Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León e Asturias. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atavesa o espazo de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras.
Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
O LIC “Ancares-Courel” é un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales e que acolle importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
Este primeiro traballo está dedicado aos Ancares, o terreo situado na contorna da serra dos Ancares e o val do río Navia.
Un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales percorridos por ríos que forman parte da cunca do Navia e do Sil (Lor, Quiroga, Selmo, Soldón). Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
CONCELLOS: Navia de Suarna, Cervantes, Becerreá, As Nogais, Triacastela, Pedrafita do Cebreiro, Samos, O Incio, Folgoso do Courel, A Pobra de Brollón, Quiroga, Ribas do Sil.
Nesta segunda parte do traballos sobre o LIC “Os Ancares-O Courel” incluímos o territorio que se estende desde Pedrafita do Cebreiro e o val do Navia ata o val do Sil, terras que se agrupan arredor da Serra do Courel e outras serras próximas, unha sucesión de terreos montesíos, vales e carrozos que acollen fermosas paisaxes e numerosos tesouros naturais.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
O LIC “Ancares-Courel” é un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales e que acolle importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
Este primeiro traballo está dedicado aos Ancares, o terreo situado na contorna da serra dos Ancares e o val do río Navia.
Un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales percorridos por ríos que forman parte da cunca do Navia e do Sil (Lor, Quiroga, Selmo, Soldón). Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
CONCELLOS: Navia de Suarna, Cervantes, Becerreá, As Nogais, Triacastela, Pedrafita do Cebreiro, Samos, O Incio, Folgoso do Courel, A Pobra de Brollón, Quiroga, Ribas do Sil.
Nesta segunda parte do traballos sobre o LIC “Os Ancares-O Courel” incluímos o territorio que se estende desde Pedrafita do Cebreiro e o val do Navia ata o val do Sil, terras que se agrupan arredor da Serra do Courel e outras serras próximas, unha sucesión de terreos montesíos, vales e carrozos que acollen fermosas paisaxes e numerosos tesouros naturais.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
O espazo protexido inclúe A Serra do Careón, as Gándaras de Melide, un pequeno tramo do río Ulla e os cursos dos seus afluentes Furelos e Seco. É unha área dun grande interese xeolóxico, pola presenza de rochas pouco comúns e formacións xeolóxicas de interes e dunha excepcional relevancia botánica, por acoller especies vexetais únicas.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Toques (A Coruña), Friol e Palas de Rei (Lugo)
CONCELLOS: Lousame, Noia, Outes e Porto do Son.
A comarca de Noia está situada no suroeste da provincia de A Coruña, con fronte ao centro e sur da ría de Muros e Noia, nas Rías Baixas Galegas. É unha comarca de paisaxes asociados ao mar e ás serras, onde as estreitas chairas costeiras están rodeadas en toda a súa contorna por aliñacións de cumes que van do Tremuzo, ao norte, ata o Barbanza, ao sur. O río Tambre é a principal arteria da comarca e forma o maior esteiro que ocupa o fondo da ría.
As áreas de maior interese natural atópanse ao longo de toda a costa onde hai numerosas praias e cantís de grande valor ecolóxico, e no esteiro do Tambre.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
Unha serra de enorme interese xeolóxico, biolóxico e cultural. Situada no sur de Pontevedra. Exténdese nuns 10 km de lonxitude, con orientación NO-SE, paralela á Depresión Meridiana e o val do Louro.
CONCELLOS: Vigo, Gondomar, O Porriño, Mos e Tui.
CONCELLOS: Santa Comba e Mazaricos.
É unha comarca interior que abrangue case a totalidade da cunca do río Xallas agás o tramo pola dereita entre o encoro da Fervenza e a desembocadura.
O territorio, amesetado con grandes superficies achairadas, está rodeado por serras e montes que superan en pouco os 500 m.
É unha comarca cun grande valor paisaxístico e ecolóxico.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
CONCELLOS: Parada do Sil, Nogueira de Ramuín (Ourense) e Sober e Pantón (Lugo)
Inclúe a ribeira do Canón do Sil, desde Os Peares ata Portabrosmos (Sober) e A Pena (Parada de Sil), e o canón do Cabe, desde Canaval ata a unión co Sil.
O maior interese desta zona reside na espectaculidade das paisaxes do canón do Sil, de grande valor xeolóxico, ecolóxico e cultural. A paisaxe deste espazo está moi influída pola man do ser humano: cultivo de vides en socalcos desde tempos moi antigos e construción de encoros que modificaron totalmente a fisonomía do val dos ríos.
Concellos: Bóveda, O Incio, A Pobra de Brollón, Monforte de Lemos, Pantón e Sober (Lugo)
O espazo protexido comprende parte do curso do río Cabe (desde a confluencia co río Antiga ata a ponte da estrada vella de Canaval, onde conecta co LIC “Canón do Sil), os seus afluentes: pola dereita o Carabelos (ata Santo Estevo do Mato), o Cinsa (ata San Martiño), e o Mao (ata o encoro de Vilasouto) co seu afluente Teilán ou Penacova (ata o mazo de Penacova); pola dereita o Picarrexo, o rego de Silvela, e algúns bosques de vales do Incio.
Concellos: Arnoia, Avión, Beade, Carballeda de Avia, Castrelo de Miño, Cenlle, Cortegada, Leiro, Melón e Ribadavia.
O territorio da comarca sitúase ao abrigo das últimas serras da Dorsal Galega (O Suído e o Faro de Avión) e ocupa unha parte do val do Miño, o val do Avia e o curso baixo de Arnoia. As variacións de altitude e no releve determinan a existencia de áreas diferenciadas: os vales dos ríos e zonas próximas e as áreas de montaña, que chegan ata alturas superiores aos 1.000 m. Os principais valores naturais sitúanse nos cumes das serras e nos ríos, onde se conserva unha rica flora e fauna.
Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
O espazo protexido inclúe A Serra do Careón, as Gándaras de Melide, un pequeno tramo do río Ulla e os cursos dos seus afluentes Furelos e Seco. É unha área dun grande interese xeolóxico, pola presenza de rochas pouco comúns e formacións xeolóxicas de interes e dunha excepcional relevancia botánica, por acoller especies vexetais únicas.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Toques (A Coruña), Friol e Palas de Rei (Lugo)
CONCELLOS: Lousame, Noia, Outes e Porto do Son.
A comarca de Noia está situada no suroeste da provincia de A Coruña, con fronte ao centro e sur da ría de Muros e Noia, nas Rías Baixas Galegas. É unha comarca de paisaxes asociados ao mar e ás serras, onde as estreitas chairas costeiras están rodeadas en toda a súa contorna por aliñacións de cumes que van do Tremuzo, ao norte, ata o Barbanza, ao sur. O río Tambre é a principal arteria da comarca e forma o maior esteiro que ocupa o fondo da ría.
As áreas de maior interese natural atópanse ao longo de toda a costa onde hai numerosas praias e cantís de grande valor ecolóxico, e no esteiro do Tambre.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
Unha serra de enorme interese xeolóxico, biolóxico e cultural. Situada no sur de Pontevedra. Exténdese nuns 10 km de lonxitude, con orientación NO-SE, paralela á Depresión Meridiana e o val do Louro.
CONCELLOS: Vigo, Gondomar, O Porriño, Mos e Tui.
CONCELLOS: Santa Comba e Mazaricos.
É unha comarca interior que abrangue case a totalidade da cunca do río Xallas agás o tramo pola dereita entre o encoro da Fervenza e a desembocadura.
O territorio, amesetado con grandes superficies achairadas, está rodeado por serras e montes que superan en pouco os 500 m.
É unha comarca cun grande valor paisaxístico e ecolóxico.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
CONCELLOS: Parada do Sil, Nogueira de Ramuín (Ourense) e Sober e Pantón (Lugo)
Inclúe a ribeira do Canón do Sil, desde Os Peares ata Portabrosmos (Sober) e A Pena (Parada de Sil), e o canón do Cabe, desde Canaval ata a unión co Sil.
O maior interese desta zona reside na espectaculidade das paisaxes do canón do Sil, de grande valor xeolóxico, ecolóxico e cultural. A paisaxe deste espazo está moi influída pola man do ser humano: cultivo de vides en socalcos desde tempos moi antigos e construción de encoros que modificaron totalmente a fisonomía do val dos ríos.
Concellos: Bóveda, O Incio, A Pobra de Brollón, Monforte de Lemos, Pantón e Sober (Lugo)
O espazo protexido comprende parte do curso do río Cabe (desde a confluencia co río Antiga ata a ponte da estrada vella de Canaval, onde conecta co LIC “Canón do Sil), os seus afluentes: pola dereita o Carabelos (ata Santo Estevo do Mato), o Cinsa (ata San Martiño), e o Mao (ata o encoro de Vilasouto) co seu afluente Teilán ou Penacova (ata o mazo de Penacova); pola dereita o Picarrexo, o rego de Silvela, e algúns bosques de vales do Incio.
Concellos: Arnoia, Avión, Beade, Carballeda de Avia, Castrelo de Miño, Cenlle, Cortegada, Leiro, Melón e Ribadavia.
O territorio da comarca sitúase ao abrigo das últimas serras da Dorsal Galega (O Suído e o Faro de Avión) e ocupa unha parte do val do Miño, o val do Avia e o curso baixo de Arnoia. As variacións de altitude e no releve determinan a existencia de áreas diferenciadas: os vales dos ríos e zonas próximas e as áreas de montaña, que chegan ata alturas superiores aos 1.000 m. Os principais valores naturais sitúanse nos cumes das serras e nos ríos, onde se conserva unha rica flora e fauna.
Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
CONCELLOS: Cariño, Cerdido, Mañón e Ortigueira
A comarca de Ortegal atópase na costa nordeste da provincia da Coruña entre o Océano Atántico e o Mar Cantábrico. O territorio sitúase arredor da ría de Ortigueira, incluíndo as puntas de Estaca de Bares e Ortegal, cunha costa na que se combinan impresionantes cantís con rías, enseadas, esteiros e praias. No interior as terras baixas, formadas polos vales dos ríos Mera, Baleo e Maior e dous sistemas de serras: no oeste o Macizo da Capelada e no leste unha aliñación formada polas serras da Coriscada e Faladoira.
É unha comarca con grandes valores naturais nas serras, na costa e nos ríos.
A comarca dos Ancares inclúe os concellos de Baralla, Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais e Pedrafita do Cebreiro. Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atravesa a comarca de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras. Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), ecolóxicos (diversidade de ecosistemas e de especies), e culturais.
Unha achega ao Parque Nacional da Peneda-Gerês, en Portugal: descrición, xeoloxía, releve, ríos, flora, fauna, aproveitamento, valores culturais, problemas...
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
A comarca Terra de Celanova atópase ao oeste da provincia de Ourense, lindando con Portugal polo suroeste. O territorio é moi irregular e está formado polas serras Serras (Laboreiro, Outeiro de Augas, Montes de Bande, Monte Calvo e San Cibrao) e os vales dos ríos Arnoia e Deva e os seus afluentes. É unha área dun grande interesse natural e cultural.
