2nd Maccabees is a deuterocanonical book which recounts the persecution of Jews under King Antiochus IV Epiphanes and the Maccabean Revolt against him. Painting by Pierre Paul Rubens, 1634.

2. ١ ‫بەشی‬
.‫دەخوازن‬ ‫میسر‬ ‫سەرتاسەری‬ ‫جولەکەکانی‬، ‫برایان‬ ‫بۆ‬ ‫ئارامی‬ ‫و‬ ‫تەندروستی‬ ‫هیوای‬، ‫یەهودا‬ ‫خاکی‬ ‫و‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫جولەکەکانی‬، ‫برایان‬1
.‫کردبووی‬ ‫دڵسۆزەکانی‬ ‫خزمەتکارە‬، ‫یاقوب‬ ‫و‬ ‫ئیسحاق‬ ‫و‬ ‫ئیبراهیم‬ ‫لەگەڵ‬ ‫کە‬ ‫بکەن‬ ‫لەبیر‬ ‫پەیمانەکەی‬ ‫و‬ ‫لەگەڵتان‬ ‫بێت‬ ‫میهرەبان‬ ‫خودا‬2
.‫ئامادە‬ ‫بیرێکی‬ ‫و‬ ‫باش‬ ‫بوێرییەکی‬ ‫بە‬، ‫بکەن‬ ‫جێبەجێ‬ ‫ئەو‬ ‫ویستی‬ ‫و‬ ‫بکەن‬ ‫خزمەت‬ ‫کە‬ ‫بدەن‬ ‫هەمووتان‬ ‫بە‬ ‫دڵێک‬3
.‫بنێرێت‬ ‫بۆ‬ ‫ئاشتیتان‬ ‫و‬ ‫بکەنەوە‬ ‫فەرمانەکانیدا‬ ‫و‬ ‫یاسا‬ ‫لە‬ ‫دڵتان‬4
.‫مەهێنن‬ ‫لێ‬ ‫وازتان‬ ‫ناخۆشیدا‬ ‫کاتی‬ ‫لە‬ ‫هەرگیز‬ ‫و‬ ‫بگرن‬ ‫یەک‬ ‫لەگەڵتان‬ ‫و‬ ‫بگرن‬ ‫دوعاکانتان‬ ‫لە‬ ‫گوێ‬5
.‫دەکەین‬ ‫بۆ‬ ‫دوعاتان‬ ‫و‬ ‫لێرەین‬ ‫ئێمە‬ ‫ئێستاش‬6
‫لەو‬، ‫هات‬ ‫بەسەرماندا‬ ‫کە‬ ‫ناخۆشییەدا‬ ‫ئەو‬ ‫کۆتایی‬ ‫لە‬ ‫جولەکەکان‬ ‫ئێمەی‬، ‫نۆیەمدا‬ ‫و‬ ‫هەشتا‬ ‫و‬ ‫سەد‬ ‫ساڵی‬ ‫لە‬، ‫بوو‬ ‫پاشایەتی‬ ‫دیمیتریۆس‬ ‫کاتێکدا‬ ‫چ‬ ‫لە‬7
.‫نووسی‬ ‫بۆمانمان‬، ‫ڕاپەڕین‬ ‫پیرۆز‬ ‫شانشینی‬ ‫و‬ ‫پیرۆز‬ ‫خاکی‬ ‫لە‬ ‫کۆمەڵەکەی‬ ‫و‬ ‫یاسۆن‬ ‫کە‬ ‫کاتەوەی‬
‫پێشکەش‬ ‫وردمان‬ ‫ئاردی‬ ‫و‬ ‫قوربانی‬ ‫هەروەها‬. ‫بوو‬ ‫لێ‬ ‫گوێمان‬ ‫و‬ ‫پاڕانەوە‬ ‫یەزدانمان‬ ‫لە‬ ‫پاشان‬، ‫ڕشت‬ ‫بێتاوانیان‬ ‫خوێنی‬ ‫و‬ ‫سووتاند‬ ‫ماڵەکەیان‬ ‫پەنجەرەی‬8
.‫دانا‬ ‫نانەکانمان‬ ‫و‬ ‫داگیرساند‬ ‫چراکانمان‬ ‫و‬ ‫کرد‬
.‫دەگێڕن‬ ‫کاسلۆدا‬ ‫مانگی‬ ‫لە‬ ‫چادرەکان‬ ‫جەژنی‬ ‫کە‬ ‫بزانە‬ ‫ئێستاش‬9
‫پاشا‬ ‫وەستای‬ ‫ئەرستۆبولۆسی‬ ‫بۆ‬ ‫نارد‬ ‫تەندروستییان‬ ‫و‬ ‫سڵو‬ ‫یەهودا‬ ‫و‬ ‫ئەنجومەن‬ ‫و‬ ‫یەهودا‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫لە‬ ‫گەلی‬، ‫هەشتەمدا‬ ‫و‬ ‫هەشتا‬ ‫و‬ ‫سەد‬ ‫ساڵی‬ ‫لە‬10
.‫بوون‬ ‫میسر‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫جولەکەکان‬... ‫بۆ‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫مەسحکراوەکان‬ ‫کاهینە‬ ‫ڕەگەزی‬ ‫لە‬ ‫کە‬، ‫بەتلیمۆس‬
.‫پاشا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫بووین‬ ‫شەڕدا‬ ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫دەکەین‬ ‫سوپاسی‬ ‫زۆر‬، ‫کردین‬ ‫ڕزگاری‬ ‫گەورەکان‬ ‫مەترسییە‬ ‫لە‬ ‫خودا‬ ‫تا‬11
.‫دەرکرد‬، ‫دەکرد‬ ‫شەڕیان‬ ‫پیرۆزەکەدا‬ ‫شارە‬ ‫لەناو‬ ‫ئەوانەی‬ ‫چونکە‬12
.‫کوژران‬ ‫نانیا‬ ‫پەرستگای‬ ‫لە‬ ‫نانیا‬ ‫کاهینەکانی‬ ‫فێڵی‬ ‫بە‬، ‫بن‬ ‫نەدۆڕاو‬ ‫پێدەچوو‬ ‫کە‬ ‫ئەودا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫سوپاکە‬ ‫و‬ ‫فارس‬ ‫هاتە‬ ‫سەرکردە‬ ‫کاتێک‬13
‫مارەیی‬ ‫ناوی‬ ‫بە‬ ‫پارە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫شوێنەکە‬ ‫هاتنە‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫هاوڕێکانی‬ ‫لەگەڵ‬، ‫بکات‬ ‫لەگەڵ‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫بیەوێت‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫چونکە‬14
.‫وەربگرن‬
‫پەرستگاکەیان‬ ‫ژوورەوە‬ ‫هاتە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫کە‬ ‫هەر‬، ‫پەرستگاکە‬ ‫کۆشکی‬ ‫ناو‬ ‫چوونە‬ ‫کەمدا‬ ‫کۆمەڵێکی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ئەویش‬ ‫و‬ ‫ڕۆیشتن‬ ‫نانیا‬ ‫کاهینەکانی‬ ‫کاتێک‬15
.‫داخست‬
‫ئەوانەی‬ ‫بۆ‬ ‫فڕێیاندا‬ ‫و‬ ‫لێدا‬ ‫سەریان‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پارچەیان‬ ‫پارچە‬ ‫و‬ ‫لێدا‬ ‫کاپتنەکەیان‬ ‫و‬ ‫فڕێدا‬ ‫ڕەشەبا‬ ‫وەک‬ ‫بەردیان‬ ‫و‬ ‫کردەوە‬ ‫سەقفەکەیان‬ ‫تایبەتی‬ ‫دەرگایەکی‬16
.‫بوون‬ ‫دەرەوە‬ ‫لە‬
.‫کردووە‬ ‫ڕادەست‬ ‫ناپاکەکانی‬ ‫کەسانی‬ ‫کە‬، ‫بێت‬ ‫خودامان‬ ‫ستایشی‬ ‫شتێکدا‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬17
‫بۆ‬ ‫ئەوەتان‬ ‫زانی‬ ‫پێویستمان‬ ‫بە‬، ‫بپارێزین‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫پاککردنەوەی‬ ‫کاسلۆدا‬ ‫مانگی‬ ‫پێنجەمی‬ ‫ڕۆژی‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫لە‬ ‫مەبەستمانە‬ ‫ئێستا‬ ‫کە‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬ ‫بۆیە‬18
‫و‬ ‫پەرستگا‬ ‫ئەوە‬ ‫دوای‬، ‫دەدرا‬ ‫پێمان‬ ‫دەکرد‬ ‫قوربانی‬ ‫نیمیا‬ ‫کاتێک‬ ‫کە‬ ‫ئاگرەکە‬... ‫جەژنی‬ ‫و‬ ‫چادرەکان‬ ‫جەژنی‬ ‫وەک‬ ‫ئێوەش‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬، ‫بسەلمێنین‬
.‫کردبوو‬ ‫دروست‬ ‫قوربانگاکەی‬
‫بێ‬ ‫چاڵێکی‬ ‫و‬ ‫کون‬ ‫شوێنێکی‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫دەگرت‬ ‫نهێنی‬ ‫بە‬ ‫قوربانگاکەیان‬ ‫ئاگری‬ ‫پەرستراوەکان‬ ‫کاتە‬ ‫ئەو‬ ‫کاهینەکانی‬، ‫فارس‬ ‫بردرانە‬ ‫باوباپیرانمان‬ ‫کاتێک‬19
.‫پیاون‬ ‫هەموویان‬ ‫نەزانرا‬ ‫شوێنەکە‬ ‫بەجۆرێک‬، ‫کردەوە‬ ‫دڵنیایان‬ ‫لەوێ‬ ‫و‬ ‫شاردەوە‬ ‫ئاودا‬
‫بەڵم‬، ‫ئاگر‬ ‫بۆ‬ ‫شاردبوونەوە‬ ‫کە‬ ‫نارد‬ ‫کاهینانەی‬ ‫ئەو‬ ‫نەوەکانی‬ ‫لە‬، ‫نێردرا‬ ‫فارسەوە‬ ‫پاشای‬ ‫لە‬ ‫نیمیا‬، ‫بوو‬ ‫خۆش‬ ‫لێ‬ ‫خودای‬ ‫کە‬، ‫زۆر‬ ‫ساڵنێکی‬ ‫دوای‬20
;‫نەدۆزیەوە‬ ‫ئەستووریان‬ ‫ئاوی‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەدۆزیەوە‬ ‫ئاگریان‬ ‫گوتین‬ ‫پێیان‬ ‫کاتێک‬
‫لەسەری‬ ‫شتانەی‬ ‫ئەو‬ ‫و‬ ‫دارەکان‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫کاهینەکان‬ ‫بە‬ ‫فەرمانی‬ ‫نیمیا‬، ‫دانران‬ ‫قوربانییەکان‬ ‫کاتێک‬. ‫بیهێنن‬ ‫و‬ ‫بیکێشن‬ ‫کە‬ ‫پێکردن‬ ‫فەرمانی‬ ‫ئینجا‬21
.‫بپرژێنن‬ ‫ئاوەکەدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫دانراون‬
.‫سوڕما‬ ‫سەریان‬ ‫هەمووان‬ ‫و‬ ‫هەڵگیرسا‬ ‫گەورە‬ ‫ئاگرێکی‬، ‫شاردرابووەوە‬ ‫هەورەکەدا‬ ‫لە‬ ‫پێشتر‬ ‫کە‬ ‫هات‬ ‫خۆر‬ ‫درەوشانەوەی‬ ‫کاتی‬ ‫و‬ ‫هات‬ ‫ئەمە‬ ‫کاتێک‬22
‫ئەوانی‬ ‫و‬ ‫پێکرد‬ ‫دەستی‬ ‫یۆناتان‬، ‫دیکە‬ ‫ئەوانی‬ ‫هەموو‬ ‫و‬ ‫کاهینەکان‬ ‫هەردوو‬، ‫دەڵێم‬، ‫بوو‬ ‫تەواو‬ ‫قوربانییەکە‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬ ‫کرد‬ ‫دوعایەکیان‬ ‫کاهینەکان‬23
.‫نیمیا‬ ‫وەک‬، ‫دایەوە‬ ‫وەڵمیان‬ ‫دیکەش‬
‫و‬ ‫میهرەبان‬ ‫و‬ ‫ڕاستگۆ‬ ‫و‬ ‫بەهێز‬ ‫و‬ ‫ترسناک‬ ‫کە‬، ‫شتێک‬ ‫هەموو‬ ‫دروستکەری‬، ‫پەروەردگار‬ ‫یەزدانی‬، ‫پەروەردگار‬ ‫ئەی‬. ‫بوو‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫نوێژەکەش‬24
،‫میهرەبانیت‬ ‫پادشای‬ ‫و‬ ‫تاقانە‬
‫هەڵبژارد‬ ‫باوباپیرانت‬ ‫و‬ ‫دەکەیت‬ ‫ڕزگار‬ ‫ناخۆشییەک‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫ئیسرائیل‬ ‫کە‬ ‫تۆ‬، ‫هەتاهەتایی‬ ‫و‬ ‫بەهێز‬ ‫و‬ ‫دادپەروەر‬ ‫تاکە‬، ‫شتێک‬ ‫هەموو‬ ‫بەخشەری‬ ‫تاکە‬25
.‫کرد‬ ‫پیرۆزیان‬ ‫و‬
.‫بکە‬ ‫پیرۆزی‬ ‫و‬ ‫بپارێزە‬ ‫خۆت‬ ‫بەشی‬ ‫و‬ ‫وەربگرە‬ ‫ئیسرائیل‬ ‫گەلەکەت‬ ‫هەموو‬ ‫بۆ‬ ‫قوربانی‬26
‫با‬، ‫بێزارن‬ ‫و‬ ‫پێدەکرێن‬ ‫سووکایەتی‬ ‫ئەوانەی‬ ‫سەیری‬، ‫بکە‬ ‫ڕزگار‬ ‫گەلن‬ ‫لەناو‬ ‫دەکەن‬ ‫خزمەت‬ ‫ئەوانەی‬، ‫کۆبکەرەوە‬ ‫بڵون‬ ‫و‬ ‫پەرش‬ ‫ئێمە‬ ‫لە‬ ‫ئەوانەی‬27
.‫ئێمەیت‬ ‫خودای‬ ‫تۆ‬ ‫کە‬ ‫بزانن‬ ‫نەتەوەکان‬
.‫بکەن‬ ‫لێ‬ ‫ستەممان‬ ‫لووتبەرزیەوە‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫لێدەکەن‬ ‫ستەممان‬ ‫کە‬ ‫بدە‬ ‫ئەوانە‬ ‫سزای‬28
.‫وتوویەتی‬ ‫موسا‬ ‫وەک‬، ‫بچێنەوە‬ ‫پیرۆزەکەتدا‬ ‫شوێنی‬ ‫لە‬ ‫گەلەکەت‬29
.‫گوت‬ ‫سوپاسگوزاری‬ ‫بۆ‬ ‫زبوریان‬ ‫کاهینەکان‬30
.‫بڕژێت‬ ‫گەورەکاندا‬ ‫بەردە‬ ‫بەسەر‬ ‫بەجێماوە‬ ‫کە‬ ‫ئاوەی‬ ‫ئەو‬ ‫دا‬ ‫فەرمانی‬ ‫نیمیا‬، ‫بوو‬ ‫تەواو‬ ‫قوربانییەکە‬ ‫کاتێک‬31
.‫سووتا‬، ‫دەدرەوشایەوە‬ ‫قوربانگاکەوە‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫ڕووناکیەی‬ ‫ئەو‬ ‫بەهۆی‬ ‫بەڵم‬، ‫هەڵگیرسا‬ ‫بڵێسەیەک‬، ‫کرا‬ ‫ئەمە‬ ‫کاتێک‬32
‫نیمیا‬ ‫و‬ ‫دەرکەوتووە‬ ‫ئاو‬، ‫شاردبووەوە‬ ‫لێ‬ ‫ئاگرەکەیان‬ ‫بردراو‬ ‫کاهینەکانی‬ ‫کە‬ ‫شوێنەی‬ ‫لەو‬ ‫کە‬ ‫گوترا‬ ‫فارس‬ ‫پاشای‬ ‫بە‬، ‫زانرا‬ ‫بابەتە‬ ‫ئەم‬ ‫کاتێک‬33
.‫کردووەتەوە‬ ‫پاک‬ ‫ئاگرە‬ ‫بەو‬ ‫قوربانییەکانی‬
.‫تاقیکردەوە‬ ‫بابەتەکەی‬ ‫ئەوەی‬ ‫دوای‬، ‫کرد‬ ‫پیرۆزی‬ ‫و‬ ‫داخست‬ ‫شوێنەکەی‬ ‫پاشا‬ ‫پاشان‬34
.‫بکات‬ ‫دڵخۆشیان‬ ‫دەیەوێت‬ ‫کە‬ ‫کەسانەی‬ ‫بەو‬ ‫بەخشی‬ ‫و‬ ‫وەرگرت‬ ‫زۆری‬ ‫بەخششێکی‬ ‫پاشا‬35
.‫نیفای‬ ‫دەڵێن‬ ‫پێی‬ ‫کەس‬ ‫زۆر‬ ‫بەڵم‬، ‫پاککردنەوە‬ ‫بڵێین‬ ‫دەتوانین‬ ‫ئەوەندەی‬ ‫کە‬، ‫نافتار‬ ‫ناونا‬ ‫شتەی‬ ‫ئەم‬ ‫نیمیا‬36
