HISTORY

1. Ι΢ΣΟΡΙΑ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ
1
Α. ΕΞΩΣΕΡΙΚΟ΢ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟ΢ ΚΑΙ ΠΕΛΑΣΕΙΑΚΕ΢
΢ΥΕ΢ΕΙ΢ (1821-1843)
1. ΠΕΛΑΣΕΙΑΚΑ ΔΙΚΣΤΑ ΕΠΙ ΣΟΤΡΚΟΚΡΑΣΙΑ΢
Καηά ηελ πξνεπαλαζηαηηθή πεξίνδν, γηα αληηθεηκεληθνύο ιόγνπο, νη Έιιελεο δελ
είραλ ηε δπλαηόηεηα λα ζπγθξνηήζνπλ πνιηηηθά θόκκαηα. Υπήξρε όκσο κηα άιιε
κνξθή ππνζηήξημεο ησλ ζπκθεξόλησλ ηνπο, ηα πελαηειακά δίκηςα, ζηελ
νξγάλσζε ησλ νπνίσλ νδήγεζαλ οι εξήρ λόγοι:
• ο ανηαγυνιζμόρ κεηαμύ πξνζώπσλ γηα ηελ θαηάιεςε ζέζεσλ εμνπζίαο,
• η ελλιπήρ παποσή πποζηαζίαρ από κέξνπο ηεο νζσκαληθήο δηνίθεζεο πξνο
ηνπο ππεθόνπο ηεο ζε πεπιπηώζειρ αςθαιπεζιών,
• η αποςζία ζςζηήμαηορ κοινυνικήρ ππόνοιαρ, πξάγκα πνπ δεκηνπξγνύζε
δηαξθή αίζθηζη αβεβαιόηηηαρ ζηνπο αλζξώπνπο.
Οη παξαπάλσ ιόγνη νδεγνύζαλ ηνπο ππεθόνπο λα θαηαθεύγνπλ ζε κε
θξαηηθνύο θνξείο, νη νπνίνη ζα ηνπο παξείραλ ηε ζηνηρεηώδε αζθάιεηα. Ο πξώηνο
θνξέαο ήηαλ ε επξύηεξε νηθνγέλεηα. Κάζε νηθνγέλεηα ζπλδεόηαλ νξηδόληηα κε
άιιεο νηθνγέλεηεο θαη θάζεηα κε πάηξσλεο- πξνζηάηεο θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο,
πνπ είραλ πςειόηεξε θνηλσληθή ζέζε. ΢ηην Πελοπόννηζο, γηα παξάδεηγκα, θαηά
ηελ πεξίνδν 1715-1821 αλαπηύρζεθαλ δύν κεγάια δίθηπα παηξσλίαο, ζηελ
θνξπθή ησλ νπνίσλ βξίζθνληαλ οικογένειερ πποκπίηυν. Αλάκεζα ζ' απηέο
επηθξαηνύζε έληνλνο αληαγσληζκόο γηα ηελ άζθεζε επηξξνήο ζε όια ηα επίπεδα
ηεο δεκόζηαο δσήο θαη γηα ηελ θαηάιεςε ησλ δεκνζίσλ ζέζεσλ. ΢ηη ΢ηεπεά
Ελλάδα θνξείο ηεο παηξσλίαο ήηαλ μεγαλοαπμαηολοί. Σηα λεζηά, εμάιινπ, ζηελ
εγεζία ησλ δικηύυν παηπυνίαρ βξίζθνληαλ νη νηθνγέλεηεο ησλ κεγάισλ
πλοιοκηηηών.
Τα θαηνπηλά θόκκαηα δελ απνηεινύλ απιή κεηεμέιημε ησλ δηθηύσλ παηξσλίαο.
Επί ηνπξθνθξαηίαο ην πνιηηηθό πιαίζην ήηαλ δεδνκέλν θαη αλακθηζβήηεην: ε
νζσκαληθή θπξηαξρία. Τα δεηήκαηα ζηα νπνία κπνξνύζαλ λα εθθξαζηνύλ
δηαθσλίεο θαη δηαθνξεηηθέο απόςεηο ήηαλ είηε η διεκδίκηζη δημοζίυν
αξιυμάηυν είηε ε ανηιμεηώπιζη μικποπποβλημάηυν ηεο θαζεκεξηλήο δσήο,
πεξηζζόηεξν «ηερληθήο» πθήο, όπσο π.ρ. δεηήκαηα δεκνζίσλ έξγσλ. Οη θνξείο
ηεο παηξσλίαο δεν είσαν λόγο ζε δεηήκαηα πνπ άπηνληαλ ηηρ νομοθεζίαρ ή ηεο
εξυηεπικήρ πολιηικήρ, θαη επνκέλσο ηα δίθηπα παηξσλίαο δεν δηακόξθσλαλ
διαθοπεηικέρ πολιηικέρ απότειρ. Γεληθόηεξα, ηα δίκηςα παηπυνίαρ δεν
λειηοςπγούζαν θάησ από ηνπο ίδηνπο όξνπο θαη δελ αληαπνθξίλνληαλ ζηιρ ίδιερ
ανάγκερ με ηα καηοπινά κόμμαηα.