Concellos: A Bola, A Merca, Cartelle, Celanova, Gomesende, Pontedeva, Quintela de Leirado, Ramirás e Verea.
-LIC (decembro 2004) e -ZEC (Zona de Especial Protección dos Valores Naturais) Baixa Limia-Serra do Xurés.
Exténdese polas serras limítrofes entre Galiza e Portugal, desde o río Barxas ata o linde do concello de Calvos de Randín con Baltar. Serras do Laboreiro, Queguas, Quinxo, Santa Eufemia, Xurés, Pisco e A Pena. Inclúe un pequeno tramo do río Limia (no encoro de Lindoso) e as cabeceiras dos afluentes que baixan desas serras, así como o río Barxas, as cabeceiras do Deva (da cunca do Miño).
A comarca de Quiroga, coñecida en grande parte tamén co nome do Courel, está situada ao sur de Lugo, lindando polo leste con León e O Barco (Ourense) e inclúe os concellos de Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil. O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, agás o val do Sil, que a atravesa polo sur. Está percorrida por numerosos ríos, pertencentes á cunca do Sil, que escavan profundos vales.
É unha comarca dun grande interese natural que acolle pegadas glaciarias, monumentos xeolóxicos, paisaxes impresionantes en calquera época do ano, e unha grande biodiversidade.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación. Un espazo co que se crea unha gran unidade ao conectar entre si as fragas e serras orientais: os LICs Os Ancares-O Courel polo sur, Carballido, polo Norte e A Marronda, polo oeste. Ten un gran interese paisaxístico, biolóxico e etnográfico. CONCELLOS: A Fonsagrada, Baleira e Navia de Suarna
A comarca de Sarria está situada no centro-sur da provincia de Lugo, entre o val do Miño e as serras orientais galegas. No territorio diferéncianse tres unidades claras. O centro está ocupado pola depresión de Sarria, o leste e sur polas serras de Albela, Oribio, Lóuzara e Trapa, e o oeste polos restos dunha penichaira moi erosionada na que o Miño escavou a súa canle e na que se ergue a serra do Páramo.
Os ríos forman parte da cunca do Miño (Neira-Sarria) e do Sil (Cabe-Mao, Lóuzara).
CONCELLOS: O Incio, Láncara, Paradela, O Páramo, Samos, Sarria e Triacastela.
Similar to Reserva da Biosfera "Os Ancares Lucenses..." (18)
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
2. A Reserva da Biosfera dos Ancares está situada en plenas serras orientais
galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León e Asturias. É un
territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os
dous mil metros altura. O río Navia atavesa a comarca de sur a norte e recibe
numerosos afluentes que baixan das serras.
Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas),
paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as
grandes fragas).
A poboación permanente é de 4.977 habitantes.
3. SITUACIÓN:
Nas serras orientais de
Galiza, no surleste de Lugo.
SUPERFICIE:
53.664 ha
(zonas núcleo: 26 %;
zonas tampón: 60 %;
zonas de transición: 14 %).
CONCELLOS:
Navia de Suarna, Cervantes,
Becerreá
VALORES NATURAIS:
ecosistemas de montaña,
ríos, fragas, formacións
glaciarias e unha gran
variedade de flora e fauna
VALORES
CULTURAIS:
Arquitectura, etnografía,
tradicións...
4. PROTECCIÓN
-RESERVA DA BIOSFERA (27 de outubro de 2006)
-LICs e ZEC Os Ancares - O Courel, Cruzul-Agüeira
-Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA) Ancares.
-Reserva Nacional de Caza
-Zona de Protección do Oso Pardo
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 009 Serra dos Ancares, incluída no
inventario de SEO/BirdLife (1998).
5.
6. Zona Núcleo (14.224 hectáreas, 26,9% da superficie): a alta montaña da Serra
de Ancares, os vales dos Ríos Navia, Ser e Rao, o faial da Pintinidoira, o aciñeiral
de Cruzul e o Monte Agüeira.
Tres Bispos, Penarrubia e a Fraga da Cabana Vella
7. Zona Tampón (31.975 ha, o 59,6%): superficies que rodean ou están contiguas
á Zona Núcleo e territorios onde se localizan as entidades de poboación que
están dentro da zona oseira.
Terras de Quindous
8. Zona de Transición (7.465 ha, o 13,91 %) áreas na contorna das poboacións
e máis influenciadas pola actividade humana.
Vista desde o monte Restelo sobre o territorio de Navia de Suarna. Ao fondo Os Ancares
9. XEOLOXÍA
O territorio dos Ancares é unha sucesión de serras interrumpidas por fracturas e
vales fluviais encaixados con predominancia de xistos e lousas e algunhas
bandas de cuarcitas.
Penarrubia, no fondo do val a campa do Brego.
10. En xeral son serras de cumes erosionados e ladeiras abruptas que se
corresponden cun antigo bloque desgastado e posteriormente erguido pola
Oroxenia Alpina no que máis tarde a actividade glaciar e fluvial escavou
profundos vales de paredes con grandes desniveis.
11. SERRAS
A serra máis importante é a dos Ancares, que fai de linde, na liña de cumes con
orientación norte-sur, coa provincia de León. Entre ela e o val do Navia esténdese
unha sucesión de serras menores: Barreiro, Surcio, Liñares, Brañal, Grandas de
Arroxo, Fiosa, Pando, Maseiras e Escrita. Na marxe esquerda do Navia atópanse
as serras de Pedruñais e Agüeira.
Ao fondo a serra dos Ancares cos cumes (de esquerda a dereita) de Cuíña, penalonga e Mostallar.
