Bài giảng atlas thực tập gpb

Chuû nhieäm boä moân :
Giaûng vieân :
Gs.Ts.Bs.
Ts.Bs.
Ths.Bs.
Ths.Bs.
Bs.
Bs.CKII.
Bs.
Ths.Bs.
CN.
CN.
NGUYEÃN SAØO TRUNG
AÂU NGUYEÄT DIEÄU
BUØI THÒ HOÀNG KHANG
HUYØNH NGOÏC LINH
BUØI HUYØNH QUANG MINH
TRÖÔNG COÂNG PHIEÄT
ÑAËNG HOAØNG ANH THÖ
NGUYEÃN ÑÌNH TUAÁN
LEÂ THÒ THANH HUYEÀN
TRIEÄU THÒ XUAÂN THU

LÔØI NOÙI ÑAÀU
Taäp baøi giaûng - Atlas thöïc taäp
Giaûi phaãu beänh ñöôïc soaïn ra nhaèm giuùp hoïc
vieân coù theå naém baét ñöôïc caùc muïc tieâu thöïc taäp
tröôùc khi vaøo lôùp, nhôø vaäy coù theå taän duïng toái ña
thôøi gian ít oûi cuûa moãi buoåi thöïc taäp 2 tieát cho
vieäc tìm kieám vaø quan saùt caùc muïc tieâu naøy treân
tieâu baûn. Cuoái taäp saùch naøy laø danh saùch toång
keát caùc muïc tieâu thöïc taäp, cuõng laø ñaùp aùn cho 4
daïng caâu hoûi cuûa kyø thi thöïc taäp keát thuùc khoùa
hoïc: Teá baøo gì?, Caáu truùc gì?, Hieän töôïng gì?,
Chaát gì?. Caùc hình aûnh ñaïi theå trong taäp saùch
ñaõ ñöôïc choïn loïc ñeå cho thaáy nhöõng tính chaát
töông ñoái ñaëc tröng cuûa toån thöông, hoïc vieân
caàn ghi nhôù ñeå traû lôøi cho daïng caâu hoûi thöù
naêm, Hình aûnh beänh lyù gì?.

MUÏC LUÏC
******
1. Noát Tophi beänh Guùt
2. Haïch nhieãm carbon
3. Chuyeån saûn gai coå töû cung (CTC)
4. Nghòch saûn naëng– carcinoâm taïi choã CTC
5. Vieâm ruoät thöøa caáp
6. Vieâm loeùt da maõn tính
7. Vieâm lao haïch
8. Seïo loài
9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp
10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät
11. Neâvi noäi bì
12. U nhuù da
13. U môõ
14. Moâ tuyeán tuïy laïc choã
15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da
16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch
17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da
18. Carcinoâm teá baøo gai khoâng söøng hoùa CTC
19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG)
20. Carcinoâm tuyeán RG
21. Carcinoâm tuyeán RGø di caên haïch
22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan
23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi
24. Xô gan
25. Carcinoâm teá baøo gan
26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn
27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch
28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi
29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang
30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhuù
31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän
32. Sarcoâm sôïi
33. Sarcoâm cô trôn di caên gan
34. Sarcoâm xöông
35. U laønh sôïi – tuyeán vuù
36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù
37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp
38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung
39. U quaùi tröôûng thaønh buoàng tröùng
40. Nhau nöôùc toaøn phaàn
41. Haïch taêng saûn nang
42. Haïch taêng saûn xoang
43. Limphoâm lan toaû loaïi teá baøo B lôùn
44. Limphoâm Hodgkin
Danh saùch caùc muïc tieâu thöïc taäp Giaûi phaãu beänh
Ñieàu kieän thi – Caùch tính ñieåm
1
4
7
10
14
18
23
26
28
32
34
37
39
41
44
47
50
52
54
57
60
63
66
70
73
76
79
82
85
88
91
94
96
99
102
105
109
112
115
119
121
123
125
128
131
136

1
NOÁT TOPHI BEÄNH GUÙT
Laø 1 toån thöông ñaëc tröng cuûa beänh guùt, coù daïng noát-cuïc, thöôøng xuaát hieän quanh caùc
khôùp nhoû cuûa baøn tay vaø baøn chaân. Noát tophi ñöôïc hình thaønh do söï laéng ñoïng ngoaïi baøo cuûa
caùc tinh theå uraùt trong moâ meàm quanh khôùp, kích thích maïnh phaûn öùng vieâm maõn tính vaø hoùa
sôïi. Noát tophi naèm noâng coù theå loeùt ra da vaø ræ dòch.
Ñaïi theå: Noát tophi coù daïng noát-cuïc, xuaát hieän quanh caùc khôùp nhoû cuûa ngoùn tay vaø baøn
tay (hình 1)
Hình 1: Noát tophi quanh caùc khôùp ngoùn tay
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi vaät kính (VK) 4, noát tophi goàm caùc ñaùm tinh theå uraùt to nhoû khoâng
ñeàu, maàu xaùm- tím nhaït, ñöôïc bao quanh bôûi moâ sôïi coù thaám nhaäp caùc teá baøo vieâm maõn tính
(hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, ta thaáy ñaùm uraùt ñöôïc vieàn bôûi caùc ñaïi thöïc baøo vaø ñaïi baøo aên dò
vaät. Ñaïi thöïc baøo coù hình ña dieän, nhieàu baøo töông, nhaân baàu duïc naèm leäch qua 1 beân. Ñaïi baøo
aên dò vaät coù kích thöôùc raát lôùn, chöùa nhieàu nhaân hình baàu duïc, raûi ñeàu trong baøo töông. Giöõa caùc
ñaùm uraùt laø moâ sôïi taêng sinh, goàm caùc nguyeân baøo sôïi laø nhöõng teá baøo hình thoi coù nhaân hình
baàu duïc hoaëc hình thoi vaø ít baøo töông; phaân boá giöõa caùc sôïi collagen maàu hoàng (hình 3).
Tìm caùc tieåu tónh maïch trong moâ sôïi ñeå thaáy caùc limphoâ baøo thaám nhaäp töø trong loøng
maïch vaøo moâ xung quanh (hình 4).
Muïc tieâu caàn tìm:
1. Caùc ñaùm tinh theå uraùt laéng ñoïng ngoaïi baøo
2. Caùc teá baøo cuûa phaûn öùng vieâm maõn tính xung quanh ñaùm uraùt: Ñaïi thöïc baøo,
limphoâ baøo, ñaïi baøo aên dò vaät
3. Phaûn öùng hoùa sôïi: nguyeân baøo sôïi, sôïi collagen

2
Hình 2: 1- Caùc ñaùm tinh theå uraùt laéng ñoïng ngoaïi baøo; 2- Moâ sôïi coù thaám nhaäp teá
baøo vieâm maõn tính.
Hình 3: 1- Ñaùm tinh theå uraùt; 2- Ñaïi thöïc baøo; 3-. Ñaïi baøo aên dò vaät; 4- Nguyeân baøo sôïi;
5- Sôïi collagen; 6- Tieåu tónh maïch.

3
Hình 4: 1- Uraùt; 2- Ñaïi baøo aên dò vaät; 3 -Nguyeân baøo sôïi ; 4- Sôïi collagen;
5- Tieåu tónh maïch; 6- Limphoâ baøo.

4
HAÏCH NHIEÃM CARBON
Laø haäu quaû cuûa tình traïng hít phaûi buïi than, thuôøng gaëp ôû cö daân caùc thaønh phoá coù tình
traïng oâ nhieãm khoâng khí naëng, ngöôøi nghieän thuoác laù. Buïi than loït ñeán pheá nang seõ ñöôïc ñaïi
thöïc baøo pheá nang “aên”; caùc ñaïi thöïc baøo öù ñaày buïi than di chuyeån ngöôïc leân tieåu pheá quaûn hoâ
haáp, xuyeân thaønh vaø chui vaøo maïch baïch huyeát ñeå ñeán caùc haïch quanh pheá quaûn vaø haïch roán
phoåi.
Ñaïi theå :
Moät haïch nhieãm carbon ôû roán phoåi coù maàu ñen nhö haéc ín (hình 1).
Hình 1: Haïch nhieãm carbon ôû roán phoåi xeû ñoâi cho thaáy maët caét maàu ñen nhö haéc ín.
Vi theå:
1. Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon, taäp trung trong caùc xoang baïch huyeát cuûa haïch
(xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy).
2. Nang limphoâ thöù caáp trong vuøng voû haïch.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa haïch limphoâ.
Vôùi VK 4, quan saùt caùc thaønh phaàn caáu taïo moâ hoïc bình thöôøng cuûa haïch nhö voû bao
sôïi, vaùch ngaên sôïi vaøo vuøng voû, vuøng voû vôùi caùc nang limphoâ thöù caáp, vuøng caän voû, vuøng tuûy,
caùc xoang baïch huyeát döôùi voû, xoang quanh nang vaø xoang tuûy (hình 2).

5
Hình 2: 1- Voû bao sôïi; 2- Xoang döôùi voû; 3- Xoang quanh nang ; 4- Nang limphoâ thöù caáp.
Vôùi VK 10, quan saùt trong xoang döôùi voû vaø xoang quang nang thaáy coù chöùa raát nhieàu
ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon (hình 3) .
Hình 3: 1. Voû bao sôïi; 2. Caùc ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon.

6
Quan saùt vôùi VK 40, ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon laø nhöõng teá baøo lôùn, nhaân hình baàu duïc
hoaëc hình khía loõm nhö quaû thaän, naèm leänh beân, baøo töông nhieàu maàu hoàng nhaït, coù chöùa caùc
haït buïi than nhoû maàu naâu ñen (hình 4).
Hình 4: 1. Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng caùc haït buïi than trong baøo töông; 2. Limphoâ baøo

7
CHUYEÅN SAÛN GAI COÅ TÖÛ CUNG
Coå töû cung (CTC) goàm coå ngoaøi ñöôïc bao phuû bôûi bieåu moâ laùt taàng khoâng söøng hoùa, vaø
coå trong bôûi bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. Nôi noái tieáp giöõa bieåu moâ coå ngoaøi vaø coå trong ñöôïc goïi
laø ñöôøng tieáp hôïp gai–truï, naèm ngay loã ngoaøi CTC ôû treû gaùi chöa daäy thì. ÔÛ phuï nöõ trong ñoä tuoåi
hoaït ñoäng sinh duïc, söï phaùt trieån cuûa CTC laøm bieåu moâ tuyeán coå trong loän ra ngoaøi, taïo ra vuøng
loä tuyeán CTC, ñaåy ñöôøng tieáp hôïp gai - truï ra xa khoûi loã ngoaøi CTC. Ñeå thích nghi vôùi moâi tröôøng
môùi coù tính axít trong aâm ñaïo, bieåu moâ truï ñôn trong vuøng loä tuyeán seõ chuyeån saûn gai thaønh bieåu
moâ laùt taàng nhôø hoaït ñoäng taêng saûn cuûa caùc teá baøo döï tröõ; keát cuïc taùi taïo 1 ñöôøng tieáp hôïp gai-
truï môùi veà ñuùng vò trí ban ñaàu; vuøng chuyeån saûn gai coøn ñöôïc goïi laø vuøng chuyeån daïng (hình 1).
Hình 1: A- CTC ôû treû gaùi chöa coù vuøng loä tuyeán; B- Söï hình thaønh vuøng loä tuyeán laøm ñöôøng tieáp
hôïp gai-truï bò ñaåy xa khoûi loã ngoaøi CTC; C- Hoaït ñoäng chuyeån saûn gai keát cuïc ñaõ taùi taïo ra 1
ñöôøng tieáp hôïp gai-truï môùi (ñöôøng chaám chaám maàu xanh) tieán gaàn ñeán loã ngoaøi CTC.

8
Ñaïi theå:
Vuøng loä tuyeán coå trong CTC coù maàu ñoû töôi, chöùa nhöõng vuøng chuyeån saûn gai maàu
hoàng lôït töông töï bieåu moâ coå ngoaøi CTC (Hình 1 C).
Vi theå:
1. Bieåu moâ truï ñôn cuûa vuøng loä tuyeán coå trong CTC.
2. Bieåu moâ chuyeån saûn gai.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa coå töû cung.
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4 vaø VK 10, bieåu moâ truï ñôn bình thöôøng cuûa coå trong CTC ôû
vuøng loä tuyeán laø 1 lôùp teá baøo hình truï coù nhaân leäch veà cöïc ñaùy, baøo töông cöïc ñænh chöùa ñaày
chaát nhaày; bieåu moâ naøy gaáp neáp saâu xuoáng döôùi moâ ñeäm taïo ra caùc tuyeán coå trong CTC; giöõa
lôùp teá baøo truï vaø maøng ñaùy coù caùc teá baøo döï tröõ phaân boá raûi raùc (hình 2).
Vôùi VK 40, quan saùt doïc theo lôùp bieåu moâ truï ñôn beà maët, ta thaáy hieän töôïng chuyeån saûn
gai baét ñaàu vôùi söï taêng saûn caùc teá baøo döï tröõ, taïo thaønh 1 lôùp teá baøo lieân tuïc (töông öùng vôùi lôùp
ñaùy cuûa bieåu moâ laùt taàng) naèm beân döôùi lôùp teá baøo truï ñôn, hình thaønh 1 bieåu moâ chuyeån saûn
goàm 2 lôùp teá baøo (hình 3).
Caùc teá baøo cuûa lôùp ñaùy laïi tieáp tuïc taêng saûn, taïo thaønh caùc lôùp môùi töông öùng vôùi caùc lôùp
trung gian cuûa bieåu moâ laùt taàng, hình thaønh 1 bieåu moâ chuyeån saûn goàm nhieàu lôùp teá baøo gai (teá
baøo ña dieän, baøo töông nhieàu vaø aùi toan); lôùp teá baøo truï ñôn bò ñaåy leân treân cuøng. Khi caùc teá baøo
truï naøy bong troùc, seõ ñeå laïi moät bieåu moâ laùt taàng gioáng bieåu moâ coå ngoaøi CTC; quaù trình chuyeån
saûn gai töø bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày thaønh bieåu moâ laùt taàng ñaõ hoaøn taát (hình 4).
Hình 2: 1- Lôùp teá baøo truï ñôn tieát nhaày; 2- Teá baøo döï tröõ naèm raûi raùc; 3- Moâ ñeäm.

9
Hình 3: 1- Teá baøo döï tröõ taêng saûn thaønh 1 lôùp lieân tuïc; 2- Tuyeán coå trong CTC.
Hình 4: 1- Teá baøo truï ñôn bò ñaåy leân beà maët; 2- Teá baøo truï ñôn ñaõ bong troùc;
3- Caùc lôùp teá baøo gai; 4- Maøng ñaùy; 5- Moâ ñeäm.

