Tài liệu cung cấp từ Kênh Y Tế

1. 1
VIEÂM
Ths.BS. Quaùch Thanh Laâm
BM. Mieãn Dòch - Sinh Lyù Beänh
Khoa Y, ÑH Y Döôïc TP HCM

2. 2
MUÏC TIEÂU
1. Trình baøy ñöôïc vai troø cuûa heä thoáng boå theå, heä thoáng
ñoâng maùu vaø heä thoáng kinin trong vieâm
2. Trình baøy ñöôïc cô cheá cuûa roái loaïn vaän maïch vaø cô cheá
söï hình thaønh dòch vieâm
3. Trình baøy ñöôïc hieän töôïng baïch caàu xuyeân maïch vaø söï
thöïc baøo
4. Veõ ñöôïc sô ñoà söï toång hôïp caùc chaát gaây hoùa öùng ñoäng
5. Giaûi thích ñöôïc toån thöông toå chöùc trong vieâm
6. Neâu moái quan heä giöõa oå vieâm vaø toaøn thaân vaø trình baøy
ñöôïc yù nghóa sinh hoïc cuûa phaûn öùng vieâm.

3. 3
 vi khuaån,
 vaät lyù, hoaù hoïc,
 cô hoïc, sinh hoïc
Hoaïi töû toå chöùc
Toån thöông teá baøo
Vieâm
• Vieâm laø moät phaûn öùng phöùc taïp / toån thöông teá baøo
• Bieåu hieän : söng, ñoû, noùng, ñau,
• roái loaïn chöùc naêng

4. 4
QUAN NIEÄM
Laâm saøng
Vieâm laø moät phaûn öùng coù
haïi vì:
Vieâm gaây soát, ñau...
Sinh lyù beänh hoïc
Vieâm laø moät phaûn öùng coù
lôïi nhaèm loaïi tröø yeáu toá gaây
beänh, söûa chöõa toån thöông.
Coù haïi khi vieâm trôû thaønh
quaù möùc
Cuïc boä-toaøn thaân
Virchow: vieâm laø phaûn öùng
taïi choã
Ngaøy nay: Vieâm laø phaûn
öùng toaøn thaân coù bieåu hieän
taïi choã
Vieâm thuoäc MDKÑH lieân quan
chaët cheõ vôùi MDÑH

5. 5
Quaù trình vieâm
(Inflammatory process)

6. 6
Teá baøo vaø heä thoáng protein huyeát tuông
Teá baøo
Protein huyeát töông
Boå theå
Ñoâng maùu
Kinin huyeát töông
Globulin mieãn dòch

7. 7
Teá baøo Mast
Teá baøo mast giöõ vai troø khôûi phaùt phaûn öùng vieâm
Haït (histamine, serotonine, ...)
Histamin: hoùa chaát trung gian töï nhieân trong vieâm
Daõn tieåu ÑM, daõn tieåu TM --> maùu ñeán moâ 
Taêng tính thaám
NCF (Neutrophilic Chemotactic Factor): thu huùt BCTT: thöïc baøo
ECF (Eosinophilic Chemotactic Factor): thu huùt BCAT: ñieàu hoøa
(histaminase, arylsulphatase B)
Toång hôïp PG, LT: taêng tính thaám, thu huùt BC

8. 8
Vieâm Caáp
Teá baøo mast
Maøng teá baøo Haït
Toån thöông vaät lyù Toån thöông hoùa hoïc IgE -khaùng nguyeân
Phoùng haït Toång hôïp
Histamin NCF ECF
Leukotriens Prostaglandins
ÑauXuaát tieát Thöïc baøo Thöïc baøo Xuaát tieát Xuaát tieát

9. 9
Men Phospholipase A2
Maøng teá baøo
Arachidonic acid
Hoùa höôùng ñoäng
Thöïc baøo
Thuï theå
Ñöôøng chuyeån hoùa
Lipooxygenase
Ñöôøng chuyeån hoùa
Cyclooxygenase
LTB4:
Baùm dính & hoùa höôùng ñoäng
BC phoùng thích men
Superoxydes (H2O2, O2
-, OH-)
LTC4, LTD4, LTE4:  Tính thaám
PGE1, PGE2
Taêng tính thaám
Thromboxane
Co maïch,ngöng taäp TC
NSAIDs
HEÄ THOÁNG ECOSANOID
Coticoids

