HÔ HẤP

1. UNG THÖ PHOÅI
BS Leâ Thöôïng Vuõ
1. DÒCH TEÃ HOÏC
Ung thö phoåi laø nguyeân nhaân töû vong ung thö thöôøng nhaát ôû Myõ vaø treân theá giôùi. Hoäi Ung
thö Hoa kyø öôùc löôïng naêm 2001 coù 157 400 ca cheát do ung thö phoåi, nhieàu hôn caû ba ung thö
ñöùng haøng thöù hai, ba vaø tö laø ñaïi tröïc traøng, vuù vaø tieàn lieät tuyeán coäng laïi (130 000). Tính
chung treân toaøn theá giôùi coù 600 000 tröôøng hôïp töû vong do ung thö phoåi vaøo 1995 vaø con soá
naøy ñöôïc cho laø seõ coøn gia taêng ôû ñaàu theá kyû 21.
Maëc duø ung thö phoåi ñaõ töø laâu laø nguyeân nhaân töû vong thöôøng nhaát ôû nam, beänh naøy chæ vöôït
qua ung thö vuù nhö laø nguyeân nhaân töû vong do ung thö thöôøng nhaát chæ môùi gaàn ñaây. Tuy
nhieân hieän taïi ung thö phoåi ñaõ vöôït xa ung thö vuù, vôùi öôùc tính treân 50% töû vong do ung thö
laø ung thö phoåi hôn nhieàu so ung thö vuù (67300 so vôùi vuù 40200).
Töû suaát ung thö phoåi hieäu chænh theo tuoåi coù suy giaûm 3,6% keå töø 1990 ñeán 1996. Maëc daàu
vaäy, do daân soá giaø ñi keøm vôùi söï gia taêng daân soá, con soá tuyeät ñoái ung thö phoåi cuõng nhö laø
töû vong do ung thö phoåi ñaõ vaø ñang taêng haøng naêm trong hôn nöûa theá kyû qua.
ÔÛ Vieät nam, chuùng toâi khoâng coù caùc soá lieäu môùi ñaây. Theo caùc thoáng keâ taïi Haø noäi 1998,
ung thö phoåi laø ung thö thöôøng gaëp nhaát ôû nam; ôû nöõ, ung thö naøy ñöùng haøng thöù ba sau vuù
vaø bao töû. Taïi TP Hoà Chí Minh, ung thö phoåi ñöùng haøng thöù hai sau ung thö gan ôû nam vaø
haøng thöù tö sau ung thö coå töû cung, vuù, ñaïi tröïc traøng. Töôûng cuõng neân nhaéc laïi vaøo 1998 thì
treân theá giôùi ung thö phoåi laø thöôøng gaëp nhaát ôû nam vaø ñöùng haøng thöù naêm sau vuù, ñaïi tröïc
traøng, coå töû cung, daï daøy ôû nöõ.
2. NGUYEÂN NHAÂN
Coù theå phaân hai nhoùm nguyeân nhaân chính goùp phaàn gaây ung thö phoåi: caùc nguyeân nhaân töø
moâi tröôøng vaø caùc sai leäch veà di truyeàn.
2.1. Moâi tröôøng
 Thuoác laù laø yeáu toá gaây ung thö phoåi haøng ñaàu. Nguy cô maéc ung thö taêng cao theo soá
goùi naêm, thôøi gian huùt thuoác, coù hít khoùi thuoác, giôùi nöõ vaø tyû leä nghòch vôùi tuoåi khôûi
ñaàu huùt thuoác. Huùt thuoác thuï ñoäng cuõng ñöôïc coâng nhaän gaây ung thö phoåi.
 Caùc yeáu toá moâi tröôøng khaùc ñöôïc coâng nhaän chaéc chaén gaây ung thö laø amiaêng
(asbestos), chloromethyl ether, tia xaï, hydrocarbon thôm ña voøng, nickel, arsenic.
Coøn nhieàu yeáu toá moâi tröôøng khaùc coù ít baèng chöùng hôn gaây ung thö phoåi chöa ñöôïc
trình baøy ôû ñaây.
2.2. Caùc sai leäch di truyeàn
 Caùc roái loaïn nhieãm saéc theå, baát thöôøng veà gen (caùc gen sinh ung, gen öùc cheá böôùu,
caùc gen thuùc ñaåy cheát teá baøo ñöôïc laäp trình, gen ngaên caûn cheát teá baøo ñöôïc laäp trình)
ngaøy caøng ñöôïc nghieân cöùu nhieàu vaø vai troø sinh ung ñaõ ñöôïc chöùng minh. Tuy
nhieân, öùng duïng laâm saøng cuûa caùc keát quaû naøy chöa nhieàu. Telomerase vôùi taùc duïng
döøng quaù trình sao cheùp teá baøo böôùc ñaàu ñaõ cho thaáy coù theå öùng duïng trong ñieàu trò.
3. GIAÛI PHAÃU BEÄNH
Hieän nay, baûng phaân loaïi moâ beänh hoïc ung thö phoåi nguyeân phaùt cuûa Toå chöùc y teá theá giôùi
ñöôïc söûa ñoåi naêm 1999 vaãn ñöôïc aùp duïng. Baûng phaân loaïi naøy nhaán maïnh tính khoâng ñoàng

2. nhaát veà beänh hoïc ung thö phoåi, ñöa theâm kyõ thuaät chaån ñoaùn hoaù moâ mieãn dòch vaø nhaän
dieän moät soá theå giaûi phaãu beänh ung thö môùi nhö carcinome neuroendocrine teá baøo lôùn,
carcinoma tuyeán phoâi thai, böôùu nang nhaày. Ngoaøi ra, carcinome teá baøo gai vaø carcinome
tuyeán thöôøng ñöôïc phaân loaïi theâm laø keùm bieät hoaù hay bieät hoaù toát. Haàu heát ung thö phoåi
khoâng teá baøo nhoû laø carcinome keùm bieät hoaù vaø thöôøng cho di caên vi theå. Coù 4 loaïi ung thö
phoåi chính (chieám 95% ung thö phoåi)
3.1. Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû
3.1.1. Carcinome teá baøo gai (vaûy) 20-30%
3.1.2. Carcinome tuyeán 30-40%
3.1.3. Carcinome teá baøo lôùn 10%
3.2. Ung thö phoåi teá baøo nhoû
3.2.1. Carcinome teá baøo nhoû 20%
Baûng 1: Baûng phaân loaïi Ung thö bieåu moâ phoåi aùc tính cuûa Toå chöùc Y teá Theá giôùi 1999
Carcinom teá baøo vaûy (gai) Carcinom tuyeán-vaûy (gai)
Teá baøo nhuù, teá baøo saùng, teá baøo nhoû, teá baøo kieåu teá baøo
ñaùy
Carcinom vôùi caùc thaønh phaàn
sarcom, gioáng sarcom vaø ña daïng
Carcinom teá baøo nhoû Carcinom teá baøo hình thoi
vaø/hoaëc teá baøo khoång loà
Caùc daïng phoái hôïp carcinom teá baøo nhoû Carcinom teá baøo thoi
Carcinom tuyeán Carcinom teá baøo khoång loà
Hình kim Carcinom ña daïng
Nhuù Carcinosarcom
Pheá quaûn pheá nang (hay tieåu pheá quaûn pheá nang) Blastom phoåi
Tieát nhaày U carcinoid
Khoâng tieát nhaày Ñieån hình
Hoãn hôïp tieát nhaày vaø khoâng tieát nhaày Khoâng ñieån hình
Hoãn hôïp Carcinom daïng tuyeán nöôùc boït
Caùc daïng khaùc: carcinom tuyeán phoâi thai, voøng nhaãn, teá baøo saùng Carcinom daïng bieåu moâ
nhaày
Carcinom teá baøo lôùn Carcinom daïng nang tuyeán
Caùc daïng bao goàm carcinom teá baøo lôùn neuroendocrine (cheá tieát
chaát daãn truyeàn thaàn kinh- noäi tieát), carcinom teá baøo lôùn
neuroendocrin hoãn hôïp, carcinom daïng teá baøo ñaùy, carcinom teá baøo
saùng
Carcinom khoâng phaân loaïi ñöôïc
Hình 1: Carcinom neuro-endocrine teá baøo lôùn: nhuoäm hoaù moâ mieãn dòch vôùi chromogranin (+)
Hình 2: Carcinom tuyeán ñieån hình vôùi
caùc teá baøo saép xeáp theo caáu truùc tuyeán