12. SERRA DOS ANCARES
A unidade de relevo que inclúe a serra dos Ancares forma unha curva de
dirección NE SO que segue o linde administrativo entre Galiza, León e Asturias.
Son as derradeiras estribacións cara ao Oeste da Cordilleira Cantábrica, limitada
polo río Navia no norte (Ibias) e afluentes do Sil (Cúa, Valcarce-Burbia e Ancares)
polo leste e sur.
Os Ancares desde Becerreá.
A altitude dos Ancares, ademais de facelos visibles desde todas as áreas da contorna, é a consecuencia de que
sobre eles se manifesten, antes que en ningunha outra zona, as variacións climáticas.
13. En territorio galego a serra dos Ancares forma unha cadea rectilínea de aspecto
macizo de 30 km de lonxitude entre os portos dos Ancares e Pedrafita do
Cebreiro.
O cume máis alto da serra é o Cuíña (1.987 m), en León. Na parte galega o máis
alto é o Mostallar, na fronteira, con 1.924 m.
Vista da Serra dos Ancares desde a serra de Vilamane; desde o Miravalless, á esquerda, ata Penarrubia, á dereita..
14. O territorio que se coñece co nome dos Ancares chamábase antes Serra dos Picos e Montes de
Cervantes. O nome de Ancares aplicóuselle a partir da xeralización do topónimo do Val de Ancares, en
terreos do Bierzo leonés.
15. Na vertente leste dos Ancares nacen os ríos que van á cunca do Sil e na oeste os
da cunca do Navia (Ser, Rao...).
A serra dos Ancares ten un grande interese xeolóxico, biolóxico e etnográfico.
Forma parte do LIC “Ancares-Courel”, e da ZEPA e Reserva da Biosfera “Os
Ancares”
Pódese acceder desde Navia de Suarna, Becerreá, Pedrafita do Cebreiro ou Ambasmestas.
Numerosas rutas permiten percorrer os lugares de maior interese e facer travesías polos
cumes conectando coas dos Ancares Leoneses.
O cume máis alto da serra é o Cuíña (1.987 m), en León No centro da imaxe.
Na parte galega o máis alto é o Mostallar, na fronteira, con 1.924 m.
20. GLACIARISMO
Na partes altas da serra dos Ancares
consérvanse vales de orixe glaciar nos que se
poden observar diferentes mostras das
glaciacións (morrenas, vales en forma de
artesa), como no Val de Tres Bispos, val de
Bous en Piornedo, Cancelada, Suárbol...
Vista desde o Mostallar sobre o val
glaciar de Piornedo. No val de
Piornedo (val de Bous) houbo un
glaciar de 6 km de lonxitude e 180 m
de espesor.
Corte do solo onde se aprecian os
distintos materiais transportados en
períodos de xeo-desxeo.
21. Circo glaciar de Tres Bispos, cabeceira
do Ortigal, afluente do Ser.
22. Pico do Surcio. Na chaira que se ve á dereita da
imaxe conflúen Galiza, Asturias e León.
SERRA DE SURCIO
No límite de Navia de Suarna con Asturias, con orientación NO-SE. Na vertente sur
nace o río Rao ou Balouta (afluente do Navia), que forma un profundo canón de
grandes paredes verticais de cuarcita, entre esta serra e a do Brañal. A máxima
altura é o Pico de Surcio, con 1.456 m.
Accedese desde Navia de Suarna, pola estrada de Rao.
23. A serra do Barreiro está
cuberta de mato agás nos
fondos dos vales e nas
proximidades dos lugares
habitados.
SERRA DO
BARREIRO
Situada no límite de Navia de
Suarna con Asturias, con
orientación NO-SE, formada por
lousas e cuarcitas.
A máxima altura é o Dangoleo,
con 1.181 m. Na vertente sur
nacen pequenos ríos afluentes do
Rao.
Accedese desde Navia de Suarna.
24. Serra de Louxas cos Ancares ao fondo.
SERRA DE LOUXAS
Con orientación E-O, en terreos dos concellos de A Fonsagrada e Navia de
Suarna. O punto máis alto é A Louriña, con 912 m. Ten formas suaves e
achairadas, aproveitadas en grande parte para pastos e outros cultivos.
Accedese desde a estrada de Navia de Suarna á Fonsagrada, ou pola do Cereixal a Asturias,
que percorre os cumes.
25. Vista desde o cume do Restelo cara á serra de Louxas.
MONTE RESTELO
É o cume dun sistema de serras radiais que perden altura cara ao vales do Navia
e o Suarna. Pola súa posición é un magnífico miradoiro sobre as serras dos
Ancares, A Fonsagrada e Becerreá.
26. SERRA DOS PEDRUÑAIS
Esténdese con dirección NO-SE ata o río Navia, en terreos de Navia de Suarna. O
punto máis alto é As Penas, con 877m.
27. SERRAS DE MURIAS E DO BRAÑAL
Esténdense con orientación NE-SO entre os regos de Balouta e Murias. O punto
máis alto é o Teso de Sobreporeiras, con 1.252 m.
Accedese desde Navia de Suarna pola estrada de Murias. Unha ruta segue a serra, pasa polo
penedo de Murias e as Brañas de Pan de Zarco e sae na Cruz de Cespedosa.
Vista da zona de
Murias de Rao.
De esquerda a
dereita: o canón do
Rao, a serra do
Brañal co Penedo
de Murias e a serra
de Airelos.
28. Vista das Brañas de Pan de Zarco,
nos cumes da serra do Brañal.
Penedo de Murias de Rao, con 1.027 m de
altura. Este impresionante penedo de
cuarcitas sobresae á beira do camiño de
Murias de Rao ás Brañas de Pan de Zarco.