10
NGHÒCH SAÛN NAËNG – CARCINOÂM TAÏI CHOÃ COÅ TÖÛ CUNG (CIN 3)
Toån thöông nghòch saûn vaø carcinoâm CTC thöôøng xuaát phaùt töø vuøng chuyeån daïng laø do
hoaït ñoäng taêng saûn vaø chuyeån saûn taïi ñaây khieán noù deã bò taùc ñoäng bôûi caùc taùc nhaân sinh u (HPV
ñöôïc xem laø nhaân toá chính). Nghòch saûn laø tình traïng roái loaïn taêng sinh teá baøo, bieåu thò bôûi söï roái
loaïn ñònh höôùng saép xeáp cuûa caùc teá baøo, thay ñoåi kích thöôùc - hình daïng cuûa teá baøo vaø nhaân,
baát thöôøng veà vò trí cuûa phaân baøo. Ñoái vôùi bieåu moâ laùt taàng, tuøy theo caùc bieán ñoåi noùi treân coøn
giôùi haïn ôû 1/3 döôùi,1/3 giöõa hoaëc ñaõ leân tôùi 1/3 treân cuûa chieàu daøy bieåu moâ, phaân bieät ra 3 möùc
ñoä nghòch saûn: nheï, vöøa vaø naëng; khi toaøn boä chieàu daøy bieåu moâ keå caû lôùp beà maët cuõng bò bieán
ñoåi thì toån thöông ñöôïc goïi laø carcinoâm taïi choã. Nghòch saûn ñöôïc xem laø toån thöông tieàn ung thö
vì nghòch saûn naëng coù theå chuyeån thaønh ung thö. ÔÛ CTC, nghòch saûn naëng vaø carcinoâm taïi choã
CTC ñöôïc xeáp chung vaøo toån thöông taân sinh trong bieåu moâ möùc ñoä 3 (CIN 3) vaø ñöôïc xöû trí
gioáng nhau (caét boû baèng voøng ñieän, khoeùt choùp).
Ñaïi theå: Hình aûnh ñaïi theå cuûa CTC coù chöùa CIN 3 coù theå cuõng gioáng nhö moät coå töû cung
bò loä tuyeán chuyeån saûn gai thoâng thöôøng; ñeå phaùt hieän sôùm, caàn tieán haønh taàm soaùt ñònh kyø
baèng pheát moûng Papanicolaou (hình 1).
Hình 1: Hình aûnh coå töû cung coù toån thöông CIN 3 khoâng khaùc vieâm loä tuyeán
chuyeån saûn gai.
Vi theå:
1. Bieåu moâ chuyeån saûn gai taïi vuøng chuyeån daïng.
2. Toån thöông nghòch saûn naëng: caùc teá baøo bieåu moâ saép xeáp theo höôùng thaúng goùc
vôùi maøng ñaùy, teá baøo coù hình daïng vaø kích thöôùc thay ñoåi khaùc nhau, nhaân taêng
saéc meùo moù, phaân baøo taêng vaø khoâng coøn giôùi haïn ôû lôùp ñaùy; caùc bieán ñoåi treân
ñaõ leân tôùi 1/3 treân cuûa chieàu daøy bieåu moâ nhöng lôùp teá baøo beà maët vaãn coù nhaân
deït gioáng bieåu moâ laùt taàng bình thöôøng.
3. Carcinoâm taïi choã: hình aûnh nghòch saûn chieám toaøn boä chieàu daøy cuûa bieåu moâ,
lôùp teá baøo beà maët coù nhaân taêng saéc meùo moù.
Löu yù: hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc bieåu moâ laùt taàng cuûa coå ngoaøi CTC.

11
Maãu sinh thieát ñöôïc laáy töø vuøng chuyeån daïng cuûa coå töû cung. Quan saùt baèng maét traàn,
tieâu baûn goàm 2 laùt caét. Treân 1 laùt caét, ôû VK4 vaø VK10, bieåu moâ tuyeán coå trong bò loä ra ngoaøi
ñang chuyeån saûn gai ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau: chuyeån saûn gai môùi baét ñaàu vôùi söï taêng saûn
caùc teá baøo döï tröõ, taïo thaønh 1 lôùp teá baøo lieân tuïc naèm beân döôùi lôùp teá baøo truï ñôn (hình 2); coù
nôi bieåu moâ chuyeån saûn ñaõ daày leân goàm nhieàu lôùp teá baøo gai, ñaåy lôùp teá baøo truï ñôn leân treân
cuøng; khi chuyeån saûn gai hoaøn taát, caùc teá baøo truï bò bong troùc heát, ñeå laïi moät bieåu moâ laùt taàng
gioáng bieåu moâ coå ngoaøi CTC (hình 2 vaø 3).
Hình 2: 1- Bieåu moâ tuyeán tieát nhaày; 2- Teá baøo döï tröõ taêng saûn thaønh 1 lôùp lieân tuïc;
3- Bieåu moâ chuyeån saûn gai; 4- Teá baøo truï ñôn bò ñaåy leân beà maët;
5- Chuyeån saûn gai hoaøn taát
Hình 3: 1- Bieåu moâ chuyeån saûn gai chöa hoaøn taát, teá baøo truï ñôn bò ñaåy leân beà maët;
2- Chuyeån saûn gai hoaøn taát, teá baøo truï ñôn ñaõ bong heát.

12
Quan saùt laùt caét coøn laïi, ôû VK10 vaø VK40, bieåu moâ chuyeån saûn gai vuøng chuyeån daïng bò
thay theá bôûi bieåu moâ nghòch saûn: maät ñoä teá baøo cao hôn, teá baøo chen chuùc nhau, roái loaïn ñònh
höôùng saép xeáp vôùi truïc teá baøo vuoâng goùc vôùi maøng ñaùy, kích thöôùc teá baøo to nhoû khoâng ñeàu,
nhaân lôùn taêng saéc meùo moù, tæ leä phaân baøo taêng vaø vò trí phaân baøo baát thöôøng (hình 4). Khi nhöõng
teá baøo baát thöôøng naøy chieám gaàn toaøn boä beà daày cuûa bieåu moâ, chæ chöøa laïi lôùp teá baøo beà maët
vôùi nhaân deït nhö bieåu moâ laùt taàng bình thöôøng, chuùng ta coù toån thöông nghòch saûn naëng (hình
5). Khi toaøn boä beà daày bieåu moâ, keå caû lôùp beà maët cuõng bò bieán ñoåi, nhaân teá baøo taêng saéc meùo
moù, thì goïi laø carcinoâm taïi choã (hình 6).
Nghòch saûn vaø carcinoâm taïi choã coù theå lan theo beà maët vaø vaøo caùc khe tuyeán coå trong,
coù theå thaáy choã tieáp noái lieân tuïc vôùi bieåu moâ tuyeán tieát nhaày bình thöôøng coøn soùt laïi cuûa khe
tuyeán; khaùc vôùi caùc ñaùm teá baøo ung thö xaâm nhaäp moâ ñeäm, ôû ñaây maøng ñaùy quanh khe tuyeán
coøn nguyeân veïn. Giöõa caùc khe tuyeán bò aên lan, coù caùc tuyeán coå trong bình thöôøng.
Ta thaáy vuøng nghòch saûn naëng vaø carcinoâm taïi choã naèm noái tieáp xen keõ nhau, vì vaäy
chuùng ñöôïc xeáp chung vaøo toån thöông CIN 3 (hình 4).
Hình 4: 1- Bieåu moâ nghòch saûn naëng – carcinoâm taïi choã (CIN 3); 2- CIN 3 lan vaøo khe tuyeán coå
trong; 3- Tuyeán tieát nhaày coå trong coå töû cung bình thöôøng

13
Hình 5: Nghòch saûn naëng CTC, hình aûnh nghòch saûn leân tôùi 1/3 treân cuûa bieåu moâ nhöng
lôùp teá baøo beà maët vaãn coù nhaân deït (ñaàu muõi teân) nhö bieåu moâ laùt taàng bình thöôøng,
tæ leä phaân baøo taêng vaø vò trí phaân baøo baát thöôøng (muõi teân).
Hình 6: Carcinoâm taïi choã, nhaân lôùp teá baøo beà maët cuõng meùo moù, taêng saéc (ñaàu muõi teân),
phaân baøo ôû vò trí baát thöôøng (muõi teân).

14
VIEÂM RUOÄT THÖØA CAÁP TÍNH
Laø 1 caáp cöùu ngoaïi khoa thöôøng gaëp, caàn chaån ñoaùn sôùm vaø ñieàu trò kòp thôøi ñeå traùnh
bieán chöùng thuûng gaây vieâm muû phuùc maïc coù theå gaây töû vong. Vieâm ruoät thöøa caáp thöôøng xaûy ra
ôû ñoä tuoåi thanh nieân, nam nhieàu hôn nöõ.
Ñaïi theå: ruoät thöøa söng to, phuø neà, caùc maïch maùu sung huyeát noåi roõ döôùi thanh maïc,
dòch xuaát tô huyeát ñoùng thaønh giaû maïc treân beà maët thanh maïc; xeû ñoâi ruoät thöøa thaáy muû chaûy ra
töø trong loøng ruoät thöøa (Hình 1).
Hình 1: 1- Maïch maùu sung huyeát noåi roõ döôùi thanh maïc; 2- Giaû maïc ñoùng treân beà maët.
Vi theå:
3 ñaëc ñieåm moâ hoïc chính cuûa vieâm caáp laø sung huyeát ñoäng, phuø vieâm vaø thaám nhaäp teá
baøo maø chuû yeáu laø caùc baïch caàu ña nhaân trung tính.
Quan saùt baèng maét traàn, tieâu baûn goàm 3 laùt caét: 1 laùt caét ngang nhoû, 1 laùt caét ngang lôùn vaø 1
laùt caét doïc qua ñaàu muùt ruoät thöøa (hình 2).
1. Hieän töôïng sung huyeát
2 . Hieän töôïng phuø vieâm:
- Dòch xuaát thanh huyeát
- Dòch xuaát xuaát huyeát
- Dòch xuaát tô huyeát
- Dòch xuaát muû
3. Hieän töôïng thaám nhaäp baïch caàu ña nhaân
4. Hieän töôïng hoaïi töû nieâm maïc
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa ruoät thöøa

15
Hình 2: Tieâu baûn vieâm ruoät thöøa. 1- Laùt caét ngang nhoû;
2- Laùt caét ngang lôùn; 3- Laùt caét doïc.
Vôùi VK4, quan saùt laùt caét ngang nhoû, caáu taïo thaønh ruoät thöøa goàm 4 lôùp: lôùp nieâm maïc
vôùi caùc tuyeán Lieberkühn, lôùp döôùi nieâm maïc, lôùp cô trôn vaø lôùp thanh maïc; trong moâ ñeäm cuûa
lôùp nieâm maïc vaø lôùp döôùi nieâm maïc, coù caùc nang limphoâ. Maët ngoaøi thanh maïc coù 1 lôùp dòch
xuaát tô huyeát (hình 3).
Hình 3: 1- Nang limphoâ trong lôùp döôùi nieâm maïc; 2- Dòch xuaát tô huyeát.
Chuyeån sang VK 10 vaø VK 40 quan saùt laùt caét ngang lôùn vaø laùt caét doïc ñeå thaáy:
1. Hieän töôïng sung huyeát ñoäng: thaáy roõ ôû 1/2 ngoaøi cuûa thaønh ruoät thöøa, caùc tieåu tónh
maïch giaõn roäng, chöùa ñaày hoàng caàu (hình 4).

16
Hình 4: 1- Tieåu tónh maïch sung huyeát giaõn roäng, chöùa ñaày hoàng caàu; 2- Baïch
caàu ña nhaân thaám nhaäp moâ ñeäm ngoaøi maïch; 3- Dòch xuaát xuaát huyeát;
4- Dòch xuaát thanh huyeát.
2. Hieän töôïng phuø vieâm, bieåu thò bôûi söï hieän dieän cuûa caùc dòch xuaát (dòch phuø vieâm):
- Dòch xuaát thanh huyeát: caùc ñaùm baét maàu hoàng, trong moâ ñeäm ngoaøi maïch (hình 4).
- Dòch xuaát xuaát huyeát : caùc ñaùm hoàng caàu trong moâ ñeäm ngoaøi maïch (hình 4, 5).
- Dòch xuaát muû trong loøng ruoät thöøa, caáu taïo chuû yeáu bôûi caùc baïch caàu ña nhaân thoaùi hoùa
(coù nhaân muùi vôõ vuïn), hoàng caàu vaø ñaïi thöïc baøo (hình 6).
- Dòch xuaát tô huyeát, taïo thaønh giaû maïc baùm ngoaøi maët thanh maïc ruoät thöøa, caáu taïo bôûi
löôùi sôïi tô huyeát baét maøu ñoû, giöõa caùc maét löôùi coù hoàng caàu vaø baïch caàu (hình 3, 5).
Hình 5: 1- Tieåu tónh maïch sung huyeát giaõn roäng; 2- Dòch xuaát xuaát huyeát;
3- Dòch xuaát tô huyeát .

17
Hình 6: 1- Vuøng nieâm maïc bò hoaïi töû; 2- Dòch xuaát muû; 3- Tuyeán Lieberkühn.
3. Hieän töôïng thaám nhaäp baïch caàu ña nhaân: ôû caùc tieåu tónh maïch sung huyeát, caùc baïch
caàu baùm vaøo beà maët teá baøo noäi moâ (hieän töôïng tuï vaùch) vaø xuyeân qua thaønh maïch ñeå thaám
nhaäp vaøo moâ ñeäm ngoaøi maïch (hình 7 ).
4. Hieän töôïng hoaïi töû nieâm maïc: lôùp nieâm maïc ruoät thöøa coù nhöõng choã bò hoaïi töû, khoâng
coøn thaáy bieåu moâ beà maët vaø caùc tuyeán Lieberkühn; thay vaøo ñoù laø caùc ñaùm chaát hoaïi töû taïo bôûi
xaùc teá baøo cheát, baïch caàu vaø hoàng caàu (hình 6).
Hình 7: 1- Baïch caàu ña nhaân tuï vaùch ôû tieåu tónh maïch; 2- Baïch caàu thaám nhaäp
moâ ñeäm ngoaøi maïch.

