The narrative of Bel and the Dragon is incorporated as chapter 14 of the extended Book of Daniel. The original Septuagint text in Greek survives in a single manuscript, Codex Chisianus, while the standard text is due to Theodotion, the 2nd-century AD revisor. This chapter, along with chapter 13, is considered deuterocanonical: it was unknown to early Rabbinic Judaism, and while it is considered non-canonical by most Protestants, it is canonical to Eastern Orthodox Christians, and is found in the Apocrypha section of 80 Protestant Bibles.

2. ١ ‫بەشی‬
.‫وەرگرت‬ ‫خۆی‬ ‫شانشینی‬ ‫فارس‬ ‫کوروشی‬ ‫و‬ ‫کۆکرایەوە‬ ‫باوباپیرانی‬ ‫لی‬ ‫بۆ‬ ‫ئاستیاگس‬ ‫پاشا‬1
.‫لێگیرا‬ ‫ڕێزی‬ ‫هاوڕێکانیەوە‬ ‫هەموو‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫قسەی‬ ‫پاشا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫دانیال‬2
.‫دەکرا‬ ‫خەرج‬ ‫بۆ‬ ‫شەرابی‬ ‫دەفر‬ ‫شەش‬ ‫و‬ ‫مەڕ‬ ‫چل‬ ‫و‬ ‫ورد‬ ‫ئاردی‬ ‫زۆر‬ ‫پێوەرێکی‬ ‫دوانزە‬ ‫ڕۆژێک‬ ‫هەموو‬، ‫بێل‬ ‫ناوی‬ ‫بە‬ ‫هەبوو‬ ‫بتێکیان‬ ‫بابلییەکان‬3
»‫ناپەرستیت؟‬ ‫بێل‬ ‫بۆچی‬: «‫گوت‬ ‫پێی‬ ‫پاشا‬. ‫دەپەرست‬ ‫خۆی‬ ‫خودای‬ ‫دانیال‬ ‫بەڵم‬، ‫پەرستنی‬ ‫بۆ‬ ‫دەچوو‬ ‫ڕۆژانە‬ ‫و‬ ‫دەیپەرست‬ ‫پاشا‬4
‫و‬ ‫ئاسمان‬ ‫کە‬ ‫بپەرستم‬ ‫زیندوو‬ ‫خودای‬ ‫بەڵکو‬، ‫دروستکراون‬ ‫دەست‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫بپەرستم‬ ‫بتەکان‬ ‫ناتوانم‬ ‫من‬ ‫چونکە‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫دایەوە‬ ‫وەڵمی‬ ‫ئەویش‬5
.»‫هەیە‬ ‫جەستەدا‬ ‫هەموو‬ ‫بەسەر‬ ‫سەروەری‬ ‫و‬ ‫دروستکردووە‬ ‫زەوی‬
‫دەخواتەوە؟‬ ‫و‬ ‫دەخوات‬ ‫چەند‬ ‫ڕۆژێک‬ ‫هەموو‬ ‫نابینیت‬ ‫»ئایا‬ ‫زیندووە؟‬ ‫خودایەکی‬ ‫بێل‬ ‫نییە‬ ‫وا‬ ‫پێت‬ ‫ئایا‬: «‫گوت‬ ‫پێی‬ ‫پاشا‬6