‫دووەم‬ ‫بەشی‬
‫ئاماژەی‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫وەربگرن‬ ‫ئاگرەکە‬ ‫گواستراونەتەوە‬ ‫کە‬ ‫کردووە‬ ‫کەسانە‬ ‫بەو‬ ‫فەرمانی‬ ‫پێغەمبەر‬ ‫جێرمی‬ ‫کە‬ ‫دەردەکەوێت‬ ‫تۆمارەکاندا‬ ‫لە‬ ‫هەروەها‬1
.‫پێکراوە‬

3. ‫لەگەڵ‬ ‫زێڕین‬ ‫و‬ ‫زیو‬ ‫وێنەی‬ ‫کاتێک‬، ‫نەکەن‬ ‫هەڵە‬ ‫مێشکیاندا‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫نەکەن‬ ‫لەبیر‬ ‫یەزدان‬ ‫فەرمانەکانی‬ ‫کە‬ ‫پێکردن‬ ‫فەرمانی‬، ‫پێداون‬ ‫یاسای‬ ‫کە‬ ‫پێغەمبەر‬2
.‫دەبینن‬ ‫ڕازاندنەوەکانیان‬
.‫نەکەوێتەوە‬ ‫دوور‬ ‫دڵیان‬ ‫لە‬ ‫یاسا‬ ‫کە‬ ‫کردن‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫جۆرە‬ ‫لەو‬ ‫دیکەی‬ ‫قسەی‬ ‫بە‬3
‫دەچووە‬ ‫کاتێک‬، ‫بڕۆن‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫سندوقەکە‬ ‫و‬ ‫چادر‬ ‫بە‬ ‫فەرمانی‬، ‫ئاگادارکرایەوە‬ ‫خودا‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫پێغەمبەر‬ ‫کە‬ ‫هاتووە‬ ‫نووسراودا‬ ‫هەمان‬ ‫لە‬ ‫هەروەها‬4
.‫بینی‬ ‫خودای‬ ‫میراتی‬ ‫و‬ ‫سەرکەوت‬ ‫موسا‬ ‫لەوێدا‬، ‫شاخەکە‬ ‫سەر‬
.‫ڕاگرت‬ ‫دەرگاکەی‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫و‬ ‫دانا‬ ‫تێدا‬ ‫بخورەکەی‬ ‫قوربانگای‬ ‫و‬ ‫سندوق‬ ‫و‬ ‫چادر‬ ‫کە‬، ‫دۆزیەوە‬ ‫کونانەی‬ ‫ئەشکەوتێکی‬، ‫ئەوێ‬ ‫گەیشتە‬ ‫جێرمی‬ ‫کاتێک‬5
.‫نەیاندۆزییەوە‬ ‫بەڵم‬، ‫بکەن‬ ‫دیاری‬ ‫ڕێگاکە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫هاتبوون‬ ‫ڕۆیشتن‬ ‫بەدوایدا‬ ‫لەوانەی‬ ‫هەندێک‬6
.»‫وەربگرێت‬ ‫پێیان‬ ‫بەزەیی‬ ‫و‬ ‫کۆدەکاتەوە‬ ‫گەلەکەی‬ ‫خودا‬ ‫کە‬ ‫کاتەی‬ ‫ئەو‬ ‫تا‬ ‫نازانرێت‬ ‫شوێنە‬ ‫ئەو‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫تاوانباریان‬، ‫زانی‬ ‫جێرمی‬ ‫کاتێک‬7
‫بە‬ ‫شوێنەکە‬ ‫ویستویەتی‬ ‫سلێمان‬ ‫کاتەی‬ ‫ئەو‬ ‫وەک‬ ‫و‬ ‫موسا‬ ‫سەردەمی‬ ‫لە‬ ‫وەک‬ ‫هەورەکەش‬ ‫و‬ ‫یەزدان‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫و‬ ‫دەدات‬ ‫پیشان‬ ‫شتانەیان‬ ‫ئەم‬ ‫یەزدان‬ ‫ئینجا‬8
.‫بکرێت‬ ‫پیرۆز‬ ‫ڕێزەوە‬
.‫دەکات‬ ‫پێشکەش‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫تەواوکردنی‬ ‫و‬ ‫تەرخانکردن‬ ‫قوربانی‬ ‫بوو‬ ‫ژیر‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫ڕاگەیەندرا‬ ‫هەروەها‬9
‫دوعای‬ ‫شێوە‬ ‫هەمان‬ ‫بە‬ ‫سلێمانیش‬، ‫سووتاند‬ ‫قوربانییەکانی‬ ‫و‬ ‫خوارەوە‬ ‫هاتە‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫لە‬ ‫ئاگرەکە‬، ‫دەکرد‬ ‫نوێژی‬ ‫یەزدانی‬ ‫لە‬ ‫موسا‬ ‫کاتێک‬ ‫چۆن‬ ‫وەک‬10
.‫سووتاند‬ ‫سووتاندنی‬ ‫قوربانی‬ ‫و‬ ‫خوارەوە‬ ‫هاتە‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫لە‬ ‫ئاگرەکە‬ ‫و‬ ‫کرد‬
.»‫بوو‬ ‫تەواو‬، ‫نەخورابوو‬ ‫گوناهەکە‬ ‫قوربانی‬ ‫لەبەرئەوەی‬: «‫گوتی‬ ‫موسا‬11
.‫هێشتەوە‬ ‫ڕۆژەی‬ ‫هەشت‬ ‫ئەو‬ ‫سلێمان‬12
‫نامەکانی‬ ‫و‬ ‫داود‬ ‫و‬ ‫پێغەمبەران‬ ‫و‬ ‫پاشاکان‬ ‫کارەکانی‬، ‫دامەزراند‬ ‫کتێبخانەیەکی‬ ‫چۆن‬ ‫و‬. ‫باسکراون‬ ‫نیمیاشدا‬ ‫شرۆڤەکانی‬ ‫و‬ ‫نووسین‬ ‫لە‬ ‫شت‬ ‫هەمان‬13
.‫کۆکردەوە‬ ‫پیرۆز‬ ‫بەخششەکانی‬ ‫بە‬ ‫سەبارەت‬ ‫پاشاکانی‬
.‫دەمێننەوە‬ ‫لەگەڵمان‬ ‫و‬ ‫چوو‬ ‫لەدەستمان‬ ‫شەڕەوە‬ ‫بەهۆی‬ ‫کە‬ ‫کۆکردەوە‬ ‫شتانەی‬ ‫ئەو‬ ‫هەموو‬ ‫شێوە‬ ‫هەمان‬ ‫بە‬ ‫یەهوداش‬14
.‫بیانهێننەوە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بنێرن‬ ‫هەندێکیان‬، ‫بوو‬ ‫پێی‬ ‫پێویستتان‬ ‫ئەگەر‬ ‫بۆیە‬15
.‫دەبن‬ ‫باش‬، ‫بپارێزن‬ ‫ڕۆژەکانتان‬ ‫هەمان‬ ‫ئەگەر‬، ‫نووسیوە‬ ‫بۆتانمان‬، ‫دەگێڕین‬ ‫پاککردنەوە‬ ‫ئاهەنگی‬ ‫خەریکە‬ ‫ئێمە‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬16
.‫بەخشی‬ ‫هەموویان‬ ‫بە‬ ‫پیرۆزگای‬ ‫و‬ ‫کاهینایەتی‬ ‫و‬ ‫شانشینی‬ ‫و‬ ‫میرات‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ڕزگار‬ ‫گەلەکەی‬ ‫هەموو‬ ‫کە‬ ‫خودایەی‬ ‫ئەو‬ ‫هیوادارین‬17
‫لە‬ ‫چونکە‬، ‫پیرۆز‬ ‫شوێنی‬ ‫بۆ‬ ‫دەکاتەوە‬ ‫کۆمان‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫ژێر‬ ‫خاکەکانی‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫دێتەوە‬ ‫پێدا‬ ‫بەزەییمان‬ ‫زووانە‬ ‫بەم‬، ‫دابوو‬ ‫بەڵێنی‬ ‫یاسادا‬ ‫لە‬ ‫وەک‬18
.‫پاککردەوە‬ ‫شوێنەکەی‬ ‫و‬ ‫کردین‬ ‫ڕزگاری‬ ‫گەورەکان‬ ‫ناڕەحەتییە‬
.‫قوربانگاکە‬ ‫تەرخانکردنی‬ ‫و‬ ‫گەورە‬ ‫پەرستگای‬ ‫پاککردنەوەی‬ ‫و‬ ‫براکانی‬ ‫و‬ ‫مەکابیۆس‬ ‫یەهودا‬ ‫بە‬ ‫سەبارەت‬19
.‫کوڕی‬ ‫یوپاتۆری‬ ‫و‬ ‫ئەپیفانێس‬ ‫ئەنتیکۆس‬ ‫دژی‬ ‫شەڕەکانی‬20
‫کەمێک‬ ‫کە‬ ‫بەجۆرێک‬، ‫جوولەکە‬ ‫ئایینی‬ ‫لە‬ ‫ڕێزلێنان‬ ‫بۆ‬ ‫دەکرد‬ ‫ڕەفتاریان‬ ‫پیاوانە‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بۆ‬ ‫هاتبوون‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫ئاشکرایانەی‬ ‫نیشانە‬ ‫ئەو‬21
.‫ڕاوەدوونا‬ ‫بەربەریان‬ ‫خەڵکێکی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫زاڵ‬ ‫وڵتەکەیان‬ ‫هەموو‬، ‫بوون‬
.‫لەگەڵیان‬ ‫بوو‬ ‫میهرەبان‬ ‫یەزدان‬، ‫دابەزاند‬ ‫یاساکانی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ئازاد‬ ‫شارەکەی‬، ‫بوو‬ ‫بەناوبانگ‬ ‫جیهاندا‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫وەرگرتەوە‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫دیکە‬ ‫جارێکی‬22
.‫دەکەینەوە‬ ‫کورتی‬ ‫بەرگدا‬ ‫یەک‬ ‫لە‬، ‫ڕاگەیەندراوە‬ ‫کتێبدا‬ ‫پێنج‬ ‫لە‬ ‫سیرینییەوە‬ ‫یاسۆنی‬ ‫لەلیەن‬ ‫کە‬، ‫دەڵێم‬، ‫ئەمانە‬ ‫هەموو‬23
‫جۆراوجۆری‬ ‫بەهۆی‬، ‫دەکەن‬ ‫چیرۆکەکە‬ ‫گێڕانەوەکانی‬ ‫سەیرکردنی‬ ‫ئارەزووی‬ ‫و‬ ‫دەیدۆزنەوە‬ ‫کە‬ ‫سەختییەی‬ ‫ئەو‬ ‫و‬ ‫بێکۆتایی‬ ‫ژمارەی‬ ‫لەبەرچاوگرتنی‬24
.‫بابەتەکەوە‬
‫و‬ ‫هەبێت‬ ‫ئاسانکارییان‬، ‫هەیە‬ ‫یادەوەرییەوە‬ ‫بە‬ ‫پابەندبوونیان‬ ‫ئارەزووی‬ ‫ئەوانەی‬ ‫و‬ ‫بن‬ ‫دڵخۆش‬ ‫بخوێننەوە‬ ‫دەیانەوێت‬ ‫ئەوانەی‬ ‫کە‬ ‫بووین‬ ‫وریا‬ ‫ئێمە‬25
.‫هەبێت‬ ‫قازانجیان‬ ‫دەستیان‬ ‫دەچێتە‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫هەموو‬
.‫بوو‬ ‫چاودێری‬ ‫و‬ ‫ئارەقە‬ ‫بابەتی‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەبوو‬ ‫ئاسان‬، ‫ئەستۆ‬ ‫گرتە‬ ‫کورتکردنەوەمان‬ ‫ئازاربەخشەی‬ ‫کارە‬ ‫ئەم‬ ‫کە‬ ‫ئێمە‬ ‫بۆ‬ ‫بۆیە‬26
‫بە‬ ‫کەس‬ ‫زۆر‬ ‫دڵخۆشکردنی‬ ‫بۆ‬ ‫بەڵم‬، ‫دەگەڕێت‬ ‫دیکەدا‬ ‫کەسانی‬ ‫سوودی‬ ‫بەدوای‬ ‫و‬ ‫دەکات‬ ‫ئامادە‬ ‫ئاهەنگێک‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫نییە‬ ‫ئاسان‬ ‫چۆن‬ ‫هەروەک‬27
.‫دەدەین‬ ‫ئەنجام‬ ‫گەورەیە‬ ‫ئازارە‬ ‫ئەم‬ ‫خۆشحاڵییەوە‬
.‫کورتکردنەوەیەک‬ ‫یاساکانی‬ ‫جێبەجێکردنی‬ ‫بۆ‬ ‫زەحمەتکێشان‬ ‫و‬، ‫نووسەر‬ ‫بۆ‬ ‫تایبەتمەندییەک‬ ‫هەموو‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ورد‬ ‫مامەڵەکردنی‬ ‫جێهێشتنی‬28
‫بەدوای‬ ‫دەبێت‬، ‫بۆیاخکردنی‬ ‫و‬ ‫دانانی‬ ‫بۆ‬ ‫دەدات‬ ‫بەڵێن‬ ‫ئەوەی‬ ‫بەڵم‬. ‫بکات‬ ‫بیناکە‬ ‫هەموو‬ ‫چاودێری‬ ‫دەبێت‬ ‫نوێ‬ ‫ماڵێکی‬ ‫خاوەن‬ ‫چۆن‬ ‫وەک‬ ‫چونکە‬29
.‫ئێمەدایە‬ ‫لەگەڵ‬ ‫پێموایە‬ ‫هەروەها‬، ‫ڕازاندنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بگەڕێت‬ ‫گونجاودا‬ ‫شتگەلێکی‬
.‫چیرۆکەکەیە‬ ‫نووسەری‬ ‫یەکەم‬ ‫هی‬، ‫تایبەتمەندییەکان‬ ‫لە‬ ‫کنجکۆڵی‬ ‫و‬ ‫بەگشتی‬ ‫شتەکاندا‬ ‫بەسەر‬ ‫و‬ ‫خاڵێک‬ ‫هەموو‬ ‫لەسەر‬ ‫وەستان‬30
.‫بکاتەوە‬ ‫کورتەیەک‬ ‫کە‬ ‫کەسەی‬ ‫بەو‬ ‫دەبێ‬ ‫ئەوە‬، ‫کارەکە‬ ‫لە‬ ‫زۆر‬ ‫ماندووبوونێکی‬ ‫لە‬ ‫دوورکەوتنەوە‬ ‫و‬ ‫کورتی‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫بەڵم‬31
‫لە‬ ‫و‬ ‫بکەیت‬ ‫دروست‬ ‫درێژ‬ ‫پێشەکییەکی‬ ‫کە‬ ‫گەمژانەیە‬ ‫شتێکی‬ ‫کە‬، ‫وتراوە‬ ‫کە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دەکەین‬ ‫زیاد‬ ‫ئەوەندە‬ ‫تەنیا‬: ‫پێدەکەین‬ ‫دەست‬ ‫چیرۆکەکە‬ ‫لێرەدا‬32
.‫بیت‬ ‫کورت‬ ‫چیرۆکەکەدا‬ ‫خودی‬
‫سێیەم‬ ‫بەشی‬
"
‫کرد؛‬ ‫گەورە‬ ‫پەرستگاکەیان‬ ‫بەخششەکانیان‬ ‫باشترین‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫گرت‬ ‫شوێنەکە‬ ‫لە‬ ‫ڕێزیان‬ ‫خۆیان‬ ‫پاشاکانیش‬ ‫تەنانەت‬ ‫کە‬ ‫بوو‬2
.‫هەڵگرت‬ ‫قوربانییەکان‬ ‫خزمەتکردنی‬ ‫بە‬ ‫سەر‬ ‫تێچوونەکانی‬ ‫هەموو‬ ‫خۆی‬ ‫داهاتەکانی‬ ‫لە‬ ‫ئاسیا‬ ‫سێلۆکۆسی‬ ‫کە‬ ‫بەجۆرێک‬3
.‫دروستکرد‬ ‫شارەکەدا‬ ‫لە‬ ‫ناکۆکییان‬ ‫و‬ ‫دروستکرد‬ ‫کێشەیان‬ ‫کاهینەکەدا‬ ‫سەرۆک‬ ‫لەگەڵ‬، ‫پەرستگاکە‬ ‫حاکمی‬ ‫کرایە‬ ‫کە‬ ‫بنیامین‬ ‫هۆزی‬ ‫لە‬ ‫شیمونێک‬ ‫بەڵم‬4
.‫بوو‬ ‫فینیق‬ ‫و‬ ‫سێلۆسیریا‬ ‫حاکمی‬ ‫ئەوکات‬ ‫کە‬، ‫تراسیاس‬ ‫کوڕی‬ ‫ئەپۆلۆنیۆسی‬ ‫لی‬ ‫بردییە‬، ‫بێت‬ ‫زاڵ‬ ‫ئۆنیاسدا‬ ‫بەسەر‬ ‫نەیتوانی‬ ‫کاتێک‬5