10. 10
Protein huyeát töông
Heä thoáng boå theå
Chieám 10% protein huyeát töông
Ñöôøng coå ñieån, ñöôøng taét, ñöôøng lectin
Dieät khuaån (phöùc hôïp taán coâng maøng)
Gia taêng phaûn öùng vieâm:
Phaûn veä toá (C3a, C5a) --> TB Mast phoùng haït
Baát hoaït bôûi carboxy-peptidase B / HT
Yeáu toá hoùa höôùng ñoäng (C5a, C567) --> thu huùt BC
Opsonin hoùa (C3b)

11. 11

12. 12
• Heä thoáng ñoâng maùu
• Hoaït hoùa : collagen, protease, kallicrein, plasmin,
endotoxin.
• Fibrin thoaùt maïch, baét giöõ dòch vieâm, VK, vaät theå laï:
Ngaên phaùt taùn
Giöõ VK, vaät theå laï / nôi thöïc baøo maïnh
Taïo khung cho söï söûa chöõa
• Fibrinopeptid B: thu huùt BCTT,  tính thaám (phoái hôïp vôùi
Bradykinin)

13. 13
• Heä thoáng kinin
• Hoaït hoùa: prekallicrein activator (yeáu toá XII:
Hageman)
• Bradykinin (9a.a)
Daõn maïch
Gaây ñau (phoái hôïp vôùi PG)
Co cô trôn
Taêng tính thaám (phoái hôïp vôùi PGE)
Taêng hoùa höôùng ñoäng
• Baát hoaït bôûi kininase / HT vaø moâ

14. 14
• Chaát trung gian gaây vieâm
(Inflammatory mediators)
•- Daõn maïch
•- Co cô trôn
•- Taêng tính thaám thaønh maïch
•- Taêng hoùa höôùng ñoäng

15. 15
Vieâm raát quan troïng ñeå baûo veä vaø coù nhieàu caùch khôûi phaùt
Caùc hoaït chaát sinh hoïc coù theå gaây toån thöông cho tuùc chuû
Cô cheá baát hoaït vaø ñieàu hoøa
Huûy hoaïi bôûi caùc
enzyme / HT
Caùc chaát öùc cheá Taùc ñoäng qua laïi
giöõa caùc heä thoáng

16. 16
Bieán ñoåi chuû yeáu trong phaûn öùng vieâm caáp
Roái loaïn tuaàn hoaøn
Roái loaïn chuyeån hoùa
Toån thöông toå chöùc
Taêng sinh teá baøo

17. 17
Roái loaïn tuaàn hoaøn taïi oå vieâm
 Roái loaïn vaän maïch
 Hình thaønh dòch vieâm
 Baïch caàu xuyeân maïch
 Thöïc baøo

18. 18
• (1) Daõn maïch
• (2) Huyeát töông vaø
protein thoaùt maïch
• (3) BC di chuyeån
ñeán nôi coù toån
thöông

19. 19
Co maïch
Sung huyeát ñoäng maïch
Sung huyeát tónh maïch
ÖÙ treä tuaàn hoaøn
Thaàn kinh
Histamine
C3a, C5a
Bradykinin
LT, PG
Ñoä nhôùt
Ma saùt
Cheøn eùp
Hình thaønh dòch vieâm
Roái loaïn chuyeån hoùa
Tình traïng nhieãm toan
Roái loaïn vaän maïch

20. 20
Hình thaønh dòch vieâm
• Cô cheá
Taêng aùp löïc thuûy tónh
Taêng tính thaám thaønh maïch
• Caùc chaát gaây daõn maïch
Histamine
Bradykinin
PG, LT (PGE1, PGE2, LTC4, LTE4)
C3a, C5a
• Taïo khoaûng hôû giöõa caùc teá baøo noäi moâ
•  Thoaùt protein (KT), fibrinogen, baïch caàu.
• Dòch tieát (Rivalta+ve, Protein>2,5-3g/dl)

21. 21

22. 22
Baïch caàu xuyeân maïch
• BC baùm vaøo thaønh maïch vaø thoaùt ra khoûi loøng maïch
• - Hieän töôïng hoùa höôùng ñoäng (chemotaxis)
• - Chaát gaây hoùa höôùng ñoäng (chemotactic factors):
• N- formil- oligopeptid
• C3a, C5a, C567
• Kallicrein, plasminogen activator
• Fibrinopeptid
• PG, LT
• NCF, ECF töø TB mast

