جزوه کمک درسی مهندسی مخازن دو

1. ‫کارشناسی‬ ‫مقطع‬-‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫رشته‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com

2. ‫پیشگفتار‬
‫پروژه‬ ‫فهرست‬‫ها‬

4. ‫جزوه‬ ‫این‬ ‫پیرامون‬ ‫توضیحاتی‬:
‫کارشناس‬ ‫مقطع‬ ‫دانشجویان‬ ‫وقفه‬ ‫بی‬ ‫تالش‬ ‫حاصل‬ ‫حاضر‬ ‫مجموعه‬‫ی‬
‫پروژه‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫قوچان‬ ‫واحد‬ ‫اسالمی‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬‫منطبق‬ ‫کالسی‬ ‫های‬‫بر‬
‫سرفصل‬‫های‬‫رشته‬ ‫برای‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫تحقیقات‬ ،‫علوم‬ ‫وزارت‬ ‫مصوب‬
‫تحصیلی‬ ‫دوم‬ ‫نیمسال‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬1392-1393‫می‬‫باشد‬.
‫اعلمی‬ ‫حسین‬ ،‫دوره‬ ‫مدرس‬ ‫همراهی‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫یاد‬ ‫دانشجویان‬‫تالش‬ ‫تمامی‬ ،‫نیا‬
‫و‬ ‫نمایشی‬ ‫اصول‬ ‫رعایت‬ ،‫موجود‬ ‫علمی‬ ‫موثق‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬
‫و‬ ‫نگارشی‬...‫گرفته‬ ‫بکار‬‫اند‬.
‫بر‬ ‫منطبق‬ ‫و‬ ‫جامع‬ ‫منبعی‬ ‫فقدان‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫سرفصل‬‫های‬‫ع‬ ‫وزارت‬‫لوم‬
‫چنین‬ ‫مطالعه‬ ‫و‬ ‫تهیه‬ ،‫درس‬ ‫این‬ ‫برای‬‫مجموعه‬‫هایی‬‫و‬ ‫دانشجویان‬ ‫به‬
‫داوطبین‬‫ن‬ ‫باالدستی‬ ‫صنایع‬ ‫شاغالن‬ ‫و‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناسی‬ ‫کنکور‬‫و‬ ‫فت‬
‫می‬ ‫توصیه‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫رشته‬ ‫مدرسان‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫تدریس‬ ‫همچنین‬‫گ‬‫ردد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 4

5. ‫انتقادات‬ ‫و‬ ‫پیشنهادات‬
‫م‬ ‫فارسی‬ ‫منابع‬ ‫کمبود‬ ،‫اثری‬ ‫چنین‬ ‫بودن‬ ‫سابقه‬ ‫بی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬،‫ناسب‬
‫در‬ ‫موجود‬ ‫های‬ ‫ضعف‬‫سیالبس‬‫حجم‬ ،‫علوم‬ ‫وزارت‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬
‫و‬ ‫زمانی‬ ‫محدودیت‬ ،‫مطالب‬ ‫باالی‬...‫مجموعه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اشکاالت‬ ‫وجود‬
‫است‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫قابل‬.
،‫خود‬ ‫سازنده‬ ‫انتقادات‬ ‫و‬ ‫پیشنهادات‬ ‫ارائه‬ ‫با‬ ‫محترم‬ ‫خوانندگان‬ ‫است‬ ‫امید‬
‫تهیه‬‫کنندگان‬‫مجموعه‬ ‫این‬(‫واح‬ ‫اسالمی‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬ ‫نفت‬ ‫مهندسی‬ ‫گروه‬‫د‬
‫قوچان‬)‫ارائه‬ ‫و‬ ‫کیفیت‬ ‫بهبود‬ ‫در‬ ‫را‬‫مجموعه‬‫های‬‫طریق‬ ‫از‬ ‫آتی‬ ‫کیفیت‬ ‫با‬
‫یارانامه‬H.AlamiNia@Gmail.Com‫نمایند‬ ‫یاری‬.
‫ادامه‬ ‫در‬‫مقدمتا‬‫پروژه‬ ‫شماره‬ ‫و‬ ‫عناوین‬ ‫از‬ ‫فهرستی‬‫مشروح‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫پروژه‬‫می‬ ‫خوانندگان‬ ‫تقدیم‬ ‫ها‬‫گردد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 5

7. ‫ها‬ ‫پروژه‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫شماره‬
‫پروژه‬ ‫شماره‬‫پروژه‬ ‫موضوع‬
1‫و‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫مقدار‬ ‫محاسبه‬
‫گازی‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫همراه‬ ‫میعانات‬
(‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬( )‫نفره‬ ‫چند‬)
2‫و‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫مقدار‬ ‫محاسبه‬
‫گازی‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫همراه‬ ‫میعانات‬
(‫حجمی‬ ‫روش‬( )‫نفره‬ ‫چند‬)
3‫و‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫مقدار‬ ‫محاسبه‬
‫همراه‬ ‫گازهای‬(‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬)
(‫نفره‬ ‫چند‬)
4‫و‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫مقدار‬ ‫محاسبه‬
‫همراه‬ ‫گازهای‬(‫حجمی‬ ‫روش‬( )‫چند‬
‫نفره‬)
5‫نفت‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬
‫گاز‬ ‫همزمان‬ ‫رانش‬ ‫تحت‬‫گاز‬ ،‫محلول‬
‫سازند‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫گنبدی‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
6‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
7‫مخازن‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫مکانیزمهای‬
‫اولیه‬ ‫تولید‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
8‫مخازن‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫مکانیزمهای‬
‫ثانویه‬ ‫تولید‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
9‫مخازن‬ ‫از‬ ‫تولید‬ ‫مکانیزمهای‬
‫ثالثیه‬ ‫تولید‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 7

8. ‫پروژه‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫شماره‬‫ها‬(‫ادامه‬)
10‫کال‬ ‫رانش‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬‫هک‬
‫گازی‬(Gas Cap Drive)
11‫گا‬ ‫رانش‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬‫ز‬
‫محلول‬(Solution Gas Drive)
12‫به‬ ‫مخزن‬ ‫عملکرد‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬
‫روشهای‬Muskat and Tarner‫و‬...
(‫نفره‬ ‫چند‬)
13‫ناش‬ ‫رانش‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬‫از‬ ‫ی‬
‫سیال‬ ‫و‬ ‫سنگ‬ ‫انبساط‬(Rock and Fluid
Expansion Drive)
14‫آب‬ ‫رانش‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬
(water Drive)
15‫رانش‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬
‫ثقلی‬(Gravity Drainage Drive)
16‫ترکیب‬ ‫بوسیله‬ ‫نفت‬ ‫بازیافت‬‫رانشها‬
(Combination Drive)
17‫مقدار‬ ‫محاسبه‬water influx‫در‬
‫مدله‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫ناپایدار‬ ‫و‬ ‫پایدار‬ ‫حالتهای‬‫ای‬
‫مربوطه‬(‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫از‬ ‫مستقل‬( )‫نفر‬ ‫چند‬‫ه‬)
18‫و‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫همزمان‬ ‫محاسبه‬
‫ورودی‬ ‫آب‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
19‫سفره‬ ‫دارای‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫تداخل‬
‫مشترک‬ ‫آب‬(pressure Interference
in reservoirs with common
aquifer) (‫نفره‬ ‫چند‬)
20‫آنالیز‬ ‫روشهای‬ ‫بررسی‬‫منحنی‬‫های‬
‫کاهش‬‫تدریجی‬(‫موردی‬ ‫مطالعه‬)
(Decline curve analysis) (‫نفره‬ ‫چند‬)
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 8

9. ‫پروژه‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫شماره‬‫ها‬(‫ادامه‬)
21‫مقدمه‬‫بر‬ ‫ای‬‫مربوط‬ ‫محاسبات‬
‫از‬ ‫تولید‬ ‫به‬‫چاه‬‫افقی‬ ‫های‬
22‫شدن‬ ‫مخروطی‬ ‫پدیده‬ ‫بررسی‬
(coning)‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫آب‬‫چاه‬‫های‬
‫افقی‬‫مخازن‬ ‫عملکرد‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫تاثیر‬ ‫و‬
(‫نفره‬ ‫چند‬)
22‫شدن‬ ‫مخروطی‬ ‫پدیده‬ ‫بررسی‬
(coning)‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫آب‬‫چاه‬‫های‬
‫عمودی‬‫مخاز‬ ‫عملکرد‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫تاثیر‬ ‫و‬‫ن‬
(‫نفره‬ ‫چند‬)
23‫مقدمه‬‫بر‬ ‫ای‬‫تشک‬ ‫مکانیسم‬‫یل‬
‫رسوب‬‫آسفالتین‬‫مخازن‬ ‫در‬ ‫واکس‬ ‫و‬
‫تولید‬ ‫راندمان‬ ‫بر‬ ‫آنها‬ ‫تاثیر‬ ‫و‬(‫چن‬‫د‬
‫نفره‬)
24‫موجود‬ ‫افزارهای‬ ‫نرم‬ ‫معرفی‬
‫و‬ ‫درجا‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬ ‫زمینه‬ ‫در‬
‫موردی‬ ‫مطالعه‬(case study)‫برای‬
‫ایران‬ ‫مخازن‬ ‫از‬ ‫یکی‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
25‫موثر‬ ‫تولیدی‬ ‫دبی‬ ‫حداکثر‬
(MER)
26‫عمومی‬ ‫تعادل‬(VE)
27‫در‬ ‫فازی‬ ‫چند‬ ‫جریان‬ ‫تئوری‬
‫محیط‬‫متخلخل‬ ‫های‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
28‫مقدمه‬‫بر‬ ‫ای‬‫در‬ ‫سیال‬ ‫رفتار‬
‫مخازن‬‫شکافدار‬(‫نفره‬ ‫چند‬)
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 9

10. ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890219129
‫وحید‬‫موسویان‬
bamdad520@yahoo.Com

11. ‫گاز‬ ‫مخازن‬
.‫حجمی‬ ‫روش‬
.‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬:
1.‫حجمی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
.‫حسب‬ ‫بر‬ ‫اول‬ ‫حالت‬P / Z
.‫دوم‬ ‫حالت‬
2.‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬

13. ‫گازی‬ ‫مخازن‬
‫هیدروکربوری‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫مخازنی‬‫آزاد‬ ‫گاز‬ ‫دارای‬ ‫فقط‬‫هستندمخازن‬
‫می‬ ‫نامیده‬ ‫گازی‬‫شوند‬.
‫س‬ ‫به‬ ‫گازی‬ ‫مخازن‬ ،‫دمایی‬ ‫و‬ ‫فشاری‬ ‫شرایط‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫ترکیب‬ ‫براساس‬‫ه‬
،‫خشک‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫دسته‬‫گازتر‬‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫یا‬ ،‫شوند‬.
‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫از‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫مهندسی‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫محاسبات‬ ‫اغلب‬ ‫در‬
‫گاز‬) (‫گاز‬ ‫انبساط‬ ‫ضریب‬ ‫یا‬) (‫می‬ ‫استفاده‬‫شود‬.‫کرد‬ ‫ذکر‬ ‫باید‬‫دو‬ ‫این‬
‫داد‬ ‫شرح‬ ‫زیر‬ ‫بصورت‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫پارامتر‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 13
gE gB

