Endoskop dezenfeksiyonunda islem basamaklari nelerdir

1. ENDOSKOP DEZENFEKSİYONUNDA
İŞLEM BASAMAKLARI NELERDİR ?
Gaziantep Üniversitesi Tıp
Fakültesi Endoskopi Ünitesi
Hemşiresi
MİNE YILMAZ

2. Endoskopi-Endoskop nedir ?
İç organların ve vücut boşluklarının teşhis ve tedavi
amacıyla görüntülenmesi işlemine endoskopi, bu amaçla
kullanılan aletlerin tümüne genel olarak endoskop denir.
Endoskoplar temel olarak rijit ve fleksible
endoskoplar olarak sınıflanırlar ve kullanıldıkları
bölgeye ve özelliklerine göre farklı isimler alırlar.

3. Dezenfeksiyon Nedir?
Dezenfeksiyon: Cansız maddeler üzerinde
bulunan patojen mikroorganizmaların yok
edilmesidir.
Dezenfeksiyon amacıyla kullanılan
kimyasallara da dezenfektan adı verilir
Sindirim sisteminde kullanılan endoskoplar
için ise çok iyi bir ön temizlik ve yüksek
düzey dezenfeksiyon gerekmektedir.

4. Yarı kritik gereçler :
• Fleksible endoskoplar
• Laringoskoplar
• Endotrakeal tüpler
• Anestezi ekipmanı
• Solunum sirkülasyon ekipmanı
• Nasal ve vajinal spekulum ve vajinal problar
• Nebulizer kapları, bazı oftalmik araçlar
• Kulak sırınga hortumu
• Termometreler
• Hidroterapi tankları

5. Dezenfektan Seçiminde ;
• Amaçlanan dezenfeksiyonun düzeyi iyi tespit
edilmeli ve hedeflenen dezenfektanın içereceği
kimyasal maddenin de buna göre seçilmesi
gerekmektedir.
• Hastanede kullanılan dezenfektan sayısı mümkün
olduğunca aza indirilmelidir.
• Hizmet içi eğitimler verilmelidir
• Uygun ortamlar sağlanmalıdır
• Yapılan her işlem mutlaka kayıt altına alınmalıdır

6. İdeal Dezenfektan
İdeal yüksek düzey dezenfektan özellikleri;
 Geniş etki spektrumuna sahip olmalı,
 Hızlı etki etmeli,
 Materyallerle geçimsiz olmamalı,
 İnsan ve çevreye zararlı olmamalı,
 Özel bertaraf-çöp gerektirmemeli,
 Kokusuz olmalı,
 Leke bırakmamalı,
 Uzun kullanım ve raf ömrü olmalı,
 Kolay kullanılabilmeli,
 Organik materyale dayanıklı olmalı, artıkları fikse etmemeli ve koroziv etkisi
olmamalı
 Gücünü ölçmek mümkün olmalı ve ucuz olmalıdır.

7. Dezenfektan Alet Uyumu
1. Alet uyumu iyi olanlar
• Gluteraldehit
• OPA
• Aminler
2.Metal uyumunda sorun olanlar (aluminyum, bakır, pirinç, çinko)
• Hidrojen peroksit
• Perasetik asit
• Klorindioksit
3.Endoskop uyumunda dikkatli olunması gerekenler
• Klorindioksit
• Hidrojen peroksit
• Perasetik asit
• Süperoksidize su ?

8. Perasetik Asit/Hidrojen Peroksit
• Hidrojen Peroksitin %1 ve perasetik asitin
%0,08’lik bir karışımını içeren ürün FDA
tarafından kabul edilmiştir ve diğer ülkelerde
de endoskop dezenfeksiyonunda yaygın olarak
kullanılmaktadır.
• Önemsiz koku ve tahriş.
• Çevreye en az zarar veren dezenfektan
çeşitlerinden.
• Maliyeti yüksek.

9. OPA Solüsyon
(0.55% ortho-phthalaldehyde solüsyon)

10. • 5 Dk dezenfeksiyon
• 14 günlük tekrar kullanım ömrü
• 75 günlük açılmış şişe ömrü
• 2 yıllık raf ömrüne sahiptir
• Geniş bir endoskop ve cerrahi alet uyumu,
• Kullanım esnasındaki düşük buhar ve kokusuz
• Hızlı etkili bir yüksek düzey dezenfektan
solüsyondur.
• FDA onaylı
• Biraz pahalı
OPA

11. Dezenfektanların Kullanım Hataları
• Uygunsuz dezenfektan seçimi,
• Kullanım konsantrasyonları,
• Kontamine olmuş veya kullanım tarihi geçmiş
solüsyonlar,
• Temas süresi,
• Dezenfektan solüsyonların temizlik için kullanılması,
• Suyun sertlik derecesi,
• Sıcaklık artışı,
• Dezenfektanların depolanması ile ilgili sorunlar kullanım
hatalarına neden olmaktadır.

