EUS İşlemindeki İnvaziv İşlemlerde Hemşirelik Uygulamaları

1. EUS İşlemindeki İnvaziv İşlemlerde
Hemşirelik Uygulamaları
Hem. GAMZE ARSLANCA
SAĞLIK BILIMLERI ÜNIVERSITESI
OKMEYDANI EĞITIM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
ENDOSKOPİ ÜNİTESİ

2. Sunu planı
1. EUS , EUS çeşitleri ve tarihçesi
2. EUS inceleme alanları
3. EUS tedavi edici uygulamalar
4. EUS işlem endikasyonları
5. EUS’da işlem öncesi hazırlık
6. EUS-FNA (İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB)) ve komplikasyonları
7. EUS’da invaziv işlemler ve hemşirelik uygulamaları
2

3. Endoskopik ultrasonografi (EUS)
Endoskopik ultrasonografi (EUS), fleksibl gastrointestinal
endoskopların ucuna ultrason probunun monte edilmiş halidir.
EUS’nin temel çıkış noktası, transabdominal ultrasonografinin
yetersiz kaldığı durumlarda tanıya ulaşabilmektir.
3

4. GİS duvar yapılarını ve komşu dokuları incelemek
mümkündür.
Şüpheli lezyondan doku biyopsi alınabilme imkanı
sağlar.
Renkli Doppler özelliklerinin olması, vasküler
yapıların belirlenerek biyopsi güvenliğinin
arttırılmasını sağlar.
4
EUS…

5. Karşılaştırmalı çalışmalar;
Gastrointesinal sistem ve lümen dışı lezyonların saptanması ve
evrelemesinde,
EUS’ un, batın ultrasonografisi (USG),
bilgisayarlı tomografi (BT) ve
manyetik rezonans (MR) görüntülemeye göre
daha doğru sonuçlar verdiğini göstermiştir.
5

6. Endoskopik Ultrason (EUS) Tarihçesi
EUS 1980’lerin başında radyal problar ile
sadece görüntüleme için geliştirilen bir
teknoloji iken,
1990’larda lineer EUS skopların
geliştirilmesiyle ince iğne aspirasyon biyopsisi
alarak, doku teşhisi koymada da kullanılmaya
başlandı.
6

7. Radyal (önden görüşlü) EUS Lineer (yandan görüşlü) EUS
7
EUS çeşitleri

8. Radyal EUS
Endoskobun uzun aksına dik olarak görüntü kesitleri alan
cihazlardır.
360 derece çepeçevre görüş sağlar, tanı koymada kullanılır.
Longitudinal bir görüntü sağlayamadıkları için de, biyopsi
alınmasına uygun değildir.
8

9. Lineer EUS
Görüntü alanı 120–180º ile sınırlıdır.
Cihazın içinden ince iğne aspirasyon seti gönderilerek
biyopsi almaya olanak sağlar.
Ucundaki elavatör ile iğne yönlendirilebilir.
Lineer EUS, elektronik ultrason transduseri ile, uzun
aksa paralel görüntüler alır.
9

10. Mini Prob (Yüksek frekanslı ultrasonografi )
Standart endoskopların (2.8 mm kanallı) kanalından geçirilerek
kullanılır
Çözünürlüğü yüksek görüntüler elde edilir
Radyal EUS’un bir tipi-radyal görüntü.
Doppler özelliği yok
EUS ile ulaşılamayacak kadar dar yapılara (safra yolu,
pankreatik duktus ) ulaşılarak, anatomi hakkında daha ayrıntılı
bilgi edinilmesi mümkün hale gelmiştir.
Kolorektal, kolanjiyokarsinom, özofagus, mide kanseri ve
pankreas kanserlerinde tanı ve evrelemede kullanılır.
10

11. EUS inceleme alanları
Gastrointestinal subepitelyal lezyonlar
Özofagus kanseri
Mide ve duodenum kanseri
Kronik pankreatit
Pankreasın bening ve malign soliter lezyonları
Pankreasın kistik lezyonları
Hepatobiliyer bening ve malign hastalıklar
GİS nöroendokrin tümörler
11