3. Hình 3: (A) Moâ hoïc carcinom tieåu pheá quaûn pheá nang vaø (B)
hình CT scan carcinom TPQ-PN vôùi nhieàu noát
Hình 4 vaø 5: Moâ hoïc carcinom teá baøo vaûy (gai) vôùi söøng hoaù
vaø caàu noái teá baøo
Hình 6: Carcinom teá baøo lôùn Hình 7: Carcinom teá baøo nhoû

4. 4. LAÂM SAØNG
4.1. Hoäi chöùng pheá quaûn
 Ho laø trieäu chöùng gôïi yù nhaát nhöng thöôøng bò boû qua. Thöôøng ho dai daúng hoaëc söï
thay ñoåi tính chaát ho khieán beänh nhaân phaûi ñi khaùm beänh.
 Ñaøm coù theå nhieàu vaø trong trong tröôøng hôïp carcinom tieåu pheá quaûn-pheá nang hay
boäi nhieãm trong tröôøng hôïp nhieãm truøng pheá quaûn ôû haï löu choã heïp do u.
 Ho ra maùu thöôøng löôïng ít (ñaøm dính maùu). Chæ ñònh noäi soi laø baét buoäc, duø laø ho ra
maùu löôïng ít. Hieám coù ho maùu löôïng nhieàu.
 Khoù thôû thöôøng tieán trieån chaäm; khoù thôû coù theå do taéc ngheõn pheá quaûn (khoù kheø neáu
taéc ngheõn pheá quaûn lôùn, co loõm trong tröôøng hôïp ngheõn taéc khí quaûn), hoaëc do traøn
dòch maøng phoåi, hoaëc do vieâm maïch lympho do ung thö, hoaëc do theå tích khoái böôùu
lôùn.
4.2. Hoäi chöùng nhieãm truøng hoâ haáp
 Vieâm phoåi vaø aùp xe thöôøng xaûy ra ôû haï löu choã heïp do u. Noäi soi pheá quaûn vì vaäy
neân ñöôïc chæ ñònh thöôøng quy ôû caùc beänh nhaân nhieãm truøng hoâ haáp coù huùt thuoác laù.
4.3. Trieäu chöùng xaâm laán taïi choã taïi vuøng
4.3.1. Hoäi chöùng trung thaát: hoäi chöùng trung thaát taïo bôûi söï kích thích, cheøn eùp, hoaëc
xaâm laán moät hay nhieàu cô quan trong trung thaát bôûi khoái u hoaëc caùc haïch di caên.
4.3.1.1. Thöông toån tónh maïch: hoäi chöùng tónh maïch chuû treân do cheøp eùp hay xaâm
laán tónh maïch chuû treân theå hieän bôûi
 Tónh maïch coå noãi
 Trieäu chöùng cô naêng do maùu öù ôû ñaàu (choùng maët, uø tai, nhöùc ñaàu)
 Tuaàn hoaøn baøng heä tröôùc ngöïc
 Phuø aùo khoaùc vôùi söï maát caùc hoõm thöôïng ñoøn
 Tím taùi ôû maët vaø phaàn treân ngöïc
4.3.1.2. Toån thöông pheá quaûn (khí quaûn hay pheá quaûn goác) khoù thôû thöôøng laø hít
vaøo vôùi khoø kheø vaø co loõm, ho khan thaønh côn
4.3.1.3. Toån thöông thaàn kinh
 Daây quaët ngöôïc traùi: khaøn tieáng, gioïng ñoâi do lieät daây thanh traùi
 Daây thaàn kinh hoaønh: naác cuïc, lieät cô hoaønh moät beân (boùng cô hoaønh cao,
baát ñoäng khi soi)
 Thaàn kinh giao caûm coå: hoäi chöùng Claude Bernard Horner (heïp khe mi, co
ñoàng töû, maét thuït)
 Giao caûm löng: taêng tieát moà hoâi moät beân
 Ñaùm roái caùnh tay (C8-D1) ñau vai lan ra maët trong chi treân keøm roái loaïn
caûm giaùc
4.3.1.4. Toån thöông oáng ngöïc: traøn dòch döôõng traáp
4.3.1.5. Toån thöông thöïc quaûn: khoù nuoát

5. 4.3.1.6. Toån thöông tim: traøn dòch maøng tim hay roái loaïn nhòp môùi phaùt gôùi yù xaâm
laán tim
Taát caû nhöõng bieåu hieän naøy coù giaù trò chuû yeáu laø ñònh vuøng.
4.3.2. Haïch thöôïng ñoøn thöôøng cöùng, khoâng di ñoäng
4.3.3. Ñau thaønh ngöïc, khoái u thaønh ngöïc vaø traøn dòch maøng phoåi aùc tính
Baûn chaát aùc tính cuûa traøn dòch caàn phaûi ñöôïc chöùng minh baèng teá baøo hoïc hay giaûi
phaãu beänh vì coù nhöõng tröôøng hôïp traøn dòch do roái loaïn thoâng khí phoåi (xeïp phoåi).
4.4. Trieäu chöùng xaâm laán cuûa di caên
Trieäu chöùng raát phong phuù phuï thuoäc vaøo cô quan bò thöông toån. Thöôøng hay gaëp ñau xöông,
ñau buïng keøm roái loaïn tieâu hoaù vaø/hoaëc vaøng da, taêng aùp löïc soï (nhöùc ñaàu, noân oùi, phuø gai)
coù hay khoâng keøm daáu thaàn kinh ñònh vò hoaëc côn co giaät, noát ôû da hay haïch ngoaïi bieân.
4.5. Thay ñoåi toång traïng
Thöôøng chæ gaëp ôû caùc beänh nhaân ñaõ coù di caên hoaëc khoái böôùu lôùn, coù yù nghóa tieân löôïng. Coù
theå löôïng giaù qua thang Karnofsky hoaëc thang Toå chöùc y teá theá giôùi hoaëc phaàn traêm giaûm
caân naëng.
Baûng 2: Phaân loaïi theå traïng chung theo Toå chöùc y teá theá giôùi
0 Coù khaû naêng thöïc hieän taát caû hoaït ñoäng khoâng haïn cheá
1 Giôùi haïn caùc hoaït ñoäng theå löïc.
Coù khaû naêng di chuyeån vaø laøm vieäc nheï
2 Coù khaû naêng di chuyeån vaø töï saên soùc.
Khoâng coù khaû naêng laøm vieäc chuû ñoäng treân 50% thôøi gian thöùc
3 Coù khaû naêng töï saên soùc.
Naèm hay ngoài treân 50% thôøi gian thöùc
4 Maát khaû naêng toaøn boä. Khoâng theå töï saên soùc.
Naèm hay ngoài suoát ngaøy
Baûng 3: Chæ soá theå traïng chung theo Karnofski
100 Bình thöôøng. Khoâng trieäu chöùng cô naêng hoaëc thöïc theå. Khaû naêng laøm vieäc naëng ñöôïc.
90 Coù khaû naêng hoaït ñoäng bình thöôøng. Trieäu chöùng cô naêng vaø thöïc theå beänh raát ít.
80 Coù khaû naêng hoaït ñoäng bình thöôøng nhöng phaûi gaéng söùc, coù trieäu chöùng beänh.
70 Khoâng coù khaû naêng hoaït ñoäng bình thöôøng hoaëc laøm vieäc chuû ñoäng, nhöng töï lo ñöôïc.
60 Caàn thænh thoaûng trôï giuùp nhöng coù khaû naêng töï ñaûm baûo phaàn lôùn vieäc saên soùc
50 Caàn trôï giuùp ñaùng keå vaø chaêm soùc y teá thöôøng xuyeân
40 Khoâng töï chuû, caàn giuùp ñôõ thöôøng xuyeân vaø chaêm soùc y teá ñaëc bieät
30 Oám lieät giöôøng, phaûi nhaäp vieän, nhöng khoâng coù nguy cô töû vong tröôùc maét
20 Beänh naëng, chaêm soùc tích cöïc trong moâi tröôøng beänh vieän
10 Haáp hoái
0 Cheát
4.6. Hoäi chöùng caän ung thö
4.6.1. Ngoùn tay duøi troáng ñoâi khi ñi keøm vôùi hoäi chöùng/ beänh xöông khôùp phì ñaïi do
phoåi Pierre Marie: phì ñaïi phaàn meàm, ñau khôùp chi (giaûm vôùi khaùng vieâm khoâng
steroid) daøy maøng xöông ôû caùc xöông daøi treân X quang vaø xaï hình xöông. Thöôøng
hay gaëp ôû carcinom teá baøo gai. Beänh giaûm sau phaãu thuaät caét u.
4.6.2. Caùc hoäi chöùng caän ung noäi tieát: gaây bôûi söï tieát caùc peptid töø caùc ung thö phoåi ñaëc
bieät laø ung thö phoåi teá baøo nhoû.