14. ‫گازی‬ ‫مخازن‬
‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬) (‫توسط‬ ‫شده‬ ‫اشغال‬ ‫حجم‬ ‫نسبت‬ ‫بصورت‬n‫مول‬
‫تعداد‬ ‫همان‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫اشغال‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫مخزن‬ ‫دمای‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬
‫نمود‬ ‫تعریف‬ ‫میتوان‬ ‫استاندارد‬ ‫دمای‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫مول‬:
‫گازی‬ ‫انبساط‬ ‫ضریب‬) (‫می‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫عکس‬‫چنین‬ ‫و‬ ‫باشد‬
‫نمود‬ ‫تعریف‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 14
gB
. 0.02827 (13 1)sc
g
sc
P ZT ZT
B
T P P
  
gE
. 0.02827 (13 2)sc
g
sc
T P P
E
P ZT ZT
  

15. ‫جا‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫تخمین‬ ‫برای‬ ‫روش‬ ‫دو‬) (‫گ‬ ‫بازیافت‬ ‫میزان‬ ‫و‬ ‫گازی‬ ‫ذخیره‬ ،‫از‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫ارائه‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫و‬ ‫حجمی‬:
‫حجمی‬ ‫روش‬
‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬
‫می‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ‫پروژه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬‫پردازیم‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 15
G

16. ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬
‫در‬ ‫کافی‬ ‫بطور‬ ‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫فشاری‬ ‫و‬ ‫تولیدی‬ ‫تاریخچه‬ ‫اگر‬
‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫درجای‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ،‫باشد‬ ‫دسترس‬) (‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬) (‫و‬
‫تولید‬ ‫قابل‬ ‫گاز‬ ‫میزان‬(‫گازی‬ ‫ذخیره‬)‫می‬ ‫را‬‫مفه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫توان‬‫وم‬
‫مقادیر‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬‫موازنه‬ ‫مفهوم‬ ‫براساس‬ ،‫نمود‬ ‫محاسبه‬
‫می‬‫نوشت‬ ‫توان‬:
(5-13)
‫تعداد‬‫مول‬‫های‬‫شده‬ ‫تولید‬ ‫گاز‬=
‫تعداد‬‫مول‬‫های‬‫مخزن‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬=
‫تعداد‬‫مول‬‫های‬‫مخزن‬ ‫در‬ ‫باقیمانده‬=
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 16
،h،A،Sw 
pn
in
fn
p i fn n n 
GiP

17. ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬
‫شکل‬ ‫مطابق‬1-13‫است‬ ‫با‬ ،‫شود‬ ‫تصور‬ ‫گاز‬ ‫از‬ ‫پر‬ ‫محفظه‬ ‫یک‬ ‫مشابه‬ ‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫اگر‬‫فاده‬
‫معادله‬ ‫میتوان‬ ‫کامل‬ ‫گازهای‬ ‫قانون‬ ‫از‬5-13‫نمود‬ ‫تبدیل‬ ‫زیر‬ ‫بصورت‬ ‫را‬:
،‫مخزن‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬
،‫انباشتی‬ ‫تولیدی‬ ‫گاز‬
،‫مخزن‬ ‫کنونی‬ ‫فشار‬
،‫گاز‬ ‫اولیه‬ ‫حجم‬
‫مخزن‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬=
‫مخزن‬ ‫کنونی‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬=
،‫مخزن‬ ‫دمای‬
،‫مخزن‬ ‫به‬ ‫انباشتی‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬
،‫انباشتی‬ ‫تولیدی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 17
 
(13 6)
e psc i
sc i
P V W WP PV
RT Z RT ZRT
     
iZ
Z
iP psi
pG scf
P psi
3
V ft
T F 
3
eW ft
3
pW ft

18. ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬
‫معادله‬6-13‫بعنوان‬‫کلی‬ ‫معادله‬
‫مورد‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬‫گیرد‬.‫ک‬ ‫بطور‬،‫لی‬
‫دسته‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫خشک‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫می‬ ‫تقسیم‬‫شوند‬:
‫حجمی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 18

19. ‫حجمی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫در‬ ‫تولیدی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫هیچگونه‬ ‫حجمی‬ ‫گاز‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫برای‬
‫معادله‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫مخزن‬6-13‫می‬ ‫ساده‬ ‫زیر‬ ‫بصورت‬‫شود‬:
‫معادله‬7-13‫داد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫حالت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫میتوان‬ ‫را‬:
‫اول‬ ‫حالت‬:‫حسب‬ ‫بر‬
‫معادله‬ ‫عبارات‬ ‫جابجایی‬ ‫با‬7-13‫بازنویسی‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫میتوان‬
‫کرد‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 19
(13 7)
sc p i
sc i
P G PV P
V V
T Z T ZT
   
     
  
(13 8)sci
P
i sc
P TPP
G
Z Z T V
 
   
 
/P Z

20. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬2-13
‫معادله‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬8-
13‫می‬ ‫نشان‬‫رسم‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫دهد‬
‫مقادیر‬‫با‬ ‫راست‬ ‫خط‬ ‫یک‬ ‫بر‬
‫شیب‬
‫می‬ ‫حاصل‬‫یکی‬ ‫معادله‬ ‫این‬ ‫شود‬
‫در‬ ‫معادالت‬ ‫ترین‬ ‫کاربردی‬ ‫از‬
‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫گازی‬ ‫ذخیره‬ ‫محاسبه‬
‫بحساب‬ ‫گازی‬ ‫مخازن‬ ‫جای‬
‫می‬‫آید‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 20
/sc scP T T V
/P Z
pG /P Z

21. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬
‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬8-13‫را‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫میتوان‬ ‫شده‬ ‫ذکر‬ ‫ترسیمی‬ ‫روش‬ ‫و‬
‫آورد‬ ‫بدست‬
‫راست‬ ‫خط‬ ‫شیب‬:
‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫بنابراین‬()‫راست‬ ‫خط‬ ‫شیب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫میتوان‬ ‫را‬
‫نمود‬ ‫تعیین‬.‫مقدار‬ ‫شدن‬ ‫معلوم‬ ‫با‬،‫مخزن‬ ‫مساحت‬ ‫و‬ ‫گستردگی‬ ‫میتوان‬()‫را‬
‫نمود‬ ‫محاسبه‬ ‫زیر‬ ‫حجمی‬ ‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬:
‫حسب‬ ‫بر‬ ‫مخزن‬ ‫مساحت‬arce‫می‬‫باشد‬.
‫نقط‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫گرفت‬ ‫نتیجه‬ ‫میتوان‬ ‫راست‬ ‫خط‬ ‫مبدا‬ ‫از‬ ‫عرض‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫ه‬
‫می‬ ‫برابر‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬ ‫به‬ ‫فشار‬ ‫نسبت‬‫باشد‬.
‫جا‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫میتوان‬ ‫نقطه‬ ‫در‬()‫نمود‬ ‫تعیین‬ ‫را‬.
‫در‬ ‫انباشتی‬ ‫تولید‬ ‫میزان‬ ‫میتوان‬ ،‫راست‬ ‫خط‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫هرفشار‬‫مع‬‫پیش‬ ‫ین‬
‫نمود‬ ‫بینی‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 21
(13 9)sc
sc
P T
T V

43560 (1 )wiV Ah S 
0pGii ZP /
/P Z
/ 0P Z G
V
V
A
A

22. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬
‫اس‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫حجمی‬ ‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫تولیدی‬ ‫و‬ ‫فشاری‬ ‫تاریخچه‬‫ت‬:
‫مخازن‬ ‫این‬ ‫از‬‫اطالت‬‫می‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫زیر‬‫باشند‬
‫بااستفاده‬‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫جا‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬ ‫از‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 22
/P Z

23. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬
‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬
‫مرحله‬1-‫شکل‬ ‫مشابه‬3-13‫خط‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫رسم‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫مقادیر‬ ،
‫را‬ ‫شده‬ ‫رسم‬ ‫راست‬‫تاجایی‬‫کند‬ ‫قطع‬ ‫را‬ ‫عمودی‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫محور‬ ‫دو‬ ‫که‬
‫دهید‬ ‫امتداد‬.
‫مرحله‬2-‫در‬‫جا‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫با‬ ‫مقدار‬()‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫برابر‬.‫استف‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬‫اده‬
‫شکل‬ ‫از‬3-13:
‫تعریف‬ ‫براساس‬،‫شرایط‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬
‫نمود‬ ‫بیان‬ ‫استاندارد‬.‫بعبارتی‬‫دیگر‬:
‫معادله‬ ‫در‬ ،‫فوق‬ ‫معادله‬ ‫از‬ ‫معادل‬ ‫اگر‬8-13‫شود‬ ‫جایگزین‬.‫زیر‬ ‫معادله‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫حاصل‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 23
14.2pG MMscf
sc i
g
sc i
P Z T
V B G G
T P
 
   
 
1
(13 11)i i
p
i i
P PP
G
Z Z Z G
  
    
  
/P Z
G
pG /P Z
pG / 0P Z 
gB
V

24. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬
‫معادله‬ ‫مشابه‬8-13‫معادله‬ ،11-13‫می‬ ‫نشان‬ ‫نیز‬ ،‫سم‬ ‫بار‬ ‫که‬ ‫دهد‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫حاصل‬ ‫راست‬ ‫خط‬ ‫یک‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫مقادیر‬.‫معادل‬ ‫این‬ ‫براساس‬‫ه‬
‫با‬ ‫مقدار‬ ‫در‬ ‫راست‬ ‫خط‬‫می‬ ‫برابر‬‫شود‬(.)
‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬4-13‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬
11-13‫آب‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫مکانیسم‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬ ‫یا‬ ‫وجود‬ ‫بررسی‬ ‫میتوان‬
‫پرداخت‬ ‫مخزن‬ ‫به‬ ‫ورودی‬.‫خط‬ ‫از‬ ‫انحراف‬ ‫هرگونه‬ ،‫شکل‬ ‫این‬ ‫براساس‬
‫آب‬ ‫رانش‬ ‫مکانیسم‬ ‫وجود‬ ‫بیانگر‬ ‫راست‬(‫ضعیف‬ ‫یا‬ ‫جزئی‬ ،‫فعال‬)
‫می‬‫باشد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 24
/P Z
/P ZpG
pGG
pG G
/ 0P z 

25. ‫برحسب‬ ،‫اول‬ ‫حالت‬P / Z
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 25

26. ‫حسب‬ ‫بر‬ ،‫دوم‬ ‫حالت‬
‫نوشت‬ ‫میتوان‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫تعریف‬ ‫براساس‬:
‫معادله‬ ‫بنابراین‬1-13‫نوشت‬ ‫نیز‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫میتوان‬ ‫را‬:
،‫مخازن‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫جا‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬
،‫استاندارد‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬
،‫مخزن‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬
‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫پذیری‬ ‫تراکم‬ ‫ضریب‬
‫معادله‬ ‫در‬ ‫ترکیب‬ ‫با‬7-13‫و‬13-13‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫حاصل‬ ‫زیر‬ ‫معادله‬:
.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 26
gi
V
B
G

(13 3)sc i
sc i
P Z T V
T P G
 
(13 14)
p g
g gi
G B
G
B B
 

gB
3
V ft
G scf
iP psi
iZ 

27. ‫حسب‬ ‫بر‬ ،‫دوم‬ ‫حالت‬
‫معادله‬14-13‫می‬ ‫نشان‬‫ا‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫ز‬
‫داده‬ ،‫تولیدی‬ ‫اطالعات‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫معادله‬ ‫این‬‫نس‬ ‫چگالی‬ ،‫فشاری‬ ‫های‬‫بی‬
‫گاز‬(‫ضریب‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬)‫باشند‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫معلوم‬ ‫مخزن‬ ‫دمای‬ ‫و‬.‫با‬
‫معادله‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫مخرج‬ ‫اینکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬14-13‫کوچکی‬ ‫مقدار‬ ‫یک‬
‫می‬‫مح‬ ‫مقدار‬ ‫در‬ ‫زیاد‬ ‫اختالف‬ ‫یک‬ ‫موجب‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫تغییر‬ ‫کوچکترین‬ ،‫باشد‬‫اسبه‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫شده‬.‫برای‬ ‫فوق‬ ‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫بنابراین‬
‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫مقادیر‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬ ‫نیازمند‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬
‫می‬‫باشد‬.
‫است‬ ‫ساده‬ ‫بسیار‬ ‫حجمی‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫محاسبات‬ ‫انجام‬.‫را‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬
‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫میتوان‬14-13‫گاز‬ ‫دقیق‬ ‫و‬ ‫صحیح‬ ‫مقادیر‬ ‫جایگذاری‬ ‫و‬
‫انباشتی‬ ‫تولیدی‬) (‫ن‬ ‫مورد‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضرایب‬ ‫و‬‫ظر‬
‫نمود‬ ‫محاسبه‬.‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬6-13‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 27
pG
Z
gB