18
VIEÂM LOEÙT DA MAÕN TÍNH
Da bò vieâm loeùt keùo daøi nhieàu tuaàn nhieàu thaùng, do taùc nhaân gaây vieâm coøn toàn taïi hoaëc
do phaûn öùng söûa chöõa cuûa cô theå bò roái loaïn (ôû ngöôøi maéc beänh beänh tieåu ñöôøng, suy dinh
döôõng, thieáu vitamin…)
Ñaïi theå: Veát loeùt coù kích thöôùc vaøi cm, bôø oå loeùt hôi goà leân do hoaït ñoäng taêng sinh taùi taïo
cuûa lôùp bieåu bì; beà maët oå loeùt loån nhoån daïng haït maàu ñoû, deã chaûy maùu khi ñuïng ñeán, coù theå coù
theâm dòch xuaát muû hoaëc dòch xuaát tô huyeát khi oå loeùt bò boäi nhieãm vôùi caùc taùc nhaân gaây vieâm caáp
tính. (Hình 1)
Hình 1: OÅ vieâm loeùt da maõn tính.
Vi theå:
Vieâm maõn tính coù hai ñaëc ñieåm moâ hoïc chính laø thaám nhaäp teá baøo ñôn nhaân vaø taêng
sinh moâ lieân keát - maïch maùu.
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4, taïi oå loeùt khoâng coøn thaáy bieåu moâ laùt taàng nhöng ôû bôø oå loeùt,
bieåu moâ naøy taêng sinh daày leân (hình 2). Beà maët oå loeùt bò boäi nhieãm, coù hình aûnh cuûa vieâm caáp
tính, choàng leân treân toån thöông vieâm maõn tính naèm saâu hôn ôû beân döôùi. OÅ loeùt ñöôïc phuû moät lôùp
dòch xuaát tô huyeát. Vôùi VK 10 vaø 40 quan saùt vuøng toån thöông vieâm caáp tính coù hieän töôïng sung
huyeát, phuø vieâm vaø thaám nhaäp baïch caàu ña nhaân trung tính trong moâ ñeäm. (Hình 3)
1. Hieän töôïng thaám nhaäp teá baøo ñôn nhaân :
- Limphoâ baøo
- Töông baøo
- Ñaïi thöïc baøo
2. Hieän töôïng taêng sinh moâ lieân keát - maïch maùu
- Nguyeân baøo sôïi
- Maïch maùu taân sinh
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa da

19
Hình 2: 1- Bôø oå loeùt hôi goà leân do bieåu bì taêng sinh taùi taïo; 2- OÅ loeùt; 3- Dòch xuaát
tô huyeát; 4- Vuøng vieâm caáp tính.; 5- Vuøng vieâm maõn tính
Hình 3: 1- Dòch xuaát tô huyeát; 2- Dòch xuaát thanh huyeát; 3- Sung huyeát; 4- Xuaát huyeát;
5- Thaám nhaäp baïch caàu ña nhaân trung tính; 6- Maïch maùu taân sinh; 7- Töông baøo
1
2
3
4
5
5
3
1
2
4
5
6
7

20
Quan saùt vôùi VK 10 vaø 40 vuøng toån thöông naèm saâu beân döôùi cuûa oå loeùt ñeå tìm thaáy
vuøng vieâm maõn tính vôùi hình aûnh taêng sinh moâ lieân keát maïch maùu vaø moâ ñeäm ngoaøi maïch thaám
nhaäp caùc teá baøo ñôn nhaân khaùc nhau. (Hình 4)
Hieän töôïng taêng sinh moâ lieân keát - maïch maùu ñöôïc thaáy roõ trong vuøng moâ ñaëc beân döôùi
oå loeùt. Caùc nguyeân baøo sôïi hình thoi, nhaân hình baàu duïc, naèm giöõa caùc boù sôïi collagen do chuùng
toång hôïp. Chen giöõa moâ sôïi coù nhieàu maïch maùu taân sinh; ñieåm ñaëc tröng cuûa caùc maïch maùu
naøy laø chuùng ñöôïc loùt bôûi caùc teá baøo noäi moâ coù nhaân lôùn saùng, hình troøn, thoø vaøo trong loøng
maïch. (Hình 4)
Hình 4: 1- Thaám nhaäp teá baøo ñôn nhaân; 2- Taêng sinh moâ lieân keát
3- Maïch maùu taân sinh (caét ngang vaø caét doïc).
Caùc daïng teá baøo ñôn nhaân:
Limphoâ baøo: ñöôøng kính 7-10 m (baèng hoàng caàu), nhaân troøn baét maàu tím ñaäm, chieám
gaàn heát theå tích teá baøo. (Hình 5 vaø 6).
Töông baøo: ñöôøng kính 12-15 m, nhaân troøn naèm leäch 1 beân, chaát nhieãm saéc keát thaønh
töøng ñaùm baùm ngay döôùi maøng nhaân (nhaân hình baùnh xe); baøo töông baét maàu tím hoàng, chöøa laïi
moät khoaûng saùng caïnh nhaân; maøng teá baøo roõ neùt. (Hình 5 vaø 6).
Ñaïi thöïc baøo: ñöôøng kính 25-30 m, nhaân saùng, hình baàu duïc hay hình coù khía loõm nhö
haït ñaäu, haïch nhaân nhoû, naèm leäch 1 beân; baøo töông nhieàu vaø baét maàu laït, chöùa nhieàu khoâng
baøo (trong loøng coù theå chöùa caùc vaät theå ñöôïc thöïc baøo; maøng teá baøo sôøn xô, khoâng roõ neùt do
hoaït ñoäng thöïc baøo). Caùc ñaïi thöïc baøo thöôøng ñöôïc tìm thaáy gaàn caùc maïch maùu taân sinh. (Hình
6 vaø 7).
1
23
1

21
Hình 5: 1- Maïch maùu taân sinh; 2- Sôïi collagen; 3- Nguyeân baøo sôïi;
4- Teá baøo sôïi; 5- Limphoâ baøo; 6- Töông baøo; 7- Ñaïi thöïc baøo
Hình 6: 1- Maïch maùu taân sinh; 2- Nguyeân baøo sôïi; 3- Limphoâ baøo;
4- Töông baøo; 5- Ñaïi thöïc baøo
1
2
4
5
6
7
3
1
2
3
5
4

22
Hình 7: 1- Limphoâ baøo ; 2- Töông baøo; 3- Ñaïi thöïc baøo;
4- Sôïi collagen; 5- Nguyeân baøo sôïi; 6- Teá baøo sôïi.
1
2
3
3
4
6
5

23
VIEÂM LAO HAÏCH
Laø 1 daïng vieâm haït cuûa haïch do vi khuaån lao gaây ra. Haïch vieâm lao thöôøng thaáy ôû vuøng
coå, naùch vaø treân ñoøn.
Ñaïi theå: Haïch vieâm lao coù kích thöôùc 1-4 cm; maët caét cho thaáy caùc nang lao chöùa chaát
hoaïi töû baõ ñaäu maàu vaøng kem (hình 1).
Hình 1: Haïch vieâm lao vôùi caùc nang lao chöùa chaát hoaïi töû baõ ñaäu maàu vaøng kem
Vi theå:
Ñaëc ñieåm moâ hoïc cuûa vieâm lao laø söï hình thaønh caùc u haït lao, coøn goïi laø nang lao. Nang
lao laø moät taäp hôïp teá baøo daïng bieåu moâ, ñöôïc bao quanh bôûi moät vieàn limphoâ baøo vaø töông baøo.
Caùc teá baøo daïng bieåu moâ coù theå hoøa nhaäp vôùi nhau thaønh ñaïi baøo Langhans. Khi caùc caùc teá baøo
daïng bieåu moâ vaø ñaïi baøo Langhans ôû trung taâm nang lao bò hoaïi töû, seõ taïo ra moät chaát maøu
vaøng kem, meàm, gioáng nhö baõ ñaäu neân coøn ñöôïc goïi laø chaát hoaïi töû baõ ñaäu; nang lao trôû thaønh
nang baõ ñaäu.
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, nhu moâ haïch beân döôùi voû bao sôïi coù chöùa caùc nang lao vôùi
kích thöôùc khaùc nhau, coù hoaëc khoâng coù chaát hoaïi töû baõ ñaäu ôû giöõa; giöõa caùc nang lao laø nhu
moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi (hình 2).
1. Nang lao:
- Teá baøo daïng bieåu moâ
- Ñaïi baøo Langhans
- Chaát hoaïi töû baõ ñaäu
- Vieàn limphoâ baøo vaø töông baøo
2. Moâ limphoâ bình thöôøng coøn laïi cuûa haïch

24
Hình 2: 1- Voû bao haïch; 2- Moâ haïch coøn soùt laïi; 3- Nang lao; 4- Chaát hoaïi töû baõ ñaäu.
Vôùi VK 10 vaø 40, nang lao laø 1 taäp hôïp teá baøo daïng bieåu moâ, bao quanh chaát hoaïi töû baõ
ñaäu ôû giöõa, ngoaøi rìa laø vieàn limphoâ baøo vaø töông baøo. Raûi raùc giöõa caùc teá baøo daïng bieåu moâ laø
caùc ñaïi baøo Langhans (hình 3)
Hình 3: 1- Chaát hoaïi töû baõ ñaäu; 2- Vieàn limphoâ baøo - töông baøo; 3- Töông baøo;
4- Caùc teá baøo daïng bieåu moâ; 5- Ñaïi baøo Langhans.

25
Teá baøo daïng bieåu moâ coù nhaân hình baàu duïc, maøng nhaân roõ, coù 1 haïch nhaân nhoû, baøo
töông nhieàu maàu hoàng, giôùi haïn teá baøo khoâng roõ neân caùc teá baøo naøy troâng coù veû nhö lieân keát
chaët cheõ vôùi nhau gioáng teá baøo bieåu moâ (vì vaäy ñöôïc goïi laø teá baøo daïng bieåu moâ, maëc duø baûn
chaát cuûa chuùng laø caùc ñaïi thöïc baøo bieán ñoåi). Ñaïi baøo Langhans laø nhöõng teá baøo khoång loà, coù
haøng chuïc nhaân, phaân boá ngay döôùi maøng teá baøo (ñaëc ñieåm nhaân gioáng heät nhaân teá baøo daïng
bieåu moâ). Chaát hoaïi töû baõ ñaäu coù daïng haït, baét maàu hoàng ñaäm (hình 4).
Hình 4: 1- Chaát hoaïi töû baõ ñaäu; 2- Ñaïi baøo Langhans; 3- Caùc teá baøo daïng bieåu moâ.
Vieàn limphoâ baøo vaø töông baøo tuy khoâng phaân bieät roõ giôùi haïn vôùi moâ limphoâ bình
thöôøng coøn soùt laïi cuûa haïch, nhöng vaãn coù theå nhaän ra nhôø söï hieän dieän cuûa raát nhieàu töông
baøo (hình 3).

26
SEÏO LOÀI
Do hoaït ñoäng toång hôïp quaù ñaùng sôïi collagen cuûa caùc nguyeân baøo sôïi trong quaù trình
söûa chöõa caùc toån thöông baèng hình thöùc hoùa seïo.
Ñaïi theå: seïo loài thöôøng goà cao vaø coù maàu saéc ñaäm hôn vuøng da bình thöôøng xung quanh
(hình 1)
Hình 1: Seïo loài goà cao vaø coù maàu saéc ñaäm hôn da xung quanh
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, seïo loài ñöôïc phuû treân beà maët bôûi moät lôùp bieåu bì moûng, beân
döôùi laø moâ sôïi taêng sinh goàm coù nguyeân baøo sôïi, caùc boù sôïi collagen taêng sinh vaø boù sôïi hyalin
hoùa (hình 2).
Hình 2: 1- Bieåu bì teo moûng; 2- Caùc boù sôïi collagen.
1. Nguyeân baøo sôïi
2. Caùc boù sôïi collagen taêng sinh
3. Caùc boù sôïi hyalin hoùa

27
Vôùi vaät kính 10 vaø 40, caùc boù sôïi collagen taêng sinh baét maàu hoàng lôït, goàm nhieàu thôù sôïi
xeáp song song; chen giöõa caùc thôù sôïi naøy coù nhieàu nguyeân baøo sôïi hình thoi vôùi nhaân hình baàu
duïc, saùng, chöùa 1-2 haïch nhaân (hình 3). Caùc boù sôïi hyalin hoùa baét maàu hoàng ñaäm, ñoàng nhaát,
phaân boá loän xoän giöõa caùc boù sôïi taêng sinh (hình 4).
Hình 3: Caùc boù sôïi collagen taêng sinh. 1- Nguyeân baøo sôïi; 2- Sôïi collagen.
Hình 4: 1- Boù sôïi collagen taêng sinh; 2- Boù sôïi hyalin hoùa.

28
TAÊNG SAÛN CUÏC TUYEÁN GIAÙP ( PHÌNH GIAÙP LEÛ TEÛ)
Laø loaïi beänh lyù tuyeán giaùp thöôøng gaëp nhaát, xaûy ra ôû ngöôøi treû, giôùi nöõ nhieàu hôn giôùi
nam.
Ñaïi theå: Tuyeán giaùp phình to, coù nhieàu cuïc; maët caét maàu naâu, coù nhöõng vuøng xuaát huyeát
hoaëc hoùa boïc (hình 1).
Hình 1: Tuyeán giaùp phình to, coù nhieàu cuïc.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn ôû VK4, u coù voû bao sôïi moûng bao boïc beân ngoaøi, beân trong laø caùc
Vôùi VK4, quan saùt caùc vuøng taêng saûn teá baøo nang giaùp, vuøng thoaùi hoùa boïc, vuøng xuaát
huyeát, vuøng hoùa sôïi vaø thaám nhaäp limphoâ baøo (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø 40, vuøng taêng saûn goàm caùc nang giaùp kích thöôùc nhoû, teá baøo nang giaùp
hình vuoâng hoaëc truï thaáp; trong 1 soá nang giaùp, teá baøo nang taêng sinh taïo nhuù thoø vaøo loøng
nang (hình 3).
ÔÛ vuøng thoaùi hoùa boïc, nang giaùp giaõn roäng chöùa ñaày keo giaùp, teá baøo nang giaùp coù choã
bò eùp deït, loøng nang coù theå chöùa hoàng caàu (do xuaát huyeát) vaø ñaïi thöïc baøo öù ñoïng hemosiderin
maàu naâu trong baøo töông (hình 4, 6).
Moâ ñeäm giöõa caùc nang giaùp taêng sinh moâ sôïi, thaám nhaäp limphoâ baøo (hình 5).
Cholesterol giaûi phoùng töø maøng teá baøo cheát laéng ñoïng thaønh caùc tinh theå hình kim trong
moâ ñeäm giöõa caùc nang giaùp (hình 6 ).
1. Hieän töôïng taêng saûn teá baøo nang giaùp: nang giaùp nhoû, teá baøo nang hình
truï thaáp, taêng sinh taïo nhuù.
2. Hieän töôïng thoaùi hoùa boïc: nang giaùp giaõn roäng ñaày chaát keo,teá baøo nang
deït.
3. Hieän töôïng xuaát huyeát, laéng ñoïng tinh theå cholesterol, ñaïi thöïc baøo öù ñoïng
hemosiderin.
4. Moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo, taêng sinh moâ sôïi.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc tuyeán giaùp.

29
Hình 2: 1- Vuøng taêng saûn teá baøo nang giaùp; 2- Vuøng thoaùi hoùa boïc; 3- Vuøng xuaát
huyeát; 4- Vuøng moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo.
Hình 3: Vuøng taêng saûn vôùi caùc nang giaùp nhoû, teá baøo nang giaùp hình vuoâng hoaëc
truï thaáp; trong 1 soá nang giaùp, teá baøo nang taêng sinh taïo nhuù thoø vaøo loøng
nang (muõi teân).

30
Hình 4: Hieän töôïng thoaùi hoùa boïc, nang giaùp giaõn roäng, chöùa chaát keo, teá baøo nang
giaùp bò eùp deït (muõi teân).
Hình 5: Moâ ñeäm giöõa caùc nang giaùp taêng sinh moâ sôïi. 1- Nguyeân baøo sôïi; 2- Sôïi
collagen; 3- Thaám nhaäp limphoâ baøo .

31
Hình 6: Hieän töôïng xuaát huyeát trong loøng nang giaùp. 1- Hoàng caàu; 2- Ñaïi thöïc baøo öù
ñoïng hemosiderin; 3- Tinh theå cholesterol hình kim.

