1. ΙΟΤΔΑΙ΢ΜΟ΢
Δξγαζία ζην κάζεκα ησλ ζξεζθεπηηθψλ
Σεο Υξπζνβαιάληνπ Βπζνχιθα

2.  Ο Ιοσδαϊζμός είλαη ε παξαδνζηαθή ζξεζθεία
ησλ Δβξαίσλ αλά ηνλ θφζκν κε πεξίπνπ 15
εθαηνκκχξηα πηζηνχο. Δίλαη κνλνζετζηηθή
ζξεζθεία θαη κία απφ ηηο αξραηφηεξεο
ζξεζθείεο. Οη αμίεο θαη ε ηζηνξία ηνπ
εβξατθνχ ιανχ ζπληζηνχλ κείδνλ ζεκέιην ησλ
άιισλ Αβξαακηθψλ ζξεζθεηψλ φπσο είλαη ν
Υξηζηηαληζκφο, ν Ηζιακηζκφο, θαη ε Πίζηε
Μπαράη. Σν Ηζξαήι είλαη ην κνλαδηθφ θξάηνο
φπνπ νη Δβξαίνη απνηεινχλ ηελ πιεηνςεθία
ηνπ πιεζπζκνχ.

3. ΢ΤΝΣΟΜΗ Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
 Ζ ηζηνξία ηνπ Ηνπδατζκνχ ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξηο κεγάιεο
πεξηφδνπο:
 - Πεξίνδνο ηεο Βηβιηθήο παξάδνζεο, ε νπνία ρσξίδεηαη ζε
επηά θχθινπο: ηνλ θχθιν ησλ παηξηαξρψλ (Αβξαάκ, Ηζαάθ
θαη Ηαθψβ), ηνλ θχθιν ηνπ Μσπζή θαη ηεο ίδξπζεο ηεο
Καλαάλ, ηνλ θχθιν ηεο εγθαζίδξπζεο ηεο κνλαξρίαο (΢ανχι,
Γαβίδ, ΢νινκψληαο), ηνλ θχθιν ηεο δηαίξεζεο ζε δχν
βαζίιεηα (Ηζξαήι θαη Ηνπδαία), ηνλ θχθιν ησλ πξνθεηψλ
(Ζζαΐαο, Ηεξεκίαο, Ζιίαο, Ηεδεθηήι) θαη ηεο ξχζκηζεο ηεο
ιαηξείαο, ηνλ θχθιν ηεο εμνξίαο (εγθαηάζηαζε ζηε
Βαβπιψλα κεηά ηελ θαηάξξεπζε ησλ δχν βαζηιείσλ) θαη ηνλ
θχθιν ηεο επηζηξνθήο ζην Ηζξαήι θαη ηεο παιηλφξζσζεο.
 - Διιεληζηηθή πεξίνδνο, πνπ πεξηιακβάλεη κηα Διιεληθή
(332-63 π.Υ.) θαη κηα Ρσκατθή πεξίνδν (63 π.Υ.-135 κ.Υ.)
 - Πεξίνδνο ηεο Ραβηληθήο παξάδνζεο, ζηε δηάξθεηα ηεο
νπνίαο παξαρσξείηαη κηα θπξίαξρε ζέζε ζηνπο ξαβίλνπο,
ηνπο αξκφδηνπο δειαδή εξκελεπηέο ζε ζέκαηα Σαικνχδ.
 - Νεφηεξε θαη ζχγρξνλε πεξίνδνο.

4. ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΙ ΠΑΣΡΙΑΡΦΕ΢ (19Ο΢ Π.Φ.)
 Σν βηβιίν ηεο Γέλεζεο μεθηλά κε έλαλ κνλαδηθφ, παληνδχλακνο Θεφ λα δεκηνπξγεί
ηνλ θφζκν απφ ην ράνο ζε έμη εκέξεο (πεξηφδνπο). Ζ Γέλεζε ζπλερίδεη κε ηελ
εμηζηφξεζε ηεο αξραίαο ηζηνξίαο ζηελ νπνία ε αλζξσπφηεηα γίλεηαη
επαλεηιεκκέλα απνκαθξχλεηαη απφ ηηο αξρέο ηνπ Γεκηνπξγνχ θαη βπζίδεηαη ζ ηελ
αλεζηθφηεηα, έσο φηνπ Απηφο θαηαζηξέθεη ηε γε κε έλαλ θαηαθιπζκφ λεξνχ. Ο
Θεφο θάλεη ζηε ζπλέρεηα κηα δηαζήθε κε ηνλ Νψε, ηνλ άλζξσπν πνπ ζψζεθε
απφ ηνλ θαηαθιπζκφ, πσο πνηέ δελ ζα θαηαζηξέςεη ηε γε θαη πάιη.
Σν ηδηαίηεξν Δβξατθφ ζηνηρείν ηεο Βηβιηθήο ηζηνξίαο μεθηλά κε ηνλ Αβξαάκ, ν
νπνίνο ζεσξείηαη ν ηδξπηήο ηεο εβξατθήο ζξεζθείαο. Δίλαη απηφο πνπ θαιείηαη
απφ ηνλ Θεφ, λα ζπλάςεη κία ηδηαίηεξε ζρέζε, απφ ηελ νπνία ζα πξνέιζεη έλα
ιαφο αθηεξσκέλνο ζε Απηνλ.
΢χκθσλα κε εληνιή ηνπ Θενχ, ν Αβξαάκ κεηαλάζηεπζε ζηελ πεξηνρή ηεο
Υαλαάλ, πνπ είλαη πεξίπνπ ζηα φξηα ηνπ ζχγρξνλνπ Ηζξαήι θαη Ληβάλνπ, πεξί
ηνλ 19ν αηψλα π.Υ..Ο γηνο ηνπ Αβξάκ, ν Ηζαάθ, θαη ν γηνο ηνπ Ηζαάθ, ν Ηαθψβ (ν
νπνίνο κεηνλνκάζηεθε ζε Ηζξαήι, πνπ ζεκαίλεη «Ηζρπξφο κε ηνλ Θεφ»),
απνηεινχλ ηνπο παηξηάξρεο ηνπ ιανχ Ηζξαήι.
Ζ ζξεζθεία ησλ παηξηαξρψλ ήηαλ απιή, θαη εζηηαδφηαλ ζηε ζπκθσλία κεηαμχ ηνπ
Αβξαάκ θαη ηνπ Θενχ, πνπ σο φξνπο πεξηιάκβαλε θάπνηνπο βαζηθνχο λφκνπο
εζηθήο. Οη ζξεζθεπηηθέο πξαθηηθέο ηνπο απνηεινχληαλ απφ ηε ζπζία δψσλ θαη
ηελ πξνζεπρή ζε έλα ηεξφ βσκφ, πνπ έζηελαλ κε πέηξεο. Ζ πεξηηνκή ήηαλ ην
θαζνξηζηηθφ ζήκα ηεο ζξεζθεπηηθήο νηθνγέλεηαο, ζεκάδη πάλσ ζην ζψκα, θαη
κάιηζηα πάλσ ζην φξγαλν πνπ γελλνχζε, φηη είραλ κία δηαζήθε κε ηνλ Θεφ. Ζ
εζραηνινγία ηεο ζξεζθείαο απηήο ήηαλ πνιή απιή, ήηαλ ε ππφζρεζε ηεο γεο, θαη
πνιιψλ απνγφλσλ, πνπ ζα δνχζαλ κέζα ζηελ αηκφζθαηξα ηεο Θετθήο επινγίαο
θαη παξνπζίαο.

5. ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΙΓΤΠΣΟ ΢ΣΟ ΢ΙΝΑ: Ο ΜΩΤ΢Η΢ ΚΑΙ Η
ΔΙΑΘΗΚΗ
 ΢χκθσλα κε ηε Γέλεζε, κηα πείλα πξνθάιεζε ηηο Δβξατθέο
θπιέο λα κεηαλαζηεχζνπλ ζηελ Αίγππην, φπνπ έγηλαλ
ζθιάβνη επί 4 αηψλεο, απφ φπνπ ηειηθά βγήθαλ ππφ ηελ
εγεζία ηνπ Μσπζή, πεξί ηνλ 14ν αηψλα π.Υ. θαη επέζηξεςαλ
ζηελ Υαλαάλ. Απηή ήηαλ ε Έμνδνο.
΢ην Όξνο ΢ηλά, ν Θεφο δεκηνχξγεζε ην έζλνο ηνπ Ηζξαήι,
θαη ηνπο έδσζε ηνπο φξνπο ηεο δηαζήθεο ηνπ καδί ηνπο.
Απηφο δνθίκαζε ηνπο Ηζξαειίηεο επί 40 ρξφληα ζηελ έξεκν
πξηλ ηνπο νδεγήζεη ζηε Υαλαάλ, ηε γε πνπ ππνζρέζεθε
ζηνλ Αβξαάκ. Κεληξηθφ ξφιν ζε φια απηά ηα γεγνλφηα έρεη ν
Μσπζήο.
Απηή ε γεληθή αθνινπζία ησλ γεγνλφησλ είλαη απνδεθηή απφ
ηνπο πεξηζζφηεξνπο κειεηεηέο, σο ηζηνξηθά αμηφπηζηε. Ζ
δηαζήθε απαηηεί απνθιεηζηηθή πίζηε πξνο ηνλ Κχξην
(Γηαρβέ), πνπ ηνπο έζσζε απφ ηε δνπιεία ζηελ Αίγππην. Ζ
ιαηξεία άιισλ ζεψλ, ε ιαηξεία ησλ εηδψισλ, θαη νη καγηθέο
πξαθηηθέο απαγνξεχνληαη. Οη ηειεηέο θαη γηνξηέο
δεκηνπξγήζεθαλ γηα λα ζπκίδνπλ ηε ζπλερή θξνληίδα ηνπ
Θενχ γηα ην ιαφ Σνπ.