، ‫نەبووە‬ ‫قوربانییەکانەوە‬ ‫حسابی‬ ‫بە‬ ‫پەیوەندی‬ ‫کە‬ ‫سامانەکانیان‬ ‫زۆری‬ ‫کە‬ ‫بەجۆرێک‬، ‫سنوور‬ ‫بێ‬ ‫پارەی‬ ‫لە‬ ‫پڕە‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫خەزێنەی‬ ‫کە‬ ‫گوت‬ ‫پێی‬6
.‫دەست‬ ‫پاشا‬ ‫لی‬ ‫بهێنرێتە‬ ‫هەمووی‬ ‫دەتوانرێت‬ ‫و‬ ‫بێشومارە‬
‫پارەی‬ ‫کە‬ ‫نارد‬ ‫بۆ‬ ‫فەرمانی‬ ‫و‬ ‫هەڵبژارد‬ ‫خۆی‬ ‫گەنجینەی‬ ‫هیلیۆدۆرۆسی‬ ‫پاشا‬، ‫ڕاگەیاندبوو‬ ‫پێی‬ ‫پارەیەی‬ ‫ئەو‬ ‫و‬ ‫پاشا‬ ‫لی‬ ‫هاتە‬ ‫ئەپۆلۆنیۆس‬ ‫کاتێک‬7
.‫بهێنێت‬ ‫بۆ‬ ‫پێشووی‬
.‫پاشا‬ ‫مەبەستی‬ ‫بەدیهێنانی‬ ‫بۆ‬ ‫بەڕاستی‬ ‫بەڵم‬، ‫فینیس‬ ‫و‬ ‫سێلۆسیریا‬ ‫شارەکانی‬ ‫سەردانی‬ ‫ڕەنگێکی‬ ‫ژێر‬ ‫لە‬. ‫گرتەبەر‬ ‫گەشتەکەی‬ ‫هێلیۆدۆرۆس‬ ‫یەکسەر‬8
‫کە‬ ‫کرد‬ ‫لەوە‬ ‫باسی‬ ‫و‬ ‫دراوە‬ ‫پارەکە‬ ‫لە‬ ‫زانیارییەک‬ ‫چ‬ ‫کە‬ ‫گوت‬ ‫پێی‬، ‫لێکرا‬ ‫پێشوازی‬ ‫ڕەوشتەوە‬ ‫بە‬ ‫شارەکە‬ ‫کاهینی‬ ‫سەرۆک‬ ‫و‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫گەیشتە‬ ‫کاتێک‬9
‫بوون؟‬ ‫وا‬ ‫شتانە‬ ‫ئەم‬ ‫بەڕاستی‬ ‫ئایا‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫ئەوەی‬ ‫پرسیاری‬ ‫و‬ ‫هاتووە‬ ‫بۆچی‬
.‫کۆکراوەتەوە‬ ‫باوکەکان‬ ‫بێ‬ ‫و‬ ‫بێوەژن‬ ‫یارمەتیدانی‬ ‫بۆ‬ ‫جۆرە‬ ‫لەو‬ ‫پارەیەکی‬ ‫کە‬ ‫گوت‬ ‫پێی‬ ‫کاهینەکە‬ ‫سەرۆک‬ ‫پاشان‬10

4. ‫سەد‬ ‫چوار‬ ‫گشتی‬ ‫کۆی‬، ‫پێدابوو‬ ‫هەڵەی‬ ‫زانیاری‬ ‫خراپەکار‬ ‫شیمۆنی‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬ ‫نەک‬، ‫بوو‬ ‫بەڕێز‬ ‫پیاوێکی‬، ‫بوو‬ ‫تۆبیاس‬ ‫کوڕی‬ ‫هیرکانۆسی‬ ‫بەشێکی‬11
.‫بوو‬ ‫زێڕ‬ ‫سەد‬ ‫دوو‬ ‫و‬ ‫زیو‬ ‫تەلەنت‬
‫نەگۆڕی‬ ‫پیرۆزی‬ ‫و‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫شوێنەکە‬ ‫پیرۆزی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬، ‫بکرێت‬ ‫لەگەڵدا‬ ‫ستەمانەیان‬ ‫جۆرە‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫بوو‬ ‫مەحاڵ‬ ‫تەواوی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫وە‬12
.‫لێدەگیرێت‬ ‫ڕێزی‬ ‫جیهاندا‬ ‫هەموو‬ ‫بەسەر‬ ‫کە‬، ‫داوە‬ ‫پەرستگاکەیان‬
.»‫پاشا‬ ‫خەزێنەی‬ ‫بخرێتە‬ ‫دەبێ‬ ‫بێت‬ ‫شێوەیەک‬ ‫هەر‬ ‫بە‬: «‫گوتی‬، ‫درابوو‬ ‫پێی‬ ‫پاشا‬ ‫فەرمانەی‬ ‫ئەو‬ ‫بەهۆی‬ ‫هێلیۆدۆرۆس‬ ‫بەڵم‬13
.‫نەبوو‬ ‫شارەکەدا‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫کەم‬ ‫ئازارێکی‬ ‫بۆیە‬، ‫ڕێکبخات‬ ‫بابەتە‬ ‫ئەم‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫ژوورەوە‬ ‫هاتە‬، ‫کرد‬ ‫دیاریی‬ ‫کە‬ ‫ڕۆژەی‬ ‫لەو‬14
‫بەو‬ ‫سەبارەت‬ ‫داڕشتبوو‬ ‫یاسای‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫کەسەیان‬ ‫ئەو‬ ‫بانگی‬ ‫و‬ ‫برد‬ ‫سوجدەیان‬ ‫قوربانگاکەدا‬ ‫لەبەردەم‬ ‫کاهینەکانیانەوە‬ ‫جلوبەرگی‬ ‫بە‬ ‫کاهینەکان‬ ‫بەڵم‬15
.‫کردبوو‬ ‫پابەندیان‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بۆ‬ ‫بپارێزرێن‬ ‫سەلمەتی‬ ‫بە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬، ‫بەخشیبوو‬ ‫پێیان‬ ‫کە‬ ‫شتانەی‬
‫ناوەوەی‬ ‫ئازاری‬ ‫ڕەنگەکەی‬ ‫گۆڕانی‬ ‫و‬ ‫ڕووخساری‬ ‫چونکە‬، ‫بکات‬ ‫بریندار‬ ‫دڵی‬ ‫دەبوو‬، ‫بکردایە‬ ‫کاهینەکەی‬ ‫سەرۆک‬ ‫دەموچاوی‬ ‫سەیری‬ ‫هەرکەسێک‬16
.‫ڕادەگەیەنێت‬ ‫مێشکی‬
‫پەژارەیەکی‬ ‫و‬ ‫خەم‬ ‫چ‬ ‫ئێستا‬ ‫کە‬ ‫دەرکەوت‬، ‫دەکرد‬ ‫سەیریان‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بۆ‬، ‫گەمارۆدرابوو‬ ‫جەستەیدا‬ ‫لە‬ ‫تۆقاندن‬ ‫و‬ ‫ترس‬ ‫و‬ ‫ترس‬ ‫لە‬ ‫ئەوەندە‬ ‫پیاوەکە‬ ‫چونکە‬17
.‫هەیە‬ ‫دڵیدا‬ ‫لە‬
.‫پێبکرێت‬ ‫سووکایەتی‬ ‫وابوو‬ ‫ئەوە‬ ‫وەک‬ ‫شوێنەکە‬ ‫چونکە‬، ‫گشتی‬ ‫داوای‬ ‫بۆ‬ ‫ڕایانکرد‬ ‫ماڵەکانیانەوە‬ ‫لە‬ ‫لێشاو‬ ‫بە‬ ‫تر‬ ‫هەندێکی‬18
‫هەندێکیان‬ ‫و‬ ‫دەروازەکان‬ ‫بەرەو‬ ‫هەندێکیان‬، ‫ڕایانکردبوو‬ ‫کچەکانیش‬ ‫و‬ ‫بوون‬ ‫زۆر‬ ‫شەقامەکاندا‬ ‫لە‬، ‫بوو‬ ‫سنگیاندا‬ ‫ژێر‬ ‫لە‬ ‫گونیان‬ ‫پۆشاکی‬ ‫کە‬ ‫ژنەکان‬19
.‫دەکرد‬ ‫سەیریان‬ ‫پەنجەرەکانەوە‬ ‫لە‬ ‫دیکەشیان‬ ‫هەندێکی‬ ‫و‬ ‫دیوارەکان‬ ‫بەرەو‬
.‫کرد‬ ‫لێبوردنیان‬ ‫داوای‬ ‫و‬ ‫گرت‬ ‫ئاسمان‬ ‫بەرەو‬ ‫دەستیان‬ ‫هەمووان‬20
.‫ببینێت‬ ‫وادا‬ ‫ئازارێکی‬ ‫لە‬ ‫کاهینیش‬ ‫سەرۆک‬ ‫ترسی‬ ‫و‬ ‫خوارەوە‬ ‫کەوتنە‬ ‫خەڵکەکە‬ ‫جۆرە‬ ‫هەموو‬ ‫کە‬ ‫دێتەوە‬ ‫مرۆڤدا‬ ‫بە‬ ‫بەزەیی‬ ‫ئینجا‬21
‫داوە‬ ‫ئەنجامیان‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بۆ‬ ‫دڵنیایی‬ ‫و‬ ‫سەلمەتی‬ ‫بە‬ ‫دراون‬ ‫ئەنجام‬ ‫متمانەوە‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫شتانەی‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫گەورە‬ ‫پەروەردگاری‬ ‫لە‬ ‫بانگەوازیان‬ ‫پاشان‬22
.‫بهێڵێتەوە‬
.‫کرد‬ ‫جێبەجێی‬ ‫درابوو‬ ‫لەسەر‬ ‫بڕیاری‬ ‫ئەوەی‬ ‫هێلیۆدۆرۆس‬ ‫بەڵم‬23
‫گەورەی‬ ‫دەرکەوتنێکی‬، ‫هێزەکان‬ ‫هەموو‬ ‫شازادەی‬ ‫و‬ ‫ڕۆحەکان‬ ‫پەروەردگاری‬، ‫گەنجینەکە‬ ‫دەوری‬ ‫لە‬ ‫پاسەوانەکانیدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫بوو‬ ‫لەوێ‬ ‫ئەو‬ ‫کاتێک‬24
.‫هەبوو‬ ‫زۆریان‬ ‫ترسێکی‬ ‫و‬ ‫بوون‬ ‫بێهۆش‬ ‫و‬. ‫خودا‬ ‫هێزی‬ ‫لە‬ ‫سوڕما‬ ‫سەریان‬، ‫ژوورەوە‬ ‫دێنە‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫خۆیان‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫هەموو‬، ‫کرد‬
‫لە‬ ‫پێشەوەی‬ ‫پێیەکانی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫ڕایکرد‬ ‫توندی‬ ‫بە‬، ‫ڕازاوەتەوە‬ ‫جوان‬ ‫زۆر‬ ‫پۆشاکێکی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫لەسەر‬ ‫ترسناک‬ ‫سوارێکی‬ ‫کە‬ ‫دەرکەوت‬ ‫ئەسپێک‬ ‫چونکە‬25
.‫زێڕ‬ ‫هەبوو‬ ‫تەواوی‬ ‫پەنجەی‬، ‫دانیشتبوو‬ ‫ئەسپەکە‬ ‫لەسەر‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫بوو‬ ‫دیار‬ ‫وا‬ ‫و‬ ‫دا‬ ‫هێلیۆدۆرۆسی‬
‫تەنیشتی‬ ‫لە‬ ‫لیەک‬ ‫هەر‬ ‫لە‬، ‫بوون‬ ‫جوان‬ ‫بەرگی‬ ‫و‬ ‫جل‬ ‫و‬ ‫جوانی‬ ‫و‬ ‫دیار‬ ‫بەهێزییەوە‬ ‫ڕووی‬ ‫لە‬ ‫کە‬، ‫دەرکەوتن‬ ‫لەبەردەمیدا‬ ‫دیکەش‬ ‫گەنجی‬ ‫دوو‬26
.‫لێدەدا‬ ‫ئازاری‬ ‫شەقێکی‬ ‫زۆر‬ ‫و‬ ‫لێدەدا‬ ‫زۆری‬ ‫شەقێکی‬ ‫بەردەوام‬. ‫وەستابوون‬
.‫زبڵدانێکەوە‬ ‫ناو‬ ‫خستیانە‬ ‫و‬ ‫هەڵیانگرت‬ ‫بوون‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بەڵم‬، ‫دا‬ ‫دەوری‬ ‫زۆر‬ ‫تاریکییەکی‬ ‫و‬ ‫زەوی‬ ‫سەر‬ ‫کەوتە‬ ‫لەناکاو‬ ‫هیلیۆدۆرۆس‬ ‫ئینجا‬27
‫بردیانە‬ ‫ئەوان‬، ‫ئاماژەپێکراو‬ ‫گەنجینەی‬ ‫ناو‬ ‫هاتە‬ ‫پاسەوانەکانی‬ ‫هەموو‬ ‫لەگەڵ‬ ‫و‬ ‫گەورە‬ ‫شەمەندەفەرێکی‬ ‫بە‬ ‫دواییانەدا‬ ‫لەم‬ ‫کە‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬28
.‫نا‬ ‫خودادا‬ ‫هێزی‬ ‫بە‬ ‫دانیان‬ ‫ئاشکرا‬ ‫بە‬ ‫و‬، ‫بدەن‬ ‫خۆیان‬ ‫یارمەتی‬ ‫چەکەکانی‬ ‫بە‬ ‫نەیانتوانی‬، ‫دەرەوە‬
.‫نەبوو‬ ‫ژیان‬ ‫بۆ‬ ‫هیوایەک‬ ‫هەموو‬ ‫و‬ ‫کەوتبوو‬ ‫بێدەنگ‬ ‫و‬ ‫خوارەوە‬ ‫فڕێدرایە‬ ‫خودا‬ ‫دەستی‬ ‫بە‬ ‫چونکە‬29
‫و‬ ‫ترس‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫پڕ‬ ‫پێشتر‬ ‫کەمێک‬ ‫کە‬. ‫پەرستگاکە‬ ‫بۆ‬، ‫گرتبوو‬ ‫خۆی‬ ‫شوێنی‬ ‫لە‬ ‫ڕێزی‬ ‫موعجیزە‬ ‫شێوەیەکی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫یەزدان‬ ‫بۆ‬ ‫ستایشیان‬ ‫ئەوان‬ ‫بەڵم‬30
.‫خۆشی‬ ‫و‬ ‫خۆشی‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫پڕ‬، ‫دەرکەوت‬ ‫گەورە‬ ‫پەروەردگاری‬ ‫کاتێک‬، ‫ناڕەحەتی‬
‫واز‬ ‫ئامادەبوو‬ ‫کە‬، ‫ببەخشێت‬ ‫پێ‬ ‫ژیانی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بکات‬ ‫بەرزترینی‬ ‫بانگەوازی‬ ‫کە‬ ‫پاڕانەوە‬ ‫ئۆنیاسیان‬ ‫لە‬ ‫هێلیۆدۆرۆس‬ ‫هاوڕێکانی‬ ‫لە‬ ‫هەندێک‬ ‫پاشان‬31
.‫بهێنێت‬ ‫جنۆکەکە‬ ‫لە‬
‫بۆ‬ ‫کرد‬ ‫قوربانییەکی‬، ‫کراوە‬ ‫هیلیۆدۆرۆس‬ ‫لە‬ ‫خیانەتێک‬ ‫جولەکەکانەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫کە‬ ‫تێبگات‬ ‫هەڵە‬ ‫بە‬ ‫پاشا‬ ‫کە‬ ‫هەبوو‬ ‫ئەوەی‬ ‫گومانی‬ ‫کاهینەکە‬ ‫سەرۆک‬32
.‫پیاوەکە‬ ‫تەندروستی‬
‫و‬ ‫وەستان‬ ‫هیلیۆدۆرۆسەوە‬ ‫تەنیشت‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫دەرکەوتن‬ ‫بەرگەوە‬ ‫و‬ ‫جل‬ ‫هەمان‬ ‫بە‬ ‫گەنجانە‬ ‫ئەو‬ ‫هەر‬، ‫بوو‬ ‫کەفارەت‬ ‫خەریکی‬ ‫کاهینەکە‬ ‫سەرۆک‬ ‫کاتێک‬33
.‫پێبەخشیویت‬ ‫ژیانی‬ ‫ئەودا‬ ‫پێناوی‬ ‫لە‬ ‫یەزدان‬ ‫بەجۆرێک‬، ‫کاهین‬ ‫سەرۆک‬ ‫بە‬ ‫بدە‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫بە‬ ‫گەورە‬ ‫سوپاسێکی‬: «‫گوتیان‬
.‫دەرنەکەوتن‬ ‫ئیتر‬، ‫وت‬ ‫قسانەیان‬ ‫ئەم‬ ‫کاتێک‬. ‫ڕابگەیەنە‬ ‫مرۆڤەکان‬ ‫هەموو‬ ‫بۆ‬ ‫خودا‬ ‫بەهێزی‬ ‫هێزی‬، ‫لێدرا‬ ‫شەقت‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫لە‬ ‫کاتێک‬34
