2. Öğreten
Rolleri
Geri DönütVerme: Öğreten öğrenenlere uygun ve
zamanlı geri dönüt verir.
Teşhis Uzmanı veYönlendirici: Öğreten öğrenenlerle
birlikte çalışıp yön göstererek sanal ortamdaki
görevlerini yapmalarına yardımcı olur.
Teknik Destek veYeterlilik: Öğrenenlere teknik
konularda yardımcı olur ve teknik olarak uzaktan
öğretim sistemini kullanır.
Yönlendirici: Çevrimiçi tartışmalara öğrencilerin
katılımının sağlanması için cesaret ve güdülenmelerinin
(motivasyonlarının) arttırılmasına yardımcı olur.
3. SosyalYardımcı: Öğrencilerin birbirleriyle etkileşim
kurmalarını sağlamak ve çevrimiçi öğrenme ortamının
bir parçası olmaları için yardımcı olur.
OrtamTasarımcısı: Bilişim teknolojileri tabanlı uzaktan
eğitim sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
DersYöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamlarını kontrol
eder ve yönetir.
ÖğrenmeYöneticisi: Öğrenenlere öğrenmelerinde
yardımcı olur ve öğrenmeyi yönetir.
4. EtkileşimYöneticisi: Öğrenci ile öğretmen ve öğrenci
ile öğrenci arasındaki etkileşimin oluşmasında rol
üstlenir.
Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretim ortamlarına
yönelik ihtiyaç duyulan öğretim tekniklerini geliştirir.
GrafikTasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için
çoklu medya öğeleri tasarlar. Değerlendirme Uzmanı:
Uzaktan öğretimi ve öğrenci performansını
değerlendirir.
5. Açık ve uzaktan öğretim ortamlarında öğretenlerin
edindiği roller bilişim teknolojileri kullanılarak
oluşturulan uzaktan öğretim ortamında değerlendirildiği
için “çevrimiçi roller” olarak da adlandırılır. Çevrimiçi
rolleri bütünsel olarak birçok bakış açısıyla tanımlayan ve
alan yazında yoğun olarak kabul gören çalışmaları
incelemek, öğretenlerin çevrimiçi rolleri ile ilgili daha
geniş bir bakış açısına sahip olmamıza yardımcı olacaktır.
7. PEDAGOJİK
ROLLER
İletişim
Öğrencilerin demografik özelliklerine uygun iletişim
kurmalı (ırk, cinsiyet vb. ayrımları desteklememeli )
Öğrencilere ulaşabilmek için mümkün olan tüm iletişim
kanallarını (e-posta, mesaj vb.) kullanmalı
Eşzamanlı iletişim araçlarını da (Skype vs.) etkili
kullanabilmeli Öğrencilere açık ve anlaşılır bir yol
haritası sunabilmeli
8. Kişisel
Öğretimi eleştirel olarak analiz edebilmeli
Kişisel inançlarının farkında olarak gerektiğinde
değiştirebilmeli
Çevrimiçi öğrenme ve öğretme işleminin bileşenlerini
anlayabilmeli o Konu alanı bilgisini güncel tutar.
(Öğrenmeye açıklık) o Kişisel ve mesleki gelişimini
organize edebilmeli
9. Öğrenme-Öğretme Süreci
Öğrenci merkezli yaklaşımı ders içinde yansıtmalı
Öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini kullanabilmeli
Öğrencilere özdenetim duygusu altında araştırma
ortamı sunabilmeli
Öğrenme türleriyle ilgili bilişsel süreçlerin farkında
olmalı
İşbirlikçi, aktif ve yansıtıcı öğrenmeyi desteklemeli
Öğrencilerin bilgi ve becerileri nasıl kazandığını bilmeli
Öğrencilerin yaşam becerileri kazanmalarına yardımcı
olmalı
11. Guasch ve arkadaşları çevrimiçi öğrenme ortamlarında
öğreten rollerini belirlerken organizasyon yapısı ve
kullanılan teknolojilere göre bu rollerin genişleyeceğini
ve şekilleneceğini belirlemektedir. Guasch ve arkadaşları
çevrimiçi öğreten rollerini 5 ana başlık altında
değerlendirmektedir.
