1. Ұйымдастырылғаноқуіс-әрекеті:Таным
Білім беру саласы:Айналамен таныстыру
Тақырыбы:«Күзгібаққа саяхат»
Мақсаты:
Білімділігі:балалардың жемістер мен көкөністер туралы білімдерін одан әрі
жетілдіру, күз туралы түсінігін кеңейтіп, күзгітабиғат ерекшеліктерін
көре білуді үйрету.
Дамытушылық:күз туралы тақпақтартүйретіп тілдерін дамыту, күзгітабиғат
өзгерістерітуралы әңгімелей білуін, жұмбақтар шешу арқылы
ойлау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелілігі:табиғатты қорғауға, оның әсемділігін, әдемілігін сезіне білуге,
үлкендердің еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу.
Сөздік жұмыс:жомарт, мырза, береке, молшылық.
Билингвальдікомпонент:бақ-сад, ағаштар-деревья, алма-яблока; алмұрт-груша;
алтын күз-золотая осень;
Тәрбиешінің оқу іс-әрекеті Баланың іс-әрекеті
- Балалар сәлемдесу әдептілікті білдіреді. Олай болса
үлкендермен амандасайық.
- Балалар, бізде бүгін ерекше оқу іс-әрекеті.
Сендердің қаншалықты білімді екендеріңді көруге
көптеген апайлар келіп отыр.
- Енді балалар әдеттегідей шаттық шеңберіне
жиналып, алтын күнмен, арайлы таңмен, жомарт
күзбенамандасып алайық.
Арайлап атсын таңымыз
Жайдары болсынкүніміз!
Жайнасын бүгін жарқырап
Армысыңжомарткүз!
Сәлеметсіздер ме!
Балалар шаттық шеңбе-
ріне тұрады. Таңмен,
күнмен амандасады.
Балалар қимылмен
көрсетеді.
2. - Балалар енді «жүректен жүрекке» жылы шеңбер
жасап, бір-бірімізге жылы лебіздер айтайық.
- Аспанымыз ашық болсын!
- Елімізде бейбітшілік болсын!
- Қазақстан гүлдене берсін!
- Балабақшамыз көркейе берсін!
- Отбасымыз аман болсын!
- Деніміз сау болсын!
- Ата-анамыз аман болсын!
- Жеріміз бай болсын!
- Нанымыз көп болсын!
- Көк туымыз желбірей берсін!
- Елімізде бейбітшілік болсын!
- Жеріміз гүлдене берсін!
- Қаламыз көркейе берсін!
- Әрқашан күн сөнбесін!
- Достарымыз көпболсын!
- Бәріміз дос болайық!
- Балалар осы алған күш-қуатымызбен күзгі баққа
серуендеп қайтайық.
- Балалар қазір жылдың қай мезгілі?
- Күз мезгілінде неше ай бар?
- Бүгін аптаның нешінші күні?
- Күз мезгілінің қандай ерекшеліктерін білесіңдер?
- Енді балалар мен сендерге жұмбақ жасыру арқылы
бүгінгі оқу іс-әрекетіміздің тақырыбымен
таныстырғым келіп тұр. Ендеше жұмбақты мұқият
тыңдайық.
Шөп сарғайып, өңітайып,
Дала сұры қашады.
Бойжаза алмай, ойнай алмай
Денең мұздаптоңады.
Айтыңдаршы бөбектерім
Бұл қай кезде болады?
- Қазір жылдың күз
мезгілі.
- Күз мезгілінде үш ай
бар.
- Күз мезгілінде күн
суыта бастайды,
жаңбыр жауады, құстар
жылы жаққа ұша
бастайды, көкөністер,
жемістер піседі,
ағаштардың жапырақ-
тары сарғая бастайды.
Балалар жұмбақты
тыңдайды.
Жауабы: күз мезгілі.
3. - Дұрыс айтасыңдар, жауабы күз мезгілі.
