1. โครงงาน
เรื่อง การย้ อมผ้ าจากเปลือกมังคุด
เสนอ
อ.ทรงศักดิ์
โพธิ์เอี่ยม
จัดทาโดย
นายเพชร
พรหมสี ทอง
เลขที่ 8
นางสาวเจนจิรา
ธรรมถาวรสิ ริ
เลขที่ 19
นางสาวสุ ธาสี นี
แสนสุ ข
เลขที่ 20
นางสาวเรวดี
สุ ขเกษม
เลขที่ 22
นางสาวภิรุฬกาญจน์
ใสยะลา
เลขที่ 35
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 5/2
โครงงานนีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของวิชา Is 2
ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2556
โดรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ กาญจนบุรี

2. กิตติกรรมประกาศ
การจัดทาโครงงาน เรื่ อง การย้อมผ้าจากเปลือกมังคุด สาเร็ จได้เนื่ องจากคณะผูจดทาโครงง่าน
้ั
ได้รับการสนับสนุ นเป็ นอย่างดีจาก นายจเร แสนสุ ข ที่คอยให้คาปรึ กษาและช่วยเหลือเกี่ยวกับการทา
โครงงาน
เรื่ องการย้อมผ้าจากเปลือกมังคุดและขอบใจเพื่อนๆที่คอยเป็ นกาลังใจให้ตลอดจนสาเร็ จ คณะ
ผูจดทาโครงงานขอขอบพระคุณเป็ นอย่างสู ง
้ั
นายเพชร
พรหมสี ทอง
นางสาวเจนจิรา
ธรรมถาวรสิ ริ
นางสาวสุ ธาสี นี
แสนสุ ข
นางสาวเรวดี
สุ ขเกษม
นางสาวภิรุฬกาญจน์
ใสยะลา

3. บทคัดย่ อ
โครงงานเรื่ อง การย้อมผ้าจากเปลือกมังคุด
่
เป็ นการนาเปลือกมังคุดที่มีอยูในท้องถิ่นซึ่ งทิ้งแล้ว
สามารถนาเปลือกมังคุดที่จะทิ้งมาทาให้เกิดประโยชน์สูงสุ ด ในเปลือกมังคุดยังมีสารยังมีสารต่อต้านอนุมูล
อิสระ และสารแทนนิน ซึ่งสารแทนนิน ที่อยูเ่ ปลือกมังคุดสามารถนามาทาเป็ นสี ยอมผ้าได้ และผ้าที่ได้ก็ไม่
้
เป็ นอันตรายต่อร่ างกายเวลาสวมใส่
วัตถุประสงค์ที่จดทาโครงงานนี้ข้ ึนเพื่อเป็ นการประหยัดค่าใช้จ่าย
ั
ประโยชน์ โดยการย้อมผ้าจากเปลือกมังคุด ที่ปราศจากสารเคมีที่เป็ นอันตราย
ให้รู้จกการใช้เวลาว่างให้เป็ น
ั

4. สารบัญ
หน้ า
กิตติกรรมประกาศ
ก
บทคัดย่อ
ข
สารบัญ
ค
สารบัญตาราง
ง
สารบัญรู ปภาพ
ช
บทที่ 1 บทนา
1
1.1 ที่มาและความสาคัญ
1.2 วัตถุประสงค์
1.3 สมมติฐานของโครงงาน
1.4 ขอบเขตการทางาน
1.5 ข้อตกลงเบื้องต้น
1.6 ประโยชน์
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยทีเ่ กียวข้ อง
่
1
1
2
2
2
2
3
2.1 มังคุด
3
2.1.2 การใช้ประโยชน์
4
2.1.3 สรรพคุณทางยา
4
2.2 งานวิจยที่เกี่ยวข้อง
ั
5
บทที่ 3 อุปกรณ์ และวิธีการดาเนินการทดลอง
3.1 วัสดุอุปกรณ์และสารเคมี
3.2 ขั้นตอนและวิธีการดาเนินงาน
บทที่ 4 ผลการดาเนินงาน
6
6
7
11

