açık ve uzaktan öğrenme yönetimi

1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENME
Açık ve Uzaktan Öğrenme Yönetimi
Sude Nur Tokluoğlu
19310191036
Fen Bilgisi Öğretmenliği
Danışman Doç. Dr. Agah Tuğrul Kurucu

2. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIMI TANIMLAYAN 4 TEMEL BOYUT
Kurumsal bir yapıya sahip olan açık ve uzaktan öğretim kurumları verdikleri
hizmetler göz önünde bulundurularak farklı boyutlarda ele alınabilir. Simonson,
Smaldino, Zvacek (2014) açık ve uzaktan öğretimi, dört temel boyutta ele almıştır.
 Kurumsal bir yapıya sahip
 Eğitmen ve öğrenci farklı mekanlarda
 İletişim teknolojileri tabanlı etkileşim
 Veri, ses ve görüntü paylaşımı
(Öğrenme deneyimi)

3. Bu boyutlardan birincisi, açık ve uzaktan öğretimin kurumsal bir yapıya sahip
olmasıdır. Pek çok açık ve uzaktan öğretim kurumu öğrencilere, akredite sertifika ve
diploma programları açabildiği gibi, eğitimin kalitesini de göz önünde
bulundurmaktadır.
İkinci boyutta, eğitimcilerin ve öğrenenlerin zaman ve mekan bağımsız olarak eğitim
faaliyetlerini gerçekleştirebilmeleridir.
Üçüncü boyut, iletişim teknolojileri aracılığı ile sağlanan etkileşim unsurudur.
Etkileşim eş zamanlı ya da farklı zamanlı olabilir.
Dördüncü boyutta, öğrenciler, kaynaklar ve eğitimcilerin bağlanması unsurudur.
Öğrencilerle eğitimcilerin etkileşimde olduğu ve öğrenme gerçekleşmesi için gerekli
öğretim materyallerine erişebildiği anlamına gelir.

4. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM YÖNETIMI
Yönetim olgusu her kurumsal yapıda olduğu gibi, açık ve uzaktan öğretim kurumları
için de geçerlidir. Kaya (2002) açık ve uzaktan öğretim kurumunun yönetim görevini,
kurumun tüm insan gücü ve madde kaynaklarını etkili bir şekilde kullanarak
kurumun amaçlarını yerine getirmek olarak ifade etmektedir.
Yönetim kısaca, ortak amacı başarmak yönünde insan kaynaklarının ve maddi
olanakların işe koyulması etkinliği olarak tanımlanabilir.

5. Williams (2003) çalışmasında yükseköğretimdeki açık ve uzaktan öğretim
kurumlarında bulunması gereken rolleri ve bu roller için genel yeterlikleri
aşağıdaki gibi açıklamıştır:
Yönetici: Yönetim becerileri, bütçeleme becerileri, pazarlama becerileri ve stratejik
planlama becerileri gibi yeterlikleri içerir.
Öğretici/Kolaylaştırıcı: İçerik bilgisi, öğretim stratejileri/modelleri, genel eğitim
teorisi, öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi, interaktif teknolojiler için
öğretim tasarımı, kütüphane araştırma becerileri ve davranış/ becerileri modelleme
gibi yeterlikleri içerir.
Öğretim Tasarımcısı: Öğretim tasarımı becerileri, interaktif teknolojiler için öğretim
tasarımı, medya niteliklerini anlama bilgisi, genel eğitim teorisi, metin düzenleme
becerileri, HTML yazma becerileri gibi yeterlikleri içerir.

6. Eğitimci: eğitim becerileri (teknoloji için), davranış/ becerileri modelleme, genel
eğitim teorisi, öğretim stratejileri/modelleri, öğretim için internet araçlarını
kullanma becerisi ve danışmanlık/rehberlik becerileri gibi yeterlikleri içerir.
Lider/Değişim Ajanı: Davranış/becerileri modelleme, yönetsel beceriler, pazarlama
becerileri, politika becerileri gibi yeterlikleri içerir.
Teknoloji Uzmanı: Bilgisayar donanım becerileri, teknoloji kullanım/onarım
becerileri ve öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi gibi yeterlikleri içerir.
Grafik Tasarımcısı: Grafik tasarım becerileri, metin düzenleme becerileri, medya
içeriklerini anlama bilgisi gibi yeterlikleri içerir.