6. 4.6.2.1. Hoäi chöùng taêng tieát ADH khoâng thích hôïp: do coù söï tieát moät chaát coù hoaït
tính cuûa ADH chòu traùch nhieäm cho haï natri maùu do pha loaõng khoâng keøm phuø
vôùi theå tích nöôùc tieåu bình thöôøng. Haï natri coù theå naëng gaây lô mô thaäm chí
gaây hoân meâ vaø côn co giaät. Hoäi chöùng naøy ñaëc bieät rieâng cho ung thö phoåi teá
baøo nhoû; trò lieäu baèng haïn cheá nöôùc vaø hoaù trò.
Baûng 4: Caùc hoäi chöùng caän ung
Toaøn thaân Noäi tieát/chuyeån hoaù
Chaùn aên, suy nhöôïc, suït caân* Hoäi chöùng Cushing
Soát Taêng calci maùu*
Haï aùp tö theá Giaûm natri maùu*
Vieâm noäi taâm maïc huyeát khoái khoâng vi khuaån Taêng ñöôøng huyeát
Vieâm da cô/vieâm ña cô Taêng huyeát aùp
Lupus ban ñoû heä thoáng To ñaàu chi (acromegaly)
Da Cöôøng giaùp
Raäm loâng maêng maéc phaûi Taêng calcitonin maùu
Söøng hoaù cöïc (hoäi chöùng Bazex) Nöõ nhuû
Ngoùn tay duøi troáng* Chaûy söõa
Vieâm da cô Hoäi chöùng carcinoid
Vieâm da troùc vaûy Haï ñöôøng huyeát
Beänh xöông khôùp phì ñaïi do phoåi Haï phosphat maùu
Vieäm taéc huyeát khoái tónh maïch noâng* Nhieãm toan acid lactic
Söøng hoaù da loøng baøn tay/chaân maéc phaûi Haï acid uric maùu
Hoàng ban voøng (erythema gyrantum repens) Taêng amylase maùu
Taêng söøng saéc toá (acanthosis nigrican) Huyeát hoïc
Da caù (da caù saáu) maéc phaûi (ichthyosis) Thieáu maùu*
Hoàng ban cung trung taâm (erythema annulare
centrifugum)
Ña hoàng caàu
Florid cutaneous papillomatosis Taêng ñoâng
Pemphygus vulgaris Ban xuaát huyeát giaûm tieåu caàu
Pityriasis rotunda Roái loaïn protein maùu (goàm caû amyloidosis)
Ngöùa Taêng baïch caàu, phaûn öùng hoàng baïch caàu non
Trieäu chöùng Leser-Trelat Taêng eosinophil maùu
Hoäi chöùng Sweet Thaàn kinh
Vieâm maïch maùu Beänh thaàn kinh ngoaïi bieân*
Thaän Hoäi chöùng nhöôïc cô Eaton-Lambert*
Beänh caàu thaän Beänh tuyû hoaïi töû
Roái loaïn oáng thaän moâ keõ Beänh naõo
Maát thò giaùc
Beänh thaàn kinh taïng
*: caùc hoâi chöùng thöôøng gaëp
4.6.2.2. Hoäi chöùng Cushing caän ung: do coù söï tieát ACTH-like (chaát gioáng ACTH)
hay tieàn chaát ACTH. Beänh caûnh laâm saøng gioáng hoäi chöùng Cushing. Beänh
cuõng do ung thö phoåi teá baøo nhoû hoaëc u carcinoid. Neáu xuaát hieän treân ung thö
phoåi teá baøo nhoû, hoäi chöùng naøy coù yù nghóa tieân löôïng xaáu.
4.6.2.3. Taêng calci maùu: do taêng tieát PTH-like thöôøng trong ung thö teá baøo gai

7. 4.6.3. Hoäi chöùng caän ung töï mieãn: do phaûn öùng cheùo giöõa khaùng theå khaùng khoái u vaø
moâ thaàn kinh bình thöôøng; hay gaëp ôû ung thö phoåi teá baøo nhoû. Caùc bieåu hieän naøy coù
theå khôûi phaùt tröôùc söï xuaát hieän khoái u, vaø tieán trieån theo caùch rieâng.
Hình 8: Hoäi chöùng xöông khôùp
phì ñaïi do phoåi: caùc muõi
teân chæ daøy maøng xöông
4.6.3.1. Hoäi chöùng Eaton-Lambert: bieåu hieän giaû nhöôïc cô vôùi tình traïng moûi cô
goác chi cuûa chi döôùi coù ñaëc ñieåm taêng söùc cô sau vaän ñoäng lieân tieáp. Ño ñieän
cô coù giaù trò gôïi yù.
4.6.3.2. Beänh thaàn kinh vò traøng caän ung: thöôøng gaëp nhaát kieåu hoäi chöùng baùn taéc
4.6.3.3. Beänh voõng maïc töï mieãn: giaûm ñoät ngoät thò löïc.
4.6.4. Soát caän ung
Thöôøng hay keøm suy kieät do tieát TNF bôûi khoái u maø thöôøng nhaát laø teá baøo nhoû. Caàn phaûi
loaïi tröø caùc quaù trình nhieãm truøng (caùc maãu caáy, khaùng sinh thöû nghieäm). Soát coù theå
ñöôïc kieåm soaùt baèng khaùng vieâm non-steroid hay corticoid.
4.6.5. Hoäi chöùng caän ung huyeát hoïc
Taêng baïch caàu trung tính hay aùi toan, taêng tieåu caàu thöôøng hay keøm ung thö teá baøo lôùn.
Cuõng coù theå coù roái loaïn ñoâng maùu vôùi thuyeân taéc-huyeát khoái khaép nôi vaø taùi phaùt
5. CAÄN LAÂM SAØNG CÔ BAÛN
5.1. X quang ngöïc
Moät soá tröôøng hôïp u chæ ñöôïc phaùt hieän tình côø nhôø chuïp X quang kieåm tra khi khaùm söùc
khoeû ngheà nghieäp hoaëc trong boái caûnh moät bilan tieàn phaãu; khi ñoù thöông toån thöôøng giôùi
haïn trong chuû moâ, khoâng trieäu chöùng.
Hình 9: MRI cho thaáy khoái u Pancoast
ñænh phaûi xaâm laán coät soáng