5. สารบัญ(ต่ อ)
หน้ า
บทที่ 5 สรุ ปผลและอภิปรายผลการดาเนินการจัดทาโครงงาน
12
5.1 สรุ ปผลการทดลอง
12
5.2 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับจากการทดลอง
12
5.3 ข้อเสนอแนะ
12
บรรณานุกรม
13

6. สารบัญตาราง
หน้ า
ตารางที่ 4.1 ตารางแสดงผลการทดลองสี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุดและสี ยอมจากสารเคมี
้
้
11

7. สารบัญรู ปภาพ
หน้ า
ภาพที่ 2.1 มังคุด
3
ภาพที่ 3.1 เด็ดขั้วที่เปลือกออกให้หมด แล้วใส่ ครกตาทีละน้อยๆย่ามากเพราะจะตายาก
6
ภาพที่ 3.2 ตาพอแหลกอย่าให้ถึงกับเหลว
7
ภาพที่ 3.3 ใส่ เปลือกมังคุดลงในภาชนะ เติมน้ า 1 ลิตร
8
ภาพที่ 3.4 ยกน้ าที่ผสมเปลือกมังคุดตั้งบนเตาถ่าน แล้วต้มประมาณ 1 ชัวโมง
่
8
ภาพที่ 3.5 เมื่อครบ 1 ชัวโมงจะได้น้ าเปลือกมังคุดสี ม่วงเข้ม จากนั้นให้เทน้ าเปลือกมังคุดลงในกระชอนเพื่อ
่
แยกเปลือกออก
9
ภาพที่ 3.6 นาผ้าไปแช่ในภาชนะ 1 ชัวโมง
่
9
ภาพที่ 3.7 นาผ้าไปตากจนแห้ง
10
ภาพที่ 3.8 นาผ้าไปซักและได้ผาที่เสร็ จสมบูรณ์
้
10

8. บทที่ 1
บทนา
1.1 ทีมาและความสาคัญ
่
ในปัจจุบนผ้าย้อมสี เป็ นเครื่ องอุปโภคที่ตองใช้ในชีวตประจาวัน ดังนั้นจึงมีการผลิตผ้าย้อมสี จานวน
ั
้
ิ
มากและหลายสี หลายยีหอและหลายราคา แล้วแต่ผอุปโภคจะเลือกใช้ ซึ่ งผูอุปโภคต้องสู ญเสี ยเงินในการซื้ อ
่ ้
ู้
้
ผ้าย้อมสี ซ่ ึงเป็ นเงินจานวนมาก ดังนั้นนักเรี ยนจึงมีความสนใจในการผลิตผ้าย้อมสี จากเปลือกมังคุดขึ้น มา
ใช้เพื่อลดต้นทุนในการซื้ อผ้าย้อมสี
ผ้าย้อมสี จากเปลือกมังคุด ต้องอาศัย กระบวนการ ความคิดริ เริ่ มสร้างสรรค์อย่าง เป็ น
ระบบ กระบวนการกลุ่มร่ วมแรงร่ วมใจกันระหว่าง นักเรี ยน ครู ผูปกครอง สร้างนวัตกรรมเพื่อให้
้
เหมาะสมกับบริ บทของสภาพแวดล้อมในท้องถิ่นที่มีอยู่ คือ การผลิตผ้าย้อมสี จากเปลือกมังคุดที่หาวัสดุ
ธรรมชาติได้ในท้องถิ่นมาสกัดสี เป็ นส่ วนประกอบของผ้าย้อมสี จากธรรมชาติทาให้ได้ผาย้อมสี จากเปลือก
้
มังคุดสี สันที่สวยงาม และช่วยลดค่าใช้จ่ายในครัวเรื อนได้อีกด้วย
1.2 วัตถุประสงค์
1 เพื่อศึกษาวิธีการย้อมผ้า โดยการใช้สีจากเปลือกมังคุด
2.เพื่อให้สีที่ได้จากผ้าเป็ นสี ที่ได้จาก ธรรมชาติ
1.3 สมมติฐานของโครงงาน
1.สี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุด สามารถย้อมผ้าได้จริ ง
้
2. สี ยอมผ้าที่ได้เป็ นสี ที่ได้จากธรรมชาติ
้
ตัวแปรต่างๆ
ตัวแปรต้น : สารแทนนินจากเปลือกมังคุด
ตัวแปรตาม : ผ้าจากสารแทนนินจากเปลือกมังคุด
ตัวแปรควบคุม : ปริ มาณของเปลือกมังคุด ขนาดของผ้าที่มาทดลอง เวลาในการทดลอง