32
TAÊNG SAÛN CUÏC TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
Thöôøng gaëp ôû ngöôøi treân 50 tuoåi vôùi xuaát ñoä taêng daàn theo tuoåi taùc; nguyeân nhaân chöa
roõ nhöng chaéc coù vai troø cuûa caùc noäi tieát toá nam.
Ñaïi theå: Tuyeán tieàn lieät taêng kích thöôùc vaø troïng löôïng, khoaûng 60-100 gram; maët caét coù
nhieàu cuïc taêng saûn, taäp trung ôû vuøng trung taâm, gaây cheøn eùp nieäu ñaïo (Hình 1)
Hình 1: Caùc cuïc taêng saûn cheøn eùp nieäu ñaïo ôû chính giöõa.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, cuïc taêng saûn ñöôïc taïo bôûi caùc tuyeán oáng tuùi (tubuloalveolar
gland) taêng sinh, phaân caùch nhau bôûi moät moâ ñeäm sôïi vaø cô trôn taêng saûn (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø 40, caùc oáng tuyeán taêng saûn coù kích thöôùc to nhoû khoâng ñeàu, coù oáng tuyeán
giaõn roäng thaønh boïc. OÁng tuyeán ñöôïc loùt bôûi bieåu moâ goàm 2 lôùp teá baøo: teá baøo ñaùy deït naèm
döôùi vaø teá baøo cheá tieát hình truï ôû beân treân; bieåu moâ taêng sinh taïo thaønh nhieàu nhuù thoø vaøo loøng
oáng. Loøng oáng tuyeán thöôøng chöùa caùc theå amylacea hình troøn maàu hoàng lôït (laø chaát cheá tieát bò
coâ ñaëc), moät soá theå amylacea bò laéng ñoïng canxi . Giöõa caùc oáng tuyeán, coù hieän töôïng taêng saûn
moâ ñeäm sôïi- cô trôn vôùi söï gia taêng soá löôïng caùc nguyeân baøo sôïi , sôïi collagen vaø teá baøo cô
trôn. Teá baøo cô trôn coù nhaân hình baàu duïc, baøo töông aùi toan (hình 3).
1. Taêng saûn oáng tuyeán
2. Theå amylacea
3. Taêng saûn moâ ñeäm sôïi - cô trôn
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa tuyeán tieàn lieät

33
Hình 2: 1- Caùc oáng tuyeán taêng saûn; 2- OÁng tuyeán giaõn thaønh boïc; 3- Moâ ñeäm sôïi - cô
trôn taêng saûn; 4- Theå amylacea.
Hình 3: 1- Bieåu moâ oáng tuyeán goàm 2 lôùp teá baøo; 2- Bieåu moâ taêng sinh taïo nhuù;
3- Nguyeân baøo sôïi; 4- Teá baøo cô trôn; 5- Theå amylacea.

34
NEÂVI NOÄI BÌ
Laø 1 loaïi u saéc toá laønh tính raát thöôøng gaëp, xuaát phaùt töø caùc haéc toá baøo (melanocyte)
trong lôùp ñaùy bieåu bì. U xuaát hieän ngay luùc môùi sinh hoaëc khi ñaõ vaøo ñoä tuoåi thieáu nieân.
Ñaïi theå: U coù daïng noát saån hôi goà treân maët da, ñöôøng kính < 6mm, maàu naâu, giôùi haïn roõ,
coù hoaëc khoâng coù loâng (hình 1).
Hình 1: A- Neâvi noäi bì daïng saån hôi goà leân treân da löng; B- Neâvi noäi bì coù loâng ôû da maù
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, caùc neâvi baøo hôïp thaønh ñaùm trong lôùp bì cuûa da, caùc ñaùm
naèm noâng ngay döôùi bieåu bì thöôøng bò öù ñoïng nhieàu saéc toá melanin trong baøo töông, caùc ñaùm
naèm saâu khoâng chöùa saéc toá vaø thöôøng bieät hoùa theo höôùng thaàn kinh (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, quan saùt caùc lôùp cuûa bieåu bì, raûi raùc trong lôùp ñaùy coù caùc haéc toá
baøo bình thöôøng vôùi nhaân troøn, baøo töông saùng. Di chuyeån xuoáng lôùp bì noâng, töùc laø phaàn noâng
cuûa lôùp bì ngay döôùi bieåu bì; coù caùc neâvi baøo hình troøn hoaëc ña dieän xeáp thaønh ñaùm, nhaân troøn
ñaäm maàu naèm chính giöõa teá baøo, baøo töông öù ñaày caùc haït saéc toá melanin maàu naâu. Trong lôùp bì
saâu, töùc laø phaàn saâu cuûa lôùp bì, cuõng coù caùc ñaùm neâvi baøo vôùi hình daïng töông töï nhöng kích
thöôùc teá baøo nhoû hôn vaø baøo töông khoâng chöùa melanin (hình 3).
Caùc neâvi baøo trong lôùp bì saâu coù theå bieät hoaù theo höôùng thaàn kinh taïo ra caáu truùc gioáng
theå Meissner (hình 4).
Ngoaøi ra, trong moâ xung quanh u, coøn thaáy caùc phaàn phuï da bình thöôøng nhö caáu truùc
nang loâng tuyeán baõ trong lôùp bì; tuyeán moà hoâi trong lôùp haï bì (hình 5).
1. Caùc neâvi baøo xeáp thaønh ñaùm naèm trong lôùp bì.
2. Caùc ñaùm neâvi baøo öù ñoïng saéc toá melanin ôû lôùp bì noâng.
3. Caùc ñaùm neâvi baøo bieät hoaù thaønh caáu truùc gioáng theå Meissner.
4. Phaàn phuï da bình thöôøng: nang loâng, tuyeán baõ, tuyeán moà hoâi.

35
Hình 2: 1- Bieåu bì; 2- Ñaùm neâvi baøo öù ñoïng melanin; 3- Ñaùm neâvi khoâng öù ñoïng
melanin; 4- Caùc ñaùm neâvi baøo bieät hoaù theo höôùng thaàn kinh taïo caáu truùc
gioáng theå Meissner.
Hình 3: 1- Haéc toá baøo trong lôùp ñaùy bieåu bì; 2- Ñaùm neâvi baøo trong lôùp bì noâng öù
ñoïng saéc toá melanin; 3- Caùc neâvi baøo trong lôùp bì saâu coù kích thöôùc nhoû
hôn, baøo töông khoâng chöùa saéc toá melanin.

36
Hình 4: 1- Ñaùm neâvi baøo khoâng öù ñoïng saéc toá melanin; 2- Ñaùm neâvi baøo bieät hoaù
thaønh caáu truùc gioáng theå Meissner.
Hình 5: A. 1- Nang loâng; 2- Tuyeán baõ.
B. 1- OÁng baøi xuaát tuyeán moà hoâi; 2- Thaønh phaàn cheá tieát cuûa tuyeán moà hoâi.

37
U NHUÙ DA
Laø moät loaïi u laønh tính cuûa da, goàm caùc caáu truùc nhuù taïo bôûi bieåu bì taêng saûn bao quanh
truïc lieân keát maïch maùu. U nhuù xaûy ra ôû moïi ñoä tuoåi, treân baát kyø vuøng da naøo cuûa cô theå.
Ñaïi theå: U nhuù da coù ñöôøng kính 0,5 – 1 cm, noåi goà treân maët da, beà maët nhoâ leân caùc nhuù
nhoû. (Hình 1)
Hình 1: U nhuù da taïo bôûi caùc caáu truùc nhuù, nhoâ leân treân beà maët.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u taïo bôûi caùc caáu truùc daïng nhuù, goàm 1 bieåu bì taêng saûn (daøy
gaáp 2-3 laàn so vôùi bieåu bì cuûa vuøng da bình thöôøng xung quanh), bao quanh 1 truïc lieân keát coù
chöùa caùc maïch maùu. (Hình 2)
Vôùi VK 10 vaø VK 40, so saùnh giöõa bieåu bì taêng saûn cuûa caáu truùc nhuù vaø bieåu bì cuûa vuøng
da bình thöôøng xung quanh ñeå thaáy roõ: Hieän töôïng taêng gai vôùi soá löôïng caùc lôùp teá baøo gai taêng
leân gaáp 2-3 laàn, caùc teá baøo gai coù hình ña dieän, nhaân baàu duïc naèm chính giöõa, caùc teá baøo ñöôïc
lieân keát vôùi nhau baèng caàu lieân baøo (desmosomes). Hieän töôïng taêng söøng vôùi lôùp söøng daày haún
leân, taïo bôûi caùc vaûy söøng aùi toan naèm choàng chaát leân nhau. Ngoaøi ra, soá löôïng caùc haït
keratohyalin trong lôùp haït cuõng taêng roõ reät. Truïc lieân keát maïch maùu naèm giöõa caùc caáu truùc nhuù,
taïo bôûi 1 moâ lieân keát thöa goàm 1 ít nguyeân baøo sôïi, sôïi collagen vaø caùc maïch maùu. (Hình 3)
Trong lôùp bì, coù theå thaáy caùc phaàn phuï da bình thöôøng nhö nang loâng tuyeán baõ, tuyeán
moà hoâi.
1. Nhuù bieåu bì
2. Bieåu bì taêng saûn
- Hieän töôïng taêng gai
- Hieän töôïng taêng söøng
3. Truïc lieân keát maïch maùu

38
Hình 2: 1- Nhuù bieåu bì; 2- Truïc lieân keát maïch maùu; 3- Bieåu bì bình thöôøng.
Hình 3: 1- Hieän töôïng taêng gai; 2- Hieän töôïng taêng söøng; 3- Truïc lieân keát maïch maùu
4- Lôùp haït coù soá löôïng haït keratohyalin taêng leân.
1
2
3
1
2
3
4

39
U MÔÕ
Laø loaïi u phaàn meàm laønh tính thöôøng gaëp, xaûy ra ôû ngöôøi lôùn töø 40-60 tuoåi. U lôùn chaäm,
khoâng gaây trieäu chöùng, hình khoái troøn, meàm, giôùi haïn roõ, di ñoäng, kích thöôùc trung bình khoaûng
3 cm, thöôøng ñöôïc tìm thaáy trong moâ döôùi da cuûa vuøng coå, löng vaø vai.
Ñaïi theå: U môõ coù voû bao sôïi moûng, maët caét vaøng ñoàng nhaát, maät ñoä meàm; moâ chuû u
ñöôïc phaân thaønh caùc tieåu thuøy bôûi caùc daûi moâ sôïi (Hình 1)
Hình 1: U môõ coù voû bao, maët caét maàu vaøng ñoàng nhaát; caùc daûi moâ sôïi maàu traéng
phaân chia moâ chuû u thaønh nhieàu tieåu thuøy.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u coù voû bao sôïi moûng bao boïc beân ngoaøi, beân trong laø caùc teá
baøo u coù hình daïng gioáng teá baøo môõ tröôûng thaønh, kích thöôùc ñoàng ñeàu, saép xeáp thaønh caùc tieåu
thuøy. Giöõa caùc tieåu thuøy môõ coù caùc vaùch sôïi goàm teá baøo sôïi, nguyeân baøo sôïi vaø sôïi collagen
(hình 2).
Quan saùt teá baøo u vôùi VK 40, baøo töông chöùa 1 khoâng baøo môõ lôùn, eùp deït nhaân ra ngoaïi
vi (hình 3).
1. Caùc teá baøo u coù hình daïng gioáng teá baøo môõ tröôûng thaønh.
2. Caùc teá baøo sôïi vaø caùc daûi sôïi collagen
3. Voû bao sôïi moûng

40
Hình 2: 1- Tieåu thuøy môõ; 2- Vaùch sôïi
Hình 3: 1- Nguyeân baøo sôïi; 2- Sôïi collagen; 3- Teá baøo môõ coù nhaân bò eùp deït.

41
MOÂ TUYEÁN TUÏY LAÏC CHOÃ ÔÛ THAØNH DAÏ DAØY (Choristoâm)
Moâ tuyeán tuî laïc choã ôû daï daøy hay gaëp ôû vuøng hang vò, ña soá naèm trong lôùp döôùi nieâm
maïc nhöng cuõng coù theå thaáy trong lôùp nieâm maïc vaø lôùp cô. Moâ tuyeán tuïy laïc choã thöôøng khoâng
gaây trieäu chöùng, nhöng cuõng coù theå taïo thaønh moät toån thöông giaû u goïi laø choristoâm; gaây laàm
laãn vôùi moät ung thö.
Ñaïi theå:
Toån thöông naèm trong lôùp döôùi nieâm maïc daï daøy, ñöôøng kính 2-3 cm, giôùi haïn khoâng roõ, maät ñoä
chaéc, maët caét traéng xaùm; coù theå ñoäi leân treân laøm bieán daïng caùc neáp gaáp nieâm maïc vaø chui vaøo
lôùp cô beân döôùi.(Hình 1)
Hình 1: Moâ tuyeán tuïy laïc choã ñoäi leân lôùp nieâm maïc laøm bieán daïng caùc neáp gaáp (A);
toån thöông coù giôùi haïn khoâng roõ, maët caét traéng xaùm (B).
Vi theå:
1. Nang tuî ngoaïi tieát vaø oáng baøi xuaát
2. Ñaûo tuïy noäi tieát Langerhans
3. Caùc lôùp thaønh daï daøy
4. Hieän töôïng chuyeån saûn ruoät nieâm maïc daï daøy
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa daï daøy vaø tuyeán tuïy.
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, phaân bieät caùc lôùp nieâm maïc, döôùi nieâm maïc vaø lôùp cô cuûa
thaønh daï daøy ñeå thaáy ngay söï hieän dieän cuûa caùc caùc ñaùm moâ tuyeán tuïy maàu tím naèm laïc choã
trong ñoù.(Hình 2)

42
Hình 2: 1- Lôùp nieâm maïc; 2- Lôùp döôùi nieâm maïc; 3- Moâ tuyeán tuïy laïc choã.
Chuyeån sang VK10 vaø VK40, nieâm maïc vuøng hang vò ñöôïc phuû beân treân bôûi bieåu moâ
tuyeán truï ñôn, beân döôùi laø moâ ñeäm nieâm maïc chöùa caùc tuyeán hang vò. Söï hieän dieän cuûa caùc teá
baøo hình ñaøi tieát nhaày trong bieåu moâ tuyeán cuøng vôùi söï thaám nhaäp cuûa caùc limphoâ baøo trong moâ
ñeäm chöùng toû vuøng nieâm maïc naøy ñaõ bò chuyeån saûn ruoät do vieâm maõn tính. (Hình 3)
Hình 3: 1- Tuyeán hang vò chöùa caùc teá baøo hình ñaøi tieát nhaày ( chuyeån saûn ruoät);
2- Moâ ñeäm nieâm maïc thaám nhaäp limphoâ baøo; 3- Lôùp cô nieâm; 4- Moâ tuyeán tuïy laïc choã.

43
Di chuyeån xuoáng lôùp cô, giöõa caùc boù cô trôn coù caùc ñaùm nang tuyeán tuî ngoaïi tieát cuøng
vôùi caùc oáng baøi xuaát (oáng nhoû ñöôïc loùt bôûi bieåu moâ vuoâng ñôn; oáng lôùn bôûi bieåu moâ truï ñôn tieát
nhaày). (Hình 4)
Hình 4: 1- Caùc boù cô trôn cuûa lôùp cô; 2- Caùc ñaùm nang tuïy ngoaïi tieát; 3- Caùc oáng baøi xuaát.
Caùc nang tuî ngoaïi tieát taïo bôûi teá baøo truï thaáp, nhaân troøn leäch veà cöïc ñaùy, cöïc ñænh
chöùa caùc haït tieàn enzym (zymogen granules) baét maàu aùi toan. Saûn phaåm cheá tieát ñöôïc ñoå vaøo
caùc oáng baøi xuaát coù ñöôøng kính lôùn daàn. Giöõa caùc caùc nang tuïy ngoaïi tieát , coù caùc ñaûo tuïy noäi
tieát Langerhans, taïo bôûi caùc teá baøo coù nhaân troøn, baøo tuông nhaït maàu. (Hình 5)
Hình 5: 1- Nang tuïy ngoaïi tieát, teá baøo hình truï thaáp, cöïc ñænh chöùa caùc haït tieàn enzym
aùi toan (muõi teân); 2- OÁng baøi xuaát nhoû; 3- Ñaûo Langerhans.

