372. ‫سنگ‬ ‫مکانیک‬ ‫عوامل‬ ‫مهمترین‬
‫ح‬ ‫اطالعات‬ ‫آنالیز‬ ‫هنگام‬ ‫سنگى‬ ‫مکانیک‬ ‫عوامل‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫یکى‬،‫فارى‬
‫است‬ ‫سنگ‬ ‫نشده‬ ‫محصور‬ ‫فشارى‬ ‫مقاومت‬.‫مختلفى‬ ‫روشهاى‬
‫براىمحاسبه‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫حفارى‬ ‫مسیر‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫عامل‬ ‫این‬.‫در‬ ‫موارد‬ ‫بیشتر‬ ‫در‬
‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫روش‬ ‫کننده‬ ‫تعیین‬ ‫اطالعات‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬.‫نف‬ ‫نرخ‬‫در‬ ‫وذ‬
‫می‬ ‫را‬ ‫سازند‬‫سن‬ ‫خردکردن‬ ‫براى‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫انرژى‬ ‫مدل‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫توان‬‫گ‬
‫کرد‬ ‫بینى‬ ‫پیش‬ ‫مته‬ ‫زیر‬ ‫در‬.‫م‬ ‫نیروى‬ ‫مستقیم‬ ‫تأثیر‬ ‫علت‬ ‫به‬‫نیاز‬ ‫ورد‬
‫ی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ،‫مته‬ ‫مقابل‬ ‫از‬ ‫سنگ‬ ‫انتقال‬ ‫و‬ ‫خردکردن‬ ‫براى‬‫از‬ ‫کى‬
‫می‬ ‫شناخته‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫نفوذ‬ ‫سرعت‬ ‫تخمین‬ ‫روشهاى‬ ‫مؤثرترین‬‫شود‬.
‫سال‬ ‫در‬1965‫محاس‬ ‫رابطه‬ ‫ازاین‬ ‫را‬ ‫ویژه‬ ‫مکانیکى‬ ‫انرژى‬ ‫مقدار‬ ‫تیل‬‫به‬
‫کرد‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 372

373. ‫ویژه‬ ‫مکانیکى‬ ‫انرژى‬
‫سال‬ ‫در‬1992‫به‬ ‫فیر‬ ‫و‬ ‫پسیر‬
‫ب‬ ‫عاملى‬ ‫گشتاور‬ ‫ارتباط‬ ‫منظور‬‫نام‬ ‫ه‬
‫ضریب‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مته‬ ‫ویژه‬ ‫اصطکاک‬
‫کردند‬ ‫معرفى‬ ‫مته‬ ‫وزن‬ ‫از‬ ‫تابعى‬.
‫برای‬ ‫کلی‬ ‫رابطه‬ ‫نتیجه‬ ‫ودر‬MSE
‫آمد‬ ‫بدست‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 373

374. ‫سنگ‬ ‫حفارى‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬
‫مکانیکی‬ ‫انرژی‬ ‫مفهوم‬ ‫چه‬ ‫اگر‬
‫جمله‬ ‫هیچ‬ ‫گیرنده‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫ویژه‬‫ا‬ ‫ای‬‫ز‬
‫مشاهد‬ ‫اما‬ ‫نیست‬ ‫مته‬ ‫هیدرولیک‬‫ه‬
‫می‬‫ویژه‬ ‫انرژی‬ ‫کاهش‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫م‬ ‫هیدرولیک‬ ‫وبهبود‬ ‫مکانیکی‬‫ته‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫حفاری‬ ‫کیفیت‬‫یاب‬‫د‬.
‫تیل‬ ‫معادله‬ ‫تصحیح‬ ‫بنابراین‬
‫جمله‬ ‫افزودن‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫واصالح‬
‫عوامل‬ ‫زمان‬ ‫هم‬ ‫مته‬ ‫هیدرولیک‬
‫در‬ ‫را‬ ‫وهیدرولیکی‬ ‫مکانیکی‬
‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫دخیل‬ ‫مته‬ ‫عملکرد‬.
‫عنو‬ ‫به‬ ‫سنگ‬ ‫حفاری‬ ‫ویژه‬ ‫انرژی‬‫ان‬
‫حفاری‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫کار‬ ‫مقدار‬
‫از‬ ‫سنگ‬ ‫حجم‬ ‫واحد‬ ‫یک‬ ‫وانتقال‬
‫مقابل‬
‫وازاین‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫درنظر‬ ‫مته‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫رابطه‬‫شود‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 374

375. ‫سازی‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬
‫ب‬ ‫میتواند‬ ‫همچنین‬ ‫رابطه‬ ‫این‬‫راى‬
‫حین‬ ‫در‬ ‫حفارى‬ ‫عوامل‬ ‫اصالح‬
‫مکانیک‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫عملیات‬
‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫سنگ‬.
‫حفارى‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬ ‫که‬ ‫ازآنجایى‬
‫ارتباط‬ ‫آن‬ ‫مقاومت‬ ‫با‬ ‫سنگ‬
‫ن‬ ‫سنگ‬ ‫مقاومت‬ ‫داردو‬ ‫مستقیم‬‫یز‬
‫د‬ ‫سازى‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫مستقیم‬‫ر‬
‫عامل‬ ‫این‬ ،‫است‬ ‫متناسب‬ ‫سازند‬
‫ت‬ ‫بینى‬ ‫پیش‬ ‫براى‬ ‫میتواند‬‫غییرات‬
‫جهتدار‬ ‫چاههاى‬ ‫در‬ ‫سگدست‬
‫باشد‬ ‫بسیارسودمند‬.‫دس‬ ‫به‬ ‫با‬‫ت‬
‫ویژه‬ ‫انرژى‬ ‫بین‬ ‫رابطه‬ ‫آوردن‬
،‫سگدست‬ ‫و‬ ‫سنگ‬ ‫حفارى‬
‫می‬‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ‫بیشترین‬ ‫توان‬
‫سنگ‬ ‫جنس‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫سازى‬
‫کرد‬ ‫محاسبه‬ ‫را‬ ‫موردنظر‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 375

377. ‫حف‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫سگدست‬ ‫نمودار‬‫ارى‬
‫شکل‬-2‫نمودار‬
‫سگدست‬ ‫تغییرات‬‫را‬
‫مقادیر‬ ‫حسب‬ ‫بر‬
‫حفارى‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬
‫براى‬ ‫سنگ‬3‫حلقه‬
‫مىدهد‬ ‫نشان‬ ‫چاه‬.
‫کاهش‬ ‫با‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬
‫ویژه‬ ‫انرژى‬ ‫میزان‬
‫نرمى‬ ،‫سنگ‬ ‫حفارى‬
‫شده‬ ‫بیشتر‬ ‫سازند‬‫و‬
‫دلی‬ ‫به‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫ل‬
‫مداوم‬ ‫شدن‬ ‫شسته‬
‫مته‬ ‫زیر‬ ‫سازى‬ ‫زاویه‬
‫صور‬ ‫کمترى‬ ‫نرخ‬ ‫با‬‫ت‬
‫می‬‫گیرد‬.
‫نفت‬ ‫میدان‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫نمودار‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫ى‬
‫یا‬ ‫سنگ‬ ‫مقاومت‬ ‫از‬ ‫اى‬ ‫بهینه‬ ‫بازه‬ ‫همواره‬
‫زاوی‬ ‫بهبود‬ ‫براى‬ ‫سنگ‬ ‫حفارى‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬‫ه‬
‫دار‬ ‫جهت‬ ‫حفارى‬ ‫کیفیت‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫سازى‬
‫دارد‬ ‫وجود‬.‫نیز‬ ‫نمودار‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫عالوه‬ ‫به‬
‫می‬‫حص‬ ‫قابل‬ ‫سگدست‬ ‫بیشترین‬ ‫توان‬‫ول‬
‫اورد‬ ‫بدست‬ ‫خاص‬ ‫میدان‬ ‫آن‬ ‫رادر‬ ‫درحفاری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 377

378. ‫انر‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫سگدست‬ ‫معادله‬‫ژى‬
‫سنگ‬ ‫حفارى‬ ‫ویژه‬
‫شکل‬ ‫نمودار‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬-2‫نرژى‬ ‫با‬ ‫سنگهایى‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مشخص‬
‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫سنگ‬ ‫حفارى‬ ‫ویژه‬Kpsi650‫جهتدار‬ ‫ههاى‬ ‫چا‬ ‫طراحى‬ ‫براى‬
‫نیستند‬ ‫مناسب‬ ‫زیاد‬ ‫سگدست‬.‫ه‬ ‫چا‬ ‫طراحى‬ ‫فاز‬ ‫در‬ ‫میتواند‬ ‫مطلب‬ ‫این‬‫هاى‬
‫باشد‬ ‫شایانى‬ ‫کمک‬ ‫مخزن‬ ‫جامع‬ ‫مطالعه‬ ‫در‬ ‫جهتدار‬.
‫ازن‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫سنگ‬ ‫حفارى‬ ‫ویژه‬ ‫انرژى‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫سگدست‬ ‫معادله‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬‫مودار‬
‫شکل‬-2‫می‬ ‫نشان‬ ‫شده‬ ‫استخراج‬‫دهد‬:
‫ورابطه‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬DSE‫نفوذهاى‬ ‫نرخ‬ ‫در‬ ‫سگدست‬ ‫تغییرات‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫مختلف‬.‫ح‬ ‫اصلى‬ ‫عومل‬ ‫تأثیر‬ ‫آنالیز‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫بر‬ ‫فارى‬
‫براى‬ ‫میانگین‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫مقادیر‬ ،‫چاه‬ ‫سگدست‬3‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫حلقه‬
‫است‬ ‫شده‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 378

379. ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سگدست‬ ‫تغیرات‬‫نرخ‬
‫درسازند‬ ‫نفوذ‬
‫وزن‬ ‫و‬ ‫دورها‬ ‫در‬ ،‫سازند‬ ‫در‬ ‫نفوذ‬ ‫نرخ‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سگدست‬ ‫تغییرات‬‫شده‬ ‫ل‬ ‫اعما‬ ‫مختلف‬ ‫هاى‬
‫متفاوت‬ ‫هاى‬ ‫مته‬ ‫روى‬klb(15،20،25)‫شد‬ ‫رسم‬.‫سرعت‬ ‫تخمین‬ ‫در‬ ‫نمودارها‬ ‫این‬ ‫کاربرد‬
‫سگدست‬ ‫با‬ ‫جهتدار‬ ‫ههاى‬ ‫چا‬ ‫در‬ ‫حفارى‬‫بهینه‬ ‫و‬ ‫حفارى‬ ‫عملیات‬ ‫آغاز‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫مختلف‬ ‫هاى‬
‫است‬ ‫عملیات‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫حفارى‬ ‫عوامل‬ ‫سازى‬( .‫شکل‬‫های‬3،4،5)
‫شکل‬ ‫نمودار‬ ‫در‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫دقت‬ ‫میزان‬ ‫سنجش‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ،‫مطالعه‬ ‫این‬ ‫بعدى‬ ‫بخش‬ ‫در‬-6
‫است‬ ‫شده‬ ‫ابزارمقایسه‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫سگدست‬ ‫مقادیر‬.‫هم‬ ،‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫که‬ ‫نطور‬ ‫هما‬
‫محاسبه‬ ‫مقادیر‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سرچاه‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫استخراج‬ ‫اطالعات‬ ‫بین‬ ‫مناسبى‬ ‫پوشانى‬‫شده‬
‫می‬ ‫دیده‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫توسط‬‫شود‬.‫می‬ ‫بنابراین‬‫سرچ‬ ‫آنالیز‬ ‫تجهیزات‬ ‫در‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫توان‬‫با‬ ‫اهى‬
‫توس‬ ‫اطالعات‬ ‫گرفتن‬ ‫براى‬ ‫اقدام‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫جهتدار‬ ‫ههاى‬ ‫چا‬ ‫سگدست‬ ‫میزان‬ ‫تخمین‬ ‫هدف‬‫ط‬
‫ابزار‬MWD‫دربازه‬‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫دلخواه‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
‫شکل‬‫های‬3،4،5‫ک‬ ‫میدهند‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫نفوذ‬ ‫نرخ‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سگدست‬ ‫تغیرات‬‫ه‬
‫نمود‬ ‫مشاهده‬ ‫بعدمیتوان‬ ‫درصفحات‬.
‫شکل‬6‫مدل‬ ‫توسط‬ ‫سگدست‬ ‫مقایسه‬DSE‫ابزار‬ ‫با‬MWD‫درچاه‬d‫میدهد‬ ‫نشان‬ ‫را‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 379

380. ‫نمودار‬3‫و‬4
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 380

381. ‫نمودار‬5‫و‬6
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 381

382. ‫حساسیت‬ ‫آنالیز‬
‫تأثی‬ ‫آنالیز‬ ‫به‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫پایانى‬ ‫بخش‬ ‫در‬‫یک‬ ‫هر‬ ‫ر‬
‫عوامل‬ ‫از‬
‫شامل‬ ‫حفارى‬
RPM،ROP،WOB،HIS
‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫مدل‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫سازى‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ‫روى‬
‫پرداخت‬ ‫خواهیم‬ ‫جزء‬ ‫ءبه‬ ‫جز‬ ‫صورت‬ ‫به‬.‫نطور‬ ‫هما‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬-7‫عامل‬ ‫داده‬ ‫نشان‬HIS‫اندکى‬ ‫تأثیر‬
‫نر‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫اما‬ ‫دارد‬ ‫چاه‬ ‫سگدست‬ ‫تغییرات‬ ‫بر‬‫خ‬
‫کاهش‬ ‫حدودى‬ ‫تا‬ ‫سازى‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ،‫گل‬ ‫پمپ‬ ،‫شده‬
‫می‬‫یابد‬.‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سگدست‬ ‫تغییرات‬RPM‫به‬
‫است‬ ‫خطى‬ ‫صورت‬.‫سرعت‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬
‫مى‬ ‫افزایش‬ ‫سازى‬ ‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ‫حفارى‬ ‫رشته‬ ‫چرخش‬
‫یابد‬.‫می‬ ‫را‬ ‫افزایش‬ ‫این‬ ‫توجیه‬‫لرز‬ ‫افزایش‬ ‫توان‬‫و‬ ‫ش‬
‫زاوی‬ ‫ناگهانی‬ ‫تغییرات‬ ‫و‬ ‫حفارى‬ ‫رشته‬ ‫نوسانات‬‫و‬ ‫ه‬
‫کرد‬ ‫بیان‬ ‫آزیموت‬.‫وزن‬ ‫عامل‬ ‫تأثیر‬ ‫خصوص‬ ‫در‬
‫زاویه‬ ‫نرخ‬ ‫ىشود‬ ‫م‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫نطور‬ ‫هما‬ ‫مته‬ ‫روى‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫نیز‬ ‫مته‬ ‫روى‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫سازى‬‫ی‬‫ابد‬
‫حفارى‬ ‫رشته‬ ‫نوع‬ ‫به‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ‫مطلب‬ ‫این‬ ‫که‬
‫دارد‬ ‫بستگى‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 382

383. [2]Pessier،R،C. Fear،M،J. 1992. Quantifying
Common
Drilling Problems with MechanicalSpecific Energy
and
Bit-Specific Coefficient of Sliding Friction. Paper SPE
24584 Presented at the 67th Annual Technical
Conference
and Exhibition،Washington،DC،October 4-7.
[3] Miguel Armenta. 2008. Identifying Inefficient
Drilling
Conditions Using Drilling-Specific Energy. Paper SPE
116667 Presented at Annual Technical Conference
and
Exhibition،Denver،September 2008.
[4]Nygaard،R. Hareland،G. 2008. Prediction of
Directional
Changes in Well Drilling Based on Formation Rock
Strength. Paper ARMA 08-230 Presented at the 42th
US Rock Mechanics Symposium held in San
Francisco،

385. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900228253،‫وکیلی‬ ‫احمد‬ ،Ahmadvakilied@gmail.Com

386. 1-‫مقدمه‬
2-‫گیری‬ ‫مغزه‬
3-‫مغزه‬ ‫آنالیز‬ ‫اهداف‬‫نفتی‬ ‫های‬

388. ‫مقدمه‬
‫داده‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬‫نمونه‬ ‫از‬ ‫آمده‬ ‫بدست‬ ‫های‬‫در‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫های‬
‫برنامه‬‫روش‬ ‫انجام‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫توسعه‬ ،‫چاه‬ ‫تعمیر‬ ‫و‬ ‫تکمیل‬ ‫های‬‫ازدیاد‬ ‫های‬
‫دارند‬ ‫مؤثری‬ ‫بسیار‬ ‫کاربرد‬ ،‫مخازن‬ ‫از‬ ‫برداشت‬.‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫ها‬‫ی‬
‫می‬ ،‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫تخلخل‬ ،‫اشباع‬ ‫درصد‬ ‫به‬ ‫مربوط‬‫می‬ ،‫نفت‬ ‫درصد‬ ‫توان‬‫زان‬
‫ر‬ ‫آنها‬ ‫پراکندگی‬ ‫و‬ ‫سیاالت‬ ‫جریان‬ ‫دبی‬ ‫میزان‬ ،‫چاه‬ ‫در‬ ‫هیدروکربور‬‫در‬ ‫ا‬
‫نمود‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫مخزن‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 388

389. ‫روش‬‫مخازن‬ ‫اطالعات‬ ‫تهیه‬ ‫های‬
‫مناسب‬ ‫ساکن‬ ‫مدل‬ ‫ساخت‬ ‫دقت‬ ،‫مخازن‬ ‫مطالعات‬ ‫در‬(‫زمین‬ ‫مدل‬
‫شناسی‬-‫استاتیک‬ ‫مدل‬)‫اطال‬ ‫کیفی‬ ‫و‬ ‫کمی‬ ‫میزان‬ ‫به‬ ،‫مخزن‬ ‫برای‬‫عات‬
‫می‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫بکارگرفته‬‫سن‬ ‫خصوصیات‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫اطالعات‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫گ‬
‫می‬ ‫برخوردار‬ ‫باالیی‬ ‫اهمیت‬ ‫از‬ ‫مخزن‬‫باشد‬.‫اطالعات‬ ،‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬
‫چاه‬ ‫و‬ ‫نمودارگیری‬ ،‫آزمایشگاه‬ ‫شامل‬ ‫منبع‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫خواص‬
‫می‬ ‫تهیه‬ ‫آزمایی‬‫به‬ ‫مربوط‬ ‫محدودیت‬ ‫و‬ ‫مزیت‬ ‫دارای‬ ‫هریک‬ ‫که‬ ‫گردد‬
‫می‬ ‫خود‬‫باشد‬.‫نمونه‬ ‫روی‬ ،‫آزمایشگاه‬ ‫اطالعات‬‫به‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫های‬
‫می‬ ‫بدست‬ ‫مستقیم‬ ‫صورت‬‫نمونه‬ ‫حجم‬ ‫بودن‬ ‫ناچیز‬ ‫که‬ ‫آیند‬‫نس‬ ‫ها‬‫به‬ ‫بت‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫نتایج‬ ‫آوردن‬ ‫بدست‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫ضعف‬ ‫نقط‬ ،‫مخزن‬ ‫کل‬ ‫حجم‬
‫می‬ ‫آن‬ ‫مزیت‬ ،‫مستقیم‬ ‫آزمایش‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 389

390. ‫نمودارگیری‬ ‫اطالعات‬
‫فوت‬ ‫چند‬ ‫شعاع‬ ‫از‬ ‫متاثر‬ ‫نمودارگیری‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫اطالعات‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫از‬
‫می‬ ‫چاه‬‫از‬ ‫را‬ ‫بیشتری‬ ‫حجم‬ ،‫آزمایشگاه‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ،‫باشند‬‫مخزن‬
‫می‬ ‫دربر‬‫گی‬ ‫اندازه‬ ‫مستقیم‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫اینکه‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫ولی‬ ‫گیرند‬‫و‬ ‫نشده‬ ‫ری‬
‫تخمی‬ ،‫صوت‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫الکتریکی‬ ‫خواص‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫خواص‬ ‫روی‬ ‫از‬‫ن‬
‫می‬ ‫زده‬‫اطمینان‬ ‫جهت‬ ،‫حال‬ ‫همان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫تری‬ ‫پایین‬ ‫دقت‬ ،‫شوند‬
‫می‬ ‫دیگر‬ ‫نمودارهای‬ ‫با‬ ‫تطبیق‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ،‫آنها‬ ‫صحت‬ ‫از‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 390

391. ‫آزمایی‬ ‫چاه‬ ‫اطالعات‬
‫مالحظه‬ ‫قابل‬ ‫حجم‬ ‫از‬ ‫متاثر‬ ،‫آزمایی‬ ‫چاه‬ ‫اطالعات‬‫می‬ ‫مخزن‬ ‫از‬ ‫ای‬‫باشن‬‫د‬
‫مزی‬ ،‫نمودارگیری‬ ‫و‬ ‫آزمایشگاه‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ،‫نظر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬‫قابل‬ ‫ت‬
‫فرض‬ ‫مدل‬ ‫براساس‬ ،‫اطالعات‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫گفتنی‬ ‫اما‬ ‫دارند‬ ‫توجهی‬‫به‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫دست‬‫کار‬ ،‫تاثیر‬ ‫مورد‬ ‫ناحیه‬ ‫متوسط‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫لذا‬ ،‫آیند‬‫برد‬
‫دارند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 391

393. ‫گیری‬ ‫مغزه‬
‫سنگ‬ ‫که‬ ‫موادی‬‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مخازن‬ ‫های‬‫می‬ ،‫دهند‬‫توان‬‫ند‬
‫سنگ‬ ‫تا‬ ‫نشده‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫نرم‬ ‫خیلی‬ ‫مواد‬ ‫از‬‫سنگ‬ ،‫ای‬ ‫ماسه‬ ‫های‬‫های‬
‫سنگ‬ ‫و‬ ‫آهکی‬‫ک‬ ‫تغییر‬ ‫باال‬ ‫چگالی‬ ‫با‬ ‫سختو‬ ‫بسیار‬ ‫دولومت‬ ‫های‬‫نند‬.
‫ب‬ ‫مختلفی‬ ‫مواد‬ ‫توسط‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ،‫ها‬ ‫سنگ‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫ذرات‬‫هم‬ ‫ه‬
‫و‬ ‫کلسیت‬ ،‫سیلیکا‬ ،‫ها‬ ‫آن‬ ‫ترین‬ ‫عمومی‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫شده‬ ‫متصل‬‫رس‬
‫هستند‬.‫ارزیابی‬ ‫مراحل‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،‫شد‬ ‫بیان‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬
‫ارتبا‬ ‫نحوه‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫فیزیکی‬ ‫خواص‬ ‫دانستن‬ ،‫مخزن‬ ‫عملکرد‬‫ط‬
‫هیدروکربن‬ ‫بین‬ ‫متقابل‬‫می‬ ‫سازند‬ ‫با‬ ‫ها‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 393

394. ‫مغزه‬ ‫روی‬ ‫آزمایشگاهی‬ ‫ارزیابی‬
‫تحلیل‬ ‫توسط‬ ،‫سنگ‬ ‫خواص‬ ‫ارزیابی‬‫سن‬ ‫روی‬ ‫که‬ ‫آزمایشگاهی‬ ‫های‬‫گ‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫مغزه‬‫می‬ ‫تعیین‬ ،‫شود‬‫گردد‬.‫مغزه‬‫مخزن‬ ‫ذاخل‬ ‫محیط‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫خارج‬‫فضا‬ ‫حجم‬ ،‫مخزن‬ ‫کل‬ ‫حجم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تغییراتی‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ،‫شود‬‫ی‬
‫سازن‬ ‫ترشوندگی‬ ‫اوقات‬ ‫گاهی‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫سیاالت‬ ‫اشباع‬ ‫درصد‬ ،‫خالی‬،‫د‬
‫می‬ ‫متحمل‬‫شود‬.‫اس‬ ‫ممکن‬ ،‫ها‬ ‫سنگ‬ ‫خواص‬ ‫روی‬ ‫تغییرات‬ ‫این‬ ‫تاثیر‬‫ت‬
‫این‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫متفاوت‬ ،‫زیاد‬ ‫مقادیر‬ ‫تا‬ ‫پوشی‬ ‫چشم‬ ‫قابل‬ ‫مقادیر‬ ‫از‬‫به‬ ‫خود‬
‫آزمایش‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫خواص‬ ‫و‬ ‫سازند‬‫در‬ ‫ها‬
‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 394

395. ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫طریقه‬
‫آزمایش‬‫دهنده‬ ‫نشان‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫طوری‬ ‫باید‬ ،‫شده‬ ‫انجام‬ ‫های‬‫شرایط‬
‫شرایط‬ ‫با‬ ‫تطابق‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫باید‬ ،‫صورت‬ ‫این‬ ‫غیر‬ ‫در‬ ‫باشند‬ ‫مخزن‬،‫مخزن‬
‫آن‬ ‫نتایج‬ ‫روی‬ ‫الزم‬ ‫تصحیح‬‫گیرد‬ ‫صورت‬ ‫ها‬.
‫الیه‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫اطالعاتی‬ ‫آوردن‬ ‫بدست‬ ‫برای‬‫سنگ‬ ‫از‬ ،‫حفاری‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫می‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫یا‬ ‫برداری‬ ‫نمونه‬ ،‫ها‬‫شود‬.‫توخالی‬ ‫مته‬ ‫از‬ ،‫عمل‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬.‫استوانه‬ ،‫حفاری‬ ‫اثر‬ ‫بر‬‫سنگ‬ ‫از‬ ‫ای‬‫ب‬ ‫مته‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫ها‬‫ه‬
‫می‬ ‫رانده‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫طرف‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫مخصوصی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬‫گی‬‫رد‬.
‫آزمایش‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫خارج‬ ‫را‬ ‫مغزه‬ ،‫ها‬ ‫لوله‬ ‫بردن‬ ‫باال‬ ‫از‬ ‫پس‬‫را‬ ‫الزم‬ ‫های‬
‫شده‬ ‫بازیابی‬ ‫مغزه‬ ‫روی‬(Recovered Core)‫می‬ ‫انجام‬‫دهند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 395

397. ‫مغزه‬ ‫آنالیز‬‫نفتی‬ ‫های‬
‫مغزه‬ ‫توصف‬ ،‫ها‬ ‫ترک‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫تعداد‬ ،‫ظاهری‬ ‫وضعیت‬ ‫تعیین‬‫طرق‬ ‫از‬ ‫ها‬
‫نازک‬ ‫مقطع‬ ‫بررسی‬(Thin Section)‫از‬ ‫که‬ ‫توصیف‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ،‫کل‬ ‫در‬ ‫و‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫شناسی‬ ‫زمین‬ ‫دیدگاه‬‫مورد‬ ،‫ها‬ ‫مغزه‬ ‫روی‬ ،‫باشد‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫مطالعه‬‫گیرد‬.‫مر‬ ‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫مخازن‬ ‫مدیریت‬ ‫نیاز‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫بوط‬
‫نم‬ ‫برنامه‬ ،‫چاه‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ،‫مخزن‬ ‫مختلف‬ ‫نواحی‬ ‫خصوصیالت‬ ‫به‬‫ونه‬
‫می‬ ‫تهیه‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫سازندهای‬ ‫سنگ‬ ‫از‬ ‫گیری‬‫گردد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 397