Бүгінгі оқу іс-әрекетіміз: Айналамен таныстыру.
Тақырыбы:«Күзгібаққа саяхат».
- Балалар күз мезгілінде табиғат ерекше күйге енеді.
Ағаштар сарғайып жапырақтары жерге түседі, ал
алқаптағы шөптер қоңыр сарғыш түске енеді. Күн
суытып, құстар жылы жаққа ұшып кетеді. Жемістер,
көкөністер піседі, егіс алқабында бидай пісіп, қамбаға
астық толады. Сондықтанадамдар күзді
жомарт күз, мырзакүз деп ерекше атаған. Күз мезгілі
алтын күз, мырза күз, қоңыр күз болып үшке бөлінеді.
Күз жылдың ең берекелі мезгілі. Осы күз мезгілінде
адамдардың еңбегі орасан зор. Олар көктем мезгілінде
еккен егіндерін, жемістер мен көкөністерін жаз бойы
күтіп баптап, суарып арам шөптерден тазалап
қарайды. Сөйтіп күз мезгілінде жыл бойы еккен
еңбегінің жемісін көреді.
- Балалар қазір екі-екіден қол ұстасып тұрып
саяхатқа барамыз. «Күз жомарт» әнін айтып барайық.
Міне балалар әндетіп баққа да келіп қалдық.
- Мына ағаштарға қараңдаршы нені көріп
тұрсыңдар?
- Балалар бұл бақтағы ағаштар. Мынау алма ағашы,
алмұрт ағашы, ал мына ағаштың жапырақтары сары
алтындай болып жылтырап тұр екен. Ал мына
ағаштың жапырақтары сарғайып кетіпті.
- Айналаның бәрі сары түске енсе қандай күз деп
айтамыз?
- Жемістер мен көкөністер, бидай пісетін кезді
қандай күз деп айтамыз?
Күз мезгілінде орман, тоғайларда жаз мезгіліндей
емес, құстардың шуылы азайып, суық жел соғып,
жаңбыр жауады. Бұл қоңыр күздің белгілері.
- Енді балалар билингвальды компонент: жаңа
сөздерді қайталаймыз: бақ-сад, ағаштар-деревья, алма-
яблоко, алмұрт-груша, алтын күз-золотая осень.
- Балалар ынта қойып
тыңдайды.
- Бақтағы ағаштарды
көріп тұрмыз.
- Алтын күз.
- Жомарт күз, мырза
күз.
- Балалар зейін қойып
тыңдайды.
-Балалар сөздерді
қазақша-орысша аудар-
масын айтып қайта-
лайды.
4. - Енді балалар бойымыздыжазыпсергіп алайық.
Әр ағаштың түбінде
Жатыр алма қамбасы
Баптап күтсең, күніне
Берер саған алмасын.
Ғажайып сәт: Бағбан ата келеді.
- Бағбан ата сіз өте жақсы келдіңіз. Біз сізге өзіміздің
балабақша ауласынан жинаған өсімдіктерімізді
кептіріп қойған едік, соны сізге көрсетсек қалай болар
екен?
- Бағбан ата: Ой бәрекелді, көрсеккөрейік.
- Ата сіз отырып демалыңыз. Ал біздің балалар сізге
өздерініңбілетін тақпақтарын айтып береді.
- Балалар күз мезгіліне арналған қандай тақпақ
білесіңдер?
Ақнұр: Ағаштардан жамырап
Ұшты кенет жапырақ
Ой алақай тамаша!
Шашу шашты жапырақ.
Ұлмекен: Күздің сыйыналайық
Қызығынақанайық
Күзгеарнап бәріміз
Әнімізді салайық.
Нұрай: Қайтқан құсты көрдіңбе
Қайтпай ұшқан әуелеп
Күткен күзім келдіңбе
Сырт-сыртболғым мәуелеп.
Гүлназ: Алқаптан бидайды
Қоймағаел жинайды.