23. 23
• Hieän töôïng hoùa höôùng ñoäng

24. 24
BC baùm vaøo thaønh maïch
- Thuï theå hoùa höôùng ñoäng (chemotactic receptor)/teá baøo
noäi moâ maïch maùu
- Phaân töû baùm dính (selectins, integrins) döôùi taùc ñoäng
cuûa cytokin (IL1, IL8, TNF)
Vaän ñoäng cuûa BC nhôø söï co thaét sôïi actin  giaû tuùc
(pseudopodia)

25. 25

26. 26
Teá baøo thöïc baøo
BC trung tính BC ñôn nhaân
Ñaïi thöïc baøo
Sinh saûn
Lieân keát
Tieát GM-CSF (Granulocyte Monocyte-
Colony Stimulating Factor)
Kích thích taùi sinh tb
BC aùi toan
EBP (Eosinophilic
Basic Protein)
Ñieàu hoøa
Moâi tröôøng thöïc baøo
pH trung tính
37-390C
Opsonin hoùa

27. 27
Lysozyme
Hydrolase
Elastase
Collagenase
Cobalamin binding protein
Apolactoferrin
H2O2, O2-, OH-
Tieâu dieät
Cheát
Toàn taïi

28. 28
• Vieâm thuoäc MDKÑH lieân quan chaët cheõ vôùi MDÑH

29. 29
Roái loaïn chuyeån hoùa glucid
Chuyeån hoùa kî khí
ÖÙ ñoïng acid lactic  pH giaûm
• Roái loaïn chuyeån hoùa lipid
Roái loaïn chuyeån hoùa glucid daãn ñeán RLCH lipid
ÖÙ ñoïng acid beùo vaø theå ceton
• Roái loaïn chuyeån hoùa protid
ÖÙ ñoïng acid amine, polypeptid
Roái loaïn chuyeån hoùa

30. 30
Toån thöông toå chöùc
• Nguyeân phaùt
• Thöù phaùt: RLCH, enzyme/BC
• Moâ ñöôïc baûo veä bôûi enzyme antiprotease (1
macroglobulin vaø 1 antitrypsin)
• Döôùi taùc ñoäng cuûa myeloperoxydase
• Cl- + H202  HOCl (Hypochlorous acid)
• dieät khuaån
• huûy hoaïi antiprotease
• toån thöông moâ, hoaït hoùa collagenase, elastase.

31. 31
Taêng sinh teá baøo
• Tuøy töøng giai ñoaïn cuûa quaù trình vieâm:
– Baïch caàu
– Tb noäi moâ, Tb heä lieân voõng
– Sôïi baøo, sôïi collagene, sôïi fibrine / moâ haït
– Toå chöùc xô

32. 32
• Bieåu hieän taïi choå
Toan (pH töø 6,5-5,5)
Söng, ñoû, noùng, ñau, roái loaïn chöùc naêng
• Toaøn thaân
Soát
 baïch caàu
 protein / huyeát töông: fibrinogene, CRP,
haptoglobin, 1 antitrypsin, ceruloplasmin
 protein / ht  hoàng caàu keát cuoän   VS
Bieåu hieän cuûa vieâm

33. 33
Taùc ñoäng qua laïi giöõa toaøn thaân vaø phaûn öùng vieâm
AÛnh höôûng toaøn thaân
• Thaàn kinh
• Noäi tieát (vai troø cuûa glucocorticoid)
• Heä thoáng teá baøo ñôn nhaân thöïc baøo  neáu keùm seõ gaây
Nhieãm truøng taùi ñi taùi laïi
Nhieãm truøng lan traøn treân toaøn cô theå

34. 34
Khi phaûn öùng vieâm quaù möùc
Vieâm gaây hoaïi töû toå chöùc: hang lao
Dòch vieâm gaây cheøn eùp: traøn dòch maøng phoåi, maøng tim
BC gaây toån thöông moâ laønh: vieâm khôùp, vieâm caàu thaän
Khi söûa chöõa toån thöông
Co ruùt: phoûng
Bieán daïng: valve tim
Thöïc baøo:
Gout: BC phoùng thích enzyme gaây vieâm caáp
Nhieãm buïi silic: BC phoùng thích enzyme gaây xô phoåi
• AÛnh höôûng cuûa phaûn öùng vieâm

35. 35
Vieâm laø phaûn öùng coù lôïi
Khi phaûn öùng quaù möùc coù theå gaây nhieàu roái loïan
Phaûi theo doõi
Naâng theå traïng
Giuùp loaïi tröø vi khuaån, loaïi boû dò vaät
Can thieäp kòp thôøi khi caàn thieát
• YÙ nghóa sinh hoïc