9. 1.4 ขอบเขตการทางาน
สถานที่ในการทางาน บ้านของนางสาวสุ ธาสิ นี เเสนสุ ข บ้านเลขที่42 ตาบลพังตรุ อาเภอพนมทวน
จังหวัดกาญจนบุรี
เวลาเดือนพฤศจิกายน 2556 - เดือนมีนาคม 2557
1.5 ข้ อตกลงเบืองต้ น
้
หาซื้ อมังคุดได้ในช่วงตามฤดูกาลในท้องตลาดทัวไปหรื อซุ ปเปอร์ มาเก็ตทัวไป
่
่
1.6 ประโยชน์
1.นาวัสดุที่ไม่มีประโยชน์มาเพิ่มมูลค่าใหม่ให้เกิดประโยชน์
2.ผลิตภัณฑ์ไม่มีสารเคมี ทาให้ไม่มีสารตกค้างในร่ างกาย ทาให้มีสุขภาพที่ดี
3.ประหยัดเงินจากการซื้ อสี ยอมผ้าโดยใช้มอแดนท์จากแทนนิน แทน
้
4.ได้ใช้สารจากธรรมชาติและวัตถุดิบใกล้ตวเรา
ั

10. บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยทีเ่ กี่ยวข้ อง
2.1.มังคุด
ภาพที่ 2.1 มังคุด
2.1.1 มังคุด
มังคุด ชื่อภาษาอังกฤษ Mangos teen ชื่อวิทยาศาสตร์ Gavcinia mangostana Linn มีถิ่นกาเนิดในหมู่
เกาะซุ นดาและหมู่เกาะโมลุกกะ มังคุดเป็ นผลไม้ที่นิยมเป็ นอย่างมากในแถบเอเชียโดยได้รับการขนานนาม
ว่าเป็ น “ราชินีแห่งผลไม้” (Queen of fruits) อาจเป็ นเพราลักษณะภายนอกของผลที่มีกลีบบนหัวคล้ายกับ
่
มงกุฎของพระราชิ นีเป็ นผลที่จดว่าเป็ นประโยชน์มากชนิดหนึ่ง โดยประโยชน์ของมังคุดไม่ได้อยูแค่เนื้อที่
ั
เรารับประทานกันเท่านั้น ประโยชน์ของเปลือกมังคุดก็มีมากมายในการรักษาโรคได้เช่นกัน และในเปลือก
มังคุดยังมีสารแซนโทน (Xanthore) ในปริ มาณมากแม้จะมีส่วนช่วยในการต่อต้านอนุ มูลอิสระ ช่วยลดการ
อักเสบ ลดความดันโลหิ ต ช่วยต่อต้านการเกิดโรคมะเร็ ง และอาการแพ้ต่างๆ
แต่ก็ยงขาดข้อมูลในการ
ั
สนับสนุนว่ามังคุดจะสามารถรักษาอาการเหล่านี้ได้จริ ง และนอกจากนี้มงคุดยังมีสารแทนนิน (Tannin) ที่อยู่
ั
ในเปลือกของมังคุดหากบริ โภคมาเกินไปและต่อเนื่ อง อาจทาให้เกิดเป็ นพิษต่อ ตับ ไต การเกิดมะเร็ งในร่ อง
แก้ม ในทางเดินอาหารส่ วนบนและยังไปลดจานวนเม็ดเลือดขาวจนทาให้ภูคุมกันของร่ างกายต่าลงจากปกติ
้
ดังนั้นการรับประทานอาหารที่ดีที่สุดคือการรับประทานอาหารให้ครบ
หลากหลายไม่ซ้ ากัน เพื่อประโยชน์ของตนเอง
5
หมู่เลือกรับประทานผลไม้