‫و‬ ‫نەخوارد‬ ‫شتێکی‬ ‫هیچ‬ ‫هەرگیز‬، ‫دەرەوە‬ ‫لە‬ ‫مس‬ ‫و‬ ‫گڵ‬ ‫ناوەوە‬ ‫لە‬ ‫ئەمە‬ ‫چونکە‬، ‫مەخۆ‬ ‫فریو‬، ‫پاشا‬ ‫ئەی‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫زەردەخەنەی‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬7
.»‫نەیخواردەوە‬
.»‫دەمرن‬، ‫دەخوات‬ ‫خەرجییە‬ ‫ئەم‬ ‫کە‬ ‫کێیە‬ ‫ئەمە‬ ‫نەڵێن‬ ‫پێم‬ ‫ئەگەر‬: «‫گوتن‬ ‫پێی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫بانگ‬ ‫کاهینەکانی‬ ‫و‬ ‫بوو‬ ‫تووڕە‬ ‫پاشا‬8
‫با‬: «‫گوت‬ ‫پاشای‬ ‫بە‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬. ‫کردووە‬ ‫بێل‬ ‫بە‬ ‫کوفری‬ ‫چونکە‬، ‫دەمرێت‬ ‫دانیال‬ ‫ئەوا‬، ‫دەیانخوات‬ ‫بێل‬ ‫کە‬ ‫بکەنەوە‬ ‫پشتڕاستم‬ ‫بتوانن‬ ‫ئەگەر‬ ‫بەڵم‬9
.»‫بێت‬ ‫تۆ‬ ‫قسەی‬ ‫بەپێی‬
.‫بێل‬ ‫پەرستگای‬ ‫ناو‬ ‫چووە‬ ‫دانیال‬ ‫لەگەڵ‬ ‫پاشا‬. ‫منداڵەکانیان‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫لە‬ ‫جگە‬، ‫بوون‬ ‫کەس‬ ‫دە‬ ‫و‬ ‫هەشت‬ ‫بەل‬ ‫کاهینەکانی‬10
‫بە‬ ‫و‬ ‫دابخە‬ ‫خێرایی‬ ‫بە‬ ‫دەرگاکە‬ ‫و‬ ‫بکە‬ ‫ئامادە‬ ‫شەرابەکە‬ ‫و‬ ‫سەر‬ ‫بخەرە‬ ‫ژەمەکە‬، ‫پاشا‬ ‫ئەی‬ ‫تۆ‬ ‫بەڵم‬، ‫دەرەوە‬ ‫دەچینە‬ ‫ئێمە‬: «‫گوتیان‬ ‫بێل‬ ‫کاهینەکانی‬11
.‫بکە‬ ‫مۆر‬ ‫خۆت‬ ‫نیشانەی‬
.‫دەکات‬ ‫ئێمە‬ ‫دژی‬ ‫درۆ‬ ‫کە‬ ‫دانیال‬ ‫یان‬، ‫دەبین‬ ‫مردن‬ ‫تووشی‬ ‫ئەوا‬، ‫خواردووە‬ ‫هەمووی‬ ‫بێل‬ ‫کە‬ ‫نەتبینی‬ ‫ئەگەر‬، ‫ژوورەوە‬ ‫دەچیتە‬ ‫کە‬ ‫سبەی‬12
‫ئەو‬ ‫و‬ ‫ژوورەوە‬ ‫دەچوونە‬ ‫بەردەوام‬ ‫کە‬، ‫کردبوو‬ ‫دروست‬ ‫تایبەتیان‬ ‫دەروازەیەکی‬ ‫مێزەکەدا‬ ‫ژێر‬ ‫لە‬ ‫چونکە‬، ‫نەدا‬ ‫پێ‬ ‫گرنگییان‬ ‫کەمێک‬ ‫ئەوانیش‬13
.‫دەخوارد‬ ‫شتانەیان‬
‫خۆڵەمێشانەش‬ ‫ئەو‬ ‫و‬ ‫بهێنن‬ ‫خۆڵەمێش‬ ‫کە‬ ‫کردبوو‬ ‫خزمەتکارەکانی‬ ‫بە‬ ‫فەرمانی‬ ‫دانیال‬. ‫دانا‬ ‫بێل‬ ‫لەبەردەم‬ ‫خواردنی‬ ‫پاشا‬، ‫دەرەوە‬ ‫چوونە‬ ‫کاتێک‬14
