1. Монгол улсын их сургууль
Шинжлэх ухааны сургууль
Хүмүүнлэгийн ухааны салбар
Философийн тэнхим
Бие даалт
Сэдэв: Дундад зуун, сэргэн мандалтын үеийн Өрнөд Европын философи
Эссэ: Николай Кузански/1401-1464/
Гүйцэтгэсэн:.................................../Философи-1 Н.Золзаяа/
Шалгасан:....................................../Б.Санжаажав, Sebastian Lalla /
IP хаяг: 13b1sss2313
Улаанбаатар 2014

2. Дундад зуун, сэргэн мандалтын үеийн Өрнөд европын философид
Николай Куканскийн оруулсан хувь нэмэр байр суурь.
Философи эргэлзэж гайхахаас эхэлнэ. Тиймээ хүн төрөлхтөн бид эргэлзэж
гайхалгүйгээр танин мэдэхүйн мэдлэг олж авахгүй билээ. Одоогоос 100 мянган
жилийн тэртээ бидний өвөг эцэг болох бичин өвөгийн үед тэд анх галыг
хэрэглэсэн. Үүнээс улбаалан хүн төрөлхтөний оюун ухаанд хөгжиж дэвших боломж
бололцоо ихээр нэмэгдсэн. Хэрвээ хүнээс өөр амьтан галыг олсон бол тэд ч гэсэн
оюун ухаан, ухамсартай байх ч байсан юм билүү хэлж мэдэхгүй юм. Гэхдээ түүхэн
нөхцөл байдал ямар ч байлаа гэсэн бид оюун ухаан ухамсрыхаа хүчинд өнөөгийн
байдлаар аж төрж байгаа бөгөөд байгалийн жамаар амьтай амьтан бүрт дор
бүрнээ өөрийгөө бусад амьтдаас хамгаалж, өөрөө хоол тэжээлээ олож амьдрах
чадваруудыг тус тус заяажээ. Тэгвэл хүний энэ өөрийгөө хамгаалж, аж төрөх чухал
зэвсэг нь яах аргагүй бидний сэтгэн бодох чадвар оюун ухаан зэрэг билээ. Гэхдээ
энэ чухал гэж хэлэгдээд буй оюун ухаан маань философи үгүйгээр хаашаа ч
хөдлөхгүй цааш ахин дэвших боломжгүй байсныг нь хүн төрөлхтөний түүх
гэрчлээд өгдөг. 1Дэлхий дээр оршин буй бусад амьд организмтай харьцуулахад
хүн нь маш өндөр хөгжсөн тархитай бөгөөд ярих, сэтгэх, өөрийгөө шинжих
чадвартай болно. Сэтгэлгээний энэхүү чадвар, хойд хөл дээрээ явдаг, биеийн
босоо хөгжилтэй хослон хүн нь бусад зүйл амьтдаас илүүтэйгээр урд мөчөө
ашиглан төрөл бүрийн багаж хийх, хэрэглэх боломжтой болжээ. ДНХ-гийн
судалгаагаар орчин үеийн хүн нь ойролцоогоор 200,000 жилийн өмнө Африк тивд
үүсэн, улмаар бусад тивүүд рүү нүүн тархсан байна. 2012 оны байдлаар Дэлхийн
хүн ам 7 тэрбумаас даваад байна. Энэ асуудлыг түр хойш нь тавиад гол
асуудалдаа орий. Бусад мэдлэгийн салбартай харьцуулахад философи нь 3000
мянган жилийн түүхтэй гэдгээрээ илүү баялаг түүх бүхий онцлог байр суурь эзэлэх
бөгөөд энэ хугацаанд мэдээж түүхийн олон үе шатуудтай нүүр тулан хувьсан
өөрчлөгдөж, улам нэмэгдэн баяжсаар өнөөг хүртэл хадгалагдаад байгаа юм. Анх
эртны Грек, Ром, Египет, Энэтхэг, Хятад зэрэг орнуудад бараг зэрэг шахам үүсчээ.