398. ‫روش‬‫مغزه‬ ‫آنالیز‬ ‫های‬‫نفتی‬ ‫های‬
‫آزمایش‬ ‫عمده‬ ‫روش‬ ‫دو‬ ‫اصوال‬ ،‫آزمایشگاه‬ ‫در‬‫مغزه‬ ‫تحلیل‬ ‫های‬(Core
Analysis Test)‫فیزیکی‬ ‫خصوصیات‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬
‫نمونه‬ ‫روی‬ ،‫مخزن‬ ‫سنگ‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫ها‬‫داده‬ ‫شامل‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬
‫آزمایش‬‫متداول‬ ‫های‬(Routine)‫داده‬ ‫و‬‫آزمایش‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬‫های‬
‫ویژه‬(Special Core Analysis)‫می‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 398

399. ‫آزمایش‬ ‫اهداف‬‫مغزه‬ ‫متداول‬ ‫های‬(RCAL)
‫الف‬)‫تخلخل‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬(‫وزن‬ ‫و‬ ‫حجم‬ ‫با‬ ‫شناوری‬ ‫نیروهای‬ ‫کمک‬ ‫به‬
‫شده‬ ‫جا‬ ‫جابه‬ ‫سیال‬ ‫مخصوص‬)
‫ب‬)‫مخت‬ ‫جهات‬ ‫در‬ ‫سنگ‬ ‫مطلق‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫یا‬ ‫تراوایی‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬‫لف‬
‫عمودی‬ ‫و‬ ‫افقی‬𝐾𝑣 − 𝐾ℎ
‫ج‬)‫سیاالت‬ ‫اشباع‬ ‫درصد‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬(‫نفت‬ ‫و‬ ‫آب‬)‫سنگ‬ ‫در‬
‫د‬)‫نمودن‬ ‫مسخص‬Fracture‫و‬Vug‫سنگ‬ ‫در‬
‫ه‬)‫گاز‬ ‫لغزش‬ ‫مفهمو‬ ‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫تراوایی‬ ‫تعیین‬
‫و‬)‫ها‬ ‫دانه‬ ‫و‬ ‫سنگ‬ ‫مخصوص‬ ‫وزن‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 399

400. ‫آزمایش‬‫مغزه‬ ‫ویژه‬ ‫های‬SCAL
‫مه‬ ‫اطالعات‬ ‫از‬ ،‫سیاالت‬ ‫اشباع‬ ‫درصد‬ ‫و‬ ‫نفوذپذیری‬ ،‫تخلخل‬ ‫هرچند‬‫م‬
‫می‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫مخازن‬ ‫مهندسی‬‫آزمایش‬ ،‫ولی‬ ‫روند‬‫جهت‬ ‫مغزه‬ ‫ویژه‬ ‫های‬
‫بازیافت‬ ‫راندمان‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫اوایه‬ ‫جایه‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫دقیق‬ ‫محاسبات‬
‫مکانیزم‬ ‫تحت‬ ‫نفت‬‫می‬ ‫ضروری‬ ‫و‬ ‫الزم‬ ،‫رانش‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫باشد‬.‫معم‬‫ول‬
‫آزمایش‬ ‫ترین‬‫و‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫با‬ ‫مغزه‬ ‫آزمایش‬ ‫مخصوص‬ ،‫مغزه‬ ‫ویژه‬ ‫های‬
‫آزمایش‬‫می‬ ‫موئینگی‬ ‫فشار‬ ‫های‬‫باشد‬:
‫الف‬)‫تخلیه‬ ‫حاالت‬ ‫برای‬ ‫موئینگی‬ ‫فشار‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬(Drainage)‫و‬
‫آشام‬(Imbibition)‫نمونه‬ ‫روی‬‫مغزه‬ ‫برش‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 400

401. ‫آزمایش‬ ‫اهداف‬‫مغزه‬ ‫ویژه‬ ‫های‬SCAL
‫ب‬)‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ،‫آب‬ ‫نسبی‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬
‫ج‬)‫سنگ‬ ‫فرج‬ ‫و‬ ‫خلل‬ ‫اندازه‬ ‫توزیع‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬(Pore Size
Distribution)‫برش‬ ‫به‬ ‫جیوه‬ ‫تزریق‬ ‫روش‬ ‫با‬‫مغزه‬ ‫های‬
‫د‬)‫آموت‬ ‫آزمایش‬ ‫کمک‬ ‫ترشوندگیبه‬ ‫درجه‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬(‫دمای‬ ‫در‬
‫مخزن‬)‫سنگ‬ ‫و‬ ‫سیال‬ ‫تماس‬ ‫زاویه‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫و‬
‫ه‬)‫سنگ‬ ‫پذیری‬ ‫تراکم‬(‫د‬ ‫مایع‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫کمک‬ ‫به‬‫اثر‬ ‫ر‬
‫فشار‬)
‫و‬)‫فوقانی‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ‫تاثیر‬ ‫آزمایش‬(‫باالسری‬ ‫فشار‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 401

402. ‫آزمایش‬‫مخزن‬ ‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫مغزه‬ ‫ویژه‬ ‫های‬
-‫آزمایش‬‫مخزن‬ ‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫های‬
‫ل‬)‫گاز‬ ‫بحرانی‬ ‫اشباع‬
‫م‬)‫حباب‬ ‫فشار‬ ‫زیر‬ ‫زنی‬ ‫سیالب‬
‫ن‬)‫آزمایش‬‫گاز‬ ‫تزریق‬ ‫های‬
‫ک‬)‫حباب‬ ‫فشار‬ ‫باالی‬ ‫زنی‬ ‫سیالب‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 402

403. .1‫سنگ‬ ‫خواص‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مخزن‬ ‫های‬
،‫نوین‬ ‫راه‬ ،‫تهران‬ ،‫زاده‬ ‫عادل‬ ‫رضا‬ ‫محمد‬1391
‫صفحات‬ ،‫دوم‬ ‫فصل‬ ،‫اول‬ ‫جلد‬111‫الی‬112‫و‬133‫الی‬134

405. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com 900216320،‫قیطانی‬ ‫عرفانی‬ ‫علیرضا‬ ،alirezaerfani72@yahoo.Com

406. ‫اول‬ ‫بخش‬:
1-‫؟‬ ‫چیست‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬
2-‫ایران‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫تاریخچه‬
3-‫چیست؟‬ ‫مغزه‬
4-‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫از‬ ‫هدف‬
2.‫دوم‬ ‫بخش‬:
1-‫چاه‬ ‫ته‬ ‫از‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫برداری‬ ‫مغزه‬
2-‫دیواره‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫برداری‬ ‫مغزه‬‫مشخص‬ ‫زون‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫ی‬
3-‫کرد‬ ‫توجه‬ ‫نکاتی‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫هنگام‬ ‫در‬
3.‫سوم‬ ‫بخش‬:
1-‫روش‬‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫های‬
2-‫معمولی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫یک‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫ابزار‬

408. ‫چیست؟‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬
‫ب‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫خصوصیات‬ ‫شناسایی‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫صورت‬
‫گ‬ ‫اندازه‬ ‫بررسی‬ ،‫شناسی‬ ‫سنگ‬ ‫تغییرات‬ ،‫مسلح‬ ‫چشم‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ظاهری‬‫یری‬
‫مخز‬ ‫حجم‬ ‫برآورد‬ ‫و‬ ‫تخمین‬ ،‫پذیری‬ ‫نفوذ‬ ‫و‬ ‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫تخلخل‬ ‫صد‬ ‫در‬‫ن‬
‫میباشد‬ ‫برداشت‬ ‫و‬ ‫کشف‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫پروژههای‬ ‫در‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 408

409. ‫ن‬ ‫چاههای‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬ ‫تاریخچه‬‫فت‬
‫ایران‬ ‫در‬ ‫خیز‬ ‫نفت‬ ‫مختلف‬ ‫مناطق‬ ‫گاز‬ ‫و‬:
‫سال‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫بار‬ ‫اولین‬
1908‫هلند‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫میالدی‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫بعدها‬ ‫و‬ ،‫گردید‬ ‫انجام‬
1921‫مغزه‬ ‫ابزار‬ ‫آمریکا‬ ‫کشور‬ ‫از‬
‫صنعت‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫کاربرد‬ ‫و‬ ‫گیری‬
‫عمال‬ ‫حفاری‬"‫ب‬ ‫کاربردی‬ ‫بصورت‬‫ا‬
‫و‬ ‫کرد‬ ‫پیدا‬ ‫رواج‬ ‫خاص‬ ‫ابزار‬
‫قب‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬‫ل‬
‫خارج‬ ‫شرکتهای‬ ‫توسط‬ ‫انقالب‬ ‫از‬‫ی‬
‫می‬ ‫انجام‬‫پیروزی‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫گرفت‬
‫جمهوری‬ ‫شکوهمند‬ ‫انقالب‬
‫توسط‬ ‫عملیات‬ ‫این‬ ‫اسالمی‬
‫میهن‬ ‫متعهد‬ ‫و‬ ‫مومن‬ ‫کارشناسان‬
‫شایسته‬ ‫نحو‬ ‫به‬ ‫عزیزمان‬‫انج‬ ‫ای‬‫ام‬
‫میگیرد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 409

410. ‫چیست؟‬ ‫مغزه‬
‫نمونه‬‫استوانه‬ ‫ای‬‫پائین‬ ‫عمق‬ ‫در‬ ‫زمین‬ ‫درون‬ ‫طبقات‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫شکل‬ ‫ای‬‫و‬
‫اندازه‬‫تحلیلها‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫آن‬ ‫روی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫میشود‬ ‫گرفته‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫ی‬
‫س‬ ‫تراوایی‬ ‫میزان‬ ،‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫خصوصیات‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫شناسی‬ ‫زمین‬،‫نگ‬
‫مورد‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫آبهای‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫وجود‬ ‫درصد‬ ‫و‬ ‫تخلخل‬ ‫میزان‬
‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 410

411. ‫چیست؟‬ ‫مغزه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 411

412. ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫از‬ ‫هدف‬:
‫قبیل‬ ‫از‬ ‫مخزن‬ ‫از‬ ‫اطالعات‬ ‫آوردن‬ ‫بدست‬:
1-‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬
2-‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫آثار‬ ‫وجود‬ ‫از‬ ‫آگاهی‬
3-‫پذیری‬ ‫نفوذ‬ ‫میزان‬
4-‫مخزن‬ ‫سنگ‬ ‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫تخلخل‬
5-‫الیه‬ ‫در‬ ‫طبیعی‬ ‫شکستگیهای‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫بردن‬ ‫پی‬‫سنگ‬ ‫های‬
6-‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫مخزن‬ ‫از‬ ‫دهی‬ ‫بهره‬ ‫میزان‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 412

414. ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫روشهای‬
‫می‬‫شوند‬:
‫بر‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫مته‬ ‫نوعی‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫مغزه‬ ‫روش‬ ‫ر‬‫ده‬
‫می‬‫گرد‬ ‫نان‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫باز‬ ‫آن‬ ‫دهانه‬ ‫یا‬ ‫مرکز‬ ‫که‬ ‫شود‬
(doughnut-shape hole)‫برد‬ ‫می‬.
‫شده‬ ‫بریده‬ ‫قطعه‬ ‫این‬(‫چاه‬ ‫ته‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫کنده‬)‫می‬ ‫قرار‬ ‫مته‬ ‫مرکز‬ ‫در‬‫گ‬‫یرد‬
‫ادامه‬ ‫با‬ ‫سپس‬ ‫و‬‫حفاری‬ ‫ی‬(‫برداری‬ ‫مغزه‬ ‫یا‬ ‫نمونه‬)‫ناودا‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫مغزه‬‫ن‬
‫لوله‬ ‫یا‬ ‫و‬‫مغزه‬ ‫نگهدارنده‬ ‫ی‬(‫استوانه‬‫شکل‬ ‫ای‬)‫پ‬ ‫در‬ ‫فاصله‬ ‫بال‬ ‫که‬‫شت‬
‫می‬ ‫منتقل‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫مته‬‫بررسی‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫این‬ ‫از‬ ‫ضروری‬ ‫های‬
‫می‬ ‫هدایت‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫طریق‬‫گردند‬.‫ح‬ ‫بر‬ ‫برداری‬ ‫نمونه‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫سب‬
‫می‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫مته‬ ‫نوع‬‫شوند‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 414

415. ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫روشهای‬
‫می‬‫شوند‬( :‫ادامه‬)
1-‫مته‬ ‫با‬ ‫برداری‬ ‫نمونه‬‫الماسی‬ ‫غیر‬ ‫های‬(‫تنگستن‬ ‫کربور‬ ‫از‬ ‫مته‬ ‫جنس‬‫یا‬
‫است‬ ‫سخت‬ ‫و‬ ‫مقاوم‬ ‫آلیاژهای‬ ‫یا‬ ‫دیگر‬ ‫سخت‬ ‫فلزات‬)
2-‫مته‬ ‫با‬ ‫برداری‬ ‫نمونه‬‫الماسی‬ ‫های‬
‫نمونه‬ ‫قطر‬‫مته‬ ‫با‬ ‫حاصله‬ ‫ها‬‫از‬ ‫زیادتر‬ ‫معموال‬ ‫الماسی‬ ‫غیر‬ ‫های‬3‫اینچ‬(76
‫متر‬ ‫میلی‬)‫نمونه‬ ‫طولی‬ ‫ماکزیمم‬ ‫و‬‫نیز‬ ‫ها‬30‫تا‬55‫فوت‬(9‫تا‬16.7‫متر‬)
‫است‬.
‫می‬ ‫حاصل‬ ‫الماسی‬ ‫مته‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫مغزه‬ ‫یا‬ ‫نمونه‬‫ط‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫معموال‬ ‫گردند‬‫ولی‬
‫مته‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬ ‫طول‬ ‫از‬ ‫زیادتر‬‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫الماسی‬ ‫غیر‬ ‫های‬‫ایند‬
‫طول‬ ‫با‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬55‫فوت‬(16.7‫متر‬)‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫با‬‫کلیه‬ ‫در‬ ‫تقریبا‬ ‫ها‬‫ی‬
‫می‬ ‫عادی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫مراحل‬‫باشد‬.‫مته‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫نمونه‬ ‫چند‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬‫های‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫الماس‬ ‫غیر‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫الماس‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ‫گیری‬ ‫نمونه‬‫دهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 415

416. ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫روشهای‬
‫می‬‫شوند‬( :‫ادامه‬)
‫مته‬ ‫هزینه‬‫مته‬ ‫هزینه‬ ‫از‬ ‫زیادتر‬ ‫الماسی‬ ‫های‬‫ام‬ ‫است‬ ‫الماسی‬ ‫غیر‬ ‫های‬‫ا‬
‫به‬ ‫سخت‬ ‫سنگهای‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫باالخص‬ ‫حفاری‬ ‫متراژ‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫آنها‬ ‫بازدهی‬
‫مته‬ ‫محافظت‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫باالتر‬ ‫مراتب‬‫وج‬ ‫امکان‬ ‫این‬ ‫الماسی‬ ‫ها‬‫ود‬
‫مته‬ ‫مفید‬ ‫عمر‬ ‫یافتن‬ ‫پایان‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫دارد‬‫تا‬ ‫ها‬50‫اولیه‬ ‫قیمت‬ ‫صد‬ ‫در‬
‫شوند‬ ‫رسانیده‬ ‫فروش‬ ‫به‬.‫مته‬ ‫هزینه‬ ‫بودن‬ ‫باال‬ ‫دلیل‬ ‫به‬‫الماس‬ ‫های‬‫ی‬
‫مته‬ ‫از‬ ‫معموال‬‫نمونه‬ ‫تهیه‬ ‫برای‬ ‫فوالدی‬ ‫های‬‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫های‬5‫اینچ‬
‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 416

417. ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫روشهای‬
‫می‬‫شوند‬( :‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 417

418. ‫مته‬‫حفاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫ای‬ ‫ضربه‬
‫ضربه‬ ‫حفاری‬ ‫درسیستم‬ ‫مته‬ ‫نوع‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫استفاده‬ ‫ای‬
‫می‬‫شود‬:
1-‫اسکنه‬ ‫مته‬‫ای‬
2-‫تقاطعی‬ ‫مته‬reamer
3-‫دگمه‬ ‫مته‬‫ای‬chisel bit
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 418

419. ‫مته‬‫حفاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫ای‬ ‫ضربه‬(‫ادامه‬)
‫مته‬‫اسکنه‬ ‫های‬‫می‬ ‫برده‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫معادن‬ ‫حفاریهای‬ ‫در‬ ‫غالبا‬ ‫ای‬‫ش‬‫وند‬
‫ه‬ ‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫دارای‬ ‫حفاری‬ ‫چکشهای‬ ‫یا‬ ‫سینکر‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫چالزنهایی‬ ‫و‬‫ستند‬
‫چاه‬ ‫برای‬ ‫ولی‬‫نمی‬ ‫مناسب‬ ‫زیاد‬ ‫عمق‬ ‫و‬ ‫قطر‬ ‫با‬ ‫ها‬‫مته‬ ‫از‬ ‫معموال‬ ‫باشند‬‫های‬
‫سنگ‬ ‫جهت‬ ‫ضربدری‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫سخت‬ ‫و‬ ‫متراکم‬ ‫های‬‫چاه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫پیچی‬ ‫مار‬ ‫شیارهای‬‫کنند‬.‫لبه‬‫حالت‬ ‫به‬ ‫مته‬ ‫بخش‬ ‫چهار‬ ‫های‬90
‫درجه‬(‫حالت‬ ‫در‬)+‫تقریبا‬ ‫یا‬ ‫و‬90‫درجه‬(‫حالت‬ ‫در‬×)‫قرار‬ ‫یکدیگر‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫دارند‬.
‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫قطر‬‫ت‬ ‫با‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫آنها‬ ‫سازنده‬ ‫کارخانه‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫ها‬‫وجه‬
‫ضربه‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ‫آنکه‬ ‫به‬‫سنگ‬ ‫و‬ ‫قطر‬ ‫کم‬ ‫چاههای‬ ‫برای‬ ‫اختصاصا‬ ‫ای‬‫های‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫بیشتر‬ ‫سخت‬‫مته‬ ‫قطر‬ ‫شود‬‫بین‬ ‫معموال‬ ‫ها‬2/11‫تا‬5‫اینچ‬(38‫تا‬
127‫متر‬ ‫میلی‬)‫اند‬ ‫متغییر‬.‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫وزن‬ ‫و‬‫ب‬ ‫آنها‬ ‫قطر‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫ها‬‫ین‬
‫حدود‬600‫حدود‬ ‫تا‬ ‫گرم‬8‫است‬ ‫متغییر‬ ‫کیلوگرم‬.‫زیر‬ ‫شکل‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 419

420. ‫مته‬‫حفاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫ای‬ ‫ضربه‬(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 420

421. ‫مته‬‫حفاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫ای‬ ‫ضربه‬(‫ادامه‬)
‫مته‬‫دگمه‬ ‫های‬‫مته‬ ‫از‬ ‫دیگری‬ ‫نوع‬ ‫ای‬‫ضربه‬ ‫سیستم‬ ‫های‬‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬
‫مته‬ ‫مشابه‬‫دگمه‬ ‫های‬‫ک‬ ‫به‬ ‫چرخشی‬ ‫حفاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬‫ار‬
‫می‬ ‫برده‬‫شوند‬.‫می‬ ‫برده‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫چرخشی‬ ‫صاف‬ ‫سطح‬ ‫تقریبا‬ ‫که‬‫ش‬‫وند‬.‫که‬
‫جنس‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫مانند‬ ‫کروی‬ ‫برجستگیهای‬ ‫و‬ ‫صاف‬ ‫سطح‬ ‫تقریبا‬‫از‬ ‫آنها‬
‫است‬ ‫تنگستن‬ ‫کربور‬.‫مته‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫ت‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫جهت‬ ‫بدان‬ ‫ها‬‫ا‬
‫مته‬ ‫دیگر‬ ‫انواع‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ساییدگی‬ ‫اشکال‬‫ضربه‬ ‫سیستم‬ ‫های‬‫مو‬ ‫ای‬‫جود‬
‫سازند‬ ‫طرف‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 421

422. ‫دیواره‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫چاه‬ ‫ی‬:
‫تهیه‬ ‫اکتشافی‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫گاهی‬ ‫پس‬‫دیواره‬ ‫از‬ ‫مغزه‬ ‫ی‬‫که‬ ‫چاهی‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫است‬ ‫گردیده‬ ‫حفاری‬‫گیرد‬.‫خاص‬ ‫ابزارهای‬ ‫از‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬(‫شکل‬13)‫با‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫داری‬ ‫سوراخ‬ ‫جولتهای‬ ‫ابزار‬ ‫این‬
‫دیواره‬ ‫به‬ ‫الکتریکی‬ ‫پانلهای‬‫می‬ ‫شلیک‬ ‫چاه‬ ‫ی‬‫ت‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫وسط‬
‫دیواره‬ ‫از‬ ‫دارند‬ ‫خوبی‬ ‫پذیری‬ ‫انعطاف‬ ‫که‬ ‫فوالدی‬ ‫کابلهای‬‫باز‬ ‫چاه‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫یافت‬‫می‬ ‫تهیه‬ ‫طریق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫مغزه‬ ‫قطر‬ ‫شوند‬‫شود‬4/31‫تا‬
16/31‫بین‬ ‫آنها‬ ‫طول‬ ‫و‬ ‫اینچ‬4/31‫تا‬1‫است‬ ‫متغییر‬ ‫اینچ‬.‫این‬ ‫کاربرد‬
‫است‬ ‫نرم‬ ‫طبقات‬ ‫در‬ ‫عمدتا‬ ‫روش‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 422

423. ‫زیر‬ ‫نکات‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫هنگام‬ ‫در‬‫توجه‬
‫کرد‬:
1-‫گ‬ ‫هر‬ ‫فاقد‬ ‫چاه‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫حاصل‬ ‫اطمینان‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫ونه‬
‫چ‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫اضافی‬ ‫قطعات‬ ‫یا‬ ‫شیلی‬‫اه‬
‫باشد‬ ‫مانده‬ ‫جا‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫سقوط‬.
2-‫مت‬ ‫پشت‬ ‫در‬ ‫سنگینی‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫باید‬ ‫معمولی‬ ‫حفاری‬ ‫همانند‬‫از‬ ‫ه‬
‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫اضافی‬ ‫لوله‬.
3-‫فرستا‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫مالیم‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫آرامی‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫شود‬ ‫ده‬
‫دیواره‬ ‫با‬ ‫اصابت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫دیدگی‬ ‫آسیب‬ ‫گونه‬ ‫هر‬‫بما‬ ‫مصون‬ ‫چاه‬ ‫ی‬‫ند‬.
4-‫شود‬ ‫اضافه‬ ‫مته‬ ‫روی‬ ‫بار‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫هنگام‬ ‫به‬.
‫وضعیت‬ ‫شدن‬ ‫ثابت‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫شروع‬ ‫کم‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫کم‬ ‫بار‬ ‫با‬ ‫ابتدا‬‫مغزه‬
‫یابند‬ ‫افزایش‬ ‫دقیقه‬ ‫در‬ ‫مته‬ ‫دور‬ ‫و‬ ‫مته‬ ‫روی‬ ‫بار‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫گیری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 423

424. ‫زیر‬ ‫نکات‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫هنگام‬ ‫در‬‫توجه‬
‫کرد‬( :‫ادامه‬)
5-‫مته‬ ‫با‬ ‫معمولی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫گردش‬ ‫حجم‬‫غیر‬ ‫های‬
‫در‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫اندازه‬ ‫هم‬ ‫مته‬ ‫با‬ ‫چرخشی‬ ‫حفاری‬ ‫ماشینهای‬ ‫همانند‬ ‫الماس‬
‫مته‬‫است‬ ‫کمتر‬ ‫حفاری‬ ‫حجم‬ ‫الماسی‬ ‫های‬.‫پیشگیری‬ ‫برای‬ ‫امر‬ ‫این‬‫از‬
‫است‬ ‫مته‬ ‫احتمالی‬ ‫لرزش‬.‫مته‬ ‫بودن‬ ‫شکننده‬ ‫دلیل‬ ‫به‬‫الماسی‬ ‫های‬،
‫می‬ ‫لرزش‬‫شود‬ ‫آنها‬ ‫دیدگی‬ ‫آسیب‬ ‫موجب‬ ‫تواند‬.
6-‫نب‬ ‫طبقات‬ ‫تغییر‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫اگر‬ ‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫ناگهانی‬ ‫کاهش‬‫اشد‬
‫باید‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫درونی‬ ‫عیوب‬ ‫در‬ ‫اشکالی‬ ‫وجود‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫ممکن‬‫سریعا‬
‫لوله‬‫کرد‬ ‫رسی‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫تیوبها‬ ‫و‬ ‫آورد‬ ‫بیرون‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
7-‫لوله‬ ‫کردن‬ ‫خارج‬ ‫هنگام‬ ‫به‬‫بیرو‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫آرامی‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫ها‬‫از‬ ‫ن‬
‫ش‬ ‫پیشگیری‬ ‫مغزه‬ ‫به‬ ‫احتمالی‬ ‫دیدگی‬ ‫آسیب‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫کرد‬ ‫هدایت‬ ‫چاه‬‫ود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 424

426. ‫روش‬‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫های‬:
1-‫قطر‬ ‫کم‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬
2-‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫گیرری‬ ‫مغزه‬
3-‫اسفنجی‬ ‫گیرری‬ ‫مغزه‬
4-‫ژلی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 426

427. 1-‫قطر‬ ‫کم‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬:
‫می‬ ‫انجام‬ ‫هایی‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ،‫قطر‬ ‫کم‬ ‫چاه‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫دارای‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫محدوده‬ ‫در‬ ‫یکوچکی‬ ‫حفره‬‫چهارم‬ ‫سه‬ ‫چهارو‬ ‫و‬ ‫هشتم‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫چهار‬ ‫ی‬
‫باشند‬ ‫اینچ‬.
‫حفار‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫مقرون‬ ‫هزینه‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫سیستم‬ ‫این‬‫کم‬ ‫ی‬
‫تکنیک‬ ‫از‬ ‫کامل‬ ‫آگاهی‬ ‫شرایط‬ ‫ودر‬ ‫عمق‬‫د‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫های‬‫ر‬
‫چاه‬‫روب‬ ‫خوبی‬ ‫استقبال‬ ‫با‬ ‫سیستم‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫قطر‬ ‫کم‬ ‫های‬‫شده‬ ‫هرو‬
‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 427

428. 2-‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫گیرری‬ ‫مغزه‬:
‫سیستم‬ ‫در‬‫آورد‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫مغزه‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬ ،‫معمول‬ ‫گیرری‬ ‫مغزه‬ ‫های‬‫ه‬
‫می‬‫می‬ ‫جدا‬ ‫محلول‬ ‫از‬ ‫گاز‬ ،‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫با‬ ،‫شود‬‫باعث‬ ،‫امر‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫مغزه‬ ‫از‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫خروج‬‫گردد‬.
‫محفظه‬‫گونه‬ ‫به‬ ،‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫ی‬‫ک‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫ای‬‫ه‬
‫داده‬ ‫نتیجه‬ ‫ودر‬ ‫دارد‬ ‫نگه‬ ‫آن‬ ‫درجای‬ ‫فشار‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مغزه‬‫اشباع‬ ‫های‬
‫آید‬ ‫بدست‬ ‫تری‬ ‫اعتماد‬ ‫قابل‬ ‫نفت‬.
‫و‬ ‫سه‬ ‫و‬ ‫دوم‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫دو‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫هایی‬ ‫مغزه‬ ‫برداشت‬ ‫توانایی‬ ‫مغزه‬ ‫این‬
‫دارد‬ ‫را‬ ‫اینچ‬ ‫چهارم‬ ‫سه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 428

