μια σύντομη, αλλά καίρια, παρουσίαση των πιο σημαντικών σχημάτων λόγου και εκφραστικών μέσων, που συναντώνται σε ένα λογοτεχνικό κείμενο, και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανάλυσης του
μια σύντομη, αλλά καίρια, παρουσίαση των πιο σημαντικών σχημάτων λόγου και εκφραστικών μέσων, που συναντώνται σε ένα λογοτεχνικό κείμενο, και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανάλυσης του
Το φως και οι συνδηλώσεις του στην αρχαιοελληνική ποίηση, Μαρία Πετρίδουgymzosim
Το φως και οι συνδηλώσεις του στην αρχαιοελληνική ποίηση.
Εισήγηση της Μαρίας Πετρίδου.
Επιμορφωτική Διημερίδα "Φως... περισσότερο φως!",
Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, Φεβρουάριος 2015.
a presentation of the debate to the students of Erasmus+ KA2 Accepto programme in order to prepare for participating a debate about school bullying in Spain (November-December 2015)
2. α 1-25
1-13 (α΄ προοίμιο)
• H επίκληση της Μούσας στο δύσκολο έργο της απαγγελίας (αντίληψη)
• Σύντομη αναδρομή στις συμφορές του Οδυσσέα από το τέλος του
τρωϊκού πολέμου (τα 2 πρώτα χρόνια μετά τον τρωϊκό πόλεμο)
• Η ασέβεια (ύβρις) των συντρόφους του προς το θεό Ήλιο (νέμεσις) και η
δίκαιη τιμωρία τους από τους θεούς και τη Μοίρα (τίσις)
14-25 (β΄ προοίμιο)
• Ο Οδυσσέας στο νησί της Καλυψώς (τα τελευταία 8 χρόνια)
• Η θετική στάση των θεών προς τον Οδυσσέα (το πλήρωμα του χρόνου)
• Ο άσβεστος θυμός του Ποσειδώνα για τον ήρωα
• Η απόφαση των θεών για το νόστο του Οδυσσέα εν απουσία του
Ποσειδώνα
• Έτσι η αφήγηση του έπους ξεκινά από το τέλος των περιπετειών του
Οδυσσέα κι όχι από την αρχή απόφαση να γυρίσει στην Ιθάκη
• Η τεχνική αυτή λέγεται Ιn medias res
3. α 26-108 : Στον Όλυμπο οι θεοί συζητούν
…χωρίς τον Ποσειδώνα
26-72
Δίας Αθηνά
• δίκαιη η τιμωρία της • ευσεβείς άνθρωποι
ανθρώπινης ύβρεως τιμωρούνται άδικα
παράδειγμα παράδεγμα
• Ο Αίγισθος • Ο Οδυσσέας
• σκότωσε τον Αγαμέμνονα • Περιπέτειες, ταλαιπωρία
(ύβρις) • Χωρίς να φταίει
• οι θεοί τον είχαν • Δίκαιη η αποκατάσταση για
προειδοποιήσει(νέμεσις) τον Οδυσσέα («…φλέγεται
• δολοφονήθηκε από τον η καρδιά μου…»
Ορέστη (τίσις)
4. 73-108
Δίας Αθηνά
• μόνο ο Ποσειδώνας • διπλό σχέδιο δράσης:
κατατρέχει τον Οδυσσέα α) επίσκεψη της Αθηνάς
• Πέρασε πολύς καιρός πια στην Ιθάκη - εμψύχωση
• δίκαιος ο νόστος του Τηλέμαχου για την
Οδυσσέα επιστροφή του Οδυσσέα
β) επίσκεψη του Ερμή στην
Καλυψώ - ανακοίνωση
της απόφασης των θεών
για το νόστο του
Οδυσσέα.
5. α 109-126: Η Αθηνά στην Ιθάκη…
109-114: ο ανθρωπομορφισμός Στ. 116-126: στην είσοδο του
της Αθηνάς παλατιού
μοτίβο: προετοιμασία της Η εικόνα των μνηστήρων
Αθηνάς
• Προκλητική συμπεριφορά
• σανδάλια θεσπέσια, ωραία, • σφάζουν οι ίδιοι τα ζώα σε ξένη
χρυσά (στοιχεία πολιτισμού) περιουσία
• κοντάρι βαρύ, θεόρατο, • υπηρέτες τους υπηρετούν με
στιβαρό (στοιχεία προθυμία
πολιτισμού)
• εξαναγκάζουν το Φήμιο να τους
• μεταμφιεσμένη σε πατρικό τραγουδά
φίλο του Οδυσσέα
(ενανθρώπιση)
Η εικόνα του Τηλέμαχου
• στενοχωρημένος, ανήμπορος
και απομονωμένος από τους
μνηστήρες.
