O espazo inclúe o curso baixo do Río Miño (na beira galega), desde a presa da Frieira, e parte do cursos dos seus afluentes Termes (As Neves), Deva (Arbo) e Ribadil (Crecente).
O tamaño deste espazo e a variedade de microclimas fai que se atopen ecosistemas e hábitats moi diferentes desde o curso medio do río ata o seu encontro co mar o que lle da un alto valor ecolóxico, ao que hai que engadir tamén o paisaxístico e xeolóxico.
CONCELLOS: A Guarda, O Rosal, Tomiño, Tui, Salvaterra, As Neves, Arbo, Crecente e A Cañiza (Pontevedra) e Padrenda (Ourense).
É a zona do río Miño comprendida entre Portomarín e Os Peares, na provincia de Lugo. Un tramo do río encaixado entre xistos, cuarcitas, gneis... duns 50 km de lonxitude e ata 400 m de desnivel.
O percorrido do Miño no Canón forma paraxes de grande importancia ecolóxica e paisaxística. Resulta espectacular pola altura das súas ladeiras, pola vexetación diversa que acolle (carballeiras, soutos, ervedeiros, sobreirais...) e polo grande interese etnográfico resultante do traballo de séculos para conseguir gañar terras para o cultivo das vides. A todo isto hai que engadir os numerosos monumentos que forman parte da chamada Ribeira Sacra, coñecida por ese nome desde a Idade Media por ser zona onde abondan as igrexas e mosteiros.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
O espazo inclúe o curso baixo do Río Miño (na beira galega), desde a presa da Frieira, e parte do cursos dos seus afluentes Termes (As Neves), Deva (Arbo) e Ribadil (Crecente).
O tamaño deste espazo e a variedade de microclimas fai que se atopen ecosistemas e hábitats moi diferentes desde o curso medio do río ata o seu encontro co mar o que lle da un alto valor ecolóxico, ao que hai que engadir tamén o paisaxístico e xeolóxico.
CONCELLOS: A Guarda, O Rosal, Tomiño, Tui, Salvaterra, As Neves, Arbo, Crecente e A Cañiza (Pontevedra) e Padrenda (Ourense).
É a zona do río Miño comprendida entre Portomarín e Os Peares, na provincia de Lugo. Un tramo do río encaixado entre xistos, cuarcitas, gneis... duns 50 km de lonxitude e ata 400 m de desnivel.
O percorrido do Miño no Canón forma paraxes de grande importancia ecolóxica e paisaxística. Resulta espectacular pola altura das súas ladeiras, pola vexetación diversa que acolle (carballeiras, soutos, ervedeiros, sobreirais...) e polo grande interese etnográfico resultante do traballo de séculos para conseguir gañar terras para o cultivo das vides. A todo isto hai que engadir os numerosos monumentos que forman parte da chamada Ribeira Sacra, coñecida por ese nome desde a Idade Media por ser zona onde abondan as igrexas e mosteiros.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
CONCELLOS: A Baña e Negreira
A comarca de a Barcala está situada no centro-oeste da provincia da Coruña.
O territorio está formado por unha sucesión de vales amplos e cumes de formas suaves e redondeadas con poucas diferenzas de altitude.
O río máis importante é o Tambre que percorre o linde sur e leste e o seu principal afluente é o Barcala que lle da nome á comarca.
A maior parte do territorio está ocupado por pasteiros e cultivos forraxeiros e por piñeiros e eucaliptos. Os espazos de maior interese natural atópanse na contorna dos ríos, sobre todo ao longo do percorrido do Tambre.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación. Inclúe o curso do río Sor e as súas cabeceiras coas serras que o rodean: Faladoira, Tras da Serra, Veiga do Xunco... Únese polo nordeste co LIC “Costa da Mariña Occidental” na desembocadura do Sor, na ría do Barqueiro, e polo suroeste co LIC “Río Baleo”, na serra da Faladoira. CONCELLOS: As Pontes e Mañón (A Coruña), Muras, Ourol e O Vicedo (Lugo).