، ‫کرد‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫لە‬ ‫سڵوی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ڕزگار‬ ‫ژیانی‬ ‫کە‬ ‫دا‬ ‫کەسە‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫گەورەی‬ ‫نەزرێکی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫یەزدان‬ ‫بە‬ ‫پێشکەش‬ ‫قوربانی‬ ‫ئەوەی‬ ‫دوای‬ ‫هێلیۆدۆرۆس‬35
.‫پاشا‬ ‫لی‬ ‫گەڕایەوە‬ ‫سوپاکەیدا‬ ‫لەگەڵ‬
.‫بینیویانە‬ ‫چاوەکانی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫دا‬ ‫گەورەی‬ ‫خودای‬ ‫کارەکانی‬ ‫شایەتحاڵی‬ ‫مرۆڤەکان‬ ‫هەموو‬ ‫بۆ‬ ‫ئینجا‬36
.‫وتی‬، ‫ئۆرشەلیم‬ ‫بۆ‬ ‫بنێردرێتەوە‬ ‫دیکە‬ ‫جارێکی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بێت‬ ‫شیاو‬ ‫پیاوێکی‬ ‫ڕەنگە‬ ‫کە‬، ‫هیلیۆدۆرۆس‬ ‫پاشا‬ ‫کاتێک‬37
. ‫گومان‬ ‫بێ‬ ‫شوێنەدا‬ ‫لەو‬ ‫چونکە‬، ‫وەریبگریت‬ ‫لێی‬ ‫قامچی‬ ‫بە‬، ‫بوو‬ ‫ڕزگاری‬ ‫گیان‬ ‫بە‬ ‫ئەگەر‬، ‫ئەوێ‬ ‫بۆ‬ ‫بینێرە‬، ‫هەبوو‬ ‫خیانەتکارێکت‬ ‫و‬ ‫دوژمن‬ ‫ئەگەر‬38
.‫هەیە‬ ‫خودا‬ ‫تایبەتی‬ ‫هێزێکی‬
‫لەناویان‬ ‫و‬ ‫دەدات‬ ‫لێی‬، ‫بدەن‬ ‫ئازاری‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دێن‬ ‫ئەوانەی‬. ‫لێدەکات‬ ‫بەرگری‬ ‫و‬ ‫شوێنەیە‬ ‫ئەو‬ ‫لەسەر‬ ‫چاوی‬، ‫نیشتەجێیە‬ ‫ئاسماندا‬ ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫چونکە‬39
.‫دەبات‬
.‫خوارەوە‬ ‫کەوتنە‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬، ‫خەزێنە‬ ‫پاراستنی‬ ‫و‬ ‫هیلیۆدۆرۆس‬ ‫بە‬ ‫تایبەت‬ ‫شتەکانی‬40
‫چوارەم‬ ‫بەشی‬
‫کاری‬ ‫و‬ ‫ترساندبێت‬ ‫هیلیۆدۆرۆسی‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫کرد‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫بە‬ ‫بوختانی‬، ‫وڵتەکەی‬ ‫و‬ ‫پارە‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫خیانەتکار‬، ‫کرد‬ ‫باسمان‬ ‫پێشتر‬ ‫کە‬ ‫ئێستا‬ ‫شیمۆنە‬ ‫ئەم‬1
.‫بووبێت‬ ‫خراپانە‬ ‫ئەم‬
.‫یاساکان‬ ‫بۆ‬ ‫بوو‬ ‫پەرۆش‬ ‫بە‬ ‫زۆر‬ ‫و‬ ‫بەردەم‬ ‫خستە‬ ‫خۆی‬ ‫گەلەکەی‬ ‫و‬ ‫شارەکە‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫باش‬ ‫شایەنی‬، ‫برد‬ ‫ناوی‬ ‫خیانەتکار‬ ‫بە‬ ‫بوو‬ ‫بوێری‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬2
.‫ئەنجامدرا‬ ‫کوشتن‬ ‫شیمۆن‬ ‫لیەنەکانی‬ ‫لە‬ ‫یەکێک‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫بوو‬ ‫ئەوەندە‬ ‫کینەیان‬ ‫و‬ ‫ڕق‬ ‫کاتێک‬ ‫بەڵم‬3
.‫کرد‬ ‫زیاد‬ ‫شیمۆن‬ ‫خراپەکارییەکانی‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫تووڕە‬ ‫فینیق‬ ‫و‬ ‫سێلۆسیریا‬ ‫حاکمی‬ ‫وەک‬ ‫ئەپۆلۆنیۆس‬ ‫و‬ ‫بینی‬ ‫ململنێیەی‬ ‫ئەم‬ ‫مەترسی‬ ‫کە‬ ‫ئۆنیاس‬4
.‫تایبەت‬ ‫چ‬ ‫و‬ ‫گشتی‬ ‫بە‬ ‫چ‬، ‫بگەڕێت‬ ‫هەموواندا‬ ‫چاکەی‬ ‫بەدوای‬ ‫بەڵکو‬، ‫وڵتەکەی‬ ‫هاووڵتیانی‬ ‫بۆ‬ ‫بێت‬ ‫تۆمەتبار‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫پاشا‬ ‫لی‬ ‫نەچووە‬5
.‫نەکات‬ ‫سەیری‬ ‫پاشا‬ ‫مەگەر‬، ‫بەجێبهێڵێت‬ ‫خۆی‬ ‫گەمژەیی‬ ‫شیمۆنیش‬ ‫و‬ ‫بێت‬ ‫بێدەنگ‬ ‫دەوڵەتەکە‬ ‫مەحاڵە‬ ‫کە‬ ‫بینی‬ ‫چونکە‬6
‫ببێتە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫کرد‬ ‫کاری‬ ‫نهێنی‬ ‫بە‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫برای‬ ‫یاسۆنی‬، ‫گرت‬ ‫شانشینی‬، ‫بوو‬ ‫ئەپیفانێس‬ ‫ناوی‬ ‫کە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫کاتێک‬، ‫سێلۆکۆس‬ ‫مردنی‬ ‫دوای‬ ‫بەڵم‬7
.‫کاهین‬ ‫سەرۆک‬

5. .‫دا‬ ‫پاشا‬ ‫بە‬ ‫تەلەنت‬ ‫هەشتا‬ ‫دیکە‬ ‫داهاتێکی‬ ‫و‬ ‫زیو‬ ‫تاڵنتی‬ ‫هەشت‬ ‫و‬ ‫سەد‬ ‫سێ‬ ‫بەڵێنی‬ ‫شەفاعەت‬ ‫بە‬8
‫بە‬ ‫گەنجان‬ ‫ڕاهێنانی‬ ‫و‬ ‫وەرزشکردن‬ ‫بۆ‬ ‫دابنێت‬ ‫بۆ‬ ‫شوێنێکی‬ ‫هەبێت‬ ‫مۆڵەتی‬ ‫ئەگەر‬، ‫بکات‬ ‫دیاری‬ ‫دیکەش‬ ‫کەسی‬ ‫پەنجا‬ ‫و‬ ‫سەد‬ ‫دا‬ ‫بەڵێنی‬، ‫لەمەش‬ ‫جگە‬9
.‫ئەنتاکیەکان‬ ‫ناوی‬... ‫بەپێی‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫بۆ‬ ‫بیاننووسێت‬ ‫و‬، ‫گەلن‬ ‫مۆدەکانی‬
.‫یۆنانی‬ ‫شێوەی‬ ‫هێنایە‬ ‫خۆی‬ ‫نەتەوەی‬ ‫یەکسەر‬، ‫کرد‬ ‫دەستی‬ ‫بە‬ ‫دەستی‬ ‫و‬ ‫بەخشی‬ ‫فەرمانڕەواییەکەی‬ ‫پاشا‬ ‫کاتێک‬10
‫بە‬ ‫تایبەت‬ ‫ڕەزامەندی‬ ‫بە‬، ‫ڕۆما‬ ‫باڵیۆزی‬ ‫چووە‬ ‫یارمەتی‬ ‫و‬ ‫دۆستایەتی‬ ‫بۆ‬ ‫کە‬ ‫یۆپۆلیمۆسەوە‬ ‫باوکی‬ ‫یۆحەنا‬ ‫ڕێگەی‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫پاشایەتیانەی‬ ‫ئیمتیازە‬ ‫ئەو‬11
.‫ئاراوە‬ ‫هێنایە‬ ‫یاسادا‬ ‫بەپێچەوانەی‬ ‫نوێی‬ ‫نەریتی‬ ‫و‬ ‫داب‬، ‫بوو‬ ‫یاسا‬ ‫بەپێی‬ ‫حکومەتانەی‬ ‫ئەو‬. ‫وەریگرت‬، ‫بەخشرابوو‬ ‫جولەکەکان‬
‫کڵوێکی‬ ‫و‬ ‫خۆیەوە‬ ‫ملکەچی‬ ‫ژێر‬ ‫خستە‬ ‫سەرەکییەکانی‬ ‫گەنجە‬ ‫و‬ ‫دروستکرد‬ ‫تاوەرەکەدا‬ ‫خودی‬ ‫ژێر‬ ‫لە‬ ‫وەرزشی‬ ‫شوێنێکی‬ ‫خۆشحاڵییەوە‬ ‫بە‬ ‫چونکە‬12
.‫لەبەرکردن‬
‫خودایە‬ ‫بێ‬ ‫بەدبەختە‬ ‫ئەو‬، ‫یاسۆن‬ ‫زۆرەکانی‬ ‫پیسییە‬ ‫بەهۆی‬، ‫بوو‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫بێدینەکان‬ ‫ڕەوشتی‬ ‫زیادبوونی‬ ‫و‬ ‫یۆنانیەکان‬ ‫مۆدەی‬ ‫بەرزبوونەوەی‬ ‫ئێستا‬13
.‫کاهینێکەوە‬ ‫سەرۆک‬ ‫هیچ‬ ‫و‬
، ‫قوربانییەکان‬ ‫پشتگوێخستنی‬ ‫و‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫بە‬ ‫سووکایەتیکردن‬ ‫بە‬ ‫بەڵم‬، ‫قوربانگاکە‬ ‫لە‬ ‫زیاتر‬ ‫خزمەتکردنی‬ ‫بۆ‬ ‫نەبوو‬ ‫بوێرییەکیان‬ ‫هیچ‬ ‫کاهینەکان‬ ‫کە‬14
.‫کرد‬ ‫بانگهێشتیان‬ ‫دیسکوس‬ ‫یاریی‬ ‫ئەوەی‬ ‫دوای‬، ‫وەرزشکردن‬ ‫شوێنی‬ ‫لە‬ ‫نایاسایی‬ ‫دەرماڵەی‬ ‫لە‬ ‫بەشداریکردن‬ ‫لە‬ ‫کرد‬ ‫پەلەیان‬
.‫بوو‬ ‫یۆنانیەکان‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫لە‬ ‫حەزیان‬ ‫زیاتر‬ ‫هەموویان‬ ‫لە‬ ‫بەڵکو‬، ‫باوباپیرانیان‬ ‫شەرەفی‬ ‫بە‬ ‫نەک‬15
‫دەکرد‬ ‫پەیڕەو‬ ‫ئەوانیان‬ ‫نەریتی‬ ‫و‬ ‫داب‬ ‫پەرۆشەوە‬ ‫بە‬ ‫زۆر‬ ‫کە‬، ‫هەبوو‬ ‫تۆڵەسەندنەوەیان‬ ‫و‬ ‫دوژمن‬ ‫چونکە‬، ‫هات‬ ‫بەسەردا‬ ‫زۆریان‬ ‫کارەساتێکی‬ ‫بەهۆیەوە‬16
.‫بن‬ ‫ئەوان‬ ‫وەک‬ ‫شتێکدا‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫دەکرد‬ ‫ئەوەیان‬ ‫ئارەزووی‬ ‫و‬
.‫ڕادەگەیەنن‬ ‫شتانە‬ ‫ئەم‬ ‫دواتر‬ ‫ڕۆژەکانی‬ ‫بەڵم‬، ‫نییە‬ ‫سووک‬ ‫شتێکی‬ ‫خودا‬ ‫یاساکانی‬ ‫دژی‬ ‫خراپەکاری‬ ‫چونکە‬17
.‫بوو‬ ‫ئامادە‬ ‫پاشا‬، ‫بەڕێوەچوو‬ ‫تیرۆس‬ ‫لە‬ ‫بەکاردەهێنرا‬ ‫باوەڕ‬ ‫ساڵێکی‬ ‫هەموو‬ ‫کە‬ ‫یارییەی‬ ‫ئەو‬ ‫کاتێک‬18
‫قوربانیی‬ ‫بۆ‬ ‫زیویان‬ ‫دراخم‬ ‫سەد‬ ‫سێ‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬، ‫بوون‬ ‫ئەنتیکیا‬ ‫خەڵکی‬ ‫کە‬، ‫نارد‬ ‫ئۆرشەلیمەوە‬ ‫لە‬ ‫تایبەتی‬ ‫نێردراوی‬ ‫بەخشندەیە‬ ‫بێ‬ ‫یاسۆنە‬ ‫ئەم‬19
‫پارەی‬ ‫بۆ‬ ‫دەبێت‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەبوو‬ ‫گونجاو‬ ‫چونکە‬، ‫قوربانییەکە‬ ‫بە‬ ‫نەیدەن‬ ‫شێوە‬ ‫گونجاوترین‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫وابوو‬ ‫پێیان‬ ‫هەڵگرانیش‬ ‫تەنانەت‬ ‫کە‬، ‫هەڵبگرن‬ ‫هێرکۆلیس‬
.‫تەرخانکراوە‬ ‫تر‬
.‫بەکاردەهێنرا‬ ‫گالی‬ ‫دروستکردنی‬ ‫بۆ‬، ‫هەڵگرانییەوە‬ ‫بەهۆی‬ ‫بەڵم‬ ‫دانرا؛‬ ‫هێرکۆلیس‬ ‫قوربانیکردنی‬ ‫بۆ‬، ‫نێرەر‬ ‫بە‬ ‫سەبارەت‬، ‫پاشان‬ ‫پارەیە‬ ‫ئەم‬20
‫کاریگەرییەکی‬ ‫کە‬ ‫تێگەیشت‬ ‫کە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬، ‫فیلۆمێتۆر‬ ‫بەتلیمۆس‬ ‫پاشا‬ ‫گوڵینەی‬ ‫تاجە‬ ‫بۆ‬ ‫کرا‬ ‫میسر‬ ‫ڕەوانەی‬ ‫مێنێستیۆس‬ ‫کوڕی‬ ‫ئەپۆلۆنیۆسی‬ ‫کاتێک‬21
: .‫ئۆرشەلیم‬ ‫بۆ‬ ‫لەوێشەوە‬ ‫و‬ ‫یوپا‬ ‫هاتە‬ ‫دواتر‬، ‫کرد‬ ‫دابین‬ ‫خۆی‬ ‫سەلمەتی‬، ‫نییە‬ ‫کارەکانی‬ ‫لەسەر‬ ‫باشی‬
.‫فینقیا‬ ‫چووە‬ ‫سوپاکەیدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫دواتر‬، ‫ژوورەوە‬ ‫هێنرایە‬ ‫زۆرەوە‬ ‫هاوارێکی‬ ‫و‬ ‫مەشخەڵ‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫لێکرا‬ ‫پێشوازی‬ ‫ڕێزەوە‬ ‫بە‬ ‫شارەوە‬ ‫و‬ ‫یاسۆن‬ ‫لەلیەن‬ ‫لەوێ‬22
.‫بگرێت‬ ‫لەبەرچاو‬ ‫پێویست‬ ‫شتی‬ ‫هەندێک‬ ‫و‬ ‫هەڵبگرێت‬ ‫پاشا‬ ‫بۆ‬ ‫پارەکە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫نارد‬ ‫پێشووی‬ ‫شیمۆنی‬ ‫برای‬ ‫مێنێلۆسی‬ ‫یاسۆن‬ ‫دواتر‬ ‫ساڵ‬ ‫سێ‬23
‫لە‬ ‫زیاتر‬، ‫وەرگرت‬ ‫خۆی‬ ‫بۆ‬ ‫کاهینایەتییەکەی‬، ‫کرد‬ ‫گەورەتری‬ ‫دەسەڵتەکەیەوە‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫بەهۆی‬ ‫کە‬ ‫کاتێک‬، ‫پاشا‬ ‫بەردەم‬ ‫هێنرایە‬ ‫پاشا‬ ‫کاتێک‬ ‫بەڵم‬24
.‫کرد‬ ‫پێشکەش‬ ‫زیوی‬ ‫تاڵنتی‬ ‫سەد‬ ‫سێ‬ ‫یاسۆن‬
‫دڕندەیەکی‬ ‫تووڕەیی‬ ‫و‬ ‫دڕندە‬ ‫ستەمکارێکی‬ ‫تووڕەیی‬ ‫بەڵکو‬، ‫بێت‬ ‫کاهین‬ ‫سەرۆکایەتی‬ ‫شایستەی‬ ‫کە‬ ‫نەهێنا‬ ‫شتێکی‬ ‫هیچ‬، ‫هات‬ ‫پاشا‬ ‫فەرمانی‬ ‫بە‬ ‫ئیتر‬25
.‫هەبوو‬ ‫دڕندەی‬