29. SERRA DE GRANDAS
DE ARROXO E VILAR
Esténdese con dirección SO-NO entre
os ríos de Quindous e Ser. O cume
máis alto acada 1.278 m no contacto
coa serra da Fiosa.
Accedese desde Quindous por Vilarín ou
desde Vilar.
30. Vista da serra de Agulleiro e Villous no inverno.
SERRAS DE AGULLEIRO E VILLOUS
Esténdense con dirección SO-NO desde Os Ancares ata o río das Pontes. Está
rodeada polos regos Ortigal e Piornedo. Os cumes máis altos son o Agulleiro con
1.693 e a Golada da Toca con 1.598 m. Conserva restos de acción glaciar nas súas
abas en forma de penedos aliñados.
Accedese desde Vilarello ou Piornedo. Unha ruta que segue o río Piornedo sube aos cumes
onde se poden atravesar fragas e acibeirais.
32. Vista da serras da Fiosa e a
Cortella (ao fondo) no
primeiro plano Xantes, na
beira da serra do Agulleiro.
SERRA DA CORTELLA
Pequeno macizo con dirección oeste-leste rodeada polo norte polo rego de Ribón.
O cume máis alto é o Sete Carballos con 1.228 m de altitude.
Accedese desde Vilar de Mouros.
33. SERRA DA FIOSA
Esténdese con orientación N-S, con
prolongación cara á serra da Cortella,
ao oeste, e do Vilar, ao noroeste.
Accedese desde San Román de
Cervantes ou Quindous. O punto
máis alto é o Monte da Fiosa, con
1.422 m.
Accedese desde a estrada de Cervantes
(San Román) a Degrada.
Monte da Fiosa (á esquerda)
e Pena do Santo.
Vista da serra
da Fiosa
desde o alto
de Boixecide,
a carón do
Albergue dos
Ancares.
34. Serra das Maseiras
despois dunha nevada.
Detrás vese Penarrubia.
SERRAS DO PANDO
E MASEIRAS
É un sistema montañoso que se pode
considerar como unha das estribacións
dos Ancares, con orientación NE-SO. O
punto máis elevado é o monte Fieiró de
Deva, con 1.643 m. Está rodeada polos
regos da Vara e Brego (afluentes do
Cancelada-Cervantes).
Accedese desde Cereixedo, Pando e Deva.
Serra do Pando. Ao fondo
Tres Bispos (á esquerda) e
Penarrubia (á dereita).
35. Vista da Serra das Maseiras co val do rego da
Vara desde o camiño a Tres Bispos. Nas abas
consérvanse unhas das fragas máis
importantes dos Ancares.
Cereixido e detrás a
serra do Pando.
36. A rede fluvial do espazo articúlase
arredor do Navia que circula cara
ao norte e recolle as augas dos
numerosos afluentes que baixan do
complexo sistema de serras que
rodean as súas marxes.
Na súa contorna consérvanse
espazos naturais de grande valor
ecolóxico e un rico patrimonio
etnográfico: pontes, muíños,
caneiros, mazos...
Río Piornedo ou de Bous
ao pé do Mostallar.
REDE FLUVIAL
37. Río Navia
Nace no monte Chao da Serra
(Serra do Rañadoiro) en terras do
Cebreiro e percorre 90 km por
territorio galego, métese en
Asturias e desemboca na ría de
Navia. Recolle as augas das altas
montañas luguesas das comarcas
do Cebreiro, Ancares e Fonsagrada.
O seu percorrido é encaixado e con
constantes cambios de dirección
por vales fondos e estreitos.
Neste espazo os afluentes pola
dereita son o Valdeparada,
Cervantes, Quindous, Ser ou
Ortigal, Villapardín, Canlorcia, Rúa,
Rao ou Valouta; e pola esquerda,
Narón ou Ferreiros e Suarna.
O Navia en Agüeira (Becerreá)
39. Río Narón
Un afluente do Navia que discorre polo
concello de Becerreá. Fórmase pola
confluencia de varios regueiros que
nacen nas serras de Pena do Pico e
Pena da Hedra.
Río Narón en Cruzul.
Muíño no río Ferreria
(afluente do Narón) en
Becerreá.
40. Río Ser
Fórmase con numerosos regos que baixan dos Ancares e das serras próximas.
Nun comezo chámase rego das Pontes. Xúntase co Navia en Souto.
Val do Río Ortigal, unha das cabeceiras do
Ser que baixa de Tres bispos
42. Pontella sobre o río Piornedo no camiño do Mostallar.
O rego de Bous ou de Piornedo
nace no Penalonga e desemboca no
río das Pontes (afluente do Ser que
á súa vez vai ao Navia). En todo o
seu percorrido forma varias
fervenzas de pequeno tamaño,
pozas e rápidos.
Fervenza das Pontes. No rego de
Piornedo, pouco antes de xuntarse
co río da Pontes (Ser).
43. Río Rao
Fórmase con varios regos que
baixan das serras de Ancares,
Airelos, Murias, Brañal, Surcio e
Barreiro e xúntase ao Navia preto
do Tabillón. Forma un val moi
encaixado con rápidos, fervenzas e
tobogáns de moi difícil acceso.
Canon do Rao (Navia de Suarna),
entre Murias e Valouta.
Pesqueira de Lastroa (Murias). No
rego de Campos, unha das cabeceiras
do Murias, afluente do Rao.
44. Río Suarna
Nace en Fonfría, na serra de Follabal e recolle tamén as augas da serra de Liñares. A marxe
dereita está incluída neste espazo, desde Veigas da Barreira ata a confluencia co Navia.