Tasarım ve Planlayıcı Roller
Sosyal Roller
Öğretici-BilgiVerici Roller
Teknolojik Roller
Yönetimsel Roller
12. ÖĞRETIM
TASARLAYICI
ROLLER
Ders İçeriği
Dersin öğrenme hedeflerini tanımlar ve hedeflere
uygun öğretim faaliyetleri geliştirmeli
Ders öncesi, ders esnası ve ders sonrası görevleri
belirlemeli
Beklenen sorumlulukları, ödevleri ve değerlendirme
ölçütlerini içeren izlence paylaşmalı
Uzaklığın etkisini azaltmaya yönelik önlemler (diyalog,
tartışma, grup çalışmaları vs.) almalı ve uygun içerik
sağlamalı
Var olan teknolojik imkânları göz önünde bulundurarak,
minimum müdahale gerektiren etkili bir ders tasarımı
yapabilmeli
13. Ders Materyalleri
Ders hedeflerine yönelik materyal ve etkileşim ortamı
belirlemeli
Basit ve özgün materyaller (doküman, web sayfaları
vs.) düzenleyebilmeli
Materyalleri öğrencilerin bireysel farklılıklarını esas
alarak hazırlayabilmeli
Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik
seçiminde dikkat etmeli (İntihal)
Bireysel ders çalışmayı da kolaylaştırıcı materyaller
geliştirmeli
14. SOSYAL ROLLER
Ders içerisinde topluluk duygusu geliştirmeye yardımcı
olmalı
Öğrenciler arası etkileşimi artırıcı etkinlikler (işbirliği,
grup çalışmaları vs.) düzenlemeli
Kültürel farklılıkları minimize ederek ve ders içi insani
ilişkileri güçlendirmeli
Oluşabilecek ders içi çatışmaları dostça çözebilmeli
Öğrencileri destekleyici mesajlar gönderebilmeli
15. ÖĞRETİCİ-
BİLGİVERİCİ
ROLLER
Bu rol öğretenin öğretme yeterlilikleri, konuya olan
hakimiyeti ve kritik düşünme becerileri ile ilgilidir.
Anlattığı alan ile ilgili temel bilgi sahibi olan öğreten açık
ve uzaktan öğretim ortamı ve ortamda yer alan
teknolojik bileşenleri kullanarak içeriği sunar, öğretme
yöntemleri geliştirir.
16. TEKNOLOJİK
ROLLER
ÖğretimYönetim Sistemi
ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli
ÖYS’ ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vs.) yükleme
(upload) özelliğini kullanabilmeli, gerektiğinde
dosyaları güncelleyebilmeli
ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların
farkında olabilmeli
Platformda bulunan ÖYS araçlarını (group, calendar,
forum, quiz, wiki, note) ders içi etkinliklerde
kullanabilmeli
17. Teknik
Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.)
çözebilmeli
Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır
durumda olduğunu ders öncesi kontrol etmeli
18. UygunTeknoloji Seçimi
Yeni teknolojileri araştırabilmeli
Uzaktan bir derste kullanılan teknolojilerde yetkin
olabilmeli
Uygun teknolojik kaynakları uzaktan eğitimde
kullanabilmeli
Öğrenciler üzerinde farklı teknolojik kaynakların
bıraktığı etkilerin farkına varabilmeli
Kaynak Sağlayıcı
Basit ve özgün kaynaklar (doküman, web sayfaları vs.)
düzenleyebilmeli
Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik
seçiminde dikkat etmeli (İntihal)
19. YÖNETİMSEL
ROLLER
ZamanYönetimi
Ders planlaması yapabilmeli
Ders etkinliklerini takvimsel olarak ayarlayabilmeli
Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi belirleyebilmeli
Değerlendirme zamanlamasını belirleyebilmeli
Haftalık gerçekleştirilecek aktivitelerin zaman aralığını
belirlemeli
DersYönetimi
Derse katılan öğrencilere ders ile ilgili kuralları
hatırlatmalı
Ders içinde dersle ilgisiz ifade veya soruları
önleyebilmeli
Etik kuralları ders içerisinde uygulayabilmeli
20. Kurumsal
Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli
Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri
uygulamalı
İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını
uygulayabilmeli
Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere
yönlendirebilmeli
Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri
konusunda bilgi sahibidir.