.‫هەڵبێت‬ ‫عەمۆنییەکان‬ ‫وڵتی‬ ‫بەرەو‬ ‫بوو‬ ‫ناچار‬، ‫بووەوە‬ ‫زەق‬ ‫دیکەوە‬ ‫برایەکی‬ ‫لەلیەن‬، ‫کردبوو‬ ‫خراپ‬ ‫خۆی‬ ‫براکەی‬ ‫کە‬ ‫یاسۆن‬ ‫ئینجا‬26
‫هەرچەندە‬، ‫نەگرت‬ ‫بۆ‬ ‫باشی‬ ‫ڕێکوپێکییەکی‬ ‫هیچ‬، ‫دابوو‬ ‫پاشا‬ ‫بە‬ ‫بەڵێنی‬ ‫کە‬ ‫پارەیەی‬ ‫بەو‬ ‫سەبارەت‬ ‫بەڵم‬، ‫بەدەستهێنا‬ ‫دەسەڵتی‬ ‫مێنێلوس‬ ‫ئینجا‬27
.‫کردبوو‬ ‫داوای‬ ‫قەڵکە‬ ‫فەرمانڕەوای‬ ‫سۆستراتیسی‬
.‫کران‬ ‫بانگ‬ ‫پاشا‬ ‫لەبەردەم‬ ‫هەردووکیان‬ ‫بۆیە‬. ‫بوو‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫نەریتی‬ ‫و‬ ‫داب‬ ‫کۆکردنەوەی‬ ‫چونکە‬28
.‫بوو‬ ‫قوبرسیەکان‬ ‫حاکمی‬ ‫کە‬ ‫بەجێهێشت‬ ‫کراتێسی‬ ‫سۆستراتۆس‬ ‫و‬. ‫بەجێهێشت‬ ‫کاهینایەتی‬ ‫پۆستی‬ ‫لە‬ ‫خۆی‬ ‫شوێنی‬ ‫لە‬ ‫برای‬ ‫لیسیماکۆسی‬ ‫مێنێلوس‬29
.‫بوو‬ ‫ئەنتیکۆس‬ ‫ناوی‬ ‫کە‬ ‫پاشا‬ ‫خەزووری‬ ‫بە‬ ‫درابوون‬ ‫چونکە‬، ‫بوون‬ ‫یاخی‬ ‫مالۆس‬ ‫و‬ ‫تارسۆس‬ ‫خەڵکی‬، ‫دەکران‬ ‫کارانە‬ ‫ئەو‬ ‫کاتێک‬30
.‫بەجێهێشت‬ ‫جێگرەکەی‬ ‫بۆ‬ ‫دەسەڵتدار‬ ‫پیاوێکی‬ ‫ئەندرۆنیکۆسی‬، ‫شتەکان‬ ‫ئارامکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫هات‬ ‫پەلە‬ ‫بە‬ ‫پاشا‬31
‫ئەندرۆنیکۆس‬ ‫بە‬ ‫بەخشی‬ ‫هەندێکیان‬ ‫و‬ ‫دزی‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫لە‬ ‫زێڕی‬ ‫کەلوپەلی‬ ‫هەندێک‬، ‫دەستکەوتووە‬ ‫گونجاوی‬ ‫کاتێکی‬ ‫کە‬ ‫زانی‬ ‫وای‬ ‫مێنێلوس‬ ‫ئینجا‬32
.‫دەوروبەری‬ ‫شارەکانی‬ ‫و‬ ‫تیرۆس‬ ‫بۆ‬ ‫فرۆشت‬ ‫هەندێکیشی‬ ‫و‬
.‫ئەنتیکیایە‬ ‫لی‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫دافنێ‬ ‫لە‬ ‫پیرۆزگایەک‬ ‫بۆ‬ ‫کێشایەوە‬ ‫خۆی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫سەرزەنشتی‬، ‫دڵنیایە‬ ‫کە‬ ‫زانای‬ ‫ئۆنیا‬ ‫کاتێک‬33
‫بە‬ ‫ڕاستی‬ ‫دەستی‬، ‫ئۆنیا‬ ‫لی‬ ‫هاتە‬ ‫فێڵ‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫کرا‬ ‫ڕازی‬ ‫ئەویش‬. ‫دەستی‬ ‫بخاتە‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫کە‬ ‫لێکرد‬ ‫دوعای‬ ‫و‬ ‫جیاکردەوە‬ ‫ئەندرۆنیکۆسی‬ ‫مێنێلوس‬ ‫بۆیە‬34
.‫دایخست‬ ‫دادپەروەری‬ ‫ڕەچاوکردنی‬ ‫بەبێ‬ ‫یەکسەر‬، ‫دەربچێت‬ ‫پیرۆزگاکە‬ ‫لە‬ ‫کرد‬ ‫ڕازی‬ ‫بەڵم‬، ‫لێکرا‬ ‫گومانی‬ ‫ئەوەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫هەرچەندە‬. ‫خوارد‬ ‫سوێند‬
.‫پیاوە‬ ‫ئەو‬ ‫ناڕەوای‬ ‫کوشتنی‬ ‫بەهۆی‬ ‫بوون‬ ‫دڵتەنگ‬ ‫زۆر‬ ‫و‬ ‫بوون‬ ‫تووڕە‬ ‫تریش‬ ‫گەلنی‬ ‫لە‬ ‫زۆرێک‬ ‫بەڵکو‬، ‫جولەکەکان‬ ‫تەنها‬ ‫نەک‬ ‫ئەوەش‬ ‫لەبەر‬35
، ‫کرد‬ ‫گلەیییان‬، ‫بوو‬ ‫ڕاستییە‬ ‫لەم‬ ‫ڕقیان‬ ‫کە‬ ‫یۆنانیەکان‬ ‫لە‬ ‫هەندێک‬ ‫و‬ ‫شارەکە‬ ‫جولەکەکانی‬، ‫هاتەوە‬ ‫کیلیکیا‬ ‫دەوروبەری‬ ‫شوێنەکانی‬ ‫لە‬ ‫پاشا‬ ‫کاتێک‬36
.‫کوژرا‬ ‫هۆکار‬ ‫بەبێ‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫چونکە‬
.‫مردووە‬ ‫کە‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫بێگەردی‬ ‫و‬ ‫هۆشیار‬ ‫ڕەفتاری‬ ‫بەهۆی‬، ‫گریای‬ ‫و‬ ‫هاتەوە‬ ‫پێدا‬ ‫بەزەیی‬ ‫و‬ ‫بووەوە‬ ‫پەشیمان‬ ‫دڵەوە‬ ‫لە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫بۆیە‬37
‫خودایی‬ ‫بێ‬ ‫کە‬ ‫شوێنەی‬ ‫ئەو‬ ‫بردییە‬ ‫شارەکەدا‬ ‫هەموو‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫دڕاند‬ ‫جلەکانی‬ ‫و‬ ‫برد‬ ‫وەنەوشەیی‬ ‫ئەندرۆنیکۆسی‬ ‫یەکسەر‬، ‫هەڵگیرسا‬ ‫تووڕەیی‬ ‫ئینجا‬38
.‫بوو‬ ‫شایەنی‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫دایەوە‬ ‫سزاکەی‬ ‫پاداشتی‬ ‫پەروەردگار‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬. ‫کوشت‬ ‫نەفرەتییەکەی‬ ‫بکوژە‬ ‫لەوێ‬، ‫کردبوو‬ ‫ئۆنیاس‬ ‫بەرامبەر‬
‫لە‬ ‫خۆیان‬ ‫خەڵکەکە‬، ‫بڵوبووەوە‬ ‫بەرهەمەکەی‬ ‫و‬ ‫ئەنجامدرا‬ ‫شارەکەدا‬ ‫لە‬ ‫زۆر‬ ‫قوربانییەکی‬ ‫لیسیماکۆسەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫مێنێلوس‬ ‫ڕەزامەندی‬ ‫بە‬ ‫کاتێک‬39
.‫بردران‬ ‫پێشتر‬ ‫زێڕ‬ ‫لە‬ ‫زۆر‬ ‫کەشتییەکی‬، ‫کۆبوونەوە‬ ‫لیسیماکۆس‬ ‫دژی‬
‫بە‬ ‫کرد‬ ‫دەستی‬ ‫سەرەتا‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫چەکدار‬ ‫پیاوی‬ ‫هەزار‬ ‫سێ‬ ‫نزیکەی‬ ‫لیسیماکۆس‬، ‫تووڕەیی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫پڕ‬ ‫و‬ ‫هەستان‬ ‫ئاسایی‬ ‫خەڵکی‬ ‫ئەوە‬ ‫دوای‬40
.‫نەبوو‬ ‫کەمتر‬ ‫گەمژەیی‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫ڕۆیشتووە‬ ‫زۆر‬ ‫ساڵنێکی‬ ‫کە‬ ‫پیاوێک‬، ‫بوو‬ ‫سەرکردە‬ ‫ئاورانۆس‬ ‫یەک‬. ‫توندوتیژی‬ ‫پێشکەشکردنی‬
، ‫بوو‬ ‫ئەوە‬ ‫دوای‬ ‫لە‬ ‫کە‬، ‫گرت‬ ‫تۆزیان‬ ‫مشتێک‬ ‫تریان‬ ‫هەندێکی‬، ‫گرت‬ ‫چەقۆیان‬ ‫هەندێکیان‬، ‫گرت‬ ‫بەردیان‬ ‫هەندێکیان‬، ‫بینی‬ ‫لیسیماکۆسیان‬ ‫هەوڵی‬ ‫پاشان‬41
.‫ڕۆیشتن‬ ‫بەسەریاندا‬ ‫ئەوانەی‬ ‫و‬ ‫لیسیماکۆس‬ ‫سەر‬ ‫فڕێیاندایە‬ ‫پێکەوە‬ ‫هەموویان‬
‫تەنیشت‬ ‫لە‬ ‫کڵێساکە‬ ‫دزەکەی‬ ‫خودی‬ ‫بە‬ ‫سەبارەت‬ ‫بەڵم‬، ‫هەڵهاتن‬ ‫زۆر‬ ‫بە‬ ‫هەموویان‬ ‫و‬ ‫دا‬ ‫زەویدا‬ ‫بە‬ ‫هەندێکیشیان‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫بریندار‬ ‫زۆرێکیان‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬42
.‫کوشتیان‬ ‫گەنجینەکە‬
.‫دانرا‬ ‫مێنێلوس‬ ‫دژی‬ ‫لە‬ ‫تۆمەتێک‬ ‫بابەتەدا‬ ‫لەم‬43
.‫کرد‬ ‫لەبەردەمیدا‬ ‫دۆسیەکەیان‬ ‫داوای‬، ‫نێردرابوون‬ ‫پیرانەوە‬ ‫ئەنجومەنی‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫پیاو‬ ‫سێ‬، ‫تیرۆس‬ ‫هاتە‬ ‫پاشا‬ ‫کاتێک‬44
.‫بکاتەوە‬ ‫ئارام‬ ‫پاشا‬ ‫ئەگەر‬، ‫پێبدات‬ ‫زۆری‬ ‫پارەیەکی‬ ‫کە‬ ‫دا‬ ‫دۆریمێنێس‬ ‫کوڕی‬ ‫بەتلیمی‬ ‫بە‬ ‫بەڵێنی‬، ‫درا‬ ‫سزا‬ ‫ئێستا‬ ‫کە‬ ‫مێنێلوس‬ ‫بەڵم‬45
.‫هەبێت‬ ‫دیکەی‬ ‫بیرێکی‬ ‫کە‬ ‫لێکرد‬ ‫وای‬، ‫وەربگرێت‬ ‫لێ‬ ‫هەوای‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫دیاریکراو‬ ‫کۆشکێکی‬ ‫ناو‬ ‫بۆ‬ ‫لیەک‬ ‫بردە‬ ‫پاشای‬ ‫پتۆلێمی‬ ‫ئینجا‬46

6. ‫ئەگەر‬ ‫کە‬ ‫هەژارانەی‬ ‫پیاوە‬ ‫ئەو‬، ‫بوو‬ ‫فەسادییەکان‬ ‫هەموو‬ ‫هۆکاری‬ ‫ئەوەش‬ ‫سەرەڕای‬ ‫کە‬، ‫کرد‬ ‫ڕزگار‬ ‫تۆمەتەکان‬ ‫لە‬ ‫مێنێلوسی‬ ‫کە‬ ‫بەجۆرێک‬47
.‫دا‬ ‫سێدارەدانی‬ ‫لە‬ ‫سزای‬ ‫ئەوانیش‬، ‫بکرایە‬ ‫دادگایی‬ ‫بێتاوان‬ ‫بە‬ ‫دەبوو‬، ‫سکیتیەکاندا‬ ‫لەبەردەم‬، ‫بەڵێ‬، ‫بگوتبایە‬ ‫دۆسیەکەیان‬
.‫هات‬ ‫بەسەردا‬ ‫ناڕەوایان‬ ‫سزای‬ ‫نەخایاند‬ ‫زۆری‬، ‫ڕۆیشتن‬ ‫بابەتەکەدا‬ ‫بەدوای‬ ‫پیرۆزەکاندا‬ ‫دەفرە‬ ‫و‬ ‫گەل‬ ‫و‬ ‫شار‬ ‫پێناو‬ ‫لە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬48
.‫بنێژرێن‬ ‫ڕێزەوە‬ ‫بە‬ ‫لێکرد‬ ‫وایان‬، ‫بوو‬ ‫خراپە‬ ‫کارە‬ ‫لەو‬ ‫ڕقیان‬ ‫کە‬ ‫تیرۆس‬ ‫خەڵکی‬ ‫تەنانەت‬ ‫هەربۆیە‬49
‫بۆ‬ ‫بوو‬ ‫گەورە‬ ‫خیانەتکارێکی‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫زیاتر‬ ‫خراپەکاریدا‬ ‫لە‬، ‫مایەوە‬ ‫دەسەڵتدا‬ ‫لە‬ ‫هێشتا‬ ‫مێنێلس‬، ‫بوون‬ ‫دەسەڵتدار‬ ‫ئەوانەی‬ ‫تەماحی‬ ‫بە‬ ‫شێوەیەش‬ ‫بەم‬50
.‫هاوڵتیان‬
‫پێنجەم‬ ‫بەشی‬
.‫کرد‬ ‫ئامادە‬ ‫میسر‬ ‫بۆ‬ ‫خۆی‬ ‫دووەمی‬ ‫گەشتی‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫کاتدا‬ ‫هەمان‬ ‫لە‬1
‫بە‬ ‫چەکدار‬ ‫و‬ ‫زێڕین‬ ‫قوماشی‬ ‫بە‬، ‫ڕایاندەکرد‬ ‫ئاسماندا‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫بینران‬ ‫سوارەکان‬، ‫ڕۆژ‬ ‫چل‬ ‫نزیکەی‬ ‫ماوەی‬ ‫بۆ‬، ‫شارەکەدا‬ ‫هەموو‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫ڕوویدا‬ ‫پاشان‬2
.‫سەرباز‬ ‫دەستەیەکی‬ ‫وەک‬، ‫نەیزەوە‬
‫فڕێدانی‬ ‫و‬ ‫شمشێر‬ ‫و‬ ‫چەقۆ‬ ‫زۆری‬ ‫چەقۆی‬ ‫و‬ ‫قەڵغان‬ ‫لە‬ ‫لەرزین‬ ‫بە‬، ‫ڕادەکەن‬ ‫یەکتر‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫دەبنەوە‬ ‫یەکتر‬ ‫ڕووبەڕووی‬، ‫ڕیزبەندی‬ ‫بە‬ ‫سوارەکانیش‬ ‫سوپای‬3
.‫جۆرە‬ ‫هەموو‬ ‫چەقۆی‬ ‫و‬ ‫زێڕین‬ ‫ڕازاندنەوەی‬ ‫درەوشاوەیی‬ ‫و‬ ‫تیر‬
.‫چاکە‬ ‫بۆ‬ ‫بگۆڕێت‬ ‫دەرکەوتنە‬ ‫ئەو‬ ‫تا‬ ‫دەکرد‬ ‫دوعای‬ ‫هەرکەسێک‬ ‫هەربۆیە‬4
‫ئەوانەی‬. ‫شارەکە‬ ‫سەر‬ ‫کردە‬ ‫هێرشی‬ ‫لەناکاو‬ ‫و‬ ‫برد‬ ‫پیاوی‬ ‫هەزار‬ ‫لنیکەم‬ ‫یاسۆن‬، ‫مردبێت‬ ‫ئەنتیکۆس‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬، ‫بووەوە‬ ‫بڵو‬ ‫درۆ‬ ‫دەنگۆیەکی‬ ‫کاتێک‬5
.‫قەڵکە‬ ‫ناو‬ ‫بۆ‬ ‫هەڵهات‬ ‫مێنێلۆس‬، ‫گیران‬ ‫شارەکە‬ ‫کۆتاییدا‬ ‫لە‬، ‫بوون‬ ‫دیوارەکان‬ ‫لەسەر‬
‫بێت‬ ‫ناخۆش‬ ‫زۆر‬ ‫ڕۆژێکی‬ ‫خۆی‬ ‫نەتەوەکەی‬ ‫لە‬ ‫ئەوان‬ ‫ڕۆژی‬ ‫بەدەستهێنانی‬ ‫کە‬ ‫نەبوو‬ ‫وا‬ ‫پێی‬، ‫کوشت‬ ‫خۆی‬ ‫هاوڵتییەکانی‬ ‫بەزەییدا‬ ‫بەبێ‬ ‫جەیسن‬ ‫بەڵم‬6
.‫کردوون‬ ‫داگیری‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫وڵتەکەی‬ ‫هاووڵتیانی‬ ‫نەک‬، ‫بوون‬ ‫ئەو‬ ‫دوژمنی‬ ‫ئەوان‬ ‫وابوو‬ ‫پێی‬ ‫بەڵم‬ ‫بۆی؛‬