8. Noùi chung taát caû trieäu chöùng hoâ haáp hoaëc toaøn thaân treân moät beänh nhaân huùt thuoác laù
treân 40 tuoåi ñeàu phaûi chuïp X quang phoåi kieåm tra vaø duø chæ coù moät nghi ngôø nhoû nhaát, noäi
soi pheá quaûn.
5.2. Caùc bieåu hieän X quang
5.2.1. Keát quaû X quang ngöïc neân ñöôïc so saùnh vôùi caùc phim cuõ neáu coù ñeå thaáy ñöôïc
tieán trieån cuûa caùc sang thöông. Caùc kieåu toån thöông:
5.2.1.1. Boùng môø roán phoåi giôùi haïn ngoaøi môø, beân trong laãn vôùi trung thaát, coù theå
keøm caùc roái loaïn thoâng khí tieåu thuyø, thuyø hay phoåi. Ñoâi khi laïi thaáy taêng saùng
do öù khí sau taéc ngheõn pheá quaûn.
5.2.1.2. Noát naèm trong chuû moâ, ñoâi khi hoaïi töû, taïo hang vôùi thaønh daøy vaø khoâng
ñeàu.
5.2.1.3. Hình môø pheá nang ñôn ñoäc hay nhieàu oå (carcinom tieåu pheá quaûn pheá
nang)
5.2.1.4. Keøm theo caùc hình môø trung thaát ña cung gôïi yù caùc haïch, traøn dòch maøng
phoåi, nhieàu noát chuû moâ, huûy xöông, naâng cao cô hoaønh hay hình aûnh moâ keõ gôïi
yù vieâm baïch maïch do ung thö (carcinomateuse lymphangitis)
5.2.2. Hình phoåi bình thöôøng khoâng loaïi tröø chaån ñoaùn vaø taát caû trieäu chöùng hoâ haáp ôû
ngöôøi huùt thuoác ñeàu phaûi noäi soi pheá quaûn.
6. CHAÅN ÑOAÙN
Chaån ñoaùn teá baøo hoïc laø chaån ñoaùn xaùc ñònh.
Noäi soi pheá quaûn döôùi gaây teâ cho pheùp khaûo saùt ñeán caùc pheá quaûn döôùi tieåu thuyø. Trong
tröôøng hôïp caùc u trung taâm, noäi soi coù theå phaùt hieän moät suøi gaây taéc ngheõn ít nhieàu, chaûy
maùu hoaëc hoaïi töû, hoaëc tình traïng baát thöôøng nieâm maïc gaây heïp hoaëc cheøn eùp töø ngoaøi. Sinh
thieát neân ñöôïc laøm ôû vò trí toån thöông vaø ñaëc bieät neân laøm caû ôû caùc eperon laân caän (bilan
tieàn phaãu). Tröôøng hôïp toån thöông xa, ngoaïi vi, caây pheá quaûn coù theå bình thöôøng vaø röûa pheá
quaûn-pheá nang cuõng nhö sinh thieát xuyeân pheá quaûn döôùi X quang seõ ñöôïc thöïc hieän. Tìm teá
baøo ung thö trong ñaøm ñoâi khi giuùp chaån ñoaùn; ñaëc bieät neáu thöïc hieän sau noäi soi treân caùc
khoái u hoaïi töû taïo hang.
Neáu noäi soi khoâng cho pheùp chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh, sinh thieát maøng phoåi neáu coù traøn
dòch, sinh thieát caùc sang thöông nghi ngôø di caên (toån thöông haïch, gan hay thöôïng thaän), sinh
thieát haïch qua noäi soi trung thaát neáu coù haïch trung thaát lôùn.
Choïc huùt teá baøo baèng kim nhoû döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm hay CT scan moät sang thöông
phoåi ngoaïi vi chæ neân chæ ñònh cho caùc tröôøng hôïp khoâng coù chæ ñònh phaãu thuaät. Löu yù, xeùt
nghieäm aâm tính khoâng theå giuùp loaïi tröø ung thö, do haïn cheá cuûa thuû thuaät thöôøng chæ laáy
ñöôïc moät löôïng ít teá baøo. Neáu khoâng coù chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh vaø toån thöông coù theå moå
ñöôïc: caàn tieán haønh môû ngöïc vöøa chaån ñoaùn vöøa ñieàu trò moät khi xeùt nghieäm giaûi phaãu beänh
töùc thì cho keát quaû aùc tính. Môû ngöïc chæ ñeå laøm chaån ñoaùn ñang trôû neân ngaøy moät hieám.
Nhö vaäy, khuynh höôùng chung khi tieáp caän chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh cuûa ung thö laø öu tieân
toån thöông chính qua noäi soi pheá quaûn vaø/hoaëc caùc toån thöông caøng deã tieáp caän, thuû thuaät ít
xaâm laán, coù yù nghóa ñònh höôùng ñöôïc giai ñoaïn trong tröôøng hôïp coù nhieàu toån thöông sinh
thieát ñöôïc.

9. Chaån ñoaùn sôùm qua taàm soaùt ñöôïc ñaët ra treân caùc ñoái töôïng coù nguy cô cao. CT scan xoaén
oác ñöôïc ghi nhaän laø phaùt hieän sôùm caùc ung thö phoåi nhöng chöa laøm caûi thieän tieân löôïng töû
vong. Chính vì vaäy, taàm soaùt vaãn chöa laø moät thöïc haønh laâm saøng thöôøng quy.
7. THEÅ LAÂM SAØNG
7.1. Theå laâm saøng theo giaûi phaãu beänh
Maëc duø coù nhöõng khaùc bieät veà caùc ñaëc ñieåm laâm saøng vaø tieân löôïng cuûa caùc theå giaûi phaãu
beänh khaùc nhau nhöng quan troïng hôn laø giaûi phaãu beänh giuùp phaân bieät ung thö phoåi teá
baøo nhoû hay khoâng teá baøo nhoû; chæ söï phaân bieät naøy môùi aûnh höôûng ñeán ñieàu trò.
7.1.1. Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû
7.1.1.1. Carcinome teá baøo gai (vaûy) 20-30%
Thöôøng phaùt trieån ôû trung taâm döôùi daïng suøi lôùn gaây taéc ngheõn ñoâi khi hoaïi töû. Nhaän
dieän daïng teá baøo gai laø nhôø hieän dieän caùc caàu noái gian baøo vaø caùc oå keratin hoaù.
Hình 10: Carcinom teá baøo vaûy ôû trung taâm
gaây xeïp thuyø treân traùi
7.1.1.2. Carcinome tuyeán 30-40%
Chaån ñoaùn carcinom tuyeán khieán nhaø laâm saøng phaûi nghó ñeán chaån ñoaùn phaân bieät
vôùi ung thö di caên töø nôi khaùc ñeán. Beänh thöôøng phaùt trieån ôû pheá quaûn ngoaïi vi ít phuï
thuoäc vaøo huùt thuoác laù, coù khuynh höôùng tieán trieån chaäm hoaëc ngöôïc laïi ôû caùc pheá
quaûn gaàn, xaâm laán trung thaát, tieán trieån raát nhanh ôû ngöôøi treû huùt thuoác nhieàu.
7.1.1.3. Carcinome tieåu pheá quaûn-pheá nang
Toån thöông ngoaïi vi toân troïng caáu truùc pheá nang, bieåu hieän X quang baèng hình môø
pheá nang bôø môø coù hình aûnh pheá quaûn hôi. Tieán trieån laân caän höôùng ñeán hôïp löu caùc
hình môø daïng noát hai beân. Daïng laâm saøng coù taêng tieát pheá quaû nhieàu thì hieám gaëp.
Toån thöôngnaøy thöôøng phaùt trieån treân neàn moät xô hoaù taïi choã (seïo) hay lan toûa (xô
hoaù moâ keõ).
7.1.1.4. Carcinome teá baøo lôùn 10%
Hình 11: Ung thö phoåi teá baøo nhoû giai
ñoaïn IIIB (T4)

