หลักสูตร 2 ICTC ขั้นปฏิบัติการ 1 สำหรับครู สมมรถนะด้านดารใช้เทคโนโลยีสารสนเทศจัดเตรียมและออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพ 05 : การออกแบบกิจกรรมที่ใช้ ICT เป็นเครื่องมือในการจัดสภาพเเวดล้อมทางการเรียนรู้ที่ส่งเสริมทักษะการคิดขั้นสูง ได้แก่ การคิดวิเคราะห์ คิดแก้ปัญหา คิดอย่างมีวิจารณญาณ คิดสร้างสรรค์

1. หลักสูตร 2 ICTC ขั้นปฏิบัติการ 1 สาหรับครู
สมรรถนะด้านการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศจัดเตรียม
และออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพ
1

2. การออกแบบกิจกรรมที่ใช้ ICT เป็นเครื่องมือ
ในการจัดสภาพแวดล้อมทางการเรียนรู้ที่ส่งเสริม
ทักษะการคิดขั้นสูง ได้แก่ การคิดวิเคราะห์
คิดแก้ปัญหา คิดอย่างมีวิจารณญาณ
คิดสร้างสรรค์ 2
05

3. โลกแห่งการศึกษาได้เปลี่ยนแปลงไป
ค่อนข้างมากในช่วงระยะเวลาที่ผ่านมา
การศึกษาที่ยอมรับกันว่าเป็นการสร้าง
ความรู้ความสามารถ และพัฒนาศักยภาพ
ของคน ได้แก่ การศึกษาที่เน้นผู้เรียนเป็น
ศูนย์กลาง เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ใช้
ความคิดทั้งในการแก้ปัญหา วิเคราะห์ และ
สังเคราะห์ความรู้ในทุกระดับในลักษณะที่
เรียกว่า Constructionism
3
การออกแบบกิจกรรมที่ใช้ ICT เป็นเครื่องมือในการจัดสภาพแวดล้อมทางการเรียนรู้ที่ส่งเสริมทักษะการคิดขั้นสูง

4. การจัดการเรียนรู้ตามแนว Constructivist
• หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
• การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบสถานการณ์ปัญหา
• การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
• กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสตรัคติวิสต์
4
การออกแบบกิจกรรมที่ใช้ ICT เป็นเครื่องมือในการจัดสภาพแวดล้อมทางการเรียนรู้ที่ส่งเสริมทักษะการคิดขั้นสูง

5. หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
5
1

6. “การสอน หรือการถ่ายทอดโดยครูผู้สอน
หรือสื่อการสอน”
6
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
“การเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางที่ให้
ความสาคัญต่อการเรียนรู้ของผู้เรียน”

7. 7
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ
การเปลี่ยนกระบวนทัศน์
การสร้างความรู้การถ่ายทอด
หรือการสอน

8. 8
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
ครู
สื่อการสอน
ผู้เรียน
ผู้เรียน
ผู้เรียน
แหล่งการเรียนรู้
การแลกเปลี่ยนการเรียนรู้
ถ่ายทอดความรู้
เนื้อหา
ถ่ายทอดความรู้
เนื้อหา
สร้างความรู้
ผ่านประสบการณ์โดยอาศัย

9. 9
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
นวัตกรรมที่สอดคล้องกับกระบวนทัศน์ใหม่
วิธีการ
(Method)
สื่อ
(Media)
การเรียนแบบค้นพบ (Discovery)
การเรียนแบบสืบเสาะ (Inquiry)
การเรียนแบบแก้ปัญหา (Problem solving)
การเรียนแบบร่วมมือ (Cooperation)
การเรียนแบบคอนสตรัคติวิสต์ (การสร้าง
ความรู้)
สถานการณ์จาลอง (Simulation)
การสรางโครงงาน (Project)
การเรียนบนเครือข่าย
มัลติมีเดีย
ชุดสร้างความรู้
ฯลฯ

10. 10
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
แนวคิดเกี่ยวกับคอนสตรัคติวิสต์
จากการศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับคอนสตรัคติวิสต์สรุปเป็นสาระสาคัญ ได้ดังนี้
ความรู้ของบุคคล
ใด
ผู้เรียนเป็นผู้สร้าง
ความรู้
ครูมีหน้าที่จัด
สิ่งแวดล้อม