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
Inclúe as Serras da Carba, do Xistral, parte dos montes do Buio e A Toxiza e as cabeceiras dos ríos Eume, Landro, Masma, Ouro e varios afluentes do Miño.
Neste espazo podemos atopar diversos ecosistemas: turbeiras de montaña e de val, cursos altos de ríos, mato de monte baixo, bosques autóctonos e bosques de repoboación. Ten un grande interese xeolóxico e ecolóxico por acoller un dos mellores conxuntos de turbeiras de Europa e especies únicas ou moi escasas e de gran valor. Moitos dos cumes destas serras están coroados por aeroxeradores.
CONCELLOS: As Pontes de García Rodríguez, Abadín, Alfoz, Cervo, Mondoñedo, Muras, O Valadouro, Ourol, Vilalba, Xermade, Xove.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Rías da Costa Átártabra nos concellos de Ares, Fene, Cabanas, Pontedeume, Miño, Paderne, Sada e Oleiros. Ábrense entre as puntas Coitelada (Ares) e Torrella (Oleiros). Pódense considerar dúas rías que comparten unha boca común, aínda que cada unha delas ten as súas propias características.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
-LIC (decembro 2004) e -ZEC (Zona de Especial Protección dos Valores Naturais) Baixa Limia-Serra do Xurés.
Exténdese polas serras limítrofes entre Galiza e Portugal, desde o río Barxas ata o linde do concello de Calvos de Randín con Baltar. Serras do Laboreiro, Queguas, Quinxo, Santa Eufemia, Xurés, Pisco e A Pena. Inclúe un pequeno tramo do río Limia (no encoro de Lindoso) e as cabeceiras dos afluentes que baixan desas serras, así como o río Barxas, as cabeceiras do Deva (da cunca do Miño).
CONCELLOS: Touro, Boqueixón, Vedra, Teo, Padrón, Ames, Brión, Rois, Dodro e Rianxo (A Coruña). Vila de Cruces, Silleda, A Estrada, Pontecesures, Valga e Catoira (Pontevedra).
Abrangue o curso do Ulla desde a Ponte de Remesquide (entre as parroquias de Ribeira-Touro, e Obra-Vila de Cruces) ata a desembocadura, na punta das Tres Cruces (Entre Rianxo e Catoira), e parte do curso de varios afluentes: Deza (co Toxa), Liñares, Vea, Pereiro, Santa Lucía e Sar.
É unha zona de gran interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da desembocadura e os bosques de ribeira.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
CONCELLOS: A Baña e Negreira
A comarca de a Barcala está situada no centro-oeste da provincia da Coruña.
O territorio está formado por unha sucesión de vales amplos e cumes de formas suaves e redondeadas con poucas diferenzas de altitude.
O río máis importante é o Tambre que percorre o linde sur e leste e o seu principal afluente é o Barcala que lle da nome á comarca.
A maior parte do territorio está ocupado por pasteiros e cultivos forraxeiros e por piñeiros e eucaliptos. Os espazos de maior interese natural atópanse na contorna dos ríos, sobre todo ao longo do percorrido do Tambre.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación. Inclúe o curso do río Sor e as súas cabeceiras coas serras que o rodean: Faladoira, Tras da Serra, Veiga do Xunco... Únese polo nordeste co LIC “Costa da Mariña Occidental” na desembocadura do Sor, na ría do Barqueiro, e polo suroeste co LIC “Río Baleo”, na serra da Faladoira. CONCELLOS: As Pontes e Mañón (A Coruña), Muras, Ourol e O Vicedo (Lugo).
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
Inclúe as Serras da Carba, do Xistral, parte dos montes do Buio e A Toxiza e as cabeceiras dos ríos Eume, Landro, Masma, Ouro e varios afluentes do Miño.