6. ΑΝΣΙ΢ΗΜΙΣΙ΢ΜΟ΢ ΚΑΙ ΟΛΟΚΑΤΣΩΜΑ
 Ο θνζκηθφο (κε ζξεζθεπηηθφο) αληηζεκηηηζκφο ήηαλ θάηη ην πνιχ θνηλφ
ζηελ Δπξψπε ηε δεθαεηία ηνπ 1920 θαη ηνπ 1930. Ο Υίηιεξ έγξαςε ην
1925 ην βηβιίν ηνπ Mein Kampf, πνπ ήηαλ γέλλεκα απηήο ηεο
λννηξνπίαο πνπ πξνυπήξρε, αιιά ηαπηφρξνλα πξφζζεζε θαη κία
βηαηφηεηα θαη ζθιεξφηεηα πνπ έιεηπε απφ ηελ επξσπατθή θνηλσλία.
Απηνχ ηνπ είδνπο ν βάλαπζνο αληηζεκηηηζκφο έγηλε πνιχ δεκνθηιήο ζηε
Γεξκαλία, απφ ηε ζηηγκή πνπ ν Υίηιεξ απέθηεζε πνιηηηθή δχλακε.
Σελ 1ε Απξηιίνπ ηνπ 1933 ε πξφζθαηα εθιεγκέλε θπβέξλεζε ησλ Ναδί,
νξγάλσζε έλα κνλνήκεξν κπντθνηάδ φισλ ησλ εβξατθψλ επηρεηξήζεσλ
ζηε Γεξκαλία. Απηά ήηαλ ηα πξψηα κέηξα ελλαηίνλ ησλ Δβξαίσλ, πνπ
αθνινπζήζεθαλ απφ άιια πνιχ ρεηξφηεξα, φπσο ηε δεκηνπξγία γθέηην
ζηηο πφιεηο πνπ νη Ναδί θαηέθηεζαλ, πνπ ήηαλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα
θπιαθέο κέζα ζηηο νπνίεο πνιινί Δβξαίνη πέζαλαλ απφ πείλα θαη
αξξψζηηεο.
Σνλ Γεθέκβξην ηνπ 1941, ν Υίηιεξ απνθάζηζε ηειηθά λα εμνληψζεη ηνπο
Δβξαίνπο. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1942, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηάζθεςεο ζην
Wannsee, αξθεηέο Ναδί εγέηεο ζπδήηεζαλ ηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο "Σειηθήο
Λχζεο ηνπ Δβξατθνχ δεηήκαηνο". ΢ε εθαξκνγή ηεο «Σειηθήο Λχζεο», νη
Ναδί άξρηζαλ λα απειαχλνπλ ζπζηεκαηηθά Δβξατθνχο πιεζπζκνχο απφ
ηα γθέηην θαη φια ηα θαηερφκελα εδάθε γηα ηα επηά ζηξαηφπεδα
εμφλησζεο, φπνπ ηνπο πεξίκελε ν ζαλάηνο.

7. ΟΙ ΡΑΒΙΝΟΙ
 Οη Ραββίλνη ζηνλ Ηνπδατζκφ πξνήιζαλ απφ ην θίλεκα
ησλ Φαξηζαίσλ, θαη αλέιαβαλ ηελ πλεπκαηηθή θαη
λνκνζεηηθή εμνπζία ησλ Δβξαίσλ ην 70 κ.Υ. Οη
Ραββίλνη πξνζπάζεζαλ λα επαλεξκελεχζνπλ ηηο
εβξατθέο έλλνηεο θαη ζξεζθεπηηθέο πξαθηηθέο, ιφγσ
απνπζίαο ηνπ Νανχ θαη ηνπ ηεξαηείνπ, θαη ιφγσ ησλ
λέσλ αλαγθψλ ηνπ εβξατθνχ ιανχ ζηελ εμνξία. Δθηφο
απφ θάπνηεο κηθξέο θηλήζεηο ζην πεξηζψξην, ν
Ραββηληθφο Ηνπδατζκφο απνηέιεζε ηελ θπξίαξρε κνξθή
ηεο εβξατθήο ζξεζθείαο γηα ζρεδφλ 19 αηψλεο, θαη
εμαθνινπζεί κέρξη ζήκεξα. Ο Ραββηληθφο Ηνπδατζκφο
παξήγαγε ην Σαικνχδ, ηα Mηληξάο, ηνλ κπζηηθηζκφ ηεο
Κακπαιά, θαζψο θαη ηηο κεγάιεο κνξθέο ηεο
Μεζαησληθήο Δβξατθήο θηινζνθίαο.

8. ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΟΤ ΙΟΤΔΑΪ΢ΜΟΤ
 Μεηά ην 70 κ.Υ, ε πξνζθνξά ζπζηψλ έγηλε αδχλαηε, θαη έηζη ην ηεξαηείν αρξεζηεχζεθε, κε απνηέιεζκα ε
εβξατθή ζξεζθεπηηθή δσή λα ζηξαθεί ζηηο θαηά ηφπνπο ΢πλαγσγέο φπνπ γίλνληαλ πξνζεπρή θαη θπξίσο
κειέηε θαη δηδαζθαιία ηεο Σνξά θαη ησλ άιισλ ηεξψλ θεηκέλσλ. Υαξαθηεξηζηηθέο επηινγέο
απνζπαζκάησλ απφ ηελ Σνξά θαη ηνπο Πξνθήηεο δηαβάδνληαη ζηε ΢πλαγσγή αξθεηέο θνξέο ηελ
εβδνκάδα.

