AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ DANIŞMAN: DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU

1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN
ROLLERİ
Beyza Nur ERTÜRK
İngilizce Öğretmenliği
Danışman: DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU

2. • Açık ve uzaktan eğitim ortamlarında öğreten ve öğrenen rollerinin değişimindeki ana etken,
açık ve uzaktan öğretim sürecinde kullanılan teknolojilerin ve öğrenme kaynaklarının
değişmesi ve çeşitlenmesidir.
• Bununla birlikte, geleneksel faktörler de öğreten ve öğrenen rollerinin değişimine etkide
bulunur. Bu faktörler; topluluk ve topluluk kültürü, yaşanılan zaman ve mekan, bulunulan
ortamda; bilginin iletimi, sunumu, işlenmesi, öğrenen ve öğretenlerin etkileşimi, öğrenme
ortamı, değerlendirme şekilleri, öğretimin yönetilmesi ve değerlendirilmesi ile oluşturulur.

3. ÖĞRETEN ROLLERI
Geri Dönüt
Verme: Öğreten,
öğrenenlere
uygun ve zamanlı
geri dönüt verir.

4. ÖĞRETEN ROLLERİ
• Ortam Tasarımcısı: Bilişim teknolojileri tabanlı uzaktan öğretim
sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
• Ders Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamlarını kontrol eder ve
yönetir.
• Öğrenme Yöneticisi: Öğrenenlere öğrenmelerinde yardımcı olur ve
öğrenmeyi yönetir.
• Etkileşim Yöneticisi: Öğrenci ile öğretmen ve öğrenci ile öğrenci
iletişimlerinin oluşmasında rol oynar.
• Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretim ortamlarına yönelik ihtiyaç

5. ÖĞRETEN ROLLERİ
• Grafik Tasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için çoklu medya
ögeleri tasarlar.
• Değerlendirme Uzmanı: Uzaktan öğretimi vr öğrenci performansını
değerlendirir.
*Her uzaktan öğrenme ortamında, belirtilen öğreten rollerinin her
birinin bulunması beklenmemelidir.

6. BERGE’NIN ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
1.
ANA ROL: Pedagojik roller
ALT ROLLER:
• Öğrenme ortamı tasarımcısı ve etkileşim oluşturucu
• Öğretim uzmanı
• Ölçme değerlendirme uzmanı

7. BERGE’NIN ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
2.
ANA ROL: Sosyal roller
ALT ROLLER:
• Çevrimiçi öğrenme topluluğu lideri
• Program koordinatörü

8. BERGE’NIN ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
3.
ANA ROL: Teknik roller
ALT ROLLER:
• Teknik uzman
• Medya tasarımcısı
• Teknoloji entegrasyon uzmanı

9. BERGE’NIN ÇEVRİMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
4.
ANA ROL: Yönetimsel roller
ALT ROLLER:
• Konferans yöneticisi
• Öğretim planlayıcısı

10. GUASCH VE ARKADAŞLARININ ÇEVRIMIÇI
ÖĞRETEN ROLLERI
• Guasch ve arkadaşları, çevrimiçi öğreten rollerini belirlerken, organizasyon yapısı
ve kullanılan teknolojilere göre genişleyebileceğini ve şekillenebileceğini
belirtmiştir.
• Öğreten rollerini beş ana başlık altında değerlendirmişlerdir;

11. 1. TASARIM VE PLANLAYICI ROLLER
• Tasarım ve planlama süreci, açık ve uzaktan öğretim ortamında öğrenme ve
öğretme faaliyetlerinden önce başlayan ve süreç içerisinde devam eden, öğrenme ve
öğretme süreci bittikten sonra tasarım ve planlamalar için değerlendirmeler yapılan
roldür.
• Öğreten, amaçlarını gerçekleştirmek için açık ve uzaktan öğretim organizasyonunda
yer alan diğer paydaşlarla işbirliği ve planlamalar yapar.
• Öğrenci-öğretmen, öğrenci-içerik etkileşimlerinin nasıl olacağına karar verir.
• Öğrenci güdülemelerini planlar.
• Sürecin değerlendirme stratejisine karar verir.

12. 2. SOSYAL ROLLER
• Öğreten, Berge’nin sosyal rollerinde olduğu gibi, öğrenenlerle sosyal iletişime girip
sosyal öğrenme ortamı oluşturur.
• Öğrencilerin kendi aralarında etkileşim hâlinde olabilecekleri bir sosyal
ortamoluşturur.
• Duyuşsal olarak öğrencilerin kendilerini daha rahat hissetmeleri ve ifade etmeleri
için önemli bir roldür.

13. 3. ÖĞRETICI/BILGI VERICI ROLLER
• Bu rol; öğretenin öğretme yeterlilikleri, konuya olan hakimiyeti, ve kritik düşünme
becerileri ile ilgilidir.
• Anlattığı alan ile ilgili temel bilgi sahibi olan öğreten, açık ve uzaktan öğretim
ortamı ve ortamda yer alan teknolojik bileşenleri kullanarak içeriği sunar, öğretme
yöntemleri geliştirir ve işbirlikçi öğrenme ortamları hazırlar.