Түүхийн бүхийл цаг үед янз, янзын үзэл санаанууд хөгжин философи нь улам
баяжсаар ирсэн ч энэхүү эссэндээ дундад зуун, сэргэн мандалтын үеийн
философи ялангуяа энэ үед өөрийн гэсэн чухал байр суурь эзлэн сэргэн
мандалтын философи, улс төр, нийгмийн хүрээнд ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэсэн
эхэн үеийн сэргэн мандалтын философич Николай Кузанскийн талаар түүний
нийгэмд нөлөөлсөн үзэл санаа, үйл ажиллагааг нь тайлбарлахийг зорилоо. Юуны
түрүүнд бид түүний үзэл төлөвшихөд нөлөөлсөн тэр хүчин зүйлсыг нь тайлбарлах
хэрэгтэй болно. Энэ бол дундад зууны философи билээ. Баруун европ феодалын
ёс үссэн IV-XV зууныг хамарсан мянга гаруй жилийн үеийг хүн төрөлхтөний
түүхэнд дундад зуун гэдэг. Энэ үед дэлхийн бөмбөрцгийн олон улсад Энэтхэг,
1
http://mn.wikipedia.org/wiki/

3. Хямад лалын шашинт Дорнод зэрэг өөр өөр ард түмний оюуны амьдралд Бурхан
багшийн сургаал, Күнзийн суртал, Коран судар зэрэг тодорхой шашиныг зөвтгөсөн
философи үзэл бий болон гарч ирсэн. Энэхүү үе нь хүн төрөлхтөний түүхэнд
харанхуй үе ч гэж нэрлэгддэг. Учир нь энэ түүхэн цаг үед европын улс орнуудад
шашны олон олон үзэл баримтлалууд хүчээ авч хүнийг хэтэрхий бурханаас хараат
болгож байсан нь хөгжил дэвшлийн хувьд ч тэр харанхуй үе байжээ.2 Өнөө үеийн
байр сууринаас дундад зууны үеийг түүхийн бараан үе хэмээн үнэлэх нь
давамгайлах болжээ. Энэ үед нийгэмд зонхилох байр суурийг сүм хийдүүд эзэлдэг
байсан бөгөөд бурханы тухай хэт явцуурсан, түүнд хэт аялдан дагалдсан үзэл
суртлыг хүн төрөлхтөнд тулгаж байсан гэлтэй юм. Дэлхий дээр оршин буй 6-н
тэрбум хүн төрөлхтөн 200 гаруй улс өөр өөрсдын гэсэн арвин түүх баялаг, өнөө
үеийн болон өнө эртний ололт амжилтуудыг бүтээсэн гэхдээ тэдгээр улсуудаас
түүх соёл шинжлэх ухааны амжилтуудаа гайхалтай хадгалан өнөө үед
уламжлуулан мэдлэгийн эрин зуунд томоохон байр суурь эзэлдэг нь өрнийн ард
түмэн билээ. ҮҮний илрэл нь дэлхийд зонхилох томоохон, үзэл санаа онолуудыг
дэвшүүлэгч мөн соёл иргэншилд нөлөө бүхий хувьсгалуудыг үндэслэгчид
философичид болон эрдэмтэд өрнийн ард түмний дунд голдуу байжээ. Мөн
европын соёл зонхилох байр суурь эзэлж дэлхий нийтээр энэ томоохон улсуудын
иргэншлийг судлах болсонтой холбоотой. Ингэж европын соёл тархах болсон нь
хүйтэн дайны үетэй холбоотой бөгөөд тухайн үед капиталист гэгдэж байсан
Америк улс энэ дайнд ялснаар энэ түүхэн нөхцөл бүрдсэн. Хүн төрөлхтөний
түүхэнд чухал байр суурь эзэлдэг дундад зууны болон сэргэн мандалтын үед
дэлхий дахинаа томоохон соёл бий болжээ. Энэ он цагуудад шашны сэргэлт уналт
мөн шинжлэх ухаан философийн асуудлууд шинэ онол үзэл санаанууд хэрхэн
хөгжсөн тухай болоод дундад зуунаас сэргэн мандалтын үерүү шилжих үзэл
санааны , нийгмийн хувьсгал хийх боломжийн эхлэлийг нь тавихад жинтэй хувь
нэмэр оруулсан гэж хэлж болох хүн бол дундад зууны философийн уламжлалд
хамрагдах мөн эхэн үеийн сэргэн мандалтын философич Николай Кузанскийн
(1401-1464) үзэл санаа тухайн үеийн нийгмийн үнэлэмжинд ямар голлох байр
суурь эзэлж байсныг нь энэхүү эссэндээ авч үзэх болно. Дундад зууны философи
болоод бусад салбарын тухайн үед эзэлж байсан байр суурь , үзэл санаанд нь
Николай Кузанский ямар үр нөлөө үзүүлснийг нь олж мэдэх нь чухал болов уу.