‫بۆ‬ ‫هەڵهاتەوە‬ ‫دیکە‬ ‫جارێکی‬ ‫و‬ ‫خیانەتەکەی‬ ‫پاداشتی‬ ‫بۆ‬ ‫وەرگرت‬ ‫شەرمەزاری‬ ‫کۆتاییدا‬ ‫لە‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەکرد‬ ‫سەرۆکایەتی‬ ‫ئەمانەدا‬ ‫هەموو‬ ‫بەرامبەر‬ ‫لە‬ ‫بەڵم‬7
.‫عەمۆنییەکان‬ ‫وڵتی‬
‫هەموو‬ ‫لەلیەن‬، ‫هەڵهات‬ ‫تر‬ ‫شارێکی‬ ‫بۆ‬ ‫شارێکەوە‬ ‫لە‬، ‫کرا‬ ‫تۆمەتبار‬ ‫عەرەبییەکان‬ ‫پاشای‬ ‫ئارتاس‬ ‫لەبەردەم‬، ‫هەبوو‬ ‫ناخۆشی‬ ‫گەڕانەوەیەکی‬ ‫کۆتاییدا‬ ‫لە‬8
، ‫وڵتەکەی‬ ‫هاووڵتیانی‬ ‫و‬ ‫وڵت‬ ‫بوو‬ ‫قێزەون‬ ‫ئاشکرای‬ ‫دوژمنێکی‬ ‫وەک‬ ‫و‬ ‫لێکرایەوە‬ ‫ڕقی‬ ‫یاساکان‬ ‫جێهێشتنی‬ ‫وەک‬، ‫دەگەڕا‬ ‫بەدوایدا‬ ‫مرۆڤەکانەوە‬
.‫میسر‬ ‫بۆ‬ ‫دەرەوە‬ ‫فڕێدرایە‬
‫کە‬ ‫کردەوە‬ ‫لەوە‬ ‫بیری‬ ‫و‬ ‫لسیدیمۆنییەکان‬ ‫لی‬ ‫بۆ‬، ‫لەناوچوو‬ ‫نامۆدا‬ ‫خاکێکی‬ ‫لە‬، ‫دەرکردبوو‬ ‫وڵتەکەیان‬ ‫لە‬ ‫کەسی‬ ‫زۆر‬ ‫کە‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬9
.‫بدۆزێتەوە‬ ‫یارمەتی‬ ‫خزمەکانییەوە‬ ‫بەهۆی‬
‫باوباپیرانیدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫گۆڕی‬ ‫نە‬، ‫هەبوو‬ ‫گەورەی‬ ‫پرسەیەکی‬ ‫هیچ‬ ‫نە‬، ‫نەبوو‬ ‫ماتەمینی‬ ‫بۆ‬ ‫کەسی‬، ‫دەرکردبوو‬ ‫نەنێژراوی‬ ‫کەسی‬ ‫زۆر‬ ‫کە‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬10
.‫هەبوو‬
.‫گرت‬ ‫شارەکەی‬ ‫چەک‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫دەرچوو‬ ‫میسر‬ ‫لە‬ ‫تووڕەییەوە‬ ‫بە‬، ‫ڕاپەڕیوە‬ ‫جولەکە‬ ‫وابوو‬ ‫پێی‬، ‫پاشا‬ ‫ئۆتۆمبێلی‬ ‫سەر‬ ‫هاتە‬ ‫شتە‬ ‫ئەم‬ ‫کاتێک‬11
.‫بکوژن‬ ‫ماڵەکان‬ ‫سەر‬ ‫دەچنە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫و‬ ‫دەبنەوە‬ ‫بەرەوڕووی‬ ‫کە‬ ‫نەدات‬ ‫کەسانە‬ ‫بەو‬ ‫بەزەیی‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫جەنگاوەرەکانی‬ ‫پیاوە‬ ‫بە‬ ‫فەرمانی‬12
.‫کۆرپە‬ ‫و‬ ‫کچان‬ ‫کوشتنی‬، ‫منداڵ‬ ‫و‬ ‫مێرد‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫دوورخستنەوەی‬، ‫پیر‬ ‫و‬ ‫گەنج‬ ‫کوشتنی‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬13
.‫نەفرۆشراون‬ ‫کوژراو‬ ‫لە‬ ‫کەمتر‬ ‫و‬. ‫کوژران‬ ‫شەڕەکەدا‬ ‫لە‬ ‫هەزاریان‬ ‫چل‬ ‫و‬ ‫لەناوچوون‬ ‫کەس‬ ‫هەزار‬ ‫چوار‬ ‫تەواودا‬ ‫ڕۆژی‬ ‫سێ‬ ‫ماوەی‬ ‫لە‬14
‫بۆ‬ ‫و‬، ‫یاساکان‬ ‫بۆ‬ ‫خیانەتکارە‬ ‫ئەو‬، ‫مێنێلوس‬. ‫جیهان‬ ‫هەموو‬ ‫پەرستگای‬ ‫پیرۆزترین‬ ‫دەچووە‬ ‫خۆبەزلزانی‬ ‫بە‬ ‫خۆی‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەبوو‬ ‫ڕازی‬ ‫شتە‬ ‫بەم‬ ‫بەڵم‬15
:‫بوو‬ ‫ڕێبەرەکەی‬ ‫کە‬، ‫خۆی‬ ‫وڵتەکەی‬
‫و‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫و‬ ‫زیادکردن‬ ‫بۆ‬ ‫تەرخانکرابوون‬ ‫دیکەوە‬ ‫پاشاکانی‬ ‫لەلیەن‬ ‫کە‬ ‫شتانەی‬ ‫ئەو‬ ‫پیس‬ ‫دەستی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫گرت‬ ‫پیرۆزی‬ ‫قاپەکانی‬ ‫پیسەوە‬ ‫دەستی‬ ‫بە‬16
.‫بەخشی‬، ‫خوارەوە‬ ‫هێنایە‬ ‫شوێنەکە‬ ‫شەرەفی‬
‫چاوی‬ ‫بۆیە‬، ‫بووە‬ ‫تووڕە‬ ‫بوون‬ ‫نیشتەجێ‬ ‫شارەکەدا‬ ‫لە‬ ‫کەسانەی‬ ‫ئەو‬ ‫گوناهی‬ ‫لە‬ ‫ماوەیەک‬ ‫بۆ‬ ‫یەزدان‬ ‫نەیدەزانی‬ ‫کە‬، ‫بوو‬ ‫خۆبەزلزان‬ ‫ئەوەندە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬17
.‫نەبوو‬ ‫شوێنەکە‬ ‫لەسەر‬
، ‫دوورخرایەوە‬ ‫خۆبەزلزانینەکەی‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫لێدرابوو‬ ‫شەقێکی‬ ‫یەکسەر‬، ‫هاتبوو‬ ‫کە‬ ‫هەر‬ ‫پیاوە‬ ‫ئەم‬، ‫نەپێچرابایە‬ ‫زۆرەوە‬ ‫گوناهێکی‬ ‫بە‬ ‫پێشتر‬ ‫ئەگەر‬ ‫چونکە‬18
.‫گەنجینەکان‬ ‫بینینی‬ ‫بۆ‬ ‫ناردبووی‬ ‫پاشا‬ ‫سێلۆکۆسی‬ ‫کە‬، ‫هێلیۆدۆرۆس‬ ‫وەک‬
.‫هەڵبژارد‬ ‫خەڵکدا‬ ‫پێناو‬ ‫لە‬ ‫شوێنەکەی‬ ‫بەڵکو‬، ‫هەڵنەبژارد‬ ‫شوێنەکەدا‬ ‫پێناو‬ ‫لە‬ ‫گەلی‬ ‫خودا‬ ‫بەڵم‬19
‫یەزدانەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫سوودانە‬ ‫بەو‬ ‫پەیوەندی‬ ‫دواتر‬، ‫هات‬ ‫میللەتەکەدا‬ ‫بەسەر‬ ‫کە‬ ‫ناخۆشییەی‬ ‫لەو‬ ‫بوو‬ ‫بەشدار‬ ‫لەگەڵیان‬ ‫کە‬ ‫شوێنەی‬ ‫ئەو‬ ‫بۆیە‬20
.‫دامەزرا‬ ‫شکۆمەندییەکەوە‬ ‫هەموو‬ ‫بە‬، ‫بووەوە‬ ‫ئاشت‬ ‫نێردراوە‬
‫خاکەکە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫ڕۆیشت‬ ‫شانازییەوە‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫ڕۆیشت‬ ‫ئەنتیکیا‬ ‫بەرەو‬ ‫پەلە‬ ‫بە‬، ‫دەرهێنا‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫لە‬ ‫تەلەنتی‬ ‫سەد‬ ‫هەشت‬ ‫و‬ ‫هەزار‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬ ‫کاتێک‬21
.‫تێپەڕێت‬ ‫پێ‬ ‫بە‬ ‫دەریاکە‬ ‫و‬ ‫بکات‬ ‫کەشتیوانی‬ ‫بتوانێت‬
‫لەوێ‬ ‫کە‬ ‫لەوەی‬ ‫بەربەریتر‬ ‫ڕەوشتێکی‬ ‫لەبەر‬ ‫و‬ ‫فریجییە‬ ‫وڵتەکەی‬ ‫بۆ‬، ‫فیلیپ‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫لە‬: ‫بکەن‬ ‫بێزار‬ ‫میللەت‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بەجێهێشت‬ ‫حاکمەکانی‬22
.‫داناوە‬
‫بیرێکی‬، ‫هەڵگرتبوو‬ ‫هاووڵتییاندا‬ ‫بەسەر‬ ‫قورسی‬ ‫دەستێکی‬ ‫خراپتر‬ ‫ئەوان‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫مێنێلوس‬ ‫لەوەش‬ ‫جگە‬. ‫بوو‬ ‫ئەندرۆنیکۆس‬ ‫گەریزیمیش‬ ‫لە‬23
.‫هەبوو‬ ‫جولەکەکانی‬ ‫هاووڵتیانی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫خراپەکارانەی‬
‫باشترینیاندا‬ ‫تەمەنی‬ ‫لە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫هەموو‬ ‫پێکرد‬ ‫فەرمانی‬ ‫و‬ ‫نارد‬ ‫کەسییەوە‬ ‫هەزار‬ ‫بیست‬ ‫و‬ ‫هەزار‬ ‫دوو‬ ‫سوپایەکی‬ ‫بە‬ ‫قێزەونەکەی‬ ‫سەرکردە‬ ‫ئەپۆلۆنیۆسی‬24
.‫بفرۆشن‬ ‫بچووکەکان‬ ‫جۆرە‬ ‫و‬ ‫ژنەکان‬ ‫و‬ ‫بکوژن‬ ‫بوون‬
‫بە‬ ‫فەرمانی‬، ‫گرت‬ ‫پیرۆزیان‬ ‫ڕۆژی‬ ‫جولەکەکانی‬ ‫کاتێک‬، ‫لێهێنا‬ ‫وازی‬ ‫پیرۆز‬ ‫شەممەی‬ ‫ڕۆژی‬ ‫تا‬، ‫ئاشتیانە‬ ‫خۆنمایشکردنی‬ ‫و‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫بۆ‬ ‫هاتنی‬25
.‫بکەن‬ ‫چەکدار‬ ‫خۆیان‬ ‫کرد‬ ‫پیاوەکانی‬
.‫کوشت‬ ‫زۆری‬ ‫جەماوەرێکی‬، ‫ڕایانکرد‬ ‫شارەکەدا‬ ‫بەناو‬ ‫چەکەوە‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫کوشت‬ ‫شەممە‬ ‫ئاهەنگی‬ ‫بۆ‬ ‫چوون‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫هەموو‬26
‫کۆمەڵەکەیدا‬ ‫لەگەڵ‬، ‫دەژیا‬ ‫شاخەکاندا‬ ‫لە‬ ‫دڕندە‬ ‫شێوازی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫بیابان‬ ‫بۆ‬ ‫کشاندەوە‬ ‫خۆی‬ ‫دەوروبەری‬ ‫یان‬ ‫دیکە‬ ‫کەسی‬ ‫نۆ‬ ‫لەگەڵ‬ ‫مەکابیۆس‬ ‫یەهودا‬ ‫بەڵم‬27
.‫پیسبوونەکەدا‬ ‫لە‬ ‫بەشداربن‬ ‫نەک‬، ‫دەخوارد‬ ‫گیایان‬ ‫بەردەوام‬ ‫کە‬

7. ‫شەشەم‬ ‫بەشی‬
‫خودا‬ ‫یاساکانی‬ ‫بەپێی‬ ‫و‬ ‫بکەونەوە‬ ‫دوور‬ ‫باوباپیرانیان‬ ‫یاساکانی‬ ‫لە‬ ‫بکات‬ ‫ناچار‬ ‫جولەکەکان‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫نارد‬ ‫ئەسینای‬ ‫پیری‬ ‫پیاوێکی‬ ‫پاشا‬ ‫نەخایاند‬ ‫زۆری‬1
.‫نەژین‬
‫وەک‬، ‫نامۆکان‬ ‫بەرگریکاری‬ ‫موشتەری‬ ‫لە‬، ‫گەریزیم‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫و‬. ‫ئۆڵۆمپیۆس‬ ‫موشتەری‬ ‫پەرستگای‬ ‫بنێن‬ ‫ناوی‬ ‫و‬ ‫بکەن‬ ‫پیس‬ ‫ئۆرشەلیم‬ ‫پەرستگای‬ ‫هەروەها‬2
.‫بوون‬ ‫نیشتەجێ‬ ‫شوێنەکەدا‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫دەکرد‬ ‫ئەوەیان‬ ‫ئارەزووی‬ ‫ئەوان‬ ‫چۆن‬
.‫بوو‬ ‫ناخۆش‬ ‫و‬ ‫ئازار‬ ‫خەڵک‬ ‫بۆ‬ ‫خراپەکارییە‬ ‫ئەم‬ ‫هاتنی‬3
‫لە‬ ‫هەبوو‬ ‫ژنانەوە‬ ‫بە‬ ‫پەیوەندییان‬ ‫و‬ ‫دەکرد‬ ‫یارییان‬ ‫لەشفرۆشەکاندا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫کە‬، ‫نەتەوەکانەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫ئاهەنگگێڕان‬ ‫و‬ ‫ئاژاوە‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫پڕ‬ ‫پەرستگاکە‬ ‫چونکە‬4
.‫نەبوون‬ ‫حەڵڵ‬ ‫کە‬ ‫دەهێنا‬ ‫شتگەلێکیان‬ ‫لەوەش‬ ‫جگە‬، ‫پیرۆزەکاندا‬ ‫شوێنە‬ ‫بازنەی‬
.‫دەکات‬ ‫قەدەغە‬ ‫یاسا‬ ‫کە‬، ‫پیسەکان‬ ‫شتە‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫پڕ‬ ‫قوربانگاکەش‬5
.‫بناسێنێت‬ ‫جولەکە‬ ‫بە‬ ‫خۆی‬ ‫یان‬، ‫بپارێزێت‬ ‫کۆن‬ ‫ڕۆژووەکانی‬ ‫و‬ ‫شەممە‬ ‫ڕۆژانی‬ ‫پیاوێک‬ ‫نەبوو‬ ‫حەڵڵ‬ ‫هەروەها‬6
، ‫بەڕێوەچوو‬ ‫باخوس‬ ‫ڕۆژووی‬ ‫کاتێک‬. ‫بخۆن‬ ‫قوربانییەکان‬ ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دەهێنران‬ ‫تاڵ‬ ‫زەبری‬ ‫بە‬ ‫مانگێک‬ ‫هەموو‬ ‫پاشادا‬ ‫لەدایکبوونی‬ ‫ڕۆژی‬ ‫لە‬7
.‫هەڵگرتبوو‬ ‫ئیڤی‬ ‫و‬ ‫باخوس‬ ‫بچنە‬ ‫کاروانێک‬ ‫بە‬ ‫بوون‬ ‫ناچار‬ ‫جولەکەکان‬
‫و‬ ‫بکەن‬ ‫جێبەجێ‬ ‫شێوازەکان‬ ‫هەمان‬ ‫ئەوانیش‬ ‫کە‬، ‫جولەکەکان‬ ‫دژی‬ ‫لە‬ ‫دەرچوو‬ ‫گەلن‬ ‫دراوسێی‬ ‫شارەکانی‬ ‫بۆ‬ ‫فەرمانێک‬ ‫بەتلیمیا‬ ‫پێشنیاری‬ ‫بە‬ ‫هەروەها‬8
.‫بکەن‬ ‫قوربانییەکانیان‬ ‫بەشداری‬