11. 2.1.2 การใช้ ประโยชน์
มังคุดเป็ นผลไม้จากเอเชียที่ได้รับความนิยมมาก มังคุดได้รับขนานนามว่าเป็ น “ราชินีของผลไม้”
่ ั
อาจเป็ นเพราะด้วยลักษณะภายนอกของผลที่มีกลีบเลี้ยงติด อยูที่หวขั้วของผลคล้ายมงกุฎของพระราชิ นีส่วน
เนื้อในก็มีสีขาวสะอาด
มีรสชาติที่แสนหวาน อร่ อยอย่างยากที่จะหาผลไม้อื่นมาเทียบได้
มีการ
นามังคุดมาประกอบอาหารบ้างทั้งอาหารคาว เช่น แกง ยา และอาหารหวาน เช่น มังคุดลอยแก้ว แยมมังคุด
มังคุดกวน มังคุดแช่อิ่ม
ในจังหวัด
นครศรี ธรรมราชมีการทามังคุดคัด
ด้วยการแกะเนื้อมังคุด
ห่ามออกมาเสี ยบไม้รับประทานในขณะที่ส่วนใหญ่จะนิยมรับประทางมุงคุดสุ กเป็ นผลไม้
เปลือกของมังคุดมีสารให้รสฝาด คือแทนนิน แซนโทน (โดยเฉพาะแมงโกสติน) แทนนินมีฤทธิ์
ฝาดสมาน ทาให้แผลหายเร็ ว
แมงโกสติน ช่วยลดอาการอักเสบและมีฤทธิ์ ตานเชื้ อแบคทีเรี ยที่ทาให้เกิด
้
หนองได้ดี ในทางยาสมุนไพร ใช้เปลือกมังคุดตากแห้งต้มกับน้ าหรื อย่างไฟ ฝนกับน้ าปูนใส แก้ทองเสี ย
้
เปลือกแห้งฝนกับน้ าปูนใส ใช้รักษาอาการน้ ากัดเท้า แผลเปื่ อย เปลือกมังคุด มีสารป้ องกันเชื้ อราเหมาะแก่
การหมัก
2.1.3 สรรพคุณทางยา
มังคุดนอกจากจะเป็ นผลไม้
ด้วย เปลือกมังคุดแห้ง
ที่สวยงามชวนรับประทานแล้วก็ยงช่วย เป็ นยารักษาโรค ได้ดีอีก
ั
นามาครึ่ งผลฝนกับน้ าสุ กหรื อน้ าปูนใสนามารับประทาน รักษาอาการท้องเสี ย
หรื อ นา ไปดองกับเหล้ารับประทานเป็ นยาแก้ทองเสี ยเรื้ อรังได้ มังคุดใช้เป็ นยาภายนอกได้โดย นาเปลือก
้
มังคุด สดหรื อแห้งมาต้มกับน้ าเคี่ยวให้งวดเล็กน้อย ใช้ลางแผลเปื่ อยนอกจากนั้นเปลือกมังคุดสดหรื อแห้ง
้
เมื่อนามาฝนกับ น้ าปูนใสยังสามารถ รักษาบาดแผลที่เกิดจากน้ ากัดเท้าได้ดวย ยางสด ๆ สี เหลืองที่ ได้
้
จากผลมังคุด ช่วยสมานแผลได้ดี หรื อใช้เป็ นยาแก้บิด แก้ทองร่ วง
้