Neste espazo podemos atopar diversos ecosistemas: turbeiras de montaña e de val, cursos altos de ríos, mato de monte baixo, bosques autóctonos e bosques de repoboación. Ten un grande interese xeolóxico e ecolóxico por acoller un dos mellores conxuntos de turbeiras de Europa e especies únicas ou moi escasas e de gran valor. Moitos dos cumes destas serras están coroados por aeroxeradores.
CONCELLOS: As Pontes de García Rodríguez, Abadín, Alfoz, Cervo, Mondoñedo, Muras, O Valadouro, Ourol, Vilalba, Xermade, Xove.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Rías da Costa Átártabra nos concellos de Ares, Fene, Cabanas, Pontedeume, Miño, Paderne, Sada e Oleiros. Ábrense entre as puntas Coitelada (Ares) e Torrella (Oleiros). Pódense considerar dúas rías que comparten unha boca común, aínda que cada unha delas ten as súas propias características.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
-LIC (decembro 2004) e -ZEC (Zona de Especial Protección dos Valores Naturais) Baixa Limia-Serra do Xurés.
Exténdese polas serras limítrofes entre Galiza e Portugal, desde o río Barxas ata o linde do concello de Calvos de Randín con Baltar. Serras do Laboreiro, Queguas, Quinxo, Santa Eufemia, Xurés, Pisco e A Pena. Inclúe un pequeno tramo do río Limia (no encoro de Lindoso) e as cabeceiras dos afluentes que baixan desas serras, así como o río Barxas, as cabeceiras do Deva (da cunca do Miño).
CONCELLOS: Touro, Boqueixón, Vedra, Teo, Padrón, Ames, Brión, Rois, Dodro e Rianxo (A Coruña). Vila de Cruces, Silleda, A Estrada, Pontecesures, Valga e Catoira (Pontevedra).
Abrangue o curso do Ulla desde a Ponte de Remesquide (entre as parroquias de Ribeira-Touro, e Obra-Vila de Cruces) ata a desembocadura, na punta das Tres Cruces (Entre Rianxo e Catoira), e parte do curso de varios afluentes: Deza (co Toxa), Liñares, Vea, Pereiro, Santa Lucía e Sar.
É unha zona de gran interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da desembocadura e os bosques de ribeira.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
A serra ga Groba é unha cadea de montañas de granito de dúas micas que se estende desde a Ría de Baiona ata A Guarda, paralela á costa, cara á que cae bruscamente. A parte superior está aplanada pola erosión. O tramo entre Oia e A Guarda coñécese tamén como MONTES DA VALGA e o último tramo é O TORROSO.
CONCELLOS: Bóveda, Monforte de Lemos, Pantón, A Pobra do Brollón, O Saviñao e Sober.
A comarca de Terra de Lemos está situada no sur da Provincia de Lugo, entre os vales dos ríos Miño e Sil e os contrafortes do Courel. É unha área dunha grande diversidade morfolóxica e climática o que da lugar a unha grande variedade de ecosistemas con especies atlánticas e mediterráneas e a paisaxes dun grande interese. Ademais acolle un valioso patrimonio cultural.
O concello de Ribeira Ocupa o extremo suroeste da península do Barbanza, no final das rías de Arousa, e de Muros e Noia e as costas abertas de Corrubedo. O Territorio repártese entre as últimas estribacións da serra do Barbanza (Os Forcados, con 618 m; San Arberte, con 215 m e O Castro, con 209 m) e unha ampla chaira litoral. A costa é moi recortada e variada con numerosas praias, coídos, cantís, illas, illotes, lagoas litorais e pequenos seos. É unha zona de amplas e fermosas paisaxes que acolle hábitats mariños e terrestres dun enorme valor ambiental.