‫و‬ ‫کرد‬ ‫مۆریان‬ ‫پاشا‬ ‫تابلۆی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫داخست‬ ‫دەرگاکەیان‬ ‫و‬ ‫دەرەوە‬ ‫چوونە‬ ‫دواتر‬، ‫بڵویانکردەوە‬ ‫پەرستگاکەدا‬ ‫هەموو‬ ‫بەسەر‬ ‫پاشادا‬ ‫لەبەردەم‬ ‫تەنیا‬ ‫بە‬
.‫ڕۆیشتن‬ ‫شێوەیە‬ ‫بەم‬
.‫دەیانخواردەوە‬ ‫و‬ ‫خوارد‬ ‫هەموویان‬ ‫و‬ ‫هاتبوون‬ ‫خوویان‬ ‫وەک‬ ‫منداڵەکانیان‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫لەگەڵ‬ ‫کاهینەکان‬ ‫شەودا‬ ‫لە‬15
.‫بوو‬ ‫لەگەڵیدا‬ ‫دانیالیش‬ ‫و‬ ‫هەستا‬ ‫پاشا‬ ‫بەیانی‬16
.»‫بن‬ ‫چاک‬ ‫ئەوان‬، ‫پاشا‬ ‫ئەی‬، ‫بەڵێ‬: «‫گوتی‬ ‫»ئینجا‬ ‫ساڕێژن؟‬ ‫مۆرەکان‬ ‫ئایا‬، ‫دانیال‬: «‫گوتی‬ ‫پاشا‬17
‫تۆدا‬ ‫لەگەڵ‬ ‫فێڵێک‬ ‫هیچ‬، ‫گەورەیت‬ ‫تۆ‬، ‫بێل‬ ‫ئەی‬: «‫دەکات‬ ‫هاوار‬ ‫بەرز‬ ‫دەنگێکی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫مێزەکەی‬ ‫سەیری‬ ‫پاشا‬، ‫کردەوە‬ ‫کۆشکەکەی‬ ‫کە‬ ‫هەر‬18
.»‫نییە‬
.»‫کێیە‬ ‫هەنگاوەکانی‬ ‫ئەمانە‬ ‫کە‬ ‫بکە‬ ‫نیشانە‬ ‫باش‬ ‫و‬ ‫ببینە‬ ‫شەقامە‬ ‫ئەو‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫ژوورەوە‬ ‫نەچێتە‬ ‫کە‬ ‫گرت‬ ‫پاشای‬ ‫و‬ ‫پێکەنی‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬19
،‫بوو‬ ‫تووڕە‬ ‫پاشا‬ ‫ئینجا‬.» ‫دەبینم‬ ‫منداڵ‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫و‬ ‫پیاو‬ ‫هەنگاوی‬: «‫گوتی‬ ‫پاشا‬20
‫مێزەکە‬ ‫لەسەر‬ ‫کە‬ ‫خوارد‬ ‫شتانەیان‬ ‫ئەو‬ ‫و‬ ‫ژوورەوە‬ ‫هاتنە‬ ‫کە‬ ‫پیشاندا‬ ‫تایبەتیان‬ ‫دەرگای‬ ‫ئەوانیش‬، ‫برد‬ ‫منداڵەکانیان‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫لەگەڵ‬ ‫کاهینەکانیش‬21
.‫بوو‬
.‫لەناوبرد‬ ‫پەرستگاکەی‬ ‫و‬ ‫خۆی‬ ‫ئەویش‬، ‫دانیال‬ ‫دەسەڵتی‬ ‫ژێر‬ ‫خستە‬ ‫بێلیشی‬ ‫و‬ ‫کوشتیان‬ ‫پاشا‬ ‫هەربۆیە‬22