44
CARCINOÂM TEÁ BAØO GAI CUÛA DA
Laø loaïi ung thö thöôøng gaëp ôû ngöôøi lôùn tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ, treân vuøng da loä
ra aùnh saùng maët trôøi. Ung thö xuaát phaùt töø caùc teá baøo bieåu moâ coù khaû naêng taêng sinh cuûa lôùp
ñaùy; chuyeån daïng aùc tính, taêng sinh vaø bieät hoùa theo höôùng teá baøo gai. Khi ung thö coøn trong
giai ñoaïn taïi choã, toån thöông coù daïng moät daùt ñoû ñoùng vaûy treân da. Khi ung thö ñaõ xaâm nhaäp
qua maøng ñaùy, toån thöông coù daïng choài suøi, loeùt hoaëc thaâm nhieãm cöùng.
Ñaïi theå: Carcinoâm teá baøo gai xaâm nhaäp cuûa da thöôøng coù daïng choài suøi, loeùt hoaëc thaâm
nhieãm, beà maët ñoùng nhieàu vaûy söøng maàu traéng; ñöôøng kính 1-2 cm (Hình 1)
Hình 1: A- Carcinoâm teá baøo gai daïng choài suøi. Ñoùng vaûy traéng; B- Daïng loeùt thaâm nhieãm.
Vi theå:
Carcinoâm teá baøo gai xaâm nhaäp cuûa da thöôøng thuoäc loaïi bieät hoùa toát, taïo ñöôïc caàu söøng;
teá baøo ung thö coù baøo töông aùi toan, lieân keát nhau baèng caàu lieân baøo.
Vôùi VK4, quan saùt vuøng da bình thöôøng quanh u, goàm bieåu bì vôùi lôùp ñaùy, caùc lôùp gai
trung gian, lôùp haït vaø lôùp söøng; beân döôùi maøng ñaùy laø lôùp bì thaám nhaäp moät ít teá baøo vieâm.
Chuyeån sang vuøng u, caùc ñaùm teá baøo gai ung thö ñaõ xaâm nhaäp saâu xuoáng lôùp bì (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc ñaùm teá baøo gai ung thö coù nhaân dò daïng, taêng saéc, to nhoû
khoâng ñeàu; haïch nhaân lôùn; tæ leä phaân baøo taêng vaø coù moät soá phaân baøo baát thöôøng. Ña soá
carcinoâm teá baøo gai cuûa da thuoäc loaïi bieät hoùa toát neân giöõa caùc ñaùm teá baøo gai ung thö coù caùc
caàu söøng aùi toan, laø moät caáu truùc goàm caùc vaûy söøng cuoän laïi vôùi nhau. Caùc teá baøo ung thö coù
baøo töông aùi toan, lieân keát vôùi nhau baèng caùc caàu lieân baøo (hình 3, 4).
1. Ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp moâ ñeäm.
2. Carcinoâm teá baøo gai bieät hoaù toát: taïo caàu söøng, caàu lieân baøo.
3. Phaân baøo baát thöôøng.

45
Hình 2: 1- Bieåu bì bình thöôøng; 2- Maøng ñaùy; 3- Caùc ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp.
Hình 3: 1- Caàu söøng; 2- Ñaùm teá baøo gai ung thö.

46
Hình 4: 1- Nhaân dò daïng, haïch nhaân lôùn; 2- Phaân baøo baát thöôøng; 3- Caàu lieân baøo.

47
CARCINOÂM TEÁ BAØO GAI DI CAÊN HAÏCH
Carcinoâm teá baøo gai cuûa da, hoác mieäng, thanh quaûn, thöïc quaûn, coå töû cung,… moät khi ñaõ
chuyeån sang giai ñoaïn xaâm nhaäp ñeàu coù theå chui vaøo maïch baïch huyeát trong moâ ñeäm ñeå cho di
caên ñeán caùc haïch vuøng.
Ñaïi theå: Haïch di caên taêng kích thöôùc; maät ñoä cöùng chaéc hoaëc meàm tuøy theo möùc ñoä
taêng sinh moâ sôïi vaø hoaïi töû trong haïch; voû bao haïch coù theå coøn nguyeân veïn hoaëc ñaõ bò phaù vôõ;
maët caét ña daïng do coù caùc oå xuaát huyeát, hoaïi töû vaø thoaùi hoùa boïc (hình 1)
Hình 1: 1- OÅ ung thö di caên; 2- Thoaùi hoùa boïc; 3- Nhu moâ haïch bình thöôøng.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, döôùi voû bao haïch laø caùc ñaùm teá baøo gai ung thö coù kích
thöôùc khaùc nhau, ñang xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch; nhöng vaãn coøn thaáy vaøi nang limphoâ
thöù caáp cuûa vuøng voû haïch coøn soùt laïi (hình 2). ÔÛ caùc ñaùm teá baøo ung thö lôùn, coù hieän töôïng
hoaïi töû trung taâm do thieáu dinh döôõng (hình 3).
Vôùi VK 40, do ung thö di caên thuoäc loaïi carcinoâm teá baøo gai bieät hoùa vöøa, vì vaäy caùc teá
baøo ung thö coù nhaân dò daïng, haïch nhaân lôùn, baøo töông aùi toan; lieân keát vôùi nhau baèng caàu lieân
baøo nhöng khoâng taïo ñöôïc caàu söøng. Tæ leä phaân baøo taêng vaø coù nhöõng hình aûnh phaân baøo baát
thöôøng; caùc phaân baøo baát thöôøng naøy laøm teá baøo cheát, khoâng hoaøn taát ñöôïc quaù trình phaân baøo
(hình 4).
1. Ñaùm teá baøo gai ung thö bieät hoaù vöøa, xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch.
2. Hieän töôïng hoaïi töû trung taâm.
3. Nhu moâ haïch coøn soùt laïi.

48
Hình 2: 1- Voû bao haïch; 2- Moâ môõ quanh haïch; 3- Nang limphoâ thöù caáp;
4- Caùc ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch.
Hình 3: 1- Caùc ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch; 2- Hoaïi töû
trung taâm; 3- Nhu moâ haïch coøn laïi.

49
Hình 4: 1- Ñaùm teá baøo gai ung thö; 2- Caàu lieân baøo; 3- Phaân baøo baát thöôøng (teá baøo
cheát); 4- Nhu moâ haïch coøn laïi.

50
CARCINOÂM TEÁ BAØO ÑAÙY CUÛA DA
Laø 1 loaïi ung thö da thöôøng gaëp ôû ngöôøi treân 50 tuoåi, treân vuøng da loä ra aùnh saùng maët
trôøi. Ung thö xuaát phaùt töø caùc teá baøo bieåu moâ lôùp ñaùy cuûa da, taêng sinh bieät hoùa theo höôùng teá
baøo ñaùy. U lôùn chaäm, coù khaû naêng xaâm nhaäp phaù huûy taïi choã raát maïnh nhöng hieám khi cho di
caên (tæ leä di caên thaáp hôn 1/10.000). Trong quaù trình xaâm nhaäp, caùc haéc toá baøo bình thöôøng cuõng
bò keùo theo, saûn xuaát melanin laøm cho u coù maàu naâu ñen, coù theå gaây nhaàm laãn vôùi melanoâm.
Ñaïi theå: Ung thö coù daïng noát cuïc, maàu naâu ñen, thöôøng coù loeùt ôû giöõa, ñöôøng kính 1- 2
cm. Ung thö phaùt trieån phaù huûy daàn toaøn boä caáu truùc beân döôùi do teá baøo u coù khaû naêng xaâm
nhaäp raát maïnh (hình 1).
Hình 1: A- Carcinoâm teá baøo ñaùy ôû da goùc ngoaøi maét, daïng noát cuïc maàu ñen, coù loeùt
chính giöõa; B- Ung thö xaâm nhaäp phaù huûy caùc caáu truùc beân döôùi da maët.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, lôùp bieåu bì töông ñoái bình thöôøng nhöng trong lôùp bì coù nhieàu
ñaùm teá baøo ñaùy ung thö xaâm nhaäp kích thöôùc khaùc nhau; caùc ñaùm lôùn thöôøng bò thoaùi hoùa boïc ôû
chính giöõa; moät soá ñaùm coù chöùa saéc toá melanin maàu naâu ñaäm (hình 2).
ÔÛ VK 10 vaø VK 40, caùc ñaùm teá baøo ñaùy ung thö ñöôïc taïo bôûi caùc teá baøo u töông ñoái
ñoàng daïng gioáng teá baøo lôùp ñaùy bieåu bì vôùi nhaân hình troøn hoaëc baàu duïc baét maàu tím ñaäm, baøo
töông ít; nhaân cuûa caùc teá baøo ôû ngoaøi rìa xeáp song song, taïo neân hình aûnh xeáp haøng raøo. Hieän
töôïng thoaùi hoùa boïc ôû caùc ñaùm lôùn laø do teá baøo u bò hoaïi töû hoaëc taùch rôøi nhau; trong loøng boïc
coù chöùa 1 chaát gioáng chaát caên baûn lieân keát ( khoâng thaáy roõ treân tieâu baûn). Caùc haéc toá baøo bò keùo
theo ñaùm teá baøo ung thö saûn xuaát ra melanin, saéc toá naøy ñöôïc thaáy trong baøo töông caùc teá baøo
ung thö hoaëc trong caùc ñaïi thöïc baøo cuûa moâ ñeäm. Giöõa caùc ñaùm teá baøo ung thö laø moâ ñeäm goàm
caùc sôïi collagen, nguyeân baøo sôïi, ñaïi thöïc baøo (hình 3).
Ngoaøi ra, trong moâ quanh u coøn coù caùc phaàn phuï da bình thöôøng nhö nang loâng, tuyeán
baõ, tuyeán moà hoâi.
1. Ñaùm teá baøo ñaùy ung thö.
2. Hieän töôïng xeáp haøng raøo.
3. Thoaùi hoùa boïc.
4. Saéc toá meâlanin.
5. Caùc phaàn phuï bình thöôøng cuûa da : nang loâng, tuyeán baõ, tuyeán moà hoâi.

51
Hình 2: 1- Bieåu bì bình thöôøng; 2- Caùc ñaùm teá baøo ñaùy ung thö xaâm nhaäp trong lôùp
bì; 3- Thoaùi hoùa boïc; 4- Saéc toá melanin.
Hình 3: 1- Hieän töôïng xeáp haøng raøo; 2- Thoaùi hoùa boïc; 3- Saéc toá melanin trong ñaùm
teá baøo ñaùy; 4- Saéc toá melanin trong ñaïi thöïc baøo cuûa moâ ñeäm; 5- Moâ ñeäm sôïi.

52
CARCINOÂM TEÁ BAØO GAI KHOÂNG SÖØNG HOÙA COÅ TÖÛ CUNG
Ung thö coå töû cung vaãn coøn laø moät trong nhöõng loaïi ung thö haøng ñaàu thöôøng thaáy ôû phuï
nöõ Vieät nam vaø khi ñöôïc phaùt hieän thì ña soá ñaõ vaøo giai ñoaïn xaâm nhaäp, ñieàu naøy chöùng toû vieäc
taàm soaùt ung thö baèng pheát moûng Papanicolaou vaãn chöa thöïc söï hieäu quaû. Veà moâ hoïc, hôn 3/4
tröôøng hôïp ung thö coå töû cung laø carcinoâm teá baøo gai, trong ñoù carcinoâm teá baøo gai khoâng söøng
hoùa laø loaïi thöôøng gaëp nhaát, chieám tæ leä khoaûng 68%.
Ñaïi theå: Ung thö coå töû cung thöôøng coù vò trí ôû vuøng chuyeån daïng; u daïng choài suøi, loeùt
hoaëc thaâm nhieãm, kích thöôùc töø 0,5 ñeán 4cm (hình 1).
Hình 1: Ung thö xaâm nhieãm daïng choài suøi ôû vuøng chuyeån daïng cuûa coå töû cung.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, söï hieän dieän cuûa caùc tuyeán coå trong bình thöôøng trong moâ
ñeäm chöùng toû u naèm trong vuøng chuyeån daïng cuûa coå töû cung. Toån thöông treân beà maët coù choã
vaãn coøn trong giai ñoaïn nghòch saûn naëng hoaëc carcinoâm taïi choã (CIN 3); nhöng ôû nôi khaùc, caùc
ñaùm teá baøo ung thö ñaõ phaù vôõ maøng ñaùy vaø xaâm nhaäp xuoáng moâ ñeäm beân döôùi (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc ñaùm teá baøo ung thö xaâm nhaäp laø caùc teá baøo gai dò daïng, nhaân
taêng saéc, haïch nhaân roõ, baøo töông aùi toan. Tæ leä phaân baøo cao. Caùc teá baøo ung thö lieân keát nhau
baèng caàu lieân baøo nhöng khoâng thaáy coù caàu söøng; chöùng toû ung thö thuoäc loaïi carcinoâm teá baøo
gai khoâng söøng hoùa, bieät hoùa vöøa (hình 3).
1. Caùc ñaùm teá baøo gai dò daïng xaâm nhaäp moâ ñeäm.
2. Caàu lieân baøo.
3. Tuyeán coå trong bình thöôøng.

53
Hình 2: 1- Carcinoâm taïi choã ; 2- Caùc ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp vaøo moâ ñeäm;
3- Tuyeán coå trong bình thöôøng; 4- Moâ ñeäm.
Hình 3: 1-Caùc ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp vaøo moâ ñeäm; 2- Phaân baøo;
3- Caàu lieân baøo; 4- Moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo.

54
U TUYEÁN OÁNG RUOÄT GIAØ
U tuyeán thöôøng coù daïng polyùp neân coøn ñöôïc goïi laø polyùp tuyeán (adenomatous polyp). U
tuyeán xuaát hieän chuû yeáu ôû ñaïi traøng vôùi xuaát ñoä taêng daàn theo tuoåi taùc, tæ leä maéc beänh giôùi
nam/nöõ ngang baèng nhau. Söï hình thaønh u tuyeán laø keát quaû hoaït ñoäng taêng saûn keøm nghòch saûn
cuûa bieåu moâ ruoät; nghòch saûn coù theå xaûy ra ôû moïi möùc ñoä, töø nheï ñeán naëng vaø coù theå tìm thaáy
caû nhöõng oå carcinoâm taïi choã. Vì vaäy, coù theå xem u tuyeán laø 1 toån thöông tieàn ung. Veà maët moâ
hoïc, phaân bieät 3 loaïi u tuyeán: U tuyeán oáng, u tuyeán nhaùnh vaø u tuyeán oáng-nhaùnh. Tieâu baûn ñöôïc
quan saùt ôû ñaây laø u tuyeán oáng, loaïi u tuyeán thöôøng gaëp nhaát (90% caùc u tuyeán).
Ñaïi theå: U tuyeán oáng thöôøng coù kích thöôùc nhoû (ít khi > 2,5cm) beà maët töông ñoái laùng vaø
coù cuoáng. (Hình 1A).
Hình 1: A- u tuyeán oáng ôû ñaïi traøng daïng polyùp coù cuoáng (muõi teân) . B- Laùt caét u tuyeán treân tieâu
baûn cho thaáy roõ phaàn ñaàu vaø cuoáng polyùp (muõi teân).
Vi theå:
Baèng maét traàn, coù theå thaáy roõ hình daïng polyùp coù cuoáng cuûa u tuyeán oáng ñaïi traøng (hình
1B). Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, phaàn ñaàu cuûa polyùp ñöôïc taïo bôûi caùc tuyeán ruoät taêng saûn vaø
nghòch saûn, laøm cho lôùp nieâm maïc ruoät taïi ñaây daøy haún leân; phaàn cuoáng polyùp coù loõi laø moâ sôïi
chöùa caùc maïch maùu, xuaát phaùt töø lôùp döôùi nieâm maïc cuûa thaønh ruoät vaø ñöôïc bao quanh bôûi lôùp
nieâm maïc ruoät töông ñoái bình thöôøng (hình 2). Thaønh ruoät quanh u coù caáu taïo bình thöôøng, goàm
4 lôùp laø nieâm maïc, döôùi nieâm maïc, cô vaø thanh maïc (hình 3).
1. Bieåu moâ tuyeán ruoät taêng saûn vaø nghòch saûn ôû phaàn ñaàu polyùp.
2. Nieâm maïc ruoät bình thöôøng ôû phaàn cuoáng polyùp vaø thaønh ruoät bình thöôøng
quanh u.
3. Loõi sôïi cuûa cuoáng polyùp.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa ñaïi traøng.