Дундад зуун гэдэг бол хоёр эриний хоорондох үе юм. Сэргэн мандалтын үе үүний
дараа дурдагдана. Түүхэнд тэр өдөр дундад зуун дуусаад дараагийн үе эхэлсэн
гэх нарийн цаг өдөр үгүй бөгөөд өнөөгийн эдийн засаг нийгмийн тогтолцоо бусад
хүчин зүйлс дундад зууны эхэн буюу XII-XIV-р зуунд бүрэлдэн бий болсон байж
таарна. Харин дундад зууны сүүлрүү эд хөрөнгийн гүйцэтгэх үүрэг тасралтгүй
өссөөр хотууд дахь эрх мэдлээс хамаарсан нийгмийн давхаргуудын зөрчил
хурцаджээ.
2
Фромм.Э.“Эрх чөлөөнөөсөө дайжихуй”.УБ.2010.40-р талд

4. Хуучин нийгмийн тогтолцоонд шинэ нь ургаж соёолдог жам нь энэ удаад ч
үйлчилсэн хэрэг. 3Шинэтгэлийн өмнө католик шашиныхан хүмүүн адамын нүглээс
бузартсан ч дотоод сэтгэлээсээ сайн сайханд эрх дураараа тэмүүлдэг, хүмүүний
үйлс чухам нигүүлсэхэд хөтөлдөг, Христын нүгэлээ наминчлан, өөд болсонтой,
сүм хийдээр дамжин холбоотой байвал нүгэлтний буруу ч цайрна гэхчлэн
августин, 4Аквины Фома зэрэг шашны зарим нэртэй сурталчлагчид дээрх
чиглэлийг баримталж байсан. Энэ үед хүмүүс нийгэм хоорондын харилцаа
тодорхой нэг л хүрээнд сэтгэж, нэг л савны дотор өрнөдөг байсны дээр католик
сүм хийд үндэстний болоод тэр дундаа хувь хүний асуудлаас ч дээгүүр гэхдээ
тухайн үед хувь хүний асуудал ч үгүй байсан. Энэ үеийнхэн маш хаалттай нийгэмд
амьдарч байсан гэж хэлж болно. Учир нь тэр үед нийгэмд голлох байр суурийг сүм
хийдүүд л эзэлж тухайн шашны сургаал номлолоор хязгаарлагдан ертөнцийг харж
түүнээс дээгүүр илүү сэтгэх болоцоог нь сүм хийдүүд хааж ард иргэд нь өөрсдийн
улс орноосоо байтугай нутаг орноосоо холдож, гарах бололцоогүй байсан нь
сэргэн мандалтын үе шиг Колумб далай тэнгисээр аялж өөр газар нутаг нээх нь
битгий хэл хэн ч хил хязгаараасаа гарж болохгүй, ийн гарахийг ч хүсэхгүй тийм
сэтгэлгээг суулгасан байсан нь хөгжиж дэвших бололцоогүй байсны нь нэг илрэл
юм. Сүм хийд буруугаа цагаатгахын учир шалтгааныг тайлбарлахын зэрэгцээ
өөрийн хүүхдүүддээ хэмжээлшгүй хайртай, тэрчлэн бурхан хүн бүрт хайртай,
өршөөж ивээнэ хэмээн сурталчилж байв. Бурханд итгэх, хайрлах нь эргэлзэж
айхаас хавьгүй илүү байлаа. Тариачин хотын иргэн хоёрын аль нь ч оршин буй
газраасаа холдоггүй байсан болохоор хорвоо ертөнц гэдэг бага, тэр хэрээрээ
ойлгомжтой байсан юм. Газар хийгээд хүн тэр ертөнцийн төв учираас ирэх цагт
нүд аних хүртэлх хүмүүгий хувь тавилан зурсан зурагаараа л явдаг хэмээн
сургана. Энэ байдал л нийгэмд зонхилж байсан. Өөрөөр хэлбэл энэ үед хүмүүсийн
чөлөөтэй сэтгэж хорвоо ертөнцийн талаар өөр төсөөлөлтэй болох боломж хомс
байж. Дундад зууны талаар бас зарим талаар бас зарим түүхчид өөр байр
