More Related Content Similar to Малын хээл тодорхойлох аргууд
Similar to Малын хээл тодорхойлох аргууд (20) More from dagvajamts (11) Малын хээл тодорхойлох аргууд2. Хээл тээх гэж юу вэ?
Бодгалийн хөгжлийг
Эвсэл эсийн
Хөврөлийн
Хээлийн
Хээлийн дараахь ангилдаг
.
Хээл тээх гэдэг нь үр тогтохоос эхлээд гүйцэд
хөгжсөн төл гарах хүртэл хээлтэгчийн бие
махбодын бүтэц үйл ажиллагааны өөрчлөлт юм.
3. Хээл тээх дундаж хугацаа
Амьтад
хоног
Ингэ
380
Үнээ
285
Гүү
340
Илжиг
365
Хонь,ямаа
150
Нохой
62
Чоно
62
Муур
58
Усан гахай
60
Заан
660
Цагаан хулгана
22
4. Хээл тодорхойлох аргууд
Хээлтэй малын бие махбодид дотоодын шүүрлийн
зохицуулгад гарсан өөрчлөлтийн улмаас тодорхой
шинж тэмдгүүд бүрэлдэн бий болдог.
Энэ гарч байгаа шинж тэмдгүүдийг оношлох
аргуудыг
o Эмнэлзүйн арга
o Рефлексийн арга
o Лабораторийн арга гэж ангилна.
5. Эмнэлзүйн арга
Энэ арга нь хээлтэй малын БМБ үүсэх ерөнхий
шинж тэмдэг болон үржлийн эрхтэнд гарсан
хувиралтуудыг илрүүлэхэд оршино.
Гадаад шинжилгээний арга.
Дотоод шинжилгээний арга.
6. Гадаад шинжилгээний арга
Энэ аргыг бог мал дээр өргөн ашигладаг
бөгөөд бод малд дээр хээлийн 2-р (5-6
сартайгаас хойш) хагасаас шинжилдэг.
Харах (ажиглах)
Тэмтрэх (барилах)
Чагнах
7. Харах аргаар үзлэг хийх
Тэгш
талбайд зогсоож, ар
талаас 3-5 м –ийн зайнаас
харж шинжлэнэ.
Хэвлийн хана хээлийн 2-р
хагасаас
эхэлж
хээлгүй
үеийнхээс
том
цүлхэгэр
харагдана.
Хээл хэвлийн баруун ханыг
дагаж байрлах, хэвлийн хана
доош унжсан харагдана.
Хөл, хэвлийн доод хана
хавагнана.
Дэлэн хөх томроно.
Аарцагны холбоос, шанадас
зөөлрөн сунаж хүнхрээ бууна.
8. Тэмтэрч шинжлэх
Энэ
арга нь хэвлийн ханаар
хээлийн
бие
эрхтнүүдийг
барьж, тэмтрэх замаар хийнэ.
Үнээний толгойг баруун тийш
эргүүлж
хэвлийн
ханын
чангаралтыг сулруулна.
Тойгны үеээс нуруутай тэгш
татсан шугам дээр зүүн гараар
дарж
хүчтэй
дарж
хонхойлоод,
гараа
хэвлийн
ханаас
салгахгүйгээр
огцом
буцааж
хээлийг
тэмтэрч
мэдэрнэ.
Энэ
үед гарт хатуу зүйл
мэдрэгдэхээс гадна хөдөлгөөн
илэрнэ.
9. Чагнах
Баруун
хэвлийн тойгны
үеээс сүүлчийн хавирга
хүртэлх татсан шугамын
дагуу чагнаж хээлийн
зүрхний
цохилтыг
илрүүлнэ.
Энгэхдээ чагнах хэсэгт
алчуур тавьж чихээр эсвэл
чагнуур
ашиглана
гүйцэтгэнэ.
10. Дотоод шинжилгээний арга
Бод мал болон мэгжинд шулуун гэдэс ба
үтрээний замаар үржлийн эрхтэнд гарсан
өөрчлөлтүүдийг илрүүлэн тогтооно.