TANAK
Σν βαζηθφ ηεξφ θείκελν είλαη ε Σαλάθ, ε Xξηζηηαληθή Παιαηά Γηαζήθε, θαη ην φλνκα ΣαΝάΚ απνηειεί
αθξσλχκην ησλ: Σνξά, Νεβητκ, Κεηνπβίκ (Νφκνο, Πξνθήηεο, Αγηφγξαθα).
Ζ Σαλάθ δελ αλαθέξεηαη σο «Παιαηά Γηαζήθε» ζην πιαίζην ηνπ Ηνπδατζκνχ, αιιά απνθαιείηαη απφ ηνπο
ιφγηνπο «Δβξατθή Βίβινο» ή «Δβξατθέο Γξαθέο».
Πεξηιακβάλεη ζπλνιηθά 39 βηβιία:
 5 βιβλία ηης Σορά
Αλ θαη ε ιέμε "Σνξά" κεξηθέο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δειψζεη ην ζχλνιν ηεο Tαλάθ ή αθφκα θαη
νιφθιεξν ην ζψκα ησλ εβξατθψλ θεηκέλσλ, θπξίσο αλαθέξεηαη ζηα πέληε πξψηα βηβιία ηεο Σαλάθ. Σα
βηβιία απηά είλαη επίζεο γλσζηά σο ηα πέληε βηβιία ηνπ Μσπζή ή Πεληάηεπρνο.
΢ηελ ειιεληθή γιψζζα ηα νλφκαηα γηα ηα βηβιία ηεο Σνξά πεξηγξάθνπλ ην γεληθφ ζέκα ηνπο, ελψ ηα
Δβξατθά νλφκαηα ησλ βηβιίσλ ηεο Σνξά ιακβάλνληαη απφ ηελ πξψηε ιέμε ηνπ θάζε βηβιίνπ:
• Γέλεζε - Μπεξεζίη («Δλ αξρή»)
• Έμνδνο - ΢εκφη («Ολφκαηα»)
• Λεπηηηθφ - Βαγηθξά («Καη είπε")
• Αξηζκνί - ΜπαΜηληκπάξ ("΢ηελ Έξεκν")
• Γεπηεξνλφκην («δεχηεξνο λφκνο») - Νηεβαξίκ ("Λφγνη")
Οη θχιηλδξνη ησλ πεξγακελψλ ηεο Σνξά (΢έθεξ Σνξά) είλαη ην πην ζεκαληηθφ αληηθείκελν ζε κηα
΢πλαγσγή. ΢ήκεξα, ηκήκαηα ηεο Σνξά (παξαζηγηφη) δηαβάδνληαη ζηε ΢πλαγσγή θάζε Γεπηέξα, Πέκπηε,
΢άββαην θαη αξγίεο.
• 21 βιβλία ηων Προθηηών

• 13 βιβλία Αγιογράθων (Φαικνί, Αζκα Αζκάησλ, ΢νθηνινγηθά)

9. ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΟΤ ΙΟΤΔΑΪ΢ΜΟΤ
TAΛΜΟΤΔ
 Έλα άιιν ζεκαληηθφ εβξατθφ θείκελν είλαη ην Σαικνχδ, κηα ζπιινγή απφ ξαββηληθά γξαπηά πνπ εξκελεχνπλ, θαη
εμεγνχλ ηελ εθαξκνγή ηεο Σνξά. Σν Σαικνχδ απνηειείηαη απφ δχν κέξε: ηε Mηζλά θαη ηε Γθεκαξά. Ζ Μηζλά είλαη
ξαββηληθά ζρφιηα ζηελ Σνξά θαη ε Γθεκαξά είλαη ξαββηληθά ζρφιηα ζηε Μηζλά.
 Μιζνά
Ζ Μηζλά είλαη νξγαλσκέλε σο έλα βηβιίν Νφκνπ, θαη απνηειείηαη απφ δηθαζηηθέο απνθάζεηο θαη δηδαζθαιίεο απφ
ξαββίλνπο ηνπ 1νπ-3νπ αηψλα κ.Υ. θαη ρσξίδεηαη ζε έμη ηνκείο, θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο πξαγκαηεχεηαη κηα
δηαθνξεηηθή πηπρή ηεο εβξατθήο δσήο:
1. Zεξατκ (΢πφξνη) – επινγίεο (πξνζεπρέο), δέθαηα, πξνζθνξέο ζην Ναφ, γεσξγία
2. Mνέλη ("Γηνξηέο») – ΢άββαην, θαη Γηνξηέο Αγίσλ Ζκεξψλ
3. Ναζίκ («Γπλαίθεο») - γάκνο θαη δηαδχγην
4. Nεδηθίλ ("Βιάβεο") - εηδσινιαηξία, ζέκαηα αζηηθνχ δηθαίνπ, θαη νη Πηξθέ Αβφη
5. Kνληαζίκ ("Άγηα") - ζχζηεκα ζπζηψλ ζην Ναφ, δηαηηεηηθνί λφκνη
6. Tνρνξφη («Καζαξφηεηα») - ηειεηνπξγηθή θαζαξφηεηα θαη πξνζκίμεηο
 Γκεμαρά
Ζ Γθεκαξά ("Οινθιήξσζε") είλαη θπξίσο έλα ζρφιην γηα ηε Μηζλά. Όπσο θαη ε Μηζζλά πεξηέρεη ζέκαηα ηεο εβξατθνχ
δηθαίνπ (Υαιαθά), αιιά πεξηιακβάλεη επίζεο ηζηνξίεο, ζξχινπο, θαη θεξχγκαηα (Aγθαληά).
MΙΝΣΡΑ΢
Μηα ηξίηε νκάδα ηεο εβξατθήο ινγνηερλίαο είλαη ηα Mηληξάο, ηα νπνίν είλαη έλα κεγάιν ζψκα ξαββηληθνχ πιηθνχ πνπ
πξνέξρεηαη απφ θεξχγκαηα.Με ηνπο ζξχινπο, ηηο παξαβνιέο ηνπ, θαη ηηο ηδέεο, ηα Μηληξάο είλαη πην πξνζηηά ζηνλ
κέζν άλζξσπν απφ ην Σαικνχδ. Μεξηθά Μηληξαζίκ (ζρφιηα) επηδηψθνπλ λα θαιχςνπλ ηα θελά ησλ αθεγήζεσλ ηεο
Σνξά, φπσο ην δηάζεκν κηληξάο πνπ αθεγείηαη ηελ ηζηνξία ηνπ Αβξαάκ πνπ απέξξηςε ηνλ πνιπζετζκφ ηνπ παηέξα ηνπ
θαη ηελ εηδσινιαηξία, ή ηνπ πεηξαζκνχ-ζπλνκηιίαο ηνπ κε ηνλ Γηάβνιν φηαλ πήγαηλε λα ζπζηάζεη ηνλ Ηζαάθ.
 ZΟΥΑΡ
 Σν ΢έθεξ-ρα-Ενράξ (Βηβιίν ηεο Λακπξφηεηαο) είλαη ην θεληξηθφ θείκελν ηεο Κακπαιά, ηνπ κπζηηθηζηηθνχ θιάδνπ ηνπ
Ηνπδατζκνχ.Δίλαη γξακκέλν ζηα Αξακατθά θαη δνκεκέλν σο κία ζπιινγή ζρνιίσλ πάλσ ζηελ Σνξά, αιιά ην ζέκα ηνπ
είλαη ηδηαίηεξν θαη βαζηά κπζηηθηζηηθφ. Αλαθαιχπηεη ζηελ Σνξά κπζηηθνχο θψδηθεο θαη θιεηδηά πνπ νδεγνχλ φρη κφλν ζηε
γλψζε ηνπ Θενχ, αιιά θαη ζηελ άκεζε θνηλσλία κε ηε θχζε ηνπ Θενχ. Σν λα δηαβάδεη ν πηζηφο ηελ Σνξά κε ηελ
θαηάιιειε κπζηηθηζηηθή θαηαλφεζε είλαη ζαλ λα αιιειεπηδξά κε ηε Θετθή ζνθία θαη ελέξγεηα .