55
Hình 2: 1- Nieâm maïc ruoät vôùi caùc tuyeán taêng saûn vaø nghòch saûn ôû phaàn ñaàu polyùp;
2- Nieâm maïc ruoät bình thöôøng ôû phaàn cuoáng; 3- Loõi sôïi cuûa cuoáng polyùp.
Hình 3: Thaønh ruoät bình thöôøng quanh u, 1- Lôùp nieâm maïc; 2- Lôùp döôùi nieâm maïc;
3- Lôùp cô; 4- Lôùp thanh maïc; 5- Lôùp cô nieâm.
Vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc tuyeán ruoät taêng saûn vaø nghòch saûn ôû phaàn ñaàu polyùp coùù hình
daïng ngoaèn ngoeøo, xeáp chen chuùc nhau, lôùp moâ ñeäm giöõa caùc oáng tuyeán thaám nhaäp nhieàu
limphoâ baøo. Ñaëc ñieåm cuûa tình traïng nghòch saûn bieåu moâ ruoät ñöôïc thaáy roõ goàm caùc teá baøo coù
nhaân taêng saéc, hình baàu duïc keùo daøi; xeáp choàng leân nhau thaønh nhieàu taàng; tæ leä phaân baøo taêng;

56
soá löôïng teá baøo ñaøi tieát nhaày giaûm haún; traùi ngöôïc vôùi bieåu moâ oáng tuyeán Lieberkühn bình
thöôøng chæ goàm 1 lôùp teá baøo vaø coù nhieàu teá baøo ñaøi. (hình 4, 5).
Hình 4: 1- Caùc tuyeán ruoät taêng saûn vaø nghòch saûn; 2. Tuyeán ruoät töông ñoái bình
thöôøng cuûa phaàn cuoáng; 3- Teá baøo ñaøi; 4- Moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo.
Hình 5: 1- Nghòch saûn bieåu moâ ruoät, nhaân taêng saéc, xeáp thaønh nhieàu taàng;
2- Phaân baøo; 3- Moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo.

57
CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ XAÂM NHAÄP
Carcinoâm tuyeán chieám 98% caùc ung thö ñaïi tröïc traøng, tuy coù theå xuaát hieän ôû baát kyø nôi
naøo trong khung ñaïi traøng nhöng vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ôû ñaïi traøng sigma vaø tröïc traøng. Beänh
dieãn tieán aâm thaàm neân thöôøng ñöôïc phaùt hieän treã, khi ung thö ñaõ xaâm nhaäp vaøo lôùp cô thaønh
ruoät (Dukes B) thì tæ leä soáng theâm 5 naêm chæ coøn 55-67% so vôùi tæ leä treân 90% neáu ung thö coøn
giôùi haïn trong lôùp nieâm maïc vaø döôùi nieâm maïc (Dukes A).
Ñaïi theå: Toån thöông coù daïng suøi, loeùt hoaëc thaâm nhieãm; ôû 1 beân thaønh ruoät hoaëc lan
voøng theo chu vi ruoät, lan ngöôïc leân ñoaïn ruoät phía treân hoaëc xuoáng phía döôùi; laøm daày cöùng
thaønh ruoät, nhaên nhuùm thanh maïc vaø coù theå gaây chít heïp loøng ruoät. (hình 1)
Hình 1: Carcinoâm tuyeán ñaïi traøng sigma, toån thöông daïng suøi loeùt.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, coù söï töông phaûn roõ reät giöõa vuøng nieâm maïc ruoät chöùa caùc
tuyeán Lieberkühn bình thöôøng vôùi vuøng nieâm maïc chöùa caùc ñaùm tuyeán ung thö xaâm nhaäp baét
maàu ñaäm hôn (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc ñaùm tuyeán ung thö coù hình daïng meùo moù nhöng ña soá coù loøng
oáng vôùi moät ít chaát nhaày beân trong; vì vaäy ñaây laø moät carcinoâm tuyeán bieät hoaù toát. Caùc teá baøo
ung thö coù nhaân taêng saéc, dò daïng; xeáp choàng chaát leân nhau thaønh nhieàu taàng; tæ leä phaân baøo
cao vaø coù theå thaáy phaân baøo baát thöôøng. Moät soá teá baøo ung thö bieät hoùa toát saûn xuaát ñöôïc chaát
nhaày, coù hình daïng gioáng teá baøo ñaøi bình thöôøng. So saùnh vôùi caùc tuyeán Lieberkühn cuûa vuøng
1. Ñaùm tuyeán ung thö xaâm nhaäp
2. Tuyeán Lieberkühn bình thöôøng

58
nieâm maïc ruoät bình thöôøng, bieåu moâ loùt goàm moät lôùp teá baøo hình truï vôùi raát nhieàu teá baøo ñaøi
(hình 3).
Tính chaát aùc tính coøn ñöôïc bieåu thò bôûi hieän töôïng xaâm nhaäp cuûa caùc ñaùm tuyeán ung thö
vaøo moâ ñeäm cuûa lôùp nieâm maïc, lôùp döôùi nieâm maïc vaø lôùp cô (hình 4).
Hình 2: 1- Caùc tuyeán Lieberkühn bình thöôøng; 2- Caùc ñaùm tuyeán ung thö.
Hình 3: 1. Caùc teá baøo ung thö xeáp thaønh nhieàu taàng; 2- Teá baøo ung thö saûn xuaát
chaát nhaày gioáng teá baøo ñaøi; 3- Phaân baøo baát thöôøng; 4- Loøng oáng chöùa
chaát nhaày.

59
Hình 4: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Lôùp cô trôn thaønh ruoät.

60
CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ DI CAÊN HAÏCH
Carcinoâm tuyeán ruoät giaø khi ñaõ xaâm nhaäp qua heát thaønh ruoät thì coù khaû naêng di caên theo
maïch baïch huyeát vaøo caùc haïch trong moâ môõ quanh ruoät vaø caùc haïch maïc treo (Dukes C), tæ leä
soáng theâm 5 naêm giaûm xuoáng coøn 20 - 40%.
Ñaïi theå: Haïch di caên coù ñöôøng kính töø 0,5 cm ñeán 2 hoaëc 3 cm; maät ñoä cöùng chaéc hoaëc
meàm bôû; maët caét traéng söôïng (hình 1).
Hình 1: Carcinoâm tuyeán tröïc traøng xaâm nhieãm (*), di caên vaøo haïch trong moâ môõ
quanh tröïc traøng (muõi teân).
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, haïch coù voû bao sôïi moûng vaø naèm trong moâ môõ, beân döôùi voû
bao laø vuøng voû haïch vôùi caùc nang limphoâ thöù caáp. ÔÛ moät vuøng khaùc, coù söï hieän dieän cuûa caùc
ñaùm tuyeán ung thö di caên dò daïng, caùc tuyeán naøy taêng sinh xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch vaø
caû voû bao sôïi (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc ñaùm tuyeán ung thö moät soá coù loøng oáng roõ reät, soá khaùc taïo
thaønh ñaùm ñaëc vôùi nhieàu loøng nhoû (daïng saøng) vôùi tæ leä gaàn baèng nhau; vì vaäy ñaây laø moät
carcinoâm tuyeán bieät hoaù vöøa di caên haïch. Caùc teá baøo ung thö coù nhaân taêng saéc, dò daïng; xeáp
choàng chaát leân nhau thaønh nhieàu taàng; tæ leä phaân baøo cao. Moät soá teá baøo ung thö bieät hoùa toát
saûn xuaát ñöôïc chaát nhaày, coù hình daïng gioáng teá baøo ñaøi bình thöôøng (hình 3).
Xung quanh ñaùm tuyeán, coù phaûn öùng taêng taïo sôïi raát maïnh vôùi caùc nguyeân baøo sôïi vaø
nhieàu sôïi collagen (hình 4). Hieän töôïng hoaïi töû u cuõng raát noåi baät vôùi caùc ñaùm chaát hoaïi töû daïng
haït baét maàu aùi toan (hình 5).
1. Ñaùm tuyeán ung thö xaâm nhaäp trong moâ haïch.
2. Hieän töôïng hoaïi töû u.
3. Moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi.

61
Hình 2: 1- Voû bao sôïi; 2- Moâ môõ; 3- Nang limphoâ thöù caáp; 4- Caùc ñaùm tuyeán ung thö;
5- Vuøng voû bao sôïi bò phaù huûy.
Hình 3: 1. Tuyeán coù loøng oáng roõ, chöùa chaát hoaïi töû; 2- Ñaùm tuyeán ñaëc daïng saøng;
3- Phaân baøo; 4- Teá baøo tieát nhaày gioáng teá baøo ñaøi; 5- Nguyeân baøo sôïi.

62
Hình 4: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö ñaëc daïng saøng; 2- Phaân baøo; 3- Nguyeân baøo sôïi;
4- Sôïi collagen.
Hình 5: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Chaát hoaïi töû; 3- Moâ sôïi.

63
CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ DI CAÊN GAN
Carcinoâm moät khi ñaõ tieán trieån qua giai ñoaïn xaâm nhaäp thöôøng cho di caên tröôùc tieân theo
ñöôøng baïch huyeát ñeán caùc haïch vuøng; nhöng cuõng coù theå cho di caên theo ñöôøng maùu nhôø vaøo
caùc thoâng noái töï nhieân giöõa heä thoáng maïch baïch huyeát vaø heä thoáng maïch maùu, hoaëc do baûn
thaân teá baøo ung thö xaâm nhaäp tröïc tieáp vaøo caùc tónh maïch. Coù khoaûng 75-77% caùc tröôøng hôïp
carcinoâm tuyeán ñaïi traøng cho di caên ñeán gan, chuû yeáu theo ñöôøng tónh maïch cöûa; tæ leä soáng
theâm 5 naêm cuûa nhöõng beänh nhaân naøy (Dukes D) chæ coøn döôùi 10%.
Ñaïi theå: Carcinoâm ñaïi traøng di caên gan thöôøng taïo thaønh nhieàu oå ung thö thöù phaùt; caùc oå
coù kích thöôùc khoâng ñeàu, maët caét khoâng ñoàng nhaát, maät ñoä bôû; caùc oå lôùn coù hoaïi töû trung taâm
(hình 1).
Hình 1: Carcinoâm ñaïi traøng di caên gan, taïo ra nhieàu oå thöù phaùt; 2 oå lôùn coù hoaïi töû
trung taâm (muõi teân).
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, trong moâ gan coù caùc oå di caên ñöôïc taïo bôûi caùc ñaùm tuyeán
ung thö dò daïng; vuøng teá baøo gan ngoaøi rìa oå di caên bò cheøn eùp vaø coù söï thaám nhaäp nhieàu limphoâ
baøo (hình 2).
Vôùi VK 10, caùc ñaùm tuyeán ung thö phaàn lôùn coù loøng oáng roõ reät, vì vaäy ñaây laø moät
carcinoâm tuyeán bieät hoùa toát di caên gan. ÔÛ caùc ñaùm tuyeán lôùn, coù hieän töôïng hoaïi töû trung taâm
(hình 3).
Vôùi VK 40, caùc tuyeán ung thö ñöôïc loùt bôûi caùc teá baøo coù nhaân taêng saéc, dò daïng; xeáp
choàng leân nhau thaønh nhieàu taàng; tæ leä phaân baøo taêng vaø coù hình aûnh phaân baøo baát thöôøng. Loøng
oáng tuyeán chöùa chaát nhaày do teá baøo ung thö saûn xuaát. Giöõa caùc oáng tuyeán coù phaûn öùng taêng
sinh moâ sôïi (hình 4).
1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp moâ gan.
2. Hoaïi töû trung taâm.
3. Tieåu thuøy gan bình thöôøng.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa gan.

64
Moâ gan xung quanh caùc oå di caên coù caáu taïo bình thöôøng, goàm caùc tieåu thuøy gan vôùi tónh
maïch trung taâm vaø khoaûng cöûa; trong khoaûng cöûa coù nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan, nhaùnh cuûa tónh
maïch cöûa vaø tieåu quaûn maät (hình 5).
Hình 2: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Moâ gan quanh oå di caên; 3- Limphoâ baøo.
Hình 3: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Hoaïi töû trung taâm.

65
Hình 4: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Loøng oáng chöùa chaát nhaày; 3- Phaân baøo baát
thöôøng; 4- Moâ sôïi taêng sinh.
Hình 5: 1- Tónh maïch trung taâm tieåu thuøy gan; 2- Khoaûng cöûa.

66
CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ DI CAÊN PHOÅI
Khoaûng 5 - 50% caùc tröôøng hôïp carcinoâm tuyeán ñaïi traøng cho di caên theo ñöôøng maùu
ñeán phoåi; taïo ra nhieàu oå ung thö thöù phaùt treân caû 2 laù phoåi (hình aûnh thaû bong boùng treân X-
quang); tæ leä soáng theâm 5 naêm cuûa nhöõng beänh nhaân naøy (Dukes D) chæ coøn döôùi 10%.
Ñaïi theå: Caùc oå ung thö thöù phaùt naèm raûi raùc trong nhu moâ phoåi, giôùi haïn khaù roõ, maët caét
khoâng ñoàng nhaát do hieän töôïng xuaát huyeát vaø hoaïi töû, maät ñoä meàm bôû (hình 1).
Hình 1: 1- OÅ ung thö di caên töø carcinoâm tuyeán ñaïi traøng coù maët caét khoâng ñoàng nhaát
do xuaát huyeát hoaïi töû ; 2- Maøng phoåi taïng.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn ôû VK4, oå ung thö di caên ñöôïc taïo bôûi caùc ñaùm tuyeán dò daïng, xaâm
nhaäp vaøo giöõa caùc ñaùm pheá nang (hình 2).
Vôùi VK 10, caùc tuyeán ung thö coù loøng oáng roõ reät, beân trong chöùa chaát nhaày maàu tím nhaït
hoaëc chaát hoaïi töû; vì vaäy ñaây laø moät carcinoâm tuyeán bieät hoùa toát di caên phoåi (hình 3).
Vôùi VK 40, teá baøo tuyeán ung thö coù nhaân dò daïng, taêng saéc, tæ leä phaân baøo cao; moät soá teá
baøo coù hoaït ñoäng tieát nhaày vôùi söï hieän dieän cuûa 1 khoâng baøo saùng trong baøo töông (hình 4).
Ngoaøi rìa caùc ñaùm tuyeán ung thö, moâ sôïi taêng sinh ngaên caùch vôùi nhu moâ phoåi xung quanh;
trong moâ sôïi coù nhieàu teá baøo vieâm thaám nhaäp, chuû yeáu laø limphoâ baøo vaø 1 ít töông baøo (hình 5).
1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp trong nhu moâ phoåi.
2. Nhu moâ phoåi bình thöôøng: tieåu pheá quaûn hoâ haáp, pheá nang, ñaïi thöïc baøo
pheá nang.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa phoåi.