10. Daïng carcinom khoâng bieåu hieän bieät hoaù hay cheá tieát. Thöôøng toån thöông ngoaïi vi,
xaâm laán thaønh ngöïc, ñoâi khi coù taêng baïch caàu caän ung vaø tieân löôïng ñen toái.
7.1.2. Ung thö phoåi teá baøo nhoû 20%
Daïng laâm saøng thöôøng gaëp laø moät khoái u-haïch ôû trung taâm thöôøng cho di caên sôùm.
7.2. Theå laâm saøng theo ñònh khu ñaëc bieät
7.2.1. Hoäi chöùng Pancoast-Tobias: u phoåi phaùt trieån ôû ñænh xaâm laán thaønh ngöïc vaø ñaùm
roái caùnh tay bieåu hieän bôûi tam chöùng:
o Hoäi chöùng Claude Bernard-Horner
o Huûy xöông söôøn
o Ñau theo reã C8-D1
Chaån ñoaùn thöôøng treã (ñau vai thöôøng laøm beänh nhaân ñi khaùm khôùp). Chaån ñoaùn giaûi
phaãu beänh thöôøng khoù do toån thöông xa trung taâm. Thöôøng neân choïc döôùi scanner vì ña
soá tröôøng hôïp khoâng coù chæ ñònh moå thì ñaàu. Thöôøng laø ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû.
7.2.2. U khí quaûn hay carena
Beänh gôïi yù bôûi co loõm khi hít vaøo, X quang phoåi coù theå bình thöôøng nhöng chaån ñoaùn deã
nhôø noäi soi.
7.3. Theå laâm saøng keøm vôùi hoäi chöùng caän ung thö (xem phaàn hoäi chöùng caän ung thö)
8. PHAÂN GIAI ÑOAÏN, TIEÁN TRIEÅN, TIEÂN LÖÔÏNG
8.1. Tieán trieån töï nhieân theo höôùng lan roäng khoái u vaø haïch vuøng, di caên xöông, gan, naõo vaø
thöôïng thaän.
8.2. Tieân löôïng phuï thuoäc vaøo moâ hoïc vaø giai ñoaïn TNM naêm 1997.
8.2.1. Ung thö phoåi teá baøo nhoû
8.2.1.1. Khu truù ôû loàng ngöïc: sau ñieàu trò ña hoaù trò vaø xaï trò coù keøm hay khoâng xaï
trò naõo döï phoøng:
 Ñaùp öùng hoaøn toaøn khoaûng 70%
 Trung vò soáng coøn laø 18 thaùng
 Tyû leä soáng 5 naêm 10-15%
8.2.1.1.1. Lan toaû: sau ña hoaù trò
 Ñaùp öùng hoaøn toaøn khoaûng 30%
 Trung vò soáng coøn laø 9 thaùng
 Tyû leä soáng 5 naêm 0%
8.2.2. Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû: tieân löôïng phuï thuoäc giai ñoaïn TNM vaø coù moå
ñöôïc hay khoâng.
o Giai ñoaïn IA: 65% soáng 5 naêm
o Giai ñoaïn IB: 55% soáng 5 naêm
o Giai ñoaïn IIA: 55% soáng 5 naêm
o Giai ñoaïn IIB: 45% soáng 5 naêm
o Giai ñoaïn IIIA: 25% soáng 5 naêm
o Giai ñoaïn IIIB: 15% soáng 2 naêm
o Giai ñoaïn IV: 10% soáng 2 naêm
Baûng 5: Heä thoáng phaân giai ñoaïn ung thö phoåi quoác teá cho ung thö phoåi, baûn söûa ñoåi
1997

11. Hình 12: U phoåi xaâm laán thaønh ngöïc (T3)
U nguyeân phaùt (T)
T1 U ≤ 3cm ñöôøng kính vaø khoâng xaâm laán nhieàu hôn pheá quaûn thuøy
T2 U > 3cm ñöôøng kính hoaëc
U baát kyø kích thöôùc naøo coù
Xaâm laán maøng phoåi taïng
Xeïp ít hôn toaønboâ phoåi
Lan roäng khoâng gaàn hôn 2cm so vôùi carena
T3 U baát kyø kích thöôùc naøo coù
Xaâm laán thaønh ngöïc
Toån thöông cô hoaønh, maøng phoåi trung thaát hoaëc maøng tim
Xeïp toaøn boä moät beân phoåi
Lan roäng gaàn carena trong voøng 2cm
T4 U baát kyø kích thöôùc naøo coù
Xaâm laán trung thaát
Xaâm laán tim vaø maïch maùu lôùn
Xaâm laán khí quaûn vaø thöïc quaûn
Xaâm laán thaân soáng hoaëc carena
Hieän dieän traøn dòch maøng phoåi hoaëc maøng tim aùc tính
Caùc noát veä tinh chung thuyø vôùi u nguyeân phaùt
Di caên haïch (N)
N0 Khoâng haïch vuøng
N1 Di caên tôùi haïch roán vaø haïch quanh pheá quaûn cuøng beân
N2 Di caên tôùi haïch trung thaát cuøng beân vaø döôùi carena
N3 Di caên tôùi haïch roán, haïch trung thaá ñoái beân hoaëc haïch thöôïng ñoøn, haïch cô thang cuøng hoaëc ñoái beân
Di caên xa (M)
M0 Khoâng di caên xa
M1 Hieän dieän di caên xa (goàm caû noát di caên ôû thuyø phoåi khaùc vôùi u nguyeân phaùt)
Phaân giai ñoaïn
IA T1N0M0 IIIA T3 N1 M0
IB T2N0M0 T1-3 N2 M0
IIA T1N1M0 IIIB Baát kyø T N3 M0
IIB T2N1M0 T4 baát kyø N M0
T3N0M0 IV Baát kyø T baát kyø N M1
Hình 13: Traøn dòch maøng tim do ung thö