14. 4. TEKNOLOJIK (TEKNIK) ROLLER
• Bu rolde, öğreten kullanmış olduğu açık ve uzaktan öğretim
ortamındaki teknolojileri kullanabilmeli ve öğrencilere destek
olabilmelidir.
• Öğretme ortamlarında öğreten rollerini tanımlayan tüm
araştırmacılar tarafından ısrarla vurgulanmaktadır.

15. 5. YÖNETIMSEL ROLLER
• Öğreten, sürecin ilk aşamasında yapmış olduğu planlamaları iyi bir şekilde
yöneterek, açık ve uzaktan öğretim faaliyetlerini gerçekleştirir.
• Sanal sınıfları kontrol eder.
• Öğrencilerin güdülenmesini üst düzeyde tutar.
• Özetle, sanal öğrenme ortamındaki sürecin kontrolünü eline alır ve süreci
yönetir.

16. ABDULLA’NIN ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN
ROLLERI
• Abdulla, yapmış olduğu araştırmalar ile elde ettiği sonuçları sentezleyerek, öğreten
rollerini dört ana başlıkta toplamıştır.
• Bunlar;
1. Zihinsel Roller
2. Sosyal Roller
3. Yönetimsel Roller
4. Teknink Roller idir.

17. GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
• İçerik Yöneticisi: Konu ile ilgili içeriği öğrencilerin rahat anlayabileceği bir şekilde
şekillendirir ve öğrenciye sunar.
• Teknoloji Uzmanı: Uzaktan öğretim ortamında yer alan teknolojileri etkili bir
şekilde kullanır ve öğrenenlerin kullanmasına yardım eder.
• Tasarımcı: Öğrenme ortamını ve öğrenme amaçlarının gerçekleşmesi için gereken
öğretim faaliyetlerini tasarlar.
• Sistem Yöneticisi: Devam eden öğrenme programı ile ilgilikayıtları takip eder,
saklar ve sistem güvenliğini sağlar.

18. GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
ÇEVRIMIÇI ÖĞRETEN ROLLERI
• Süreç Yöneticisi: Çevimrimiçi öğrenme aktivitelerini yönetir, öğrenenleri sürece
katılmaya teşvik eder.
• Danışman: Öğrenenlerle birlikte çalışma ve bireysel olarak öğrenenlerle etkileşim
kurar, aktiviteler ve ders katılımları için rehberlik yapar ve tavsiyelerde bulunur.
• Değerlendirme Uzmanı: Öğrenenlerin faaliyetlerini puanlar, geri bildirim sunar ve
öğrenme çalışmalarını tasdik eder.
• Araştırmacı: Alanı ile ilgili yeni bilgileri, etkili bir şekilde uzaktan öğretimde nasıl
kullanabileceğini araştırır ve bunu uygular.

19. ÖĞRENEN
ROLLERI
*Bride ve Beers; çevrimiçi ortamlarında, öğrenenlerin
yaşadıkları en önemli problemlerden biri olarak sosyal
topluluk hissinin olmayışını tanımlamış ve bu yüzden,
öğrenme grubu üyesi ve kendi kendine öğrenen birey
olarak iki temel öğrenen rolü tanımlamışlardır.
• Öğrenme Grubu Üyesi: Çevrimiçi ortamlarda yer alan
faaliyetlere katılır, öğreten ve diğer öğrenenlerle
etkileşimdedir, tartışmalarda yer alır.
• Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenenler eş zamanlı
öğrenme aktiviteleri dışında öğrenme ve araştırma
becerilerine sahiptir ve çevrimiçi eş zamansız öğrenme
araçlarını etkili bir şekilde kullanabilir.

20. ÇEVRIMIÇI
ÖĞRENENLERIN
SAHIP OLMASI
GEREKEN
KARAKTERISTIKLER
(COLORADO VE
ARKADAŞLARI,
DABBAGH)
• Güçlü bir akademik kişisel görüş
• Çevrimiçi öğrenme araçlarını kullanmada akıcılık
• Kişiler arası iletişim ve iletişim kurma becerilerini sergilemek
• Etkileşim ve işbirlikçi öğrenmenin değerinin bilincinde olmak
• Uzaktan öğrenmeyi içsel olarak kontrol etmek
• Bireysel öğrenme becerileri geliştirmek
• Öğrenme topluluğunun parçası olma ihtiyacı sergilemek

21. SCHRUM VE HONG’UN UZAKTAN ÖĞRENEN
ROLLERINI TANIMI
1. Öğrenim araçlarına erişen
2. Teknolojiyi kullanabilen
3. Çalışma şekli ve alışkanlıkları
edinebilen
4. Amaç ve hedefleri olan
5. Kendine özgü yaşam tarzı olan
bireyler.