Forma parte das Rías Baixas. Ábrese entre Monte Louro, ao norte e o cabo Corrubedo, ao sur, seguindo unha fractura con orientación SO-NO. Ten 18 km de lonxitude e unha superficie de 125 km2, nos concellos de Muros, Outes, Noia, Porto do Son e Ribeira. É unha ría de enorme importancia ecolóxica, económica e cultural.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
A serra do Laboreiro forma un arco con orientación NO-S ao longo da fronteira (coñecida como Raia Seca) entre Galiza e Portugal; desde o val do río Barxas ou Troncoso (onde cae cara ao Miño), ata o río Castro Laboreiro (Limia). Ocupa terreos dos concellos de Padrenda, Quintela de Leirado, Verea, Bande, Lobeira Lobios e Entrimo (Ourense); e Melgaço (Portugal).
É unha serra que acolle importantes valores ecolóxicos, etnográficos e arqueolóxicos.
Unha serra de enorme interese xeolóxico, biolóxico e cultural. Situada no sur de Pontevedra. Exténdese nuns 10 km de lonxitude, con orientación NO-SE, paralela á Depresión Meridiana e o val do Louro.
CONCELLOS: Vigo, Gondomar, O Porriño, Mos e Tui.
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
2. O MIÑO é o río máis longo e máis importante de Galiza.
Percorre o seu territorio de Nordeste a Suroeste recollendo
auga de milleiros de afluentes.
Val do Miño desde a serra do Faro
3. Superficie da cunca: 17,026 km2
A maior parte en Galiza
E o resto en Portugal e
Castela-León (Sil)
4. Perfil do Miño
Desde o seu nacemento o Miño salva un desnivel de 695 m
LONXITUDE: 307,5 km
Co Sil: 20 km máis
6. RÉXIME
Pluvial, con augas altas en inverno e moderado estiaxe
durante o verán.
O Miño en Ombreiro (Lugo)
7. CLIMA
Atlántico, máis húmido e fresco no curso alto e
máis seco e cálido nos cursos medio e baixo.
Vides no Ribeiro.
Prados na Terra Cha
8.
9. MEIRA
NACEMENTO:
Pedregal de Irimia, na serra de Meira, a uns 800 m de altitude.
Lagoa de Fonmiñá
Unha surxencia en rochas calcárias que
incrementa notablemente o caudal do río
Miño, ao pouco do seu nacemento.
O Miño en Meira
Pedregal de Irimia
10. Azúmara
Anllo
O Azúmara en Castro de Rei
O Labrada (Anllo) en Abadín
Nace na serra do Xistral, preto de
Labrada e xúntase co Miño en Castro de
Rei. Cando entra no concello de
Cospeito divídese en dous brazos, un
que, co nome de río Guisande, vai á
lagoa de Cospeito e segue ata
desembocar no Támoga, e outro que
segue cara ao Miño.
Nace na serra do Mirador, nas
proximidades de Castro (Pol) e, despois
de 25 km, desemboca no Miño na
parroquia de Orexe (Bazar).
11. O Miño na Terra Cha
Lea
O Lea en Duarría
Ven do monte de Fitoiro nas
proximidades de Laga (Suego-Pol).
Percorre terras nos concellos de Pol e
Castro de Rei e verte no Miño en
Beloi.
12. RÁBADE
Támoga
O Miño en Rábade
O Támoga en Támoga
Baixa do monte Monseibán, na Serra do
Xistral. Pasa polos concellos de Abadín,
Vilalba, Cospeito e Begonte e
desemboca no Miño nas proximidades
de Cela, facendo de linde entre os
concellos de Outeiro de Rei e Cospeito.
Drena a lagoa de Cospeito. Lagoa de Cospeito
13. Ladra
OUTEIRO DE REI
O Miño en Santa Sabela
O Ladra en Begonte
Fórmase pola confluencia dos ríos
Trimaz e Madalena que nacen na Serra
da Carba. Pasa por terras de Vilalba,
Begonte e Outeiro de Rei. Os principais
afluentes son o Parga e o Labrada.