45. CLIMA
Oceánico de montaña con invernos moi fríos e veráns frescos.
Xantes, na
primavera e no
inverno.
46. A área dos Ancares ten un grande interese dende o punto de vista
ambiental, por ser límite entre dúas rexións bioxeográficas, a
Eurosiberiana e Mediterránea. Este factor, unido á orografía e ás grandes
diferenzas de altitude determina a presenza de variados ecosistemas e
hábitats cunha rica flora e fauna onde se atopan numerosos especies
pouco comúns e de grande valor ecolóxico e biolóxico.
47. FLORA
Nas zonas baixas dos vales e ata os 1.500 m de altitude medran bosques
caducifolios de enorme valor ecolóxico. Nas abas soleadas están formados por
cerquiños e nas sombrías de carballos acompañados de carbas, abeleiras,
freixos, capudres, teixos, pradairos e acivros. Atópanse 20 endemismos de
plantas da área cantábrica (Campanula cantabrica, Gentiana lutea, subsp.
aurantiaca, Iris latifolia, Juniperus nana, Vaccinium uliginosum...)
48. Uces e
carqueixas
Nas partes altas da serra aparecen bidueiros acompañados de piornos,
xenebreiros, e xensás. O mato está formado por carqueixas, uces e arandeiras.
Tamén hai áreas de pradeiras subalpinas e algunhas turbeiras.
Nalgúns puntos localizados hai aciñeirais de alto valor bioxeográfico, como o
aciñeiral de Cruzul
51. Flores de arandeira (Vaccinium myrtillus).
Pinguicula lusitanica.
Nas áreas achairadas dos cumes máis altos
abondan as turbeiras onde se poden atopar
especies adaptadas aos solos pobres que
se alimentan de insectos como as grasillas
e as rorelas..
53. O capudre ou carnabudo (Sorbus aucuparia) é unha árbore típica das montañas. Cóbrese de flores a
finais da primavera e os seus froitos vermellos atraen aos paxaros durante o outono.
54. AS FRAGAS
Na comarca dos Ancares atópanse varias fragas representativas dos bosques naturais
atlánticos (caducifolos) caracteristicos de Galiza. Son fragmentos dos bosques antigos
orixinais que chegaron aos nosos días cun grao de naturalidade máis ou menos importante.
Teñen unha estrutura complexa nas que se diferencia un estrato arbóreo, arbustivo, herbáceo
e muscinal. As árbores dominantes son o carballo, a abelaira, o bidueiro ou o pradairo, e, en
menor cantidade capudres, faias, carbas, castiñeiros e especies de folla perenne como
loureiros, acivros, érvedos... Ademais atópanse boas representación de acibeirais,
carballeiras, soutos, aciñeirais e faiais.
Capudres na fraga
da Cabanavella, un
dos maiores
bosques dos
Ancares.
55. O avesedo de Donís, situado no val
do Ortigal, foi o bosque máis grande
de Galiza. Durante moitos anos
talouse madeira de carballo e carba,
para as travesas de ferrocarril e a
construción naval.
Os avesedos son bosques que medran
nas abas sombrizas (avesías)
orientadas ao norte.
59. Acibeiral na
Fraga da
Cabanavella.
Froitos de acivro (Ilex aquifolilium). Os acivros medran como sotobosque nas fragas e carballeiras e ás
veces forman bosques monoespecíficos en zonas de altura moi illadas. Son importantes para o mantemento da
vida na zona. A persistencia das follas crea núcleos libres de neve e os froitos, que se manteñen na árbore ata
o inverno e no chan durante moito tempo, son o principal alimento do que dispoñen moitos animais nos
momentos máis duros do inverno.
60. Faial de Pintinidoira (Vilaspasantes-Cervantes, no linde con Pedrafita do Cebreiro).
62. ÁRBORES SENLLEIRAS
Incluídos no Catálogo de Árborese Senlleiras da Xunta de Galiza (P)
CARBALLO (Quercus robur)
-Monte da Vara e Fraga de Cabana Vella.
(Cereixido, Cervantes). Nove exemplares
de grande porte, de ata 4,7 m de
perímetro. (P)
-Río Ortigal (P)
Monte da Vara e Fraga de Cabana Vella. (P)
63. Os Acebais (Piornedo, Donís, Cervantes)
CARBA/MOURÉS (Quercus petraea)
-Os Acebais (Piornedo, Donís,
Cervantes). Nas abas de Penalonga.
Varios exemplares, os de máis porte
acadan os 10,30 m de perímetro.
-As Freitas (Piornedo, Donís,
Cervantes)
-Avesedo de Donís (Cervantes)
Varios exemplares de ata 6,40 m de
perímetro.
-Río Ortigal
-Teso das Valiñas (Piornedo)
66. Quercus x rosacea
(híbrido de carballo e carba)
-Praza do Campo.
(Quindous- Cervantes)
-20,4 m de altura e 6,37 m de
perímetro. (P)
67. CERQUIÑO/REBOLO
(Quercus pyrenaica)
Praza do Campo. (Quindous. Cervantes).
-Praza do Campo. (Quindous.
Cervantes). -16,9 m de altura e
4,15 m de perímetro. (P)
-As Freitas (Piornedo, Cervantes)
No Teso das Valiñas.
68. CASTIÑEIRO
(Castanea
sativa)
Aucella (Cervantes)
-Vallo (Navia de Suarna) -6 m de perímetro .
-A Pedreira (Queizán-Navia de Suarna)
-6,97m de perímetro.
-Souto de Saencia (Rao-Navia de Suarna)
Varios exemplares de ata 8,40 m de
perímetro.