12. Tedavi edici uygulamalar...
Pankreatik kistlerin tedavileri,
Pankreas tümörlerinden kaynaklanan ağrıların tedavisi (çölyak pleksus
nörolizi) ,
Gastrik varislere skleroterapi uygulaması
Coil yerleştirilmesi,
Mediastinal kist tedaviler
12

13. EUS işlem endikasyonları
Özofagus , mide ve rektum kanserlerinin evrelendirilmesinde
Özofagus motilite hastalıkları
Özofagus ve midenin subepitelyal kitleleri
Duodenal ve Ampuller Neoplaziler
Safra Yolu ve safra kesesi Patolojileri
Pankreas maligniteleri evrelendirilmesi
Pankreasın Kistik Neoplazmları (PKN)
13

14. EUS İŞLEMİ ÖNCESİNDE NE GİBİ BİR HAZIRLIK GEREKİR?
Genel olarak, EUS için hasta hazırlığı diğer endoskopik girişimlere benzer olarak
yapılır.
Üst GİS için yapılacaksa, işlemden önce en az 8 saatlik bir açlık sağlanmalıdır.
EUS işlemi sırasında bir kitle veya sıvı belirlenmesi durumunda iğne ile biyopsi
veya örnek alınabileceğinden kanama sorunu oluşabilir. Bu nedenle, coumadin
gibi kan sulandırıcı veya aspirin gibi ilaçlar kullanılıyorsa bunlar hekim
denetiminde işlemden 5-7 gün önce kesilmelidir.
İşlem öncesinde; allerji (özellikle iyot allerjisi), kronik akciğer hastalığı, kalp
hastalığı, diyabet gibi rahatsızlıklar muayene yapan hekime bildirilmelidir.
Genel olarak, EUS işlemleri hasta sol yan dekubit pozisyonda yapılmaktadır.
Pozisyon değişikliğine nadiren ihtiyaç duyulur; burada dikkat edilmesi gereken
önemli nokta, bu değişiklik yapılırken hastada aspirasyon riskinin olmasıdır.
14

15. EUS-FNA (İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB))
GİS veya komşuluğunda bulunan kitle lezyonlarından
veya lenfanopatilerden sitopatolojik teşhis konulması için
kullanılan girişimsel bir metoddur.
Bu teknik tanı ve evreleme için kullanılır.
Genellikle 22 G aspirasyon iğnesi kullanılır.
15

16. 16

17. EUS-FNA devam…
19 G aspirasyon iğneleri genellikle terapötik girişimler
(Kisto-gastrostomi vs.) için kullanılır.
Lezyonların örneklenmesinde 19 G iğnenin kullanımından
kaçınılır, çünkü iğnenin çapı arttıkça kan hücreleriyle
kontaminasyon ihtimali artar.
17

18. İİAB Komplikasyonları
EUS-İİA güvenli bir girişim
Komplikasyon oranı % 0.3 - % 2 arasında
18
Enfeksiyon
(özellikle kistik
lezyonlar
örneklendiğinde),
İntramural
veya
ekstramural
kanama
Akut
pankreatit

19. İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB)
Sonra, iğne ucu kılıf içine alınarak endoskop dışına çıkarılır. Elde edilen örnek
değerlendirilmek üzere uygun kaplara alınır.
Kistik lezyonlarda kist sıvısı enjektöre çekilir.
Solid lezyonlarda, aspirasyon yapmayanlar da vardır.
Endoskopist, iğnenin ucunu lezyonlu dokunun içinde ileriye ve geriye hareket ettirir.
Bu işlem, iğnenin ucunun örnekle dolmasını sağlar.
İğne içinde mandren varsa çıkarılır ve enjektörle aspirasyon yapılır.
İğne kılıftan çıkartılarak, ultrasonografi rehberliği altında, hedef dokuda ilerletilir.
Lezyon tespit edildikten sonra, endoskopun çalışma kanalından iğnenin içinde
bulunduğu kılıf ilerletilerek lezyona ulaştırılır.
19