12. 2.2.งานวิจัยทีเ่ กี่ยวข้ อง
2.2.1.หน่วยบริ การฐานข้อมูลสมุนไพร
ณ
สานักงานข้อมูลสมุนไพร
คณะเภสัชศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหิดลถนนศรี อยุธยา พญาไท กทม.ได้คนพบสารแทนนิน แทนนิน คือ สารที่มีรสฝาด ซึ่งมี
้
มากในเปลือกมังคุด ทาให้เกิดอาการท้องผูก ตารายาไทยระบุสารรสฝาด มีฤทธิ์ ฝาดสมาน จึงใช้รักษาอาการ
ท้องเสี ย และรักษาแผลพุพองต่างๆโดยแทนนินมีฤทธิ์ ตกตะกอนโปรตีน และส่ วนใหญ่มีฤทธิ์ ฆ่าเชื้อโรแทน
่
นินมีอยูสองแบบ คือ แบบหนึ่งสามารถถูกแยกออกเป็ นโมเลกุลเล็กๆได้เรี ยก ไฮโรไลซ์ แทนนิน ให้เป็ น
กอลลิก เอซิก (gallic acid) เป็ นสารที่มีสี ในเปลือกมังคุดแบบที่สองเรี ยกคอนเดนส์ แทนนิน (condensed
tannin)หรื อเรี ยกอีกอย่างว่า โปรแอนโทรไซยานิน (proanthrocyanin)สารโปรแอนโทรไซยานินที่ไม่มีสี มี
ฤทธิ์ ตานอนุมูลอิสระที่สูงมาก
้
2.2.2.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา กรรมการอานวยการเอเชียน นูทราซูติคอล เซ็นเตอร์ (ANC) นักวิจย
ั
ชั้นแนวหน้าของไทย ผูริเริ่ มและทุ่มเทกับการวิจยเรื่ องมังคุดมานานกว่า 25 ปี เปิ ดเผยว่า ในเปลือกมังคุดนั้น
้
ั
มีสารที่เรี ยกว่า GM-1 ซึ่งเป็ นสารที่มีสรรพคุณยอดเยียม 4 อย่าง คือ ยับยั้งและทาลายเชื้อแบคทีเรี ย ลดการ
่
อักเสบที่ผวหนัง ต้านอนุมูลอิสระและปกป้ องการเสื่ อมของเซลล์ผวหนัง อีกทั้งยังช่วยกระชับรู ขมขน ปรับ
ิ
ิ
ุ
สภาพผิวให้กระชับ เนียนขึ้น ซึ่ งสรรพคุณเหล่านี้ เป็ นคุณสมบัติที่เหมาะแก่การนามาใช้ เป็ นวัตถุดิบในการ
ผลิตเครื่ องสาอางอย่างไรก็ตาม ในเปลือกมังคุดยังมีสารอีกหลายอย่างรวมทั้งแทนนิน ซึ่ งเป็ นสารที่ทาให้เกิด
สี เข้ม หากได้รับสารดังกล่าวอยูเ่ ป็ นประจาจะทาให้ ผิวหมองคล้ าได้การนาเปลือกมังคุดมาใช้โดยตรง ไม่ได้
สกัดเอาแทนนิน และสารอื่นออกอาจทาให้เกิดอันตรายต่อผูใช้
้

13. บทที3
่
อุปกรณ์ และวิธีการดาเนินการทดลอง
3.1 วัสดุอุปกรณ์ และสารเคมี
อุปกรณ์
1. กระชอน
2. ขวดปากกว้าง
3. ไม้คน
4. เตาถ่าน
5. หม้อ
วัสดุและสารเคมี
1. เปลือกมังคุด
2. ผ้าดิบ
3. แอลกอฮอล์
4. สี ยอมผ้า
้

14. 3.2 ขั้นตอนและวิธีการดาเนินงาน
ภาพที่ 3.1 เด็ดขั้วที่เปลือกออกให้หมด แล้วใส่ ครกตาทีละน้อยๆย่ามากเพราะจะตายาก
ภาพที่ 3.2 ตาพอแหลกอย่าให้ถึงกับเหลว

15. ภาพที่ 3.3 ใส่ เปลือกมังคุดลงในภาชนะ เติมน้ า 1 ลิตร
ภาพที่ 3.4 ยกน้ าที่ผสมเปลือกมังคุดตั้งบนเตาถ่าน แล้วต้มประมาณ 1 ชัวโมง
่

16. ภาพที่ 3.5 เมื่อครบ 1 ชัวโมงจะได้น้ าเปลือกมังคุดสี ม่วงเข้ม จากนั้นให้เทน้ าเปลือกมังคุดลงในกระชอนเพื่อ
่
แยกเปลือกออก
ภาพที่ 3.6 นาผ้าไปแช่ในภาชนะ 1 ชัวโมง
่