-Robledo de Rao (Rao-Navia de Suarna)
Varios exemplares de ata 6,30 m de
perímetro.
-Rao (Navia de Suarna), varios exemplares
no souto e no centro da aldea, de ata 9,5 m
de perímetro.
-Castelo de Frades (Cereixedo- Cervantes)
-10, 30 m de perímetro.
-Verdello de Cereixedo (A Canceliña, Veiga
do Seixo, Cervantes)
-7 m de perímetro.
72. Rao (Navia de Suarna)
Robledo de Rao (Rao-Navia de Suarna)
73. Fraga da Cabana Vella
ACIVRO/XARDÓN
(Ilex aquifolium)
-Fraga da Cabana Vella
(Cereixedo-Cervantes).
- Varios exemplares de bo porte.
Avesedo de Donís (Cervantes).
- Varios exemplares de bo porte
de ata 3,20 m de perímetro.
75. BIDUEIRO / BIDO
(Betula celtiberica)
Monte dos Acebais (Piornedo,
Cervantes). Nas abas de Penalonga.
Varios exemplares de ata 4,30 m de
perímetro.
Avesedo de Donís (Cervantes).
Varios exemplares de ata 4,30 m de
perímetro.
Monte dos Acebais (Piornedo, Cervantes)
79. A Fauna é moi variada e conta con moitas especies en perigo, entre as que
destaca o oso pardo, o pito negro, a lebre de piornal, o bufo real, a charrela, a
víbora de Seoane...
Oso pardo, visitante ocasional dos Ancares
procedente das serras cantábricas.
Bufo real (Bubo bubo)
FAUNA
80. Pica dos prados (Anthus pratensis)
A importancia da avifauna dos Ancares fixo que sexa protexida como ZEPA.
81. Víbora de Seoane (Vipera seoanei cantabrica). Endémica do norte peninsular
que en Galiza só se atopa nos Ancares, Courel e Trevinca.
82. ACTIVIDADES
A actividade máis importante é a gandaría extensiva, fundamentalmente a de
gando bovino; a agricultura de consumo, aproveitamentos de recursos forestais,
a caza e a apicultura.
Nos últimos anos aumentou o turismo rural.
A poboación permanente é de 4.977 habitantes.
Serra de Airelos e val do Rao. No centro Coro, un núcleo rural que se está rehabilitando.
83. Labrando con gando nas searas de centeo, unha escea que xa non se ve nos Ancares. Imaxe de 1980.
Nos Ancares mantívose ao longo do tempo un equilibrio agrosilvopastoral, ao
tempo que o illamento xeográfico e a complexidade orográfica favoreceu a
persistencia dun medio natural ben conservado. Noutros tempos foi importante o
cultivo do centeo e a explotación da madeira das fragas.
84. Explotación forestal:
A finais do século XVIII a explotación das árbores foi importante debido á demanda das
numerosas ferreirías e mazos da comarca. Tamén tivo unha gran demanda a madeira de
carballo e carba para travesas de ferrocarril e construción naval. Nas fragas quedaron
algúns exemplares que se salvaron (posiblemente por ser defectuosos) e agora son árbores
monumentais.
Hai anos unha
empresa alemana
montou nos
montes de Fieiró
(avesedo de Donís)
un sistema de
transporte de
madeira mediante
cables. Esta
actividade rematou
a mediados do
século XX.
85. As “brañas” ou “alzadas”, eran lugares altos con pasteiros e terras cultivables aos que
se trasladaba parte da familia para coidar do gando e cultivar a terra. Había pequenas
cabanas para as persoas e outras máis grandes para o gando. Na actualidade séguese a
empregar o sistema de traslado do gando aos pastos de verán pero non se reside arriba.
Algunhas da alzadas eran as de Xestoso, Redondo, Vilarmondín, Vispeiro, Liñares,
Estorneiro, Pandozarco, Vestoso, Vilanova do Pedregal...
87. O cultivo de castiñeiros tivo
sempre gran importancia na
comarca. A utilidade mixta do
castiñeiro para madeira e
castañas favoreceu o seu cultivo,
que noutros tempos ocupou
amplas superficies. Na
actualidade segue sendo unha
fonte de recursos para os
habitantes da montaña.
90. HISTORIA-PATRIMONIO
CULTURALA pesar do seu relevo accidentado son áreas habitadas desde a prehistoria do
que dan testemuña os numerosos restos arqueolóxicos atopados como
petróglifos, mámoas e castros. A calzada romana de Lugo a Astorga pasaba por
Becerreá.
Na actualidade conserva importantes valores etnográficos (pallozas, hórreos,
núcleos tradicionais, pontes, alvarizas, muíños) e histórico-artísticos (castros,
igrexas, castelos...).
Castro de Santa María
91. Castelo da Pobra de Navia de Suarna,
destruído na Revolta Irmandiña e
reconstruído posteriormente.
Castelo de Doiras (Cervantes)
93. As persoas poboan as montañas dos Ancares desde tempos moi antigos
integrando perfectamente as súas actividades coa natureza. En moitos lugares
consérvanse pegadas de elementos arquitectónicos de distintas épocas, e por
todas partes, a paisaxe amósanos as intervencións do ser humano no medio nun
equilibrio agrosilvopastoral. O illamento xeográfico e a complexidade orográfica
favoreceu a pervivencia de elementos naturais e culturais.
95. Hórreo de planta cadrada, típico das
montañas orientais e Asturias. Piornedo.
96. AS PALLOZAS
A palloza é unha construción propia da alta montaña luguesa. Hoxe consérvanse
algunhas nos Ancares e no Cebreiro. Hai uns anos extendíanse desde A
Fonsagrada ata a serra do Caurel.