10. Η ΙΟΤΔΑΪΚΉ ΠΙ΢ΣΗ
 Ζ Ηνπδατθή πίζηε εθθξάδεηαη ζε 13 άξζξα:
 - Πίζηε ζηελ χπαξμε ηνπ Θενχ.
 - Πίζηε ζηε κνλαδηθφηεηα ηνπ Θενχ.
 - Πίζηε ζην άπιν ηνπ Θενχ.
 - Πίζηε ζηελ αησληφηεηα ηνπ Θενχ.
 - Πίζηε ζηε ιαηξεία ηνπ Θενχ θαη κφλν.
 - Πίζηε ζηελ παληνγλσζία ηνπ Θενχ.
 - Πίζηε ζηνπο πξνθήηεο.
 - Πίζηε ζηελ απνθάιπςε ηεο Σνξά.
 - Πίζηε ζηελ αλσηεξφηεηα ηνπ Μσπζή έλαληη ησλ
άιισλ πξνθεηψλ.
 - Πίζηε ζηελ αληακνηβή θαη ηελ ηηκσξία.
 - Πίζηε ζηε κε δπλαηφηεηα αιιαγήο ηεο Σνξά.
 - Πίζηε ζηελ έιεπζε ηνπ Μεζζία.
 - Πίζηε ζηελ αλάζηαζε ησλ λεθξψλ.

11.  Ο Ηνπδατζκφο θαζνδεγεί ηνπο αθνινχζνπο ηνπ ηφζν ζηηο πξάμεηο φζν
θαη ζηα πηζηεχσ, θαη έρεη πεξηγξαθεί φρη κφλν σο ζξεζθεία αιιά σο
ηξφπνο δσήο, πξάγκα πνπ θαζηζηά δχζθνιν ηνλ δηαρσξηζκφ κεηαμχ
ηνπ Ηνπδατζκνχ, ηεο εβξατθήο θνπιηνχξαο θαη ηεο εβξατθήο εζληθήο
θαηαγσγήο. Γεληθά, έλαο ζχγρξνλνο δηαρσξηζκφο είλαη ν εμήο: α)
Άηνκα πνπ αθνινπζνχλ ηνλ Ηνπδατζκφ θαη έρνπλ εβξατθφ εζληθφ
ππφβαζξν (θάπνηεο θνξέο ζπκπεξηιακβάλνληαη άηνκα πνπ δελ έρνπλ
απζηεξή γελεαινγηθή ζρέζε κέζσ κεηέξαο), β) άηνκα πνπ δελ έρνπλ
Δβξαίνπο γνλείο αιιά αζπάζηεθαλ ηνλ Ηνπδατζκφ θαη γ) εθείλνη νη
Δβξαίνη πνπ, αλ θαη δελ αθνινπζνχλ ηνλ Ηνπδατζκφ σο ζξεζθεία,
απηνπξνζδηνξίδνληαη σο Δβξαίνη ιφγσ ηεο νηθνγελεηαθήο θαηαγσγήο
θαη ηεο πξνζσπηθήο πνιηηηζηηθήο θαη ηζηνξηθήο ηαχηηζήο ηνπο κε ηνλ
εβξατθφ ιαφ.
 Καηά ηελ Ηνπδατζκν, Δβξαίνο είλαη φπνηνο έρεη Δβξαία κεηέξα. Ζ
ζξεζθεία ηνπ παηέξα δελ παίδεη ξφιν. Μπνξεί θαη θάπνηνο απφ μέλε
κεηέξα λα αζπαζηεί ηνλ Ηνπδατζκφ, νθείιεη φκσο λα αθνινπζήζεη κηα
δηαδηθαζία θαηήρεζεο, ε νπνία δηαξθεί ζπλήζσο πάλσ απφ έλα
ρξφλν. Οη Δβξαίνη, ζεσξψληαο ηνλ εαπηφ ηνπο "εθιεθηφ ιαφ ηνπ
Θενχ", νπδέπνηε επεδίσμαλ λα δηαδψζνπλ ηε ζξεζθεία ηνπο ζε
άιινπο ιανχο θαη λα πξνζειπηίζνπλ.