12. Hình 14: Caùc nhoùm haïch vuøng trong phaân giai ñoaïn ung thö phoåi
9. NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ
Ñieàu trò ung thö phoåi phuï thuoäc vaøo moâ hoïc vaø ñoä lan roäng ung thö.
9.1. Bilan ñaùnh giaù söï lan roäng
Bilan ñaùnh giaù söï lan roäng taïi choã taïi vuøng ngoaøi noäi soi pheá quaûn coøn laø CT scan ngöïc
coù caûn quang giuùp nhaän bieát quan heä giöõa khoái u vaø caùc cô quan laân caän, phaân bieät khoái
u vôùi vuøng xeïp phoåi, tìm haïch roan phoåi vaø trung that, nhöõng noát chuû moâ di caên hay traøn
dòch maøng phoåi. Chæ ñònh coâng höôûng töø chæ ñaët ra khi coù xaâm laán coät soáng, tim vaø u ñænh
phoåi. Sieâu aâm qua thöïc quaûn giuùp quan saùt trung that sau (xaâm laán thöïc quaûn, haïch caïnh
thöïc quaûn).
Söï tìm kieám di caên ngoaøi loàng ngöïc phuï thuoâc chính vaøo type moâ hoïc vaø möùc ñoä xaâm
laán haïch:
 Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû coù khaû naêng phaãu thuaät (sau khi ñaõ laøm noäi soi vaø CT
ngöïc) bilan bao goàm quan saùt vuøng tuyeán thöôïng thaän (nhöõng laùt caét thaáp cuûa

13. scanner ngöïc) vaø chuû moâ gan (scanner buïng hay sieâu aâm buïng). Trong tröôøng hôïp
chöa coù trieäu chöùng toaøn thaân (gaày suùt) vaø thaàn kinh ñònh vò, scanner naõo coù theå phaùt
hieän toån thöông chæ trong khoaûng 15% tröôøng hôïp vaø vì vaäy khoâng phaûi laø chæ ñònh
thöôøng quy. Xaï hình xöông chæ neân laøm neáu coù ñau xöông.
 Ung thö phoåi teá baøo nhoû buoäc phaûi laøm caû scanner buïng, naõo, xaï hình xöông ñeå xeùt
chæ ñònh xaï trò
9.2. Löôïng giaù tieàn phaãu
 Nhöõng beänh nhaân ung thö phoåi thöôøng giaø, huùt thuoác, coù nguy cô tai bieán tim maïch
vaø suy hoâ haáp haäu phaãu
 Phaûi ñaùnh giaù toaøn dieän toång traïng (suït caân, thang Karnofski, thang TCYTTG) ECG,
sinh hoaù (chöùc naêng gan, thaän, ion ñoà coù calci) coâng thöùc maùu, ñoâng caàm maùu. Tuoåi
khoâng phaûi laø choáng chæ ñònh tuyeät ñoái cuûa phaãu thuaät. Echo tim vaø heä maïch maùu
vuøng coå cuõng caàn thieát.
 Chöùc naêng hoâ haáp phaûi laøm khí maùu ñoäng maïch vaø pheá dung kyù. FEV1>2L thöôøng
ñuû cho cuoäc moå. Neáu FEV1<2L caàn tính toaùn löôïng giaù FEV1 haäu phaãu neáu > 800ml
hay >40% so döï ñoaùn beänh nhaân coù theå chòu ñöïng ñöôïc cuoäc moå. Xaï hình phoåi giuùp
löôïng giaù chính xaùc hôn chöùc naêng hoâ haáp sau phaãu thuaät.
9.3. Ung thö phoåi teá baøo nhoû
9.3.1. Phaân giai ñoaïn
9.3.1.1. Ung thö teá baøo nhoû khu truù ôû loàng ngöïc: khoái u khu truù ôû moät beân loàng
ngöïc, trong moät tröôøng xaï trò.
9.3.1.2. Ung thö teá baøo nhoû lan toûa: khoái u ñaõ cho di caên xa hay coù traøn dòch maøng
phoåi do ung thö
9.3.2. Hoùa trò laø trò lieäu cô baûn
9.3.2.1. Laø khaån caáp ñieàu trò
9.3.2.2. Tuøy giai ñoïan
 Khu truù: coù keøm xaï trò
 Lan traøn: khoâng keøm xaï trò
9.3.2.3. Khu truù
 Hoùa trò coù theå tính ñeán: CISPLATINE, ETOPOSIDE, DOXORUBICINE,
CYCLOPHOSPHAMIDE hoaëc CISPLATINE, ETOPOSIDE neáu toång traïng
keùm
 Hoùa xaï xen keõ ñöôïc coi laø toát nhaát hieän taïi
 Xaï döï phoøng naõo neáu ñaùp öùng hoøan toøan
9.3.2.4. Lan traøn
 Hoùa trò ñôn thuaàn
 Hai thuoác CISPLATINE, ETOPOSIDE hay CISPLATINE, IFOSFAMIDE
9.3.2.5. Duy trì: khoâng
9.3.2.6. Taùi phaùt: tröôùc 6 thaùng TOPOTECAN; sau 6 thaùng coù theå duøng laïi phaùc ñoà
cuõ
9.4. Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû
9.4.1. I, II:

14.  Phaãu thuaät
 Xaï trò cho nhöõng tröôøng hôïp khoâng dung naïp phaãu thuaät
 Xaï trò haäu phaãu: khoâng caûi thieän tyû leä töû vong
 Hoùa trò hoã trôï: nghieân cöùu IALC giaûm tyû leä töû vong 4,1% sau 5 naêm
 Hoùa trò taân hoã trôï: caûi thieän tyû leä töû vong quan troïng
 Xaï trò naõo döï phoøng: ñang nghieân cöùu
9.4.2. IIIA goàm IIIA N1 vaø N2
 IIIA N1: hoaù trò taân hoã trôï + phaãu thuaät caét boû hay hoaù xaï trò hay phaãu vaø xaï
 IIIA N2 “bucky” : hoùa xaï, xaï hoùa, xaï hoùa ñoàng thôøi
9.4.3. IIIB khaùc traøn dòch maøng phoåi: hoùa trò, coù theå xaï boå tuùc
9.4.4. IIIB traøn dòch maøng phoåi ung thö vaø IV: hoùa trò
10. CAÙC PHÖÔNG TIEÄN ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ goàm
 Ñieàu trò taïi choã, taïi vuøng:
o Phaãu thuaät
o Xaï trò
 Ñieàu trò toaøn thaân
o Hoaù trò: thuoác ñoäc teá baøo hay thuoác choáng phaân baøo
o Trò lieäu noäi tieát
o Trò lieäu sinh hoïc
10.1. Phaãu thuaät laø phöông tieän duy nhaát ñem laïi cô may chöõa laønh ung thö phoåi. Vaán
ñeà laø haàu heát beänh nhaân ñeán ôû giai ñoaïn treã khoâng coøn chæ ñònh phaãu thuaät. Phaãu thuaät
coù theå phaân 2 loaïi chính:
10.1.1. Cho ung thö nguyeân phaùt: bao goàm
 Caét 1 thuøy phoåi
 Caét 2 thuøy phoåi
 Caét moät beân phoåi
 Caét khoái u
10.1.2. Cho di caên
 Laáy di caên naõo duy nhaát
 Laáy di caên tuyeán thöôïng thaän duy nhaát
10.2. Xaï trò
Xaï trò gioáng phaãu thuaät laø moät phöông thöùc trò lieäu taïi choã taïi vuøng. Nhieàu kieåu xaï trò ñöôïc
aùp duïng.
10.2.1. Xaï trò haäu phaãu: 45Gy vôùi 5 tuaàn, moãi tuaàn 5 ngaøy
10.2.2. Xaï trò cho ung thö pheá quaûn khoâng teá baøo nhoû: 60-65Gy 5ngaøy/tuaàn, 6-8 tuaàn
10.2.3. Xaï trò cho ung thö pheá quaûn teá baøo nhoû khu truù ôû loàng ngöïc: 55Gy chia laøm 3 ñôït,
hai ñôït ñaàu moãi ñôït hai tuaàn, tuaàn 5 ngaøy 20Gy xen keõ vaøo hai kyø hoaù trò thöù hai vaø
thöù ba; thöù ba vaø thöù tö. Ñôït thöù ba 15Gy goàm moät tuaàn röôõi xen keõ vaøo kyø hoaù trò
thöù tö vaø thö naêm.
10.2.4. Xaï trò döï phoøng naõo cho ung thö pheá quaûn teá baøo nhoû khu truù ñaõ lui beänh hoaøn
toaøn: toång lieàu 25 Gy, 10 laàn trong 12 ngaøy
10.2.5. Xaï trò naâng ñôõ