Desemboca no Miño en Santa Sabela
(Outeiro de Rei).
+información
14. Narla
O Narla en Friol
Recolle as augas dos montes do
Corno de Boi e do Cordal de Ousá.
Percorre 24 km en terreos de Friol e
Outeiro de Rei e xúntase co Miño en
Ombreiro.
O Miño en Ombreiro
O Miño en Outeiro de Rei
16. Ferreira
Chamoso
Neira
O Chamoso no Corgo
O Ferreira en Guntín
O Neira en Láncara
Nace en Sucastro (Augas Santas-Palas
de Rei). Percorre terras dos concellos
de Palas de Rei, Guntín e Portomarín.
Nace nas proximidades de Fontaneira
(Baleira). Ten un percorrido de 56 km e
desemboca no Miño entre os concellos de
O Páramo e O Corgo.
+información
17. PORTOMARÍN
Asma
Loio
O Loio en ParadelaO Asma en Chantada
BELESAR
Nace na vertente luguesa da serra do
Faro e desmboca no canón do Miño, en
Chantada.
Nace na serra do Páramo e xúntase co
miño no encoro de Belesar, en Paradela.
19. O Miño no cabo do Mundo,
entre O Saviñao e Chantada
20. OS PEARES
Búbal Sil
O Miño e o Sil nos PearesO Búbal nos Peares
OS PEARES
É o principal afluente do Miño, o máis
longo (228 km) e o máis caudaloso. Nace
na Cordilleira Cantábrica, ao pé de Peña
Orniz, a 1.980 metros de altitude, na
comarca da Laciana (León) e xúntase co
Miño nos Peares, facendo linde entre as
provincias de Lugo e Ourense.
Baixa da serra
da Martiñá e
bótase no
Miño nos
Peares, entre
Carballedo e
A Peroxa.
+información
22. CASTRELO DE MIÑO
Barbantiño
O Miño en Castrelo do Miño
O Barbantiño entre Punxín e Amoeiro
CASTRELO
Nace en Orbán (Vilamarín-
Ourense). Percorre terreos dos
concellos de Vilamarín, Cea,
Amoeiro e Ourense, e xúntase co
Miño en Barbantes.
23. Vista do Miño desde
o monte de
San Trocado
(O Ribeiro)
Avia
O Avia en Leiro
Nace en Fonte Avia (Serra do Suído).
Percorre os concellos de Avión, Beade,
Boborás, O Carballiño, Cenlle, Leiro e
Ribadavia. Nesta vila únese ao Miño.
+información
24. Arnoia
Cerves
O Arnoia en Allariz
Fervenza de Tourón no Cerves
Nace no Faro de Avión e percorre terras
do concello de Melón salvando un gran
desnivel ata se botar no Miño.
Nace na serra de San Mamede e desemboca
no Miño en Quinteiros (Arnoia). Ten un
percorrido de 87 km e é a cunca máis ampla
da provincia de Ourense.
+información
25. Barxas
Deva
Deva
O Deva entre Cortegada e Pontedeva
O Deva en Arbo
O Barxas na Pontebarxas
A FRIEIRA
O Deva nace na Serra do Laboreiro e
xúntase co Miño facendo línde entre os
concellos de Cortegada e Pontedeva.
Nace na serra do Laboreiro e duranto
case todo o seu percorrido fai fronteira
entre Ourense (Padrenda) e Portugal ata
botarse no Miño en Pontebarxas.
Baixa desde a serra do Faro de Avión
ao Miño e discorre entre este e os
montes de Covelo e A Paradanta en
terras de A Caniza e Arbo.
27. Val do Miño desde o miradoiro da
Nosa Sra. Da Graça (Sa-Portugal).
Ao fondo os montes da Paradanta
e San Nomedio.
MELGAÇO
28. Mouro
ARBO
AS NEVES O Mouro en
Ponte de Mouro
Nace na serra da Peneda e desemboca no
Miño en Pontedemouro.