20. EUS’da kullanılan malzemeler
•19-22-25 G FNA
•Guiding kateter
•Pig-tail stent
•Puşher (stent iticiler)
•Buji
•Dilatasyon balonu
•Kistotom
•Tru-cut iğnesi
20
kistotom
FNA
İĞNELİ SİTOLOJİ FIRÇASI
TERAPÖTİK ENJEKSİYON İĞNESİ

21. Eus’da İnvaziv İşlemler
21

22. 1) EUS ile GİS lezyonlarından materyal
alınması
Subepitelial lezyonlar yüksek olasılıkla altta yatan malign- benign bir
patolojiyi göstermektedir.
Subepitelial lezyonların görüntülenmesinde ve tanısının konmasında
endosonografi etkin - minimal invaziv bir yöntemdir
EUS ile ayrıntılı muayene tamamlandıktan sonra, genellikle işlemin
sonunda uygulanmaktadır.
GİS duvarındaki şüpheli alanlardan patolojik materyal alınır
22

23. Hemşirelik uygulamaları 1
Onam formunun kontrol edilmesi
Malzemelerin eksiksiz hazırlanması (alınacak materyal için lam, lamel,
biyokimya tüpü, edta tüpü, formaldehitli biopsi kabı)
Lineer EUS skopun hazırlanması
Lezyona uygun biyopsi iğnesinin (19-22-25G) ve negatif basınçlı
enjektörün hazırlanması
Hastaya sol lateral pozisyon verilip monitörizasyonun sağlanması
Hekim orderi ile sedasyon uygulaması
23

24. Hemşirelik uygulamaları 2
İğnenin ucu ve kılıfı içinde olacak şekilde stoper
yardımı ile sabitlenir.
İğnenin içindeki guide wire 1-2 cm geri çekilir.
İğne lezyonun içerisine girdikten sonra guide wire
ileri itilip, sonra tamamen çıkarılır.
Negatif basınçlı enjektör takılıp enjektörün ucundaki
musluk açılarak aspirasyon sağlanır.
Alınan materyal hekim istemine göre (lam’a yayma,
formol içerisine hücre bloğu) bırakılır.
24

25. 2) EUS ile pelvik sıvı koleksiyonlarının drenajı
Lineer EUS ile pelvik sıvı koleksiyonu değerlendirildikten sonra
biyopsi iğnesi ile patolojik materyal alma ve drenaj yapmadır.
25

26. Hemşirelik uygulamaları 1
Hastanın onam formu kontrol edilir,
Sol lateral pozisyon verilir, monitörizasyonu sağlanır.
Hekim orderine göre sedasyon uygulanır.
26

27. Hemşirelik uygulamaları 2
Sıvı koleksiyonu değerlendirildikten sonra, işlem güvenliği
için doppler ile vasküler yapılar gözlemlenir, EUS ile uygun
pozisyon alındıktan sonra biyopsi iğnesi sıvı içine ilerletilir.
Alınan sıvının bir kısmı kültür ve gram boyası için
gönderilir.
Sıvı koleksiyonu serum fizyolojik ile yıkanıp aspire
edilir.
Biyopsi iğnesinden klavuz tel apse içine ilerletilir.
Rektum duvarı ile apse arasındaki alan, kateter veya
balon ile dilate edildikten sonra EUS kılavuzluğunda
drenaj kateteri apse içine yerleştirilir.
27

28. 3) EUS kılavuzluğunda tümör tedavisi
EUS GİS tümörlerinin tanılamasında ve evrelendirilmesinde
yaygın olarak kullanılır. Aynı zamanda malign lezyonların
tedavi sürecinde kullanılır.
28

29. Markerlar ile radyoterapi sırasında hedef lezyonun lokalizasyonu belirlenir.
Stilet ilerletilir ve marker tümörün içine enjekte edilir.
Ucuna marker yerleştirilmiş aspirasyon iğnesi ile tümörün içine girilir.
Doppler ile bölgedeki vasküler yapılar konrol edilir.
Lineer EUS ile lezyon ve lokalizasyonu belirlenir
29

