Açık ve uzaktan öğrenmede öğreten ve öğrenen rolleri

1. AÇIK VE UZAKTAN
ÖĞRETİMDE ÖĞRETEN VE
ÖĞRENEN ROLLERİ
İREM SENA AYDOĞAN
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ
DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KOYUCU

2. ÖĞRETEN ROLLERİ
Açık ve uzaktan öğrenmede öğrenmenin gerçekleşebilmesi,
istenilen başarı ve kaliteyi yakalamak için öğretenin görev ve
rollerini iyi anlaması ve uygulaması gerekmektedir. Aynı
zamanda bu görev ve rolleri dijitalleştirmelidir. Bu bağlamda
öğretenin uzaktan öğrenme sürecindeki rollerini şu şekilde
özetleyebiliriz.
1: Geri Dönüt Verme: Öğreten öğrenene uygun ve zamanlı geri
dönüt verir.
2: Teşhis Uzmanı ve Yönlendirici: Öğreten öğrencilerle beraber
çalışır ve sanal ortamdaki görevlerinde yardımcı olur.
3: Teknik Destek ve Yeterlilik: Öğreten teknik konularda
öğrencilere yardımcı olur.
4: Yönlendirici: Öğrencilerin çevrimiçi tartışmalara katılması için
onları motive eder.

3. 5: Sosyal Yardımcı: Öğrencilerin birbirleriyle iletişim
kurmalarında yardımcı olur.
6: Ortam Tasarımcısı: Bilişim tabanlı uzaktan öğretimde
öğrenme ortamı hazırlar.
7: Ders Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamını yönetir ve
düzenler.
8: Etkileşim Yöneticisi: Öğretmen ile öğrenci ve öğrenci ile
öğrenci arasındaki iletişimi sağlar.
9: Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretimde ihtiyaç duyulan
öğretim tekniklerini geliştirir.
10: Grafik Tasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için
çoklu ortam ögeleri tasarlar.
Değerlendirme Uzmanı: Uzaktan eğitimi ve öğrenciyi
değerlendirir.

5. BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN
ROLLERİ
PEDAGOJİK ROLLER
Öğrenme Ortamı Tasarımcısı ve Etkileşim Oluşturucu:
•Öğretim tasarımı uzaktan eğitime uygun yapma.
•Çevrimiçi öğrenme ortamında öğrencilerin etkileşimini sağlama.
Öğretim Uzmanı:
•Uzaktan öğretimle ilgili yöntemleri takip etme.
•Öğretim yöntemleri ile mevcut imkan ve teknolojileri birleştirme.
•Öğrencilerin motivasyonlarını artırma.
Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı:
•Öğrenciyi ve uzaktan eğitimi değerlendirmek için kurallar oluşturma.
•Çevrimiçi değerlendirme araçlarını kullanabilme.

6. SOSYAL ROLLER
Çevrimiçi Öğrenme Topluluğu Lideri:
•Öğrencilerin kendi aralarındaki iletişime yardımcı olma.
•Çevrimiçi paylaşım ortamları oluşturma.
•Öğrencileri çevrimiçi öğrenme ortamına dahil olmasına
yardımcı olma.
Program Koordinatörü:
•Uzaktan öğretim ile ilgili kanun, yönetmelik ve yönergeleri
takip etme ve hakkında bilgi sahibi olma.
•Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgileri sunma.

7. TEKNİK ROLLER
Teknik Uzman: Çevrimiçi öğrenme ortamındaki bileşenleri doğru kullanma.
Medya Tasarımcısı: Öğrencilerin motivasyonunu sağlayacak ders içi materyaller
geliştirme.
Teknoloji Entegrasyon Uzmanı: Geliştirmiş olduğu öğretim araçlarını uzaktan
öğretime entegre edebilme.
YÖNETİMSEL ROLLER
Konferans Yöneticisi:
•Çevrimiçi öğretimde sınıf yönetimini oluşturma.
•Ders içi paylaşımlar ve tartışmalar için kurallar oluşturma.
•Tüm öğrencilerin eşit şekilde yararlanabileceği öğrenme ortamı oluşturma.
Öğretim Planlayıcısı:
•UygunDersin amaçlarına göre ders işlenmesi.
•UygunÖğrencilerin bireysel öğrenme geliştirebilecekleri yapılar oluşturma.

8. GUASCH VE ARKADAŞLARININ
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
TASARIM VE PLANLAYICI ROLLER
Tasarım ve planma süreci açık ve uzaktan öğrenme
sürecinden önce başlayan ve bu süreç içerisinde
devam eden, bu süreç bittikten sonra tasarım ve
planlamalar için değerlendirmeler yapılan bir roldür.
SOSYAL ROLLER
Öğretenin, öğrencilerle sosyal iletişim kurup aynı
zamanda öğrencilerin kendi aralarında etkileşim
kurabilecekleri bir ortam hazırlaması beklenmektedir.

9. ÖĞRETİCİ ROLLER
Bu rol öğretenin konu bilgisi, öğretme ve kritik düşünme
becerileriyle ilgilidir.
TEKNOLOJİK ROLLER
Bu rolde öğretenden beklenen, açık ve uzaktan öğretim
ortamındaki teknolojileri kullanabilmesi ve öğrencilere
destek olmasıdır.
YÖNETİMSEL ROLLER
Bu rolde öğretenin açık ve uzaktan öğretim sürecini iyi
yönetmesi beklenmektedir.

10. ABDULLA’NIN TANIMLAMIŞ OLDUĞU
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
Abdulla, yapmış olduğu araştırmada öğreten rollerini
4 başlık altında değerlendirmiştir.
1: Zihinsel Roller
2: Sosyal Roller
3: Yönetimsel Roller
4: Teknik Roller

11. GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
Goedyear ve arkadaşları yapmış oldukları çalışmalar sonucunda öğretenin
sahip olması 8 farklı rol olduğunu söylemişlerdir.
İçerik Yöneticisi: Konu içeriğini öğrencilerin rahat anlayabileceği şekilde
sunar.
Teknoloji Uzmanı: Uzaktan öğretimde yer alan teknolojileri etkili kullanır ve
öğrencilere bu konuda yardımcı olur.
Tasarımcı: Öğrenme ortamını ve öğrenme faaliyetlerinin gerçekleşebilmesi
için öğretim faaliyetleri tasarlar.
Sistem Yöneticisi: Uygulanan öğrenme programı ile ilgili kayıtları takip
eder ve güvenli bir şekilde saklar.
Süreç Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamındaki faaliyetleri düzenler ve
öğrencilerin bu faaliyetlere katılmasını sağlar.
Danışman: Öğrencilerle bireysel olarak etkileşim kurması, öğrencilerle
beraber çalışması ve çevrimiçi öğrenme ortamına öğrencilerin katılması için
destek verir.
Değerlendirme Uzmanı: Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme sürecinde
faaliyetlerini puanlar ve geri bildirim yapar.
Araştırmacı: Ders ile ilgili yeni bilgilerin uzaktan öğretimde nasıl etkin bir
şekilde kullanılacağını araştırır ve uygular.

12. ÖĞRENEN ROLLERİ
Açık ve uzaktan öğrenmede öğrenenlerin rollerini birçok
araştırmacı incelemiş ve bu rollere farklı perspektiflerden
bakmışlardır.
Çevrimiçi öğrenme ortamlarında öğrencilerin yaşadıkları
en büyük problemler ele alındığında bunlardan biri sosyal
topluluk hissi oluşturmamalarıdır. Bu kapsamda Bride ve
Beers öğrenen rollerini ikiye ayırmıştır.
1: Öğrenme Grubu Üyesi: Öğrenenler çevrimiçi
öğrenme ortamlarındaki öğrenme faaliyetlerine katılmalı,
öğretenle ve diğer öğrenenlerle iletişim halinde olmalıdır.
2: Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenen, senkron
öğrenme dışında kendi kendine araştırma yapmalı ve
öğrenmelidir.

13. ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE AÇIK VE
UZAKTAN ÖĞRETİM
UYGULAMALARI
Açık ve uzaktan öğrenme gelişimi 5 nesil olarak
tanımlanmaktadır.
Açık ve Uzaktan Öğrenmede 1. Nesil: İlk olarak kullanılan model
ve teknolojiler basılı materyaller üzerinden gerçekleşmiştir.
Örnek olarak mektup diyebiliriz.
Açık ve Uzaktan Öğrenmede 2. Nesil: Çift yönlü ses iletimi,
radyo, telefon vb. araçlar kullanılmıştır.
Açık ve Uzaktan Öğrenmede 3. Nesil: Temel olarak video gibi
görüntülü materyaller kullanılmıştır.
Açık ve Uzaktan Öğrenmede 4. Nesil: Bilgisayar destekli çoklu
medya kullanılmıştır.
Açık ve Uzaktan Öğrenmede 5. Nesil: Web ve mobil tabanlı
modeller esas alınmıştır. Bu nesil günümüzü de içermektedir.