29. MONÇAO
GadanhaTea
SALVATERRA
O Miño en Salvaterra
O Gadanha en PiñeirosO Tea en Ponteareas
Nace no monte Mancelo (Fraga-Covelo) e,
despois de 50 km desemboca no Miño en
Salvaterra de Miño.
Xúntase co Miño en Troporiz (Monçao).
+información
31. VALENÇA
Louro
TUI
O Miño entre Tui e Valença
O Louro en Tui
O Miño en Tui
O Miño en Valença
Baixa desde o monte da Serra,
en Pazos de Borbén e xúntase co
Miño en Tui. Atravesa as
gándaras de Budiño.
33. VILANOVA DA CERVEIRA
Tamuxe
GOIÁN
O Tamuxe
en Loureza
O Miño en Vilanova da Cerveira
O Miño en Vilanova da Cerveira
O Miño en Goián
Nace en San Pedro de Burgueira (Oia) e
despois de percorrer 14 km en terras de
Oia e O Rosal desemboca en Tabagón.
37. CAMINHA
Coura
A GUARDA
DESEMBOCADURA: Océano Atlántico
Praia do Muíño en Camposancos
O Coura en Vilardemouros
Nace na serra da Boalhosa e, despois de 50
km desemboca en Caminha.
38. O Tegra e a desembocadura do Miño desde Camiña.
O Miño desemboca no Atlántico formando un esteiro de 8 km de
lonxitude e entre 0,5 e 1,8 km de anchura. Aséntase nunha antiga falla
flanqueada por bloques graníticos. É pouco profundo e con escasa
pendente. O influxo das mareas chega ata Tui, 30 km río arriba.
39. XEOLOXÍA
Na cunca do Miño atopamos terras chairas, canóns e fervenzas (sobre
todo nos numerosos afluentes). A primeira parte do curso discorre
pola Terra Cha e a partir de Lugo encáixase en diferentes tramos.
As rochas son moi
variadas. Na
primeira parte do
curso xistos, lousas,
cuarcitas… e no
resto granitos.
O Miño na Fervenza, entre Lugo e O Corgo. Ata este lugar o Miño é un
río tranquilo e repousado; a partir deste punto, no remate da Terra Cha,
inicia un rápido descenso e escava o profundo val que chega ata pasados
Os Peares.
41. Pedregal de Irimia, na Serra de
Meira. Formado por coadas de
bloques e derrubes de cuarcitas
de orixe periglaciar que se
produciron durante os ciclos de
xeo-desxeo da última glaciación
do Cuaternario (hai entre18.000 e
13.000 anos).
43. Tourón, no río Cerves
Augas Caídas
no rego de Marce
FERVENZAS: Augas Caídas (rego de Marce), Búbal, Erbedeiro,
Canón Mao, Casteligo, Xares, Cenza, Arcos, San Lázaro, Río
Cerves, Barbantiño…
45. LAGOAS: Fonmiñá, Cospeito, Caque, Riocaldo e Pedroso, O Ollo, Denune,
Santa Cristina, Seixas, Fabás, Codesido, Caldelas de Tui…
Fonmiñá Caldelas de Tui
Cospeito
46. ILLAS: Cela, Santa Comba, Seivane, Boeira, Fillaboa, Canosa…
Seivane
Fillaboa
Cela
A Ínsua, fronte á desembocadura do Miño
47. Vista, desde o monte Tegra, do esteiro do Miño á altura da unión co Tamuxe. Os sedimentos
do esteiro formaron varias illas e bancos de area que afloran na marea baixa (Ariños). En
primeiro termo aparece a illa Canosa, detrás as do Grilo, Bimbias e Varandas. Máis a fóra o
illote areoso Morraxeira de Seixas.