30. 4) Kist Drenajı
Lineer EUS ile kistin değerlendirildikten sonra , kistten örnek
alınması veya tamamen boşaltılması işlemidir.
30

31. Kist drenajında hemşirelik uygulamaları
Malzemelerin hazırlanması
• Biyopsi iğnesi, kılavuz tel, pig-teil
kateter, puşher, bliyer buji,
kistotom
• Lam, lamel, biyokimya-edta
tüpleri, formaldehitli biyopsi kabı
Hastanın onamı kontrol
edilir, dosyası ile alınır.
Sol lateral pozisyon verilir.
Hekim orderine göre
sedasyon uygulanır,
monitörizasyonu sağlanır.
Örnek alınacak ise;
biyopsi iğnesi verilir,
enjektör negatif basınca
kurulur, ve materyal alınıp
uygun tüplere boşaltılır.
31

32. Kist drenajı…
Kistotom ile giriş alanı açılır.
Dilatasyon balonu veya biliyer buji guidewire
üzerinden geçirilir ve kesilen alan genişletilir.
Guidewire üzerinden pig teil veya metal stent
takılır, işlem tamamlanır.
Hasta stabil hale geldikten sonra servise
transferi sağlanır.
Skopun dezenfeksiyonu sağlanır.
32

33. !!! Drenaj kateteri yerine tam oturmaz ise sıvı batın
içine kaçabilir, sepsis ya da akut batın nedeniyle acil cerrahi
gerekebilir.
33

34. 5) Çölyak Pleksus Nörolizi
Ağrı kontrolü pankreatik kanserde çok önemli
Kullanılan analjezik ve opioidler yetersiz
kalmakta ve yan etkiler ortaya çıkmaktadır.
Bu durumda çölyak pleksus nörolizi
yapılabilir.
Yani amaç, farklı teknikler ve solüsyonlar ile
sempatik pleksus blokajı yapmak, hastanın
ağrı duyumunu rahatlatmaktır.
34
Resimde, mide içinden lineer
endoskopik ultrason
kılavuzluğunda FNA çölyak
pleksusun içine veya
komşuluğuna ilerletilip uygulanan
enjeksiyon tedavisi.

35. Hemşirelik uygulamaları
Lineer EUS skop
hazırlanır
Kullanılacak
kateterler
hazırlanır
Lezyona uygun
biyopsi iğnesi (19-
22-25) hazırlanır
Hastanın onamı
kontrol edilir,
dosyası ile kabul
edilir.
Sol lateral
pozisyon
Hekim orderine
göre sedasyon
uygulanır,
monitörizasyonu
sağlanır.
Markain veya saf
alkol hazırlanır
(hastaya
uygulanacak)
35

36. Çölyak Pleksus Bloğu İşlem Basamakları…
Biyopsi iğnesi çölyak gangliyonlarına yerleştirildikten
sonra guidewire 1-2 cm itilir, sonra çıkarılır.
Hazırlanan solüsyon iğne ucuna takılır, hekim
orderine göre enjekte edilir.
Biyopsi iğnesi içeri çekilip sabitlendikten sonra
çıkarılır.
Hasta stabil hale geldikten sonra servise transferi
sağlanır.
Skopun dezenfeksiyonu sağlanır.
36

37. EUS Yapılacak Hastada Anksiyete ve Hemşirelik Girişimleri
Girişimsel işlemlerde hastada anksiyete, sıklıkla işlem öncesinde en üst
düzeydedir.
37
İşlem nasıl uygulanacak?
İşlemden sonra ne olucak?
İşlemde neden yapılıyor?
Sonuç ne zaman çıkar
Sonuç nasıl değerlendirilir

38. 38
!!!
Hemşirelerin işlem öncesi yapacağı
bilgilendirme ve destekleyici yaklaşımı ,
ağrı ve anksiyetenin azaltılmasında
etkili olacaktır.

39. 39

40. TEŞEKKÜRLER 
40