28. ‫حسب‬ ‫بر‬ ،‫دوم‬ ‫حالت‬
‫شکل‬6-13‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ‫نتایج‬
‫در‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬‫زمان‬‫های‬‫مختلف‬
‫مخزن‬ ‫عمر‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 28
gB

29. ‫حسب‬ ‫بر‬ ،‫دوم‬ ‫حالت‬
‫اولیه‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫گاز‬ ‫تولید‬ ‫از‬ ‫پس‬ ،‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫فشار‬3200‫به‬
3000‫یافت‬ ‫کاهش‬.‫کنون‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضرایب‬‫ی‬
‫است‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫مخزن‬:
‫الف‬:‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬.
‫ب‬:‫فشار‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫فرض‬ ‫اگر‬2900‫مخزن‬ ‫واقعی‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫نادرست‬
‫کنونی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬2900‫محاسبه‬ ‫دوباره‬ ‫را‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫اگر‬ ،‫است‬
‫کنید‬.‫می‬ ‫فشار‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬‫باشد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 29
MMscf360
3
3
0.005278 /
0.005390 /
gi
g
B ft scf
B ft scf


3
0.00558 /ft scf
gB
psipsi
psi
psi

30. ‫حسب‬ ‫بر‬ ،‫دوم‬ ‫حالت‬
‫الف‬:‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫مقدار‬14-13‫کنید‬ ‫محاسبه‬:
‫ب‬:‫را‬ ‫مقدار‬‫بااستفاده‬‫فشار‬ ‫در‬ ‫مقدار‬ ‫از‬2900‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫دوباره‬:
‫می‬ ‫مشاهده‬‫که‬ ‫شود‬100(35)%‫ایجاد‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫خطا‬160%
‫است‬ ‫شده‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬ ‫خطا‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 30
  6
360*10 0.00539
17.325
0.00539 0.005278
G MMscf 

  6
360*10 0.00558
6.652
0.00558 0.005278
G MMscf 

G
G
gB
gB
psi
psi

31. ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫مجهول‬ ‫پارامتر‬ ‫دو‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫مخازن‬ ‫برای‬ ،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬
‫داشت‬ ‫وجود‬.‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫پارامتر‬ ‫دو‬ ‫این‬) (‫حجم‬ ‫و‬
‫مخزن‬ ‫به‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫انباشتی‬.) (‫ب‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ‫بمنظور‬‫ا‬
‫آب‬ ‫انباشتی‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫مخزن‬ ‫به‬ ‫ورودی‬) (‫دیگر‬ ‫مستقل‬ ‫روش‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬(‫فص‬ ‫در‬ ‫که‬‫ل‬
11‫شد‬ ‫تشریح‬ ‫احمد‬ ‫طارق‬ ‫کتاب‬)‫شود‬ ‫محاسبه‬.
،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫به‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ‫دادن‬ ‫دخالت‬ ‫بمنظور‬
‫معادله‬14-13‫می‬ ‫را‬‫نمود‬ ‫اصالح‬ ‫زیر‬ ‫بصورت‬ ‫توان‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 31
  (13 15)
p g e p w
g gi
G B W W B
G
B B
 
 

eW
eW
G

32. ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫معادله‬15-13‫نیز‬ ‫زیر‬ ‫بهصورت‬ ‫میتوان‬ ‫را‬‫نشاد‬‫داد‬:
‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫مکانیسم‬ ‫اگر‬.‫راس‬ ‫طرف‬ ‫در‬ ‫و‬‫ت‬
‫مخزن‬ ‫تولیدی‬ ‫زمان‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫معادله‬(‫مقدار‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بدون‬)‫ثابت‬ ‫مقدار‬ ،‫ی‬
‫بود‬ ‫خواهد‬.‫چپ‬ ‫طرف‬ ،‫باشد‬ ‫حاکم‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫مکانیسم‬ ‫اگر‬ ،‫عوض‬ ‫در‬
‫معادله‬‫بدلیل‬‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫افزایش‬ ‫به‬ ‫رو‬ ‫روند‬ ‫عبارت‬ ‫وجود‬.‫نمونه‬‫ای‬‫از‬
‫گ‬ ‫انباشتی‬ ‫تولید‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫معادله‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫عبارت‬ ‫مقادیر‬ ‫نمودار‬‫در‬ ‫از‬
‫شکل‬7-13‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 32
(13 16)e
g gi
W p p w
B B
g gi
G W B
G
B B

  

/ ( )e g giW B B
0eW 
pG

33. ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬
‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫بیانگر‬ ‫افقی‬ ‫خط‬
‫روند‬ ‫با‬ ‫دار‬ ‫شیب‬ ‫خط‬ ‫و‬ ‫حجمی‬
‫ب‬ ‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫نشانگر‬ ‫افزایشی‬‫ا‬
‫می‬ ‫آب‬ ‫رانش‬‫باشد‬.‫مخازن‬ ‫برای‬
‫خط‬ ‫ثابت‬ ‫مقدار‬ ،‫حجمی‬ ‫گازی‬
‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫معادل‬ ‫افقی‬
‫می‬‫باشد‬.‫رانش‬ ‫با‬ ‫گازی‬ ‫مخزن‬ ‫در‬
‫شیب‬ ‫خط‬ ‫امتداد‬ ‫تقاطع‬ ‫محل‬ ،‫آب‬
‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫معادل‬ ‫افقی‬ ‫محور‬ ‫با‬ ‫دار‬
‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫درجا‬.‫نقطه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫زیرا‬
‫خواه‬ ‫صفر‬ ‫نیز‬ ‫مقدار‬ ‫آن‬ ‫تبع‬ ‫به‬ ‫و‬‫د‬
‫بود‬.
‫میتوان‬ ‫را‬ ‫حجمی‬ ‫روش‬ ‫این‬
‫استف‬ ‫مورد‬ ‫مقدار‬ ‫تخمین‬ ‫بمنظور‬‫اده‬
‫داد‬ ‫قرار‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 33
/ ( )e g giW B B
eW
0pG 

34. .1‫فصل‬ ،‫احمد‬ ‫طارق‬ ،‫هیدروکربنی‬ ‫مخازن‬ ‫مهندسی‬13،
‫گاز‬ ‫مخازن‬

36. ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
ّّّ890219202،‫حصاری‬ ‫رضا‬ ‫سید‬ ،srh. hesary@gmail.Com
900399211،‫میر‬ ‫باقر‬ ‫سید‬‫ابوطالبی‬،bagher. miraboutalbi@gmail.Com

37. 1.‫نفت‬ ‫محاسبه‬‫وگاز‬‫اولیه‬

39. ‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫متوسط‬ ‫چگالی‬
‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫میزان‬ ‫یافتن‬ ‫برای‬(‫میعانات‬)‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫اولیه‬‫شامل‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫معکوس‬ ‫غیره‬ ‫و‬ ‫معکوس‬ ‫میعانات‬‫های‬
‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ‫احتماال‬ ‫که‬ ‫تولیدی‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫میدان‬ ‫عمومی‬‫تک‬
‫ش‬ ‫ترکیب‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫تولیدی‬ ‫نسبت‬ ‫همان‬ ‫با‬ ‫مجددا‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫تولید‬ ‫فاز‬‫و‬ ‫وند‬
‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫متوسط‬ ‫چگالی‬(‫هوا‬ ‫متوسط‬ ‫چگالی‬)‫گردد‬ ‫محاسبه‬.
‫مرحله‬ ‫دو‬ ‫تفکیک‬ ‫سامانه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫شکل‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫ای‬
‫اس‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫توسط‬ ‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫متوسط‬ ‫چگالی‬‫ت‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 39

40. ‫نفت‬ ‫مولکولی‬ ‫وزن‬(MWO)
‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬R1‫و‬R3‫نسبت‬‫های‬
‫تفکیک‬ ‫تولیدی‬ ‫نفت‬ ‫به‬ ‫گاز‬‫گر‬(1)
‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫و‬(3)،Y1‫و‬Y3،
‫چگالی‬‫های‬‫گازهای‬ ‫مخصوص‬
،‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫و‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬
Y‫ک‬ ‫ذخیره‬ ‫نفت‬ ‫مخصوص‬ ‫چگالی‬‫ه‬
‫محاسبه‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫مقدار‬ ‫این‬
‫میشود‬:
‫و‬MWO‫نفت‬ ‫مولکولی‬ ‫وزن‬ ،
‫وسیل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ذخیره‬ ‫منبع‬‫ه‬
‫رابطه‬3-22‫میشود‬ ‫محاسبه‬:

‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 40

41. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫مثال‬4-1‫رابطه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫نحوه‬ ،4-1‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫را‬
‫هر‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬‫اکر‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫فوت‬
‫داده‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫تولید‬ ‫معمول‬ ‫های‬‫دهد‬.
‫انواع‬ ،‫فصل‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫مثال‬ ‫سه‬‫محاسباتی‬‫یک‬ ‫که‬ ‫است‬
‫داده‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫باید‬ ‫مخزن‬ ‫مهندس‬‫های‬‫تست‬‫های‬‫نمونه‬ ‫آزمایشگاهی‬
‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫سیال‬.‫محاسبات‬ ‫با‬ ‫هایی‬ ‫گزارش‬ ‫نمونه‬
‫از‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫بیشتر‬‫ازمایشگاه‬‫های‬‫مطالعات‬ ‫که‬ ‫تجاری‬PVT‫انجام‬ ‫را‬
‫می‬‫نمود‬ ‫تهیه‬ ،‫دهند‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 41

42. ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬
‫سر‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخازن‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫مهندسی‬‫وکار‬‫نمونه‬ ‫این‬ ‫باید‬ ،‫دارد‬
‫کند‬ ‫تهیه‬ ‫فصل‬ ‫این‬ ‫مطالب‬ ‫به‬ ‫الحاق‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گزارشها‬.‫ضریب‬
‫اولی‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫دما‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫ارائه‬ ‫یک‬ ‫فصل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬‫ه‬
،‫شده‬ ‫فراهم‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫مجدد‬ ‫ترکیب‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گازی‬ ‫چگالی‬ ‫از‬ ‫مخزن‬
‫می‬ ‫زده‬ ‫تخمین‬‫شود‬.
‫آب‬ ‫و‬ ‫تخلخل‬ ،‫فشار‬ ،‫دما‬ ‫و‬ ‫تخمینی‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬ ‫استفاده‬ ‫با‬
‫تعداد‬ ،‫مخزن‬ ‫همزاد‬‫مول‬‫های‬‫هر‬ ‫در‬ ‫هیدروکربن‬‫اکر‬‫استفاده‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫فوت‬
‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫مقدار‬ ‫آن‬ ‫از‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 42

43. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫مثال‬4-1.‫د‬ ‫را‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫میزان‬‫ر‬
‫هر‬‫اکر‬‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫فوت‬.
‫داده‬‫ها‬:
‫اولیه‬ ‫فشار‬2740 Psai
‫مخزن‬ ‫دمای‬F°215
‫میانگین‬ ‫تخلخل‬25%
‫میانگین‬ ‫همزاد‬ ‫آب‬30%
‫منبع‬ ‫روزانه‬ ‫نفت‬242 STB
‫درجه‬‫ی‬API‫دمای‬ ‫در‬ ‫نفت‬F°6048. 0°API
‫روزانه‬ ‫گاز‬‫تفکیکگر‬3100 MCF
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 43

44. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫گاز‬ ‫مخصوص‬ ‫وزن‬‫تفکیکگر‬0. 650
‫منبع‬ ‫روزانه‬ ‫گاز‬120 MCF
‫منبع‬ ‫گاز‬ ‫مخصوص‬ ‫وزن‬1. 20
‫جواب‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 44

45. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫شکل‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬4-1،‫و‬‫نتیجه‬ ‫در‬
‫و‬‫شکل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫مقادیر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬ ،1-5‫مقدار‬ ،
،‫اولیه‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬0. 825‫بود‬ ‫خواهد‬.‫مول‬ ،‫بنابراین‬
‫هر‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫گاز‬‫اکر‬‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫مخزن‬ ‫توده‬ ‫از‬ ‫فوت‬
‫است‬ ‫محاسبه‬:
،‫است‬ ‫برابر‬ ‫مولی‬ ‫کسر‬ ‫با‬ ‫جمعی‬ ‫کسر‬ ،‫گازی‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬
‫زی‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ،‫دارد‬ ‫گازی‬ ‫حالت‬ ،‫سطح‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫تولیدات‬ ‫کل‬ ‫از‬ ‫کسری‬‫ر‬
‫می‬ ‫محاسبه‬‫گردد‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 45

46. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
،‫بنابراین‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 46

47. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫مثال‬4-2‫تحلی‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬ ،‫ل‬
‫مخ‬ ‫سیال‬ ‫با‬ ‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫بودن‬ ‫یکسان‬ ‫فرض‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬،‫زن‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫برای‬‫دهد‬.
‫مثال‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫محاسبات‬ ‫همانند‬ ،‫محاسبات‬ ‫این‬4-1‫می‬‫با‬ ،‫باشد‬
‫محاسب‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫مجازی‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬ ‫دمای‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬‫ه‬
‫وزن‬ ‫براساس‬ ‫محاسبه‬ ‫جای‬ ‫به‬ ،‫مخزن‬ ‫سیال‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬
‫می‬ ‫مشخص‬ ‫چاه‬ ‫سال‬ ‫کل‬ ‫ترکیب‬ ‫براساس‬ ،‫مخصوص‬‫گردد‬.‫شکل‬4-3،
‫نمودارهایی‬‫جزء‬ ‫مجاری‬ ‫بحرانی‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫دما‬ ‫تخمین‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫هیپت‬‫ان‬‫و‬
‫مخصو‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫مولکولی‬ ‫وزن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ،‫تر‬ ‫سنگین‬ ‫ترکیبات‬‫آنها‬ ‫ص‬
‫می‬ ‫ارائه‬‫کند‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 47

48. ‫ت‬ ‫کل‬ ‫و‬ ‫گازی‬ ‫میعانات‬ ‫روزانه‬ ‫تولید‬ ‫کل‬‫خلیه‬
‫روزانه‬ ‫حجمی‬
‫معادل‬ ،‫گاز‬ ‫تولید‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬95. 1%‫کل‬‫مول‬‫های‬‫کل‬ ،‫است‬ ‫تولیدی‬
‫حسب‬ ‫بر‬ ‫گازی‬ ‫میعانات‬ ‫روزانه‬ ‫تولید‬MCF‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫چنین‬:
‫مح‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫گازها‬ ‫قانون‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫روزانه‬ ‫حجمی‬ ‫تخلیه‬ ‫کل‬‫اسبه‬
‫می‬‫گردد‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 48

49. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫و‬ ‫دما‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫گاز‬ ‫انحراف‬ ‫ضریب‬‫فشاز‬‫ا‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ،‫مخزن‬‫ز‬
‫است‬ ‫محاسبه‬ ‫قابل‬ ‫نیز‬ ‫آن‬ ‫ترکیب‬.‫چ‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫ترکیب‬ ‫یافتن‬‫با‬ ،‫اه‬
‫سی‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تولیدی‬ ‫نسبت‬ ‫همان‬ ‫با‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گازها‬ ‫مجدد‬ ‫ترکیب‬‫ال‬
‫می‬ ‫مشخص‬ ،‫حاصله‬‫گردد‬.
‫ای‬ ‫از‬ ‫واحد‬ ‫یک‬ ،‫باشد‬ ‫معین‬ ‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫مایع‬ ‫ترکیب‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬‫ن‬
‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫و‬ ‫گرها‬ ‫تفکیک‬ ‫گازهای‬ ‫از‬ ‫مناسب‬ ‫مقدار‬ ‫با‬ ‫باید‬ ‫مایع‬‫هر‬ ،
،‫خود‬ ‫ترکیب‬ ‫با‬ ‫کدام‬‫امتزاج‬‫یابد‬.
‫اول‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫در‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫ترکیبات‬ ‫اگر‬(‫فش‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬‫باال‬ ‫ار‬)
‫عب‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫حجم‬ ‫کاهش‬ ‫میزان‬ ‫باید‬ ،‫باشد‬ ‫معین‬‫آن‬ ‫ور‬
‫ب‬ ‫مناسب‬ ‫نسبت‬ ‫تا‬ ‫گردد‬ ‫محاسبه‬ ‫یا‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ،‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫تا‬‫رای‬
‫شود‬ ‫معین‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫ترکیب‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 49

50. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
،‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫اگر‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬1. 20‫در‬ ‫بشکه‬
‫نسبت‬ ‫و‬ ‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫بشکه‬ ‫به‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫شرایط‬‫نفت‬ ‫به‬ ‫گاز‬
،‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬20،000‫بر‬ ‫باال‬ ‫فشار‬ ‫گاز‬ ‫استاندارد‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬
‫باشد‬ ‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫مایع‬ ‫بشکه‬.
‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬1. 20‫ذخیر‬ ‫منابع‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ،‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫بشکه‬‫به‬ ‫ه‬
1. 00‫می‬ ‫حجم‬ ‫کاهش‬ ‫بشکه‬،‫یابد‬‫نمونه‬‫های‬‫گ‬ ‫تفکیک‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬‫ر‬
‫نسبت‬ ‫به‬ ‫باید‬20،000‫برای‬ ‫گاز‬ ‫استاندارد‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬1. 20‫بشکه‬
‫بگیرند‬ ‫قرار‬ ‫مجدد‬ ‫ترکیب‬ ‫مورد‬ ،‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 50

51. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫برابر‬ ،‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫جریانی‬ ‫نرخ‬‫است‬.‫نسبت‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫چنین‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫نفت‬ ‫به‬ ‫گاز‬‫گردد‬:
‫می‬ ‫شامل‬ ‫را‬ ‫مول‬ ‫یعنی‬ ‫برابر‬ ،‫استاندارد‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬،‫مایع‬ ‫مول‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫مول‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ،‫شود‬ً‫ا‬‫مجدد‬‫شوند‬ ‫ترکیب‬.‫مخصوص‬ ‫وزن‬ ‫اگر‬‫تفکیک‬ ‫سیال‬
‫است‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬ ‫زیر‬ ‫روش‬ ‫به‬ ‫مول‬ ‫بر‬ ‫بشکه‬ ‫مقدار‬ ‫محاسبه‬ ،‫نباشد‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫گر‬.

‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 51

52. ‫فش‬ ‫و‬ ‫دما‬ ‫تخمین‬ ‫برای‬ ‫تصحیح‬ ‫نمودارهای‬‫ار‬
‫بحرانی‬ ‫شبه‬

‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 52

53. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫مثال‬2-4.‫مای‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫ترکیبات‬ ‫از‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫محاسبه‬‫ع‬
‫باال‬ ‫فشار‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬.
‫ها‬ ‫داده‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 53
‫فشار‬‫مخزن‬Psia4350
‫مخزن‬ ‫دمای‬F217
‫تخلخل‬‫هیدروکربنی‬%17. 4
‫استاندارد‬ ‫شرایط‬15. 025 psia،60F
‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫گاز‬842،600 SCF/Day
‫ذخیره‬ ‫منبع‬ ‫نفت‬31. 1 STB/Day
‫مولی‬ ‫وزن‬C7
+‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫در‬185
‫مخصوص‬ ‫وزن‬C7
+‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫در‬0. 8343
‫مخصوص‬ ‫وزن‬‫در‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬60F،
880 psig
0. 7675
‫در‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬60F،
880 psig
1. 235 bbl/STB
‫ترکیبات‬‫گاز‬‫مایع‬ ‫و‬‫باال‬ ‫فشار‬‫ستون‬‫های‬(2)‫و‬(3)‫از‬‫جدول‬4-3
‫حجم‬‫در‬ ‫مولی‬60F‫و‬15. 025 psia371. 2 cu ft/mole

54. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫جواب‬(‫جدول‬ ‫به‬ ‫ارجاع‬ ‫ستونها‬ ‫شماره‬4-3:)
1.‫م‬ ‫ترکیب‬ ‫مورد‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫مولی‬ ‫خصوصیات‬‫جدد‬
‫می‬ ‫واقع‬‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ،‫شوند‬.‫ستون‬ ‫مایع‬ ‫جزء‬ ‫هر‬ ‫مولی‬ ‫کسر‬(3)‫در‬ ‫را‬
‫ستون‬ ‫آن‬ ‫مولکولی‬ ‫وزن‬(4)‫ستون‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حاصل‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫ضرب‬(5)‫وارد‬
‫کنید‬.‫ستون‬ ‫اعداد‬ ‫مجموع‬(5)‫نش‬ ‫را‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫مولکولی‬ ‫وزن‬ ،‫ان‬
‫می‬،‫دهد‬127. 48‫فش‬ ‫در‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫مخصوص‬ ‫وزن‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ،‫ار‬
880 psig‫دمای‬ ‫و‬،0. 7675‫می‬‫تعداد‬ ،‫باشد‬‫مول‬‫ها‬‫از‬ ‫بشکه‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬‫شود‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 54

55. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫ستون‬ ‫سیال‬ ‫جزء‬ ‫هر‬ ‫مولی‬ ‫کسر‬ ‫ضرب‬ ‫با‬(3)‫مول‬ ‫بر‬ ‫بشکه‬ ‫مقدار‬ ‫در‬
‫ستون‬(6)‫که‬‫داده‬ ‫از‬‫جدول‬ ‫های‬1-1‫نمودن‬ ‫وارد‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫دست‬ ‫به‬
‫آن‬ ‫حاصل‬‫ستون‬ ‫در‬(7.)
‫تعداد‬ ‫که‬ ‫ستون‬ ‫این‬ ‫مقادیر‬ ‫جمع‬‫بشکه‬‫های‬‫د‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬‫هر‬ ‫ر‬
‫ش‬ ‫بر‬ ‫مول‬ ‫یعنی‬ ‫آن‬ ‫عکس‬ ‫و‬ ‫برابر‬ ،‫است‬ ‫گر‬ ‫تفکیک‬ ‫مایع‬ ‫از‬ ‫مول‬‫به‬ ‫بکه‬
‫می‬ ‫دست‬‫آید‬(‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫مقدار‬2. 107‫است‬ ‫بوده‬.)
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 55

56. ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫جدول‬

‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 56

57. ‫داده‬‫شکل‬ ‫از‬ ‫بحرانی‬ ‫های‬4-3

‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 57

58. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
2.59. 11‫و‬ ‫گاز‬ ‫مول‬2. 107‫را‬ ‫مایع‬ ‫مول‬ً‫ا‬‫مجدد‬‫کنید‬ ‫ترکیب‬.‫کسر‬
‫ستون‬ ‫گاز‬ ‫جزء‬ ‫هر‬ ‫مولی‬(2)‫تعداد‬ ‫در‬ ‫را‬‫مول‬‫های‬،‫گاز‬59. 11‫ضرب‬
‫ستون‬ ‫در‬ ،‫نموده‬(8)‫کنید‬ ‫وارد‬.
‫ستون‬ ‫مایع‬ ‫جزء‬ ‫هر‬ ‫مولی‬ ‫کسر‬(3)‫تعداد‬ ‫در‬ ‫را‬‫مول‬‫های‬،‫مایع‬2.
107‫ستون‬ ‫در‬ ،‫نموده‬ ‫ضرب‬(9)‫کنید‬ ‫وارد‬.‫تعداد‬‫مول‬‫های‬‫را‬ ‫جزء‬ ‫هر‬
‫ستون‬ ‫مایع‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫در‬‫های‬(8)‫و‬(9)‫ستون‬ ‫در‬ ،‫نموده‬ ‫جمع‬(10)‫وارد‬
‫کنید‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 58

59. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫یک‬ ‫هر‬‫ازارقام‬‫ستون‬(10)‫یعنی‬ ‫ستون‬ ‫این‬ ‫ارقام‬ ‫مجموع‬ ‫بر‬ ‫را‬61.
217‫ستون‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حاصل‬ ‫و‬ ‫کنید‬ ‫تقسیم‬(11)‫دهید‬ ‫قرار‬.‫اعداد‬ ‫این‬
‫هستند‬ ‫چاه‬ ‫سیال‬ ‫کل‬ ‫مولی‬ ‫ترکیب‬.
،‫مجازی‬ ‫بحرانی‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ،‫مجازی‬ ‫بحرانی‬ ‫دمای‬668. 23 psia‫با‬ ‫را‬
‫کنید‬ ‫محاسبه‬ ‫سیال‬ ‫ترکیب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬.‫شر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬‫بحرانی‬ ‫ایط‬
‫ضریب‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫مجازی‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬ ‫بحرانی‬ ‫خصوصیات‬ ،‫مجازی‬
‫انحراف‬‫رادر‬‫فشار‬4350 psia‫برابر‬ ‫که‬ ‫کنید‬ ‫پیدا‬ ‫دمای‬ ‫و‬0. 963
‫است‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 59

60. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
3.‫نفت‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫مقدار‬(‫میعانات‬)‫هر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬‫اکر‬‫از‬ ‫فوت‬
‫کنید‬ ‫پیدا‬ ‫مخزن‬ ‫سنگ‬.‫بر‬ ‫مول‬ ‫مقدار‬ ،‫گازها‬ ‫قانون‬ ‫براساس‬‫اکر‬‫ف‬،‫وت‬
‫هیدروکربنی‬ ‫تخلخل‬ ‫برای‬17. 4%‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫چنین‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 60

61. ‫اولیه‬ ‫وگاز‬ ‫نفت‬ ‫محاسبه‬
‫باال‬ ‫فشار‬ ‫گاز‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬96. 6%‫کل‬‫مول‬‫های‬‫تولید‬ ،‫است‬ ‫تولیدی‬
‫ب‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫استاندارد‬ ‫مکعب‬ ‫فوت‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫میعانی‬ ‫گاز‬ ‫روزانه‬‫یان‬
‫می‬‫گردد‬:
‫فشار‬ ‫در‬ ‫روزانه‬ ‫حجمی‬ ‫تخلیه‬ ‫میزان‬4350 psia‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫از‬ ،
‫است‬ ‫محاسبه‬:
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 61

62. .1‫کرافت‬-‫هاکینز‬،(‫مترجم‬=‫بنیادی‬ ‫رضا‬ ‫احمد‬)‫مهندسی‬ ،
،‫نفت‬ ‫مخازن‬‫آییژ‬،1389‫فصل‬ ،‫تهران‬ ،4(‫صفحه‬117‫تا‬124)

64. ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
900213009،‫محمودی‬ ،‫امید‬ ،reservoirengineering2@gmail.Com
900215434،‫حسین‬ ،‫باللی‬،h. balali. iauq@gmail.Com

65. 1.‫مقدمه‬
2.‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫رابطه‬
3.‫محدودیت‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫روش‬ ‫های‬
4.‫هیدروکربنی‬ ‫مخازن‬ ‫برای‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫کلی‬ ‫معادله‬

67. 1.‫مقدمه‬
‫مخازن‬ ‫انواع‬ ‫تمام‬ ‫محاسبات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫موازنه‬ ‫عمومی‬ ‫رابطه‬ ،‫فصل‬ ‫این‬ ‫در‬،
‫می‬ ‫ارائه‬ ،‫است‬ ‫استفاده‬ ‫قابل‬‫شود‬.
‫توسط‬ ‫بار‬ ‫اولین‬ ،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫عمومی‬ ‫رابطه‬‫شیلتوس‬‫سال‬ ‫در‬1936
‫مدل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫کاربردها‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ،‫زمان‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گردید‬ ‫ارائه‬‫های‬
‫رایانه‬‫ای‬‫رابط‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫جایگزین‬ ،‫ریاضی‬ ‫پیچیده‬ ‫و‬ ‫بعدی‬ ‫چند‬‫بدون‬ ‫ه‬
‫بعد‬‫شیلتوس‬‫گردید‬.‫رابطه‬ ‫کامل‬ ‫فهم‬ ،‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬‫شیلتوس‬‫ب‬ ،‫ینش‬
‫می‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسان‬ ‫به‬ ‫وسیعی‬‫دهد‬.‫موازن‬ ‫عمومی‬ ‫رابطه‬ ‫اثبات‬ ‫از‬ ‫پس‬‫ه‬
‫تحقیقات‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫روشی‬ ،‫مواد‬‫هاولنا‬‫و‬‫او‬‫ده‬
‫است‬ ‫گردیده‬ ‫ارائه‬ ،‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 67

69. 2.‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫رابطه‬
‫چاه‬ ‫توسط‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬‫قر‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫مورد‬ ‫ها‬‫ار‬
‫می‬‫می‬ ‫تولید‬ ‫آب‬ ‫مقدار‬ ‫اغلب‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ،‫گیرد‬‫ف‬ ،‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬‫شار‬
‫فضاهای‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫برای‬ ‫مانده‬ ‫باقی‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬ ‫مخزن‬
،‫سیاالت‬ ‫خروج‬ ‫اثر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫خالی‬‫منبسط‬‫می‬‫گردند‬.‫ک‬ ‫گونه‬ ‫همان‬‫در‬ ‫ه‬
(‫شکل‬1)‫الیه‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬‫و‬ ‫خیز‬ ‫نفت‬ ‫های‬
‫الیه‬‫های‬‫گازدار‬‫الیه‬ ‫با‬ ،‫داش‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫ارتباط‬ ،‫ها‬ ‫آبده‬ ‫یا‬ ‫زا‬ ‫آب‬ ‫های‬‫ته‬
‫م‬ ‫نفوذ‬ ‫مخزن‬ ‫درون‬ ‫به‬ ،‫آب‬ ،‫تولید‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬ ‫با‬ ،‫باشند‬‫ی‬‫کند‬.
‫ثابت‬ ً‫ا‬‫اساس‬ ،‫تولید‬ ‫دوره‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫مخازن‬ ‫دمای‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬
‫می‬‫ماند‬‫د‬ ‫بستگی‬ ‫فشار‬ ،‫مانده‬ ‫باقی‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫انبساط‬ ‫میزان‬ ،‫ارد‬.‫با‬
‫فشار‬ ‫تحت‬ ‫مخزن‬ ‫چاهی‬ ‫ته‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫نمونه‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 69

70. ‫شکل‬1:‫ترکیبی‬ ‫رانش‬ ‫تحت‬ ‫مخزن‬ ‫یک‬ ‫عرضی‬ ‫مقطع‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 70

71. ‫سازند‬ ‫آب‬ ‫حجم‬
‫تحت‬ ‫مخزن‬ ‫دمای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آزمایشگاه‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫نسبی‬ ‫حجم‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫و‬
‫می‬ ،‫مختلف‬ ‫فشارهای‬‫کاهش‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫سیاالت‬ ‫این‬ ‫رفتار‬ ‫چگونگی‬ ‫توان‬‫فشار‬
‫نمود‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ،‫مخزن‬ ‫در‬.
‫آب‬ ‫حجم‬ ‫تغییرات‬ ‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫عبارتی‬‫وسازند‬‫نت‬ ‫در‬‫یجه‬
‫تراکم‬‫پذیری‬‫های‬‫آن‬‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ها‬‫گنجانده‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫اثبات‬ ‫در‬ ،‫رود‬
،‫مهندسان‬ ‫که‬ ‫شده‬‫می‬‫توانند‬‫کنند‬ ‫حذف‬ ‫را‬ ‫آن‬ ،‫خاص‬ ‫کاربردهای‬ ‫در‬.
‫می‬ ‫گرفته‬ ‫نادیده‬ ،‫سازند‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫محلول‬ ‫گاز‬‫مو‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬،‫ارد‬
‫ب‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫قبولی‬ ‫قابل‬ ‫دقت‬ ‫با‬ ‫نیز‬ ‫تولیدی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬‫توان‬
‫روابط‬ ‫در‬ ،‫تشکیل‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫شده‬ ‫اصالح‬ ‫مقدار‬‫در‬
‫گرفت‬ ‫نظر‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 71

72. 2.‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫عمومی‬ ‫رابطه‬
‫ک‬ ‫است‬ ‫حجمی‬ ‫موازنه‬ ‫یک‬ ،‫ساده‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ،‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫عمومی‬ ‫رابطه‬‫ه‬
‫مخزن‬ ‫حجم‬ ‫بودن‬ ‫ثابت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ،‫آن‬ ‫اساس‬ ‫بر‬(‫ب‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫به‬‫ا‬
‫می‬ ‫تعریف‬ ‫اولیش‬ ‫حدود‬‫شود‬)‫گ‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫تغییرات‬ ‫جبری‬ ‫جمع‬ ،‫از‬
‫شود‬ ‫صفر‬ ‫باید‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ،‫سنگ‬ ‫و‬ ‫آب‬ ،‫آزاد‬.‫اگر‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬
‫حجم‬‫های‬‫کاهش‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫مجموع‬ ،‫یابند‬ ‫کاهش‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ،‫مخزن‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬
‫تغییرات‬ ‫با‬‫حجم‬‫های‬‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫برابر‬ ‫سنگ‬ ‫و‬ ‫آب‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 72

74. 3.‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫مواد‬ ‫موازنه‬
‫دس‬ ‫به‬ ‫قبل‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫موادی‬ ‫موازنه‬ ‫رابطه‬ ،‫متمادی‬ ‫سالیان‬ ‫طی‬‫ت‬
‫د‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ،‫آمد‬‫رموارد‬‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫زیر‬:
1.‫اولیه‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫نفت‬ ‫تعیین‬.
2.‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ‫محاسبه‬.
3.‫فشار‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬‫مخزن‬ ‫های‬.
‫زمان‬ ‫هم‬ ‫محاسبه‬ ‫جهت‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫رابطه‬ ‫حل‬ ،‫موارد‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫گرچه‬
‫میزان‬‫هیدرو‬‫بای‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ،‫است‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫کربن‬‫د‬
‫داده‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫روش‬ ‫یا‬ ‫ها‬‫موازنه‬ ‫محاسبات‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫های‬
‫گردید‬ ‫محاسبه‬ ‫مواد‬.‫کاربرد‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫پی‬ ،‫روابط‬ ‫این‬ ‫های‬‫ش‬
‫نرخ‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫جریان‬ ‫شدت‬ ‫اثر‬ ‫بینی‬‫ف‬ ‫بر‬ ‫آب‬ ‫یا‬ ‫گاز‬ ‫تزریق‬ ‫های‬‫شار‬
‫مخزن‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 74