7. Medya yayıncısı/editörü: Öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi, grafik
tasarım becerileri ve medya niteliklerini anlama bilgisi gibi yeterlikleri içerir.
Teknisyen: Teknoloji kullanım/onarım becerileri, bilgisayar donanım becerileri gibi
yeterlikleri içerir.
Destek personeli: Danışmanlık/rehberlik becerileri gibi yeterlikleri içerir.
Kütüphaneci: Kütüphane araştırma becerileri gibi yeterlikleri içerir.
Değerlendirme uzmanı: Genel eğitim teorisi (ölçme ve değerlendirme) gibi
yeterlikleri içerir.
Site kolaylaştırıcı: Araştırmada bu rol için herhangi bir yeterlik konusunda fikir
birliğine varılamadığından bu rol çok önemli değildir.

8. Bahsedilen en önemli rol yöneticiye aittir. Örgün öğretimden farklı hizmetler
sağlaması gerekmektedir. Bunlar:
 Uzaktan çalışma, iletişim ve kayıt amacıyla kullanılacak çeşitli ders araç
gereçlerinin geliştirilmesi, üretilmesi, seçilmesi veya satın alınması,
 Ders materyallerinin öğrencilere sunulması, dağıtılması veya ulaştırılması,
 Öğrenci ve eğitmen arasında çift yönlü iletişimin sağlanması,
 Açık ve uzaktan öğretimin sunmuş olduğu çalışma olanakları hakkında
bilgilendirmeler yapılması,
 Danışmanlık hizmetlerinin sağlanması,
 Ders değerlendirme hizmetleri.

9. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE SINIF YÖNETIMI
Sınıf yönetimi, genel olarak bilinen eğitim amaçlarının gerçekleştirilmesi için planlama,
örgütleme, uygulama ve değerlendirme işlevlerine ilişkin ilke, kavram, kuram, model ve
tekniklerin sistematik ve bilinçli bir şekilde uygulanması ile ilgili etkinliklerin tümü olarak
tanımlanmaktadır.
Öğretim sürecinde gerçekleştirilen tüm etkinlikler sınıf yönetimi kapsamına girmektedir.

10. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE SINIF YÖNETIMI
Polat (2016) tez çalışmasında yüz yüze ve sanal sınıf ortamındaki sınıf yönetiminin temel
boyutlarını karşılaştırarak açıklarken, bu boyutların genel olarak sınıf ortamının fiziki düzeni,
plan program etkinlikleri, davranış ve kurallar yönetimi, zaman yönetimi, motivasyon, eğitmen,
iletişim ve etkileşim olduğunu ifade etmiştir.
Fiziki düzen: Yüz yüze öğrenme ortamları açısından ele alındığında öğrenci sayısı, oturma
düzeni, renkler, ışık, ısı, temizlik ve görünüm gibi unsurlarla ilişkilidir.
Plan ve program etkinlikleri: Hedeflerin belirlenmesi, kaynakların sağlanması, hedeflerle
kaynaklar arasındaki ilişkilerin kurulması yüz yüze öğrenme ortamlarında plan ve program
faaliyetleridir.
Davranış ve kurallar yönetimi: Sınıf kurallarının önceden belirlenmesi ve uyulması, sınıf
ikliminin oluşturulması, meydana gelebilecek olumsuz davranışların önceden belirlenerek
önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması açısından önemlidir.

11. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE SINIF YÖNETIMI
Zaman yönetimi: Etkili öğretim için zaman yönetimi iyi planlanmış olmalı ve uygulanmalıdır.
Öğrencilerin derse devamı, ders süresi içerisinde öğrencilerin ilgilerinin canlı tutulması, dersi
bırakmalarının önüne geçilmesi için yapılacak çalışmalar bu kapsamda değerlendirilebilir.
Motivasyon: Yüz yüze ve sanal öğrenme ortamlarında da öğretimin etkinliği açısından göz
önünde bulundurulmalıdır.
İletişim ve etkileşim :İletişim, davranış değişikliği meydana getirmek için düşünce, bilgi, duygu,
tutum ve becerilerin paylaşılması olarak tanımlanmaktadır. Etkileşim, öğrenenlerin
birbirleriyle, öğretim içeriğiyle, öğretim yönetim sistemiyle, dersin öğretim elemanıyla olan
münasebeti olarak tanımlanmaktadır.
Eğitmen: Hem yüz yüze hem de sanal ortamlarda bir sınıfı; fiziki olarak düzenleyen, planlanan
program çerçevesinden öğrenme etkinliklerini gerçekleştiren, sınıftaki davranış ve kuralları
belirleyen, zaman yönetimini etkili olarak kullanan, sınıfı motive eden ve iletişimi başlatarak
öğrencilerin öğrenme aktiviteleri ile etkileşimlerini sağlayan kişidir.