429. 3-‫اسفنجی‬ ‫گیرری‬ ‫مغزه‬:
‫خروج‬ ‫نفت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫گردیده‬ ‫طراحی‬ ‫طوری‬ ،‫اسفنجی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫محفظه‬‫ی‬
‫می‬ ‫جذب‬ ،‫سطح‬ ‫به‬ ‫مغزه‬ ‫انتقال‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ،‫را‬ ‫گاز‬ ‫انبساط‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫مغزه‬ ‫از‬‫ک‬‫ند‬.
‫محفظه‬‫بو‬ ‫تر‬ ‫نفت‬ ‫یورتان‬ ‫پلی‬ ‫اسفنج‬ ‫یک‬ ‫شامل‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫داخلی‬ ‫ی‬‫که‬ ‫ده‬
‫می‬ ‫احاطه‬ ‫را‬ ‫مغزه‬‫کند‬.‫لوله‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫اسفنج‬ ‫این‬‫یا‬ ‫آلومینیومی‬ ‫ی‬p v c)
(‫محفظه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫خوبی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫مشبک‬‫می‬ ‫جا‬ ‫معمول‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫ی‬‫گیر‬،‫د‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫متصل‬.
‫گ‬ ‫کیک‬ ‫تشکیل‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫شده‬ ‫خیس‬ ‫شور‬ ‫آب‬ ‫با‬ ،‫استفاده‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ،‫اسفنج‬‫روی‬ ‫ل‬
‫شود‬ ‫جلوگیری‬ ‫اسفنج‬.‫ت‬ ‫دارای‬ ،‫است‬ ‫تر‬ ‫نفت‬ ‫ترجیحا‬ ‫که‬ ،‫اسفنج‬ ‫این‬‫خلخل‬
‫حد‬ ‫در‬70‫تا‬80‫تقریبی‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫و‬ ‫درصد‬2‫می‬ ‫دارسی‬ ‫میلی‬‫باشد‬.‫سیستم‬
‫مالحظه‬ ‫قابل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ،‫برد‬ ‫کار‬ ‫در‬ ‫اسفنجی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫تر‬ ‫هزینه‬ ‫کم‬ ‫ای‬‫از‬
‫دمای‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫سیستم‬350‫درجه‬‫پایدار‬ ‫فارنهایت‬ ‫ی‬
‫می‬‫ماند‬.‫می‬ ‫دما‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫پایین‬ ،‫ایران‬ ‫نفتی‬ ‫مخازن‬ ‫دمای‬‫طو‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫ر‬
‫حدود‬ ‫در‬ ‫میانگین‬220‫درجه‬‫است‬ ‫فارنهایت‬ ‫ی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 429

430. 4-‫ژلی‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬:
‫حالت‬ ‫در‬ ‫مغزه‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫گل‬ ‫هجوم‬ ‫از‬ ،‫ژل‬ ‫با‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫تکنولوژی‬
‫م‬ ‫کمک‬ ‫سنگ‬ ‫شوندگی‬ ‫تر‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫جلوگیری‬ ‫استاتیک‬‫ی‬‫کند‬.
‫است‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫منحصر‬ ‫جزء‬ ‫دو‬ ‫شامل‬ ‫سیستم‬ ‫این‬:
1-‫محفظه‬ ‫یک‬‫دربرگیرنده‬ ‫ژل‬ ‫یک‬ ‫شامل‬ ‫پرشده‬ ‫قبل‬ ‫از‬ ‫ی‬‫آغش‬ ‫ی‬‫ته‬
‫نکننده‬
2-‫کردن‬ ‫ایزوله‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫یمغزه‬ ‫نمونه‬ ‫برگیرندگی‬ ‫در‬‫از‬ ‫آن‬
‫حفاری‬ ‫سیال‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 430

431. ‫معمو‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫یک‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫ابزار‬‫لی‬:
‫الف‬:‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫بیرونی‬ ‫وسایل‬:
1-‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫مته‬CORE HEAD
2-‫کننده‬ ‫پایدار‬STABILIZER
3-‫لوله‬‫خارجی‬ ‫های‬OUTER TUBE
4-‫اسلیک‬SLICK
5-‫ایمنی‬ ‫مفصل‬SAFETY JOINT
6-‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫دورانی‬ ‫گردش‬ ‫تبدیل‬CIRCULATION SUB
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 431

432. ‫الف‬-1:‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫مته‬HEAD CORE:
‫الیه‬ ‫تراشیدن‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫ایست‬ ‫وسیله‬‫مغ‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫زمین‬ ‫های‬‫از‬ ‫زه‬
‫شکل‬ ‫میشودو‬ ‫هدایت‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫وبعد‬ ‫عبور‬ ‫آن‬ ‫درون‬
‫تقریبا‬ ‫آن‬ ‫الماسهای‬ ‫و‬ ‫ظاهری‬"‫مته‬ ‫به‬ ‫شبیه‬‫ت‬ ‫میباشد‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫نها‬
‫تیغه‬ ‫و‬ ‫باز‬ ‫آن‬ ‫دهانه‬ ‫میسازد‬ ‫متمایز‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫چیزی‬‫در‬ ‫الماس‬ ‫های‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫کاشته‬ ‫دهانه‬ ‫اطراف‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 432

433. ‫الف‬-2:‫کننده‬ ‫پایدار‬STABILIZER:
‫بیرونی‬ ‫لوله‬ ‫هر‬ ‫به‬2‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫میشود‬ ‫متصل‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫عدد‬
‫قطرمعموال‬32/1‫جهت‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫کوچکتر‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫مته‬ ‫قطر‬ ‫از‬ ‫اینچ‬
‫و‬ ‫انحراف‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫و‬ ‫مستقیم‬ ‫بصورت‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫نگهداری‬
‫میشود‬ ‫برده‬ ‫بکار‬ ‫مغزه‬ ‫شکستن‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 433

434. ‫الف‬-3‫لوله‬‫خارجی‬ ‫های‬OUTER TUBE
‫لوله‬‫استوانه‬ ‫ای‬‫ب‬ ‫کافی‬ ‫استحکام‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫مخصوص‬ ‫شکل‬ ‫ای‬‫تمام‬ ‫رای‬
‫رشت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫اتصال‬ ‫و‬ ‫ساخته‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬‫ه‬
‫لوله‬ ‫این‬ ‫طول‬ ‫میسازد‬ ‫میسر‬ ‫حفاری‬‫ها‬26‫و‬30‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فوت‬
‫مته‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫پین‬ ‫قسمت‬.‫به‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫ادوات‬ ‫به‬ ‫باکس‬ ‫قسمت‬ ‫از‬BHA
‫میگردد‬ ‫متصل‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 434

435. ‫الف‬-4‫اسلیک‬SLICK:
‫لوله‬‫تنظ‬ ‫جهت‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫بیرونی‬ ‫لوله‬ ‫همسایز‬ ‫که‬ ‫کوتاه‬ ‫است‬ ‫ای‬‫رشته‬ ‫یم‬
‫می‬ ‫انحراف‬ ‫زاویه‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫جایی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬‫استفاد‬ ‫مورد‬ ‫باشد‬‫ه‬
‫می‬ ‫نصب‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫یک‬ ‫بصورت‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫بجای‬ ‫و‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬‫از‬ ‫شود‬
‫کاربرد‬‫مغزه‬ ‫رشته‬ ‫افتادن‬ ‫گیر‬ ‫احتمال‬ ‫که‬ ‫چاههایی‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫دیگر‬ ‫های‬
‫کن‬ ‫پایدار‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫طول‬ ‫و‬ ‫میگردد‬ ‫استفاده‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫گیر‬‫نده‬
22/1‫سیستم‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫کاربرد‬ ‫میباشد‬ ‫متر‬LONG BARREL
‫میشود‬ ‫کننداستفاده‬ ‫بایدار‬ ‫بجای‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫یک‬ ‫بصورت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 435

436. ‫الف‬-5‫ایمنی‬ ‫مفصل‬SAFETY JOINT:
‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ابزاری‬2‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫قسمت‬:
1-‫پین‬:‫لوله‬ ‫گیرو‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫به‬ ‫اتصال‬ ‫آن‬ ‫کار‬ ‫پین‬ ‫قسمت‬‫های‬
‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫عمل‬ ‫ولی‬ ‫میباشد‬ ‫حفاری‬ ‫معمولی‬
‫لوله‬ ‫گیر‬ ‫و‬ ‫مشکل‬ ‫بروز‬‫پس‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫که‬ ‫میدهد‬ ‫را‬ ‫اجازه‬ ‫این‬ ‫ها‬‫گرد‬
‫نماید‬ ‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫واز‬ ‫کرده‬ ‫مکانیکی‬.
2-‫شفت‬:‫وظی‬ ‫و‬ ‫میباشد‬ ‫پین‬ ‫به‬ ‫داخلی‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫اتصال‬‫آن‬ ‫فه‬
‫لوله‬ ‫تنظیم‬‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫استاندارد‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫داخلی‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 436

437. ‫الف‬-6‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫دورانی‬ ‫گردش‬ ‫تبدیل‬
CIRCULATION SUB
‫ن‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫به‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫اتصال‬ ‫برای‬ ‫وسیله‬ ‫این‬‫وع‬
‫رزوه‬‫احتمال‬ ‫که‬ ‫چاههایی‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫کار‬ ‫عمده‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫گرفته‬ ‫بکار‬ ‫آن‬ ‫های‬
‫آن‬ ‫کار‬ ‫طرز‬ ‫میگردد‬ ‫استفاده‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫کامل‬ ‫روی‬ ‫هرز‬
‫رشت‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫مخصوص‬ ‫گلوله‬ ‫روی‬ ‫هرز‬ ‫مشکل‬ ‫با‬ ‫شدن‬ ‫مواجه‬ ‫هنگام‬‫ه‬
‫تغ‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫گردش‬ ‫جهت‬ ‫میشود‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫میکنیم‬ ‫رها‬ ‫حفاری‬‫ییر‬
‫مواد‬ ‫بتوان‬ ‫و‬ ‫کرده‬LCM‫مغزه‬ ‫به‬ ‫آنکه‬ ‫بدون‬ ‫نمود‬ ‫تزریق‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫را‬
‫عم‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫تبدیل‬ ‫این‬ ‫بزرگ‬ ‫عیب‬ ‫گردد‬ ‫وارد‬ ‫آسیبی‬‫لیات‬
LCM‫م‬ ‫عملیات‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫نمیباشد‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫مجدد‬ ‫عملیات‬ ‫به‬ ‫قادر‬‫غزه‬
‫لوله‬ ‫و‬ ‫متوقف‬ ‫گیری‬‫شود‬ ‫آورده‬ ‫بیرون‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 437

438. ‫ب‬:‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫داخلی‬ ‫وسایل‬:
1-‫راهنما‬ ‫کفشک‬SHOE
2-‫مغزه‬ ‫نگهدارنده‬ ‫فنر‬CATCHER
3-‫داخلی‬ ‫لوله‬ ‫به‬ ‫کفشک‬ ‫اتصال‬ ‫تبدیل‬UPPER SHOE
4-‫داخلی‬ ‫لوله‬TUBE INNER
5-‫گرد‬ ‫هرزه‬
6-‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫داخلی‬ ‫قفل‬
7-‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫َفت‬‫ش‬
8-‫بال‬ ‫جایگاه‬
9-‫کننده‬ ‫مسدود‬ ‫گلوله‬BALL
10-‫رابط‬CM 30‫لوله‬ ‫بین‬‫گرد‬ ‫هرزه‬ ‫و‬ ‫داخلی‬ ‫های‬INNER TUBE SUB
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 438

439. ‫ب‬-1‫راهنما‬ ‫کفشک‬SHOE:
‫راهن‬ ‫قطعه‬ ‫یک‬ ‫داخلی‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫انتهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ایست‬ ‫وسیله‬‫ما‬
shoe‫است‬ ‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫مغزه‬ ‫هدایت‬ ‫جهت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 439

440. ‫ب‬-2‫مغزه‬ ‫نگهدارنده‬ ‫فنر‬CATCHER:
‫مغ‬ ‫لوله‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫مغزه‬ ‫شدن‬ ‫خارج‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فنری‬ ‫گیره‬ ‫وسیله‬ ‫این‬‫زه‬
‫میک‬ ‫جلوگیری‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫کشیدن‬ ‫باال‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫داخلی‬ ‫گیر‬‫مغزه‬ ‫ندو‬
‫صورت‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫آن‬ ‫میشود‬ ‫خارج‬ ‫سختی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫آن‬ ‫وارد‬ ‫راحتی‬ ‫به‬
‫ای‬ ‫ماسه‬ ‫یا‬ ‫شدن‬ ‫خورده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 440

441. ‫ب‬-3‫دا‬ ‫لوله‬ ‫به‬ ‫کفشک‬ ‫اتصال‬ ‫تبدیل‬‫خلی‬
UPPER SHOE
‫راهنما‬ ‫کفشک‬ ‫و‬ ‫تیوب‬ ‫اینر‬ ‫بین‬ ‫رابط‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 441

442. ‫ب‬-4‫داخلی‬ ‫لوله‬TUBE INNER:
‫استوانه‬ ‫لوله‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫بیرونی‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫شکل‬ ‫ای‬‫کا‬ ‫و‬ ‫گیرد‬‫جهت‬ ‫آن‬ ‫ر‬
‫معموال‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫سازند‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫نمونه‬ ‫نگهداری‬ ‫و‬ ‫حفظ‬"‫مخت‬ ‫نوع‬ ‫سه‬ ‫از‬‫در‬ ‫لف‬
‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫صنعت‬:
1-‫فلزی‬ ‫نوع‬
2-‫گالس‬ ‫فایبر‬ ‫نوع‬
3-‫آلومینیوم‬ ‫نوع‬
1-‫فلزی‬ ‫نوع‬:‫حفاری‬ ‫سکوی‬ ‫روی‬ ‫در‬ ‫مغزه‬ ‫که‬ ‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫زمانی‬ ‫نوع‬ ‫این‬
‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫شناس‬ ‫زمین‬ ‫مهندس‬ ‫تحویل‬ ‫و‬ ‫تخلیه‬.‫ب‬ ‫قدیمی‬ ‫سیستم‬ ‫این‬‫به‬ ‫و‬ ‫وده‬
‫قبیل‬ ‫از‬ ‫اشکاالتی‬ ‫وجود‬ ‫علت‬:‫مغ‬ ‫از‬ ‫مقداری‬ ‫رفتن‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫مغزه‬ ‫شکستگی‬‫زه‬
‫محدود‬ ‫و‬ ‫کمتر‬ ‫کاربرد‬ ،‫مغزه‬ ‫اولیه‬ ‫کیفیت‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫خورده‬ ‫بصورت‬‫تری‬
‫معموال‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫دارا‬"‫ر‬ ‫الگ‬ ‫گاما‬ ‫دستگاه‬ ‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫بار‬ ‫چندین‬‫وی‬
‫نمی‬ ‫مقدور‬ ‫آن‬ ‫نبودن‬ ‫مغناطیسی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫فلزی‬ ‫بدلیل‬ ‫تیوب‬ ‫این‬‫باش‬‫د‬.
2-‫گالس‬ ‫فایبر‬ ‫نوع‬:‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬ ‫تکنولوژی‬ ‫پیشرفت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫لوله‬ ‫از‬‫های‬
‫میباشد‬ ‫زیر‬ ‫مزیتهای‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫گالس‬ ‫فایبر‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 442

443. ‫داخلی‬ ‫لوله‬
1-‫مینماید‬ ‫سریعتر‬ ‫را‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫پیشرفت‬.
2–‫میباشد‬ ‫کمتر‬ ‫فلزی‬ ‫نوع‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫مغزه‬ ‫شدن‬ ‫مسدود‬ ‫عمل‬.
3–‫نمیگیرد‬ ‫قرار‬ ‫زدگی‬ ‫هوا‬ ‫معرض‬ ‫در‬ ‫مغزه‬.
4–‫می‬ ‫محفوظ‬ ‫مغزه‬ ‫لیتولوژی‬ ‫خصوصیات‬‫دارای‬ ‫تیوب‬ ‫این‬ ‫ماند‬
‫لوله‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫معایبی‬‫در‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫آلومینیوم‬ ‫و‬ ‫استیل‬ ‫های‬‫حرارت‬ ‫جه‬
‫ی‬ ‫شدن‬ ‫جام‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫قطع‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫تحمل‬ ‫را‬ ‫کمتری‬‫ا‬
‫ب‬ ‫شده‬ ‫پر‬ ‫قسمت‬ ‫فقط‬ ‫باشد‬ ‫نشده‬ ‫پر‬ ‫تیوب‬ ‫چنانچه‬ ‫دیگر‬ ‫عوامل‬‫و‬ ‫ریده‬
‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫معیوب‬ ‫تیوب‬ ‫مانده‬ ‫باقی‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫شناس‬ ‫زمین‬ ‫تحویل‬
‫دارد‬ ‫زیادی‬ ‫هزینه‬ ‫آن‬ ‫مجدد‬ ‫یافت‬ ‫باز‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫استفاده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 443

444. ‫داخلی‬ ‫لوله‬(‫ادامه‬)
‫آلومینیوم‬ ‫نوع‬:‫از‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫حرارت‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫چاه‬ ‫عمق‬ ‫که‬ ‫زمانی‬150
‫معموال‬ ‫باشد‬ ‫بیشتر‬ ‫سانتیگراد‬ ‫درجه‬"‫استف‬ ‫آلومینیوم‬ ‫نوع‬ ‫از‬‫می‬ ‫اده‬‫شود‬
‫لوله‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫آلومینیوم‬ ‫های‬2‫میباشد‬ ‫نوع‬:
1-‫دار‬ ‫شیار‬ ‫نوع‬FLUTED
2-‫ساده‬ ‫آلومینیوم‬
1-‫دار‬ ‫شیار‬ ‫نوع‬:FLUTED‫در‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫داخلی‬ ‫لوله‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬
‫گاز‬ ‫مانند‬ ‫نفت‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫گازهای‬ ‫سازند‬H2S‫غیره‬ ‫و‬ ‫کربنیک‬ ‫گاز‬ ‫و‬
‫شیار‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬‫ی‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫شدن‬ ‫ترخیص‬ ‫باعث‬ ‫ها‬‫ک‬
‫شی‬ ‫این‬ ‫وجود‬ ‫با‬ ،‫بوده‬ ‫مغزه‬ ‫تخلیه‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫کارشناسان‬ ‫جهت‬ ‫ایمنی‬‫ارها‬
‫م‬ ‫حرکت‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫کمتر‬ ‫تیوب‬ ‫اینر‬ ‫داخلی‬ ‫بدنه‬ ‫با‬ ‫مغزه‬ ‫تماس‬ ‫سطح‬‫به‬ ‫غزه‬
‫میکند‬ ‫جلوگیری‬ ‫شدن‬ ‫جام‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫تر‬ ‫آسان‬ ‫باال‬ ‫سمت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 444

445. ‫داخلی‬ ‫لوله‬(‫ادامه‬)

‫لوله‬‫استیل‬ ‫و‬ ‫آلومینیوم‬ ‫داخلی‬ ‫های‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 445

446. ‫ب‬-5‫گرد‬ ‫هرزه‬SWIVEL:
‫ابزار‬‫مفصل‬ ،‫متصل‬ ‫بلبرینگ‬ ‫بوسیله‬ ‫را‬ ‫داخلی‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫ست‬ ‫ی‬‫چرخنده‬
‫داخلی‬ ‫لوله‬ ‫مذکور‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫میسازد‬ ‫ممکن‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫چرخش‬ ‫عمل‬ ‫که‬ ‫آن‬
‫دارد‬ ‫دورانی‬ ‫حالت‬ ‫مته‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫خارجی‬ ‫لوله‬ ‫و‬ ‫ثابت‬.
‫معموال‬ ‫که‬ ‫ایست‬ ‫وسیله‬ ‫گرد‬ ‫هرزه‬"‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫زیر‬SAFETY JOINT‫بسته‬
‫حف‬ ‫رشته‬ ‫از‬ ‫تبعیت‬ ‫به‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫رشته‬ ‫چرخش‬ ‫ایجاد‬ ‫آن‬ ‫وظیفه‬ ‫که‬ ‫میشود‬‫اری‬
‫داخ‬ ‫مجموعه‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫باعث‬ ‫آن‬ ‫دیگر‬ ‫وظیفه‬ ‫و‬ ‫مینماید‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬‫لی‬
INNER TUBE‫میباشد‬ ‫زیر‬ ‫قطعات‬ ‫شامل‬ ‫آن‬ ‫اجزاء‬ ‫و‬ ‫میباشد‬:
1-‫نازک‬ ‫ورقه‬SHIMS
2-‫متحرک‬ ‫یاتاقانهای‬TRUST BEARING
3-‫بلبرینگ‬ ‫پوش‬ ‫در‬
4-‫بلبرینگ‬ ‫قطعات‬ ‫نگهدارنده‬ ‫پین‬BEARING RETAINER
5-‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫داخلی‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫جریان‬ ‫کردن‬ ‫مسدود‬ ‫جهت‬ ‫گلوله‬BALL
6-‫گلوله‬ ‫نشیمنگاه‬PRESURE RELIFE PLUG
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 446

447. ‫ب‬-6‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫داخلی‬ ‫قفل‬Coupling
pin Fork:
‫وسیله‬‫آچار‬ ‫ودارای‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫داخل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬
‫ت‬ ‫فاصله‬ ‫نگهداشتن‬ ‫ثابت‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ‫جهت‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫مخصوص‬‫نظیم‬
‫است‬ ‫مته‬ ‫و‬ ‫تیوب‬ ‫اینر‬ ‫بین‬ ‫شده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 447

448. ‫ب‬-7‫ایمنی‬ ‫رابط‬ ‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫َفت‬‫ش‬:SHAFT
‫قطعه‬‫نصب‬ ‫جوینت‬ ‫سفتی‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫بوده‬ ‫کوچک‬ ‫رزوه‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫ای‬
‫معموال‬ ‫و‬ ‫میگردد‬ ‫متصل‬ ‫گرد‬ ‫هرزه‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫دیگر‬ ‫سمت‬ ‫و‬ ‫میگردد‬"‫جه‬‫ت‬
‫عقربه‬ ‫چرخش‬ ‫فاصله‬ ‫تنظیم‬‫حدودا‬ ‫ساعت‬ ‫های‬"10‫طول‬ ‫به‬ ‫متر‬ ‫سانتی‬
‫عقربه‬ ‫جهت‬ ‫برعکس‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫اضافه‬ ‫داخلی‬‫ساعت‬ ‫های‬10‫به‬ ‫متر‬ ‫سانتی‬
‫میشود‬ ‫کوتاه‬ ‫یا‬ ‫کشیده‬ ‫باال‬ ‫سمت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 448

449. ‫ب‬-8‫بال‬ ‫جایگاه‬pressure relief plug:
‫گرد‬ ‫هرزه‬ ‫نقطه‬ ‫درآخرین‬ ‫که‬ ‫ایست‬ ‫قطعه‬inner tub plug bush
‫لوله‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫جریان‬ ،‫آن‬ ‫وظیفه‬ ‫و‬ ‫بسته‬‫داخلی‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫های‬
INNER‫گلوله‬ ‫بوسیله‬ball‫لوله‬ ‫پشت‬ ‫فضای‬ ‫به‬‫داخلی‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫های‬
INNER‫لوله‬ ‫و‬‫خارجی‬ ‫گیر‬ ‫مغزه‬ ‫های‬OUTER TEUB‫هدایت‬
‫می‬‫نماید‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 449

450. ‫ب‬-9‫کننده‬ ‫مسدود‬ ‫گلوله‬ball steel:
‫گی‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫مهمی‬ ‫نقش‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫استیل‬ ‫گلوله‬ ‫یک‬‫دارد‬ ‫ری‬
‫از‬ ‫آن‬ ‫اندازه‬ ‫که‬1‫تا‬1/4-1‫معموال‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫اینچ‬"‫بخواهیم‬ ‫که‬ ‫مواقعی‬ ‫در‬
‫جریان‬ ‫گلوله‬ ‫این‬ ‫کردن‬ ‫رها‬ ‫با‬ ‫کرده‬ ‫شروع‬ ‫را‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬
‫داخلی‬ ‫لوله‬ ‫بیرون‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫قطع‬ ‫تیوب‬ ‫اینر‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫گردش‬
‫می‬ ‫جریان‬‫اندازیم‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 450

451. ‫ب‬-10‫رابط‬CM 30‫لوله‬ ‫بین‬‫و‬ ‫داخلی‬ ‫های‬
‫گرد‬ ‫هرزه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 451

452. ‫م‬ ‫ساده‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ابزاری‬‫ورد‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬:Tool box
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 452

453. ‫م‬ ‫ساده‬ ‫گیری‬ ‫مغزه‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ابزاری‬‫ورد‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫میگیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬:Tool box

HANDLING TOOLS SET:
1-‫مخصوص‬ ‫شکن‬ ‫مته‬BIT BREAKE
2-‫مخصوص‬ ‫آچار‬SPANNER WRENCH (TWO)
CORE TONG SHOE-3
-4‫کش‬ ‫بال‬BALL PICK-UP TOOL
CORE TONG HANDLE-5
PUMP OUT BEAN-6
PUMP OUT PLUNGER-7
INNER TUBE CLAMP-8
Bearing retainer wrench-9
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 453

454. .11-‫رض‬ ‫محمد‬ ‫دکتر‬ ،‫تولید‬ ‫و‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬‫ا‬
‫غالمحسین‬ ‫و‬ ‫مهریزی‬ ‫حائری‬ ‫زینب‬ ‫ویراستار‬ ،‫زاده‬ ‫عادل‬
‫ستایش‬ ‫انتشارات‬ ،‫میرزاوند‬
‫صفحات‬800‫تا‬855
2-‫مهندس‬ ‫و‬ ‫صفری‬ ‫مهندس‬ ‫جزوات‬ ‫و‬ ‫بیانات‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫اسکندری‬(‫ایران‬ ‫حفاری‬ ‫ملی‬ ‫شرکت‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬)
3-‫سنگ‬ ‫خواص‬‫رضا‬ ‫محمد‬ ‫دکتر‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مخازن‬ ‫های‬
‫صفحات‬ ‫زاده‬ ‫عادل‬116‫تا‬120

456. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890218929،‫مقدم‬ ‫پور‬ ‫حاجی‬ ‫سجاد‬ ،sajad. hajipour@gmail.Com

457. 1.‫مقدمه‬
3.‫روش‬‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬
4.‫حفار‬ ‫روش‬
6.‫حفار‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫رایج‬ ‫و‬ ‫اساسی‬ ‫کارهای‬ ‫راه‬
7.‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬
8.‫ویژگی‬‫انتظار‬ ‫روش‬ ‫های‬
9.‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫عملیات‬ ‫توالی‬
10.‫تلفیقی‬ ‫روش‬
11.‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
12.‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫برای‬ ‫نمودار‬ ‫رسم‬
13.‫حجمی‬ ‫روش‬
15.‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
16.‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬
18.‫تصاویر‬

