วิทยาศาสตร์

1. ส่วนในพันส่วน (ppt = part per thousand)
คือ ปริมาณตัวละลายในสารละลาย 1,000 ส่วน เช่น
สารละลายหนึ่งมีสารหนูเข้มข้น 1 ส่วนในพันส่วน (1 ppt)
หมายความว่า
สารละลายนั้น 1,000 ส่วน มีสารหนูละลายอยู่ 1 ส่วน
ppt = มวลของตัวถูกละลาย
ตัวอย่าง
ในน้้าดื่ม 450 กรัม มีสารประกอบของปรอทละลายอยู่ 0.0001 กรัม น้้าดื่มนี้
มีความเข้มข้นของสารประกอบของปรอทกี่ส่วนในพันส่วน
วิธีท้า ppt = มวลของตัวถูกละลาย
ppt = 0.0001
ppt = 0.0000002  103
ppt = 0.0002
 น้้าดื่มมีความเข้มข้นของสารประกอบปรอท 0.0002 ส่วนในพันส่วน
หรือ 0.0002 ppt
ส่วนในล้านส่วน (ppm = part per million)
ใบความรู้ เรื่อง ส่วนในพันส่วน (ppt)
มวลของสารละลาย  103
มวลของสารละลาย
 103
450  103
ใบความรู้ เรื่อง ส่วนในล้านส่วน (ppm)

2. คือ ปริมาณตัวละลายในสารละลาย 1,000,000 ส่วน เช่น
น้้าคลองแสนแสบมีสารประกอบปรอทเข้มข้น 0.2 ส่วนในล้านส่วน
(0.2 ppm)
หมายความว่า
น้้า 1,000,000 ส่วน มีสาร
ประกอบปรอทละลายอยู่ 0.2 ส่วน
1 ppm = 1 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม (mg/kg)
ppm = มวลของตัวถูกละลาย
ตัวอย่าง
ท้าการวิเคราะห์เนื้อปลา พบว่ามีปรอทปนเปื้อน 0.05 มิลลิกรัมในเนื้อปลา
100 กรัม ปรอทมีความเข้มข้นกี่ ppm
วิธีท้า มวลตัวถูกละลาย คือ Hg = 0.05 mg = 0.05  10-3 = 5  10-5
มวลรวมเนื้อปลา = 100 g
ppm = มวลของตัวถูกละลาย
ppm = 5  10-5
ppm = 0.5 ppm
 ในเนื้อปลามีปรอทปนเปื้อนอยู่ 0.5 ส่วนในล้านส่วน หรือ 0.5 ppm
ส่วนในพันล้านส่วน (ppb = part per billion)
คือ ปริมาณตัวละลายในสารละลาย 1,000,000,000 ส่วน เช่น
สารละลายชนิดหนึ่งมีสารประกอบของปรอทเข้มข้น 10 ส่วนใน
พันล้านส่วน (10 ppb)
มวลของสารละลาย
 106
100  106
มวลของสารละลาย  106
ใบความรู้ เรื่อง ส่วนในพันล้านส่วน (ppb)

3. หมายความว่า
สารละลายนั้น 1,000,000,000 ส่วน มีส่วนประกอบของปรอท
ละลายอยู่ 10 ส่วน
1 ppb = 1 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม (g/kg)
ppb = มวลของตัวถูกละลาย
ตัวอย่าง
เหล็กกล้าไร้สนิมท่อนหนึ่งมีมวล 120 กรัม ในเหล็กกล้ามีทองแดงอยู่ 0.0006
กรัม ในเหล็กกล้าไร้สนิมมีทองแดงอยู่กี่ส่วนในพันล้านส่วน
วิธีท้า
ppb = มวลของตัวถูกละลาย
ppb = 0.006
ppb = 0.000005  109
ppb = 5,000.00
 ในเหล็กกล้ามีทองแดงอยู่ = 5,000.00 ส่วนในพันล้านส่วน หรือ 5,000.00 ppb
เมื่อน้าสารละลายที่มีความเข้มข้นค่าหนึ่งมาเติมน้้า (หรือเติมตัวท้าละลาย) ลง
ไปอีก จะท้าให้ความเข้มข้นของสารละลายนั้นลดลง เรียกว่า การเจือจางสารละลาย
หลักการ : สารละลายที่ถูกเจือจางจะมีเนื้อของตัวถูกละลายอยู่เท่าเดิม
สูตรการคานวณ :
C1V1 = C2V2
โดยที่ C1 = ความเข้มข้นสารก่อนเจือจาง
มวลของสารละลาย
 109
120  109
มวลของสารละลาย  109
ใบความรู้เรื่อง การเจือจางสารละลาย (Dilution)

4. C2 = ความเข้มข้นสารหลังเจือจาง
V1 = ปริมาตรสารก่อนเจือจาง
V2 = ปริมาตรสารหลังเจือจาง
ตัวอย่างการค้านวณเรื่องการเจือจางสารละลาย
สารละลาย NaCl เข้มข้น 40 โดยมวลต่อปริมาตร จ้านวน 50 ลูกบาศก์
เซนติเมตร เติมน้้าลงไป 500 ลูกบาศก์เซนติเมตร สารละลาย NaCl ที่ได้จะมีความ
เข้มข้นกี่เปอร์เซ็นต์โดยมวลต่อปริมาตร
วิธีท้า C1 = 40  W/V C2 = ?
V1 = 50 cm3 V2 = 500 cm3
จากสูตร C1V1 = C2V2
แทนค่า 40  50 = C2  500
C2 = 40  50
C2 = 4
 สารละลาย NaCl ใหม่ที่ได้มีความเข้มข้นร้อยละ 4 โดยมวลต่อปริมาตร
เตรียมสารละลายโดยการผสมสารละลายชนิดเดียวกันที่มีความเข้มข้นต่างกัน
C1V1 + C2V2 + C3V3 + … = CรวมVรวม
เมื่อ C1 , C2 , C3 ,… เป็นความเข้มข้นของสารละลายชนิดที่ 1, 2, 3,…
Cรวม เป็นความเข้มข้นของสารละลายสุดท้าย
V1 , V2 , V3 ,… เป็นปริมาตรของสารละลายชนิดที่ 1, 2, 3,…ที่น้ามาผสม
Vรวม เป็นปริมาตรของสารละลายสุดท้าย
ตัวอย่าง
500
ใบความรู้เรื่อง การเตรียมสารละลายโดยการผสมสารละลายเข้าด้วยกัน

5. เมื่อผสมสารละลาย NaCl เข้มข้น 0.1 , 0.2, และ 0.5 mol/dm3 จ้านวน
100, 200 และ 300 cm3 ตามล้าดับ จะได้สารละลายรวมที่มีความเข้มข้นเป็นกี่
mol/dm3
วิธีท้า
V1 = 100 V2 = 200 V3 = 300 V = V1 + V2 + V3
C1 = 0.1 C2 = 0.2 C3 = 0.5 V = 600
C1V1 + C2V2 + C3V3 = Cรวม Vรวม
(0.1  100) + (0.2  200) + (0.5  300) = Cรวม  600
C = 0.33 mol/dm3
จะได้สารละลายรวมที่มีความเข้มข้น 0.33 mol/dm3