.‫دەیانپەرست‬ ‫بابل‬ ‫خەڵکی‬ ‫کە‬ ‫هەبوو‬ ‫گەورە‬ ‫ئەژدیهایەکی‬ ‫شوێنەش‬ ‫لەو‬ ‫هەر‬23
‫بۆیە‬، ‫نییە‬ ‫زیندوو‬ ‫خودای‬ ‫بڵێی‬ ‫ناتوانی‬. ‫دەخواتەوە‬ ‫و‬ ‫دەخوات‬، ‫دەژی‬ ‫ئەو‬، ‫»بڕوانە‬ ‫مسدایە؟‬ ‫لە‬ ‫ئەمە‬ ‫دەڵێیت‬ ‫ئایا‬: «‫گوت‬ ‫دانیالی‬ ‫بە‬ ‫پاشا‬24
.‫بیپەرستە‬
.»‫زیندووە‬ ‫خودای‬ ‫ئەو‬ ‫چونکە‬، ‫دەپەرستم‬ ‫پەروەردگارم‬ ‫یەزدانی‬ ‫من‬: «‫گوت‬ ‫پاشای‬ ‫بە‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬25
.‫پێدەدەم‬ ‫مۆڵەتت‬ ‫من‬: ‫وتی‬ ‫پاشا‬. ‫دەکوژم‬ ‫دار‬ ‫و‬ ‫شمشێر‬ ‫بەبێ‬ ‫ئەژدیهایە‬ ‫ئەم‬، ‫بدە‬ ‫پێ‬ ‫مۆڵەتم‬ ‫پاشا‬ ‫ئەی‬ ‫بەڵم‬26
‫شێوەیە‬ ‫بەم‬ ‫و‬ ‫ئەژدیهاکە‬ ‫دەمی‬ ‫خستە‬ ‫ئەمەی‬، ‫کرد‬ ‫دروست‬ ‫لێ‬ ‫گرێی‬ ‫و‬ ‫کوڵن‬ ‫بەیەکەوە‬ ‫و‬ ‫هەڵگرت‬ ‫قژی‬ ‫و‬ ‫چەوری‬ ‫و‬ ‫چەوری‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬27
.‫پەرستن‬.» ‫خوداوەندەکانن‬ ‫ئەمانە‬ ‫ئێوە‬: «‫گوتی‬ ‫دانیالیش‬، ‫تەقیەوە‬ ‫ئەژدیهاکە‬
‫ئەژدیهاکەی‬، ‫لەناوبرد‬ ‫بێڵی‬ ‫و‬ ‫جولەکە‬ ‫بە‬ ‫بوو‬ ‫پاشا‬: «‫گوتیان‬ ‫و‬ ‫داڕشت‬ ‫پاشا‬ ‫بۆ‬ ‫پیلنیان‬ ‫و‬ ‫بوون‬ ‫تووڕە‬، ‫بیست‬ ‫ئەوەیان‬ ‫بابل‬ ‫خەڵکی‬ ‫کاتێک‬28
.»‫کوشت‬ ‫کاهینەکانی‬ ‫و‬ ‫کوشت‬
.»‫دەبەین‬ ‫لەناو‬ ‫ماڵەکەت‬ ‫و‬ ‫تۆ‬ ‫ئەگینا‬، ‫بکە‬ ‫ڕزگار‬ ‫دانیالمان‬: «‫گوتیان‬ ‫و‬ ‫پاشا‬ ‫لی‬ ‫هاتنە‬ ‫ئینجا‬29
.‫کرد‬ ‫ئەوان‬ ‫ڕادەستی‬ ‫دانیالی‬، ‫سەری‬ ‫خستووەتە‬ ‫فشاریان‬ ‫توندی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫بینی‬ ‫پاشا‬30
.‫بوو‬ ‫لەوێ‬ ‫ڕۆژ‬ ‫شەش‬، ‫شێرەکان‬ ‫کۆشکی‬ ‫ناو‬ ‫بۆ‬ ‫فڕێیدا‬31
.‫بخۆن‬ ‫دانیال‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بەوان‬ ‫نەیاندەدرا‬ ‫کاتە‬ ‫ئەو‬، ‫پێدەدان‬ ‫مەڕیان‬ ‫دوو‬ ‫و‬ ‫لشە‬ ‫دوو‬ ‫ڕۆژێک‬ ‫هەموو‬ ‫و‬ ‫هەبوون‬ ‫شێر‬ ‫حەوت‬ ‫کۆشکەکەدا‬ ‫لەناو‬32