Η ζρέζε πειαηείαο είλαη κία ζρέζε εθνύζηαο δηπνιηθήο αληαιιαγήο αλάκεζα ζε
θνηλσληθνύο θνξείο άληζεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ηζρύνο, πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ
ακνηβαία αλάιεςε ππνρξεώζεσλ παξνρήο νξηζκέλσλ δηαθνξεηηθώλ ππεξεζηώλ,
ρσξίο ην πιέγκα απηό ησλ ππνρξεώζεσλ λα εληάζζεηαη ζ’ έλα δεδνκέλν έλλνκν ή
νπσζδήπνηε ζεζκνπνηεκέλν ζύζηεκα αμηνινγηθώλ θαλόλσλ ζπκπεξηθνξάο θαη
αληηζηνίρσλ θπξώζεσλ.
Φοπείρ –
Διάπθπυζη
δικηύυν
παηπυνίαρ
Διαθοπέρ
δικηύυν
παηπυνίαρ
ΚΑΙ
καηοπινών
πολιηικών
κομμάηυν
Λόγοι
δημιοςπγίαρ
πελαηειακών
δικηύυν ηην
πποεπανα-
ζηαηική
πεπίοδο

2. Ι΢ΣΟΡΙΑ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ
2
Κόκκα: έλσζε πνιηηώλ, νη νπνίνη έρνπλ ζπζζσκαησζεί ιόγσ θνηλώλ πνιηηηθώλ
απόςεσλ, ζπκθεξόλησλ θαη ζηόρσλ, ώζηε λα θαηαθηήζνπλ κέζσ ηεο θαηνρήο
πνιηηηθώλ εγεηηθώλ ζέζεσλ ηόζε εμνπζία κέζα ζε έλα θξάηνο..., ώζηελα κπνξνύλ λα
πξαγκαηνπνηήζνπλ ηνπο πνιηηηθνύο ηνπο ζθνπνύο.
Γεώξγηνο Κνληνγηώξγεο (επηκ.): Κνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο δπλάκεηο ζηελ Διιάδα.
Αζήλα 1977, ζ. 76
Η πνιηηηθή απνηεινύζε, θνληά ζηα άιια, θαη ζεκαληηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηόηεηα:
ήηαλ δειαδή ηξόπνο βηνπνξηζκνύ πνπ ηνλ επηδίσθαλ θαη ηνλ εμαζθάιηδαλ από
πνηθίιεο, θάπνηε θαη αλνξζόδνμεο πεγέο. Η πεπνίζεζε όηη ε θαηάθηεζε κηαο ζέζεσο
έδηλε ηε δπλαηόηεηα ζηνλ θάηνρό ηεο λα πξνάγεη, πεξηζζόηεξν θαη από ην γεληθό
θαιό, ηα πξνζσπηθά ηνπ ζπκθέξνληα κεηαθέξζεθε θαη δηαηεξήζεθε ζηνλ θξαηηθό
κεραληζκό, όηαλ κε ηελ επηηπρία ηεο Επαλαζηάζεσο ην ίδην ην θξάηνο έγηλε
αληηθείκελν αληαγσληζκνύ κεηαμύ ησλ Ειιήλσλ. Η λνκηκνθξνζύλε απέλαληη ζηελ
νηθνγέλεηα, πνπ σο νκάδα θνηλσληθή είρε απνθηήζεη πξνηεξαηόηεηα απέλαληη ζην
έζλνο, ην πξνζσπηθό λζπκθέξνλ, επίζεο, έθαλαλ ην άηνκν λα απνβιέπεη ζπρλά ζηελ
εθκεηάιιεπζε ηεο θξαηηθήο κεραλήο πξνο όθεινο ησλ ζπγγελώλ θαη ησλ θίισλ ηνπ,
ζε βάξνο ησλ αληηπάισλ ηνπ.