суурьтай байжээ. Дундад үеийг зөвхөн харанхуй бүдүүлэг , уналтын үе гэлтгүй ,
өсөлт хөгжилтийн үе гэж үзэх болсон байна. Тухайлбал энэ үед сургуулиудын
тогтолцоо бий болсон. Энэ үеийн эхэн гэхэд эмэгтэйчүүдийн анхны сургуулиуд ,
дараа нь сүмийн сургуулиуд нээгджээ. 1200 оны үед анхны их сургуулиуд
байгуулагдаж хичээлүүд, факултетүүд ялгарах болсон нь өнөөдөр ч хэвээрээ
байгаа юм. Дундад зууны эхний хэдэн зуунуудад соёл бүхэлдээ сүйрчээ. Худалдаа
эдийн засагт ч бас өөрчлөлт гарчээ. Улс төрийн үүднээс авч үзвэл. Ромын үе IV-р
зууны сүүлч гэхэд аль хэдийн мөхсөн байв. Хэдий тийм болов ч Ромын хамба
Ромын католик сүмийн тэргүүн болжээ. Пап гэдэг нь Латины “эцэг” гэсэн утгатай
бөгөөд яваандаа христын биет төлөөлөгч гэсэн утгийг илэрхийлэх болжээ.
3
Фромм.Э.“Эрх чөлөөнөөсөө дайжихуй”.УБ.2010.62-64-р.талд
4
Аквины Фома/1225-1274/-Католик шашны онолч, өмнөд Италийн Аквино хэмээх газар төрсөн бөгөөд
хожим Аквины Фома гэдэг нэрээр алдаршжээ.

5. Иймд Ром бол дундад зууны ихэнх үеийн христын шашны нийслэл болж байв.
Дундад зууны үеийн философи Христын шашны үнэн гэж үздэг байсан бөгөөд
хамгийн гол асуулт нь бид христын илчлэлтэд шууд итгэх үү? Эсвэл оюун ухааны
тусламжтайгаар христын үнэнд хүрч чадах уу? Сүсэг мэдлэг хоер адилхан уу
бараг бүх л дундад зууны философи энэ асуултад төвлөр ч байжээ. Дундад зууны
турш ямагт бүхний эхлэх цэг нь бурхан байсан. Сэргэн сандалтын үеийн
гуманистууд хүнийг өөрийг нь эхлэх цэгээ болгожээ. Ийн сэргэн мандалтын үед
эртний Гуманизм дахин төрсөн тухай ярьж байна шүү дээ. Гэхдээ сэргэн
мандалтын гуманизмд индивидуализм голчилж байв . Бид жирийн хүн төрөлхтөн
төдийгүй хосгүй хувь хүмүүс юм. Энэ санаа цаашид суу билгийг хязгааргүй
шүтэхэд тус болсон юм 5XIY-XYII-р зууныг дамнасан ерөнхийдөө 3 зууныг
хамардаг. Баруун Европын Сэргэн мандалт бол Итали ба Европын зарим оронд
эртний Грек, Ромын соёлыг сэргээсэн үйл явц төдий биш, харин уламжлалт
нийгмийн амьдралын эдийн засаг, улс төр зэрэг гол гол салбарт чухал чухал
шинэчлэлийг хэрэгжүүлсэн дэлхий дахины ач холбогдолтой үйл явц ажээ. Энэ үйл
явцын нэгэнтэйгүүр үзэл санааны үндэс нь, нөгөөтэйгүүр чухал бүрэлдэхүүн нь
болж ирсэн философийг “Сэргэн мандалтын философи” гэж нэрлэдэг. Түүний гол
гол төлөөлөгч нь Николай Кузанский /1401-1464/, Леонардо да Винчи /1452-1519/,
Николай Коперник /1473-1543/, Джордано Бруно /1548-1600/, Галилео Галилей
/1564-1642/, Иоганн Кеплер /1571-1630/ нар юм. Ромын папын эрх мэдлийг хэрээс
хэтэрсэн гэж түүний эрх мэдлийг хязгаарлахыг оролдсон түүний эсрэг шашны