12. ΣΕΛΕΣΕ΢ ΚΑΙ ΓΙΟΡΣΕ΢
Ο Ηνπδατζκφο έρεη δχν ηειεηέο κχεζεο:
ηελ πεξηηνκή ηνπ αγνξηνχ ηελ φγδνε κέξα κεηά ηε γέλλεζε
ηνπ θαη ηε Μπάξ Μηηζβά (ηειεηή εηζφδνπ ζηελ ειηθία
άζθεζεο ησλ ζξεζθεπηηθψλ θαζεθφλησλ) ζηε δηάξθεηα ηνπ
13νπ έηνπο ηεο ειηθίαο ελφο παηδηνχ.
Γχν επίζεκεο γηνξηέο, ε Ρνο ρα ΢αλά (Πξσηνρξνληά) θαη ην
Γηνκ Κηππνχξ (ε εκέξα ηεο εμηιέσζεο), ηξείο
πξνζθπλεκαηηθέο γηνξηέο (ην Πεζάρ ή Πάζρα, ην
΢αβνπφη-γηνξηή ηεο παξάδνζεο ηεο Σνξά-θαη ην ΢νπθφη-
γηνξηή ησλ ζθελψλ) θαη δχν ειάζζνλεο γηνξηέο (ε
Υαλνπθά θαη ην Πνπξίκ) ξπζκίδνπλ ην Δβξατθφ έηνο. Ζ
έβδνκε εκέξα ηεο εβδνκάδαο (΢ακπάη) είλαη αθηεξσκέλε
ζηελ αλάπαπζε, ηελ πξνζεπρή θαη ηε κειέηε. Κάζε
ζξεζθεπφκελνο Δβξαίνο πξνζεχρεηαη κφλνο ή απφ θνηλνχ
ηξείο θνξέο ηελ εκέξα.

13. ΓΙΟΡΣΕ΢ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
 ΠΔΡΗΣΟΜΖ
Ζ Σνξά απαηηεί ηελ πεξηηνκή ηνπ αγνξηνχ ηελ φγδνε
κέξα απφ ηε γέλλεζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη λέεο
γεληέο επηθπξψλνπλ ηελ ζπκθσλία πνπ ζχλεςε ν
Θεφο κε ηνλ Αβξαάκ θαη ηνλ εβξατθφ ιαφ. Ζ πεξηηνκή
δελ γίλεηαη απφ γηαηξφ αιιά απφ απφ ηνλ κνέι, πνπ
είλαη ηειεηνπξγηθφο ρεηξνχξγνο πεξηηνκήο.
 ΜΠΑΡ ΜΗΣ΢ΒΑ
Όηαλ έλαο εβξαίνο θηάλεη ηελ ειηθία ησλ 13 εηψλ (ε
παξαδνζηαθή ειηθία ηεο ζξεζθεπηηθήο ελειηθίσζεο),
έρεη ηελ ππνρξέσζε λα ηεξεί φιεο ηηο εληνιέο ηεο
Σφξα. Καιείηαη ζηελ αλάγλσζε ηεο Σφξα ζηε
ζπλαγσγή θαη θνξάεη ην ηεθιίλ.

14. ΓΙΟΡΣΕ΢ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
 ΓΑΜΟ΢
Καηά ηνλ Ηνπδατζκφ φινη πξέπεη λα παληξεχνληαη θαη ηδηαηηέξα νη
Ραβίλνη. Σν θαζήθνλ γηα ηε δεκηνπξγία νηθνγέλεηαο εθθξάδεηαη ζηελ
πξψηε εληνιή ηεο βίβινπ, «Απμάλεζζε θαη πιεζχλεζζε», φπνπ ε
δηαηψληζε ηνπ είδνπο γίλεηαη ε πξψηε επζχλε πνπ ηνπο αλαζέηεη ν
Θεφο. Ζ Κεηνπκπά είλαη έλα έγγξαθν πνπ ε εβξαία λχθε είλαη
ππνρξεσκέλε λα παξνπζηάζεη ζην γάκν ηεο. Δθεί αλαγξάθνληαη νη
βαζηθέο ππνρξεψζεηο πνπ ν γακπξφο αλαιακβάλεη απέλαληί ηεο.
Ζ παιαηφηεξε ρξνλνινγείηαη ζηνλ 5ν αη. π.Υ. ΢ην ηέινο ηεο ηειεηήο
ζπάλε θάπνην γπάιηλν αληηθείκελν (ζπλήζσο πνηήξη). Ζ
πξνέιεπζε απηνχ ηνπ εζίκνπ είλαη άγλσζηε.
 ΣΑΦΖ
Ο Δβξαίνο λεθξφο πξέπεη λα ζάβεηαη ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ κεηά ην
ζάλαηφ ηνπ. Σν ζψκα ηνπ λεθξνχ πξέπεη λα είλαη ληπκέλν ζηα
ιεπθά. Ζ ηαξίρεπζε θαη ε απνηέθξσζε ησλ λεθξψλ
απαγνξεχνληαη. ΢χκθσλα κε ηνπο Δβξαίνπο, ν νξγαληζκφο πξέπεη
λα κέλεη κέζα ζηε γε.