12. YÜZ YÜZE SINIFLAR
Aracı Unsurlar Kurallar Topluluk
-Eğitmen - Planlanmış müfredat - Eğitmen
-Öğrenci - Derste ‘konuşmak yok’ - Veli
-Göz teması gibi kurallar - Öğrenci
-Beden dili - Öğrencilerin yüzü - Merkezi fiziksel sınıf
-Görsel ipuçları eğitmene dönük - Merkezi okul çerçevesi
-Yüz ifadeleri - İnformal planlama - Merkezi örgütsel yapı
(mimikler) - Sınıf içi genel diyalog - Merkezi coğrafi çevre
-El kaldırma - Fiziksel bulunuşluk (sınıf)
(söz hakkı isteme) - Okul günleri eşzamanlı
-Yazı tahtası bulunuşluk
-Tebeşir
-Ders kitapları

13. SANAL SINIFLAR
Aracı Unsurlar Kurallar Topluluk
-Eğitmen -Planlanmış müfredat -Eğitmen
-Öğrenci -Konuşma serbestliği -Öğrenci
-Ses -Öğrencilerin yüzü -Veli
-Elektronik posta bilgisayara dönük -Dağıtık sanal sınıf
-Yazılı mesaj (sohbet) -Formal planlama -Dağıtık okul çerçevesi
-Doküman tarama -Özel ve genel diyalog -Dağıtık örgütsel yapı
-Sanal el kaldırma/ -Mekan serbestliği (anonimlik) -Dağıtık sanal çevre
Söz isteme - Eşzamanlı/Eşzamansız
-Elektronik beyaz tahta/ bulunuşluk
Sunumlar
-Yazılım
-Ders kitapları

14. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE YÖNETICI VE LIDER
Kotter (2011) yöneticiyi, planın başarısını garanti etmek için, raporlama, organize etme,
sonuçları ,izleme, problemleri saptama ve çözme önerileri geliştirme ile örgütleme olarak
tanımlarken, liderliği vizyon geliştirmek için insanlara motivasyon ve ilham veren, aynı
zamanda ihtiyaçlarına, değerlerine ve duygularına hitap ederek değişimin önünü açarak
doğru yönde ilerlemeyi sağlayan bireyler olarak tanımlamaktadır.
Zaleznik (2004), liderlerin yapısal etkinlikler ve sorunlarla başa çıkabildiklerini, hazır cevap
olduklarını ancak önemli konularda aceleci
olmadıklarını ifade etmiştir. Yöneticilerin, süreci
savunduklarını, istikrar ve denetim istediklerini
ve içgüdüsel hareket ettiklerini ifade etmiştir.

15. Faaliyet Liderlik Yönetim
Düşünme Süreci İnsana odaklanır Nesneye odaklanır
Dışa bakar İçe bakar
Hedef Belirleme Bir vizyon geliştirir Planları uygular
Geleceği oluşturur Şimdiyi geliştirir
Ormanı görür Ağaçları görür
Personel ilişkileri Güçlendirir Kontrol eder
İş arkadaşlarıdır Alt-üst ilişkisi vardır
Güvenir ve geliştirir Komuta eder ve düzenler
İşlem Doğru işleri yapar İşleri doğru yapar
Değişim yaratır Değişim yönetir
Altlarına hizmet eder Üstlerine hizmet eder
Yönetim Etkiyi kullanır Otoriteyi kullanır
Fikir ayrılıklarını kullanır Fikir ayrılıklarından kaçınır
Kararlı davranır Sorumlu davranır

16. Pahal (1999) çalışmasının sonuçlarına göre, yeni binyıl için BT liderlerinin, geniş bir teknolojik
ilerleme ve ileri teknoloji araçları dünyasında, aşağıdaki özelliklere sahip olmaları gerektiğini
ifade etmiştir.
Vizyon Doğruluk Güven Bencil olmama Sadakat
Yaratıcılık Açık fikirlilik Dayanıklılık İletişim yeteneği Dinleme yeteneği
Risk alma Yenilikçi olma Görünürlük Meraklılık Önsezi
Eylem oryantasyonu Samimiyet Azimlilik Ağ kurabilme

17. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM IÇIN DÖNÜŞÜM
Yükseköğretimdeki öğrenme-öğretme olgusunun çağın gereksinimlerini karşılayabilmesi için
bir dönüşüme ihtiyaç vardır. Açık ve uzaktan öğretimin bir parçası olan e-öğrenmenin bu
dönüşümün merkezinde olduğu düşünülmektedir. Değişimin gerçekleşmesinde başarılı
dönüşüm etkili lidere bağlıdır.
E-öğrenmeyi yükseköğretimin kurumsal yapısına tam olarak entegre etmek için gerekli olan
özelliklerin liderde var olduğu düşünülmektedir. Başarılı liderler adil, dürüst, açık ve saygılı
olmakla birlikte vizyon sahibi, kurumuna bağlı ve kararlı kişilerdir (Garrison, 2011).

18. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM IÇIN DÖNÜŞÜM
Simonson ve arkadaşları (2014) dönüşümün başarılı sağlanması için 8 adım tanımlamışlardır.
 Dönüşümün kaçınılmaz olduğu hissi uyandırılmalıdır.
 Etkili bir planlama grubu oluşturulmalıdır.
 Bir vizyon oluşturulmalıdır.
 Vizyon çevreye yayılmalıdır.
 Vizyon doğrultusunda hareket edenler desteklenmelidir.
 Kısa vadeli kazançlar oluşturulmalı ve bunun için planlar yapılmalıdır.
 Daha fazla değişim meydana getirmek için başarılı açık ve uzaktan öğretim faaliyetleri bir
araya getirilmeli ve birleştirilmelidir.
 Açık ve uzaktan öğretimdeki başarılar bir araya getirilmelidir.

19. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIMDE ÖRGÜT YAPILARI
Bir örgütte meydana gelen olaylar karşılıklı davranışlardır. Örgütün yapısı bu karşılıklı
davranışlarla tanımlanır. (Keskinkılıç, 2007). Ortak amaç için bir araya gelen bireylerin
oluşturduğu topluluklarda da bir yönetim yapısına ihtiyaç vardır.
Açık ve uzaktan öğretim örgütlerini oluşturan alt sistemlerin başarısının sistemi etkileyeceği
bir gerçektir. Bu nedenle, örgütün etkili olabilmesi için tüm alt sistemlerin örgütün
amaçlarından kendi payına düşeni gerçekleştirmesi gerekir. Ayrıca bu alt sistemlerin
üreteceği ürünün nicelik ve nitelik yönünden en üst düzeye çıkarması örgütün etkinliğinin en
önemli koşuludur (Başaran, 1982).

20. BAĞIMSIZ YAPILI AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİM ÖRGÜTLERİ
Temel ve yetişkin eğitiminden, üniversite programına kadar çeşitli düzeylerde ders
verebilirler. Bu kapsamda değerlendirilebilecek açık ve uzaktan öğretim örgütleri iki alt
gruba ayrılmaktadır.
a. Özel ve Devlet Uzaktan Öğretim Kurumları ya da Fakülteleri: Bağımsız kurumlardır. Kendi
kararlarını kendileri verebilir.
b. Uzaktan Öğretim Üniversiteleri veya Açık Üniversiteler: Ülke/dünya genelinde öğreneni
bulunan ve uzaktan diploma/sertifika programları veren kurumlardır.

21. KARIŞIK YAPILI AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİM ÖRGÜTLERİ
Uzaktan ve örgün öğretim faaliyetlerini bir arada yürüten kurumlardır. Üç alt gruba ayrılır.
a. Açık ve Uzaktan Öğretim Hizmeti Veren Fakülteler/Yüksekokullar/Merkezler: Bağlı
bulundukları üniversite ya da devlet kuruluşu bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir.
b. Konsültasyon Modeli: Birden fazla kurumun bir araya gelerek oluşturdukları geniş ölçekli
yapıya sahip kuruluşlardır. Örgüt yapısı bağımsız değildir.
c. Entegre Olan Sistemler: Kampüs içi ve kampüs dışı öğrenenler bir aradadır. Akademik
personel her iki öğrenen grubuna da aynı öğretim müfredatını ve aynı değerlendirme
planını uygular.

22. KÜRESEL YAPILI AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİM ÖRGÜTLERİ
a. Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders (MOOC) Sistemleri: Dünya genelinde tüm üniversiteler ya da
özel kuruluşlar kullanabiliyor. Söz konusu hizmet ABD başta olmak üzere birçok ülke
tarafından desteklenen platformlar ile sağlanmaktadır.

23. KAYNAKÇA
https://www.isletmekulubu.com/lider-yonetici-arasindaki-farklar/
http://www.gazetevatan.com/yuz-yuze-egitim-ne-zaman-basliyor-meb-5-6-7-ve-9-
10-11-
siniflar--1348983-egitim/
https://creamobile.com/tr/urun/1607/uzaktan-canli-egitim-sanal-sinif-cozumu
http://www.egitimdeteknoloji.com/uzaktan-egitim-icin-kullanabileceginiz-
platformlarin-karsilastirmasi/
https://ecenaperkaya.wordpress.com/2016/10/10/uzaktan-egitim-nedir-faydalari-
zararlari-nelerdir/
https://fikirturu.com/toplum/uzaktan-egitim-ama-nasil/
http://www.renewables-liberia.info/index.php/get-involved-sep/e-learning/moocs-
massive-open-online-courses
Pegem açık ve uzaktan öğrenme www.pegem.net