репормациуд явагдаж байсан үе. Пантеизм. /грек хэлний “пан-бүгд” гэдэг угтвар
үг, “теос-бурхан тэнгэр”гэдэг үг хоёроос бүтдэг нийлмэл нэр/. Сэргэн мандалтын
философийг үндэслэгч Н.Кузанский атеизмыг сурталчлахын тулд биш, /тэрээр
өөрөө католик шашны том мяндаг тушаалтан байсан/, харин Бурхан тэнгэрийн
тухай сургаалаас философи дүгнэлт хийх зорилт тавиад: Бурхан тэнгэр бүтээгч
тул тэр нь ахуйн бүрэлдлийн цэвэр бололцоог өөртөө багтаагч абсолют
дифференциаль ба абсолют интеграль зүйл мөн. Иймд аливаа хүн бол Бурхан
тэнгэрийн бүрэлдлийн бололцоо, өөрөөр хэлбэл бурхан тэнгэр мөн гэсэн
дүгнэлтэнд хүрсэн аж. Николай Кузанский /1401-1464/ Орчин үеийн философи
байгаль, нийгэм, улс төрийн үзэлд чухал нөлөө үзүүлсэн дундад зуун сэргэн
мандалтын үед сэтгэлгээний хувьд гүүр нь болж өгсөн. 1401онд Кузан Германд
төржээ. Кардинал цолтой хамгийн том Германы гүн ухаантан XV-р зууны. Николас
Kuzanets, Kuzanus жинхэнэ нэр Николас Krebs. Тэрээр баян худалдаачны гэрт
төрсөн философи, теологи, математикч байсан. Гуманист ч гэж судлаачид үздэг.
Николайн хувьд тэрээр эртны грек ромын буюу антикийн үеийн номуудыг
цуглуудаг байсан бөгөөд түүгээр нь ч гуманист гэж үзсэн байх талтай. Мөн мистикч
гэж үздэг. Мистик нь далдын явдалд итгэж ямарваа нэг зүйлийн учир шалтгаан
далдын зүйлстэй холбоотой гэж сэтгэдэг үзэл бөгөөд Николай математик,
геометрын дүрснүүдэд их учир холбогдол өгдөг байжээ. Жишээ нь шулуун нь
бурханы оршихуй эцэс төгсгөлгүй үргэлжилж байдаг. 15-н насандаа
Хайделбергийн их сургуульд оржээ. 1420-онд Падва их сургуулийн doctrodectorium
зэрэгтэй байсан бөгөөд тухайн үед нөлөө бүхий томоохон сэтгэгчид тэр сургуульд
багшилж байсан нь түүний үзэл санаа төлөвшихөн түүйнийгээ хөгжүүлэх
бололцоог олгосон юм. Окканы репорм маш хүчтэй өрнөж байсан боловч Николай
5
http://www.3erdene.edu.mn.cp-33.webhostbox.net

6. папын талд орсон юм. Тэрээр тухайн үеийн Папын дэргэдэх зөвлөл болох Basel
konzil-ийн гишүүн болж папын ивээл дор үзэл санаагаа дэвшүүлсэн. Түүний гол
санаа нь бид паптай байх хэрэгтэй гэсэн нь тухайн үед эрх мэдэл нь
хязгаарлагдаад байсан Ромын папд ихэд таалагдаж түүнийг тэрээр түүнд
Кардинал гэдэг томоохон цолоор шагнажээ. Бид паптай байх хэрэгтэй учир нь энэ
олон түмнийг удирдах нэг удирдагч байх хэрэгтэй гэснээрээ папын ганхаж байсан
байр суурийг бүр мөсөн унагалгүй аварч үлдсэнээрээ папын нөлөөллийг авч
чадсан. XV-р зуунд феодалын бутралын үе болж европ бутралд орсон бөгөөд
Николай их чадварлаг хүн байсан тул папыг төлөөлөгчөөр их ажиллаж байжээ.