15. ΓΙΟΡΣΕ΢ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
 ΥΑΝΟΤΚΑ
Σν Υαλνπθά, ε Γηνξηή ησλ Φψησλ γηνξηάδεηαη θάζε ρξφλν ζηηο
25 ηνπ Δβξατθνχ κήλα Κηζιέβ (Ννέκβξηνο- Γεθέκβξηνο) θαη
δηαξθεί νθηψ εκέξεο. ΢ην ζπίηη, αλάβνπλε ηελ Υαλνπθηγηά
φηαλ πέζεη ε λχρηα. Απηφ ζπκβνιίδεη ηελ ζέιεζή ηνπο λα
θσηίζνπλ ην ζθνηάδη πνπ ππάξρεη ζηνλ θφζκν. Οια ηα κέιε
θάζε Δβξατθήο νηθνγέλεηαο πξέπεη λα είλαη παξφληα ζην
άλακκα ηεο Υαλνπθηγηά, ε νπνία πξέπεη λα ηνπνζεηείηαη ή
κπξνζηά απφ έλα παξάζπξν ή δίπια ζηελ είζνδν ηνπ
ζπηηηνχ έηζη ψζηε λα είλαη νξαηή απφ ην δξφκν.

16. ΓΙΟΡΣΕ΢ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
 ΠΔ΢ΑΥ
Σν Πέζαρ αξρίδεη ηελ 15ε εκέξα ηνπ εβξατθνχ κήλα Νηζζάλ
(Απξίιηνο – Μάξηηνο) θαη δηαξθεί νθηψ εκέξεο. Ζ ιέμε «πέζαρ»
ζεκαίλεη «πξνζπεξλψ» θαη αλαθέξεηαη ζην πέξαζκα ηνπ Θενχ
πάλσ απφ ηα ζπίηηα ησλ Δβξαίσλ ,φηαλ ζαλάησζε φια ηα
πξσηφηνθα παηδία ησλ Αηγππηίσλ. Ζ γηνξηή απηή είλαη γλσζηή κε
ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο νλνκαζίεο. Αιιηψο νλνκάδεηαη ε Γηνξηή ηεο
Άλνημεο (Υαγθ Υααβίβ), θαζψο ζπκπίπηεη πάληα κε ηελ Άλνημε
ζην Βφξεην εκηζθαίξην . Άιιε νλνκαζηά είλαη (Εκαλ Υεξνπηέλνπ),
ε Δπνρή ηεο Απειεπζέξσζεο , θαζψο φιε ε ηζηνξία
πεξηζηξέθεηαη γχξσ απφ ην πέξαζκα ηνπ εβξατθνχ ιανχ απφ ηελ
ζθιαβηά ζηελ ειεπζεξία.
 ΓΗΟΜ- ΚΗΠΟΤΡ
Ζκέξα ηνπ Δμηιαζκνχ, είλαη εκέξα ζθέςεο, πξνζεπρήο θαη λεζηείαο.
Σν Γηφκ-Κηπνχξ ηνπο εμηιεψλεη γηα ακαξηήκαηα κφλν απέλαληη ζην
Θεφ θαη φρη γηα ηηο άζρεκεο πξάμεηο ηνπο απέλαληη ζηνπο
ζπλαλζξψπνπο. Γη' απηφ θαη πξηλ ην Γηφκ-Κηπνχξ, λα δεηάλε
ζπγγλψκε θαη ζπγρψξεζε απφ ζπγγελείο, θίινπο θαη γλσζηνχο,
πξηλ θιεζνχλ λα δεηήζνπλ ηελ ζπγγλψκε ηνπ ίδηνπ ηνπ Θενχ.