Бог малд үтрээний толь ашиглан үржлийн
эрхтэнд гарсан өөрчлөлтүүдийг илрүүлнэ.
11. Шулуун гэдсээр шинжлэх
Гарын хумсыг авах
Урт түрийтэй хаймар ажлын гутал өмсөх
Ус нэвтрэхгүй хормогч зүүх
Өнгөц шарх, элдэв гэмтэл дээр иодын хандаар
арчих
Эх барихын нэг удаагын нимгэн бээлий өмсөх
Тос түрхэх/савандах/ зэргээр гуламтгай болгох
Шинжилгээ хийж дууссаны дараа гараа савандаж
угаагаад цэвэр алчуураар арчиж, спирт түрхэж
ариутгах
Малыг бэлчээрт гарахаас өмнө эсвэл 12 цаг өлөн
байлгаж шинжлэх
12. Үнээний
хээл, үргүйдлийг
шулуун
гэдсээр
шинжлэхийн тулд баруун
гараар
сүүлийг
сөхөж,
бээлий
өмссөн
буюу
цэвэрлэж ариутгасан гарын
хуруунуудыг
нийлүүлэн
сунгаж
өрөмдөх
хөдөлгөөнөөр
шулуун
гэдсэнд алгуур оруулна.
Гэдэсний булчин агшиж,
хана нь зузааран чангарах
үед
шинжилгээг
хийлгүйгээр
сулралтыг
хүлээх нь зүйтэй
14. Гарыг шулуун гэдсэнд
гүн шургуулж, шулуун
гэдэсний
нарийссан,
хөдөлгөөнтэй
хэсэгт
оруулж байж үржлийн
эрхтнүүдийг шинжлэнэ.
Эхлээд
гарынхаа
алгаар
аарцагны
ѐроолыг
дарж,
хуруунуудаар тэмтрэх
явцад 4-6 см бүдүүн,
хатуу,
биелэг
зүйл
баригдна.
Энэ
бол
савны хүзүүвч юм.
16. Савны
хүзүүвчээс
урагшаа,
түүнтэй үргэлжлэн байрлах савны
их биеийг тэмтрэнэ. Савны их бие
нь хүзүүвчээс арай зөөлөн, 2-3 см
урт эрхтэн болно.
Түүнээс цаашаагаа баруун ба зүүн
эвэр салаална. Савны эврүүдийн
хооронд гүн ховил орших бөгөөд
түүнийг хуруугаар тэмтэрч болно.
Савны зүүн эврийг доороос нь
дөрвөн хуруугаар, дээрээс нь
эрхий хуруугаар барьж, угаас нь
үзүүр хүртэл хуруунуудын өндгөөр
аяархан тэмтэрнэ.
Савны эврээс доор, ялимгүй
хажуу тийшээ хуруунуудаа явуулж
өндгөвчийг барьж шинжилнэ
17. Эхлээд
зүүн талын, дараа нь
баруун
талын
эрхтэнүүдэд
тэмтрэлт хийнэ.
Тэмтэрч
шинжлэхдээ
тэдгээр
үржлийн эрхтэнүүдийн байршил,
хэмжээ, хэлбэр, гадаргуу, биелэг
байдал, мэдрэмтгий чанарыг сайн
мэддэг болох чухал.
Тухайлбал,
хээлгүй
үнээний
үржлийн эрхтэнүүдийг шулуун
гэдсээр шинжлэхэд сав бүхэлдээ
агшин жижгэрч, алган доор багтаж
ирдэг.
Сав,
түүний
эвэр
дотор
бамбалзалт мэдэгдэхгүй, өвчин
эмзэглэлгүй байна. Гунжны савны
эврүүд адилхан хэмжээтэй, бүдүүн
үнээний баруун талынх зүүнийхээс
том байдаг. Хээлгүй үнээний
савны
эврүүд
сайн
агшиж
хоорондын ховил тод тэмтрэгдэнэ
.