22. Abdulla (2004) yapmış olduğu araştırmada uzaktan
öğretim ortamlarında öğreten rolleri ile ilgili çalışmaları
incelemiş, alan yazında belirlenen rolleri sentezleyerek
öğreten rollerini 4 başlık altında toplamıştır.
Zihinsel roller
Sosyal roller
Yönetimsel roller
Teknik roller
23. Abdulla’nın belirlemiş olduğu rollerde Berge’nin
sınıflandırmasının etkileri gözlenmektedir. Berge’den
farklı olarak, Abdulla zihinsel rollerde öğretenin sürekli
kendini geliştirerek pedagojik yeterlilik ve becerilerini
güncel tutması gerektiğinden bahsetmektedir. Sosyal
rollerde, öğretenin öğrencilerin birbirleriyle olan
ilişkilerini arttırabilmesi grup bağlılığı oluşturabilmesi
ve öğrencilerin bir arada çalışabilecekleri ortamlar
oluşturmasının uzaktan öğrenme faaliyetleri için kritik
öneme sahip olduğunu belirtmiştir.
25. 2000 yılında uzaktan öğretim ortamlarındaki çevrimiçi
öğreten rollerini bir çalışmada ulaşılan sonuçlara göre
belirleyerek 2001 yılında yayımlamışlar ve öğretenin
sahip olması gereken 8 rol belirlemişlerdir.
İçerikYöneticisi: Konu ile ilgili içeriği öğrenenlerin
rahat anlayabileceği bir şekilde şekillendirilir ve
öğrenene sunar.
26. Teknoloji Uzmanı: Uzaktan öğretim ortamında yer
alan teknolojileri etkili bir şekilde kullanır ve
kullanılmasına yardımcı olur.
Tasarımcı : Öğrenme ortamını ve öğrenme amaçlarının
gerçekleştirilmesi için öğretim faaliyetleri tasarlar.
27. SistemYöneticisi: Devam eden öğrenme programı ile
ilgili kayıtları takip eder, kayıtları saklar ve sistemin
güvenliğini sağlar.
SüreçYöneticisi: Çevrimiçi öğrenme aktivitelerinin
yönetilmesi ve öğrenenlerin sürece katılması için
desteklenmesini sağlar.
28. Danışman: Öğrenenlerle birlikte çalışma ve bireysel
olarak öğrenenlerle etkileşim kurulması, çevrimiçi
öğrenme aktivitelere derslere katılımlarının sağlanması
için rehberlik yapar.
Değerlendirme Uzmanı: Öğrenenlerin faaliyetlerini
puanlar, geri bildirim sunar.
Araştırmacı: Alanı ile ilgili yeni bilgilerin uzaktan
öğretim ortamlarında nasıl etkili bir şekilde
öğretileceğini araştırır ve uygular.
29. Öğrenen
Rolleri
Çevrimiçi öğretim ortamında öğrenenlerin yaşamış
oldukları en önemli problemlerden biri sosyal topluluk hissi
oluşturamamalarıdır.
Bride ve Beers (2008) ‘öğrenme grubu üyesi’ ve ‘kendi
kendine öğrenen birey’ olmak üzere iki temel öğrenen rolü
tanımlamışlardır.
30. Öğrenme grubu üyesi: Öğrenenler çevrimiçi
ortamlarda yer alan öğrenme faaliyetlerine katılmalı,
öğrenen ve öğretenlerle etkileşim halinde olmalı ve
tartışmalarda yer almalıdır.
Kendi kendine öğrenen birey: Öğrenenler eş zamanlı
öğrenme aktiviteleri dışında öğrenme ve araştırma
becerilerine sahip olmalı ve çevrimiçi eş zamansız
öğrenme araçlarını etkili bir şekilde kullanabilmelidir.