‫بۆ‬ ‫کێڵگەکە‬ ‫ناو‬ ‫دەچووە‬ ‫و‬ ‫شکاندبوو‬ ‫قاپێکدا‬ ‫لە‬ ‫نانی‬ ‫و‬ ‫دروستکردبوو‬ ‫مەنجەڵێکی‬ ‫کە‬، ‫حەباکوک‬ ‫ناوی‬ ‫بە‬ ‫هەبوو‬ ‫پێغەمبەرێک‬ ‫جولەکەکاندا‬ ‫لە‬33
.‫دروێنەکاران‬ ‫بیگەیەنێتە‬ ‫ئەوەی‬
.»‫شێرەکاندایە‬ ‫کۆشکی‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫دانیال‬ ‫لی‬ ‫بۆ‬ ‫بابل‬ ‫بۆ‬ ‫ببە‬ ‫ئێوارەیە‬ ‫ژەمە‬ ‫ئەو‬ ‫بڕۆ‬: «‫گوت‬ ‫حەباکوکی‬ ‫بە‬ ‫یەزدان‬ ‫فریشتەی‬ ‫بەڵم‬34
.‫کوێیە‬ ‫لە‬ ‫کۆشکەکە‬ ‫نازانم‬ ‫هەروەها‬. ‫نەبینیوە‬ ‫بابلم‬ ‫هەرگیز‬ ‫من‬، ‫پەروەردگار‬: «‫گوتی‬ ‫حەباکوک‬35
.‫داینا‬ ‫کۆشکەکەدا‬ ‫بەسەر‬ ‫بابل‬ ‫لە‬ ‫ڕۆحی‬ ‫توندی‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫هەڵگرت‬ ‫سەری‬ ‫مووی‬ ‫و‬ ‫گرت‬ ‫تاجەکەی‬ ‫یەزدان‬ ‫فریشتەی‬ ‫پاشان‬36
.»‫ناردووی‬ ‫بۆی‬ ‫خودا‬ ‫کە‬ ‫وەربگرە‬ ‫ئێوارەیە‬ ‫ژەمە‬ ‫ئەو‬، ‫دانیال‬، ‫دانیال‬ ‫ئەی‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫دەکات‬ ‫هاوار‬ ‫حەباکوک‬37
.»‫دەوێیت‬ ‫خۆشیان‬ ‫و‬ ‫دەگەڕێن‬ ‫تۆدا‬ ‫بەدوای‬ ‫کە‬ ‫نەهێناوە‬ ‫کەسانە‬ ‫لەو‬ ‫وازت‬ ‫هەروەها‬، ‫کردمەوە‬ ‫بیرت‬ ‫تۆ‬، ‫خودا‬: «‫گوتی‬ ‫دانیال‬ ‫ئینجا‬38
.‫دایەوە‬ ‫خۆی‬ ‫شوێنی‬ ‫لە‬ ‫حەباکوکی‬ ‫یەزدان‬ ‫فریشتەی‬ ‫یەکسەر‬، ‫خوارد‬ ‫خواردنی‬ ‫و‬ ‫هەستا‬ ‫دانیال‬39
.‫دانیشتووە‬ ‫دانیال‬ ‫بینی‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ژوورەوەی‬ ‫سەیری‬، ‫کۆشکەکە‬ ‫گەیشتە‬ ‫کاتێک‬، ‫بگری‬ ‫دانیال‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫چوو‬ ‫پاشا‬ ‫حەوتەمدا‬ ‫ڕۆژی‬ ‫لە‬40
.»‫نییە‬ ‫تر‬ ‫کەسێکی‬ ‫هیچ‬ ‫تۆ‬ ‫لە‬ ‫جگە‬، ‫دانیال‬ ‫یەزدانی‬ ‫گەورەیی‬: «‫گوتی‬ ‫و‬ ‫دەکات‬ ‫هاوار‬ ‫بەرز‬ ‫دەنگێکی‬ ‫بە‬ ‫پاشا‬41
.‫خواردران‬ ‫لەبەردەمیدا‬ ‫ساتێکدا‬ ‫لە‬، ‫چاڵەکەوە‬ ‫ناو‬ ‫فڕێیدایە‬ ‫بوون‬ ‫لەناوچوونی‬ ‫هۆکاری‬ ‫ئەوانەی‬ ‫و‬ ‫دەریهێنا‬ ‫ئینجا‬42