Vilar, en 1979
O arquitecto Pedro de
Llano catalogou no ano
1984, 300 pallozas nos
concellos de Baleira,
Baralla, Becerreá,
Cervantes, A
Fonsagrada, Navia de
Suarna e Pedrafita do
Cebreiro, das que 50
estaban habitadas e o
resto dedicadas a
cortes ou palleiras.
97. A palloza é un tipo de vivenda moi
primitiva tanto na súa forma como
nas súas estruturas. É unha
unidade na que se integra a
vivenda e todas as dependencias
necesarias nunha casa agro-
gandeira: corte, forno, almacén...
A planta pode ser redonda, elíptica,
oval, rectangular-redondeada...
A construción está realizada cos
materiais da contorna aplicando
técnicas elementais: pedra,
madeira, palla.
Os vans son reducidos e escasos
para evitar perdas de calor.
98. Alzado e planta dunha palloza
O interior está dividido en
dúas partes por unha
parede que separa a zona
do gando (estravariza) da
das persoas. Enriba da
estrabariza hai unha
división horizontal (barra)
que serve de almacén de
herba e palla para o
inverno, e como dormitorio
no verán. O piso é terreo
agás na zona da lareira que
vai enlousado. Nalgúns
casos constrúense
tabiques de madeira para
delimitar un cuarto de
durmir.
102. Piornedo, 1979
A palloza adáptase ao terreo e encáixase nel para protexerse dos ventos e íllase da humidade
cun rego ou canle (viela) que recolle a auga ou a neve. A altura do cume serve para darlle
inclinanción á cuberta e favorecer o escoado da auga e permitir que o fume se eleve.
103. PROBLEMAS
-Abandono do medio rural
-Falta de apoio institucional
-Incendios forestais
-Repoboacións con especies alóctonas...
104. Aciñeiral de Cruzul
PUNTOS DE INTERESE
BECERREÁ
•Aciñeiral de Cruzul
•Bosque de Agüeira e Os Grobos
•Río Navia
105. Igrexas de Donís e Dornas
CERVANTES:
•Piornedo: núcleo tradicional:
pallozas, hórreos...
•Museo dos Ancares (Cervantes)
•Castelos de Doiras e Quindous
•Castro de Santa María
•Igrexas: Donís, Piornedo,
Dorna...
•Fervenzas: río Ortigal, río
Piornedo, As Pontes...
•Serra dos Ancares: vales
glaciares do Ortigal (Tres
Bispos), Piornedo, cumes do
Mostallar, Penarrubia...
•Abesedo de Donís
•Fraga da Cabanavella
•Carballos, acivros e bidueiros:
Abesedo de Donís, Cabana Vella
•Faial de Pintinidoira.
106. NAVIA DE SUARNA:
•Pobra de Navia: castelo, ponte medieval
•Rao: souto da Saencia
•Penedo de Murias
•Brañas de Pan de Zarco
•Canón do Rao
•Fervenzas: pesqueira de Lastroa (Rao)
A Pobra de Navia de Suarna. No centro o castelo e a “Ponte Vella”, unha
ponte medieval sobre o Navia, de posible orixe romana.
107. LIC “OS ANCARES O
COUREL”
Espazo de 102.830 ha que abrangue as Serras
Orientais de Lugo, ata o límite con León, (concellos
de Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais
e Pedrafita do Cebreiro).
ESPAZOS PROTEXIDOS
108. LIC “CRUZUL-AGÜEIRA”
Pequeno espazo (652 ha) situado nos concellos de Becerreá e As Nogais que
inclúe os bosque de Cruzul e Agüeira e parte do curso do río Navia e os seus
afluentes Valdeparada e Boullón.
109. Entre a avifauna propia
de matogueiras,
pasteiros e rochedos
montanos atópanse a
moi ameazada charrela
(Perdix perdix), a pica
alpina (Anthus
spinoletta), a azulenta
alpina (Prunella collaris),
o merlo rubio (Monticola
saxatilis), e a choia
(Pyrrhocorax
pyrrhocorax).
ZEPA OS ANCARES
Un espazo protexido de 12.656 ha en terreos de Cervantes e Navia de Suarna que
se corresponde parcialmente tamén coa IBA 009 “Serra dos Ancares”, incluída no
inventario de SEO/BirdLife (2012).
A serra dos Ancares constitúe o límite sudoccidental da área de distribución durante a época de cría para
un bo número de especies eurosiberianas vinculadas aos bosques montanos, aínda que os seus
efectivos son en xeral moi escasos. Entre elas, dúas están probablemente extintas na actualidade, a pita
do monte cantábrica (Tetrao urogallus subsp. Cantabricus) (sen datos de cría desde 1995) e o peto
mediano (Dendrocopos medius). A becada (Scolopax rusticola), o peto negro (Dryocopus martius), a
estreliña do norte (Regulus regulus), e o ferreiriño palustre (Parus palustris), son outras especies deste
grupo de aves forestais de ámbito moi restrinxido en Galiza.
Hai unha interesante
poboación de aves rapaces,
con presenza de aguia real
(Aquila chrysaetos),
actualmente non nidificante,
miñato abelleiro (Pernis
apivorus), aguia cobreira
(Circaetus gallicus),
gatafornela (Circus
cyaneus ), tartaraña
cincenta (Circus pygargus),
aguia calzada (Hieraaetus
pennatus), falcón peregrino
(Falco peregrinus), e bufo
real (Bubo bubo), entre as
nidificantes probables ou
seguras.
Choia
110. Serra dos Ancares no inverno, desde a estrada que entra por Quindous.