18. Хээлтэй
үнээний
сав
агшихгүй,
хана
нь
нимгэрч, эврүүдийн нэг нь
жижиг
нөгөө
нь
том
харилцан
адилгүй
хэмжээтэй болсон байна.
Том эвэр бамбалзаж, дотор
нь хээл болон шингэн
мэдэгдэнэ.
Хээлийн
өсөлтийн
дагуу
эхлээд
эврүүд дараа нь савны
хүзүүвч хэвлийн хөндийд
бууж байрлах ба хээл
агуулсан эвэр бүр өрц
хүртэл түрж очно. Хээлийн
хөгжлийн дунд үеэс ихэс
тэмтрэгдэж эхлэнэ.
19. Үтрээгээр шинжилгээ хийх
Үтрээний
толины
тусламжтайгаар
гүйцэтгэнэ.
Ариутгаж гулгамтгай болгосон толийг
үнээний үтрээнд алгуурхан оруулж
амыг нь
ангайлгаад үтрээ болон
савны хүзүүвчийн салст бүрхүүлийн
өнгө, салсыг харж шинжилнэ.
Хээлтэй үнээний үтрээнд толь зуурч
орохоос гадна түүний бүрхүүл цайвар
улаан
өнгөтэй,
зунгааралдсан
салсаар хучигдсан байна.
Савны хүзүүвч өтгөн цавуулаг салсан
бөглөөгөөр бөглөгдсөн харагдана.
Хээлийн хэмжээ томрох тутам савны
хүзүүвч урагшаа шилжиж
улмаар
хэвлийн хөндийд бууж байрлана.
20. Бүдүүн үнээний үтрээнд гар оруулж шинжлэх ба гартаа
нимгэн бээлий өмсөж,
түүний гадна талыг
физиологийн уусмалаар чийглэж гулгамтгай болгоно.
Бээлийтэй гарыг үтрээнд оруулж шинжлэхэд үнээ хээл
авсан бол
савны хүзүүвч хэвлий руу шилжсэн
наалдамтгай өтгөн салсан бөглөөтэй байхаас гадна
хээлийн
сүүлийн
хоѐр
сард
тугалын
толгой, хөл, сүүлийг барьж болно. Түүнчлэн хээлийн 6
дах сараас эхэлж үтрээний ханаар
савны хойт
тараагуур судсны бүдүүрэлт,
лугшилт тодорхой
мэдэгдэнэ.
Бэлгийн мөчлөгийн тэнцвэржилтийн шатанд хээлгүй
үнээний үтрээнд дээрхи бүх шинж тэмдгүүд мөн
ажиглагдана.
Дотоод шинжилгээний энэ арга нь хээл, үргүйдэлийг
оношлох баталгаатай арга биш учраас практикт өргөн
нэвтэрч чадаагүй болно.
22. Малын ороог рефлексээр шалгах
давтамж хугацаа
Малын төрөл
Сорилын
давтамж
Хээлтүүлснээс хойш сорил хийх
хугацаа /өдөр/
Гүү
Өдөр бүр эсвэл
өнжөөд нэг удаа
8
30
Үнээ
Өдөрт 2 удаа
10
30
Мэгж
Өдөрт 1-2 удаа
15
30
Хонь
Өдөрт 1-2 удаа
10-12
30
Ямаа
Өдөрт 1-2 удаа
5
30
23. Лабораторийн арга
Лабораторийн аргууд нь мал амьтны БМБ-оос
ялгарч гардаг сүү, шээс, салс болон цус зэрэг
шингэний
физик,
химийн
үзүүлэлтийн
өөрчлөлтийг нарийн тоног төхөөрөмж, багаж
хэрэгсэл ашиглан тодорхойлодог. Үүнд жишээ
нь
Дээрх шингэнүүдийг шинжлэх
Дааврын хэмжээ тодорхойлох