.‫بینیبێت‬ ‫ئێستای‬ ‫نەهامەتیەکانی‬ ‫پیاوێک‬ ‫ڕەنگە‬ ‫ئەوا‬. ‫دەکوژرێت‬، ‫بگونجێت‬ ‫نەتەوەکان‬ ‫ڕەوشتی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫نەیویست‬ ‫هەرکەسێک‬9
‫مەمکەکانیانەوە‬ ‫بە‬ ‫دەستیان‬ ‫کۆرپەکان‬ ‫و‬ ‫ڕۆیشتن‬ ‫شارەکەدا‬ ‫دەوری‬ ‫بە‬ ‫ئاشکرا‬ ‫بە‬ ‫کاتێک‬. ‫کردبوو‬ ‫خەتەنە‬ ‫منداڵەکانیان‬ ‫کە‬ ‫هێنران‬ ‫ژن‬ ‫دوو‬ ‫چونکە‬10
.‫خوارەوە‬ ‫فڕێیاندایە‬ ‫دیوارەکەوە‬ ‫لە‬ ‫سەریان‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫گرت‬
‫پێکەوە‬ ‫هەموویان‬، ‫دۆزرایەوە‬ ‫فیلیپ‬، ‫بپارێزن‬ ‫نهێنی‬ ‫بە‬ ‫شەممە‬ ‫ڕۆژی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬، ‫نزیک‬ ‫ئەشکەوتەکانی‬ ‫بۆ‬ ‫ڕایانکردبوو‬ ‫نهێنی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫دیکەش‬ ‫ئەوانی‬11
.‫ڕۆژ‬ ‫پیرۆزترین‬ ‫لە‬ ‫ڕێزگرتن‬ ‫بۆ‬ ‫بدەن‬ ‫خۆیان‬ ‫یارمەتی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دانا‬ ‫ویژدانیان‬ ‫چونکە‬، ‫سووتێنران‬
‫سزادانی‬ ‫بۆ‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەبن‬ ‫لەناوچوون‬ ‫بۆ‬ ‫سزایانە‬ ‫ئەو‬ ‫بەڵکو‬، ‫نەبن‬ ‫بێهیوا‬ ‫بەڵیانە‬ ‫ئەم‬ ‫بەهۆی‬، ‫دەخوێننەوە‬ ‫کتێبە‬ ‫ئەم‬ ‫کە‬ ‫دەکەم‬ ‫کەسانە‬ ‫لەو‬ ‫داوا‬ ‫ئێستا‬12
.‫بدەن‬ ‫حوکم‬ ‫نەتەوەکەمان‬
.‫دەدرێن‬ ‫سزا‬ ‫یەکسەر‬ ‫بەڵکو‬، ‫پێنادرێت‬ ‫ئازاریان‬ ‫زۆر‬ ‫ماوەیەکی‬ ‫خراپەکاران‬ ‫کاتێک‬، ‫گەورەکەیە‬ ‫چاکەکارییە‬ ‫نیشانەی‬ ‫ئەوە‬ ‫چونکە‬13
‫لەگەڵ‬ ‫مامەڵەمان‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬، ‫گوناهەکانیان‬ ‫تەواوی‬ ‫دەگەنە‬ ‫تا‬، ‫بدات‬ ‫سزایان‬ ‫لێدەهێنن‬ ‫وازی‬ ‫سەبرەوە‬ ‫بە‬ ‫یەزدان‬ ‫کە‬، ‫نییە‬ ‫دیکە‬ ‫گەلنی‬ ‫وەک‬ ‫چونکە‬14
.‫دەکات‬
.‫لێبکاتەوە‬ ‫تۆڵەمان‬ ‫دواتر‬، ‫گوناه‬ ‫لوتکەی‬ ‫گەیشتە‬ ‫کە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬15
.‫ناهێنێت‬ ‫گەلەکەی‬ ‫لە‬ ‫واز‬ ‫هەرگیز‬ ‫بەڵم‬، ‫بدات‬ ‫ناخۆشی‬ ‫سزای‬ ‫ئەگەر‬، ‫ناکێشێتەوە‬ ‫ئێمە‬ ‫لە‬ ‫خۆی‬ ‫میهرەبانی‬ ‫هەرگیز‬ ‫بۆیە‬16
.‫بابەتەکە‬ ‫ڕاگەیاندنی‬ ‫سەر‬ ‫دێینە‬ ‫وشەیەک‬ ‫چەند‬ ‫بە‬ ‫ئێستاش‬. ‫بێت‬ ‫ئاگادارکردنەوەمان‬، ‫کرد‬ ‫باسمان‬ ‫کە‬ ‫قسەیەی‬ ‫ئەم‬ ‫با‬ ‫بەڵم‬17
.‫بخوات‬ ‫بەراز‬ ‫گۆشتی‬ ‫و‬ ‫بکاتەوە‬ ‫دەمی‬ ‫بوو‬ ‫ناچار‬، ‫بوو‬ ‫خۆش‬ ‫ڕووخساری‬ ‫و‬ ‫بەساڵچوو‬ ‫پیاوێکی‬، ‫سەرەکی‬ ‫مامۆستایانی‬ ‫لە‬ ‫یەکێک‬، ‫ئەلعازار‬18
.‫ئازار‬ ‫هاتە‬ ‫خۆی‬ ‫ئارەزووی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫تفی‬، ‫بژی‬ ‫شێوەیە‬ ‫لەو‬ ‫قێزەونێکی‬ ‫پەڵەی‬ ‫بە‬ ‫نەک‬، ‫بمرێت‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫بە‬ ‫ئەو‬ ‫بەڵم‬19
.‫بکرێت‬ ‫تام‬ ‫ژیان‬ ‫خۆشەویستی‬ ‫نین‬ ‫حەڵڵ‬ ‫کە‬، ‫بن‬ ‫جیاواز‬ ‫شتانەدا‬ ‫ئەو‬ ‫بەرامبەر‬ ‫لە‬ ‫هەیە‬ ‫ئیرادەیان‬ ‫ئەوانەی‬، ‫هاتن‬ ‫بوو‬ ‫پێویست‬ ‫چۆن‬ ‫هەروەک‬20
‫ڕۆزی‬ ‫و‬ ‫ڕزق‬ ‫لە‬ ‫گۆشت‬ ‫کە‬ ‫لێکرد‬ ‫داوای‬، ‫هەبوو‬ ‫پیاوەکەدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫کۆنەی‬ ‫ئاشنا‬ ‫ئەو‬ ‫بەهۆی‬، ‫هەبوو‬ ‫خراپەیان‬ ‫جەژنە‬ ‫ئەو‬ ‫ئەرکی‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬ ‫بەڵم‬21
‫پێکردبوو؛‬ ‫فەرمانی‬ ‫پاشا‬ ‫کە‬ ‫وەرگیرابوو‬ ‫قوربانییەکە‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫خوارد‬ ‫گۆشتەی‬ ‫لەو‬ ‫بیکات‬ ‫ئەوەی‬ ‫وەک‬ ‫و‬ ‫بهێنێت‬ ‫بەکاری‬ ‫بوو‬ ‫حەڵڵ‬ ‫کە‬، ‫بهێنێت‬ ‫خۆی‬
.‫بهێنێت‬ ‫بەدەست‬ ‫ڕەزامەندی‬ ‫لەگەڵیان‬ ‫کۆن‬ ‫دۆستایەتی‬ ‫لەبەر‬ ‫و‬ ‫بێت‬ ‫ڕزگاری‬ ‫مردن‬ ‫لە‬ ‫کارە‬ ‫بەم‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬22
، ‫هاتبوو‬ ‫لەسەری‬ ‫کە‬ ‫خۆڵەمێشییەکەی‬ ‫سەرە‬ ‫شەرەفی‬ ‫و‬ ‫کۆن‬ ‫ساڵنی‬ ‫گەورەیی‬ ‫و‬ ‫خۆی‬ ‫تەمەنی‬ ‫وەک‬ ‫و‬، ‫بیرکردنەوە‬ ‫بە‬ ‫کرد‬ ‫دەستی‬ ‫وریاییەوە‬ ‫بە‬ ‫بەڵم‬23
‫ویستی‬ ‫یەکسەر‬ ‫و‬ ‫دایەوە‬ ‫وەڵمی‬ ‫بۆیە‬، ‫دراوە‬ ‫خوداوە‬ ‫لەلیەن‬... ‫و‬ ‫دەرچوو‬ ‫پیرۆزی‬ ‫یاسای‬ ‫بڵێین‬ ‫باشتر‬ ‫یان‬، ‫منداڵییەوە‬ ‫لە‬ ‫پەروەردەی‬ ‫ڕاستگۆترین‬ ‫و‬
.‫گۆڕ‬ ‫بۆ‬ ‫بینێرن‬
‫تەمەنی‬ ‫کە‬ ‫ئەلعازار‬ ‫کە‬ ‫بکەنەوە‬ ‫بیر‬ ‫وا‬ ‫گەنجان‬ ‫لە‬ ‫زۆرێک‬ ‫بەهۆیەوە‬ ‫کە‬، ‫بهێنین‬ ‫لێ‬ ‫وازی‬ ‫شێوەیەک‬ ‫هیچ‬ ‫بە‬، ‫وتی‬، ‫نییە‬ ‫ئێمەدا‬ ‫تەمەنی‬ ‫لە‬ ‫چونکە‬24
.‫نامۆ‬ ‫ئایینێکی‬ ‫چووە‬ ‫ئێستا‬، ‫بوو‬ ‫ساڵ‬ ‫دە‬ ‫و‬ ‫ساڵ‬ ‫حەشتا‬
‫لە‬ ‫پەڵەیەک‬ ‫من‬ ‫و‬ ‫بدرێن‬ ‫فریو‬ ‫منەوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫دەبێ‬، ‫دەکەن‬ ‫زیاتر‬ ‫ساتێک‬ ‫و‬ ‫کەم‬ ‫ژیانێکی‬ ‫ئارەزووی‬ ‫و‬ ‫منەوە‬ ‫دووڕوویی‬ ‫ڕێگەی‬ ‫لە‬ ‫ئەوان‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬25
.‫قێزەون‬ ‫بە‬ ‫دەیکەم‬ ‫و‬ ‫دەدەم‬ ‫پیریم‬
.‫مردوو‬ ‫نە‬ ‫و‬ ‫زیندوو‬ ‫نە‬، ‫نابێت‬ ‫ڕزگارم‬ ‫گەورە‬ ‫خودای‬ ‫دەستی‬ ‫لە‬ ‫بەڵم‬، ‫بێت‬ ‫ڕزگارم‬ ‫مرۆڤەکان‬ ‫سزای‬ ‫لە‬ ‫ئێستا‬ ‫بۆ‬ ‫ئەگەرچی‬26
.‫پێیەتی‬ ‫پێویستی‬ ‫تەمەنم‬ ‫کە‬ ‫دەدەم‬ ‫نیشان‬ ‫وا‬ ‫کەسێکی‬، ‫دەگۆڕم‬ ‫ژیانم‬ ‫پیاوانە‬ ‫بە‬ ‫ئێستا‬ ‫بۆیە‬27
‫ئەم‬ ‫کاتێک‬. ‫بمرن‬ ‫پیرۆزەکاندا‬ ‫و‬ ‫ڕێزدار‬ ‫یاسا‬ ‫پێناو‬ ‫لە‬ ‫بوێرانە‬ ‫و‬ ‫خۆیان‬ ‫ئارەزووی‬ ‫بە‬ ‫تا‬ ‫گەنجن‬ ‫کە‬ ‫بەجێبهێڵە‬ ‫کەسانە‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫بەرچاو‬ ‫نموونەیەکی‬28
.‫ئازارەکە‬ ‫سەر‬ ‫چووە‬ ‫یەکسەر‬، ‫کرد‬ ‫قسانەی‬
‫لە‬، ‫لێدەکردەوە‬ ‫بیریان‬ ‫وەک‬، ‫پێشوو‬ ‫قسانەی‬ ‫ئەو‬ ‫چونکە‬، ‫لێکردەوە‬ ‫ڕقیان‬ ‫پێشتر‬ ‫کەمێک‬، ‫چاکە‬ ‫ئیرادەی‬ ‫گۆڕینی‬ ‫بۆ‬ ‫دەکرد‬ ‫ڕێبەرایەتیان‬ ‫کە‬ ‫ئەوانەی‬29
.‫گرتبوو‬ ‫سەرچاوەیان‬ ‫بێهیواوە‬ ‫بیرێکی‬
‫ئێستا‬، ‫بوو‬ ‫ڕزگارم‬ ‫مردن‬ ‫لە‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬، ‫هەیە‬ ‫پیرۆزی‬ ‫زانستی‬ ‫کە‬ ‫ئاشکرایە‬ ‫یەزدان‬ ‫بۆ‬: «‫وتی‬ ‫و‬ ‫گریای‬، ‫بمرێت‬ ‫لێدان‬ ‫بە‬ ‫بوو‬ ‫ئامادە‬ ‫کاتێک‬ ‫بەڵم‬30
.‫دەترسم‬ ‫لێی‬ ‫چونکە‬، ‫ئەمانە‬ ‫ئازاردانی‬ ‫بە‬ ‫ڕازیم‬ ‫باشی‬ ‫بە‬ ‫ڕۆحدا‬ ‫لە‬ ‫بەڵم‬.» : ‫لێدانمەوە‬ ‫بەهۆی‬ ‫دەگرم‬ ‫جەستەمدا‬ ‫لە‬ ‫زۆر‬ ‫ئازارێکی‬ ‫بەرگەی‬
‫هەموو‬ ‫بۆ‬ ‫بەڵکو‬، ‫گەنجان‬ ‫بۆ‬ ‫تەنها‬ ‫نەک‬، ‫فەزیلەت‬ ‫یادگارییەکی‬ ‫و‬ ‫بەرز‬ ‫بوێرییەکی‬ ‫نموونەی‬ ‫بۆ‬ ‫بەجێهێشت‬ ‫مردنەکەی‬، ‫مرد‬ ‫پیاوە‬ ‫ئەم‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬31
.‫نەتەوەکەی‬
‫حەوتەم‬ ‫بەشی‬
.‫دا‬ ‫ئازاریان‬ ‫قامچی‬ ‫و‬ ‫شەق‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫بکەن‬ ‫تام‬ ‫بەراز‬ ‫گۆشتی‬ ‫کرد‬ ‫ناچاریان‬ ‫پاشا‬ ‫و‬ ‫گیران‬ ‫دایکیان‬ ‫لەگەڵ‬ ‫برا‬ ‫حەوت‬ ‫هەروەها‬1
‫یاساکانی‬ ‫نەک‬، ‫مردن‬ ‫بۆ‬ ‫ئامادەین‬ ‫»ئێمە‬ ‫فێردەبن؟‬ ‫چیمان‬ ‫یان‬ ‫دەپرسن‬ ‫لێ‬ ‫چیمان‬ ‫ئێوە‬: «‫فەرموو‬ ‫ئەمەی‬، ‫کرد‬ ‫قسەی‬ ‫سەرەتا‬ ‫کە‬ ‫لەوانەی‬ ‫یەکێک‬ ‫بەڵم‬2
.‫بکەین‬ ‫سەرپێچی‬ ‫باوباپیرانمان‬
.‫بکرێن‬ ‫گەرم‬ ‫مەنجەڵەکان‬ ‫و‬ ‫مەنجەڵ‬ ‫کە‬ ‫دا‬ ‫فەرمانی‬ ‫تووڕەییەوە‬ ‫بە‬ ‫پاشا‬3
‫چاویان‬ ‫دایکی‬ ‫و‬ ‫براکانی‬ ‫باقی‬، ‫ببڕن‬ ‫جەستەی‬ ‫کۆتاییەکانی‬ ‫و‬ ‫دەکرد‬ ‫قسەی‬ ‫یەکەمجار‬ ‫کە‬ ‫ببڕن‬ ‫کەسە‬ ‫ئەو‬ ‫زمانی‬ ‫دا‬ ‫فەرمانی‬، ‫بوو‬ ‫گەرم‬ ‫یەکسەر‬4
.‫لێدەکرد‬

8. ‫تر‬ ‫یەکێکی‬ ‫سوربکرێتەوە‬ ‫تاوەدا‬ ‫لەناو‬ ‫و‬ ‫ئاگر‬ ‫بیهێننە‬، ‫بوو‬ ‫ژیاندا‬ ‫لە‬ ‫هێشتا‬ ‫کە‬ ‫پێکرد‬ ‫فەرمانی‬، ‫بوون‬ ‫پەککەوتە‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫ئەندامەکانی‬ ‫هەموو‬ ‫کاتێک‬5
:‫دەڵێت‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬، ‫بمرێت‬ ‫پیاوانە‬ ‫بە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دایکەکە‬ ‫لەگەڵ‬
‫و‬ ‫بوو‬ ‫ئەوان‬ ‫ڕووخساری‬ ‫شایەتحاڵی‬ ‫کە‬ ‫گۆرانییەکەیدا‬ ‫لە‬ ‫موسا‬ ‫چۆن‬ ‫وەک‬، ‫دەدات‬ ‫دڵنەواییمان‬ ‫بەڕاستی‬ ‫و‬ ‫دەکات‬ ‫ئێمە‬ ‫سەیری‬ ‫پەروەردگار‬ ‫یەزدانی‬6
.»‫دەبێت‬ ‫دڵنەوایی‬ ‫خزمەتکارەکانیدا‬ ‫لە‬ ‫ئەو‬: «‫گوتی‬
: ‫پرسی‬ ‫لێیان‬ ‫و‬ ‫لبرد‬ ‫مووەکەی‬ ‫بە‬ ‫سەری‬ ‫پێستی‬ ‫کاتێک‬، ‫گاڵتەجاڕێک‬ ‫بیکەنە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫هێنا‬ ‫دووەمیان‬، ‫مرد‬ ‫ژمارەیە‬ ‫ئەم‬ ‫دوای‬ ‫یەکەمیان‬ ‫کاتێک‬7
‫جەستەت؟‬ ‫ئەندامێکی‬ ‫هەموو‬.» ‫بدرێت‬ ‫تەواوت‬ ‫سزای‬ ‫ئەوەی‬ ‫پێش‬، ‫بخۆیت‬ ‫«دەتەوێت‬
.»‫یەکەمیان‬ ‫وەک‬، ‫وەرگرت‬ ‫ڕێکوپێکی‬ ‫بە‬ ‫دواتر‬ ‫ئازاری‬ ‫ئەویش‬ ‫بۆیە‬، ‫نەخێر‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫دایەوە‬ ‫وەڵمی‬ ‫خۆی‬ ‫زمانی‬ ‫بە‬ ‫بەڵم‬8