12. • Dezenfeksiyon işlemlerinin standardize edilmesi için son
derece önemlidir. Ayrıca personelin kontamine ekipman ve
dezenfektanlara maruziyetinin azaltılmasında son derece
faydalıdır.
• Ayrıca bu cihazlar endoskop kanallarını irrige edecek şekilde
dizayn edilmekle birlikte, dekontaminasyon işlemlerinin en
önemli basamağı olan manuel temizleme ve kanalların
fırçalanması ihtiyacını ortadan kaldırmazlar.
Otomatik Dezenfektörler

13. • Otomatik dezenfektörler; etkili, güvenilir, kullanımı kolay
olmalı, hasar verici olmamalıdır ve performansı sürekli takip
edilmelidir.
• Otomatik makinaların basınçlı hava ile kurutma, kendi sistemini
dezenfekte edebilme, tüm kanalları temizleyip, dezenfekte
ettikten sonra durulama işlemi için steril su sağlama,
dezenfektan buharlarını sınırlandırma gibi özellikleri olanları
tercih edilmelidir.
Otomatik Dezenfektörler

14. 1. Bakteri
• Helicobacter pylori
• Mycobacteria
• Pseudomonas aeruginosa
• Staphylococ aureus
• Salmonella
• Clostridium difficile

15. Endoskopi ile sık olarak bulaşan
mikroorganizmalar
2. Virüsler
• HBV
• HIV
• HCV
• Herpes simpleks
• RSV
• Enterovirüs

16. 3. Diğer enfeksiyonlar
• Trichopyton
• Cryptococcus
• Candida
• Poliovirus
• Coxsackievirus
• Rhinovirus
• Creutzfeldt Jakop Disease

17. Dekontaminasyon Aşamaları
1. Ön işlem
2. Temizlik
3. Durulama
4. Sterilizasyon/ dezenfeksiyon
5. Son durulama
6. Kurulama
7. Saklama basamaklarını kapsar.

18. Ön işlem
• Organik atıkların bir kısmını gidermeyi hedefler.
• Endoskoplar tam zamanında ilkesi ile işlemden
geçirilmelidir.

19. ÖNİŞLEM
Endoskop kullanıldıktan hemen sonra dış yüzeyi enziamtik
veya sıvı deterjan ile havsız bir kompresle silinmeli ve
durulanmalı.

20. Kanallardaki kan ve organik atıkların uzaklaştırılması için 10-15
sn basınçlı su, verilmelidir.(Önce hava verilmesi kanal
içerisindeki kan ve organik bulaşların kurumasına yol açar.)

21. Aspirasyon ve çalışma kanalından bol miktarda su geçirilmelidir..

22. Sıvı temasının engellenmesi gereken kısımlar konnektörleri ile
kapatılmalıdır.

23. Endoskop, kontaminasyonun engellenmesi için özel bir
konteynır ile dezenfeksiyon odasına alınmalıdır.

24. Endoskopun kaçak testi mutlaka yapılmalıdır.

25. Temizlik
• Endoskop üzerindeki organik artıklar (kan ve vücut sıvıları)
uygun bir besiyeridir ve mikroorganizmaların çoğalmalarına
neden olur.
• Mikroorganizmaların glikokaliks aracılığı ile tutkal gibi
yüzeylere ve birbirlerine sıkı bir şekilde yapışarak
oluşturdukları biyofilm tabakası mikroorganizmalara
maksimum bir üreme potansiyeli sağladığı gibi temizlik ve
dezenfeksiyonu büyük ölçüde engeller.

26. 26
Endoskop üzerinde kalan kan ve organik materyal pek çok kimyasal
dezenfektanı bağlar veya inaktive eder.
Gluteraldehit ve alkol gibi bazı dezenfektanlar proteinleri fikse eder ve
biyofilm oluşumuna neden olur.
Hiçbir kimyasal madde ulaşamadığı mikroorganizmayı öldüremez !!!

27. Çıkabilen tüm valfler sökülmeli ve fırçalanmalıdır. Biyopsi
kanal girişi, aspirasyon ve hava/ su valf girişleri özel fırça
ile temizlenmelidir.

28. Tüm erişilebilir kanallar endoskop temizleme fırçası
ile fırçalanmalıdır.

29. Fırçalama işlemi tüm organik atıklar temizlenene kadar birçok kez
kanallardan ve endoskobun distal ucundan fırça çıkana kadar
geçirilerek yapılmalı,
Fırçanın ucu kirli ise deterjan içerisinde diş fırçası ile
temizlenmelidir.