Ησάλλεο Πεηξόπνπινο - Αηθαηεξίλε
Κνπκαξηαλνύ: ΗΔΔ, ΗΓ, ζ. 27.

3. Ι΢ΣΟΡΙΑ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ
3
ΠΗΓΕ΢
1.Λακβάλνληαο ππόςε ην πεξηερόκελν ησλ παξαζεκάησλ θαη ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ
βηβιίνπ ζαο, λα πξνζδηνξίζεηε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ
πειαηεηαθώλ ζρέζεσλ ζηελ Ειιάδα ηνπ 19νπ
αηώλα.
ΠΗΓΗ 1
Ζ ζρέζε πειαηείαο είλαη κηα ζρέζε εθνύζηαο δηπνιηθήο αληαιιαγήο αλάκεζα ζε
θνηλωληθνύο θνξείο άληζεο θνηλωληθήο θαη νηθνλνκηθήο ηζρύνο, πνπ ζηεξίδεηαη
ζηελ ακνηβαία αλάιεςε ππνρξεώζεσλ παξνρήο νξηζκέλσλ δηαθνξεηηθώλ
ππεξεζηώλ, ρωξίο ην πιέγκα απηό ησλ ππνρξεώζεσλ λα εληάζζεηαη ζ’ έλα
δεδνκέλν έλλνκν ή νπσζδήπνηε ζεζκνπνηεκέλν ζύζηεκα αμηνινγηθώλ θαλόλσλ
ζπκπεξηθνξάο θαη αληηζηνίρσλ θπξώζεσλ.
Κ. Τζνπθαιά, «Τν πξόβιεκα ηεο πνιηηηθήο πειαηείαο ζηελ Ειιάδα ηνπ 19νπ
αηώλα», Γ. Κνληνγηώξγε (επηκ): Κνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο δπλάκεηο ζηελ Διιάδα,
Αζήλα 1977, 76.
ΠΗΓΗ 2
Κύξην ζηνηρείν ηνπ αλεπίζεκνπ ζπζηήκαηνο (ζεκ.: δηαθπβεξλήζεσο-παξαδνζηαθή
επηβίσζε από ηελ νζσκαληθή επνρή, ην νπνίν ιεηηνπξγεί ζπγρξόλωο κε ην
επίζεκν ζύζηεκα δηαθπβεξλήζεωο πνπ ελππήξρε ζηηο δπηηθόηξνπεο θαηλνηνκίεο,
θαηά ηελ νζσληθή πεξίνδν) ήηαλ ε «πξνζηαζία». Δελ ήηαλ ζεζκόο
λνκνζεηεκέλνο αιιά θαζηεξωκέλνο από ηελ θαζεκεξηλή ρξήζε θαη ηε ζπλήζεηα.
Γεκηνύξγεκα κηαο θνηλσλίαο ρσξίο έληνλε δηαθνξνπνίεζε ζηνλ πνιηηηθό, ηνλ
νηθνλνκηθό, ηνλ θνηλσληθό ηνκέα, ε «πξνζηαζία» απνηεινύζε κέξνο ελόο
επξύηεξνπ θνηλωληθνύ δηαθαλνληζκνύ ηνλ νπνίν νη Έιιελεο είραλ δνθηκάζεη ζηνλ
πξνζσπηθό ηξόπν δσήο ηνπο. Κύξην ραξαθηεξηζηηθό ηνπ ήηαλ ε εμάξηεζε· όρη
όκσο εμάξηεζε από ην θενπδάξρε, όηαλ νη ζεζκνί ακεηάθιεηνη θαη δηαξθείο,
θαζνξίδνληαλ από ην λόκν ή ηελ θνηλσληθή ζέζε, εθηόο από εηδηθέο πεξηζηάζεηο
πνπ θαζνξίδνληαλ από ην λόκν θαη ην έζνο. Ζ εμάξηεζε ηνπ ηύπνπ «πξνζηάηεο-
πειάηεο» πξνϋπέζεηε θαη ηελ ηθαλόηεηα ηνπ πξώηνπ λα εμππεξεηεί ηνλ «πειάηε»
θαη ηελ ειεπζεξία ηνπ ηειεπηαίνπ λα δηαθόπηεη ηνπο δεζκνύο όηαλ έβξηζθε όηη δελ
ηνλ ηθαλνπνηνύζαλ ηα αληαιιάγκαηα κε ηα νπνία εμαγόξαδαλ ηελ εμάξηεζή ηνπ. Ζ

4. Ι΢ΣΟΡΙΑ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ
4
εμάξηεζε επλννύζε ηνλ αληαγωληζκό αλάκεζα ζηνπο «πξνζηάηεο» γηα λα
επηηύρνπλ ηελ ππαθνή ηωλ «πειαηώλ» θαη ηαπηόρξνλα ηνλ αληαγωληζκό ηωλ
ηειεπηαίωλ γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηελ εύλνηα ηωλ «πξνζηαηώλ». Λεηηνπξγνύζε
πέξα από δηαρσξηζκνύο ηάμεσλ, δεκηνπξγώληαο πιέγκαηα νξηδόληηα ζε ζρήκα
ππξακίδαο, έηζη ώζηε ν πξνζηάηεο κπνξνύζε λα γίλεηαη «πειάηεο» αλάινγα κε ηε
ζέζε ηνπ απέλαληη ζε θάπνηνλ πνπ ζα ήηαλ ιηγόηεξν ή ζε θάπνηνλ άιιν πνπ ζα ήηαλ
πεξηζζόηεξν ηζρπξόο.
Ι.Ε.Ε., ΙΓ΄, 14
2.Λακβάλνληαο ππόςε ην πεξηερόκελν ησλ πεγώλ θαη ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ
βηβιίνπ ζαο, λα πξνζδηνξίζεηε ηνπο παξάγνληεο πνπ ζπλέβαιαλ ζηελ
δηακόξθσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ πειαηεηαθώλ ζρέζεσλ ζηελ Ειιάδα.
ΠΗΓΗ 1
Τν ζύζηεκα ησλ πειαηεηαθώλ ζρέζεωλ. Σπλζήθεο δηακόξθσζήο ηνπο ζηελ Διιάδα
Ο βαπαξόο ιόγηνο Friedrich Thiersch, πνπ είρε έξζεη ζε ζηελή επαθή κε ειιεληθέο
πνιηηηθέο νκάδεο ην 1832, έδσζε κηα θιαζηθή πεξηγξαθή ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ
πειαηεηαθώλ ζρέζεσλ: «Γηα λα θαηαλνήζεη θαλείο ηε θύζε απηνύ ηνπ ζπζηήκαηνο
ησλ πειαηεηαθώλ ζρέζεσλ θαη ηηο ππνρξεώζεηο πνπ επέβαιιε ζηνπο πξνζηάηεο,
πξέπεη λα θαηαλνήζεη ζε πνηα θαηάζηαζε είραλ αθήζεη ηελ θνηλσλία ζηελ Διιάδα
νη αηώλεο, νη ρηιηεηίεο ίζσο. Αθνύ δελ ππήξρε θεληξηθή εμνπζία ηθαλή λα ειέγρεη θαη
λα ππεξαζπίδεηαη ηνπο αλζξώπνπο, θαζέλαο ήηαλ αλαγθαζκέλνο λα αλαδεηεί αιινύ
ζηήξηγκα θαη πξνζηαζία. Τν θπζηθόηεξν θαη αζθαιέζηεξν ζηήξηγκα βξηζθόηαλ ζηελ
νηθνγέλεηα, ηεο νπνίαο ηα κέιε, αιιά θαη νη ζπγγελείο σο ηνλ δεύηεξν βαζκό,
πνπζελά δελ ήηαλ ηόζν ζηελά ζπλδεδεκέλα θαη ηόζν έηνηκα λα αιιεινβνεζεζνύλ
όζν ζηελ Διιάδα. Ύζηεξα, ν απνκνλσκέλνο άλζξσπνο έπξεπε λα εμαζθαιίζεη κηα
ζέζε αλάκεζα ζηνπο άιινπο. Αλάινγα κε ην πόζν αδύλαηνο ή δπλαηόο αηζζαλόηαλ,
γηλόηαλ νπαδόο θάπνηνπ ηζρπξνύ, ή ζπγθέληξσλε ν ίδηνο νπαδνύο γύξσ ηνπ. Με ηνλ
ηξόπν απηό, θάζε επηθαλήο έρεη γύξσ ηνπ έλαλ ιίγν πνιύ ζεκαληηθό αξηζκό από
ππνηαθηηθνύο, πνπ ηνλ ζπλαλαζηξέθνληαη, ηνλ αθνύλε, δεηνύλ ηε ζπκβνπιή ηνπ,
εθηεινύλ ηηο επηζπκίεο ηνπ θαη ππεξαζπίδνπλ ηα ζπκθέξνληα ηνπ, πξνζέρνληαο
πάληα λα είλαη αληάμηνη ηεο εύλνηαο ηνπ θαη λα θεξδίδνπλ ηελ εκπηζηνζύλε ηνπ.
Απηή είλαη ε πξνέιεπζε θαη ε θύζε ησλ αλαξίζκεησλ θαηξηώλ από ηηο νπνίεο είλαη
γεκάηε ε Διιάδα. Οη αξρεγνί ηνπο, όηαλ δελ αηζζάλνληαη αξθεηά δπλαηνί, ώζηε λα
είλαη, νη ίδηνη θαη νη νπαδνί ηνπο, απηνδύλακνη, κπαίλνπλ ζηελ ππεξεζία ελόο
ηζρπξόηεξνπ αξρεγνύ, απμάλνληαο κε ηελ πξνζρώξεζή ηνπο ηε δύλακε θαη ηελ
επηξξνή ηνπ. Απηνί ινηπόλ ζπλδπάδνπλ ην ξόιν ηνπ πξνζηάηε απέλαληη ζηνπο
πειάηεο ηνπο κε ην ξόιν ηνπ πειάηε απέλαληη ζηνλ πξνζηάηε πνπ ζηέθεηαη ζε
ςειόηεξε βαζκίδα. Με ηε ζπλέλσζε αθξηβώο απηώλ ησλ νκάδσλ ζρεκαηίδνληαη ηα
θόκκαηα. ................................................................................................................ Ο
George Finlay, ν άγγινο θηιέιιελαο πνπ έγξαςε κηα ζεκαληηθή ηζηνξία ηεο
κεζαησληθήο θαη λεόηεξεο Διιάδαο, κνινλόηη δελ αλαιύεη πνπζελά ιεπηνκεξώο ην
ζύζηεκα, θαη δελ εκβαζύλεη ζηελ ηεξάζηηα ζεκαζία ηνπ γηα ηε δνκή ησλ ειιεληθώλ
πνιηηηθώλ πξαγκάησλ, αλαγλσξίδεη ηελ ύπαξμε ηνπ παξεκπηπηόλησο, όηαλ
αλαθέξεηαη «ζηνπο πξνζσπηθνύο νπαδνύο θαη ζηηο έλνπιεο νκάδεο» ησλ πξνεζηώλ.
Αθόκε θαη ην 1863, ν γάιινο πεξηεγεηήο Antoine Grénier ζεκεηώλεη όηη ην ζύζηεκα
επηδεί: «Υπό ηνλ ηνπξθηθό δπγό νη Έιιελεο είραλ δύν εηδώλ πξνζηάηεο απέλαληη
ζηνπο ηπξάλλνπο ηνπο: 1νλ ηνπο πξνεζηνύο ή ηνπο νπιαξρεγνύο ηνπο, θαη 2νλ ηνπο

5. Ι΢ΣΟΡΙΑ ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ
5
μέλνπο πξνεζηνύο. Έηζη δηακνξθώζεθαλ νη ζπλήζεηεο, νη παξαδόζεηο, ζηελ νπζία νη
αλαγθαηόηεηεο πνπ εμαθνινπζνύλ αθόκε λα ππάξρνπλ».
J. A. Petropulos, Πνιηηηθή θαη Σπγθξόηεζε Κξάηνπο ζην Διιεληθό Βαζίιεην (1833-
1843), Α΄- Β΄, εθδ. ΜΙΕΤ, Αζήλα 1997, 67-68.