48. Illas Boega e dos Amores vistas desde o mirador do Cervo (Portugal).
49. ESTEIRO do Miño: a acción oposta das correntes fluviais e
mariñas forma as frechas de Camposancos e Caminha
50. Termas de Ourense (A Chabasqueira)
Termas do Prexegueiro no río Cerves
SURXENCIAS TERMAIS:
Lugo, Ourense, Monçao,
Caldelas de Tui (Miño), Baños
de Molgas (Arnoia), Río
Cerves.
Balneario de Monçao
51. FLORA
En xeral consérvanse bosques de ribeira en todo o percorrido e
vexetación palustre nas áreas de inundación, brañas e lameiros.
O Miño en Salvaterra
52. Nos bosques de ribeira atópanse amieiras, salgueiros, freixos, sanguiños... e
nas súas augas ou nas beiras oucas, Myriophilium, ranúnculos, xuncos,
molinia, bricios, pe de boi, espadainas, ambroíño enano, espigas de auga,
oucas, xuncos, reina...
En varias illas do Miño atópanse variedades de fentos únicas en Galicia:
Equisetum hyemale, Equisetum palustre, Ophioglosum lusitanicum...
AmieiraFreixo
57. Nos esteiros e marismas hai grandes
superficies cubertas de carrizos,
antelas, canabazas, e xuncos. Ademais
podemos atopar eleocaris, platanaria,
verdoaga marítima, herba coral, estrela
das xunqueiras, sosa... Nas praias da
marxe portuguesa hai unha poboación
de camariña.
Os areais e as dunas da desembocadura
están poboados por feo, xunco
marítimo, arenaria, leiteira, alhelí
mariño, honquenia, carrasca de San
Xoan, colexas, herba de namorar,
grama mariña, cardo mariño, rabo de
lebre... e as dunas fixadas por bosques
de piñeiros.
Xunco (Juncus effussus). Cobre grandes
extensións dos lameiros do esteiro.
58. FAUNA
MAMÍFEROS: lontra,
aguaneiros…
AVES: lavancos, garzas,
galiñas de auga,
galiñolas negras,
mergullón pequeno... Lontra (Lutra lutra)
Lavancos
Garza real
(Ardea cinerea)
Piro curlibico (Calidris alpina).
Vese nos pasos migratorios no
esteiro.
59. RÉPTILES: sapoconcho,
cobra de auga…
ANFIBIOS: saramaganta galega,
ra verde, ra patilonga, ra
vermella, pintafontes, estroza,
salamántica…
Ra verde Ra vermella
Cobra sapeira
60. PEIXES: salmón, lamprea, troita,
espiñento, anguía, escalo, boga
de río…
A lamprea (Petromyzon marinus) nace nos
ríos, baixa ao mar, onde permanece varios
anos alimentándose de sangue dos peixes e
logo volve a subir aos ríos para desovar e
morrer. Na subida e cando se pesca.
A anguía (Anguilla anguilla) vive nos
ríos e vai desovar ao mar. As larvas
arrastradas polas correntes chegan de
novo ás bocas dos ríos en forma de
meixóns.
61. INSECTOS: cabalos do demo, libeliñas, chinches de auga,
escorpións de auga, ditiscos, efímeras. Mosquitos...
Libeliña e ninfas de distintos tipos de libeliñas.
MOLUSCOS: mexillón,
caracois e lapa de río…
Mexillón de río Lapas de río
62. ESPAZOS PROTEXIDOS
●
RESERVAS DA BIOSFERA: Terras
do Miño e Terras de Allariz.
●
PARQUES NACIONAIS:
Invernadoiro, Enciña da Lastra,
Peneda-Gerès.
●
LICs: Serra do Xistral, Parga-
Ladra-Támoga, Canóns do Sil, O
Courel, Monte do Faro, Pena
Veidosa, Baixo Miño, Careón, Río
Cabe, Pena Trevinca, Macizo
Central, Bidueiral de
Montederramo, Río Navea, Río Tea,
Gándaras de Budiño (Galiza); Alto
Sil, Ribeiras do Sil e afluentes,
Enciña da Lastra e Ancares
(Castela-León)
●
ZEPAs: Enciña da Lastra, Esteiros
do Miño e Coura.