67
Hình 2: 1- Ñaùm tuyeán ung thö dò daïng; 2- Caùc pheá nang.
Hình 3: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Loøng oáng chöùa chaát nhaày; 3- Loøng oáng chöùa
chaát hoaïi töû; 4- Caùc pheá nang.

68
Hình 4: 1- Teá baøo tuyeán coù nhaân taêng saéc dò daïng ; 2- Teá baøo tuyeán tieát nhaày;
3- Phaân baøo baát thöôøng; 4- Loøng oáng chöùa chaát hoaïi töû.
Hình 5: 1- Tuyeán ung thö dò daïng; 2- Moâ sôïi taêng sinh, thaám nhaäp teá baøo vieâm;
3- Pheá nang.

69
Nhu moâ phoåi quanh oå di caên coù caáu taïo töông ñoái bình thöôøng, goàm tieåu pheá quaûn hoâ
haáp vôùi nhaùnh cuûa ñoäng maïch phoåi ñi keøm, caùc pheá nang loùt bôûi pheá baøo I vaø II. Loøng pheá nang
coù chöùa caùc ñaïi thöïc baøo pheá nang vôùi baøo töông chöùa ñaày khoâng baøo nhoû vaø saùng (neân coøn
goïi laø boït baøo); moät soá ñaïi thöïc baøo khaùc chöùa caùc haït buïi than maàu naâu ñen, ñöôïc tìm thaáy
trong loøng pheá nang, moâ keõ cuûa vaùch pheá nang vaø moâ ñeäm quanh tieåu pheá quaûn (hình 6).
Hình 6: 1- Tieåu pheá quaûn hoâ haáp; 2- Nhaùnh ñoäng maïch phoåi; 3- Boït baøo; 4- Ñaïi thöïc
baøo öù ñoïng carbon; 5- Maïch baïch huyeát; 6- Vaùch pheá nang.

70
XÔ GAN
Xô gan laø giai ñoaïn cuoái cuûa caùc beänh lyù gan maõn tính do nhieàu nguyeân nhaân khaùc
nhau, taïi gan hoaëc ngoaøi gan, nhö vieâm gan sieâu vi, ngoä ñoäc, nghieän röôïu, öù maät, caùc beänh
chuyeån hoaù, suy tim... Trong xô gan, tình traïng hoùa sôïi lan toûa bao quanh caùc noát teá baøo gan taùi
taïo laøm caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, chöùc naêng gan suy giaûm, tuaàn hoaøn maùu vaø
daãn löu dòch maät trong gan bò roái loaïn.
Ñaïi theå: Khôûi ñaàu, gan xô to hôn bình thöôøng nhöng caøng veà sau thì caøng teo nhoû laïi,
maät ñoä chaéc, beà maët gan loån nhoån caùc noát taùi taïo. Tuøy theo kích thöôùc cuûa noát taùi taïo, phaân bieät
2 daïng ñaïi theå: xô gan noát nhoû (noát < 3mm) vaø xô gan noát lôùn (töø 3mm trôû leân) (Hình 1).
Hình 1: A- Xô gan noát nhoû; B- Xô gan noát lôùn
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, thay vaøo ñoù laø caùc
noát teá baøo gan taùi taïo to nhoû khoâng ñeàu, ngaên caùch nhau baèng moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn
tính. Caùc noát naøy thoaït nhìn troâng gioáng tieåu thuøy gan nhöng thöïc ra chæ laø 1 taäp hôïp teá baøo gan
taêng sinh vaø thoaùi hoùa, khoâng coù tónh maïch trung taâm, vì vaäy coøn coù teân laø tieåu thuøy giaû (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø 40, moâ sôïi bao quanh noát teá baøo gan taùi taïo goàm nguyeân baøo sôïi vaø caùc
sôïi collagen, thaám nhaäp nhieàu teá baøo vieâm maõn tính nhö limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ
sôïi, söï taêng sinh caùc teá baøo bieåu moâ oáng maät taïo ra caùc oáng nhoû, khoâng thoâng noái vôùi heä daãn
maät trong gan neân coøn goïi laø oáng maät giaû. Nhöõng khoaûng cöûa coøn soùt laïi - chöa bò phaù huûy -
cho thaáy söï hieän dieän cuûa boä ba goàm oáng maät thaät, nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan vaø nhaùnh cuûa
tónh maïch cöûa (hình 3, 4).
Noát taùi taïo goàm caùc teá baøo gan ñang hoaït ñoäng taêng sinh, teá baøo coù 2 nhaân, haïch nhaân
roõ; caùc teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc vôùi baøo töông chöùa nhieàu khoâng baøo saùng; caùc teá baøo gan
thoaùi hoùa môõ vôùi baøo töông chöùa moät gioït môõ lôùn, ñaåy nhaân leäch qua 1 beân (hình 5).
1. Noát teá baøo gan taùi taïo (Tieåu thuøy giaû).
2. Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ, teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc.
3. Teá baøo gan taêng saûn.
4. OÁng maät giaû vaø oáng maät thaät.
5. Taêng saûn moâ sôïi vaø thaám nhaäp teá baøo vieâm.

71
Hình 2: 1- Caùc noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính.
Hình 3: 1- Noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính; 3- Oáng maät giaû;
4- Oáng maät thaät; 5- Nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan; 6- Nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa.

72
Hình 4: Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi
hoùa môõ; 4- Moâ sôïi; 5- Limphoâ baøo; 6- Oáng maät giaû.
Hình 5: 1- Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi
hoùa môõ.

73
CARCINOÂM TEÁ BAØO GAN
Carcinoâm teá baøo gan laø loaïi ung thö gan nguyeân phaùt thöôøng gaëp nhaát, ôû giôùi nam nhieàu
hôn giôùi nöõ. Carcinoâm teá baøo gan coù xuaát ñoä khaù cao ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ, coù leõ lieân quan
vôùi tình traïng nhieãm HBV, HCV vaø xô gan khaù phoå bieán taïi ñaây.
Ñaïi theå: Carcinoâm coù daïng moät oå, ña oå hoaëc thaâm nhieãm lan toaû, laøm gan to ra. OÅ ung
thö coù maàu laït hôn nhu moâ gan xung quanh, maät ñoä meàm bôû, maët caét khoâng ñoàng nhaát do xuaát
huyeát vaø hoaïi töû (hình 1).
Hình 1: 1- OÅ ung thö gan nguyeân phaùt chieám heát thuøy phaûi gan; 2- Maët caét khoâng
ñoàng nhaát, coù choã nhuoám maàu saéc toá maät; 3- Noát ung thö veä tinh.
Vi theå:
Quan saùt vôùi VK4, trong moâ gan coù caùc ñaùm teá baøo gan ung thö xaâm nhaäp baét maøu lôït
hôn so vôùi nhu gan bình thöôøng. Vuøng teá baøo gan bình thöôøng saùt ngoaøi rìa caùc ñaùm ung thö bò
eùp deït (hình 2).
Vôùi VK10 vaø 40, ñaây laø moät tröôøng hôïp carcinoâm teá baøo gan bieät hoùa toát neân caùc teá baøo
ung thö töông ñoái ít dò daïng, coøn giöõ ñöôïc nhieàu ñaëc ñieåm cuûa teá baøo gan. Teá baøo ung thö hình
ña dieän, baøo töông nhieàu maøu hoàng nhaït, nhaân troøn naèm giöõa teá baøo. Caùc teá baøo ung thö hôïp
thaønh caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo coù mao maïch caëp 2 beân ( baét chöôùc beø Remak bình
thöôøng trong tieåu thuøy gan, chæ goàm 1 lôùp teá baøo naèm giöõa 2 mao maïch daïng xoang) hoaëc tuùi
tuyeán (xeáp voøng troøn coù loøng oáng ôû giöõa), loøng tuyeán coù theå chöùa saéc toá maät maøu naâu (hình 3 vaø
4).
1. Teá baøo gan ung thö xeáp thaønh beø hoaëc caáu truùc tuyeán
2. Maät
3. Caùc beø gan bình thöôøng

74
Hình 2: 1- Caùc oå teá baøo gan ung thö; 2- Nhu moâ gan bình thöôøng; 3- Vuøng teá baøo
gan bò eùp deït.
Hình 3: 1- Caùc teá baøo gan ung thö saép xeáp thaønh caáu truùc daïng tuyeán vôùi saéc toá maät
trong loøng tuyeán; 2- Phaân baøo; 3- Vuøng nhu moâ gan bình thöôøng; 4- Vuøng teá
baøo bò eùp deït.

75
Hình 4: 1- Caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo u ; 2- Caùc mao maïch; 3- Hoaïi töû u.

76
CARCINOÂM TUYEÁN DAÏ DAØY DAÏNG MAËT NHAÃN
Carcinoâm tuyeán laø loaïi ung thö daï daøy thöôøng gaëp nhaát, thöôøng ñöôïc phaùt hieän treã khi
ung thö ñaõ ñi vaøo giai ñoaïn xaâm nhaäp, do khôûi ñaàu chæ coù caùc trieäu chöùng mô hoà nhö khoù tieâu
ñaày buïng. Beänh nhaân thöôøng treân 50 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Vò trí thöôøng gaëp nhaát cuûa
ung thö laø ôû bôø cong nhoû vuøng hang - moân vò. Döïa theo hình thaùi moâ hoïc, phaân bieät 2 loaïi
carcinoâm daï daøy: kieåu ruoät vaø kieåu lan toûa; carcinoâm tuyeán daï daøy daïng maët nhaãn thuoäc loaïi thöù
2, teá baøo ung thö hình nhaãn khoâng taïo thaønh tuyeán, xaâm nhaäp vaøo taát caû caùc lôùp cuûa thaønh daï
daøy.
Ñaïi theå: Thaønh daï daøy bò ung thö xaâm nhaäp trôû neân daày cöùng, caùc neáp gaáp nieâm maïc bò
xoùa; daï daøy troâng gioáng nhö moät caùi chai baèng da (hình 1).
Hình 1: 1- Thaønh daï daøy daày cöùng; 2- Caùc neáp gaáp nieâm maïc bò xoùa.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, nieâm maïc vuøng hang - moân vò goàm caùc tuyeán moân vò tieát
nhaày; giöõa caùc oáng tuyeán laø moâ ñeäm nieâm maïc trong ñoù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm
nhaäp (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, tuyeán moân vò ñöôïc loùt bôûi 1 lôùp bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. Moâ ñeäm
nieâm maïc naèm giöõa caùc oáng tuyeán laø 1 moâ lieân keát thöa giaøu maïch maùu vaø thaám nhaäp nhieàu
limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ ñeäm naøy, coù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp,
naèm rieâng leû hoaëc keát thaønh nhöõng ñaùm nhoû. Teá baøo ung thö hình troøn hay baàu duïc, baøo töông
coù 1 khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày baét maàu xanh tím, ñaåy eùp nhaân ra ngoaïi vi (hình 3).
Caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp caùc lôùp thaønh daï daøy.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa daï daøy

77
Di chuyeån tieâu baûn qua lôùp döôùi nieâm maïc, lôùp cô vaø thanh maïc; cuõng coù söï hieän dieän
cuûa caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn; chöùng toû ung thö ñaõ xaâm nhaäp qua taát caû caùc lôùp cuûa
thaønh daï daøy (hình 4 vaø 5).
Hình 2: 1- Caùc tuyeán moân vò; 2- Moâ ñeäm nieâm maïc; 3- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn.
Hình 3: 1- Tuyeán moân vò; 2- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp; 3- Moâ ñeäm
nieâm maïc; 4- Maïch maùu.

78
Hình 4: 1- Lôùp nieâm maïc; 2- Lôùp döôùi nieâm maïc; 3- Lôùp cô nieâm; 4- Caùc ñaùm teá baøo
ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp.
Hình 5: 1- Lôùp cô; 2- Lôùp thanh maïc; 3- Caùc ñaùm teá baøo ung thö daïng maët nhaãn
xaâm nhaäp.

79
CARCINOÂM TUYEÁN DAÏNG MAËT NHAÃN DI CAÊN HAÏCH
Carcinoâm tuyeán loaïi teá baøo daïng maët nhaãn cuûa oáng tieâu hoùa, thöôøng gaëp nhaát laø töø daï
daøy, coù theå xaâm nhaäp vaøo maïch baïch huyeát vaø di caên ñeán caùc haïch vuøng.
Ñaïi theå: Haïch di caên coù ñöôøng kính töø 0,5 cm ñeán 2 hoaëc 3 cm; maät ñoä cöùng chaéc hoaëc
meàm bôû; maët caét traéng söôïng (hình 1).
Hình 1: 1- Daï daøy; 2- Khoái haïch di caên cöùng söôïng naèm doïc theo bôø cong nhoû.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4, caáu truùc haïch coøn ñöôïc baûo toàn khaù nguyeân veïn: bao quanh
haïch laø voû bao sôïi; nhu moâ haïch goàm coù vuøng voû vôùi caùc nang limphoâ, vuøng caän voû vaø caùc
xoang baïch huyeát (xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy). Trong caùc xoang baïch huyeát,
coù caùc teá baøo tuyeán ung thö di caên xaâm nhaäp, khaùc bieät vôùi caùc moâ baøo bình thöôøng cuûa xoang
(hình 1).
Quan saùt caùc xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc teá baøo ung
thö tuyeán xaâm nhaäp coøn naèm trong caùc xoang, chöa phaù vôõ nhu moâ haïch. Teá baøo ung thö coù
khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày trong baøo töông, ñaåy leäch nhaân sang moät beân, taïo hình aûnh teá
baøo gioáng nhö chieác nhaãn (hình 3 vaø 4)
1. Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang
quanh nang.
2. Nhu moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi.

80
Hình 2: 1- Voû bao sôïi; 2- Nang limphoâ thöù caáp. 3- Caùc teá baøo tuyeán ung thö di caên
xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang.
Hình 3: 1- Vaùch sôïi ngaên vaøo trong nhu moâ haïch; 2- Nang limphoâ thöù caáp; 3- Caùc
teá baøo ung thö tuyeán daïng maët nhaãn xaâm nhaäp trong xoang quanh nang.

81
Hình 4: 1- Caùc teá baøo tuyeán ung thö daïng maët nhaãn coù khoâng baøo lôùn chöùa chaát
nhaày trong baøo töông, ñaåy leäch nhaân sang moät beân.