22. ÖĞRETMEN EĞITIMINDE AÇIK VE UZAKTAN
EĞITIM UYGULAMALARI
• Açık ve uzaktan öğretiminin gelişimi, kullanılan teknolojiler perspektifinde temelde
beş nesil olarak tanımlanır.
• Öğretmenlerin açık ve uzaktan öğretimin sınıflandırdığı her bir nesil için açık ve
uzaktan öğretimden faydalanma şekilleri ve öğretmenlerin kişisel ve mesleki
gelişmelerine olan katkısı değişmektedir.
• Açık ve uzaktan öğretimde kullanılan materyal ve yöntemlerin değişmesi öğretmen
eğitimindeki açık ve uzaktan öğretimden faydalanma isteğini etkilememiştir.

23. BIRINCI NESIL MODEL VE TEKNOLOJILER
• Basılı materyallerdir.
• Kitap, dergi ve mektup örnek verilebilir.
• Öğretmenlerin bireysel gelişimine katkı sağlamıştır.
• İçerikler görsel ve metin içermektedir ancak etkileşim yoktur.
• Birinci nesil modelde uygulamaya yönelik olarak öğretmenlere bilgi ve model sunma
düzeyleri düşük kalmıştır.

24. İKINCI NESIL MODEL VE TEKNOLOJILER
• Ses tabanlı materyaller dönemidir.
• Ses konferansı, telefon, çift yönlü ses iletimi, radyo, ses kasetleri ve CD’ler
kullanılmıştır.
• Bu nesil ile düşük düzeyde alan yazın, pedagojik beceri ve içerik bilgisine sahip
öğretmenlerin mesleki ve kişisel gelişimine katkı sağlamak amaçlanmıştır.
• Kullanılan teknolojiler, geniş kitlelere ulaşabilmede yardımcı olmuştur.
• FAKAT bu nesilde, günlük yapılan yayınların takibinde yaşanılan zorluklar ve
öğretmenler ile öğrencilerin eğitimden sıkılmaları problem oluşturmaktadır.

25. ÜÇÜNCÜ NESIL MODEL VE TEKNOLOJILER
• Temel olarak video ve video konferans gibi görüntü tabanlı materyaller
kullanılmıştır.
• Gerçek sınıf ve öğrenme ortamlarından müfredat paralelinde yararlanmayı
sağlamıştır.
• Gerçek sınıf ortamındaki yöntem ve metotların video içeriklerle gösterilmesi,
öğretmenlerin yeni yöntem ve yaklaşımları öğrenme ve uygulamalarına olanak
sağlamıştır.
• FAKAT oldukça maliyetli olduğundan öğretmen eğitiminde sınırlı miktarda
kullanılabilmiştir.

26. DÖRDÜNCÜ NESIL MODEL VE TEKNOLOJILER
• Bilgisayar destekli çoklu medya dönemidir.
• Temel olarak etkileşimli video, etkileşimli içerik, çoklu medya ve animasyon, CD ve
içerik yazılımları kullanılmıştır.
• Bu nesil ile birlikte ses, video, animasyon ve etkileşimi bir arada barındıran
içerikler kullanılmaya başlamıştır.

27. BEŞINCI NESIL MODEL VE TEKNOLOJILER
• Web tabanlı modeller ile mobil tabanlı modellerin esas alındığı dönemdir.
• Bilgisayar destekli iletişim, internet tabanlı öğrenme ve öğretme materyaller,
çevrimiçi kurslar, çevrimiçi sınıflar, akıllı telefonlar, tabletler, elektronik okuyucular
ve mobil uygulamalar kullanılmıştır.
• Oyunlar, animasyonlar ve etkileşimli uygulamalar sayesinde, içerik ve öğretim
yöntemleri arasındaki boşluklar doldurulabilmiştir.
• Diğer dört nesilden farklı olarak; artık uzaktan eğitim, bir öğretim yöntemi olarak
kullanılmaya başlamıştır.

28. AÇIK VE UZAKTAN EĞITIMIN
ÖĞRETMENLER İÇIN KULLANIMI
• Başlangıç Niteliklerinin Geliştirilmesi: Öğretmenin mesleki becerilerini gelişmeye
odaklanmasıdır.
• Sürekli Mesleki Gelişim: Çalışma hayatı boyunca öğretmenin bilgi, beceri ve
uzmanlığını geliştiren programlar ve etkinlikler oluşturulmasıdır.
• Müfredat Reformu ve Değişimi İçin Öğretmenlerin Yeniden Yönlendirilmesi:
Öğretmenlerin neyi, nasıl öğrettikleri değiştirme ve geliştirme konusunda desteklemek
için kullanılır.
• Öğretmenlerin Kariyer Gelişimi: Yetenekli öğretmenlerin kariyer geliştirme faaliyetleri
için oluşturulan yüksek lisans, sertifika ve hizmet için eğitim programlarını oluşturur.

29. KAYNAKÇA
• Açık ve Uzaktan Öğrenme, Pegem Akademi, Editörler: Erkan Tekinarslan, Melih
Derya Gürer