Бриксын ферст бишопоор тухайн үеийн ноён түүнийг биш өөр хүнийг тавьж
Николай хөөгдөж 1464онд тавгүй байсаар байгаад гас барсан. Түүний бүтээлээс
нь гэвэл 50 орчим зохиол бүтээл туурвисан түүний дотор захидлууд их байдаг.
Сүм хийдийн захиргааны тухай, математик, философи, теологийн тухай бүтээлүүд
бий. Улс төр “Бүхнийг эрхшээгч зохицлын тухай” , “Пап болон Концилын
авторитет”,” Концилын удирдлагийн тухай”, “Үндсэн ретори” математикийн төгс,
тойргийн квадрат чанар, “Доктор үл мэдэх”, “Үл мэдэх бурханы тухай Диалоги” ,
“Мэргэн ухааны тухай мэддэгүйтэй ярилцсан нь” Николай антикийн үеийн
диалогиудыг сэргээсэн. Тухайн үеийн теологийн тухай бусад санаанаас ялгарсан
онцлог санаа нь бурханы ахуйг энэ ертөнцөөс тусад нь авч үзсэн бөгөөд шашны
эрх чөлөөний тухай: Хүн бол ямар ч байр суурьтай байж болно гэсэн асуудлыг
тавьж байсан нь их гайхалтай цаг үеээ олсон санаа байжээ. Папын биет төлөөлөгч
байсан учираас олон газарлуу явж хэлэлцээр хийдэг байсан их дипломатич хүн
байжээ. Юмсын тухай онтологий үзэл нь теологийг тухайн үеийн зонхилох шашин
болох Христын шашны библд тулгуурлалгүй түүнээс тусдаа философийн түвшинд
ярьсан нь ихэд онцлог. Ертөнцийг бид олон байх төрөл чанартай мөн мөхмөл
хязгаарлагдмал гэж юмсын тухай үзсэн. Энэ нь ертөнцийн юмс хягаартай зөрчитэй
байна гэдэг шинж. Ертөнцийн хамгийн гол шинж олон талт янз бүр байдаг шинж
юм. Өөрөөр хэлбэл оршин буй бүхийл зүйлс бие биеэсээ өөр шинж агуулдаг янз
бүрийн зүйлс юм. (explicatio) энэ шинж ертөнцийн гол шинж . Контрадиктив
эргэцүүлэн хүлээн авдаг үзэл нь Аристотелийн гай гэж үзсэн. Энэ явдал хүн
төрөлхтөнийг “сэтгэхүйн шоронд” ороод байгаа гэж үзсэн. Мэдэх тусам бидэнд
мэдэхгүй юм гарж байдаг.Тэрээр Coincidentia эсрэг тэсрэг юмсыг холбох нь
контрадиктив сэтгэлгээний эсрэг арга барил үүгээрээ тэр Диалектикийн эсрэг
тэсрэгийн нэгтгэлийн тухай авч үзсэн. Ертөнцийн утгийг өөр байх бишээс хайх
хэрэгтэй гэжээ. Бурханыг мөнх байхуй гэж үзсэн түүнийг шулуунаар зүйрлэжээ.