ΠΗΓΗ 2
Έλα άιιν θείκελν δπηηθήο πξνέιεπζεο, πνπ πεξηγξάθεη ηελ πεξίπησζε ελόο
νπιαξρεγνύ, δείρλεη πόζν βαζηά ξηδσκέλε ήηαλ ζπρλά ε πνιηηηθή πειαηεία ζην
ζηξαηησηηθό ζύζηεκα θαη ζηηο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο: «Μηά
θαη νη θαπεηάληνη είλαη νη πην ηζρπξνί άλδξεο ζηελ Διιάδα, ζα ζαο δώζσ κηα ζύληνκε
πεξηγξαθή ελόο απ’ απηνύο, πνπ ιέγεηαη Σηνλάξεο. Εεί ζ’ έλα ρσξηό, ην Κνύηζηλν,
θνληά ζηνλ Αζπξνπόηακν, ζηε Θξάθε. Τα θηήκαηά ηνπ βξίζθνληαη άιια ζηελ πεδηάδα
θαη άιια ζηα βνπλά. Έρεη ζηελ θαηνρή ηνπ πεξίπνπ εθαηόλ είθνζη ρσξηά, θαη ζην
θαζέλα θαηνηθνύλ, θαηά κέζνλ όξν, θάπνπ εβδνκήληα νηθνγέλεηεο. Οη νξεζίβηνη
θαηαγίλνληαη θπξίσο κε ηα θνπάδηα ηνπο. Ο Σηνλάξεο έρεη γύξσ ζηηο 7-8 ρηιηάδεο δώα,
ελώ ε νηθνγέλεηά ηνπ θαηέρεη ζπλνιηθά γύξσ ζηηο 500 ρηιηάδεο: άινγα, βόδηα, αγειάδεο,
πξόβαηα, θαηζίθεο –θπξίσο ηα δύν ηειεπηαία. Τα θνπάδηα κέλνπλ επηά κήλεο ζηα
βνπλά, θαη ηνλ ππόινηπν ρξόλν ζηηο πεδηάδεο. Ο θαπεηάληνο εθκηζζώλεη ηα δώα ζηνπο
βνζθνύο, πνπ είλαη ππνρξεσκέλνη λα ηνπ δίλνπλ ην ρξόλν, γηα θάζε πξόβαην, δύν
ιίκπξεο βνύηπξν, δύν ιίκπξεο ηπξί, δύν ιίκπξεο καιιί θαη έλα πηάζηξν. Κάζε
νηθνγέλεηα έρεη από πελήληα σο εθαηόλ πελήληα δώα, θαη ζπλήζσο εθρεξζώλεη κηα
κηθξή έθηαζε γεο θαη ηελ θαιιηεξγεί. Οη πεδηάδεο θαιιηεξγνύληαη κε αξθεηά
ηθαλνπνηεηηθό ηξόπν. Γελ αλήθνπλ ζηνλ Σηνλάξε, αιιά ηηο λέκνληαη νη θαιιηεξγεηέο,
πνπ πιεξώλνπλ έλα ηξίην ηεο νθεηιόκελεο πξνζόδνπ ζηνπο Τνύξθνπο, έλα ηξίην ζηνλ
θαπεηάλην θαη ην άιιν ηξίην γηα ηε ζπληήξεζε ησλ ζηξαηησηώλ... Οη θαηώηεξνη
θαπεηάληνη είλαη ζηηο δηαηαγέο ηνπ Σηνλάξε, εηζπξάηηνπλ ν θαζέλαο εηζθνξέο από ηξεηο
ή ηέζζεξηο νηθνγέλεηεο, θαη ν θαζέλαο δηνηθεί νξηζκέλνλ αξηζκό αλδξώλ. Οη ηαθηηθνί
ζηξαηηώηεο ηνπ Σηνλάξε θηάλνπλ ηνπο ηεηξαθόζηνπο. Μπνξνύζε όκσο λα ζπγθεληξώζεη
άιιεο ηξεηο ρηιηάδεο από ηνπο ρσξηθνύο ηνπ. Οη ζηξαηηώηεο πιεξώλνληαη κόλν ηξεηο
κήλεο ην ρξόλν· ε πξώηε θαηεγνξία παίξλεη είθνζη πηάζηξα ην κήλα, ε δεύηεξε
δεθαπέληε θαη ε ηξίηε δώδεθα. Ενπλ θαιά· ηξώλε δπν θνξέο ηελ εκέξα, θξέαο θαη
ςσκί, πνπ ηα παίξλνπλ από ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ ζπηηηώλ όπνπ θαηνηθνύλ. Ο θαπεηάληνο
ηνπο πξνκεζεύεη πνιεκνθόδηα θαη δέξκαηα γηα ηα ππνδήκαηά ηνπο, αιιά ηα όπια θαη ηα
ξνύρα ηνπο ηα βξίζθνπλ κόλνη ηνπο. Γελ ππόθεηληαη ζε θαλελόο είδνπο ζηξαηησηηθή
πεηζαξρία ή πνηλή, θαη κπνξνύλ λα εγθαηαιείςνπλ ηνλ αξρεγό ηνπο όπνηε ζέινπλ... Σε
θάζε ρσξηό ππάξρεη έλαο πξνεζηόο. Οη πξνεζηνί απηνί βξίζθνληαη ππό ηνλ έιεγρν ησλ
θαπεηάλησλ, πνπ είλαη νη εγεκόλεο ηεο ρώξαο».
J. A. Petropulos, Πνιηηηθή θαη Σπγθξόηεζε Κξάηνπο, 68-69.