75. 3.‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫مواد‬ ‫موازنه‬(‫ادامه‬)
‫نسبت‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫میزان‬ ‫دانستن‬ ‫لذا‬ ،‫باشد‬ ‫می‬m‫داده‬ ‫روی‬ ‫از‬ ،‫های‬
‫مغزه‬‫ای‬‫است‬ ‫ضروری‬ ً‫ال‬‫کام‬ ،‫مناسب‬ ‫نموداری‬ ‫و‬.
‫می‬ ‫فرض‬ ً‫ا‬‫تلویح‬ ،‫همچنین‬‫داده‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شود‬‫های‬PVT‫کار‬ ‫به‬
‫از‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬‫فرآیند‬‫های‬‫به‬ ‫نزدیک‬ ‫گازی‬ ‫سازی‬ ‫آزاد‬
‫فرآیند‬‫های‬‫سطحی‬ ‫گرهای‬ ‫تفکیک‬ ‫و‬ ‫چاه‬ ،‫مخزن‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫سازی‬ ‫آزاد‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬.‫می‬ ‫شاره‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫جا‬ ‫این‬ ‫در‬‫که‬ ‫شود‬‫در‬
‫داده‬ ‫موارد‬ ‫برخی‬‫های‬PVT‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬‫فرآیند‬‫های‬‫آزاد‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫مخزن‬ ‫سیال‬ ‫از‬ ‫آنچه‬ ‫با‬ ‫گاز‬ ‫سازی‬‫د‬ ‫فاحشی‬ ‫تفاوت‬ ،‫آید‬‫ارند‬
‫توجهی‬ ‫قابل‬ ‫خطای‬ ‫با‬ ‫مواد‬ ‫موازنه‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫نتایج‬ ،‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬
‫می‬ ‫همراه‬‫باشد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 75

76. ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫نسبت‬
‫و‬ ‫دستگاهی‬ ‫خطاهای‬ ‫از‬ ‫گذشته‬‫خطا‬‫های‬‫آمده‬ ‫وجود‬ ‫به‬‫دراثر‬‫مشکالت‬
‫ساخ‬ ‫آزمون‬ ‫نهایی‬ ‫فشار‬ ‫یا‬ ‫ایستایی‬ ‫فشار‬ ‫حقیقی‬ ‫مقدار‬ ‫تعیین‬‫فشار‬ ‫ت‬
‫فشار‬ ‫دهی‬ ‫وزن‬ ‫مشکل‬ ً‫ا‬‫غالب‬‫یا‬ ‫محاسبات‬ ‫در‬ ‫مختلف‬ ‫مناطق‬ ‫های‬
‫در‬ ‫میانگین‬ ‫مقدار‬ ‫صحیح‬ ‫محاسبه‬‫دوره‬‫های‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫چاه‬ ‫فشاری‬.
‫قطعیت‬ ‫عدم‬‫نسبت‬‫های‬‫مخ‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫اولیه‬ ‫آزاد‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬‫زن‬
‫است‬ ‫گذار‬ ‫اثر‬ ‫محاسبات‬ ‫بر‬ ‫نیز‬.‫محاسبه‬ ‫مقادیر‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫وارد‬ ‫خطای‬
‫افزایش‬ ،‫نسبت‬ ‫این‬ ‫اندازه‬ ‫با‬ ،‫فشار‬ ‫یا‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ،‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫شده‬
‫می‬‫یابد‬.‫کاهش‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫اثر‬ ،‫تر‬ ‫بزرگ‬ ‫گازی‬ ‫کالهک‬ ،‫که‬ ‫چرا‬
‫می‬‫دهد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 76

77. ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫نسبت‬(‫ادامه‬)
،‫انباشتی‬ ‫نفت‬ ‫تولید‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ًٌ‫ال‬‫کام‬‫دقیق‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬‫معین‬
‫آب‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫تولید‬ ‫مقادیر‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ،‫است‬‫متناظر‬‫کمتری‬ ‫بسیار‬ ‫دقت‬ ،‫دارد‬.
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫محاسبات‬ ‫در‬ ‫دیگری‬ ‫خطای‬ ‫منبع‬ ،‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬‫گردد‬.‫ب‬ ‫امر‬ ‫این‬‫ه‬
‫آزمون‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬ ‫خصوص‬‫دوره‬ ‫های‬‫تعیین‬ ‫ای‬‫نسبت‬‫های‬‫نف‬ ‫به‬ ‫گاز‬‫و‬ ‫ت‬
‫برش‬‫های‬‫تک‬ ‫آب‬‫تک‬‫چاه‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫ها‬‫است‬ ‫صحیح‬ ،‫گردد‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 77

79. 4.‫مخازن‬ ‫برای‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫کلی‬ ‫معادله‬
‫هیدروکربنی‬
‫اولین‬ ‫برای‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬‫بارتوسط‬‫شیلتوس‬‫سال‬ ‫در‬1941‫ارائه‬
‫گردید‬.‫به‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫حجمی‬ ‫موازنه‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫معادله‬ ‫این‬‫ازای‬‫افت‬ ‫یک‬
‫تولی‬ ‫تجمعی‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫مساوی‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مشخص‬ ‫فشار‬‫د‬
‫مخزن‬ ‫شرایط‬ ‫در‬‫بامقدار‬‫حجم‬‫انبساطی‬‫می‬ ‫حاصل‬ ‫مخزن‬ ‫در‬‫شود‬.‫حال‬
‫شکل‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬2‫می‬‫به‬ ،‫حجمی‬ ‫انبساط‬ ‫مقدار‬ ‫توان‬‫ازای‬‫فشار‬ ‫افت‬
Δp‫نمود‬ ‫مشاهده‬ ‫را‬ ،‫مخزن‬ ‫در‬ ‫مشخص‬.
‫قسمت‬(a)‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫هیدروکربن‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬ ،‫شکل‬ ‫این‬pi‫را‬
‫می‬ ‫نشان‬‫دهد‬(HCPV)‫لحاظ‬ ‫نیز‬ ‫گازی‬ ‫کالهک‬ ‫حجم‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫البته‬ ‫که‬
‫است‬ ‫گردیده‬.‫فشار‬ ‫افت‬ ‫با‬Δp‫مخزن‬ ‫در‬ ‫هیدروکربن‬ ‫حجم‬ ،‫مخزن‬ ‫در‬
‫می‬ ‫انبساط‬‫یابد‬.‫اولیه‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬HCPV‫شکل‬ ‫در‬ ‫ممتد‬ ‫خطوط‬ ‫با‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 79

80. 4.‫مخازن‬ ‫برای‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫کلی‬ ‫معادله‬
‫هیدروکربنی‬(‫ادامه‬)
‫شکل‬2:‫به‬ ‫حجم‬ ‫تغییرات‬‫ازای‬‫فشار‬ ‫افت‬Δp
a)‫حجم‬‫ها‬‫اولیه‬ ‫فشار‬ ‫در‬b)‫حجم‬‫ها‬‫یافته‬ ‫کاهش‬ ‫فشار‬ ‫در‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 80

81. ‫حجمی‬ ‫موازنه‬
‫ناحیه‬A‫ناحیه‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حل‬ ‫گاز‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬B
‫می‬ ‫نشان‬ ‫زا‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫گازی‬ ‫کالهک‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬‫دهد‬.
‫ناحیه‬C‫حجم‬ ‫کاهش‬ ‫نیز‬HCPV‫و‬ ‫همزاد‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬ ‫اثر‬ ‫در‬
‫می‬ ‫فرج‬ ‫و‬ ‫خلل‬ ‫حجم‬ ‫کاهش‬‫باشد‬.
‫ب‬ ‫نسبت‬ ‫را‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫تولیدی‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬ ‫چنانچه‬‫ه‬
‫فشار‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫شرایط‬P‫کنیم‬ ‫بیان‬(‫س‬ ‫در‬ ‫تولید‬ ‫کل‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬‫طح‬
‫بر‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫را‬ ‫زمین‬‫گردانیم‬)‫صور‬ ‫آن‬ ‫در‬ ،‫ت‬
‫مجموع‬‫حجم‬‫های‬C+B+A‫اولیه‬ ‫حجم‬ ‫کلی‬ ‫تغییرات‬ ‫همان‬ ‫که‬ ،
HCPV‫می‬ ‫مخزن‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫تولیدی‬ ‫حجم‬ ‫مقدار‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ،‫است‬‫باش‬‫د‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 81

82. ‫حجمی‬ ‫موازنه‬(‫ادامه‬)
‫مخزن‬ ‫بشکه‬ ‫براساس‬ ‫حجمی‬ ‫موازنه‬ ‫این‬ ‫بنابر‬(rb)‫بیان‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬
‫می‬‫شود‬:
]‫آن‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حل‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫انبساط‬=[‫مخزن‬ ‫هیدروکربن‬ ‫کل‬ ‫برداشت‬
(rb( )rb)
]‫کاهش‬HCPV‫انبساط‬ ‫اثر‬ ‫در‬
‫فضای‬ ‫حجم‬ ‫کاهش‬ ‫و‬ ‫همزاد‬ ‫آب‬+]‫گازی‬ ‫کالهک‬ ‫انبساط‬[+
‫تخلخل‬(PV)‫سنگ‬ ‫انبساط‬ ‫اثر‬ ‫در‬
‫مخزن‬[
(rb)( rb)
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 82

83. ‫حجمی‬ ‫موازنه‬(‫ادامه‬)
‫می‬ ‫تعریف‬ ‫چند‬ ‫ذکر‬ ‫به‬ ‫فوق‬ ‫رابطه‬ ‫بررسی‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫اکنون‬‫پردازی‬‫م‬:
N=‫جا‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫حجم‬=vΦ(1-SWC)/BOI
𝑀 =
‫گازی‬ ‫کالهک‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫اولیه‬ ‫حجم‬
‫نفت‬ ‫اولیه‬ ‫حجم‬
‫پارامتر‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬M‫می‬ ‫تعریف‬ ‫مخزن‬ ‫اولیه‬ ‫شرایط‬ ‫در‬‫بنابرای‬ ،‫شود‬‫ن‬
‫تغییر‬ ‫تولید‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ثابتی‬ ‫مقدار‬ ،‫مخزن‬ ‫هر‬ ‫برای‬‫نمی‬‫کن‬‫د‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 83

84. ‫حجمی‬ ‫موازنه‬(‫ادامه‬)
NP =stb‫حسب‬ ‫بر‬ ‫تولیدی‬ ‫نفت‬ ‫کل‬ ‫حجم‬
RP=
‫شده‬ ‫تولید‬ ‫گاز‬ ‫مجموع‬
‫شده‬ ‫تولید‬ ‫نفت‬ ‫مجموع‬
‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬ ‫در‬ ‫انبساط‬ ‫عبارت‬‫شون‬‫د‬:
‫آن‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حل‬ ‫گاز‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫نفت‬ ‫انبساط‬:
‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫قسمت‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫انبساط‬ ‫عبارت‬ ‫این‬‫شود‬:
‫نفت‬ ‫انبساط‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 84