Тэгээд тэрээр бурханыг энэ ертөнцөөс тусдаа ялангуяа хүний амьдралд
нөлөөлдөггүй тусдаа зүйл гэсэн бөгөөд түүнийг хүний оюун ухаанаар таньж мэдэж
болохгүй зөвхөн түүнд дөхөж болно гэжээ. Үүгээрээ пап, бурханыг сохроор дагахыг
нь зогсоож хувь хүнийг үзэл санааны нь хувьд бие даасан болгон чөлөөлөх тал
дээр амжилттай санаа дэвшүүлсэн хэдий ч бас папын зайлшгүй байх хэрэгтэй
чанарыг нь дэвшүүлснээрээ удирдагчтай байх хэрэгтэй гэсэн байна. Улс төр сүм
хийдийн харилцаанд “Конкорданци үзэл”. Хүмүүс яаж зохицож амьдрах вэ гэдэг
талаар Николай сонирхосон. Хүмүүс сайханд нь тэмүүлж муугаас нь зугтдаг нь
нийтлэг хүсэл. Нийтлэг хүсэл сонирхолоо тодорхойлохын бол бид нэг нэгнийгээ
хүлээн зөвшөөрөх ёстой. Иймээс хоорондоо дүрмээ тогтоох болдог. Үүний тулд
тодорхой үйл ажиллагаа хариуцсан инстутиуд байх ёстой. Ингэхгүйгээр бид оршин

7. байхгүй гэсэн. Легитимаци: Удирдагч хүчээ тулгах. Энэ асуудлыг Николай гаргаж
тавьснаараа орчин үеийн эрх мэдлийн асуудлыг дэвшүүлэн тавьсан байна.
Олонхийн үзлийг хүлээн зөвшөөрөх харицаагч дэвшүүлсэн. Авторитет байх ёстой
энэ нь сонгуульт хаант засаг байх ёстой гэжээ. Засаг заавал нэг тогойтой байна
гэжээ нэг хүнд авторитет байх шаардлагатайг дурьдсан. Н.Кузанский теологийн
философи үзлийг Дж.Бруно улам гүнзгийрүүлэн тайлбарлажээ. Үүнд: Бурхан
тэнгэр бол Дэлхийн бүхэл мөн. Иймд хөдөлгөөний эх сурвалжийг дэлхийгээс гадна
хайх нь ухаалаг биш. Бурхан тэнгэр бол ертөнцөд өөрт нь, түүний бүх бүрэлдэхүүн
хэсэгт, хамгийн бага хэмжигдэхүүн нь ч агуулагддаг гэсэн аж. 6Николай
Кузанский/1401-1464/ рационал болон теологийн мэдлэг хоёрын хоорондын
тэсрэлтийг гүнзгийрүүлсэн. Үгүйсгэлийн теологийг гаргаж Бурханы тухай
баталгаатай хэлсэн үгс гаргах боломжгүй бөгөөд хүний оюун ухаанаар Бурханыг
таних боломжгүй гэж тэр хэлсэн. Үлдэж байгаа бүх зүйл гэдэг нь боломжгүй
байдлын байримтыг мэдэх юм. Ийм маягаар Кузаний теологиос гүн ухаанчлалаа
хассан. Хожим нь ариун ба теологийн гэж ангилах олон ижил оролдлого гарсан.
Тэдний дотроос хамгийн амжилттай оролдлого нь Мартин Лютерт хамаарагддаг ба
биеийн болон оюун ухааны эхлэл гэж ангилж, итгэлийн ижил байдалтай ялгаж
байгаа “хоёр хааны сургаал” д оржээ.
6
http://www.ixmedex.top.mn/pa/98

8. Ном зүй
1. Гаардер.Ж “Софийн ертөнц” /Философийн түүхийн тухай тууж/, /Xpress/
,УБ..,2013
2. Рассел.Б “Өрнийн мэргэн ухаан”, /Монсудар/,УБ..,2011 он
3. Фромм.Э ”Эрх чөлөөнөөсөө дажихуй” , /Цоморлигттөв ХХК-ийн хэвлэх
үйлдвэрт хэвлэв/,УБ..,2010 он
4. Философи: Агуу сэтгэлгэмжүүдийг энгийнээр тайлбарлах
нь,/Монсудар/,УБ..,2012 он
Ашигласан цахим эх сурвалж
1. http://mn.wikipedia.org/wiki/
2. http://www.3erdene.edu.mn.cp-33.webhostbox.net
3. http://www.ixmedex.top.mn/pa/98
Улаанбаатар 2014