‫یاساکانیدا‬ ‫پێناو‬ ‫لە‬ ‫کە‬، ‫دەکاتەوە‬ ‫زیندوومان‬ ‫جیهان‬ ‫پاشای‬ ‫بەڵم‬، ‫دەهێنیت‬ ‫دەرمان‬ ‫ژیانە‬ ‫لەم‬ ‫تووڕەیی‬ ‫وەک‬ ‫تۆ‬: «‫گوتی‬، ‫بوو‬ ‫هەناسەدا‬ ‫کۆتا‬ ‫لە‬ ‫کاتێک‬9
.»‫هەتاهەتایی‬ ‫ژیانی‬ ‫بۆ‬، ‫مردووین‬
.‫درێژکردەوە‬ ‫دەستەکانی‬ ‫پیاوانە‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫دەرهێنا‬ ‫دەستی‬ ‫زوو‬ ‫هەر‬ ‫و‬ ‫دەرهێنا‬ ‫زمانی‬ ‫لێکرا‬ ‫داوای‬ ‫کاتێک‬، ‫لێکرا‬ ‫گاڵتەجاڕی‬ ‫کەسی‬ ‫سێیەم‬ ‫ئەو‬ ‫دوای‬10
.‫وەریانبگرمەوە‬ ‫تر‬ ‫جارێکی‬ ‫هیوادارم‬ ‫ئەو‬ ‫لەلی‬ ‫و‬ ‫پێدەکەم؛‬ ‫سووکایەتییان‬ ‫یاساکانی‬ ‫لەبەر‬ ‫و‬. ‫هەمبوو‬ ‫ئاسمانەوە‬ ‫لە‬ ‫ئەمە‬: «‫گوتی‬ ‫بوێریەوە‬ ‫بە‬11
.‫نەدەزانی‬ ‫ئازارەکانی‬ ‫بە‬ ‫هیچی‬ ‫چونکە‬، ‫گەنجە‬ ‫ئەو‬ ‫بوێری‬ ‫لە‬ ‫سوڕما‬ ‫سەریان‬، ‫بوون‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫ئەوانەی‬ ‫و‬ ‫پاشا‬ ‫بەجۆرێک‬12
.‫چەقاندیان‬ ‫و‬ ‫دا‬ ‫ئازاریان‬ ‫شێوە‬ ‫هەمان‬ ‫بە‬ ‫چوارەمیان‬، ‫مرد‬ ‫پیاوە‬ ‫ئەم‬ ‫کاتێک‬13
.‫بکرێتەوە‬ ‫زیندوو‬ ‫خوداوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫کە‬ ‫بکەیت‬ ‫خوداوە‬ ‫لە‬ ‫هیوایەک‬ ‫چاوەڕێی‬، ‫دەکوژرێن‬ ‫مرۆڤەکان‬ ‫کە‬ ‫باشە‬: «‫وتی‬، ‫مردن‬ ‫بۆ‬ ‫بوو‬ ‫ئامادە‬ ‫کاتێک‬14
.‫چەقاندیان‬ ‫و‬ ‫هێنا‬ ‫پێنجەمیان‬ ‫دواتر‬15
‫کە‬ ‫مەکەنەوە‬ ‫بیر‬ ‫وا‬ ‫بەڵم‬. ‫دەیکەیت‬ ‫دەتەوێت‬ ‫ئەوەی‬، ‫لەناوچوویت‬ ‫تۆ‬، ‫هەیە‬ ‫مرۆڤدا‬ ‫بەسەر‬ ‫دەسەڵتت‬ ‫تۆ‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پاشا‬ ‫لە‬ ‫چاوی‬ ‫ئینجا‬16
‫جێهێڵراوە؛‬ ‫خوداوە‬ ‫لەلیەن‬ ‫نەتەوەکەمان‬
.‫دەدات‬ ‫ئازار‬ ‫نەوەکەت‬ ‫و‬ ‫تۆ‬ ‫چۆن‬ ‫کە‬ ‫بکە‬ ‫ئەو‬ ‫گەورەی‬ ‫هێزی‬ ‫سەیری‬ ‫و‬ ‫بمێنەرەوە‬ ‫ماوەیەک‬ ‫بەڵم‬17
‫بۆ‬ ‫ئەمانەمان‬، ‫کردووە‬ ‫خوداکەمان‬ ‫دژی‬ ‫لە‬ ‫گوناهمان‬ ‫چونکە‬، ‫مەخۆن‬ ‫فریو‬ ‫هۆکار‬ ‫بەبێ‬: «‫گوتی‬ ‫مردن‬ ‫بۆ‬ ‫بوو‬ ‫ئامادە‬ ‫کە‬، ‫هێنا‬ ‫شەشەمیان‬ ‫ئەو‬ ‫دوای‬18
.»‫دێت‬ ‫بەسەردا‬ ‫سەرسوڕهێنەرەکانمان‬ ‫شتە‬ ‫بۆیە‬، ‫دەچێژین‬ ‫خۆمان‬
.‫دەبێت‬ ‫ڕزگارت‬ ‫سزا‬ ‫بێ‬، ‫خودا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫شەڕکردن‬ ‫بۆ‬ ‫گرتووە‬ ‫دەستت‬ ‫کە‬ ‫مەکەرەوە‬ ‫لەوە‬ ‫بیر‬ ‫بەڵم‬19
‫ڕۆژدا‬ ‫یەک‬ ‫ماوەی‬ ‫لە‬ ‫کوڕەکەی‬ ‫حەوت‬ ‫بینی‬ ‫کاتێک‬ ‫چونکە‬، ‫بوو‬ ‫ڕێزدار‬ ‫یادەوەرییەکی‬ ‫شایەنی‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫سەرسوڕهێنەر‬ ‫شتێک‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫دایکەکە‬ ‫بەڵم‬20
.‫هەڵگرت‬ ‫منداڵەکەی‬ ‫باشەوە‬ ‫ورەیەکی‬ ‫بە‬، ‫هەیبوو‬ ‫یەزدان‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫هیوایەی‬ ‫ئەو‬ ‫بەهۆی‬، ‫کوژراون‬
.‫گوتن‬ ‫پێی‬ ‫و‬ ‫وروژاند‬ ‫ژنییەکانی‬ ‫بیرکردنەوە‬ ‫پیاوانە‬ ‫گەدەیەکی‬ ‫بە‬. ‫بوێر‬ ‫ڕۆحی‬ ‫لە‬ ‫بوو‬ ‫پڕ‬، ‫دەکرد‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫خۆی‬ ‫زمانی‬ ‫بە‬ ‫هەریەکەیان‬، ‫بەڵێ‬21
.‫پێکهێناوە‬ ‫هەریەکێکتانم‬ ‫ئەندامەکانی‬ ‫کە‬ ‫بووم‬ ‫من‬ ‫نە‬، ‫پێداوین‬ ‫ژیانم‬ ‫نە‬ ‫و‬ ‫پێداوین‬ ‫هەناسەم‬ ‫نە‬ ‫چونکە‬، ‫منەوە‬ ‫سکی‬ ‫ناو‬ ‫هاتوونەتە‬ ‫چۆن‬ ‫بزانم‬ ‫ناتوانم‬22
‫ژیانتان‬ ‫و‬ ‫هەناسە‬ ‫خۆی‬ ‫میهرەبانی‬ ‫بە‬، ‫دۆزیەوە‬ ‫شتەکانی‬ ‫هەموو‬ ‫سەرەتای‬ ‫و‬ ‫پێکهێناوە‬ ‫مرۆڤی‬ ‫نەوەی‬ ‫کە‬، ‫جیهان‬ ‫دروستکەری‬ ‫گومان‬ ‫بێ‬ ‫بەڵم‬23
.‫لەپێناو‬. ‫یاساکانی‬ ‫لەبەر‬ ‫ناگرن‬ ‫لەبەرچاو‬ ‫خۆتان‬ ‫ئێستا‬ ‫چۆن‬ ‫وەک‬، ‫پێدەبەخشێتەوە‬
‫هەر‬ ‫نەک‬، ‫بوو‬ ‫ژیاندا‬ ‫لە‬ ‫بچووکترینیان‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬، ‫سەرزەنشتانەیە‬ ‫قسەیەکی‬ ‫کە‬ ‫دەکرد‬ ‫ئەوەی‬ ‫گومانی‬ ‫و‬ ‫دەزانی‬ ‫سووکایەتی‬ ‫بە‬ ‫خۆی‬ ‫کە‬ ‫ئەنتیۆکۆس‬24
‫و‬ ‫لبدات؛‬ ‫باوباپیرانی‬ ‫یاساکانی‬ ‫لە‬ ‫ئەگەر‬، ‫مرۆڤ‬ ‫بەختەوەر‬ ‫هەم‬ ‫و‬ ‫دەوڵەمەند‬ ‫دەیکاتە‬ ‫کە‬ ‫کردەوە‬ ‫دڵنیای‬ ‫سوێندیش‬ ‫بە‬ ‫بەڵکو‬، ‫کرد‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫قسە‬ ‫بە‬
.‫کاروبارەکاندا‬ ‫لە‬ ‫پێدەکات‬ ‫متمانەی‬ ‫و‬ ‫دەیبات‬ ‫خۆی‬ ‫هاوڕێی‬ ‫وەک‬ ‫ئەویش‬ ‫هەروەها‬
‫ژیانی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بکات‬ ‫گەنجەکە‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫کە‬ ‫کرد‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫بانگ‬ ‫دایکی‬ ‫پاشا‬، ‫نەگرت‬ ‫لێ‬ ‫گوێی‬ ‫شێوەیەک‬ ‫هیچ‬ ‫بە‬ ‫گەنجەکە‬ ‫کاتێک‬ ‫بەڵم‬25
.‫بکات‬ ‫ڕزگار‬
.‫بکات‬ ‫کوڕەکەی‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫کە‬ ‫پێدا‬ ‫بەڵێنی‬، ‫کرد‬ ‫ئامۆژگاری‬ ‫زۆر‬ ‫قسەی‬ ‫بە‬ ‫کاتێک‬26
‫ئەی‬. ‫دەکرد‬ ‫قسەی‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫وڵتەکەی‬ ‫زمانی‬ ‫بە‬، ‫پێدەکرد‬ ‫سووکایەتی‬ ‫کە‬ ‫دڕندەیە‬ ‫ستەمکارە‬ ‫بەو‬ ‫پێکەنین‬ ‫و‬ ‫برد‬ ‫کڕنۆش‬ ‫بۆی‬ ‫خۆی‬ ‫کچە‬ ‫ئەو‬ ‫بەڵم‬27
‫بەرگەی‬ ‫و‬ ‫تەمەنە‬ ‫ئەم‬ ‫گەیاندە‬ ‫تۆی‬ ‫و‬ ‫پێدایت‬ ‫خۆراکم‬ ‫و‬ ‫پێدایت‬ ‫وای‬ ‫ساڵێکی‬ ‫سێ‬ ‫و‬ ‫بوویت‬ ‫خۆمدا‬ ‫سکی‬ ‫لە‬ ‫مانگ‬ ‫نۆ‬ ‫کە‬ ‫بێتەوە‬ ‫پێدا‬ ‫بەزەییم‬، ‫کوڕەکەم‬
.‫گرت‬ ‫پەروەردەم‬ ‫ناڕەحەتییەکانی‬
. ‫کردووە‬ ‫دروستی‬ ‫نەبووەکان‬ ‫شتە‬ ‫لە‬ ‫خودا‬ ‫کە‬ ‫بکەرەوە‬ ‫لەوە‬ ‫بیر‬ ‫و‬ ‫هەن‬ ‫تێیدا‬ ‫کە‬ ‫بکە‬ ‫شتانە‬ ‫ئەو‬ ‫هەموو‬ ‫و‬ ‫زەوی‬ ‫و‬ ‫ئاسمان‬ ‫سەیری‬، ‫لێدەکەم‬ ‫تکام‬ ‫کوڕم‬28
.‫بووە‬ ‫دروست‬ ‫شێوە‬ ‫هەمان‬ ‫بە‬ ‫مرۆڤایەتیش‬
.‫لێبکەمەوە‬ ‫پێشوازیت‬ ‫میهرەبانییەوە‬ ‫بە‬ ‫براکانتدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫تا‬ ‫وەربگرە‬ ‫مردنت‬، ‫براکانت‬ ‫شایستەی‬ ‫بەڵکو‬، ‫مەترسە‬ ‫ئازاردەرە‬ ‫لەم‬29
‫لە‬ ‫کە‬ ‫دەبم‬ ‫فەرمانە‬ ‫ئەو‬ ‫گوێڕایەڵی‬ ‫بەڵکو‬، ‫نابم‬ ‫پاشا‬ ‫فەرمانی‬ ‫گوێڕایەڵی‬ ‫من‬ ‫دەکەن؟‬ ‫کێ‬ ‫چاوەڕێی‬: «‫گوتی‬ ‫گەنجەکە‬، ‫دەکرد‬ ‫قسانەی‬ ‫ئەم‬ ‫هێشتا‬ ‫کە‬30
.‫دراوە‬ ‫باوباپیرانمان‬ ‫بە‬ ‫موساوە‬ ‫ڕێگەی‬
.‫نابێت‬ ‫ڕزگارت‬ ‫خودا‬ ‫دەستی‬ ‫لە‬، ‫عیبرانییەکان‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫بوویت‬ ‫خراپەکارییەک‬ ‫هەموو‬ ‫سەرکردەی‬ ‫کە‬ ‫تۆش‬31
.‫دەچێژین‬ ‫ئازار‬ ‫گوناهەکانمانەوە‬ ‫بەهۆی‬ ‫ئێمە‬ ‫چونکە‬32
.‫یەکدەگرێتەوە‬ ‫بەندەکانی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫دیکە‬ ‫جارێکی‬ ‫بەڵم‬، ‫ڕاستکردنەوەمان‬ ‫و‬ ‫سزادان‬ ‫بۆ‬ ‫بێت‬ ‫تووڕە‬ ‫لێمان‬ ‫کەمێک‬ ‫زیندوو‬ ‫یەزدانی‬ ‫ئەگەر‬33
‫دەستت‬ ‫و‬ ‫مەکەرەوە‬ ‫بەرز‬ ‫خۆت‬ ‫نادیارەوە‬ ‫هیوای‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫مەکەرەوە‬ ‫بەرز‬ ‫هۆکار‬ ‫بەبێ‬، ‫تر‬ ‫خراپەکارانی‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫خودا‬ ‫بێ‬ ‫مرۆڤی‬ ‫ئەی‬، ‫تۆ‬ ‫بەڵم‬34
.‫خودا‬ ‫بەندەکانی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫مەکەرەوە‬ ‫بەرز‬
.‫دەبینێت‬ ‫شتێک‬ ‫هەموو‬ ‫کە‬، ‫نەبووە‬ ‫ڕزگارت‬ ‫گەورە‬ ‫خودای‬ ‫دادگایی‬ ‫لە‬ ‫هێشتا‬ ‫تۆ‬ ‫چونکە‬35
‫خودا‬ ‫دادگاییکردنی‬ ‫بە‬ ‫تۆ‬ ‫بەڵم‬، ‫مردوون‬ ‫خودادا‬ ‫هەتاهەتایی‬ ‫ژیانی‬ ‫پەیمانی‬ ‫ژێر‬ ‫لە‬، ‫هاتووە‬ ‫بەسەردا‬ ‫کورتیان‬ ‫ئازارێکی‬ ‫ئێستا‬ ‫کە‬ ‫براکانمان‬ ‫چونکە‬36
.‫غرورەکەت‬ ‫لەبەر‬ ‫وەردەگریت‬ ‫دادپەروەرانە‬ ‫سزای‬
‫نەتەوەکەماندا‬ ‫بە‬ ‫بەزەیی‬ ‫خێرایی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫دەپاڕێمەوە‬ ‫خودا‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫دەکەم‬ ‫باوباپیرانمان‬ ‫یاساکانی‬ ‫بە‬ ‫پێشکەش‬ ‫ژیانم‬ ‫و‬ ‫جەستە‬ ‫براکانم‬ ‫وەک‬ ‫من‬ ‫بەڵم‬37
.‫خودایە‬ ‫تەنیا‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫بنێیت‬ ‫بەوەدا‬ ‫دان‬ ‫بەڵکان‬ ‫و‬ ‫ئازار‬ ‫بە‬ ‫و‬. ‫ببەخشێت‬
.‫هاتووە‬ ‫نەتەوەکەماندا‬ ‫بەسەر‬ ‫دادپەروەرانە‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫بێت‬ ‫کۆتایی‬ ‫گەورە‬ ‫خودای‬ ‫تووڕەیی‬ ‫براکانمدا‬ ‫و‬ ‫من‬ ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬38
.‫پێکرا‬ ‫گاڵتەیان‬ ‫کە‬ ‫زانی‬ ‫دڵتەنگی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫دەستی‬ ‫دایە‬ ‫خراپتری‬ ‫تر‬ ‫ئەوانی‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬، ‫بوو‬ ‫تووڕە‬ ‫پاشا‬ ‫لەوەی‬39
.‫بەست‬ ‫یەزدان‬ ‫بە‬ ‫پشتی‬ ‫هەموو‬ ‫و‬ ‫مرد‬ ‫پیسی‬ ‫بێ‬ ‫پیاوە‬ ‫ئەم‬40
.‫مرد‬ ‫دایکەکە‬ ‫کوڕەکان‬ ‫دوای‬ ‫کۆتاییدا‬ ‫لە‬41
.‫کردبێت‬ ‫زۆرم‬ ‫ئەشکەنجەدانی‬ ‫و‬ ‫بتپەرستییەکان‬ ‫جەژنە‬ ‫باسی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بێت‬ ‫بەس‬ ‫ئێستا‬ ‫با‬42