15.  Giaûm ñau do di caên xöông
 Taéc tónh maïch chuû treân
 Di caên naõo coù trieäu chöùng
10.3. Hoùa trò ung thö
10.3.1. Chæ ñònh
10.3.1.1. Ung thö phoåi teá baøo nhoû ôû moïi giai ñoaïn
10.3.1.2. Ung thö phoåi khoâng teá baøo nhoû
 giai ñoaïn tieán xa IV
 giai ñoaïn tieán xa taïi choã IIIB, thöôøng keát hôïp theâm vôùi xaï trò
 hoã trôï sau phaãu thuaät
 hoã trôï tröôùc phaãu thuaät (taân hoã trôï)
10.3.2. Vai troø hoaù trò
 Chöõa khoûi: ung thö phoåi teá baøo nhoû giai ñoaïn khu truù
 Hoaù trò coù ích: ung thö phoåi teá baøo nhoû giai ñoaïn tieán xa, ung thö phoåi khoâng teá
baøo nhoû. Lôïi ích: keùo daøi thôøi gian soáng, gia taêng chaát löôïng cuoäc soáng.
10.3.3. Caùc phaùc ñoà hoaù trò hieän taïi
10.3.3.1. Ung thö pheá quaûn teá baøo nhoû
 Adriamycine, CISPLATINE, Etoposide, Endoxan
 ETOPOSIDE + CIS PLATINE
 ETOPOSIDE + CARBO PLATIN
 Thì hai: TOPOTECAN
10.3.3.2. Ung thö pheá quaûn khoâng teá baøo nhoû
 CISPLATINE + GEMZAR
 CARBOPLATINE + GEMZAR
 CISPLATINE + TAXOL
 CARBOPLATINE + TAXOL
 Thì hai: GEMCITABINE ñôn thuaàn, TAXOTERE
11. ÑIEÀU TRÒ CUÏ THEÅ
11.1. Ung thö pheá quaûn teá baøo nhoû
11.1.1. Bilan (toång keâ) tröôùc trò lieäu
11.1.1.1. Toång keâ möùc ñoä lan roäng cuûa ung thö
 Laâm saøng
 X quang loàng ngöïc
 Scanner loàng ngöïc
 Scanner buïng vaø soï naõo
 Noäi soi pheá quaûn
 X quang caùc vuøng xöông vaø xaï hình xöông khi coù ñau xöông
11.1.1.2. Tìm ung thö phoái hôïp
 Khaùm Tai Muõi Hoïng thöôøng quy
11.1.1.3. Toång keâ cô ñòa
 CTM, chöùc naêng gan, thaän, ñöôøng huyeát, ion ñoà, protid maùu
 ECG

16.  Chöùc naêng hoâ haáp vaø khí maùu ñoäng maïch (khi döï lieäu xaï trò loàng ngöïc)
 Sieâu aâm tim
11.1.2. Phaân loaïi
11.1.2.1. Ung thö teá baøo nhoû khu truù ôû loàng ngöïc: khoái u khu truù ôû moät beân loàng
ngöïc, trong moät tröôøng xaï trò.
11.1.2.2. Ung thö teá baøo nhoû lan toûa: khoái u ñaõ cho di caên xa hay coù traøn dòch maøng
phoåi do ung thö
11.1.3. Phaùc ñoà ñieàu trò: ñaây laø moät ñieàu trò khaån caáp
11.1.3.1. Ung thö teá baøo nhoû khu truù ôû loàng ngöïc
(bao goàm caû haïch thöôïng ñoøn nhöng khoâng bao goàm traøn dòch maøng phoåi).
Nguyeân taéc ñieàu trò
Phoái hôïp giöõa ña hoaù trò lieäu (6 ñôït hoaù trò) vaø xaï trò loàng ngöïc (3 ñôït) xen keõ vaøo
caùc ñôït hoaù trò thöù hai-thöù ba, thöù ba-thöù tö, thöù tö-thöù naêm. Xaï trò döï phoøng naõo
(IPC= irradiation prophylatique cerebral) trong tröôøng hôïp ñaùp öùng hoaøn toaøn.
Phaùc ñoà
Ña hoaù trò lieäu phoái hôïp cisplastine, etoposide, cyclophosphamide, adriamycine
(phaùc ñoà UTPQTBN 012 lieàu cao)
Neáu beänh nhaân coù hoäi chöùng tónh maïch chuû treân hay hoäi chöùng haï natri maùu do
SIADH ngaên caûn vieäc truyeàn nöôùc oà aït khi duøng CIS PLATINE thì duøng phaùc ñoà
treân vôùi CIS PLATINE ñöôïc phaân lieàu trong 5 ngaøy (truyeàn tónh maïch trong 3 giôø
vôùi truyeàn 2 lít dung dòch muoái ñaúng tröông).
Beänh nhaân lôùn tuoåi hay toång traïng keùm choáng chæ ñònh hoaù trò lieäu maïnh, söû duïng
CIS PLATINE + ETOPOSIDE hay CARBOPLATINE + ETOPOSIDE
Theo doõi ñieàu trò:
Coâng thöùc maùu N10, N15
Ñaùnh giaù ñieàu trò
Sau 3 ñôït trò lieäu: chæ khi beänh nhaân coù veû lui beänh hoaøn toaøn theo X quang loàng
ngöïc -> thì môùi laøm scanner ngöïc + naõo. Neáu lui beänh hoaøn toaøn treân CT ngöïc thì
tieán haønh ñieàu trò döï phoøng naõo 24 Grays trong cuøng thôøi gian cuûa ñôït thöù 3 cuûa
hoaù trò.
Sau 6 ñôït trò lieäu, laøm laïi bilan gioáng bilan luùc khôûi ñaàu. Neáu beänh nhaân lui beänh
hoaøn toaøn vaø IPC chöa ñöôïc thöïc hieän sau 3 ñôït, xaï trò döï phoøng naõo seõ ñöôïc tieán
haønh sau keát thuùc ñôït hoaù trò.
11.1.3.2. Ung thö teá baøo nhoû lan toaû
Nguyeân taéc ñieàu trò
ña hoaù trò khoâng xaï trò loàng ngöïc.
Phaùc ñoà
Beänh nhaân coù toång traïng toát vaø/hoaëc ít di caên: ña hoaù trò kieåu UTPQTBN 012 lieàu
cao
Beänh nhaân toång traïng keùm vaø hoaëc di caên nhieàu: CIS PLATINE + ETOPOSIDE
hay CARBOPLATINE + ETOPOSIDE