6. 127-173
ο Τηλέμαχος καλωσορίζει τον ξένο (Αθηνά)
Το μοτίβο της φιλοξενίας
Ο Τηλέμαχος Στοιχείο πολιτισμού
• τρέχει να υποδεχτεί τον
ξένο πρώτη υποδοχή
• ο οικοδεσπότης (Τηλέμαχος ) με
• παραμερίζει τα χειραψία προσφωνεί τον ξένο
προβλήματά του (Αθηνά)
• του παίρνει τα πράγματα (κοντάρι)
• προσφέρει τη φιλοξενία του για να τον ξεκουράσει
διαθέτει ψυχική ευγένεια,
αρχοντιά και ευαισθησία Δεύτερη υποδοχή
• τιμητική κάθισμα για τον ξένο
• πλύσιμο
• γεύμα
• συζήτηση
• προσφορά δώρων όταν ο ξένος
φεύγει
• Στοιχεία υλικού-κοινωνικού
πολιτισμού
7. 174-360
Αθηνά(Μέντης) – Τηλέμαχος
(ενανθρώπιση)
• Ένας διάλογος κρίσιμος για την εξέλιξη
Η Αθηνά θέλει
• Να εμψυχώσει τον Τηλέμαχο
• Να τον ωθήσει σε πρωτοβουλίες
• Να προετοιμάσει το έδαφος για την επιστροφή του Οδυσσέα
8. 174-232
Τηλέμαχος : απογοητευμένος Αθηνά-ξένος
• οι μνηστήρες εν απουσία του • Είναι ο Μέντης, γιος του
Οδυσσέα σπαταλούν την Αγχιάλου, κυβερνήτης των
περιουσία του Ταφίων
• Μόνο εκείνος θα μπορούσε να • έφτασε εκεί με καράβι,
τους αντιμετωπίσει • Ασχολείται με το ανταλλακτικό
• ο Οδυσσέας είναι πια σίγουρα εμπόριο
νεκρός (επική ειρωνεία) • φίλος πατρικός του Οδυσσέα
• στερεότυπες ερωτήσεις • φήμες ότι ο Οδυσσέας
προς τον ξένο (Αθηνά) γύρισε στην Ιθάκη
• ποιος είναι; • πίστη ότι ο Οδυσσέας ζει και
• ποια είναι η πατρίδα του; σε λίγο καιρό θα επιστρέψει
• με ποιο τρόπο έφτασε ως εκεί; παρά τις δυσκολίες
• για ποιο σκοπό; (προοικονομία)
• έχει ξαναέρθει στην Ιθάκη; • Ομοιότητα του Τηλέμαχου με
τον Οδυσσέα (στροφή της
συζήτησης στον Τηλέμαχο)
9. 236-255
Τηλέμαχος: αμφιβολία, πόνος Μέντης (Αθηνά): εμψύχωση
• δεν είναι σίγουρος για την • Ο Τηλέμαχος άξιος του
ταυτότητά του(επική ειρωνεία) ονόματός του
• θα ήταν πιο ευτυχισμένος αν • Ερώτηση σχετικά με τους
ήταν γιος ενός απλού μνηστήρες και το ρόλο τους
ανθρώπου στο παλάτι
• Το θέαμά τους αποκρουστικό.
• Θα ήθελε να ζει χωρίς τον
πόνο της απουσίας του
πατέρα του (η αντίληψη για την
ευτυχισμένη ζωή ως τα βαθιά
γεράματα)
10. 256- 339
Τηλέμαχος :χάθηκε η Μέντης(Αθηνά) Ο Οδυσσέας θα γυρίσει
υστεροφημία
• ο Οδυσσέας θα δώσει τέλος σε όλα αυτά.
• κακή η μοίρα του (προοικονομία)
Οδυσσέα • οι θεοί θα βοηθήσουν τον Οδυσσέα να
• θα ήταν καλύτερο να γυρίσει τελικά στην Ιθάκη. (προοικονομία)
σκοτωθεί στην Τροία ή
στην πατρίδα του Συμβουλές προς τον Τηλέμαχο
• έτσι θα κέρδιζε την
αιώνια δόξα, και τιμές
• • Συνέλευση: οι μνηστήρες να φύγουν
Τώρα αγνοείται κι έτσι
χάνει και τη δόξα που • Ταξίδι στην Πύλο και τη Σπάρτη
άξιζε (η αντίληψη για • Υπομονή, αν ο Οδυσσέας ζει
την υστεροφημία που • Αν όχι, νεκρικές θυσίες στην Ιθάκη στη
προέρχεται από τον μνήμη του πατέρα του
ένδοξο θάνατο) • Γάμος της Πηνελόπης από το πατρικό της
• Οι μνηστήρες πιέζουν σπίτι (πολιτιστικό στοιχείο: ο γάμος)
την Πηνελόπη να •
παντρευτεί κάποιον Η εξόντωση των μνηστήρων, χρέος και
από αυτούς δόξα στον Τηλέμαχο
• σπαταλούν την • παράδειγμα οΟρέστης
περιουσία του Οδυσσέα. • αναχώρηση
11. 340-360
Τηλέμαχος νιώθει καλύτερα Μέντης(Αθηνά) : ο σκοπός
• Πρόσκληση στον ξένο να επετεύχθη
παραμείνει (λουτρό, • Υπεκφυγή
προσφορά δώρου) σύμφωνα • υπόσχεση για επόμενη
με τους κανόνες της συνάντηση (προοικονομία)
φιλοξενίας.
• Τότε ο Τηλέμαχος • Εντυπωσιακή αποχώρηση
καταλαβαίνει ότι τόσην ώρα όπως μόνο ένας θεός θα
συνομιλούσε με την Αθηνά μπορούσε (επιφάνεια)
• και αυτό τον κάνει να νιώθει
για πρώτη φορά δυνατός και
αισιόδοξος.