63. O Baixo Miño é un espazo de alta productividade. O río é rico en lampreas, angulas, reos,
sábalos, vermellas, troitas, escalos, zamborcas...e o esteiro é unha das zonas de Galiza de
maior afluencia de aves acuáticas (hai censadas máis de 70 especies). A maior afluencia
prodúcese nos pasos invernais.
64. APROVEITAMENTO
Desde tempos antigos o Miño foi aproveitado para navegar en pequenos tramos, para
a pesca e, sobre todo, para mover distintos aparellos hidráulicos: muíños, mazos,
batáns… Na actualidade está explotado en numerosos encoros para producir enerxía
eléctrica. Nas súa beiras cultívanse excelentes viños e abrollan fontes termais que se
aproveitan en baños tradicionais e modernos balnearios.
Acea e central hidroeléctrica en Velle (Ourense)
71. O Miño en Arbo, cos
pescos das lampreas.
No Miño consérvanse e seguen a ser usados
os pescos, construcións nas que se fixan as
nasas para a pesca de lampreas.
74. Belesar, no Canón do Miño.
As escarpadas ribeiras do río por terras de Chantada son unha zona produtora de viño grazas
aos socalcos construídos nas ladeiras. A produción de viño dos canóns do Miño e o Sil está
acollida á denominación de orixe “Ribeira Sacra”.
75. TRANSPORTE
Barcas con pousas para os culeiros.
Belesar
Carocho en Goián
Batuxo en
Outeiro de Rei
Antigas barcas de dornas
Batuxo na área de
lecer de Begonte
77. DATOS HISTÓRICOS
O Miño e algúns dos seus afluentes (Sil, Bibei...) foron amplamente
explotados polos romanos para extraer ouro. Quedan restos das
explotacións en Montefurado e Caldesiños.
Montefurado, no río Sil
78. Restos das Termas Romanas de Lugo que se atopan no interior do actual
balneario, ao pé do río Miño. Foron construídas entre os séculos I e II.
Ao longo do Miño consérvase un rico patrimonio arquitectónico
(pontes, termas) etnográfico e industrial (muíños, batáns, mazos,
barcos…).
80. TRADICIÓNS-LENDAS
Desde tempos moi antigos a tradición popular sitúa no Miño
diferentes seres míticos relacionados cos ríos: homes e mulleres
peixe, lavandeiras, feiticeiras, encantos, xacios e xacias.
San Martiño de Braga (século VI) na
súa obra “De correctione rusticorum”
dinos: “Numerosos son os demos que,
expulsados dos ceos, presiden mar, os
ríos, as fontes e os bosques, aos que os
homes ignorantes do Deus verdadeiro
lles fan sacrificios, no mar adoran a
Neptuno, nos ríos as Lamias, nas
fontes as Ninfas...”
81. PROBLEMAS:
Contaminación por resíduos urbáns, industriais e agrícolas,
exceso de encoros, especies invasoras, sobrepesca...
Encoro de Belesar en Portomarín. A construción do encoro anegou máis de 300 ha
de cutivos e o antigo Portomarín, que foi reemprazado por un novo asentamento
construído nas proximidades.
82. Bico de coral (Strilda astrid), fuxido da
cautividade, reprodúcese habitualmente
nas beiras do río Miño. Corbicula fluminea, unha ameixa de orixe
asiática que ocupa grandes tramos do río.
ESPECIES INVASORAS
83. Mimosa. Unha árbore orixinaria de
Australia que invadeu as beiras do
Miño e moitos dos seus afluentes.
Egeria densa
Dúas plantas invasoras procedentes dos
acuarios.
Egeria densa
Fento mosquito (Azolla)