458. ‫مقدمه‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫مهار‬‫دغدغه‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫همواره‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫از‬ ‫پس‬ ‫های‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫نفت‬ ‫کشف‬.‫صورت‬ ‫به‬ ،‫طبیعت‬ ‫عظیم‬ ‫نیروی‬ ‫شدن‬ ‫آزاد‬‫خارج‬
‫است‬ ‫هولناک‬ ،‫کنترل‬ ‫از‬.‫مقوله‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ،‫شک‬ ‫بدون‬‫م‬ ‫و‬ ‫ایست‬‫هار‬
‫چاه‬ ‫فوران‬‫شده‬ ‫خارج‬ ‫کنترل‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫سرکش‬ ‫های‬‫مقوله‬ ،‫اند‬،‫دیگر‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫حفر‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫استخراج‬ ‫برای‬ ‫چاهی‬ ‫که‬ ‫هرجا‬‫می‬ ،‫شود‬‫بایست‬
‫از‬ ‫فوران‬ ‫شدن‬ ‫خارج‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫تمهیدات‬
‫ک‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ،‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫نیز‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ،‫کنترل‬‫لیه‬‫ی‬
‫دکل‬‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫مجهز‬ ‫دریا‬ ‫و‬ ‫خشکی‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫می‬‫باشند‬.‫شرکت‬ ‫مقررات‬ ‫براساس‬‫دستورالعمل‬ ،‫حفاری‬ ‫های‬‫الزم‬ ‫های‬
‫مسئولیت‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫تدوین‬ ‫باید‬ ‫پیشامد‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫برای‬‫ا‬ ‫های‬،‫شخاص‬
‫پایه‬ ‫بر‬ ‫افراد‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫معلوم‬‫مسئولیت‬ ‫ی‬‫می‬ ‫محوله‬ ‫های‬‫دوره‬ ‫بایست‬‫های‬
‫کنند‬ ‫طی‬ ‫را‬ ‫الزم‬ ‫آموزشی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 458

459. ‫مقدمه‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫پیامدهای‬‫فور‬ ‫ترین‬ ‫ساده‬ ،‫است‬ ‫ناگوار‬ ‫بسیار‬ ،‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫ان‬
‫می‬‫ده‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫وارد‬ ‫خسارت‬ ،‫تجهیزات‬ ‫به‬ ،‫تومان‬ ‫میلیاردها‬ ‫تواند‬‫میلیارد‬ ‫ها‬
‫جبرا‬ ‫خسارات‬ ‫زیست‬ ‫محیط‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نابود‬ ‫را‬ ‫کشور‬ ‫طبیعی‬ ‫ذخایر‬ ‫از‬ ‫تومان‬‫ن‬-
‫وارد‬ ‫ناپذیری‬‫ب‬ ‫داشته‬ ‫نیز‬ ‫جانی‬ ‫خسارات‬ ،‫حادثه‬ ‫این‬ ،‫است‬ ‫ممکن‬ ‫و‬ ‫کند‬‫اشد‬.
‫مختص‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫همواره‬ ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫احتمال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫به‬ ‫الزم‬
‫منطقه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کشور‬ ،‫شرکت‬‫چاه‬ ‫در‬ ‫تواند‬ ‫ومی‬ ‫نیست‬ ‫خاصی‬ ‫ی‬‫دریایی‬ ‫های‬‫یا‬ ‫و‬
‫شود‬ ‫حادث‬ ‫خشکی‬ ‫در‬ ‫حفرشده‬.‫چاه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫فوران‬‫عمیق‬ ‫بسیار‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫و‬‫کم‬ ‫های‬‫شود‬ ‫حادث‬ ‫پایین‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫عمق‬.
‫چاه‬ ‫مهار‬‫د‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫خالقیت‬ ،‫هنر‬ ،‫دانش‬ ‫نیازمند‬ ،‫سرکش‬ ‫های‬‫ر‬
‫می‬ ‫ممکن‬ ‫قوی‬ ‫مدیریت‬ ‫با‬ ‫منسجم‬ ‫گروهی‬ ‫کار‬ ‫یک‬ ‫قالب‬‫گردد‬.‫داش‬ ‫بدون‬‫تن‬
‫زمین‬ ،‫مخازن‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫دانش‬‫نف‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫علوم‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫ت‬
‫ندارد‬ ‫امکان‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ،‫وگاز‬.‫دانش‬ ‫از‬ ‫مجموعه‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫طبیعی‬‫های‬
‫می‬ ‫جمع‬ ‫کارشناسان‬ ‫از‬ ‫گروه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ،‫ذکرشده‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 459

460. ‫روش‬‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬:

‫روش‬ ‫درتمام‬ ‫هدف‬ ‫ترین‬ ‫ارمانی‬‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫های‬.‫می‬ ‫ان‬ ‫وکنترل‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬‫باشد‬.‫ای‬‫ن‬
‫روش‬‫می‬ ‫قادر‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫گروه‬ ‫اعضای‬ ‫ها‬‫تا‬ ‫سازد‬:‫خارج‬ ‫ازچاه‬ ‫را‬ ‫یافته‬ ‫جریان‬ ‫سیال‬ ‫اوال‬
‫کنند‬.‫ثانیا‬:‫پرکنن‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫گرادیان‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫وزن‬ ‫با‬ ‫جدید‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬‫د‬.‫مهمترین‬
‫روش‬‫عبارتند‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬:
‫حفار‬ ‫روش‬
‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬
‫تلفیقی‬ ‫روش‬
‫حجمی‬ ‫روش‬
‫باال‬ ‫از‬ ‫کشتن‬ ‫روش‬
‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫بیشتر‬ ‫اول‬ ‫روش‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫می‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 460

461. ‫حفار‬ ‫روش‬:
‫است‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫واساس‬ ‫پایه‬ ‫حفار‬ ‫روش‬.‫رو‬ ‫چون‬‫ش‬
‫روش‬ ‫درسایر‬ ‫ان‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫بکار‬‫است‬ ‫تر‬ ‫رایج‬ ‫نیز‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬.
‫حفار‬ ‫روش‬ ‫مراحل‬:
‫می‬ ‫نشان‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫پله‬ ‫به‬ ‫پله‬ ‫زیرمراحل‬ ‫موارد‬‫دهند‬
1-‫می‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫وقوع‬ ‫از‬ ‫پس‬‫شود‬.
2-‫مقدار‬SIDPP‫و‬SICP‫کنید‬ ‫یاداشت‬ ‫را‬ ‫مخازن‬ ‫سطح‬ ‫افزایش‬ ‫و‬.
3-‫کنید‬ ‫پر‬ ‫نیاز‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برگه‬(‫شکل‬6-1)
4-‫رسی‬ ‫تا‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫روشن‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫کرده‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫چوک‬ ‫پمپاژ‬ ‫شروع‬ ‫جهت‬‫دن‬
‫دهید‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫ان‬ ‫سرعت‬ ‫کشتن‬ ‫جریان‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫مقدار‬ ‫به‬.‫همزمان‬
‫دارید‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ‫چوک‬ ‫توسط‬(‫ب‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫روی‬‫سته‬
‫اولیه‬.)‫ماند‬ ‫خواهد‬ ‫ثابت‬ ‫چاه‬ ‫برته‬ ‫وارده‬ ‫فشار‬ ‫عمل‬ ‫این‬ ‫با‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 461

462. ‫حفار‬ ‫روش‬:
5-‫رسید‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫سرعت‬ ‫حد‬ ‫به‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫جریان‬ ‫هرگاه‬.‫لوله‬ ‫فشارسنج‬‫حف‬ ‫های‬‫اری‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫اولیه‬ ‫گردش‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬‫دهد‬(ICP
6-‫لوله‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫با‬‫گ‬ ‫تمام‬ ‫گردش‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫روی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫را‬ ‫بریده‬ ‫ل‬
‫ببندید‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫سپس‬ ‫کرده‬ ‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫از‬.
7-‫کنید‬ ‫اماده‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫و‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫خاموش‬ ‫پمپ‬:
MWI=SIDPP/TVD/0. 052
=SIDPP‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬PSI
=MWI‫گل‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬PPg
=TVD‫چاه‬ ‫واقعی‬ ‫قائم‬ ‫عمق‬Ft
8-‫سرعت‬ ‫نموده‬ ‫روشن‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫ارامی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫چوک‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫ساخت‬ ‫اتمام‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫ان‬Kill Rate‫دهید‬ ‫افزایش‬.
‫برسد‬ ‫مته‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫تا‬ ‫دارید‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬.‫ا‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫پرشدن‬ ‫با‬‫گل‬ ‫ز‬
‫فشار‬ ‫جدید‬ICP‫به‬ ‫ارام‬ ‫ارام‬FCP‫می‬‫رسد‬
9-‫لوله‬ ‫فشار‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫توجه‬ ‫باید‬ ‫رسید‬ ‫مته‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫هرگاه‬‫نمود‬ ‫معطوف‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 462

463. ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫رایج‬ ‫و‬ ‫اساسی‬ ‫کارهای‬ ‫راه‬:
‫حفار‬ ‫روش‬ ‫بین‬ ‫مشترک‬ ‫نقاط‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬ ‫به‬-‫انتظار‬ ‫روش‬-‫و‬ ‫وزن‬
‫می‬ ‫ترجیح‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫متخصصان‬ ‫اکثر‬ ‫تلفیقی‬‫ر‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫دهند‬‫ا‬
‫کنند‬ ‫مطالعه‬ ‫خوبی‬ ‫به‬.‫ب‬ ‫متکی‬ ‫دیگر‬ ‫روش‬ ‫دو‬ ‫و‬ ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫کار‬ ‫اساس‬‫ر‬
‫است‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬:
1-‫چاه‬ ‫بستن‬
2-‫و‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ICP
3-‫مقدار‬ ‫روی‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬killRate
4-‫لوله‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬‫ثابت‬ ‫مقدار‬ ‫روی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
5-‫پمپ‬ ‫ضربات‬ ‫تعاد‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫گنجایش‬ ‫محاسبه‬.
6-‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫محاسبه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 463

464. ‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬:
‫ب‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫ساختن‬ ‫منتظر‬ ‫ابتدا‬ ‫یعنی‬ ‫ان‬ ‫نام‬ ‫براساس‬ ‫روش‬ ‫این‬‫وده‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫ان‬ ‫سپس‬‫وز‬ ‫دارای‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بدیهی‬ ‫باشد‬‫ن‬
‫است‬ ‫قبلی‬ ‫گل‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬.‫زد‬ ‫گاز‬ ‫گل‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫قدیم‬ ‫گل‬‫همزمان‬ ‫ه‬
‫از‬
‫ان‬ ‫جایگزین‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫و‬ ‫خارج‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ‫چوک‬ ‫طریق‬
‫شود‬ ‫می‬.‫می‬ ‫ادامه‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫عمل‬ ‫این‬‫دهند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 464

465. ‫ویژگی‬‫وزن‬ ‫انتظارو‬ ‫روش‬ ‫های‬:
‫داد‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫باید‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مهم‬ ‫مشخصه‬ ‫دو‬.‫اول‬:‫کاهش‬
‫لوله‬ ‫درجه‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬‫رسیدن‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫ها‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫توسط‬ ‫ان‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫گل‬.‫دوم‬:‫سطحی‬ ‫فشار‬
‫داشت‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫زمان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نباید‬ ‫را‬ ‫جداری‬(‫ب‬ ‫بودن‬ ‫مجاز‬ ‫صورت‬ ‫در‬‫ا‬
MASP)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 465

466. ‫روش‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫عملیات‬ ‫توالی‬(‫انتظ‬‫ارو‬
‫وزن‬:)
‫است‬ ‫زیر‬ ‫قرار‬ ‫به‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫توالی‬ ‫ترین‬ ‫رایج‬ ‫از‬ ‫یکی‬:
1-‫ببندید‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫رخداد‬ ‫از‬ ‫پس‬.
2-‫دهید‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫ضمن‬ ‫در‬ ‫کرده‬ ‫پر‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برگه‬.
3-‫روشن‬ ‫ارامی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫چوک‬ ‫شد‬ ‫اماده‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫هرگاه‬
‫حد‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫کنید‬KillRate‫برسد‬.
4-‫دهید‬ ‫ادامه‬ ‫را‬ ‫جید‬ ‫گل‬ ‫پمپاژ‬ ‫ثابت‬ ‫مقدار‬ ‫روی‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫حفظ‬ ‫ضمن‬.
5-‫برابربا‬ ‫باید‬ ‫فشار‬ ‫رسید‬ ‫مته‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫هرگاه‬FCP‫سرعت‬ ‫و‬ ‫باشد‬
‫برسد‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫تا‬ ‫داشته‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫را‬ ‫پمپ‬.
6-‫کنید‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫بسته‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫کرده‬ ‫خاموش‬ ‫را‬ ‫پمپ‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 466

467. ‫تلفیقی‬ ‫روش‬:
‫پیچیده‬ ‫روش‬ ‫معموال‬ ‫تلفیقی‬ ‫روش‬‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫ای‬‫ط‬ ‫محاسبات‬ ‫دارای‬ ‫زیرا‬ ‫رسد‬‫والنی‬
‫تری‬
‫می‬ ‫قبلی‬ ‫روش‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫نسبت‬‫باشد‬.‫شوی‬ ‫مواجه‬ ‫گازی‬ ‫جریان‬ ‫با‬ ‫هرگاه‬ ‫همچنین‬‫در‬ ‫م‬
‫این‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫جداری‬ ‫به‬ ‫بیشتری‬ ‫فشار‬ ‫روش‬‫شود‬.‫مرحل‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫طرفی‬ ‫واز‬‫ه‬‫ای‬
(‫پلکانی‬)‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫یکی‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫ساختن‬ ‫گل‬ ‫وزن‬.‫ا‬ ‫در‬‫ین‬
‫ر‬ ‫ان‬ ‫فشار‬ ‫باید‬ ‫ساخت‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ‫کرد‬ ‫پمپ‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫روش‬‫نیز‬ ‫ا‬
‫نگه‬ ‫ثابت‬
‫داشت‬.‫نمی‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫کار‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫چون‬‫فش‬ ‫دهند‬‫ار‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫زمانی‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫جداری‬ ‫به‬ ‫وارده‬
‫شود‬(‫گازی‬ ‫جریان‬ ‫راندن‬ ‫بیرون‬ ‫خالل‬ ‫در‬)

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 467

468. ‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬:
1-‫الزم‬ ‫اطالعات‬ ‫ثبت‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫بستن‬ ‫از‬ ‫پس‬ICP‫و‬FCP‫حساب‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫مقدار‬ ‫و‬
‫کنید‬.‫کنید‬ ‫پر‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫برگه‬-‫کن‬ ‫رسم‬ ‫نموار‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫و‬ ‫پمپ‬ ‫ضربات‬ ‫تعداد‬‫ید‬-
‫لوله‬ ‫وفشار‬ ‫مته‬ ‫تا‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫پمپ‬ ‫تعدادضربات‬‫محاسبه‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫کنید‬( .‫شکل‬6-8)
2-‫را‬ ‫ان‬ ‫سرعت‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫فشارجداری‬ ‫حفظ‬ ‫ضمن‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫روشن‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫پمپ‬
‫دهید‬ ‫افزایش‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫حد‬ ‫تا‬(KRP)‫لوله‬ ‫فشار‬ ‫سپس‬‫گردش‬ ‫فشار‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫کنید‬ ‫تنظیم‬ ‫اولیه‬.
3-‫مرحله‬ ‫به‬ ‫رساندن‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫ان‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫ساخته‬ ‫را‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫باید‬ ‫افراد‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫خالل‬ ‫در‬
‫دهند‬ ‫افزایش‬ ‫نمودار‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫بعدی‬.
4-‫دهید‬ ‫ادامه‬ ‫چاه‬ ‫کامل‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫نهایی‬ ‫گل‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫گردش‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 468

469. ‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫برای‬ ‫نمودار‬ ‫رسم‬:
‫می‬ ‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫نمودار‬ ‫منحنی‬ ‫رسم‬ ‫زیر‬ ‫مراحل‬‫باشند‬:
1-‫مقدار‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برگه‬ ‫روی‬ICP‫بزنید‬ ‫عالمت‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫را‬.
2-‫یاداش‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫تدریجی‬ ‫افزایش‬ ‫مقادیر‬ ‫پایین‬ ‫در‬‫ت‬
‫کنید‬.‫کنید‬ ‫شروع‬ ‫موجود‬ ‫گل‬ ‫از‬.
3-‫گل‬ ‫گردش‬ ‫نهایی‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬FCP‫بنویسید‬ ‫شبکه‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫را‬.
4-ICP‫و‬FCP‫کنید‬ ‫وصل‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫را‬.‫افزایش‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫خط‬ ‫این‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫عملیات‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬‫دهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 469

470. ‫حجمی‬ ‫روش‬:
‫لوله‬ ‫که‬ ‫مواقعی‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫کنترل‬ ‫برای‬ ‫معموال‬ ‫حجمی‬ ‫روش‬‫چاه‬ ‫داخل‬ ‫ها‬
‫واف‬ ‫شده‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫که‬ ‫مواقعی‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫نبوده‬ ‫درچاه‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫امکان‬ ‫یا‬ ‫نباشند‬‫راد‬
‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫باشند‬ ‫نظرشان‬ ‫مورد‬ ‫وسیله‬ ‫یا‬ ‫دستور‬ ‫انتظار‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫گروه‬.‫این‬
‫روش‬
‫داد‬ ‫انجام‬ ‫نیز‬ ‫بسته‬ ‫نیمه‬ ‫فورانگیر‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫پیمایش‬ ‫حین‬ ‫میتوان‬ ‫را‬.‫مهمتری‬‫در‬ ‫عمل‬ ‫ن‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫جا‬ ‫جابه‬ ‫گل‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫فشار‬ ‫نسبت‬ ‫محاسبه‬ ‫حجمی‬ ‫روش‬‫باشد‬
(Psi/bbl)‫فش‬ ‫افت‬ ‫مقدار‬ ‫شود‬ ‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫بشکه‬ ‫یک‬ ‫اگر‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬‫ان‬ ‫ار‬
‫می‬ ‫محاسبه‬‫شود‬.‫یا‬ ‫بشکه‬ ‫بر‬ ‫فشار‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫منظور‬ ‫به‬(psi/bbl)‫باید‬
‫گل‬ ‫گرادیان‬psi/ft‫چاه‬ ‫حلقوی‬ ‫فضای‬ ‫حجم‬ ‫بر‬ ‫را‬psi/ft‫کرد‬ ‫تقسیم‬.‫طور‬ ‫به‬
‫کلی‬
‫می‬ ‫بکار‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫در‬ ‫حجمی‬ ‫روش‬‫رود‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 470

471. ‫حجمی‬ ‫روش‬:
1-‫نباشد‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫زمانی‬.

2-‫باشد‬ ‫زیاد‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫تا‬ ‫مته‬ ‫بین‬ ‫فاصله‬(off Bootom)

3-‫باشند‬ ‫مسدود‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫یا‬ ‫مته‬.

4-‫باال‬ ‫لوله‬/‫گیرد‬ ‫انجام‬ ‫بسته‬ ‫نیمه‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫پایین‬.

5-‫وسایل‬ ‫رسیدن‬ ‫انتظار‬ ‫در‬ ‫چاه‬Sunbbing‫باشد‬ ‫مشابه‬ ‫موارد‬ ‫و‬ ‫کاری‬ ‫مشبک‬.

6-‫اندازه‬ ‫به‬ ‫محل‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫گل‬ ‫مواد‬‫برد‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫بتوان‬ ‫که‬ ‫نباشد‬ ‫ای‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 471

472. ‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬:
‫می‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫توالی‬ ‫جریان‬ ‫روی‬ ‫چاه‬ ‫بستن‬ ‫از‬ ‫پس‬‫قرارداد‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫برای‬ ‫توان‬:
1-‫کنید‬ ‫یاداشت‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬.
2-‫خروجی‬ ‫از‬choke Line‫کنید‬ ‫وصل‬ ‫تخلیه‬ ‫مخزن‬ ‫به‬.‫در‬ ‫باید‬ ‫مخزن‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫دقت‬
‫باشد‬ ‫گالن‬ ‫حدود‬.
3-‫مقدار‬Psi/bbl‫خروجی‬ ‫گل‬ ‫برای‬ ‫را‬/‫کنید‬ ‫معین‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫ورودی‬(‫هیدرواستاتیک‬ ‫تغییرات‬)
4-‫دهید‬ ‫اجازه‬SICP‫اندازه‬ ‫به‬100‫می‬ ‫گاز‬ ‫مهاجرت‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫این‬ ‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫پام‬‫ب‬‫اشد‬.
5-4/1‫حدود‬ ‫یا‬ ‫بشکه‬10‫کنید‬ ‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫گالن‬( .‫دقیقا‬)
6-‫کاهش‬ ‫مقدار‬SICP‫کنید‬ ‫یاداشت‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫خروج‬ ‫راهنگام‬.
7-‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫گل‬ ‫خروج‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬.
8-‫کمتراز‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫اگر‬psi10‫مرحله‬ ‫از‬ ‫مجددا‬ ‫باشد‬5‫تغییرات‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫کنید‬ ‫شروع‬100
‫برسید‬ ‫واحدی‬.
9-‫مراحل‬5‫و‬6‫و‬7‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬ ‫را‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 472

473. ‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬:
‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬ ‫هرگاه‬SICP‫کردن‬ ‫خارج‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫خالل‬ ‫در‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫یافته‬ ‫جریان‬ ‫سیال‬‫یابد‬‫افراد‬
‫به‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫میکنند‬ ‫گمان‬ ‫مبتدی‬SICP‫تر‬ ‫ایمن‬ ‫دهند‬ ‫کاهش‬ ‫اجازه‬
‫بود‬ ‫خواهد‬.‫برای‬ ‫چوک‬ ‫از‬ ‫ان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫در‬ ‫فرایندی‬ ‫هرگونه‬
‫تنظیم‬SICP‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫یا‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫منظور‬ ‫به‬
‫شود‬ ‫استفاده‬-‫می‬ ‫نامیده‬ ‫فشار‬ ‫کم‬ ‫چوک‬ ‫روش‬‫شود‬.‫ب‬ ‫با‬ ‫صورت‬ ‫هر‬ ‫در‬‫از‬
‫به‬ ‫سازند‬ ‫از‬ ‫بیشتری‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫کم‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫چوک‬ ‫کردن‬‫درون‬
‫می‬ ‫راه‬ ‫چاه‬‫یابد‬.‫اد‬ ‫باشد‬ ‫پایین‬ ‫چوک‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫سیال‬ ‫ورود‬‫امه‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 473

474. ‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬:
‫است‬ ‫نیز‬ ‫باشد‬ ‫تعادلی‬ ‫فرو‬ ‫حفاری‬ ‫روش‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ‫نواحی‬ ‫در‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬‫فاده‬
‫می‬‫شود‬.‫می‬ ‫استفاده‬ ‫کم‬ ‫تراوایی‬ ‫با‬ ‫سخت‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ‫تعادلی‬ ‫فرو‬ ‫حفاری‬‫ش‬‫ود‬.‫در‬
‫ش‬ ‫انجام‬ ‫باال‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫تعادل‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫فشارباید‬ ‫کم‬ ‫چوک‬ ‫روش‬ ‫این‬‫ود‬.
‫شود‬ ‫وارد‬ ‫نیز‬ ‫سازند‬ ‫به‬ ‫هایی‬ ‫اسیب‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬.‫انجام‬ ‫منظور‬ ‫به‬
‫چاه‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫موفق‬ ‫عملیات‬‫انجام‬ ‫کم‬ ‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫سخت‬ ‫سازندهای‬ ‫با‬ ‫های‬
‫باشد‬ ‫کم‬ ‫نیز‬ ‫نفوذی‬ ‫سیال‬ ‫مقدار‬ ‫تا‬ ‫پذیرفته‬.‫تر‬ ‫دارای‬ ‫سازند‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬‫باال‬ ‫اوایی‬
‫ان‬ ‫تراوایی‬ ‫وضعیت‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫بوده‬
‫تضم‬ ‫هیچ‬ ‫فشار‬ ‫کم‬ ‫چوک‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫نباشد‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫دقیقی‬ ‫اطالع‬‫ین‬
‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خاصی‬‫داشت‬ ‫نخواهد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫ی‬.‫کارفرمای‬ ‫اغلب‬ ‫بنابراین‬‫ان‬
‫باش‬ ‫باال‬ ‫فشاری‬ ‫مقاومت‬ ‫دارای‬ ‫سطحی‬ ‫ابزار‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫جز‬ ‫به‬ ‫میدهند‬ ‫ترجیح‬‫ند‬
‫نکنند‬ ‫استفاده‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬.‫شک‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫کار‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫باال‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫چون‬‫ست‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫ان‬ ‫از‬ ‫بیشتری‬ ‫سیال‬ ‫تراواش‬ ‫و‬ ‫سازند‬
‫چاه‬ ‫در‬ ‫امده‬ ‫پیش‬ ‫اشکاالت‬ ‫بعضی‬‫می‬ ‫ضعیف‬ ‫طراحی‬ ‫حاصل‬ ‫ها‬‫بای‬ ‫که‬ ‫باشند‬‫از‬ ‫د‬
‫جریان‬ ‫کننده‬ ‫منحرف‬ ‫ابزار‬(Diverter)‫نمود‬ ‫استفاده‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 474

475. ‫تصاویر‬:
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 475
(6-8)

476. .11.‫پاتریک‬ ‫فیتز‬ ‫چاه؛‬ ‫کنترل‬ ‫عملیات‬
‫مترجم‬:‫نوریه‬ ‫سادات‬ ‫مرتضی‬ ‫سید‬

478. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900225844،‫زاده‬ ‫فریدی‬ ‫امیر‬ ،amir. pd20@yahoo.Com

479. 1-‫مقدمه‬
2-‫روش‬‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬
3-‫حفار‬ ‫روش‬ ‫مراحل‬
4-‫حفار‬ ‫درروش‬ ‫ورایج‬ ‫اساسی‬ ‫کارهای‬ ‫راه‬
5-‫محدودیت‬‫حفار‬ ‫روش‬ ‫های‬
6-‫انتظار‬ ‫روش‬–‫و‬-‫وزن‬
7-‫ویژگی‬‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬ ‫های‬
8-‫روش‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫عملیات‬ ‫توالی‬(‫انتظار‬-‫و‬-‫وزن‬)
9-‫تلفیقی‬ ‫روش‬
10-‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
11-‫حجمی‬ ‫روش‬
12-‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
13-‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬

481. ‫مقدمه‬
‫روش‬‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬
‫روش‬ ‫درتمام‬ ‫هدف‬ ‫ترین‬ ‫آرمانی‬‫وکنت‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ،‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫های‬‫رل‬
‫می‬ ‫آن‬‫باشد‬.‫تا‬:‫چاه‬ ‫دوما‬ ،‫کنند‬ ‫خارج‬ ‫راازچاه‬ ‫یافته‬ ‫جریان‬ ‫سیال‬ ‫اوال‬‫را‬
‫پرگنند‬ ‫سازند‬ ‫فشار‬ ‫باگرادیان‬ ‫تناسب‬ ‫باوزن‬ ‫جدید‬ ‫ازسیال‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 481

483. ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫روشهای‬
1-‫حفار‬ ‫روش‬2-‫وزن‬ ‫انتظارو‬ ‫روش‬3-‫تلفیقی‬ ‫روش‬4-‫حجمی‬ ‫روش‬5-
‫باال‬ ‫از‬ ‫کشتن‬ ‫روش‬6-‫بافشارکم‬ ‫چوک‬ ‫روش‬.
‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫بیشتر‬ ‫اول‬ ‫روش‬ ‫ازسه‬ ‫که‬.
‫شبی‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫لحاظ‬ ‫ازچندین‬ ‫لیکن‬ ،‫روش‬ ‫سه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اختالف‬ ‫باوجود‬‫ه‬
‫هستند‬.‫مثال‬:‫خالل‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫روی‬ ‫مقدارفشار‬ ‫باید‬ ‫روش‬ ‫سه‬ ‫درهر‬
‫بماند‬ ‫ثابت‬ ‫عملیات‬.‫حفظ‬ ‫ازطریق‬ ‫چا‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬‫سرعت‬
‫کاهنده‬ ‫کردن‬ ‫بازوبسته‬ ‫وتغییردرمیزان‬ ‫پمپ‬(‫چوک‬)‫می‬ ‫انجام‬‫شود‬.
‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫بسته‬ ‫فشارهای‬ ‫چاه‬ ‫ازبستن‬ ‫پس‬ ‫فوق‬ ‫روش‬ ‫درهرسه‬
‫نموده‬ ‫ویادداشت‬ ‫خوانده‬ ‫ازتثبیت‬ ‫راپس‬ ‫وجداری‬.‫مقدار‬KRP‫که‬ ‫رانیز‬
‫کشت‬ ‫سرعت‬ ‫کننده‬ ‫وتعیین‬ ‫آرام‬ ‫دور‬ ‫در‬ ‫پمپ‬ ‫ازفشار‬ ‫است‬ ‫عبارت‬‫چاه‬ ‫ن‬
‫نمود‬ ‫ثبت‬ ‫باید‬ ،‫است‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 483

484. ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫روشهای‬
‫رابایدبا‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫مقدارفشاربسته‬ ‫دهد‬ ‫رخ‬ ‫فوران‬ ‫هرگاه‬
‫مقدار‬KRP‫یافت‬ ‫اگاهی‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫اولیه‬ ‫تاازفشار‬ ‫نموده‬ ‫جمع‬.‫خال‬ ‫در‬‫ل‬
‫وتنظ‬ ‫سرعت‬ ‫راباکنترل‬ ‫چاه‬ ‫فشارته‬ ‫حفظ‬ ‫بایداندازه‬ ‫گل‬ ‫گردش‬‫چوک‬ ‫یم‬
‫کرد‬ ‫کنترل‬.‫برگه‬‫روش‬ ‫اغلب‬ ‫نیزبرای‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫های‬‫می‬ ‫مفید‬ ‫ها‬،‫باشند‬
‫کشت‬ ‫سرعت‬ ،‫وجداری‬ ‫حفاری‬ ‫بسته‬ ‫فشارهای‬ ‫ازجمله‬ ‫مهمی‬ ‫اطالعات‬‫ن‬
‫داده‬ ،‫چاه‬ ‫عمق‬ ،‫چاه‬‫وسایرگزینه‬ ‫جداری‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫های‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫عملیاتی‬ ‫گروه‬ ‫اختیار‬ ‫رادر‬ ‫موفق‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫عملیات‬ ‫یک‬‫دهند‬.
‫گ‬ ‫راندن‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫باالچگونگی‬ ‫روش‬ ‫سه‬ ‫بین‬ ‫اختالف‬ ‫ترین‬ ‫اساسی‬‫ل‬
‫است‬ ‫مته‬ ‫به‬ ‫ان‬ ‫ورساندن‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫جدید‬.
‫حفار‬ ‫روش‬
‫است‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫واساس‬ ‫پایه‬.‫چون‬
‫سایرروش‬ ‫اندر‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫روش‬‫ترمی‬ ‫نیزرایج‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫های‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 484

486. ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫مراحل‬
1-‫می‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫وقوع‬ ‫از‬ ‫پس‬‫شود‬.
2-‫مقدار‬SIDPP‫و‬SICP‫کنید‬ ‫رایادداشت‬ ‫مخازن‬ ‫سطح‬ ‫وافزایش‬.
3-‫نیازپرکنید‬ ‫رادرصورت‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برگه‬.
4-‫تدری‬ ‫وبه‬ ‫کرده‬ ‫راروشن‬ ‫پمپ‬ ،‫کرده‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫چوک‬ ،‫پمپاژ‬ ‫شروع‬ ‫جهت‬‫ج‬
‫آن‬ ‫سرعت‬ ‫کشتن‬ ‫جریان‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫مقدارگردش‬ ‫به‬ ‫تارسیدن‬
‫راثابت‬ ‫جداری‬ ‫فشاربسته‬ ‫مقدار‬ ‫چوک‬ ‫توسط‬ ‫همزمان‬ ،‫دهید‬ ‫راافزایش‬
‫دارید‬ ‫نگه‬.‫خواهدماند‬ ‫ثابت‬ ‫چاه‬ ‫برته‬ ‫فشاروارده‬ ‫عمل‬ ‫این‬ ‫با‬.
5-،‫رسید‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫سرعت‬ ‫حد‬ ‫به‬ ‫پمپ‬ ‫وفشار‬ ‫جریان‬ ‫هرگاه‬
‫لوله‬ ‫فشارسنج‬‫رانشان‬ ‫اولیه‬ ‫گردش‬ ‫مقدارفشار‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫می‬‫دهد‬(ICP.)‫فشارلوله‬ ‫چوک‬ ‫کردن‬ ‫بازوبسته‬ ‫توسط‬‫حفاری‬ ‫های‬
‫راروی‬ISP‫دارید‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 486

487. ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫مراحل‬
6-‫لوله‬ ‫فشاربسته‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫باثابت‬‫فشاراول‬ ‫روی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫یه‬
‫بسته‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫سپس‬ ،‫کرده‬ ‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫رااز‬ ‫بریده‬ ‫گل‬ ‫تمام‬ ‫گردش‬.‫درای‬‫ن‬
‫هم‬ ‫با‬ ‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫وفشار‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫فشاربسته‬ ‫باید‬ ‫حالت‬
‫بامقدار‬ ‫برابرومساوی‬SIDPP‫پس‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫باشند‬
‫اید‬ ‫کرده‬ ‫یادداشت‬ ‫ازبستن‬.
7-‫می‬ ‫آماده‬ ‫جدیدرا‬ ‫وگل‬ ‫بسته‬ ‫چاه‬ ،‫خاموش‬ ‫پمپ‬‫کنیم‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 487

489. ‫حفار‬ ‫درروش‬ ‫ورایج‬ ‫اساسی‬ ‫کارهای‬ ‫راه‬
‫انتظار‬ ‫حفاروروش‬ ‫کارروش‬ ‫اساس‬-‫ز‬ ‫موارد‬ ‫بر‬ ‫متکی‬ ‫وتلفیقی‬ ‫وزن‬‫یر‬
‫است‬:
1-‫چاه‬ ‫بستن‬.
2-‫و‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫به‬ ‫تارسیدن‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬Icp
3-‫مقدار‬ ‫روی‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬Kill Rate
4-‫فشارلوله‬ ‫حفظ‬‫مقدارثابت‬ ‫روی‬ ‫حفاری‬ ‫های‬.
5-‫پمپ‬ ‫ضربات‬ ‫وتعداد‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫گنجایش‬ ‫محاسبه‬.
6-‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫محاسبه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 489

491. ‫محدودیت‬‫حفار‬ ‫روش‬ ‫های‬
‫مثال‬:‫جداری‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬ ‫روش‬ ‫بااین‬ ‫آن‬ ‫وکنترل‬ ‫گازی‬ ‫درجریان‬
‫می‬ ‫باال‬ ‫بسیار‬‫فشا‬ ‫ازچوک‬ ‫بااستفاده‬ ‫باید‬ ‫موارد‬ ‫گونه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫رود‬‫کم‬ ‫را‬ ‫ر‬
‫کرد‬ ‫ترخیص‬ ‫را‬ ‫وگاز‬ ‫کرده‬.‫پمپ‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫باالیی‬ ‫باوزن‬ ‫گل‬ ‫چون‬
‫نمی‬‫نمی‬ ‫تمیز‬ ‫لذاچاه‬ ‫گردد‬‫شود‬.‫سط‬ ‫گازدر‬ ‫انبساط‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬ ‫به‬‫ح‬
‫می‬ ‫کم‬ ‫حلقوی‬ ‫فشارفضای‬ ‫ازچاه‬ ‫گل‬ ‫راندن‬ ‫وبیرون‬‫بنابراین‬ ‫شود‬‫باید‬
‫ر‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫روی‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬ ‫فشار‬ ‫تا‬ ‫کرده‬ ‫کم‬ ‫بیشتر‬ ‫رابیشترو‬ ‫چوک‬‫اثابت‬
‫دارد‬ ‫نگه‬.
‫داریم‬ ‫گل‬ ‫دوگردش‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫حفار‬ ‫روش‬ ‫در‬(‫حداقل‬)‫زمان‬ ‫بنابراین‬ ،
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫صرف‬ ‫زیادی‬.‫فوران‬ ‫ستون‬ ‫اساس‬ ‫همین‬ ‫وبر‬
‫احت‬ ‫مشکالت‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫عمل‬ ‫وخوداین‬ ‫شده‬ ‫زیادی‬ ‫فشار‬ ‫گیرمتحمل‬‫مالی‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫دیگری‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 491

493. ‫انتظار‬ ‫روش‬-‫و‬-‫وزن‬
‫ب‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وسپس‬ ‫بوده‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫ساختن‬ ‫منتظر‬ ‫ابتدا‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫ه‬
‫می‬ ‫پمپاز‬ ‫چاه‬ ‫درون‬‫کنیم‬.‫سطح‬ ‫جدیدبه‬ ‫گل‬ ‫تارسیدن‬ ‫را‬ ‫عمل‬ ‫این‬
‫می‬ ‫ادامه‬‫دهند‬.‫قبلی‬ ‫گل‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬ ‫وزن‬ ‫دارای‬ ‫جدید‬ ‫وگل‬
‫است‬.
‫گا‬ ‫خروج‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫رسیدن‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬‫ز‬
‫ا‬ ‫چاه‬ ‫هیدرواستاتیکی‬ ‫فشار‬ ‫نتیجه‬ ‫ودر‬ ‫یابد‬ ‫کاهش‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫نفوذی‬‫فزایش‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫سطحی‬ ‫وفشار‬ ‫یافته‬‫یابد‬.‫مقدار‬ ‫چوک‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫لذا‬‫فشار‬
‫داشت‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫وارده‬.‫س‬ ‫شکست‬ ‫احتمال‬ ‫حالت‬ ‫دراین‬‫ازند‬
‫می‬ ‫کاهش‬‫یابد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 493

495. ‫ویژگی‬‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬ ‫های‬
1-‫لوله‬ ‫درجه‬ ‫ازروی‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬‫رسیدن‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫های‬
‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫توسط‬ ‫ان‬ ‫وحفظ‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫گل‬‫فشار‬ ‫اعمال‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫گل‬ ‫رسیدن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫مناسب‬.
2-‫داشت‬ ‫نگه‬ ‫ثابت‬ ‫زمان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫رانباید‬ ‫جداری‬ ‫سطحی‬ ‫فشار‬
‫خوا‬ ‫وسازند‬ ‫یافته‬ ‫افزایش‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫باشد‬ ‫ثابت‬ ‫درصورتیکه‬‫هد‬
‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫جداری‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫باچوک‬ ‫باید‬ ‫امکان‬ ‫حد‬ ‫تا‬ ‫لذا‬ ،‫شکست‬‫را‬
‫کرد‬ ‫حفظ‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 495

497. ‫روش‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫عملیات‬ ‫توالی‬(‫انتظ‬‫ار‬-
‫و‬-‫وزن‬)
1-‫رابسته‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫رخداد‬ ‫از‬ ‫پس‬.2-‫و‬ ‫کرده‬ ‫پر‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برگه‬
‫دهید‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬.3-‫کرده‬ ‫باز‬ ‫را‬ ‫چوک‬ ،‫جدید‬ ‫گل‬ ‫شدن‬ ‫آماده‬ ‫با‬
‫حد‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫کنید‬ ‫روشن‬ ‫آرامی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫وپمپ‬Killrate‫سرعت‬ ‫هرگاه‬ ‫برسد‬
‫فشارسنج‬ ‫روی‬ ‫شده‬ ‫خوانده‬ ‫فشار‬ ،‫رسید‬ ‫چاه‬ ‫مقدارکشتن‬ ‫به‬ ‫پمپ‬
‫لوله‬‫با‬ ‫برابر‬ ‫باید‬ ‫حفاری‬ ‫های‬Icp‫باشد‬.4-‫روی‬ ‫پمپ‬ ‫سرعت‬ ‫حفظ‬ ‫ضمن‬
‫دهید‬ ‫ادامه‬ ‫را‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫پمپاژ‬ ،‫ثابت‬ ‫مقدار‬.5-‫مته‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫هرگاه‬
‫با‬ ‫برابر‬ ‫باید‬ ‫فشار‬ ‫رسید‬fcp‫گ‬ ‫تا‬ ‫داشته‬ ‫نگه‬ ‫راثابت‬ ‫پمپ‬ ‫وسرعت‬ ‫باشد‬‫ل‬
‫برسد‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫جدید‬.6-‫کنید‬ ‫وبررسی‬ ‫رابسته‬ ‫چاه‬ ،‫خاموش‬ ‫را‬ ‫پمپ‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 497

499. ‫تلفیقی‬ ‫روش‬
‫روش‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫تری‬ ‫طوالنی‬ ‫محاسبات‬ ‫ودارای‬ ‫تر‬ ‫پیچیده‬ ‫روش‬
‫می‬ ‫قبلی‬‫باشد‬.‫فش‬ ‫روش‬ ‫دراین‬ ‫شویم‬ ‫مواجه‬ ‫گازی‬ ‫جریان‬ ‫با‬ ‫هرگاه‬‫ار‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫جداری‬ ‫به‬ ‫بیشتری‬‫شود‬.‫مرحله‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫طرفی‬ ‫از‬‫ای‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫ساختن‬ ،‫گل‬ ‫وزن‬.‫ب‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫و‬‫اید‬
‫ث‬ ‫رانیز‬ ‫ان‬ ‫فشار‬ ‫باید‬ ‫ساخت‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ،‫کرد‬ ‫راپمپ‬ ‫جدید‬ ‫گل‬‫ابت‬
‫داشت‬ ‫نگه‬.‫افزایش‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫کار‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫چون‬
‫نمی‬‫روش‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫زمانی‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫روش‬ ‫دراین‬ ‫وارده‬ ‫فشار‬ ،‫دهند‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫حفار‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 499

501. ‫تلفیقی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
1-‫الزم‬ ‫اطالعات‬ ‫وثبت‬ ‫چاه‬ ‫بستن‬ ‫از‬ ‫پس‬Icp‫و‬fcp‫افزایش‬ ‫مقدار‬ ‫و‬
‫می‬ ‫حساب‬ ‫و‬ ‫پر‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫وبرگه‬ ‫گل‬ ‫وزن‬‫کنیم‬.2-‫گل‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫پمپ‬
‫را‬ ‫آن‬ ‫سرعت‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬ ‫ضمن‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫روشن‬ ‫جدید‬‫تا‬
‫دهید‬ ‫افزایش‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫حد‬.3-‫را‬ ‫جدید‬ ‫گل‬ ‫باید‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫خالل‬ ‫در‬
‫در‬ ‫شده‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫بعدی‬ ‫مرحله‬ ‫به‬ ‫تارساندن‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫ساخته‬
‫دهند‬ ‫افزایش‬ ‫نمودار‬.4-‫سطح‬ ‫به‬ ‫نهایی‬ ‫گل‬ ‫تارسیدن‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫گردش‬
‫دهید‬ ‫ادامه‬ ‫چاه‬ ‫کامل‬ ‫وکنترل‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 501

503. ‫حجمی‬ ‫روش‬
‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫در‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫رود‬:
1-‫نباشد‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫لوله‬ ‫که‬ ‫زمانی‬.2-‫زیاد‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫تا‬ ‫مته‬ ‫بین‬ ‫فاصله‬
‫باشد‬.
3-‫باشند‬ ‫مسدود‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫یا‬ ‫مته‬.4-‫باال‬ ‫لوله‬/‫شرایط‬ ‫تحت‬ ‫پائین‬
‫گیرد‬ ‫انجام‬ ‫بسته‬ ‫نیمه‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬.5-‫سان‬ ‫وسایل‬ ‫رسیدن‬ ‫انتظار‬ ‫در‬ ‫چاه‬
‫باشد‬ ‫مشابه‬ ‫موارد‬ ‫و‬ ‫کاری‬ ‫مشبک‬ ،‫بینگ‬.6-‫محل‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫گل‬ ‫مواد‬
‫اندازه‬ ‫به‬‫برد‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫بتوان‬ ‫که‬ ‫نباشد‬ ‫ای‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 503

505. ‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫توالی‬
‫کنید‬ ‫یادداشت‬ ‫را‬ ‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬2-‫به‬ ‫الین‬ ‫چوک‬ ‫خروجی‬ ‫از‬
‫حدود‬ ‫در‬ ‫دقت‬ ‫کنید‬ ‫وصل‬ ‫تخلیه‬ ‫مخزن‬10‫باشد‬ ‫باید‬ ‫گالن‬3-‫اجازه‬
‫تا‬ ‫دهید‬sicp‫اندازه‬ ‫به‬100‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫پام‬4-‫مقدار‬psi‫بر‬bbl‫برای‬ ‫را‬
‫خروجی‬ ‫گل‬/‫کنید‬ ‫معین‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫ورودی‬.5-4/1‫خارج‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫بشکه‬
‫کنید‬6-‫کاهش‬ ‫مقدار‬sicp‫کنید‬ ‫یادداشت‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫گل‬ ‫خروج‬ ‫هنگام‬ ‫را‬.
7-‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫گل‬ ‫خروج‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫رانیز‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬.8-
‫مراحل‬5‫و‬6‫و‬7‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫جداری‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬ ‫ورا‬.‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫ثابت‬ ‫تقریبا‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫روش‬‫ظ‬ ‫به‬ ‫بستگی‬ ‫ان‬ ‫مقدار‬ ،‫ماند‬‫چاه‬ ‫رفیت‬
‫دارد‬ ‫نفوذی‬ ‫گاز‬ ‫وموقعیت‬.‫حفاری‬ ‫ساق‬ ،‫چاه‬ ‫حفره‬ ‫شدن‬ ‫شسته‬
‫لوله‬ ‫واندازه‬ ‫مخروطی‬‫می‬ ‫فشار‬ ‫موثربر‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫جداری‬ ‫های‬‫باشد‬.‫ای‬ ‫از‬‫ن‬
‫می‬ ‫مواقعی‬ ‫در‬ ‫روش‬‫ازسایر‬ ‫استفاده‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ‫نمود‬ ‫استفاده‬ ‫توان‬
‫روش‬‫نباشد‬ ‫میسر‬ ‫ها‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 505

507. ‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬
‫جداری‬ ‫بسته‬ ‫فشار‬ ‫هرگاه‬Sicp‫کردن‬ ‫خارج‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫خالل‬ ‫در‬
‫یابد‬ ‫افزایش‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫به‬ ‫یافته‬ ‫جریان‬ ‫سیال‬‫افراد‬ ،
‫می‬ ‫گمان‬ ‫مبتدی‬‫به‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫کنند‬Sicp‫تر‬ ‫ایمن‬ ‫دهند‬ ‫کاهش‬ ‫اجازه‬
‫بود‬ ‫خواهد‬.‫کاهش‬ ‫جهت‬ ‫چوک‬ ‫بیشتر‬ ‫بازکردن‬ ‫با‬Sicp‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬
‫خو‬ ‫تراوش‬ ‫مجددا‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫نتیجه‬ ‫ودر‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬‫اهد‬
‫کرد‬.‫پاره‬ ‫در‬ ‫چند‬ ‫هر‬‫پس‬ ‫کاهش‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫جزئی‬ ‫کردن‬ ‫مواردباز‬ ‫ای‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫امیز‬ ‫موفقیت‬ ‫فشار‬.‫ک‬ ‫چاه‬ ‫کستن‬ ‫در‬ ‫فرایندی‬ ‫هرگونه‬‫آن‬ ‫در‬ ‫ه‬
‫تنظیم‬ ‫برای‬ ‫ازچوک‬Sicp‫فش‬ ‫افزایش‬ ‫یا‬ ‫چاه‬ ‫ته‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫ار‬
‫می‬ ‫نامیده‬ ‫فشار‬ ‫کم‬ ‫چوک‬ ‫روش‬ ،‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫سازند‬‫شود‬.‫ر‬ ‫این‬ ‫در‬‫وش‬
‫شود‬ ‫نیزوارد‬ ‫سازند‬ ‫به‬ ‫هایی‬ ‫آسیب‬ ‫است‬ ‫ممکن‬.‫عم‬ ‫انجام‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫لیات‬
‫انج‬ ‫کم‬ ‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫سخت‬ ‫سازند‬ ‫با‬ ‫هایی‬ ‫چاه‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫موفق‬‫ام‬
‫باشد‬ ‫کم‬ ‫نیز‬ ‫نفوذی‬ ‫سیال‬ ‫مقدار‬ ‫تا‬ ‫پذیرفته‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 507

508. ‫کم‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫چوک‬ ‫روش‬
‫تراوایی‬ ‫وضعیت‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫بوده‬ ‫باال‬ ‫تراوایی‬ ‫دارای‬ ‫سازند‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬‫آن‬
‫تضم‬ ‫هیچ‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫نباشد‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫دقیقی‬ ‫اطالع‬‫ین‬
‫داشت‬ ‫نخواهد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫ناحیه‬ ‫رادر‬ ‫خاصی‬.‫ک‬ ‫اغلب‬ ‫این‬ ‫بنابر‬‫ار‬
‫می‬ ‫ترجیح‬ ‫فرمایان‬‫دارای‬ ‫سطحی‬ ‫ابزار‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫جز‬ ‫به‬ ‫دهند‬
‫نکنند‬ ‫استفاده‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫باشند‬ ‫باال‬ ‫فشاری‬ ‫مقاومت‬.‫فش‬ ‫چون‬‫ار‬
‫ب‬ ‫سیال‬ ‫وتراوش‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫کار‬ ‫حین‬ ‫باالدر‬ ‫سطحی‬‫یشتری‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 508

509. .1‫تهران‬ ،‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫عملیات‬ ،‫مرتضی‬ ‫سید‬ ،‫نوریه‬ ‫سادات‬،
،‫نورپردازان‬1386
‫فصل‬6‫صفحه‬ ‫از‬88‫تا‬106

511. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219168‫اسددیزاوندی‬ ‫حمید‬hamid164@ymail.Com

512. ‫گیرها‬ ‫فواران‬
2.‫فوران‬ ‫عالئم‬ ‫و‬ ‫دالیل‬
3.‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫عالئم‬
4.‫محاسبات‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬

513. ‫گیرها‬ ‫فواران‬
‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫یا‬ ‫شکن‬ ‫طغیان‬ ،‫کنترل‬ ‫سیستم‬ ‫اصلی‬ ‫قسمت‬B. O. P
‫می‬‫باشد‬.
‫گیرهای‬ ‫فوران‬ ،‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫گیرها‬ ‫فوران‬ ‫اساسی‬ ‫نوع‬ ‫دو‬
‫زبانه‬ ‫گیرهای‬ ‫فوران‬ ‫و‬ ‫دالیزی‬‫کوبه‬ ‫یا‬ ‫ای‬‫می‬ ‫ای‬‫باشند‬.
‫ب‬ ‫که‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫الستیکی‬ ‫المان‬ ‫یک‬ ‫دارای‬ ‫دالیزی‬ ‫گیر‬ ‫فواران‬ ‫یک‬‫هنگام‬ ‫ه‬
‫لوله‬ ،‫کلی‬ ‫دور‬ ‫به‬ ،‫عمل‬‫لوله‬ ‫یا‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫بسته‬ ‫محکم‬ ‫وزنی‬ ‫های‬
‫می‬‫چا‬ ‫دهانه‬ ،‫نباشد‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫حفاری‬ ‫ساق‬ ‫از‬ ‫قسمتی‬ ‫هیچ‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫شود‬‫ه‬
‫می‬ ‫را‬‫بندد‬.
‫کوبه‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬‫شیر‬ ‫شامل‬ ‫ای‬‫فوالدی‬ ‫بزرگ‬ ‫های‬(‫ها‬ ‫زبانه‬)‫ک‬ ‫است‬‫ه‬
‫المان‬ ‫حاوی‬‫می‬ ‫بند‬ ‫آب‬ ‫های‬‫باشد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 513

514. ‫فوران‬ ‫ئم‬ ‫عال‬ ‫و‬ ‫دالیل‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫فوران‬ ‫دالیل‬ ‫از‬ ‫برخی‬:
1.‫گل‬ ‫کم‬ ‫وزن‬
2.‫مکش‬
3.‫باال‬ ‫لوله‬ ‫موقع‬ ‫چاه‬ ‫نکردن‬ ‫پر‬
4.‫حفاری‬ ‫شدن‬ ‫سریع‬
5.‫می‬ ‫گل‬ ‫الزم‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫کم‬ ‫باال‬ ‫لوله‬ ‫موقع‬ ‫در‬ ‫چاه‬‫گیرد‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 514

515. ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫عالئم‬
‫الف‬)‫لوله‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫سرعت‬
‫س‬ ‫به‬ ‫برگشت‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫حفاری‬‫طح‬
‫ب‬)‫کافی‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫نکردن‬ ‫پر‬
‫باال‬ ‫لوله‬ ‫هنگام‬ ‫در‬
‫ج‬)‫خروجی‬ ‫گل‬ ‫کلسیم‬ ‫افزایش‬
‫د‬)‫زده‬ ‫آب‬ ‫یا‬ ‫زده‬ ‫گاز‬ ‫گل‬ ‫مشاهده‬
‫و‬)‫پمپاز‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬
‫ز‬)‫از‬ ‫خروج‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫دمای‬ ‫افزایش‬
‫چاه‬
‫ح‬)‫پمپ‬ ‫ضربان‬ ‫تعداد‬ ‫افزایش‬‫ها‬
(Strokes)
‫ط‬)‫مته‬ ‫روی‬ ‫وزن‬ ‫کاهش‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 515

516. ‫محاسبات‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬
‫کشتن‬ ‫جهت‬ ‫اساسی‬ ‫روش‬ ‫سه‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫چاه‬:
1.‫وزن‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬
2.‫حفار‬ ‫روش‬
3.‫همزمان‬ ‫روش‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 516

517. ‫سال‬ ‫از‬ ‫قبل‬1960‫نداشت‬ ‫وجود‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫برای‬ ‫مشخصی‬ ‫روش‬.‫در‬
‫سیالن‬ ‫موقع‬(Kick)‫کاهنده‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬(Choke)‫گردش‬ ،
‫می‬ ‫گل‬‫می‬ ‫باال‬ ‫قانونی‬ ‫هیچ‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫وزن‬ ،‫کردند‬‫ک‬ ‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫بردند‬‫چاه‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫کنترل‬‫وزن‬ ‫و‬ ‫انتظار‬ ‫روش‬ ‫اصطالح‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫شد‬(Wait and
Weight)‫می‬ ‫نامیده‬ ‫گل‬ ‫کامل‬ ‫گردش‬ ‫یک‬ ‫یا‬‫شود‬.‫افزای‬ ‫با‬ ،‫یعنی‬‫ش‬
‫سنگی‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ،‫سنگین‬ ‫گل‬ ‫ساختن‬ ‫مهیا‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫گل‬‫ن‬
‫می‬ ‫صورت‬‫ج‬ ‫سنگین‬ ‫گل‬ ،‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫تخلیه‬ ‫با‬ ‫زمان‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫گرفت‬‫به‬ ‫ا‬
‫می‬ ‫کشته‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫جا‬‫شد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 517

518. ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫محاسبات‬
‫است‬ ‫با‬ ‫نهایی‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫گل‬ ‫گردش‬ ‫فشار‬ ،‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫جهت‬ ‫گل‬ ‫وزن‬‫از‬ ‫فاده‬
‫رابطه‬‫های‬‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬:
Kill Weight Mud (KWM) =
𝑠𝑖𝑑𝑝𝑝
0.052∗𝑡𝑣𝑑
+ OMD
Initial circulating pressure (ICP) = sidpp + KRP
Final Circulating Pressure (FCP) =
𝐾𝑊𝑀
𝑂𝑀𝑊
* KRP
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 518

519. : OMW‫گل‬ ‫اولیه‬ ‫وزن‬(ppg)
: KRP‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫فشار‬(psi)
: TVD‫عمودی‬ ‫واقعی‬ ‫عمق‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 519

520. .1‫سیستمهای‬ ‫و‬ ‫لوازم‬ ،‫اول‬ ‫فصل‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬
‫حفاری‬

522. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219255*‫زاده‬ ‫قاسم‬ ‫محمد‬*m_saber1431gh@yahoo.Com

523. 1.‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫شیرهای‬
2.‫تعاریف‬
3.‫فوران‬ ‫گیری‬ ‫پیش‬
4.‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬
5.‫پیشنهادات‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫نتیجه‬

524. ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫شیرهای‬:
Blowout Preventer)‫اصطالحا‬ ‫که‬BOP‫می‬ ‫نامیده‬‫از‬ ‫یکی‬ ،‫شوند‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫تعمیرات‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫کننده‬ ‫کنترل‬ ‫تجهیزات‬‫باشد‬.‫ا‬‫ز‬
‫فوران‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫کننده‬ ‫کنترل‬ ‫تجهیزات‬(Blowout)
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫چاه‬ ‫بیرون‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫سیاالت‬‫شود‬.‫جریان‬ ‫به‬ ‫اصطالحا‬ ‫فوران‬‫غیر‬
‫ط‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫اتمسفر‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫سیاالت‬ ‫دیگر‬ ‫یا‬ ‫نفت‬ ،‫گاز‬ ‫شده‬ ‫کنترل‬‫زیر‬ ‫بقات‬
‫می‬ ‫گفته‬ ‫زمینی‬‫شود‬.‫می‬ ‫روی‬ ‫زمانی‬ ‫اتفاق‬ ‫این‬‫ز‬ ‫طبقات‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫یر‬
‫رود‬ ‫باالتر‬ ‫حفاری‬ ‫سیاالت‬ ‫بوسیله‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫زمینی‬.‫ف‬‫وران‬
‫ریگ‬ ‫شدن‬ ‫تخریب‬ ،‫ریگ‬ ‫خدمه‬ ‫جان‬ ‫افتادن‬ ‫خطر‬ ‫به‬ ‫باعث‬(‫باعث‬ ‫که‬
‫میلیون‬‫می‬ ‫زیان‬ ‫دالر‬ ‫ها‬‫شود‬)‫محیط‬ ‫تخریب‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫زیادی‬ ‫مقادیر‬ ‫اتالف‬
‫می‬ ‫زیست‬‫شود‬.‫سیاالت‬(‫نمک‬ ‫آب‬ ‫یا‬ ‫گاز‬ ،‫نفت‬ ‫مثل‬)‫بسیا‬ ‫نیروی‬ ‫با‬‫زیادی‬ ‫ر‬
‫می‬ ‫فوران‬ ‫چاه‬ ‫بیرون‬ ‫سمت‬ ‫به‬‫ب‬ ‫نیز‬ ‫گاز‬ ‫حاوی‬ ‫سیاالت‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫کنند‬،‫اشند‬
‫می‬ ‫مشتعل‬‫شوند‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 524

525. ‫شدن‬ ‫وارد‬ ‫از‬ ‫معموال‬ ،‫باشد‬ ‫مناسبی‬ ‫مقدار‬ ‫حفاری‬ ‫سیاالت‬ ‫دانسیته‬ ‫اگر‬
‫به‬ ‫آن‬ ‫فوران‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫حفره‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫طبقات‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیاالت‬
‫می‬ ‫جلوگیری‬ ‫بیرون‬ ‫سمت‬‫شود‬.‫طبقه‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫مته‬ ‫اگر‬‫ز‬ ‫زیر‬ ‫ای‬‫مینی‬
‫ح‬ ‫گل‬ ‫سطح‬ ‫اینکه‬ ‫یا‬ ،‫شود‬ ‫وارد‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫اعمالی‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫باالتر‬ ‫فشاری‬ ‫با‬‫در‬ ‫فاری‬
‫چ‬ ‫حفره‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫طبقات‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیاالت‬ ،‫کند‬ ‫پیدا‬ ‫افت‬ ‫چاه‬ ‫داخل‬‫اه‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫اصطالحا‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫وارد‬"WELL KICK"‫می‬‫گویند‬.‫هنگام‬ ‫در‬
"KICK"‫نیروی‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫وارد‬ ‫چاه‬ ‫حفره‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫طبفات‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیاالت‬
‫می‬ ‫هدایت‬ ‫چاه‬ ‫بیرون‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫زیاد‬‫کند‬.
‫اولیه‬ ‫مراحل‬ ‫در‬"KICK"‫می‬ ‫ریگ‬ ‫خدمه‬‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫سطح‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫توانند‬
‫کنند‬ ‫تاخیر‬ ‫خدمه‬ ‫اگر‬ ‫اما‬ ‫کنند‬ ‫جلوگیری‬ ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫دانسیته‬ ‫و‬‫تمام‬ ،
‫می‬ ‫اجازه‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫هدایت‬ ‫چاه‬ ‫بیرون‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬‫سیاالت‬ ‫که‬ ‫دهند‬
‫کن‬ ‫پیدا‬ ‫جریان‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫کنترل‬ ‫غیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫طبقات‬ ‫در‬ ‫موجود‬‫ند‬.
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫انفجار‬ ‫یا‬ ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫آن‬ ‫نتیجه‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 525

526. ‫مقدمه‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫مهار‬‫دغدغه‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫همواره‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫نفت‬ ‫کشف‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫های‬
‫است‬ ‫بوده‬.،‫کنترل‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ،‫طبیعت‬ ‫عظیم‬ ‫نیروی‬ ‫شدن‬ ‫آزاد‬
‫است‬ ‫هولناک‬.‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫مهار‬ ‫و‬ ‫ایست‬ ‫مقوله‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ،‫شک‬ ‫بدون‬‫های‬
‫مقوله‬ ،‫اند‬ ‫شده‬ ‫خارج‬ ‫کنترل‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫سرکش‬‫برای‬ ‫چاهی‬ ‫که‬ ‫هرجا‬ ،‫دیگر‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫حفر‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫استخراج‬‫می‬ ،‫شود‬‫کنت‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫تمهیدات‬ ‫بایست‬‫رل‬
‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫نیز‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ،‫کنترل‬ ‫از‬ ‫فوران‬ ‫شدن‬ ‫خارج‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫فوران‬
‫کلیه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ،‫گیرد‬‫دکل‬ ‫ی‬‫در‬ ‫و‬ ‫خشکی‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫های‬‫یا‬
‫می‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫مجهز‬‫باشند‬.‫شرکت‬ ‫مقررات‬ ‫براساس‬‫های‬
‫دستورالعمل‬ ،‫حفاری‬‫تدوین‬ ‫باید‬ ‫پیشامد‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫های‬‫و‬ ‫شود‬
‫مسئولیت‬‫پایه‬ ‫بر‬ ‫افراد‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫معلوم‬ ،‫اشخاص‬ ‫های‬‫مسئولیت‬ ‫ی‬‫محو‬ ‫های‬‫له‬
‫می‬‫دوره‬ ‫بایست‬‫کنند‬ ‫طی‬ ‫را‬ ‫الزم‬ ‫آموزشی‬ ‫های‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 526

527. ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫پیامدهای‬‫فور‬ ‫ترین‬ ‫ساده‬ ،‫است‬ ‫ناگوار‬ ‫بسیار‬ ،‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫ان‬
‫می‬‫ده‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫وارد‬ ‫خسارت‬ ،‫تجهیزات‬ ‫به‬ ،‫تومان‬ ‫میلیاردها‬ ‫تواند‬‫میلیارد‬ ‫ها‬
‫جبرا‬ ‫خسارات‬ ‫زیست‬ ‫محیط‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نابود‬ ‫را‬ ‫کشور‬ ‫طبیعی‬ ‫ذخایر‬ ‫از‬ ‫تومان‬‫ن‬
‫ب‬ ‫داشته‬ ‫نیز‬ ‫جانی‬ ‫خسارات‬ ،‫حادثه‬ ‫این‬ ،‫است‬ ‫ممکن‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫وارد‬ ‫ناپذیری‬‫اشد‬.
‫مختص‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫همواره‬ ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫احتمال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫به‬ ‫الزم‬
‫منطقه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کشور‬ ،‫شرکت‬‫چاه‬ ‫در‬ ‫تواند‬ ‫ومی‬ ‫نیست‬ ‫خاصی‬ ‫ی‬‫دریایی‬ ‫های‬‫یا‬ ‫و‬
‫شود‬ ‫حادث‬ ‫خشکی‬ ‫در‬ ‫حفرشده‬.‫چاه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫فوران‬‫عمیق‬ ‫بسیار‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫و‬‫شود‬ ‫حادث‬ ‫پایین‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫عمق‬ ‫کم‬ ‫های‬.
‫چاه‬ ‫مهار‬‫د‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تجربه‬ ‫و‬ ‫خالقیت‬ ،‫هنر‬ ،‫دانش‬ ‫نیازمند‬ ،‫سرکش‬ ‫های‬‫ر‬
‫می‬ ‫ممکن‬ ‫قوی‬ ‫مدیریت‬ ‫با‬ ‫منسجم‬ ‫گروهی‬ ‫کار‬ ‫یک‬ ‫قالب‬‫گردد‬.‫داش‬ ‫بدون‬‫تن‬
‫نف‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫علوم‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫شناسی‬ ‫زمین‬ ،‫مخازن‬ ،‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫دانش‬‫ت‬
‫ندارد‬ ‫امکان‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ،‫وگاز‬.‫دانش‬ ‫از‬ ‫مجموعه‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫طبیعی‬‫های‬
‫می‬ ‫جمع‬ ‫کارشناسان‬ ‫از‬ ‫گروه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ،‫ذکرشده‬‫شود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 527

528. ‫تعاریف‬
2.1.1‫سیالن‬ ‫تعریف‬:
‫فاص‬ ‫بال‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬ ‫در‬ ،‫چاه‬ ‫حفره‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫سیالن‬،‫له‬
‫نشود‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫ستون‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫سازندی‬ ‫فشار‬.
2.1.2‫فوران‬ ‫تعریف‬:
‫سازندی‬ ‫فشار‬ ،‫نشود‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫نشده‬ ‫داده‬ ‫تشخیص‬ ‫سیالن‬ ،‫سریعا‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬‫فشار‬ ‫بر‬
‫می‬ ‫غلبه‬ ‫سیال‬ ‫ستون‬ ‫هیدرواستاتیک‬‫داشت‬ ‫خواهیم‬ ‫فوران‬ ‫و‬ ‫کند‬.
2.1.3‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬:
‫است‬ ‫تغییر‬ ‫قابل‬ ،‫آن‬ ‫به‬ ‫موادی‬ ‫افزودن‬ ‫با‬ ‫که‬ ،‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫فشار‬.
2.1.4‫سازندی‬ ‫فشار‬:
‫می‬ ‫وارد‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫بر‬ ،‫سازند‬ ‫درون‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫فشاری‬‫شود‬.
2.1.5‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬:
‫می‬ ‫تحمل‬ ‫سازند‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫حداکثر‬‫کند‬.‫این‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬‫مقدار‬
‫شکستگی‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شکسته‬ ‫سازند‬ ،‫باشد‬‫می‬ ‫نفوذ‬ ‫ها‬‫کند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 528

529. 2.2‫سیالن‬ ‫دالیل‬
1.‫پیمایش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ،‫شده‬ ‫جا‬ ‫جابه‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫مناسب‬ ‫پایش‬ ‫عدم‬
‫حفاری‬ ‫رشته‬.
‫رشته‬ ‫نمودن‬ ‫خارج‬ ‫هنگام‬ ‫در‬‫سیال‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫پربودن‬ ‫از‬ ،‫چاه‬ ‫از‬ ‫حفاری‬ ‫ی‬
‫کرد‬ ‫حاصل‬ ‫اطمینان‬ ‫باید‬ ،‫حفاری‬.
2.‫پمپ‬ ‫شدن‬ ‫خاموش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬‫گل‬ ‫های‬
3.‫خ‬ ‫دراثر‬ ‫سیال‬ ‫ارتفاع‬ ‫کاهش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ،‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬‫ارج‬
‫چاه‬ ‫نکردن‬ ‫پر‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫شدن‬
4.‫بی‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫مکش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ،‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬‫رون‬
‫حفاری‬ ‫رشته‬ ‫کشیدن‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 529

530. 2.3‫نشانه‬‫سیالن‬ ‫وقوع‬ ‫های‬
1.‫حفاری‬ ‫سرعت‬ ‫در‬ ‫افزایش‬(ROP).
2.‫حفاری‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫درگ‬ ‫و‬ ‫گشتاور‬ ‫افزایش‬.
3.‫شیل‬ ‫چگالی‬ ‫در‬ ‫کاهش‬.
4.‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫خواص‬ ‫تغییرات‬.
5.‫کنده‬ ‫اندازه‬ ‫و‬ ‫شکل‬ ‫افزایش‬‫ها‬
6.‫حین‬ ،‫حفاری‬ ‫حین‬ ،‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حل‬ ‫گاز‬ ‫میزان‬ ‫افزایش‬
‫لوله‬ ‫اتصال‬ ‫و‬ ‫پیمایش‬‫حفاری‬ ‫های‬.
7.‫چاه‬ ‫از‬ ‫خروجی‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫دمای‬ ‫افزایش‬
8.‫گل‬ ‫تانک‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫سطح‬ ‫معمول‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫ناگهانی‬ ‫باالآمدن‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 530

531. 2.4‫فوران‬ ‫گیری‬ ‫پیش‬
‫که‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫مراحلی‬ ‫در‬ ‫ایمنی‬ ‫نکات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫دقت‬ ‫افزایش‬ ‫با‬
‫نشانه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫زیاد‬ ‫سیالن‬ ‫وقوع‬ ‫احتمال‬،‫سیالن‬ ‫وقوع‬ ‫های‬
‫می‬‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ،‫سیالن‬ ‫ازوقوع‬ ‫پس‬ ‫بالفاصله‬ ‫توان‬‫را‬ ‫آن‬ ،
‫کنیم‬ ‫جلوگیری‬ ‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کنیم‬ ‫کنترل‬.
‫فش‬ ‫بین‬ ‫باید‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫منظور‬ ‫این‬ ‫برای‬‫سیال‬ ‫ار‬
‫باشد‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫وفشار‬ ‫سازند‬.‫ک‬ ‫هیدرواستاتیک‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬‫از‬ ‫متر‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ،‫سیال‬ ،‫باشد‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬‫ر‬ ‫وسیالن‬ ‫آید‬‫خ‬
‫می‬‫پ‬ ،‫باشد‬ ‫بیشتر‬ ‫سازند‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دهد‬‫از‬ ‫س‬
‫فش‬ ‫کاهش‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفته‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫گل‬ ،‫سازند‬ ‫شدن‬ ‫شکسته‬‫ار‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سیال‬ ،‫گل‬‫رود‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 531

532. 2.5‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫مرحله‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫زیر‬ ‫ی‬‫ش‬‫ود‬:
‫الف‬)‫اولیه‬ ‫کنترل‬‫فوران‬ ‫ی‬
‫ب‬)‫چاه‬ ‫کشتن‬(‫ثانویه‬ ‫کنترل‬)
‫ج‬)‫چاه‬ ‫مهار‬(‫ثالثیه‬ ‫کنترل‬)
2.5.1‫اولیه‬ ‫کنترل‬‫چاه‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬‫سر‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ،‫آید‬‫عت‬
‫مشاهده‬ ‫با‬ ‫باشد‬ ‫کم‬ ،‫سیال‬‫نشانه‬ ‫ی‬‫می‬ ،‫سیالن‬ ‫های‬‫ر‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫توان‬‫ا‬
‫کرد‬ ‫مهار‬ ‫را‬ ‫فوران‬ ،‫کار‬ ‫ابتدای‬ ‫همین‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫افزایش‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 532

533. 2.5.2‫چاه‬ ‫کشتن‬
‫می‬ ‫سطح‬ ‫به‬ ‫اندک‬ ‫زمانی‬ ‫از‬ ‫پس‬ ،‫باشد‬ ‫زیاد‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫سرعت‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬‫رس‬‫د‬.‫در‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ،‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫چاه‬ ‫باالی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫شیر‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫مرحله‬ ‫این‬‫ک‬ ‫شود‬‫با‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫مهار‬ ‫را‬ ‫فوران‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫بسته‬ ‫خودکار‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ،‫ناگهانی‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬‫کند‬.
2.5.3‫چاه‬ ‫مهار‬
‫گ‬ ‫فوران‬ ‫شیر‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫حرکت‬ ‫باال‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫زیاد‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫سازندی‬ ‫سیال‬ ‫اگر‬‫هنوز‬ ‫یر‬
‫اطراف‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کنده‬ ‫جا‬ ‫رااز‬ ‫سرچاهی‬ ‫تجهیزات‬ ‫تمامی‬ ‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سیال‬ ،‫باشد‬ ‫نشده‬ ‫نصب‬‫پرتاب‬
‫می‬‫می‬ ‫فوران‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫کند‬‫کند‬.‫ب‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫پایین‬ ،‫سیال‬ ‫اشتعال‬ ‫دمای‬‫راحتی‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫مشتعل‬‫شود‬.
‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫بخش‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫مرحله‬ ‫این‬‫شود‬:
‫الف‬)‫حریق‬ ‫اطفای‬
‫ب‬)‫چاه‬ ‫کامل‬ ‫مهار‬
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 533

534. 2.5.3.1‫حریق‬ ‫اطفای‬
‫می‬ ‫مشتعل‬ ،‫پایین‬ ‫اشتعال‬ ‫دمای‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫کرده‬ ‫فوران‬ ‫سیال‬‫ف‬ ‫کنترل‬ ‫برای‬ ،‫شود‬‫باید‬ ،‫وران‬
‫است‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬ ‫صورت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫خاموش‬ ‫را‬ ‫آتش‬ ‫این‬ ‫ابتدا‬:
‫خال‬ ‫بمب‬:‫حلقه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫منفجره‬ ‫مواد‬‫از‬ ،‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫قرارگیری‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫نصب‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫منفجر‬ ‫دور‬ ‫راه‬‫می‬ ‫بلعیده‬ ‫اطراف‬ ‫اکسیژن‬ ‫تمام‬ ‫انفجار‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ،‫شوند‬‫ایج‬ ‫خال‬ ‫و‬ ‫شود‬‫اد‬
‫می‬ ‫آتش‬ ‫شدن‬ ‫خاموش‬ ‫باعث‬ ‫شده‬‫شود‬.
‫پاشی‬ ‫آب‬:‫از‬ ‫را‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫ایجاد‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫هایی‬ ‫حوضچه‬ ،‫منظور‬ ‫این‬ ‫برای‬
‫می‬ ‫منتقل‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫لوله‬ ‫طریق‬‫کنند‬.‫وسیله‬ ‫به‬‫حوضچه‬ ‫این‬ ‫ی‬‫پمپ‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫ها‬‫منت‬ ‫ها‬‫قل‬
‫می‬‫می‬ ‫خاموش‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ریخته‬ ‫آتش‬ ‫روی‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آب‬ ،‫ها‬ ‫پمپ‬ ‫و‬ ‫کنند‬‫کند‬.

‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 534

535. 2.5.3.2‫چاه‬ ‫کامل‬ ‫مهار‬
‫است‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬ ‫صورت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫مرحله‬ ‫این‬:
1.‫باال‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬:‫ب‬ ‫نرفته‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫کامل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫سرچاهی‬ ‫تأسیسات‬ ‫اگر‬،‫اشند‬
‫می‬‫سنگین‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ‫وتزریق‬ ‫جدید‬ ‫تأسیسات‬ ‫جایگزینی‬ ‫با‬ ‫توان‬‫چاه‬ ،‫باال‬ ‫از‬
‫کرد‬ ‫مهار‬ ‫را‬.‫ک‬ ،‫باشد‬ ‫پایین‬ ‫نسبتا‬ ‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ،‫امر‬ ‫این‬‫ارامد‬
‫چاه‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬‫نیست‬ ‫کارساز‬ ‫گازی‬ ‫های‬.
2.‫پایین‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬:‫فواصل‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫انحرافی‬ ‫چاه‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ،‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫حفر‬ ،‫کرده‬ ‫فوران‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫ایمن‬‫نقطه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کنیم‬‫ک‬ ‫فوران‬ ‫چاه‬ ‫پایانی‬ ‫ی‬‫رده‬
‫می‬‫تزری‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫گل‬ ،‫امدادی‬ ‫انحرافی‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫سپس‬ ،‫رسیم‬‫ق‬
‫می‬‫را‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سیال‬ ‫فوران‬ ،‫کرده‬ ‫فوران‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫تا‬ ‫کنیم‬
‫می‬ ‫تزریق‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫سیمان‬ ‫سپس‬ ،‫سازد‬ ‫متوقف‬‫متروکه‬ ‫را‬ ‫وچاه‬ ‫کنیم‬
‫می‬‫سازیم‬.
،‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫اول‬ ‫مراحل‬ ‫سادگی‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫در‬ ،‫امروزه‬
‫مرحله‬ ‫تنها‬‫میآورند‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫یعنی‬ ،‫سوم‬ ‫ی‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 535

536. ‫د‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫مطالعات‬‫سته‬
‫می‬ ‫تقسیم‬‫شوند‬:
1.‫نشتی‬ ‫آزمایش‬
2.‫بررسی‬‫میدانی‬ ‫های‬.
3.1‫نشتی‬ ‫آزمایش‬
‫مورد‬ ‫سازند‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫اطالعاتی‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫ایمن‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫حفاری‬ ‫برای‬
‫باشیم‬ ‫داشته‬ ‫حفاری‬.‫نشده‬ ‫کنترل‬ ‫سیالن‬ ‫حجم‬ ‫بیشترین‬‫د‬ ‫به‬ ‫واردشده‬ ‫ی‬،‫چاه‬ ‫رون‬
‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫سازندهای‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫به‬.‫سی‬ ‫ستون‬ ‫فشار‬ ‫اگر‬‫ال‬
‫سازن‬ ،‫شود‬ ‫شده‬ ‫حفاری‬ ‫سازندهای‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫یا‬ ‫مساوی‬ ،‫حفاری‬،‫د‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫وارد‬ ،‫سیال‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شکسته‬‫می‬ ‫خارج‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫تعادل‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫شود‬‫ش‬‫ود‬.
‫حفره‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫وزن‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ،‫سازندها‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬‫های‬
‫الیه‬‫می‬ ‫سازند‬ ‫باالیی‬ ‫های‬‫باشد‬.‫حفر‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫سنگ‬ ‫وزن‬ ‫دو‬ ‫ترکیب‬‫ه‬‫های‬
‫الیه‬‫می‬ ‫الیه‬ ‫هر‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫طبقاتی‬ ‫فشار‬ ‫کننده‬ ‫تعیین‬ ،‫باالیی‬ ‫های‬‫باشد‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 536

537. ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫برای‬ ‫عددی‬ ‫مقدار‬ ‫یک‬ ،‫نشتی‬ ‫تست‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫فشار‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ،‫سازند‬ ‫شکست‬‫می‬ ‫که‬ ‫فشاری‬ ‫حد‬ ‫و‬ ‫آید‬‫حف‬ ‫برای‬ ‫توان‬‫اری‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نمود‬ ‫اعمال‬ ‫سازند‬‫آوریم‬.‫می‬ ‫را‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫نتایج‬‫تو‬‫ان‬
‫محاسبه‬ ‫برای‬‫الیه‬ ‫شکست‬ ‫فشار‬ ‫ی‬‫وهمچنین‬ ‫برد‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫بعدی‬ ‫ی‬‫نتایج‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫کاری‬ ‫سیمان‬ ‫عملیات‬ ‫بودن‬ ‫موثر‬ ،‫آزمایش‬ ‫این‬‫دهد‬.
‫گذاری‬ ‫جداره‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫فشار‬ ‫اعمال‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ،‫باال‬ ‫از‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫شده‬‫می‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ،‫تدریج‬ ‫به‬ ،‫کنند‬‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫دهند‬‫س‬ ‫که‬‫یال‬
‫کند‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ،‫شدن‬ ‫وارد‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ،‫چاه‬ ‫درون‬.‫سیا‬ ‫که‬ ‫فشاری‬‫ل‬
‫می‬ ‫سازند‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫شدن‬ ‫تزریق‬ ‫به‬ ‫شروع‬‫گو‬ ‫نشتی‬ ‫فشار‬ ‫را‬ ‫کند‬‫یند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 537

538. 3.1.1‫نشتی‬ ‫تست‬ ‫فرایند‬
‫فشارسنج‬ ،‫آزمایش‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫مش‬ ‫فشار‬ ‫باالی‬ ‫حد‬ ‫و‬ ‫شوند‬ ‫بررسی‬ ‫باید‬ ‫ها‬‫خص‬
‫شود‬.
1.‫لوله‬ ،‫کفشک‬ ‫حفاری‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫شوند‬ ‫تست‬ ‫باید‬ ‫جداری‬ ‫های‬.
2.‫و‬ ‫سیمان‬ ،‫کفشک‬5‫تا‬10‫حفاری‬ ‫را‬ ‫لوله‬ ‫کفشک‬ ‫زیر‬ ‫سازند‬ ‫از‬ ‫فوت‬
‫می‬‫کنیم‬.
3.‫می‬ ‫در‬ ‫گردش‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬‫و‬ ‫ورودی‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫چگالی‬ ‫و‬ ‫آوریم‬
‫می‬ ‫چک‬ ‫را‬ ‫خروجی‬‫کنیم‬.
4.‫لوله‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫مته‬‫سیم‬ ‫پمپ‬ ‫به‬ ‫متصل‬ ‫لوله‬ ‫خطوط‬ ‫و‬ ‫آورده‬ ‫باال‬ ‫جداری‬ ‫ی‬‫را‬ ‫ان‬
‫می‬ ‫وصل‬‫کنیم‬.
5.‫می‬ ‫را‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫شیرهای‬‫بندیم‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 538