17. Beänh nhaân vôùi hoäi chöùng tónh maïch chuû treân hoaëc SIADH, duøng CISPLATINE
lieàu phaân nhoû (xem treân).
Theo doõi trong khi ñieàu trò :
Coâng thöùc maùu N10, N15
Ñaùnh giaù ñieàu trò
Sau 6 ñôït trò lieäu, laøm laïi bilan gioáng bilan luùc khôûi ñaàu. Ngay caû trong tröôøng
hôïp lui beänh hoaøn toaøn, khoâng coù xaï trò döï phoøng naõo. Chæ neân laøm bilan sôùm neáu
coù nghi ngôø söï tieán trieån beänh ñoøi hoûi thaûo luaän vieâc ngöng hoaù trò.
11.1.3.3. Hoaù trò lieäu duy trì
Trong moïi tröôøng hôïp khu truù hay lan toaû ñeàu khoâng coù hoaù trò duy trì. Thôøi gian
toái ña 6 ñôït hoaù trò.
11.1.3.4. Taùi phaùt
Thöôøng khoâng hieäu quaû cho neân chæ ñieàu trò neáu beänh nhaân coù toång traïng toát.
Neáu hoaù trò lieäu cuûa ñieàu trò böôùc moät caùch ñoù treân 4(6) thaùng thì duøng chính hoaù
trò ñoù.
Neáu hoaù trò lieäu cuûa ñieàu trò böôùc moät caùch ít hôn 4(6) thaùng thì duøng thuoác môùi ví
duï TOPOTECAN.
11.2. Ung thö pheá quaûn khoâng teá baøo nhoû
11.2.1. Bilan (toång keâ) tröôùc trò lieäu
11.2.1.1. Toång keâ möùc ñoä lan roäng cuûa ung thö
 Laâm saøng (caùc vuøng haïch…)
 X quang loàng ngöïc
 Scanner loàng ngöïc
 Scanner buïng vaø soï naõo
 Noäi soi pheá quaûn (_ röûa pheá quaûn pheá nang tìm kim loaïi neáu nghi ngôø tieáp xuùc
vôùi amiante)
 Xquang caùc vuøng xöông vaø xaï hình xöông khi coù ñau xöông
11.2.1.2. Tìm ung thö phoái hôïp
 Khaùm Tai Muõi Hoïng thöôøng quy
11.2.1.3. Toång keâ cô ñòa
 CTM, chöùc naêng gan, thaän, ñöôøng huyeát, ion ñoà, protid maùu (khoâng laøm caùc
marker sinh hoaù ung thö thöôøng quy)
 ECG
 Chöùc naêng hoâ haáp vaø khí maùu ñoäng maïch (_ gaéng söùc, _ xaï hình phoåi)
 Sieâu aâm tim neáu döï truø hoaù trò
 Sieâu aâm maïch maùu vuøng coå vaø sieâu aâm tim khi döï ñònh phaãu thuaät vaø tuoåi
treân 70
 Xaï hình phoåi trong tröôøng hôïp chæ ñònh phaãu thuaät vaø chöùc naêng hoâ haáp haïn
cheá.
11.2.2. Phaân loaïi TNM: (xem baûng phaân loaïi TNM)
11.2.3. Ñieàu trò
11.2.3.1. Giai ñoaïn I vaø II

18.  Phaãu thuaät caét boû
 Khoâng trò lieäu haäu phaãu
 Theo doõi moãi ba thaùng trong naêm ñaàu ôû ngoaïi chaãn, sau ñoù moãi 6 thaùng.
 Sau moät naêm laøm laïi noäi soi pheá quaûn vaø scanner loàng ngöïc.
11.2.3.2. Giai ñoaïn IIIa phaãu thuaät
 Phaãu thuaät caét boû vaø xaï trò loàng ngöïc sau ñoù
11.2.3.3. Giai ñoaïn IIIa khoâng moå ñöôïc hay giai ñoaïn IIIb
 „ Hoaù trò CISPLATINE + NAVELBINE, CISPLATINE + GEMZAR,
CARBOPLATINE + TAXOL….
 „ Hoaù xaï trò ñoàng thôøi
 „ Hoaëc ñoâi khi Navelbine ñôn thuaàn hay Gemzar ñôn thuaàn neáu toån traïng
keùm
 Beänh nhaân coù hoäi chöùng tónh maïch chuû treân: CISPLATINE lieàu phaân nhoû
 Ñaùnh giaù hieäu quaû ñieàu trò
o Sau 3 ñôït, CISPLATINE + NAVELBINE, CISPLATINE + GEMZAR
o Sau 8 laàn truyeàn Navelbine
o Sau ñoù thaûo luaän xem
 Phaãu thuaät thì hai (neáu ban ñaàu giai ñoaïn IIIa) hay
 Xaï trò loàng ngöïc (coù hay khoâng keøm hoaù ñeå laøm taêng nhaïy caûm
xaï trò)
11.2.3.4. Giai ñoaïn IV coù di caên
 Hoaù trò CISPLATINE + NAVELBINE, CISPLATINE + GEMZAR,
NAVELBINE ñôn thuaàn hay GEMZAR ñôn thuaàn, neáu choáng chæ ñònh
CISPLATINE duøng CARBOPLATINE + TAXOL
 Ñaùnh giaù hieäu quaû ñieàu trò
o Sau 3 ñôït, CISPLATINE + NAVELBINE, CISPLATINE + GEMZAR
o Sau 8 laàn truyeàn Navelbine
o Neáu coù hieäu quaû, tieáp tuïc hoaù trò.
11.2.3.5. Hoaù trò thì hai
 Neáu beänh nhaân toån traïng toát, raát mong muoán ñöôïc ñieàu trò vaø thaát baïi hoaù trò
thì ñaàu ->xem xeùt hoaù trò thì hai.
 Duøng Gemzar ñôn thuaàn hay Taxotere.
12. TAÙC DUÏNG PHUÏ VAØI THUOÁC HOAÙ TRÒ THOÂNG THÖÔØNG
12.1. Doxorubicine
 Caáp: Oùi, soát, tieåu ñoû (khoâng tieåu maùu), ñoäc tim caáp.
 Muoän: Ruïng toùc, vieâm mieäng, öùc cheá tuûy, öùc cheá tuûy, ñoäc timtreã.
12.2. Paclitaxel, Docetaxel
 Caáp: phaûn öùng dò öùng, noân oùi nheï.
 Muoän: Beänh thaàn kinh ngoaïi bieân, öùc cheá tuyû, giöõ nöôùc.
12.3. Gemcitabine
 Caáp: buoàn noân, oùi möõa, tieâu chaûy, soát, khoù thôû
 Muoän: öùc cheá tuyû, hoàng ban, giöõ nöôùc, ñau mieäng, hoäi chuùng giaû cuùm vaø dò caûm.

19. 12.4. Etoposide
 Caáp: Buoàn noân, oùi möûa, ñoâi khi tuït huyeát aùp
 Muoän: ruïng toùc, öùc cheá tuyû, beänh baïch caàu thöù phaùt
12.5. Bleomycine
 Caáp: phaûn öùng dò öùng, soát, tuït huyeát aùp
 Muoän: soát, vieâm da, xô phoåi.
12.6. Cisplatine vaø carboplatine
 Caáp: oùi möõa vaø buoàn noân
 Muoän
 CISPLATINE: ñoäc thaän, ñoäc tuyû xöông vaø tai nheï, ñoäc thaàn kinh.
 Carboplatine: öùc cheá tuyû, thieáu maùu keùo daøi, cuõng nhö cisplatine nhöng thöôøng nheï
hôn.
13. HOAÙ DÖÏ PHOØNG
Chöa coù nghieân cöùu naøo chöùng toû coù theå döï phoøng ung thö phoåi. Döï phoøng toát nhaát hieän nay laø
khoâng huùt thuoác.