85. ‫نفت‬ ‫انبساط‬
‫مقدار‬ ‫هنگامیکه‬N‫حسب‬ ‫بر‬stb‫در‬ ‫آن‬ ‫حجم‬ ،‫باشد‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫نفت‬
‫برابر‬ ‫مخزن‬ ‫شرایط‬NBOI‫است‬ ‫مخزن‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫بشکه‬ ‫حسب‬ ‫بر‬.
‫مقدار‬ ‫از‬ ‫مخزن‬ ‫فشار‬ ‫وقتی‬‫اولیه‬‫ی‬PI‫به‬P‫پارامتر‬ ،‫یابد‬ ‫کاهش‬BO‫به‬
BO‫می‬ ‫زیر‬ ‫معادل‬ ‫مایع‬ ‫نفت‬ ‫حجم‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫افزایش‬‫شود‬:
N(BO - BOI)
‫محلول‬ ‫گاز‬ ‫انبساط‬
‫می‬ ‫گازی‬ ‫کالهک‬ ‫با‬ ‫تعادل‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫نفت‬ ‫لذا‬ ،‫باشد‬
‫باشد‬ ‫حباب‬ ‫نقطه‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫بایستی‬.‫زیر‬ ‫به‬ ‫فشار‬ ‫کاهش‬PI‫آزاد‬ ‫باعث‬ ،
‫می‬ ‫نفت‬ ‫در‬ ‫محلول‬ ‫حالت‬ ‫از‬ ‫گاز‬ ‫شدن‬‫شود‬.‫در‬ ‫محلول‬ ‫گاز‬ ‫کل‬ ‫مقدار‬
،‫نفت‬NRSI
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 85

86. ‫محلول‬ ‫گاز‬ ‫انبساط‬
‫حسب‬ ‫بر‬scf‫است‬.‫در‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫هنوز‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫نفتی‬ ‫مقدار‬
N(STB)‫با‬ ‫برابر‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫محلول‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫نفت‬(SCF)NRS
‫باشد‬ ‫می‬.‫فشار‬ ‫افت‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫آزاد‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫لذا‬Δp‫حسب‬ ‫بر‬
‫است‬ ‫زیر‬ ‫مقدار‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ‫کمتر‬ ‫فشار‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫بشکه‬:
N(RSI- RS) Bg
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 86

87. .11.‫ال‬-‫پی‬-‫دیک‬،‫مترجمین‬‫سید‬ ،‫الهی‬ ‫آیت‬ ‫صادق‬ ‫محمد‬
،‫پردازان‬ ‫نو‬ ،‫تهران‬ ،‫پارسا‬ ‫علی‬ ،‫پناهی‬ ‫شریعت‬ ‫فرزاد‬
1385
2.‫کرافت‬-‫هاوکینز‬-،‫بنیادی‬ ‫رضا‬ ‫احمد‬ ‫مترجم‬ ،‫تری‬
،‫تهران‬‫آییژ‬،1388

89. ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬
‫مدرس‬:‫اعلمی‬ ‫حسین‬‫نیا‬
H.AlamiNia@Gmail.Com
890218855،‫اسماعیلی‬ ‫مصطفی‬ ،mostafa. esmaeili1991@yahoo.Com

90. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬

92. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬
‫استفاده‬ ‫زیر‬ ‫مقاصد‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫عمدتا‬ ‫زیادی‬ ‫سالیان‬ ‫طی‬ ،‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬‫می‬‫شد‬‫تعیین‬
‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫هیدروکربن‬
‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫حجم‬ ‫محاسبه‬
‫مخزن‬ ‫فشارهای‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬
‫پ‬ ‫امکان‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫هیدروکربن‬ ‫میزان‬ ‫یافتن‬ ‫برای‬ ‫معادالت‬ ‫همزمان‬ ‫حل‬ ،‫موارد‬ ‫بعضی‬ ‫در‬‫ذیر‬
‫داده‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫کمیت‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫باید‬ ‫معمول‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬ ،‫است‬‫های‬ ‫روش‬ ‫یا‬ ‫ها‬‫که‬ ‫ی‬
‫تزریق‬ ‫میزان‬ ‫یا‬ ‫تولید‬ ‫میزان‬ ‫اثر‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫محاسبات‬ ‫از‬ ‫مستقل‬(‫گاز‬ ‫یا‬ ‫آب‬)‫م‬ ‫فشار‬ ‫بر‬‫است‬ ‫خزن‬(
‫به‬ ‫نسبت‬ ‫قبال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ضروری‬ ‫بسیار‬ ،‫منظور‬ ‫بدین‬m‫داده‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫میزان‬ ‫و‬‫نموداری‬ ‫های‬
‫و‬‫مغزه‬‫ای‬‫شود‬ ‫تعیین‬ ‫مناسب‬(‫می‬ ‫مشخص‬ ‫شناسی‬ ‫زمین‬ ‫دالیل‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫وجود‬‫شود‬‫اما‬ ،
‫می‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬‫م‬ ‫محاسبه‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫منظور‬ ‫بدین‬ ‫توان‬‫قدار‬
‫در‬ ‫اولیه‬ ‫هیدروکربن‬‫دوره‬‫های‬‫ان‬ ‫است‬ ‫صفر‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫مقدار‬ ‫اینکه‬ ‫فرض‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫تولیدی‬ ‫متوالی‬‫جام‬
‫می‬‫شود‬(‫ش‬ ‫محاسبه‬ ‫مقادیر‬ ‫ماندن‬ ‫ثابت‬ ،‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ‫دیگری‬ ‫پیچیده‬ ‫عوامل‬ ‫چنانچه‬‫ده‬N‫یا‬
G‫است‬ ‫آب‬ ‫رانش‬ ‫از‬ ‫حاکی‬ ‫آنها‬ ‫مداوم‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫بودن‬ ‫حجمی‬ ‫بر‬ ‫دلیل‬
‫داده‬ ‫دقت‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫محاسبه‬ ‫مقادیر‬ ‫دقت‬‫می‬ ‫جایگزین‬ ‫معادله‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫موجود‬ ‫های‬‫ب‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫ه‬
‫فرصت‬‫های‬‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫معادالت‬ ‫اساس‬ ‫که‬ ‫متعددی‬‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫دهند‬(‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫مفرو‬‫ضها‬
‫است‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫محلول‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫بین‬ ‫بویژه‬ ،‫مخزن‬ ‫در‬ ‫ترمودینامیکی‬ ‫تعادل‬ ‫بودن‬ ‫برقرار‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 92

93. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬
‫ویلند‬‫ب‬ ‫گاز‬ ‫با‬ ‫اشباع‬ ‫فوق‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫ماندن‬ ‫باقی‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫مایع‬ ‫فاز‬ ‫تمایل‬ ‫کندی‬ ‫و‬‫کاهش‬ ‫اثر‬ ‫ر‬
‫کردند‬ ‫مشخص‬ ،‫فشار‬(‫می‬ ‫باعث‬ ‫اشباع‬ ‫فوق‬ ‫حالت‬ ‫اثر‬‫آن‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫مخزن‬ ‫فشارهای‬ ‫شود‬
‫است‬ ‫تعادل‬ ‫برقراری‬ ‫الزمه‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫مقداری‬.‫می‬ ‫فرض‬ ‫ضمنی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫همچنین‬‫ک‬ ‫شود‬‫ه‬
‫داده‬‫های‬PVT‫دست‬ ‫به‬ ‫گاز‬ ‫آزادسازی‬ ‫فرآیند‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫که‬‫می‬‫آیند‬‫موا‬ ‫معادله‬ ‫در‬ ‫و‬‫زنه‬
‫کار‬ ‫به‬ ‫جرم‬‫می‬‫روند‬‫تفکیک‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫چاه‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫در‬ ‫گاز‬ ‫آزادسازی‬ ‫فرآیند‬ ‫از‬ ‫آنچه‬ ‫با‬ ،
‫کننده‬‫های‬‫می‬ ‫حاصل‬ ‫سرچاه‬‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫نزدیک‬ ‫تطابق‬ ،‫شود‬.‫داده‬ ،‫موارد‬ ‫بعضی‬ ‫در‬‫های‬
PVT‫می‬ ‫حاصل‬ ‫گاز‬ ‫آزادسازی‬ ‫فرآیند‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫که‬‫سیال‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫داده‬ ‫با‬ ‫شوند‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫مخزن‬‫اند‬ ‫متفاوت‬ ‫بسیار‬ ،‫آید‬(‫م‬ ‫حاصل‬ ‫نتایجی‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫از‬ ‫بنابراین‬‫ی‬‫شود‬
‫است‬ ‫همراه‬ ‫توجهی‬ ‫قابل‬ ‫خطای‬ ‫با‬ ‫که‬.
‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫دوره‬ ‫هر‬ ‫پایان‬ ‫در‬ ‫مخزن‬ ‫متوسط‬ ‫فشار‬ ‫تعیین‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫خطا‬ ‫دیگر‬ ‫منشأ‬‫به‬
‫میآید‬ ‫وجود‬.‫بر‬ ‫عالوه‬‫خطاهایی‬‫دستگاه‬ ‫از‬ ‫که‬‫همچنین‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫های‬‫بهعلت‬‫مش‬‫کالت‬
‫می‬ ‫بروز‬ ‫ساخت‬ ‫نهایی‬ ‫فشارهای‬ ‫و‬ ‫حقیقی‬ ‫ساکن‬ ‫فشارهای‬ ‫تعیین‬ ‫در‬‫مش‬ ‫اغلب‬ ،‫کند‬‫کل‬
‫فشار‬ ‫صحیح‬ ‫گیری‬ ‫میانگین‬‫هرچاه‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫نیز‬ ‫جداگانه‬ ‫طور‬ ‫به‬.‫ضخ‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬‫تر‬ ‫یم‬
‫گرانروی‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫آنها‬ ‫تراوایی‬ ‫که‬‫نفتشان‬‫ب‬ ‫ساخت‬ ‫نهایی‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ،‫است‬ ‫کم‬‫و‬ ‫آسانی‬ ‫ه‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫دقیق‬ ‫طور‬ ‫به‬‫ب‬ ‫کم‬ ‫مخزن‬ ‫سراسر‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫اختالف‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫آید‬،‫اشد‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫راحتی‬ ‫به‬ ‫متوسط‬ ‫فشار‬ ‫دقیق‬ ‫مقادیر‬‫آید‬.‫ک‬ ‫سازندهای‬ ‫در‬ ،‫دیگر‬ ‫طرف‬ ‫از‬‫م‬
‫و‬ ‫کمتر‬ ‫تراوایی‬ ‫با‬ ‫ضخامت‬‫نفتهای‬‫گرانروتر‬‫س‬ ‫نهایی‬ ‫فشار‬ ‫دقیق‬ ‫مقدار‬ ‫تعیین‬ ،‫مشکل‬ ‫اخت‬
‫است‬ ‫زیاد‬ ‫مخازن‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫تغییرات‬ ‫اغلب‬ ‫و‬ ،‫است‬.
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 93

94. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬
‫تهیه‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ،‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬‫نقشه‬‫های‬‫شده‬ ‫منطبق‬ ‫ضخامت‬ ‫هم‬ ‫خطوط‬ ‫نقشه‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫فشار‬ ‫هم‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫فشارها‬ ‫این‬ ‫متوسط‬ ،‫است‬‫آید‬(‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫مطمئنی‬ ‫نتایج‬ ‫معموال‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫از‬،‫آید‬
‫نمی‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫باشد‬ ‫نامنظم‬ ‫چاه‬ ‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫فشارهای‬ ‫اینکه‬ ‫مگر‬‫توان‬‫نقشه‬‫ه‬‫ا‬‫به‬ ‫را‬
‫دقت‬‫ترازبندی‬‫کرد‬(
‫این‬‫نامنظمیها‬‫د‬ ‫تغییر‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ،‫سازند‬ ‫تراوایی‬ ‫و‬ ‫ضخامت‬ ‫تغییرات‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫است‬ ‫ممکن‬‫و‬ ‫چاه‬ ‫بی‬
‫باشد‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫دبی‬(‫چند‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫تولیدی‬ ‫سازندهای‬ ‫وقتی‬ ،‫همچنین‬‫منقطه‬‫با‬ ‫الیه‬ ‫یا‬
‫تراواییهای‬‫باشد‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫مختلف‬(‫می‬ ‫بروز‬ ‫مشکالتی‬ ‫متوسط‬ ‫فشار‬ ‫تعیین‬ ‫در‬‫کن‬‫د‬(‫این‬ ‫در‬
‫سازندها‬‫الیه‬ ‫فشار‬ ،‫ف‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫فشارهای‬ ‫چون‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بیشتر‬ ‫معموال‬ ‫تراوا‬ ‫کم‬ ‫های‬‫شارهای‬
‫منطقه‬‫تراواتر‬،‫نزدیکترند‬(‫می‬ ‫کوچکتر‬ ‫شده‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫ساکن‬ ‫فشارهای‬‫ط‬ ‫مخزن‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫وری‬
‫می‬ ‫رفتار‬‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کند‬‫دارد‬ ‫کمتری‬ ‫نفت‬ ‫رسد‬(‫شیلتویس‬‫پدید‬ ‫این‬ ‫تشریح‬ ‫برای‬‫موجود‬ ‫نفت‬ ،‫ه‬
‫درمناطق‬‫تراواتر‬‫ب‬ ‫معموال‬ ‫فعال‬ ‫نفت‬ ‫شده‬ ‫محاسبه‬ ‫مقدار‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫مشاهده‬ ‫و‬ ‫نامید‬ ‫فعال‬ ‫نفت‬ ‫را‬‫زمان‬ ‫ا‬
‫می‬ ‫افزایش‬‫آهستگی‬ ‫به‬ ‫تراوا‬ ‫کم‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫زیرا‬ ،‫یابد‬‫منبسط‬‫می‬‫ت‬ ‫شوند‬‫جبران‬ ‫به‬ ‫ا‬
‫کنند‬ ‫کمک‬ ‫فشار‬ ‫افت‬(‫مورد‬ ‫در‬ ‫همچنین‬ ‫پدیده‬ ‫این‬‫میدانهایی‬‫نی‬ ‫توسعه‬ ‫کامل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫که‬‫اند‬ ‫افته‬
‫می‬ ‫صدق‬‫ف‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫مربوط‬ ‫شده‬ ‫تکمیل‬ ‫قسمت‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫متوسط‬ ‫فشار‬ ‫زیرا‬ ،‫کند‬‫در‬ ‫شار‬
‫قسمت‬‫های‬‫است‬ ‫بیشتر‬ ‫نیافته‬ ‫توسعه‬(
‫به‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫یا‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫شده‬ ‫محاسبه‬ ‫مقادیر‬ ‫بر‬ ‫فشار‬ ‫خطاهای‬ ‫تأثیر‬‫اندازهاین‬‫نس‬ ‫خطاها‬‫به‬ ‫بت‬
‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫مخزن‬ ‫فشار‬ ‫افت‬(‫صورت‬ ‫به‬ ‫عمدتا‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬‫تفاضلهایی‬‫و‬ ‫چون‬‫و‬‫در‬‫معادله‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 94

95. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬
‫می‬ ‫وارد‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬‫است‬ ‫صحیح‬ ‫فوق‬ ‫مطلب‬ ،‫شود‬(‫به‬ ‫گازی‬ ‫گنبد‬ ‫انبساط‬ ‫و‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ‫چون‬
‫می‬ ‫کمک‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫جبران‬‫حجمی‬ ‫مخازن‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫جدی‬ ‫بسیار‬ ‫مخازن‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫فشار‬ ‫خطاهای‬ ،‫کنند‬
‫غیراشباع‬‫است‬(‫مقایس‬ ‫در‬ ‫گازی‬ ‫گنبد‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫فعال‬ ‫بسیار‬ ‫آب‬ ‫دانش‬ ‫که‬ ‫حالتی‬ ‫در‬‫با‬ ‫ه‬
‫کاربر‬ ‫درجا‬ ‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫تعیین‬ ‫در‬ ‫جرم‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬ ،‫است‬ ‫بزرگتر‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫نفتی‬ ‫منطقه‬،‫ندارد‬ ‫د‬
‫است‬ ‫کم‬ ‫بسیار‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫زیرا‬(‫هاچینسون‬‫داده‬ ‫خطای‬ ‫اثر‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کمی‬ ‫مطالعه‬ ‫در‬‫ب‬ ‫ها‬‫ر‬
‫نفت‬ ‫مخازن‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫حجمی‬ ‫مخازن‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬ ،‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫مقادیر‬‫غیراشباع‬‫د‬ ‫انجام‬ ،‫اده‬
‫می‬ ‫تأکید‬ ‫چاه‬ ‫ساکن‬ ‫فشارهای‬ ‫دقیق‬ ‫مقادیر‬ ‫تعیین‬ ‫اهمیت‬ ‫به‬ ،‫است‬‫کند‬(
‫تأثی‬ ‫محاسبات‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫مخزن‬ ‫نفت‬ ‫اولیه‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫اولیه‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫نسبت‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫خطاهای‬‫ر‬
‫دارند‬(‫خطایی‬‫می‬ ‫بروز‬ ‫فشار‬ ‫و‬ ‫ورودی‬ ‫آب‬ ،‫اولیه‬ ‫نفت‬ ‫مقادیر‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬ ‫که‬‫ای‬ ‫اندازه‬ ‫با‬ ‫نماید‬‫ن‬
‫می‬ ‫افزایش‬ ‫نسبت‬،‫گفتیم‬ ‫قبل‬ ‫پاراگراف‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬ ‫زیرا‬ ،‫یابد‬‫گنبدهای‬‫بزرگ‬ ‫گازی‬‫اثر‬ ،‫تر‬
‫می‬ ‫کاهش‬ ‫را‬ ‫فشار‬ ‫افت‬‫دهند‬(‫در‬‫گنبدهای‬‫گازی‬‫ای‬‫بز‬ ‫کامال‬ ‫نفتی‬ ‫منطقه‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫که‬‫رگ‬
‫ترند‬‫می‬ ‫صورت‬ ‫نفتی‬ ‫منطقه‬ ‫تولید‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫جزیی‬ ‫اصالحی‬ ‫با‬ ،‫گیرد‬(‫ج‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬‫به‬ ‫رم‬
‫می‬ ‫میل‬ ‫گازی‬ ‫موازنه‬ ‫معادله‬‫کند‬(‫مقدار‬m‫داده‬ ‫از‬‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫نمودار‬ ‫و‬ ‫مغزه‬ ‫های‬‫این‬ ‫که‬ ‫آید‬
‫داده‬‫خالص‬ ‫حجم‬ ‫تعیین‬ ‫در‬ ‫ها‬‫توده‬‫های‬‫متوس‬ ‫تخلخل‬ ‫درجه‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫کننده‬ ‫تولید‬‫ط‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫همزاد‬ ‫آب‬ ‫مقدار‬ ‫و‬ ‫آنها‬‫شوند‬(‫موج‬ ‫نیز‬ ‫اشباع‬ ‫نفت‬ ‫غالبا‬ ‫گازی‬ ‫گنبد‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫ود‬
‫شود‬ ‫افزوده‬ ‫نفتی‬ ‫منطقه‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کسر‬ ‫اولیه‬ ‫آزاد‬ ‫گاز‬ ‫حجم‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫نفت‬ ‫این‬ ‫حجم‬ ،‫است‬(
‫گاز‬ ‫تماس‬ ‫سطوح‬ ‫تعیین‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫چاه‬ ‫آزمایشهای‬–‫نفت‬
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 95

96. ‫روش‬ ‫محدودیتهای‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫موارد‬
‫موازنه‬‫ی‬‫مواد‬
‫آب‬ ‫و‬–‫مقدار‬ ‫تعیین‬ ‫در‬ ‫غالبا‬ ،‫نفت‬m‫مفیدند‬(‫صورت‬ ‫به‬ ‫تماس‬ ‫سطوح‬ ،‫موارد‬ ‫بعضی‬ ‫در‬
‫صفحههای‬‫ا‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫یا‬ ،‫شیبدار‬ ‫آبی‬ ‫سفره‬ ‫در‬ ‫حرکت‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫بلکه‬ ،‫نیست‬ ‫افقی‬‫مویینگی‬ ‫ثر‬
‫در‬‫سنگ‬‫های‬‫کم‬‫تراوای‬‫اند‬ ‫شکل‬ ‫بشقابی‬ ،‫حجمی‬ ‫مخازن‬ ‫مرزی‬(
‫د‬ ،‫است‬ ‫معلوم‬ ‫کافی‬ ‫دقتی‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ‫نفت‬ ‫انباشتی‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫میزان‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬‫قت‬
‫از‬ ‫دیگری‬ ‫منابع‬ ‫بدینترتیب‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کم‬ ‫بسیار‬ ‫همراه‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫مقادیر‬‫به‬ ‫خطا‬
‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫دورهای‬ ‫آزمایشهای‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫بلکه‬ ،‫نشود‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫مستقیم‬ ‫وجود‬
‫نسبت‬‫های‬‫تولیدی‬ ‫آب‬ ‫درصد‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫به‬ ‫گاز‬‫هرچاه‬‫می‬ ‫انجام‬ ‫مشخص‬‫آم‬ ‫دست‬ ‫به‬ ،‫شود‬‫ده‬
‫باشد‬(‫مش‬ ‫منبع‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫شده‬ ‫تکمیل‬ ‫مختلف‬ ‫مخازن‬ ‫در‬ ‫چاه‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫وقتی‬‫ترک‬
‫شوند‬ ‫تولید‬(‫نف‬ ‫مقدار‬ ،‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫دستگاه‬ ‫چاه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫چنانچه‬‫ت‬
‫بهر‬ ‫مقدار‬ ‫تنها‬ ‫بلکه‬ ،‫نیست‬ ‫معلوم‬ ‫جداگانه‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫مخازن‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫استخراج‬‫ه‬
‫است‬ ‫مشخص‬ ‫آنها‬ ‫کل‬ ‫برداری‬(،‫است‬ ‫موجود‬ ‫میادین‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬ ‫تحت‬‫بعید‬
‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬‫حدود‬ ‫دقتی‬ ‫با‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫گاز‬ ‫انباشتی‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫که‬ ‫رسد‬10‫و‬ ‫شود‬ ‫معلوم‬ ‫درصد‬
‫است‬ ‫ممکن‬ ‫موارد‬ ‫بعضی‬ ‫در‬(‫باشند‬ ‫نیز‬ ‫بیشتر‬ ‫خطاها‬(‫طب‬ ‫گاز‬ ‫اهمیت‬ ‫افزایش‬ ‫با‬‫و‬ ‫یعی‬
‫ازآنجا‬‫می‬ ‫فروش‬ ‫به‬ ‫نفت‬ ‫همراه‬ ‫گاز‬ ‫بیشتر‬ ‫که‬‫گاز‬ ‫برداری‬ ‫بهره‬ ‫ارزش‬ ،‫رسد‬‫طبیفی‬‫مشخص‬
‫می‬‫شود‬(
‫بهار‬93 ‫دو‬ ‫مخزن‬ ‫مهندسی‬ ‫درس‬ 96