17. ภาพที่ 3.7 นาผ้าไปตากจนแห้ง
ภาพที่ 3.8 นาผ้าไปซักและได้ผาที่เสร็ จสมบูรณ์
้

18. บทที่ 4
ผลการดาเนินงาน
ตารางที่ 4.1 ตารางแสดงผลการทดลองสี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุดและสี ยอมจากสารเคมี
้
้
สี ที่ใช้ในการย้อมผ้า
1. สี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุด
้
2. สี ยอมจากสารเคมี
้
ปริ มาณ
1 กิโลกรัม
2 กิโลกรัม
ครึ่ งซอง
1 ซอง
จากตารางบันทึกผลการทดลองของสี ยอมผ้าที่ได้จากเปลือกมังคุด
้
ผลการทดลอง
สี เข้มน้อย
สี เข้มมาก
สี เข้มน้อย
สี เข้มมาก
และสี ยอมผ้าจากสารเคมีเรา
้
่ ั
พบว่า สี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุดจะสี เข้มมากหรื อสี เข้มน้อยขึ้นอยูกบปริ มาณของเปลือกมังคุดที่ใช้ทดลอง
้
ซึ่งสี ที่ได้น้ นไม่เป็ นอันตรายต่อร่ ายกายแต่สียอมผ้าจากสารเคมีมีสีเข้มมากก็จริ ง
ั
้
แต่สีที่ได้น้ นอาจเป็ น
ั
อันตรายต่อร่ างกายได้โดยเราจะใช้วธีการมองจากสายตาโดยการเทียบสี จากสี ยอมผ้าจากเปลือกมังคุดกับสี
ิ
้
ย้อมผ้าจากท้องตลาดว่าสี ไหนมีสีเข้มกว่ากัน

19. บทที่ 5
สรุปผลและอภิปรายผลการดาเนินการจัดทาโครงงาน
5.1 สรุ ปผลการทดลอง
่
จากผลการทดลองจะสรุ ปได้วา การนาเปลือกมังคุดทีไม่ใช้ เราสามารถนามาทาเป็ นผลิตภัณฑ์ใน
การย้อมสี ผา เราได้ผลิตภัณฑ์ตามที่ตองการและ มีประสิ ทธิ ภาพที่ไม่เป็ นอันตรายต่อสุ ขภาพ สี ยอมผ้าที่เรา
้
้
้
ย้อมมาจะสดและติดทนนาน และที่สาคัญเป็ นการประหยัดค่าใช้จ่าย และสามารถสร้างรายได้เพิ่มขึ้นอีกด้วย
5.2 ประโยชน์ ทคาดว่าจะได้ รับจากการทดลอง
ี่
1.รู้ทกษะการย้อมผ้า
ั
2.ได้เสื้ อที่มีประสิ ทธิ ภาพ
3.ได้เสื้ อที่ไม่เป็ นอันตรายต่อสุ ขภาพของคนใส่
5.3 ข้ อเสนอแนะ
1.เราสามารถนาเปลือกผลไม้ชนิดอื่นที่มีสารแทนนิน(พวกผลไม้ฝาด) ไปย้อมผ้าได้
ั
2. เราอาจนาการทดลองนี้ไปใช้กบผลไม้ชนิดอื่นๆ ได้ตามฤดูกาลนั้นๆ

20. บรรณานุกรม
- มังคุด (ม.ป.ป.) เข้าถึงได้ที่ :http://th.wikipedia.org /wiki/มังคุด (วันที่คนข้อมูล : 9 ก.พ. 2557)
้
- ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.นิธิยา รัตนาปนนท์. (2554). Tannin/แทนนิน.เข้าถึง
เจาก:httpp://www.foodnetwork solution.com/wiki/word/2376/tannin-แทนนิน(วันที่คนข้อมูล: 9
้
ก.พ. 2557)
- วินย วิทยาลัย,สุ วทย์ บุญดิเรก สิ่ งประดิษฐ์ กิจกรรมโครงงานวิทยาศาสตร์ สานักพิมพ์ฟิสิ กส์เซ็น
ั
ิ
เตอร์ พ.ศ. 2536 (วันที่คนข้อมูล 9 ก.พ. 2557)
้
- จิตต์สิงห์ สมบุญ (2557, 31 กรกฎาคม),what’is “ผ้าดิบ”.ไทยรัฐ, หน้า 16
- การย้อมผ้าด้วยวัสดุธรรมชาติ(ม.ป.ป.) เข้าถึงได้จาก :http://www.gsds.go.th/qthaisilk/inside.php?
com_option-page=page&aid=61 (วันที่คนข้อมูล 9 ก.พ. 2557)
้