539. 6.‫بشکه‬ ‫نیم‬ ‫حدود‬ ‫در‬ ‫پایین‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ،‫سیمان‬ ‫ازپمپ‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫در‬
‫می‬ ‫پمپ‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ،‫دقیقه‬‫تغییر‬ ‫ونمودار‬ ‫کنیم‬‫ات‬
‫می‬ ‫رسم‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫حجم‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫فشار‬‫کنیم‬.
7.‫مشاهده‬ ‫محض‬ ‫به‬‫پمپاژ‬ ،‫شده‬ ‫رسم‬ ‫نمودار‬ ‫خطی‬ ‫رفتار‬ ‫در‬ ‫انحراف‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫قطع‬ ‫را‬‫کنیم‬.
8.‫جایگزی‬ ‫گل‬ ‫پس‬ ،‫کرده‬ ‫هرزروی‬ ‫سازند‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫مقداری‬‫ن‬
‫می‬ ‫تزریق‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬‫کنیم‬.
‫ا‬ ‫مراحل‬ ‫در‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫فوران‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫پیش‬ ‫برای‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬‫و‬ ‫ول‬
‫بررسی‬ ‫از‬ ‫باید‬ ،‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫برای‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫مفید‬ ،‫دوم‬‫استف‬ ‫میدانی‬ ‫های‬‫اده‬
‫کرد‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 539

540. 3.2‫بررسی‬‫میدانی‬ ‫های‬
‫بررسی‬ ‫این‬‫می‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫شامل‬ ‫ها‬‫شود‬:
1.‫نشانه‬ ‫بررسی‬‫سیالن‬ ‫های‬
‫مهم‬‫ن‬ ‫تغییر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫گل‬ ‫تانک‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫سطح‬ ‫بررسی‬ ،‫بخش‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫بررسی‬ ‫ترین‬،‫آن‬ ‫اگهانی‬
‫دهنده‬ ‫نشان‬‫است‬ ‫سیالن‬ ‫وقوع‬ ‫ی‬
2.‫سنجی‬ ‫محوطه‬
‫می‬ ‫بررسی‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫محیط‬ ،‫بخش‬ ‫این‬ ‫در‬‫مناس‬ ‫مکان‬ ،‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫کنیم‬،‫ب‬
‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫برای‬
1.‫حوضچه‬ ‫مکان‬‫آب‬ ‫های‬
2.‫ها‬ ‫توربوپمپ‬ ‫استقرار‬ ‫مکان‬
3.‫جرثقیل‬ ‫حرکت‬ ‫مسیر‬‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬‫امدادی‬ ‫های‬

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 540

541. ‫نفت‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬50‫گاز‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫اهواز‬
23‫کنگان‬
‫مقدمه‬
‫شیوه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ،‫چاه‬ ‫کامل‬ ‫مهار‬‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫پایین‬ ‫از‬ ‫مهار‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫از‬ ‫مهار‬ ‫ی‬‫شود‬.‫در‬
‫مه‬ ‫باال‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫نفتی‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ،‫نمونه‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫فصل‬ ‫این‬‫و‬ ‫شده‬ ‫ار‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫آورده‬ ،‫شده‬ ‫مهار‬ ‫پایین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گازی‬ ‫چاه‬ ‫یک‬.
4.1‫نفت‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫عملیات‬50‫اهواز‬
‫چاه‬50‫دستگاه‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫این‬ ‫آن‬ ‫اول‬ ‫مزیت‬ ،‫داشت‬ ‫مزیت‬ ‫چندین‬ ،‫اهواز‬
‫در‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫دوم‬ ‫نداشت‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫وتجهیزات‬ ‫مواد‬ ‫و‬ ‫سوخته‬ ‫حفاری‬
‫فاصله‬10‫نف‬ ‫مناطق‬ ،‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫تجهیزات‬ ‫استقرار‬ ‫محل‬ ‫از‬ ‫کیلومتری‬‫ت‬
‫ماش‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫لذا‬ ،‫داشت‬ ‫قرار‬ ‫ایران‬ ‫حفاری‬ ‫ملی‬ ‫شرکت‬ ‫و‬ ‫جنوب‬ ‫خیز‬‫ین‬
‫طوالن‬ ‫انتقاالت‬ ‫و‬ ‫نقل‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫سریع‬ ‫بسیار‬ ‫ونفرات‬ ‫ابزار‬ ،‫آالت‬‫نداشت‬ ‫ی‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 541

542. ‫اهواز‬ ‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫اما‬50‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫مراتب‬ ‫به‬24‫طرفی‬ ‫از‬ ،‫بود‬ ‫شهر‬ ‫نفت‬
‫گرفت‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫شهر‬ ‫نفت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫که‬ ‫نیروهایی‬ ‫و‬ ‫سازمان‬ ،‫آالت‬ ‫ماشین‬ ،‫تجهیزات‬‫ه‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ،‫شدند‬50‫نداشتند‬ ‫وجود‬ ‫اهواز‬.‫حفاری‬ ‫ملی‬ ‫شرکت‬ ‫نیروهای‬
‫چاه‬ ‫از‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫باتجارب‬50‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫به‬ ‫بعدی‬ ‫تجارب‬ ‫و‬
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫در‬ ‫منسجم‬‫رسیدند‬ ‫دیگر‬ ‫های‬.
‫ان‬ ‫برای‬ ،‫شوند‬ ‫بررسی‬ ‫سرچاهی‬ ‫شیرهای‬ ‫خرابی‬ ‫میزان‬ ،‫بود‬ ‫الزم‬ ‫قدن‬ ‫اولین‬ ‫در‬‫جام‬
‫می‬ ‫نزدیک‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫بایستی‬ ‫مهارگران‬ ‫کار‬ ‫این‬‫شدند‬.‫شعله‬‫اج‬ ‫آتش‬ ‫امان‬ ‫بی‬ ‫ی‬‫ازه‬‫ی‬
‫نمی‬ ‫مهارگران‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫شدن‬ ‫نزدیک‬‫ش‬ ‫خاموش‬ ‫شعله‬ ‫یا‬ ‫بود‬ ‫الزم‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫داد‬‫ود‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫دودکشی‬ ‫ابتدا‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫چتری‬ ‫زیر‬ ‫مهارگران‬ ‫یا‬ ‫و‬‫شعله‬ ‫تا‬ ،‫دهند‬‫به‬
‫شویم‬ ‫نزدیک‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫به‬ ‫بتوانیم‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫منتقل‬ ‫باالتر‬ ‫ارتفاعات‬.‫ب‬ ‫ابتدا‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫ا‬
‫نمودیم‬ ‫شعله‬ ‫سازی‬ ‫خاموش‬ ‫در‬ ‫سعی‬ ‫منفجره‬ ‫مواد‬.
‫الزم‬ ‫عامل‬ ‫چهار‬ ‫شعله‬ ‫یک‬ ‫ماندن‬ ‫مشتعل‬ ‫برای‬ ،‫شد‬ ‫گفته‬ ‫قبال‬ ‫که‬ ‫گونه‬ ‫همان‬‫است‬:
‫واکنش‬ ،‫سوختنی‬ ‫مواد‬ ،‫حرارت‬‫عوام‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫اگر‬ ‫حال‬ ،‫اکسیژن‬ ‫و‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬‫ل‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫خاموش‬ ‫شعله‬ ،‫شود‬ ‫حذف‬ ‫محیط‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫گفته‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 542

543. ‫می‬ ‫باعث‬ ‫انفجار‬‫مص‬ ‫لحظاتی‬ ‫برای‬ ‫شعله‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫اکسیژن‬ ‫شود‬‫رف‬
‫لحظه‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫ولی‬ ،‫شود‬‫نتیجه‬ ،‫است‬ ‫ای‬‫می‬ ‫انفجار‬ ‫ی‬‫خام‬ ‫باعث‬ ‫تواند‬‫وش‬
‫حرار‬ ،‫اکسیژن‬ ‫جریان‬ ‫مجددا‬ ‫انفجار‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫چنانچه‬ ‫ولی‬ ،‫شود‬ ‫شعله‬ ‫شدن‬،‫ت‬
‫واکنش‬ ‫و‬ ‫سوختنی‬ ‫مواد‬‫مشتعل‬ ‫چاه‬ ،‫باشند‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫می‬‫چاه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫اتفاقی‬ ‫همان‬ ‫این‬ ،‫شود‬50‫خاموش‬ ‫باعث‬ ‫انفجار‬ ،‫افتاد‬
‫می‬ ‫لحظه‬ ‫چند‬ ‫برای‬ ‫شعله‬ ‫شدن‬‫محیط‬ ‫کردن‬ ‫خنک‬ ‫توان‬ ‫ما‬ ‫چون‬ ‫ولی‬ ،‫شد‬‫تا‬
‫می‬ ‫مشتعل‬ ‫مجددا‬ ‫چاه‬ ،‫نداشتیم‬ ‫را‬ ‫نفتی‬ ‫مواد‬ ‫اشتعال‬ ‫دمای‬ ‫زیر‬‫شد‬.
‫از‬ ‫بیش‬ ‫فوران‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬60‫در‬ ‫محیط‬ ‫کردن‬ ‫خنک‬ ،‫روز‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫بشکه‬ ‫هزار‬
‫نبود‬ ‫ممکن‬ ‫لحظه‬ ‫یک‬.‫سازی‬ ‫خاموش‬ ‫برای‬ ‫موفق‬ ‫نا‬ ‫بارتالش‬ ‫چند‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫شود‬ ‫مهار‬ ‫چاه‬ ‫شعله‬ ‫وجود‬ ‫با‬ ،‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫تصمیم‬ ‫انفجار‬ ‫توسط‬ ‫شعله‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 543

544. 
‫شد‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫تسطیح‬ ‫و‬ ‫سازی‬ ‫محوطه‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫برای‬.‫حوضچه‬ ‫یک‬‫ذخیره‬ ‫ی‬‫آ‬ ‫ی‬‫ب‬
‫ابعاد‬ ‫با‬70‫در‬100‫عمق‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫متر‬3.5‫استخر‬ ‫این‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫آب‬ ،‫شد‬ ‫کنده‬ ‫زمین‬ ‫در‬ ‫متر‬
‫آب‬ ‫پمپاژ‬ ‫و‬ ‫کشی‬ ‫لوله‬ ‫طریق‬ ‫از‬‫شد‬ ‫تامین‬ ‫سطحی‬ ‫های‬.‫د‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫پمپاژ‬ ‫سیستم‬‫باال‬ ‫بی‬
‫فواره‬ ‫از‬ ‫چتری‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫آب‬ ‫های‬.
‫آن‬ ‫سر‬ ‫باالی‬ ‫آتش‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫عملیاتی‬ ‫گروههای‬‫حمایت‬ ‫با‬ ‫تنها‬ ،‫بود‬ ‫خروش‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫فواره‬‫می‬ ‫محوطه‬ ‫در‬ ‫مستقر‬ ‫پاش‬ ‫آب‬ ‫های‬‫شوند‬ ‫نزدیک‬ ‫چاه‬ ‫به‬ ‫توانستند‬.
‫کردن‬ ‫خنک‬ ‫برای‬ ‫برای‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ،‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫حرارت‬ ‫و‬ ‫فوران‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫نزد‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫به‬ ‫شدند‬ ‫موفق‬ ‫الزم‬ ‫آب‬ ‫تامین‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫مهارگران‬ ،‫بود‬ ‫باال‬ ‫بسیار‬ ‫محیط‬‫یک‬
‫قطر‬ ‫با‬ ‫دودکش‬ ‫و‬ ‫شوند‬42‫کنند‬ ‫امتحان‬ ‫را‬ ‫اینچ‬.‫ب‬ ‫موفق‬ ‫فوران‬ ‫باالی‬ ‫سرعت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫اما‬‫ه‬
‫نشدند‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫باالی‬ ‫دودکش‬ ‫نگهداری‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 544

545. ‫مهار‬‫دودکش‬ ‫نصب‬ ‫در‬ ‫سعی‬ ‫دیگر‬ ‫بار‬ ‫گران‬52‫و‬ ‫فوران‬ ‫باالی‬ ‫سرعت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫دوباره‬ ‫اما‬ ،‫نمودند‬ ‫اینچ‬
‫بودند‬ ‫ناموفق‬ ‫آب‬ ‫چتر‬ ‫کم‬ ‫حجم‬.‫سرانج‬ ،‫دودکش‬ ‫نصب‬ ‫برای‬ ‫ناموفق‬ ‫تالش‬ ‫بار‬ ‫چندین‬ ‫از‬ ‫پس‬‫با‬ ‫ام‬
‫یک‬ ‫نصب‬ ‫به‬ ‫موفق‬ ‫مهارگران‬ ،‫آب‬ ‫چتر‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫پمپ‬ ‫توربو‬ ‫دستگاه‬ ‫دو‬ ‫نصب‬
‫دودکش‬42‫شدند‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫اینچ‬.‫باال‬ ‫به‬ ‫شعله‬ ،‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫روی‬ ‫دودکش‬ ‫گرفتن‬ ‫قرار‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫فواره‬ ‫از‬ ‫چتری‬ ‫زیر‬ ‫مهارگران‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫منتقل‬‫شدند‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫به‬ ‫شدن‬ ‫نزدیک‬ ‫به‬ ‫موفق‬ ‫آب‬ ‫های‬.
‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫زیر‬ ‫قسمت‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫تاج‬:
1.‫تولید‬ ‫سری‬.
2.‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫رشته‬ ‫سری‬.
3.‫جداری‬ ‫لوله‬ ‫سری‬.
‫بخش‬ ‫باید‬ ‫لذا‬ ،‫بود‬ ‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫یک‬ ‫شماره‬ ‫قسمت‬ ،‫انفجار‬ ‫اثر‬ ‫در‬‫می‬ ‫بریده‬ ،‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫های‬‫با‬ ،‫شد‬
‫داشت‬ ‫وجود‬ ‫روش‬ ‫دو‬ ،‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫به‬ ‫توجه‬:
‫الف‬)‫قسمت‬ ‫قطع‬‫شونده‬ ‫هدایت‬ ‫انفجار‬ ‫توسط‬ ‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫های‬.
‫ب‬)‫پیچ‬ ‫برش‬‫رشته‬ ‫سری‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫سری‬ ‫بین‬ ‫رابط‬ ‫فلنج‬ ‫های‬‫تکمیل‬ ‫ی‬.
‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 545

546. ‫گروه‬ ‫نوبت‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫ابتدا‬‫بمب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫کردند‬ ‫تالش‬ ‫پاسداران‬ ‫سپاه‬ ‫عملیات‬ ‫های‬‫های‬‫هدایت‬
‫نمایند‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫سری‬ ‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫بخش‬ ‫جداسازی‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ،‫شونده‬.‫نتیجه‬ ‫اما‬‫حاص‬ ‫ای‬‫ل‬
‫شد‬ ‫مکش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫الماسی‬ ‫عزیز‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫پاسداران‬ ‫سپاه‬ ‫گروه‬ ‫عملیات‬ ‫اعضای‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،‫نشد‬‫ایجاد‬ ‫ید‬
‫دهانه‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫نصب‬ ‫دودکش‬ ‫اطراف‬ ‫در‬ ‫شده‬‫تعالی‬ ‫حق‬ ‫رحمت‬ ‫جوار‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رسید‬ ‫شهادت‬ ‫به‬ ،‫چاه‬ ‫ی‬
‫گرفت‬ ‫قرار‬.
‫تالش‬ ‫از‬ ‫پس‬‫انفج‬ ‫توسط‬ ‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫بخش‬ ‫جداسازی‬ ‫برای‬ ،‫شهید‬ ‫یک‬ ‫تقدیم‬ ‫و‬ ‫ناموفق‬ ‫های‬‫ار‬
‫پیچ‬ ‫بریدن‬ ‫با‬ ،‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫تصمیم‬ ،‫شده‬ ‫هدایت‬‫فلنج‬ ‫های‬12‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫جداسازی‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ،‫اینچ‬
‫نمایند‬ ‫دیده‬ ‫آسیب‬.
‫بخش‬ ‫بریدن‬ ‫برای‬‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫های‬‫ی‬ ‫و‬ ‫ماسه‬ ‫با‬ ‫مخلوط‬ ‫آب‬ ‫جت‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ،‫فوران‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫ی‬‫ا‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫شعله‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫تجهیزات‬‫شود‬.‫ایمنی‬ ‫از‬ ‫تولیدحرارت‬ ‫عدم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫اما‬‫باالتری‬
‫است‬ ‫برخودار‬.‫آلودگی‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫شعله‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫منط‬ ‫در‬ ‫هیدروکربوری‬ ‫مواد‬ ‫های‬‫قه‬
‫است‬ ‫خطرناک‬.‫چاره‬ ،‫آب‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫عدم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫اما‬‫برش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫جز‬ ‫ای‬‫با‬
‫نبود‬ ‫شعله‬.‫پیچ‬ ‫برش‬‫فلنج‬ ‫های‬12‫وسیله‬ ‫به‬ ،‫اینچی‬‫روزانه‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫آتش‬ ‫ی‬50‫فوت‬ ‫میلیون‬
‫و‬ ‫اشتعال‬ ‫آماده‬ ‫گاز‬ ‫مکعب‬50‫تا‬60‫بود‬ ‫خروج‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫خام‬ ‫نفت‬ ‫هزاربشکه‬.‫بارزترین‬ ‫از‬ ‫این‬
‫نمونه‬‫بود‬ ‫صنعت‬ ‫کارکنان‬ ‫ایثار‬ ‫و‬ ‫شهامت‬ ‫های‬.‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫بخش‬ ‫جداسازی‬ ‫از‬ ‫پس‬‫تو‬ ‫سری‬ ‫ی‬،‫لید‬
‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫تکمیل‬ ‫سری‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 546

547. ‫بخش‬ ‫بریدن‬ ‫برای‬‫دیده‬ ‫آسیب‬ ‫های‬‫ی‬ ‫و‬ ‫ماسه‬ ‫با‬ ‫مخلوط‬ ‫آب‬ ‫جت‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ،‫فوران‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫ی‬‫ا‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫شعله‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫تجهیزات‬‫شود‬.‫ایمنی‬ ‫از‬ ‫تولیدحرارت‬ ‫عدم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫اما‬‫باالتری‬
‫است‬ ‫برخودار‬.‫آلودگی‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫شعله‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫منط‬ ‫در‬ ‫هیدروکربوری‬ ‫مواد‬ ‫های‬‫قه‬
‫است‬ ‫خطرناک‬.‫چاره‬ ،‫آب‬ ‫با‬ ‫برش‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫عدم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫اما‬‫برش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫جز‬ ‫ای‬‫با‬
‫نبود‬ ‫شعله‬.‫پیچ‬ ‫برش‬‫فلنج‬ ‫های‬12‫وسیله‬ ‫به‬ ،‫اینچی‬‫روزانه‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫آتش‬ ‫ی‬50‫فوت‬ ‫میلیون‬
‫و‬ ‫اشتعال‬ ‫آماده‬ ‫گاز‬ ‫مکعب‬50‫تا‬60‫بود‬ ‫خروج‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ ‫خام‬ ‫نفت‬ ‫هزاربشکه‬.‫بارزترین‬ ‫از‬ ‫این‬
‫نمونه‬‫بود‬ ‫صنعت‬ ‫کارکنان‬ ‫ایثار‬ ‫و‬ ‫شهامت‬ ‫های‬.‫آسیب‬ ‫بخش‬ ‫جداسازی‬ ‫از‬ ‫پس‬‫دیده‬‫تول‬ ‫سری‬ ‫ی‬،‫ید‬
‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫تکمیل‬ ‫سری‬.
‫شود‬ ‫خاموش‬ ‫شعله‬ ‫ابتدا‬ ،‫بود‬ ‫الزم‬ ‫جدید‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫نصب‬ ‫جهت‬.‫خاموش‬ ‫برای‬‫تال‬ ‫شعله‬ ‫سازی‬‫ش‬‫های‬
‫نبود‬ ‫بخش‬ ‫نتیجه‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫شعله‬ ‫کردن‬ ‫خاموش‬ ‫در‬ ‫سعی‬ ،‫انفجار‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫بارها‬ ،‫شد‬ ‫زیادی‬.‫اس‬‫تفاده‬
‫بمب‬ ‫از‬‫نشد‬ ‫کارساز‬ ‫نیز‬ ‫شونده‬ ‫هدایت‬ ‫های‬.‫شعله‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫تصمیم‬ ‫نهایت‬ ‫در‬‫ب‬ ‫ور‬،‫چاه‬ ‫ودن‬
‫آید‬ ‫در‬ ‫کنترل‬ ‫به‬ ‫شعله‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫انجام‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫نصب‬ ‫عملیات‬.
‫گرف‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫متخصصان‬ ‫توسط‬ ‫دنیا‬ ‫در‬ ‫بار‬ ‫اولین‬ ‫برای‬ ‫نوآورانه‬ ‫روش‬ ‫این‬‫می‬ ‫ته‬،‫شد‬
‫می‬ ‫آن‬ ‫انجام‬ ‫برای‬‫ب‬ ‫عملیات‬ ‫این‬ ‫شهید‬ ‫دومین‬ ،‫هنگام‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫گردد‬ ‫فراهم‬ ‫کار‬ ‫مقدمات‬ ‫بایست‬‫نام‬ ‫ه‬
‫ی‬ ‫و‬ ‫پیوست‬ ‫اسالمی‬ ‫انقالب‬ ‫شهیدان‬ ‫خیل‬ ‫به‬ ،‫سوختگی‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫دوستانی‬ ‫علی‬ ‫محمد‬‫را‬ ‫خود‬ ‫اران‬
‫کرد‬ ‫عزادار‬ ‫دادنش‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫غم‬ ‫در‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 547

548. ‫شود‬ ‫خاموش‬ ‫شعله‬ ‫ابتدا‬ ،‫بود‬ ‫الزم‬ ‫جدید‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫نصب‬ ‫جهت‬.‫ش‬ ‫سازی‬ ‫خاموش‬ ‫برای‬‫عله‬
‫تالش‬‫نتی‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫شعله‬ ‫کردن‬ ‫خاموش‬ ‫در‬ ‫سعی‬ ،‫انفجار‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫بارها‬ ،‫شد‬ ‫زیادی‬ ‫های‬‫جه‬
‫نبود‬ ‫بخش‬.‫بمب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫نشد‬ ‫کارساز‬ ‫نیز‬ ‫شونده‬ ‫هدایت‬ ‫های‬.‫تصمیم‬ ‫نهایت‬ ‫در‬‫گرفته‬
‫ک‬ ‫به‬ ‫شعله‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫انجام‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫نصب‬ ‫عملیات‬ ،‫چاه‬ ‫بودن‬ ‫ر‬ ‫شعله‬ ‫حین‬ ‫در‬ ‫شد‬‫نترل‬
‫آید‬ ‫در‬.
‫ک‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫متخصصان‬ ‫توسط‬ ‫دنیا‬ ‫در‬ ‫بار‬ ‫اولین‬ ‫برای‬ ‫نوآورانه‬ ‫روش‬ ‫این‬‫گرفته‬ ‫ار‬
‫می‬‫می‬ ‫آن‬ ‫انجام‬ ‫برای‬ ،‫شد‬‫شهی‬ ‫دومین‬ ،‫هنگام‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫گردد‬ ‫فراهم‬ ‫کار‬ ‫مقدمات‬ ‫بایست‬‫د‬
‫شهیدان‬ ‫خیل‬ ‫به‬ ،‫سوختگی‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫دوستانی‬ ‫علی‬ ‫محمد‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫عملیات‬ ‫این‬‫انقالب‬
‫کرد‬ ‫عزادار‬ ‫دادنش‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫غم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫یاران‬ ‫و‬ ‫پیوست‬ ‫اسالمی‬.
‫می‬ ‫هدایت‬ ‫باال‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫شعله‬ ‫هم‬ ‫باید‬ ،‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫تجهیز‬‫شدن‬ ‫نزدیک‬ ‫امکان‬ ‫تا‬ ،‫کرد‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫به‬ ‫مهارگران‬‫فلنج‬ ‫روی‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫آمد‬12‫می‬ ‫وپیچ‬ ‫نشسته‬ ‫اینچ‬‫و‬ ‫شد‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫کشتن‬ ‫جهت‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سیاالت‬ ‫پمپاژ‬ ‫امکان‬ ‫همچنین‬‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫و‬ ‫کرد‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫کردن‬ ‫مسدود‬ ‫برای‬‫داشت‬.‫طراح‬ ‫بار‬ ‫اولین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ابداعی‬ ‫تجهیز‬ ‫یک‬ ‫این‬‫و‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫ساخته‬‫شد‬.‫بود‬ ‫باالیی‬ ‫شجاعت‬ ‫و‬ ‫رشادت‬ ‫نیازمند‬ ‫و‬ ‫دشوار‬ ‫بسیار‬ ‫کار‬ ‫آن‬ ‫نصب‬.