30. Temizlik için kullanılan malzemeler ve fırçalar dezenfekte
edilmeli ya da disposable olmalıdır.

31. Durulama
• Temizlik aşaması sırasında kullanılan deterjan ya da enzim
çözücü artıklarını gidermeyi hedefler.

32. DURULAMA
Durulama, organik maddelerin ve kullanılan ürünlerin tüm kalıntılarını
giderecek düzeyde yapılmalı, böylece dezenfektan ile muhtemel
etkileşimler önlemelidir.

33. DEZENFEKSİYON
Endoskop dezenfektana tamamen batırılmalıdır. Tüm kanallardan
dezenfektan geçirilmeli, üretici firmanın önerdiği ve hedeflenen işlem
için gereken temas süresine mutlaka uyulmalıdır.

34. Son Durulama
• Dezenfeksiyondan sonra kimyasal atıkların toksik etkisini
önlemek için aletlerin yeterince durulanması gerekir.
• Son durulama işlemi, önceki aşamada uygulanan
dezenfeksiyon işleminin sonuçlarına ve etkinliğine zarar
vermeden yapılmalıdır.
• Durulama suyunun mikrobiyolojik niteliği, endoskobun en
son mikrobiyolojik durumunu tayin eder.
• Son durulama işlemi mümkünse; (bakteri, karbon, UV) filtre
edilmiş akan su ile, tüm kanallar ve endoskobun dış yüzeyi
iyice yıkanacak şekilde yapılmalıdır.

35. SONDURULAMA
Son durulamanın akan su ile yapılamadığı durumlarda bu suyun;
her durulama işleminden sonra yenilenmesi gerekmektedir.

36. Kurulama
Islak ortam; kontaminasyonu ve
mikroorganizmaların yayılmasını büyük ölçüde
kolaylaştırır,

37. KURULAMA
Durulama işleminden sonra endoskobun dış yüzeyi steril,
pamukcuk bırakmayan bir kompres ile kurulanmalıdır.

38. KURULAMA
Tüm kanallar sıkıştırılmış, steril tıbbi hava ile kurulanmalıdır.
Basınç ayarlanabilir olmalıdır ki hassas kanallarda daha düşük basınç
kullanılabilsin.
Eğer güvenli basınç aşılırsa kanallar zarar görebilir.

39. Saklama
• Dekontaminasyon işlemi görmüş endoskoplar yeniden
kontamine olmalarını engelleyecek şekilde muhafaza
edilmelidirler.
• Kurumayı kolaylaştırmak için; endoskoplar kontrol valfleri,
başlıklar, uç parçaları takılı olmadan dik olarak asılı ve
birbirine temas etmeyecek şekilde saklanmalıdır.

40. SAKLAMA

41. SAKLAMA
!
Taşıma çantalarında saklamayınız.

42. SUŞİŞELERİ
Endoskop irrigasyonu için kullanılan şişe ve bağlantı hortumları günde
bir kez temizlenmeli ve steril edilmelidir.
Bu şişelere steril su konmalıdır.

43. 1. Kayıt
Yaptığını yaz, yazdığını yap.
2. Yılda iki defa mikrobiyolojik
testlerin yapılması.
Kalite kontrol güvencesi
Mikrobiyolojik Takip

44. Kalite Kontrol Sisteminin
Amacı
• Endoskopla ilgili işlemlerden sorumlu personelin yaptıkları işin
ciddiyetinin ve sorumluluğunun farkında olması ve tüm
protokolleri kavramış olması.
• Dezenfektan konsantrasyonu veya temas süresi gibi ölçülebilir
parametrelerin kaydı.
• Endoskopiden bulaşan hastalıkların izlenmesi veya en düşük
bakteri konsantrasyonunun olduğu süreçleri görebilmek gibi
retrospektif çalışmalara uygun yeterli ve sürekli veri kaydının
sağlanmasıdır.

45. Sonuç
 Endoskopik işlemlerde daima yazılı protokollere uyma; ekip,
hastanın güvenliği ve işlemin başarısı için çok gereklidir.
 Ürün seçimi çalışma ortamının ihtiyaçları düşünülerek yapılmalı ve
tüm kimyasallar dikkatle kullanılmalıdır.
 Kurallar ve standartlar gerekli yerlerde değiştirilebilir ve farklı
uygulamalar yapılabilir.
 İncelemeler ve araştırmalar sürekli devam etmektedir, yeni yöntem
ve ürünler takip edilmelidir.

46. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM.