Σημειώσεις Οδύσσεια

1. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 4ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
4η
ενότητα: α 174-3601
στ.189-194 (συνέχεια φιλοξενίας): Βλέπουμε ότι μόνο αφού τελείωσε το τραπέζι, ο
Τηλέμαχος κάνει ερωτήσεις στην Αθηνά-Μέντη: ποιος είναι; από πού; πώς ήρθε στην Ιθάκη;
έρχεται πρώτη φορά ή είναι παλιός γνώριμος;
στ.203: γυρεύω ν’ανταλλάξω σίδηρο γυαλιστερό με χαλκό: αναφέρεται ο σίδηρος. Όμως, η
χρήση του σιδήρου θεωρείται εξαιρετικά αμφίβολη την εποχή του τρωικού πολέμου. Το
πιθανότερο είναι ότι ο Όμηρος μεταφέρει ένα στοιχείο πολιτισμού της δικής του εποχής σε
προγενέστερους χρόνους =αναχρονισμός.
στ.208-211: η αναλυτική αναφορά στη ζωή του γερο-Λαέρτη αποτελεί επιβράδυνση.
Επιβράδυνση: είναι η τεχνική παρεμβολής διηγήσεων σε κρίσιμες στιγμές, έτσι ώστε ο
ποιητής να αποσπά την προσοχή του ακροατή από το κύριο θέμα. Οι επιβραδύνσεις στα
έπη είναι πάρα πολλές. Δίνουν άνεση και εκτόνωση στη φορτισμένη ατμόσφαιρα. Επίσης,
ήταν και ευχάριστες, γιατί έδιναν πληροφορίες για σημαντικά πρόσωπα (αφηγηματική
τεχνική)
στ. 226-228: τονίζεται ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της Οδύσσειας καθώς η Αθηνά-
Μέντης αναφέρει ότι ο Οδυσσέας θα καταφέρει χάρη στον χαρακτήρα του να ξεπεράσει τα
εμπόδια και να επιστρέψει στην πατρίδα του. Με άλλα λόγια τονίζεται η δύναμη του
ανθρώπου.
στ. 117 & 237: Στους στίχους αυτούς υπάρχει μια αφηγηματική τεχνική η οποία ονομάζεται
επική ειρωνεία: ο αναγνώστης γνωρίζει περισσότερα από τους ήρωες ή με άλλα λόγια ο
αναγνώστης γνωρίζει κάτι που ο ήρωας αγνοεί. Έτσι, ο Τηλέμαχος αγνοεί ότι ο ξένος είναι
θεός, ενώ ο ακροατής –αναγνώστης γνωρίζει την πραγματική ταυτότητα του
φιλοξενούμενου. Επίσης, στους στ. 222-228 η θεά Αθηνά προσποιείται ότι είναι κάποιος
θνητός που έχει την ικανότητα να μαντεύει τη θέληση των θεών. Τέλος, στους στ. 179-181 ο
Τηλέμαχος υποστηρίζει ότι ο πατέρας του έχει πεθάνει.
στ.241-244: Εδώ έχουμε το ιδανικό της ευτυχισμένης ζωής ως τα γηρατειά. Ο Τηλέμαχος
αναφέρει ότι θα προτιμούσε ο πατέρας του να έβρισκε το θάνατο μέσα στη θαλπωρή του
σπιτιού. Επίσης στους στ. 262-266 ο Τηλέμαχος επισημαίνει το ιδανικό του ηρωικού
θανάτουεύχεται ο Οδυσσέας να είχε πεθάνει στο πεδίο της μάχης.
1
Οι σημειώσεις βασίζονται κυρίως στα σχόλια του σχολικού βιβλίου, στο βιβλίου του καθηγητή και
στο σχολικό βοήθημα: «Πετίνη, Ε. (2009). Οδύσσεια- Ομηρικά έπη. Αθήνα: εκδόσεις Ελληνικά
Γράμματα.

2. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 4ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
στ. 326-330: H Αθηνά συμβουλεύει τον Τηλέμαχο να σκοτώσει τους μνηστήρες για να τους
εκδικηθεί για την άσχημη συμπεριφορά τους εδώ πρόκειται για το φαινόμενο της
αυτοδικίας. Τότε υπήρχαν μόνο άγραφοι νόμοι. Την υποχρέωση της αυτοδικίας την
αναλάμβανε ο αρχηγός της οικογένειας (βλ. και το παράδειγμα του Ορέστη)
στ 335: Ο Τηλέμαχος πρέπει να εκδικηθεί τους μνηστήρες και να κερδίσει υστεροφημία =
καλή φήμη μετά τον θάνατο. Η αξία της υστεροφημίας φαίνεται και πιο πάνω (στ. 262-266)
στ. 354-357: H θεά Αθηνά-Μέντης αποχωρεί με θαυμαστό τρόπο: φεύγει από τη
στέγη πετώντας σαν πουλί, υποδηλώνοντας τη θεϊκή καταγωγή της. Ο Τηλέμαχος
συνειδητοποιεί ότι ο ξένος ήταν κάποιος θεός. Εδώ έχουμε επιφάνεια θεών = όταν ο
θεός κάνει με κάποιο τρόπο γνωστή την ταυτότητά του στους ανθρώπους.
Προσοχή στους όρους: ενανθρώπιση, ανθρωπομορφισμός, επιφάνεια
Παρουσίαση προσώπων
Τηλέμαχος: Έχει ευγένεια και συστολή. Βρίσκεται σε απόγνωση λόγω της συμπεριφοράς
των μνηστήρων. Δε μιλάει βαριά και προσβλητικά για τους μνηστήρες αλλά συγκρατημένα.
Είναι απαισιόδοξος για την τύχη του πατέρα του. Δέχεται πρόθυμα τις συμβουλές του
Μέντη. Κάτι άλλο;
Αθηνά-Μέντης: Έχει δύο ρόλους: από τη μια είναι ο τολμηρός ηγέτης-έμπορος, από την
άλλη η πανέξυπνη θεά που αφήνει να διαρρέουν οι πληροφορίες με μέτρο. Δημιουργεί
κλίμα εμπιστοσύνης και φιλίας. Ενθαρρύνει τον Τηλέμαχο και του δείχνει το ενδιαφέρον
και την αγάπη της. Κάτι άλλο;
 Πρέπει να είστε σε θέση να βρίσκετε:
-τυπικά επίθετα και τυπικές εκφράσεις
-εικόνες
-μεταφορές
-προοικονομίες
-πολιτιστικά στοιχεία
 Βλ. και σχόλια βιβλίου που έχουμε υπογραμμίσει