‫ادامه‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 548

549. ‫منح‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫حجم‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ،‫حداکثری‬ ‫توان‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫بهره‬ ‫با‬ ‫مجددا‬‫رف‬
‫شد‬ ‫تامین‬ ‫محوطه‬ ‫کردن‬ ‫خنک‬ ‫و‬ ‫شعله‬ ‫کردن‬.‫نص‬ ‫عملیات‬ ‫حین‬ ‫در‬‫ب‬
‫فواره‬ ‫لحظه‬ ‫یک‬ ‫اگر‬ ،‫کشید‬ ‫طول‬ ‫روز‬ ‫چهار‬ ‫که‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫تجهیز‬‫های‬
‫می‬ ‫قطع‬ ‫آب‬‫شعله‬ ‫حرارت‬ ‫تحت‬ ‫مهار‬ ‫گروه‬ ‫نفرات‬ ‫کلیه‬ ،‫شدند‬
‫می‬‫سوختند‬.‫فواره‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫حجم‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫تامین‬ ‫جهت‬‫ا‬ ،‫پاش‬ ‫آب‬ ‫های‬‫ز‬
‫توربو‬ ‫دستگاه‬ ‫دو‬‫ب‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫بودند‬ ‫قادر‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫استفاده‬ ‫دیگر‬ ‫پمپ‬‫فشار‬ ‫ا‬
200psi‫نمایند‬ ‫پمپ‬.‫نص‬ ‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫بود‬ ‫قرار‬ ‫که‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬‫ب‬
‫دودکش‬ ‫یک‬ ‫درون‬ ،‫شود‬42‫شد‬ ‫تعبیه‬ ‫اینچ‬.‫دودکش‬ ‫سرانجام‬42‫اینچ‬
‫گرفت‬ ‫فرار‬ ‫چاه‬ ‫روی‬ ‫توپی‬ ‫شیر‬ ‫و‬.‫بستن‬ ،‫گروه‬ ‫اعضای‬ ‫روز‬ ‫چهار‬ ‫طی‬
‫پیچ‬‫پایا‬ ‫به‬ ‫آتش‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫دود‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫فلنج‬ ‫های‬‫ن‬
‫رساندند‬.‫داشت‬ ‫قرار‬ ‫آب‬ ‫انبوه‬ ‫حجم‬ ‫زیر‬ ،‫مهار‬ ‫گروه‬ ،‫مدت‬ ‫این‬ ‫تمام‬ ‫در‬‫ند‬
‫می‬ ‫قطع‬ ‫آب‬ ‫لحظه‬ ‫یک‬ ‫اگر‬ ‫و‬‫دهانه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مهارگرانی‬ ،‫شد‬‫در‬ ‫چاه‬ ‫ی‬
‫پیچ‬ ‫بستن‬ ‫حال‬‫نمی‬ ‫پیدا‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫فرار‬ ‫فرصت‬ ‫حتی‬ ،‫بودند‬ ‫ها‬‫کردند‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 549

550. 4.2‫گازی‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫عملیات‬23‫کنگان‬
‫جهت‬ ‫نفت‬ ‫شرکت‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ،‫آن‬ ‫نمودن‬ ‫مسدود‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫دنبال‬ ‫به‬
‫شد‬ ‫اعزام‬ ‫چاه‬ ‫وضعیت‬ ‫بررسی‬.‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫مغزی‬ ‫لوله‬ ‫و‬ ‫جداری‬ ‫لوله‬7‫اینچ‬
‫عمق‬ ‫در‬66‫این‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫پارگی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫آسیب‬ ‫دچار‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫زیر‬ ‫متری‬
‫بود‬ ‫شده‬ ‫زیرزمینی‬ ‫فوران‬ ‫باعث‬ ‫آسیب‬.‫افز‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫سیمان‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫ابتدا‬‫ودنی‬‫ها‬
‫موفقی‬ ‫اما‬ ،‫شود‬ ‫بسته‬ ‫شکاف‬ ‫نقطه‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫پمپ‬ ‫آن‬ ‫دالیز‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬‫آمیز‬ ‫ت‬
‫نبود‬.
‫امکان‬ ‫لحظه‬ ‫هر‬ ،‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫اطراف‬ ،‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫کرده‬ ‫نشت‬ ‫گاز‬ ‫وجود‬ ‫با‬
‫داشت‬ ‫وجود‬ ‫گاز‬ ‫شدن‬ ‫مشتعل‬.‫ر‬ ‫بر‬ ‫آب‬ ‫پاشش‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫تالش‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬‫وی‬
‫برای‬ ‫بتوان‬ ‫زیرزمین‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫تا‬ ‫نموده‬ ‫آن‬ ‫حفظ‬ ‫در‬ ‫سعی‬ ،‫چاه‬ ‫تاج‬
‫نمود‬ ‫استفاده‬ ‫آن‬ ‫سرچاهی‬ ‫تجهیزات‬ ‫از‬ ،‫چاه‬ ‫سازی‬ ‫ایمن‬.
‫مو‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫ایرانی‬ ‫مهارگر‬ ‫نیروهای‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫گازی‬ ‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫مورد‬ ‫اولین‬ ‫این‬‫اجه‬
‫می‬‫چ‬ ‫فنی‬ ‫مختصات‬ ‫از‬ ‫مستندی‬ ‫اطالعات‬ ‫گونه‬ ‫هیچ‬ ،‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ،‫شدند‬‫و‬ ‫اه‬
‫نبود‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫دقیق‬ ‫موقعیت‬.‫کارش‬ ‫متعدد‬ ‫جلسات‬ ‫برگزاری‬ ‫از‬ ‫پس‬،‫ناسی‬
‫چاه‬ ‫سوی‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫به‬ ‫تصمیم‬ ‫چاه‬ ‫مهار‬ ‫گروه‬23‫کنگان‬
‫گرفت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 550

551. ‫حفاری‬ ‫دستگاه‬82‫پس‬ ،‫بود‬ ‫هما‬ ‫گازی‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫یک‬ ‫تکمیل‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫فتح‬
‫سال‬ ‫اسفند‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫تکمیل‬ ‫از‬84‫فاصله‬ ‫با‬ ‫محلی‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫اعزام‬ ‫منطقه‬ ‫به‬220
‫چاه‬ ‫از‬ ‫متری‬23‫شد‬ ‫مستقر‬ ‫کنگان‬.‫چاه‬ ،‫سخت‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫حفاری‬ ‫ماه‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫کنکان‬ ‫امدادی‬3‫عمق‬ ‫به‬ ‫انحرافی‬ ‫صورت‬ ‫به‬2500‫یافت‬ ‫دست‬ ‫متری‬.‫امدادی‬ ‫چاه‬
‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫استقرار‬ ‫با‬ ‫دوم‬42‫فاصله‬ ‫در‬ ‫فتح‬300‫چاه‬ ‫دهانه‬ ‫از‬ ‫متری‬
‫کنگان‬23‫نمود‬ ‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫حفاری‬ ‫به‬ ‫اقدام‬.
‫چاه‬ ‫آتش‬ ‫مهار‬ ‫عملیات‬ ‫در‬23‫پیچیده‬ ‫ترین‬ ‫بزرگ‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫کنگان‬‫آ‬ ‫خدمات‬ ‫ترین‬‫ب‬
‫نظی‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫سابقه‬ ‫بی‬ ‫خود‬ ‫نوع‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫شد‬ ‫انجام‬ ‫فارس‬ ‫خلیج‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫رسانی‬‫بود‬ ‫ر‬.
،‫کوتاه‬ ‫مدتی‬ ‫در‬ ‫مهندسی‬ ‫واحدهای‬6‫مجموع‬ ‫حجم‬ ‫با‬ ‫آب‬ ‫استخر‬70‫بشکه‬ ‫هزار‬
‫لوله‬ ‫خط‬ ‫دو‬ ‫استخرها‬ ‫آب‬ ‫تامین‬ ‫جهت‬ ‫و‬ ‫ساختند‬6‫طول‬ ‫به‬ ‫اینچ‬25‫از‬ ‫کیلومتر‬
‫شد‬ ‫کشیده‬ ‫فارس‬ ‫خلیج‬.
‫چاه‬ ‫برنامه‬‫حفره‬ ‫به‬ ‫یابی‬ ‫دست‬ ،‫امدادی‬ ‫های‬‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫پمپاژ‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ‫باز‬ ‫ی‬
‫به‬‫بود‬ ‫فوران‬ ‫محل‬ ‫زیر‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫منظور‬.‫با‬ ‫برخورد‬ ‫لحطه‬ ‫در‬ ‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫قطر‬
‫چاه‬23‫باید‬ ‫کنگان‬61/8in‫می‬‫زاویه‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫بود‬60‫عمق‬ ‫تا‬ ‫درجه‬2500‫متری‬
‫می‬ ‫حفاری‬‫شد‬.‫کا‬ ،‫الکترومغناطیسی‬ ‫یاب‬ ‫مکان‬ ‫تجهیزات‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫عدم‬‫دست‬ ‫ر‬-
‫می‬ ‫دشوار‬ ‫را‬ ‫زمین‬ ‫اعماق‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫مسیر‬ ‫به‬ ‫یابی‬‫نمود‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 551

552. ‫کنگان‬ ‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫اصلی‬ ‫حفره‬ ‫از‬ ‫انحرافی‬ ‫حفره‬ ‫چند‬ ‫حفاری‬ ‫با‬23-‫در‬ ،‫ب‬
‫حفره‬ ‫قسمت‬ ‫اطراف‬‫چاه‬ ‫باز‬ ‫ی‬23‫در‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬ ،‫کنگان‬
‫کردیم‬ ‫تقویت‬ ‫را‬ ‫فوران‬ ‫حال‬.‫حفر‬ ‫از‬ ‫پس‬5‫چاه‬ ‫مسیر‬ ‫از‬ ‫انحرافی‬ ‫مسیر‬
‫تزریق‬ ‫عملیات‬ ،‫اصلی‬15‫اسید‬ ‫گالن‬ ‫هزار‬HCl‫غلظت‬ ‫با‬20‫ریتارد‬ ‫و‬ ‫درصد‬
‫شود‬ ‫چاه‬ ‫دو‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬ ‫بهبود‬ ‫باعث‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫آغاز‬ ،‫شده‬.
‫به‬ ،‫امدادی‬ ‫چاه‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫حداکثر‬ ‫با‬ ‫پمپاژ‬ ‫به‬ ‫تصمیم‬ ‫مرحله‬ ‫این‬ ‫در‬
‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫منظور‬.‫ساعت‬ ‫در‬9‫صبح‬ ‫دقیقه‬ ‫سی‬ ‫و‬7‫سال‬ ‫تیرماه‬
1385‫شد‬ ‫آغاز‬ ‫پمپاژ‬ ‫عملیات‬ ،.‫از‬14‫تا‬ ‫شد‬ ‫استفاده‬ ‫همزمان‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫پمپ‬
‫پمپاژ‬ ‫نرخ‬ ‫به‬90‫تا‬120‫رسیدیم‬ ‫دقیقه‬ ‫در‬ ‫بشکه‬.11‫سیال‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫بشکه‬ ‫هزار‬
‫ساعت‬ ‫در‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫پمپ‬ ‫حفاری‬11‫چاه‬ ،‫تیرماه‬ ‫هفتم‬ ‫روز‬ ‫صبح‬
‫مهارشد‬.‫چاه‬ ‫روی‬ ‫حفاری‬ ‫دستگاه‬ ‫یک‬ ‫چاه‬ ‫کشتن‬ ‫از‬ ‫پس‬23‫قرار‬ ‫کنگان‬
‫رسانید‬ ‫انجام‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫سازی‬ ‫متروکه‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫گرفت‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 552

553. ‫پیشنهادات‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫نتیجه‬:
‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫مهن‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مسائلی‬ ‫ترین‬ ‫پرچالش‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫دس‬
‫می‬ ‫رو‬ ‫روبه‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫حفار‬‫وسیله‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫فرایندی‬ ،‫شود‬‫می‬ ‫آن‬ ‫ی‬‫از‬ ‫تومان‬ ‫میلیاردها‬ ‫توان‬
‫سرمایه‬‫مد‬ ‫کارگروهی‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫دانش‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ،‫مهم‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫والبته‬ ‫داد‬ ‫نجات‬ ‫را‬ ‫کشور‬ ‫ی‬‫یریت‬
‫داریم‬ ‫شده‬.
‫مطالعه‬ ‫از‬ ‫پس‬‫قاب‬ ‫زیر‬ ‫پیشنهادات‬ ،‫حاصله‬ ‫نتایج‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫روشهای‬ ‫ی‬‫ارائه‬ ‫ل‬
‫می‬‫باشد‬:
5.1‫علمی‬ ‫حفاری‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫حرکت‬
‫سال‬ ‫در‬‫شرک‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫کامل‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫تقریبا‬ ‫ما‬ ‫حفاری‬ ‫صنعت‬ ،‫انقالب‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫های‬‫ت‬‫های‬
‫مسئو‬ ،‫ایرانی‬ ‫مهندسین‬ ‫و‬ ‫یافت‬ ‫بهبود‬ ‫شرایط‬ ،‫جنگ‬ ‫سالهای‬ ‫در‬ ،‫بود‬ ‫غربی‬ ‫نفتی‬‫این‬ ‫لیت‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫گفتند‬ ‫عهده‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫صنعت‬‫شرکت‬ ‫ورود‬ ‫با‬ ‫دوباره‬ ،‫جنگ‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫های‬‫خارجی‬ ‫های‬
‫رف‬ ‫حاشیه‬ ‫به‬ ‫ایرانی‬ ‫مهندسین‬ ،‫درآمدزایی‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫بیشتر‬ ‫تولید‬ ‫به‬ ‫کشور‬ ‫نیاز‬ ‫و‬‫امر‬ ‫این‬ ،‫تند‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫موجب‬‫تحریم‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫اخیرو‬ ‫های‬‫ب‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ،‫ایران‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫ضد‬ ‫های‬‫ا‬
‫زمینه‬ ‫در‬ ‫زیادی‬ ‫مشکالت‬‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫دانش‬ ‫و‬ ‫تجهیزات‬ ‫تهیه‬ ‫ی‬‫شود‬ ‫مواجه‬ ‫ها‬.‫ح‬ ‫برای‬‫ل‬
‫ا‬ ‫حمایت‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫تولید‬ ‫به‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫باید‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫مسئولین‬ ،‫مشکل‬ ‫این‬‫زظرفیت‬‫های‬
‫تک‬ ‫ودارای‬ ‫روز‬ ‫به‬ ‫صنعتی‬ ‫به‬ ،‫صنعت‬ ‫این‬ ‫تبدیل‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫توجه‬ ‫کشور‬ ‫علمی‬‫نولوژی‬
‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫بیشتری‬ ‫تالش‬ ‫پیشرفته‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 553

554. 5.2‫دانشگاه‬ ‫و‬ ‫صنعت‬ ‫ارتباط‬
‫سال‬ ‫در‬‫پیشرفت‬ ‫اخیر‬ ‫های‬‫مالحظه‬ ‫قابل‬ ‫های‬‫دانشگاه‬ ‫در‬ ،‫علم‬ ‫تولید‬ ‫در‬ ‫ای‬‫های‬
‫ت‬ ‫مفاالت‬ ‫محتوای‬ ‫که‬ ‫یابیم‬ ‫درمی‬ ‫دقت‬ ‫باکمی‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫مشاهده‬ ‫قابل‬ ،‫کشور‬‫ولید‬
‫طرح‬ ‫به‬ ‫تولید‬ ‫قابلیت‬ ،‫شده‬‫ن‬ ‫براساس‬ ،‫مقاالت‬ ‫این‬ ‫زیرا‬ ‫ندارند‬ ‫صنعتی‬ ‫های‬‫یازهای‬
‫و‬ ‫صنعت‬ ‫بایدارتباط‬ ،‫مشکل‬ ‫این‬ ‫حل‬ ‫برای‬ ،‫اند‬ ‫نشده‬ ‫تولید‬ ،‫ما‬ ‫ملی‬ ‫صنعت‬‫دانشگاه‬
‫توانمندی‬ ‫از‬ ،‫صنعتی‬ ‫مسئولین‬ ،‫شده‬ ‫تقویت‬‫آگاهی‬ ،‫دانشگاهی‬ ‫نیروهای‬ ‫های‬‫و‬ ‫یافته‬
‫شوند‬ ‫باخبر‬ ‫کشور‬ ‫صنعت‬ ‫نیازهای‬ ‫از‬ ‫دانشجویان‬ ‫همچنین‬.
5.3‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫ملی‬ ‫سازمان‬ ‫ایجاد‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬
‫فوران‬‫چاه‬ ‫متعدد‬ ‫های‬‫سال‬ ‫در‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬‫هنگام‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مشکالتی‬ ‫و‬ ‫اخیر‬ ‫های‬
‫آمادگی‬ ‫عدم‬ ،‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫عدم‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬‫برای‬
‫ب‬ ‫نیاز‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫تا‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ،‫آمده‬ ‫پیش‬ ،‫غیرمترقبه‬ ‫حوادث‬ ‫با‬ ‫مقابله‬‫ایجاد‬ ‫ه‬
‫برنامه‬ ‫و‬ ‫مدیریت‬ ‫برای‬ ‫سازمانی‬‫چاه‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫ریزی‬‫احساس‬ ،‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬
‫شود‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 554

555. .1[1]
،‫حیدر‬ ،‫بهمنی‬“‫مهار‬ ‫و‬ ‫فوران‬ ‫کترل‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬
‫چاه‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫های‬".‫تهران‬:‫دانشگاه‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫پارک‬ ‫نشر‬
‫تهران؛‬(1391)
[2]
Li،Xiangfang،”Risk Ranking and well control
Measures of Drillling Blowout،China University of
petroleum،(2013)،3-6
[3]
Leach. Collin،“deep water well control”،Argonauta
Drilling services L. L. S،(2013)،2-3
[4]
T. Bourgoyne،Adam،” MWD Directional survey
training manual”،Schlumberger Anadrill،(2006)
[5]
Grace،D. Robert،“Advanced blowout & well
control”،National fire splinker association،
(October 2009)

557. ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219255*‫زاده‬ ‫قاسم‬ ‫محمد‬*m_saber1431gh@yahoo.Com

558. 1.‫فوران‬ ‫دالیل‬
2.‫فوران‬ ‫عالئم‬
3.‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬

559. 1.‫فوران‬ ‫دالیل‬
‫الف‬)‫حفاری‬ ‫شدن‬ ‫سریع‬:
‫زیاد‬ ‫و‬ ‫پمپ‬ ‫فشار‬ ‫شدن‬ ‫کم‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫حفاری‬ ‫شدن‬ ‫سریع‬
‫ضربه‬ ‫شدن‬‫تانک‬ ‫حجم‬ ‫ازدیار‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫های‬‫باشد‬ ‫گل‬ ‫های‬.
‫ک‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫چندبر‬ ‫ولوله‬ ‫خاموش‬ ‫را‬ ‫پمپ‬ ‫باید‬ ‫حفاری‬ ‫شدن‬ ‫سریع‬ ‫با‬‫شیده‬
‫می‬ ‫باشد‬ ‫ساکن‬ ‫چاه‬ ‫اگر‬ ‫نمود‬ ‫بررسی‬ ‫را‬ ‫وچاه‬‫نیاز‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫بدون‬ ‫توان‬‫به‬
‫داد‬ ‫ادامه‬ ‫حفاری‬ ‫به‬ ‫باشد‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫بردن‬ ‫باال‬.
(‫ادامه‬)

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 559

560. ‫ب‬)‫می‬ ‫گل‬ ‫الزم‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫کم‬ ‫باال‬ ‫لوله‬ ‫موقع‬ ‫در‬ ‫چاه‬‫گیرد‬:
70‫فوران‬ ‫درصد‬‫می‬ ‫کافی‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫نکردن‬ ‫پر‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫ها‬‫باشد‬.‫د‬‫ر‬
‫سازند‬ ‫مایع‬ ‫شدن‬ ‫داخل‬ ‫باعث‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫مکش‬ ‫عمل‬ ‫باال‬ ‫لوله‬ ‫موقع‬‫به‬
‫گردد‬ ‫چاه‬.‫لوله‬ ‫کشیدن‬ ‫باال‬ ‫سریع‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫مکش‬‫گران‬ ‫بودن‬ ‫باال‬ ‫ها‬‫روی‬
‫واروی‬ ‫ونقطه‬ ‫پالستیکی‬YP‫وجود‬ ‫به‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫و‬ ‫مته‬ ‫شدن‬ ‫گلی‬ ‫یا‬
‫می‬‫آید‬.‫چ‬ ‫پرکردن‬ ‫برای‬ ‫ودقیق‬ ‫کوچک‬ ‫تانک‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫ااه‬
‫شود‬ ‫استفاده‬.
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 560

561. 2.‫فوران‬ ‫وقوع‬ ‫عالئم‬:
‫الف‬)‫سطح‬ ‫به‬ ‫برگشت‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫سرعت‬
‫ب‬)‫باال‬ ‫لوله‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫کافی‬ ‫اندازه‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫نکردن‬ ‫پر‬
‫ج‬)‫خروجی‬ ‫گل‬ ‫کلسیم‬ ‫افزایش‬
‫د‬)‫زده‬ ‫آب‬ ‫یا‬ ‫زده‬ ‫گاز‬ ‫گل‬ ‫مشاهده‬
‫ه‬)‫ها‬ ‫تانک‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫حجم‬ ‫انتظار‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫افزایش‬
‫و‬)‫پمپاژ‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬
‫ز‬)‫چاه‬ ‫از‬ ‫خروجی‬ ‫در‬ ‫گل‬ ‫دمای‬ ‫افزایش‬
‫ح‬)‫پمپ‬ ‫ضربان‬ ‫تعداد‬ ‫افزایش‬
‫ط‬)‫مته‬ ‫روی‬ ‫وزن‬ ‫کاهش‬
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 561

562. 3.‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬
‫جلوگ‬ ‫سازند‬ ‫نشده‬ ‫کنترل‬ ‫سیاالت‬ ‫فوران‬ ‫از‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬‫یری‬
‫می‬‫کند‬.‫بی‬ ‫آنجا‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫تراوا‬ ‫سازد‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫مته‬ ‫وقتی‬‫از‬ ‫شتر‬
‫می‬ ‫نفوذ‬ ‫است‬ ‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫فشار‬‫سازن‬ ‫سیاالت‬ ‫کند‬‫سیال‬ ‫د‬
‫می‬ ‫بیرون‬ ‫چاه‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫حفاری‬‫رانند‬.
‫حفاری‬ ‫سیال‬ ‫حضور‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫سیاالت‬ ‫جریان‬Kick
‫می‬ ‫نامیده‬‫شود‬.‫می‬ ‫اجازه‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬‫دهد‬;
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 562

563. 
1)Kick‫دهیم‬ ‫تشخیص‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫نفوذ‬ ‫یا‬.
2)‫ببندیم‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫چاه‬.
3)‫سیال‬ ‫گردش‬ ‫عمق‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سازند‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫برای‬
‫ببریم‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫گل‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫دهیم‬ ‫انجام‬ ‫زیاد‬ ‫فشار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫حفاری‬.
4)‫دهیم‬ ‫حرکت‬ ‫زیاد‬ ‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬
5)‫کنیم‬ ‫دور‬ ‫دکل‬ ‫وکارکنان‬ ‫تجهیزات‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 563

564. 
‫سیاالت‬ ‫نشده‬ ‫کنترل‬ ‫جریان‬ ‫باعث‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬ ‫خرابی‬‫می‬‫شود‬
‫می‬ ‫نامیده‬ ‫فوران‬ ‫اصطالحا‬ ‫که‬‫شود‬.‫حادث‬ ‫بدترین‬ ‫شاید‬ ‫اتفاق‬ ‫این‬‫در‬ ‫ه‬
‫باشد‬ ‫حفاری‬ ‫عملیات‬ ‫طی‬.
‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫چاه‬ ‫و‬ ‫حفاری‬ ‫تجهیزات‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫عمر‬ ‫کاهش‬ ‫باعث‬ ‫فوران‬
‫می‬ ‫چاه‬ ‫اطراف‬ ‫محیط‬ ‫به‬ ‫آسیب‬ ‫و‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫زمینی‬ ‫زیر‬ ‫مخازن‬‫شود‬.
‫سیستم‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬ ‫بنابراین‬‫دک‬ ‫های‬‫ل‬
‫می‬‫باشد‬.
‫گ‬ ‫فوران‬ ‫که‬ ‫خاصی‬ ‫وسایل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫سیال‬ ‫جریان‬‫یر‬
‫می‬ ‫نامیده‬‫می‬ ‫توقف‬ ‫شود‬‫شود‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 564

565. 
‫ش‬ ‫مجموعه‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫دکل‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫گیرهای‬ ‫فوران‬‫یر‬
‫می‬ ‫نامیده‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬‫شود‬.
‫عملیات‬ ‫از‬ ‫شرایطی‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫جریان‬ ‫قطع‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫باید‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬
‫باشد‬ ‫حفاری‬.‫حرک‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬‫ت‬
‫گیرد‬ ‫صورت‬ ‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫شدن‬ ‫آزاد‬ ‫بدون‬ ‫باید‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬.‫م‬ ‫عالوه‬ ‫به‬‫جموع‬
‫فضای‬ ‫در‬ ‫سیال‬ ‫گردش‬ ‫امکان‬ ‫چاه‬ ‫درون‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬ ‫با‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫چاه‬ ‫حلقوی‬‫کنند‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 565

566. 
‫چندین‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ‫اهداف‬ ‫این‬Ram Preventer‫و‬
‫یک‬Annular Preventer‫می‬ ‫صورت‬‫گیرد‬.
‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫دوشیرهای‬ ‫هر‬Ram‫و‬Annular‫هیدرولیکی‬ ‫صورت‬ ‫به‬
‫می‬ ‫بسته‬‫شوند‬.‫عالوه‬ ‫به‬Ram‫در‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫چرخشی‬ ‫قفل‬ ‫یک‬ ‫ها‬
‫مور‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫بستن‬ ‫برای‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫سیستم‬ ‫خرابی‬ ‫صورت‬‫استفاده‬ ‫د‬
‫می‬ ‫قرار‬‫گیرد‬.Annular‫تماس‬ ‫موقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫طوری‬ ‫ها‬
‫شدن‬ ‫بسته‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫فشار‬ ‫حفاری‬ ‫لوله‬ ‫رشته‬ ‫با‬ ‫الستیکی‬ ‫حلقه‬‫آن‬‫ها‬
‫می‬ ‫کمک‬‫کند‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 566

567. 
‫سیستم‬‫فوران‬ ‫بستن‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫مدرن‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫های‬‫گیر‬
‫سیستم‬ ‫به‬ ‫شبیه‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سیال‬ ‫شامل‬‫کنترل‬ ‫های‬‫سیال‬
‫می‬ ‫هواپیما‬‫باشند‬.‫فشا‬ ‫پر‬ ‫سیال‬ ‫که‬ ‫سیال‬ ‫که‬ ‫قادرند‬ ‫مخازن‬ ‫این‬‫کافی‬ ‫ر‬
‫فراه‬ ‫یکبار‬ ‫به‬ ‫گیر‬ ‫فوران‬ ‫مجموععه‬ ‫واحدهای‬ ‫تمامی‬ ‫بستن‬ ‫برای‬ ‫را‬‫م‬
‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫ذخیره‬ ‫سیال‬ ‫درخود‬ ‫هم‬ ‫وباز‬ ‫کنند‬.‫مخ‬ ‫ترین‬ ‫متداول‬‫ازن‬
‫دارای‬ ‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سیال‬40‫و‬80‫ویا‬120‫عملیاتی‬ ‫فشارهای‬ ‫وحداکثر‬ ‫گالن‬
1500‫یار‬3000Psi
‫باشد‬ ‫می‬.
(‫ادامه‬)
‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 567

568. 
‫می‬ ‫حمایت‬ ‫کوچک‬ ‫پمپ‬ ‫یک‬ ‫توسط‬ ‫همواره‬ ‫فشار‬ ‫پر‬ ‫سیال‬ ‫مخازن‬‫ش‬‫وند‬
‫چ‬ ‫فورا‬ ‫دکل‬ ‫توان‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بدون‬ ‫تواند‬ ‫دمی‬ ‫چاه‬ ‫اپراتور‬ ‫بنابراین‬ ‫و‬‫را‬ ‫اته‬
‫ببندد‬.‫پمپ‬ ‫اطمینان‬ ‫برای‬ ‫همچنین‬‫آماده‬ ‫مخازن‬ ‫های‬‫عنوا‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫ای‬‫ن‬
‫می‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫ثانویه‬ ‫نیروی‬ ‫منبع‬ ‫یک‬‫شود‬.
‫با‬ ‫خورنده‬ ‫غیر‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫روغن‬ ‫نوع‬ ‫یک‬ ‫معموال‬ ‫مخازن‬ ‫این‬ ‫سیال‬
‫می‬ ‫پایین‬ ‫انجماد‬ ‫نقطه‬‫باشد‬.‫هیدرولیکی‬ ‫روغن‬ ‫باید‬ ‫همچنین‬
‫قسمت‬ ‫وبا‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫خوبی‬ ‫روانکاری‬ ‫خصوصیات‬‫الستیک‬ ‫های‬‫کار‬ ‫به‬ ‫ی‬
‫باشد‬ ‫سازند‬ ‫چاه‬ ‫کنترل‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫رفته‬.

‫39بهار‬ ‫دو‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 568

569. .11-‫کاربردی‬ ‫حفاری‬ ‫مهندسی‬(‫سجادیان‬ ‫احمد‬ ‫ولی‬ ‫دکتر‬–
‫نادری‬ ‫محمد‬ ‫مهندس‬–‫پور‬ ‫ابراهیم‬ ‫مرتضی‬ ‫مهندس‬
‫کوجان‬()‫صفحات‬28-29-30)
2-‫حفاری‬ ‫مهندسی‬ ‫اصول‬(‫زاده‬ ‫عادل‬ ‫رضا‬ ‫محمد‬ ‫دکتر‬)
(‫صفحات‬78-79)