82
CARCINOÂM TEÁ BAØO GAI ÔÛ PHOÅI
Laø moät trong hai loaïi moâ hoïc thöôøng gaëp nhaát cuûa carcinoâm pheá quaûn - loaïi ung thö
ñöùng haøng ñaàu ôû ñaøn oâng Vieät nam. Beänh thöôøng xaûy ra sau 40 tuoåi, coù lieân quan maät thieát vôùi
taät nghieän huùt thuoác laù.
Ñaïi theå: U coù vò trí trung taâm, thöôøng xuaát phaùt töø caùc pheá quaûn lôùn gaàn roán phoåi, taïo
thaønh moät khoái suøi laáp bít loøng pheá quaûn vaø xaâm nhaäp vaøo nhu moâ phoåi xung quanh. U coù maät
ñoä cöùng chaéc hoaëc meàm bôû; maët caét traéng xaùm khoâng ñoàng nhaát, coù nhöõng vuøng xuaát huyeát,
hoaïi töû vaø thoaùi hoùa boïc (hình 1).
Hình 1: 1- U xuaát phaùt töø pheá quaûn lôùn, xaâm nhaäp vaøo nhu moâ phoåi xung quanh
ñeán taän maøng phoåi; 2- Haïch roán phoåi bò di caên.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, laùt caét maãu moâ coù hai vuøng khaùc bieät nhau: moâ u goàm nhöõng
ñaùm ñaëc teá baøo ung thö xaâm nhaäp trong moâ ñeäm sôïi; nhu phoåi keá caän bò xô hoùa vaø thaám nhaäp
teá baøo vieâm, coøn thaáy ñöôïc caùc khe troáng laø caùc loøng pheá nang (hình 2).
Vôùi VK10 vaø 40, ñaây laø moät tröôøng hôïp carcinoâm teá baøo gai bieät hoùa vöøa, vì vaäy caùc teá
baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc, haïch nhaân lôùn, baøo töông aùi toan; lieân keát vôùi nhau baèng
caàu lieân baøo nhöng khoâng taïo ñöôïc caàu söøng. Tæ leä phaân baøo taêng vaø coù nhöõng hình aûnh phaân
baøo baát thöôøng. Caùc teá baøo ung thö xeáp thaønh ñaùm, xaâm nhaäp trong moâ ñeäm; ÔÛ moät soá ñaùm coù
hieän töôïng hoaïi töû trung taâm do teá baøo bò cheát vì thieáu dinh döôõng (hình 3 vaø 4).
ÔÛ VK 10, vuøng moâ phoåi caïnh u bò cheøn eùp, vieâm, xuaát huyeát, vaùch pheá nang xô hoùa daày
leân, thaám nhaäp teá baøo vieâm, loøng pheá nang bò thu heïp laïi thaønh caùc khe moûng.(hình 5)
1. Ñaùm teá baøo gai ung thö bieät hoùa vöøa xaâm nhaäp nhu moâ phoåi.
2. Hieän töôïng hoaïi töû trung taâm.
3. Nhu moâ phoåi quanh u bò vieâm, xuaát huyeát, xô hoùa.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa phoåi.

83
Hình 2: 1- Ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp nhu moâ phoåi; 2- Hoaïi töû trung taâm;
3- Nhu moâ phoåi keá caän bò cheøn eùp, xô hoùa, thaám nhaäp teá baøo vieâm.
Hình 3: 1- Teá baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc; 2- Hoaïi töû trung taâm;
3- Caàu lieân baøo.

84
Hình 4: 1- Teá baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc; 2- Phaân baøo baát thöôøng.
Hình 5: 1 Vaùch pheá nang xô hoùa daày leân; 2- Loøng pheá nang thu heïp; 3- Xuaát huyeát.

85
CARCINOÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN PHEÁ NANG
Laø loaïi carcinoâm pheá quaûn thöôøng gaëp ôû phuï nöõ vaø ngöôøi khoâng huùt thuoác laù. U xuaát
phaùt töø teá baøo Clara hoaëc pheá baøo II cuûa tieåu pheá quaûn taän hoaëc pheá nang, do ñoù vò trí khôûi ñaàu
thöôøng ôû ngoaïi vi phoåi; tieán trieån lan roäng doïc theo vaùch pheá nang vaøo toaøn boä nhu moâ phoåi.
Ñaïi theå: Toån thöông coù daïng nhieàu cuïc maøu xaùm traéng raûi raùc khaép trong nhu moâ phoåi,
caáu truùc caây pheá quaûn töông ñoái coøn nguyeân veïn (hình 1).
Hình 1: 1- U coù daïng nhieàu cuïc maøu xaùm traéng naèm raûi raùc khaép nhu moâ phoåi;
2- Caây pheá quaûn töông ñoái coøn nguyeân veïn
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, maãu moâ coù hai vuøng khaùc bieät; moâ u laø nhöõng pheá nang coù
vaùch loùt bôûi teá baøo ung thö, so saùnh vôùi vuøng moâ phoåi bình thöôøng vôùi caùc pheá nang coù vaùch
moûng loùt bôûi caùc pheá baøo (hình 2).
Vôùi VK10 vaø VK 40, taïi ranh giôùi giöõa moâ laønh vaø moâ u, pheá nang coù teá baøo ung thö loùt
vaùch naèm lieân tuïc vôùi pheá nang bình thöôøng, hình aûnh naøy cho thaáy ñaây laø loaïi ung thö tieán trieån
lan traøn doïc theo vaùch pheá nang vaøo toaøn boä nhu moâ phoåi. (Hình 3)
Quan saùt vuøng moâ u ôû VK10 vaø 40, pheá nang loùt bôûi caùc teá baøo ung thö hình truï hoaëc
hình vuoâng, nhaân dò daïng taêng saéc vaø coù haïch nhaân lôùn. Teá baøo ung thö coù nôi taêng sinh maïnh
taïo thaønh nhuù thoø vaøo loøng pheá nang (nhuù khoâng coù truïc lieân keát maïch maùu). Teá baøo ung thö coù
theå rôùt vaøo loøng pheá nang, caàn phaân bieät vôùi caùc ñaïi thöïc baøo pheá nang öù ñoïng buïi than trong
baøo töông (coøn goïi laø teá baøo buïi). Moät soá teá baøo ung thö cheá tieát chaát nhaày, coù khoâng baøo chöùa
chaát nhaày ôû cöïc ñænh, ñaåy nhaân leäch saùt ñaùy, cho hình aûnh gioáng teá baøo ñaøi (hình 4, 5).
1. Teá baøo ung thö hình vuoâng hoaëc truï, nhaân taêng saéc, dò daïng; moät soá
teá baøo coù khoâng baøo tieát nhaày ôû cöïc ñænh.
2. Teá baøo ung thö: loùt vaùch pheá nang, taïo nhuù.
3. Moät soá ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang.

86
Hình 2: 1- Caùc teá baøo ung thö loùt vaùch pheá nang; 2- Vaùch pheá nang bình thöôøng.
Hình 3: 1- Caùc teá baøo ung thö loùt vaùch pheá nang; 2- Vaùch pheá nang bình thöôøng;
3- Ñaïi thöïc baøo pheá nang.

87
Hình 4: 1- Teá baøo ung thö taêng sinh taïo nhuù; 2- Ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng
pheá nang; 3- Teá baøo ung thö cheá tieát chaát nhaày; 4. Ñaïi thöïc baøo pheá nang.
Hình 5: 1- Ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang; 2- Ñaïi thöïc baøo pheá nang
öù ñoïng buïi than (teá baøo buïi).

88
CARCINOÂM TUYEÁN GIAÙP DAÏNG NHUÙ
Laø loaïi ung thö thöôøng gaëp nhaát cuûa tuyeán giaùp, tuoåi maéc beänh trung bình laø 40 tuoåi, giôùi
nöõ maéc beänh nhieàu hôn giôùi nam gaáp 2-3 laàn. U tieán trieån chaäm nhöng coù theå cho di caên haïch
raát sôùm, hieám khi di caên theo ñöôøng maùu.
Ñaïi theå: U coù kích thöôùc trung bình 2-3cm, u ñaëc khoâng voû bao, maät ñoä chaéc, maët caét
traéng xaùm khoâng ñoàng nhaát , coù theå coù nhöõng vuøng hoaù calci vaø thoaùi hoaù boïc (hình 1).
Hình 1: 1- U khoâng coù voû bao, xaâm mhaäp vaøo moâ giaùp xung quanh; 2- Maët caét traéng
xaùm khoâng ñoàng nhaát, coù choã thoaùi hoùa boïc
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u caáu taïo bôûi caùc caáu truùc nhuù phaân nhaùnh, coù truïc lieân keát
maïch maùu, ñöôïc phuû lôùp 1 teá baøo bieåu moâ vuoâng hoaëc truï thaáp. Beân caïnh caáu truùc nhuù, teá baøo
u coù theå xeáp thaønh nang tuyeán coù chöùa chaát keo. Trong moâ ñeäm u vaø treân caùc truïc lieân keát
maïch maùu, ta coù theå tìm thaáy caùc theå psammoma baét maøu tím ñaäm (psammoma laø moät caáu truùc
hình troøn goàm nhieàu lôùp ñoàng taâm do tình traïng laéng ñoïng canxi hoùa nghòch döôõng) (Hình 2 vaø
3).
Vôùi VK 10 vaø VK40, ta thaáy caùc teá baøo u coù nhaân saùng, troøn hoaëc baàu duïc, coù nôi taêng
sinh choàng chaát leân nhau taïo hình aûnh gioáng nhö roå tröùng. (hình 4)
1. Teá baøo ung thö coù nhaân saùng, baàu duïc, choàng chaát leân nhau.
2. Taêng saûn taïo nhuù phaân nhaùnh, coù truïc lieân keát maïch maùu.
3. Theå psammoma trong moâ ñeäm.

89
Hình 2: 1- Teá baøo ung thö taêng saûn taïo nhuù; 2- Theå psammoma.
Hình 3: 1- Truïc lieân keát maïch maùu; 2- Theå psammoma.

90
Hình 4: 1- Truïc lieân keát maïch maùu; 2- Nhaân teá bao u hình baàu duïc, saùng, choàng
chaát leân nhau (gioáng roå tröùng).

91
CARCINOÂM TEÁ BAØO SAÙNG CUÛA THAÄN
Laø loaïi ung thö thaän thöôøng gaëp nhaát ôû ngöôøi lôùn vôùi xuaát ñoä taêng daàn theo tuoåi, tuoåi
trung bình laø 60 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. U xuaát phaùt töø vuøng voû thaän, xaâm nhaäp vaøo
tuûy thaän vaø ra ngoaøi voû bao thaän, cho di caên haïch vuøng vaø di caên xa theo ñöôøng maùu. Tieân
löôïng beänh phuï thuoäc chuû yeáu vaøo möùc ñoä lan traøn cuûa ung thö; toát nhaát khi khoái u coøn giôùi haïn
trong voû bao thaän.
Ñaïi theå: U daïng khoái troøn, ñöôøng kính 3-15 cm, maët caét khoâng ñoàng nhaát, maøu vaøng
(do teá baøo u chöùa nhieàu lipid), coù nhöõng vuøng xuaát huyeát, hoaïi töû, hoùa boïc (hình 1).
Hình 1: 1- Maët caét u maàu vaøng; 2- Vuøng hoùa boïc; 3- Tuûy thaän; 4- Voû thaän.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, ta thaáy maãu moâ goàm coù hai vuøng khaùc bieät: vuøng u caáu taïo
bôûi caùc teá baøo coù baøo töông saùng vaø vuøng nhu moâ thaän quanh u coù caùc caàu thaän vaø oáng thaän
(Hình 2).
Vôùi VK10 vaø VK 40, vuøng u taïo bôûi caùc teá baøo hình troøn hoaëc ña dieän; baøo töông nhieàu
vaø saùng; nhaân taêng saéc, meùo moù, naèm giöõa teá baøo (baøo töông saùng laø do chöùa nhieàu lipid vaø
glycogen ñaõ bò tan maát trong quaù trình xöû lyù maãu moâ). Teá baøo u xeáp thaønh caáu truùc daïng beø ñaëc
hoaëc oáng tuyeán. U coù phaân boá maïch maùu phong phuù (hình 3).
1. Teá baøo ung thö hình troøn hoaëc hình ña dieän, nhaân chính giöõa, baøo
töông nhieàu vaø saùng, xeáp thaønh beø hoaëc oáng.
2. Nhu moâ thaän bình thöôøng: caàu thaän vaø oáng thaän.
Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa thaän.

92
Vuøng nhu moâ thaän keá caän u coù caùc caàu thaän xô hoùa, oáng thaän teo nhoû, moâ ñeäm thaám
nhaäp nhieàu teá baøo vieâm maõn tính (hình 4).
Hình 2: 1- Ranh giôùi giöõa u vaø nhu moâ thaän xung quanh.
Hình 3: 1- Teá baøo u coù baøo töông saùng; 2- Maïch maùu.

93
Hình 4: Nhu moâ thaän quanh u: 1- Caàu thaän; 2- OÁng thaän; 3- Moâ ñeäm thaám nhaäp teá
baøo vieâm maõn tính.

94
SARCOÂM SÔÏI
Xaûy ra chuû yeáu ôû ngöôøi lôùn töø 30-60 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. U lôùn chaäm, naèm
saâu, daïng cuïc, giôùi haïn roõ, kích thöôùc töø 3-8 cm, maät ñoä chaéc; vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ôû chi
döôùi.
Ñaïi theå: U coù giôùi haïn roõ nhöng khoâng voû bao, maät ñoä chaéc, maët caét coù maàu traéng gioáng
moâ sôïi vaø coù theå coù nhöõng oå xuaát huyeát vaø hoaïi töû (hình 1).
Hình 1: Sarcoâm sôïi coù giôùi haïn roõ, maët caét maàu traéng vaø coù nhöõng oå xuaát huyeát.
Vi theå:
Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u coù maät ñoä teá baøo raát cao vaø ñöôïc phaân boá nhieàu maïch
maùu. Caùc teá baøo u töông ñoái ñoàng daïng, hình thoi gioáng nguyeân baøo sôïi; xeáp thaønh caùc boù ñan
cheùo nhau gioáng hình xöông caù (hình 2).
Vôùi VK 10 vaø VK 40, teá baøo u coù nhaân hình baàu duïc vôùi 2 ñaàu nhoïn, taêng saéc, chaát
nhieãm saéc thoâ; ranh giôùi giöõa caùc teá baøo khoâng roõ reät; tæ leä phaân baøo cao (1-2 phaân baøo / vi
tröôøng VK 40) (hình 2).
Giöõa caùc boù teá baøo u ñan cheùo nhau, coù moät ít sôïi collagen nhöng töông ñoái khoù nhaän
dieän (hình 3).
1. Caùc teá baøo u hình thoi, taïo thaønh caùc boù ñan cheùo nhau (hình xöông caù)
2. Caùc hình aûnh phaân baøo.

95
Hình 2: Teá baøo u xeáp thaønh caùc boù ñan cheùo nhau hình xöông caù (muõi teân).
Hình 3: 1- Teá baøo u hình thoi, nhaân baàu duïc nhoïn 2 ñaàu; 2- Phaân baøo; 3- Maïch maùu;
4- Sôïi collagen

Bài giảng atlas thực tập gpb

Bài giảng atlas thực tập gpb

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Bài giảng atlas thực tập gpb

Similar to Bài giảng atlas thực tập gpb (20)

More from Martin Dr

More from Martin Dr (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Bài giảng atlas thực tập gpb