Тырнасы тізілген
Ұнатамын күздімен.
Нұрасыл: Дала сары киінген
Самал соқты салқындау
Қырмандардан үйілді
Алтын астық, алтын тау.
- Балалар өлең жолда-
рына байланысты
қимылдар жасайды.
- Бағбан ата амандаса-
ды.
- Бағбан атаға алдын-
ала дайындаған
гербарийдікөрсетеді.
- Балалар күз мезгілі
туралы тақпақтарын
айтады.
5. - Күз мезгілінде жемістер мен көкөністер піседі. Енді
балалар олай болса кім Баған атаға жемістер туралы
тақпақ айтып береді?
Ақнұр: Апорт деген алма бар
Жержаратын атағы.
Ондай алма қайда бар
Алматы оның Отаны.
Балқадиша: Піскен кезде құлпынай
Қандай әсем шіркін-ай
Қарай бергің келеді
Дүркін, дүркін, дүркін-ай!
Салсаң егер аузыңа
Бал татиды апырай.
Фарида: Мен өрікпін, өрікпін
Табиғатқа көрікпін
Уылжыған өрікпін
Бау-бақшаға көрікпін.
Ақтілек: Мынау шие шырағым
Қызылболыппіседі
Тезірек жинап алмасаң
Ұрлыққы торғайтүседі.
Сабырбек: Жаздаөседі таңқурай
Жемісін тер қалдырмай
Апаң қақта қайнатар
Қыста керек нәр мұндай.
- Бағбан ата, біздің балалар көкөністер туралы да
тақпақ біледі. Ендеше көкөністер туралы кім тақпақ
біледі?
Абзал: Бақшаларда тізіліп
Қаперсіз мен жатамын
Қабат-қабат киініп
Қырыққабататандым.
Сабырбек: Картопбіздің атымыз
Жер астында жатырмыз
Бір тамырдан тараған
Ағайынбыз бәріміз.
6. Айнұр: Өсіретін бойыңды
Өсіретін ойыңды
Қоянғада азықпыз
Сәбіздерміз жазықсыз.
Арайлым: Күздікүтіп жатамын
Жиып нәрді бойыма
Асқабақпын жараймын
Қыстай сақтап қоюға.
- Бағбан ата: Жарайсыңдар балалар сендер көп
тақпақ біледі екенсіңдер. Менің көңілім бір көтеріліп
қалды. Балалар мен сендерге бос келген жоқпын,
сендер ойын ойнағыларың келе ме? Ендеше ойын
ойнайық. Ойын «Не қайда өседі?» деп аталады. Ойын
шарты: берілген ағаш суретіне жемістер мен
көкөністерді жапсыру, олардың қайда өсетінін
ажырату.
- Балалар біз Бағбан атамен қоштасайық. Оның тағы
да баратын жерлері бар. Орманда жұмыстары бар
екен.
- Балалар бүгінгі оқу іс-әрекетіміздің тақырыбы
қандай?
- Күз мезгілі нешеге бөлінеді?
- Қонаққа кім келді?
- Неліктен жомарткүз, мырзакүз дейміз?
- Біз қайда саяхатқа бардық?
- Балалар барлықтарың бүгінгі оқу іс-әрекетіне
жақсы қатыстыңдар. Соның ішінде Ақнұр, фарида,
Сабырбек сияқты балалар өте жақсы қатысты. Балалар
сендерге бұдан да жақсы қатысуларыңа осы білім-
ғылым теңізінде талмай жүзулеріңе тілектеспін.
- Тақырыбы «Күзгі
баққа саяхат».
- Күз мезгілі үшке
бөлінеді: алтын күз,
жомарт күз, қоңыр күз.
- Бағбан ата.
- Себебі күз мезгілінде
жемістер мен көкөніс-
тер піседі. Бидай
алқабы піседі.
- Күзгі баққа саяхатқа
бардық.