17. ΓΙΟΡΣΕ΢ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
 Ζ ΓΗΟΡΣΖ ΣΖ΢ ΢ΚΖΝΟΠΖΓΗΑ΢
Ζ πξψηε κεγάιε εηήζηα γηνξηή, ε γηνξηή ηεο
΢θελνπεγίαο ή ησλ ΢θελψλ, γηλφηαλ ζηνλ κήλα
Δζηλείκ ή Σηζξί,πνπ αληηζηνηρεί κεηαμχ ησλ δηθψλ καο
κελψλ ΢επηέκβξην θαη Οθηψβξην. Παξαδεηγκαηηθα
αλαθεξνκαζηε ζηελ 8ε θαη ηειεπηαηα κεξα ηεο
γηνξηεο.Σελ 8ε κέξα, γηλφηαλ παλεγπξηθή
ζπγθέληξσζε ηνπ ιανχ ζηνλ λαφ, ρσξίο φκσο λα
επηηειεζζεί θάηη ηδηαίηεξν εθηφο απφ ηηο ζπζίεο.Ζ
θσηαςία είρε ζπκβνιηθφ ραξαθηήξα. Όπσο άλαβαλ
ην θσο, έηζη δεηνχζαλ λα ηνπο θσηίζεη ν Θεφο θαη
θαηά ην λέν έηνο. Καη ε έθρπζε ηνπ λεξνχ ζηε βάζε
ηνπ ζπζηαζηεξίνπ, είρε επίζεο ζπκβνιηθφ ραξαθηήξα,
λα απνζηείιεη ν Θεφο ηελ θζηλνπσξηλή βξνρή, γηα λα
γίλεη ην έδαθνο θαιιηεξγήζηκν.

18. ΢ΤΝΑΓΩΓΗ
 ΢σναγωγή, είλαη ν ηφπνο ιαηξείαο ηεο
Ηνπδατθήο ζξεζθείαο. Ο αληίζηνηρνο
εβξατθφο φξνο μπέιτ κνεσέτ ζεκαίλεη
«νίθνο ζπλέιεπζεο»

19. ΣΟ Α΢ΣΕΡΙ ΣΟΤ ΔΑΒΙΔ
 Σν αζηέξη ηνπ Γαβίδ είλαη ην πην αλαγλσξίζηκν
ζχκβνιν πνπ ζρεηίδεηαη κε ηνλ Ηνπδαηζκφ.
΢πκβνιίδεη ηελ ελφηεηα. Ζ πξνέιεπζή ηνπ είλαη
απξνζδηφξηζηε. ΢χκθσλα κε έλα κχζν, ην
ζρήκα απηφ πήξε ε αζπίδα πνπ ρξεζηκνπνίεζε
ν βαζηιηάο Γαβίδ ζε κηα κάρε, θαζψο
απνηεινχηαλ απφ δπν ηξίγσλα πνπ δελ άγγηδαλ
ην έλα ην άιιν. Απν ηε δχλακε ηεο ζπγθξνπζήο
κε ηνπο ερζξνχο, ηα δχν ηξίγσλα
ζπγρσλεχηεθαλ. Τπάξρνπλ θαη άιινη κχζνη
ζρεηηθά κε ηε θαηαγσγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ
ζπκβφινπ.

20. Δλδεηθηηθφ γηα ηελ ζξεζθεπηηθφηεηα ησλ πηζηψλ
ηνπ Ηνπδατζκνχ, είλαη φηη κεγάιν κέξνο ησλ
νλνκάησλ πνπ ηνπο δίλνληαη εκπεξηέρνπλ ηε
ιέμε ζεφο.
Παξαδείγκαηα δηαδεδνκέλσλ νλνκάησλ πνπ
έρνπλ Δβξατθέο ξίδεο:
Γαληήι: Με έθξηλε ν Θεφο
΢ακνπήι: Άθνπζαλ ηνλ Θεφ
Ραθαήι: Απηφο πνπ ηνλ ζεξάπεπζε ν Θεφο
Μηραήι: Απηφο πνπ είλαη θηηαγκέλνο ζαλ ην Θεφ
Ζιίαο: Σν φλνκα απηφ απνηειείηαη απφ δπν
ζπλζεηηθά πνπ θαη ηα δχν ζεκαίλνπλ Θεφο.

21. ΕΝΔΤΜΑ΢ΙΑ
ΣΔΦΛΗΝ (ή ηθίιιηλ)
Σα Σεθηιίλ είλαη δεξκάηηλα θνπηάθηα
πνπ πεξηέρνπλ θνκκάηηα
πεξγακελήο φπνπ πάλσ ηνπο
έρνπλ εγγξαθεί απνζπάζκαηα
απφ ηε Βίβιν. Γεξκάηηλεο
ισξίδεο είλαη δεκέλεο επάλσ
ζηα θνπηάθηα απηά. Ζ
ππνρξέσζε λα θνξάλε ηεθηιίλ
πξνέξρεηαη απφ ηε Βίβιν. Απηφ
γίλεηαη γηα λα κελ μερλάλε φηη
πξέπεη λα ππαθνχλε ζηηο
εληνιέο ηνπ Θενχ. Σα ηεθηιίλ
είλαη ζεκάδηα πίζηεο θαη
αθνζίσζεο.

22. ΕΝΔΤΜΑ΢ΙΑ
ΚΗΠΑ
Σν θηπα έηλαη έλα θάιπκκα
ηνπ θεθαιηνχ θαη ην
θνξάλε γηα λα δείμνπλ
ζεβαζκφ ζην Θεφ.
΢θνπφο ηνπ Κηπα είλαη
λα ππελζηκίδεη ζην πηζηφ
φηη ν Θεφο πάληα ηνλ
παξαθνινπζεί. Σν λα
θνξάεη θηπα θάπνηνο δελ
είλαη ππνρξεσηηθφ, είλαη
έλα έζηκν.

23. ΣΟ ΙΟΤΔΑΪΚΟ ΕΣΟ΢

24. ΙΟΤΔΑΙΚΟ ΦΕΙΡΟΓΡΑΥΟ