11. 11
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
คอนสตรัคติวิสต์
Cognitive Constructivism
• แนวคิดของ Piaget
• เน้นผู้เรียนเป็นผู้สร้างความรู้โดยการลงมือกระทา
Social Constructivism
• มีรากฐานมาจาก Vygotsky
• ปฎิสัมพันธ์ทางสังคมมีบทบาทสาคัญในการพัฒนาด้านพุทธิปัญญา
• ศักยภาพในการพัฒนาด้านพุทธิปัญญาอาจมีข้อจากัดเกี่ยวกับ
ช่วงของการพัฒนาที่รียกว่า Zone of Proximal Development
• ผู้เรียนสร้างความรู้โดยผ่านทางการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
กับผู้อื่น
การสร้างความรู้

12. 12
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสรัคติวิสต์
หลักการและองค์ประกอบที่สาคัญของการจัดการเรียนรู้
ตามแนวคอนสตรัคติสิซึม
1. สถานการณ์ที่เป็นปัญหา(Problem Base)
2. แหล่งความรู้ (Resource)
3. ฐานความช่วยเหลือ (Scaffolding)
4. ผู้ฝึกสอน (Coaching)
5. การร่วมมือกันแก้ปัญหา (Collaboration)
แนวคิดเกี่ยวกับการออกแบบสื่อการเรียนรู้

13. การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
13

14. 14
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
การจัดการเรียนรู้ตามแนว Constructivist
Cognitive Constructivism
• แนวคิดของ Piaget
• เน้นผู้เรียนเป็นผู้สร้างความรู้โดยการลงมือกระทา
การเรียนรู้ที่ใช้ปัญหาเป็นหลัก (Problem-Based Learning)

15. 15
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
สถานการณ์ปัญหา
ผู้เรียน
ผู้เรียนเสียความสมดุลทางปัญญา
ผู้เรียนปรับความสมดุลทางปัญญา
การเรียนรู้
ข้อมูลใหม่
ค้นหาคาตอบ
วิธีการดูดซึม
(Assimilation)
การปรับเปลี่ยนโครงสร้าง
ทางปัญญา(Accomodation)
ค้นหาคาตอบ

16. 16
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
เลือกหัวเรื่องเนื้อหา
การเขียน Key Concept เรื่องที่สอน
สร้างเรื่องราวสถานการณ์ที่เป็นปัญหา/ ผูกปมปัญหา
กาหนดภารกิจการเรียนรู้/การคิดขั้นสูง
การสร้างสถานการณ์ปัญหา

17. 17
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
หลักการสาคัญในการออกแบบสถานการณ์ปัญหา
1. วิเคราะห์ Key Concept ของเนื้อหาที่จะใช้สอนเลือกมา 1 หน่วยหรือ 1 เรื่อง
ซอฟต์แวร์ระบบ
ซอฟต์แวร์ประยุ์กต์
วิเคราะห์ Key Concept ร่วมของ ซอฟต์แวร์ว่าคือ?
ซอฟต์แวร์

18. 18
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
2. นา Key Concept ดังกล่าวมาสร้างเป็นสถานการณ์ที่เป็นปัญหา
คล่องแคล่วกาลังใช้คอมพิวเตอร์ทาการบ้าน และต้องการปริ้นงาน
เพื่อไปส่งคุณครู จึงได้นาเครื่องปริ้นที่พึ่งซื้อมาใหม่มาต่อเข้ากับ
เครื่องคอมพิวเตอร์แต่ก็ไม่สามารถใช้งานไม่ได้ คล่องแคล่วจึงเดินเข้า
ไปหาพี่ชาย เพื่อขอให้พี่ชายช่วยแก้ไขปัญหาให้เครื่องปริ้นสามารถ
ทางานได้ ถ้านักเรียนเป็นพี่ชายของคล่องแคล่ว นักเรียนจะช่วย
คล่องแคล่วอย่างไรในการแก้ปัญหาเพื่อให้คล่องแคล่วสามารถปริ้น
การบ้านไปส่งคุณครูได้

19. 19
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
3. ผูกปมปัญหา ให้ผู้เรียนต้องลงไปแก้ปัญหามุ่งเน้นปัญหาที่ต้องให้ผู้เรียนวิเคราะห์
1. ทาการวิเคราะห์ว่าปัญหาที่เกิดจากเครื่อง
ปริ๊นใช้งานไม่ได้มาจากสาเหตุใดพร้อมให้
เหตุผล
2. อธิบายแนวทางการแก้ปัญหาข้างต้น
พร้อมอธิบายเหตุผล
3. ให้นักเรียนยกตัวอย่างที่ใกล้เคียงกับ
สถานการณ์ปัญหาข้างต้น พร้อมอธิบาย
เหตุผล
ภารกิจการเรียนรู้

20. 20
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
ตัวอย่างการสร้างสถานการณ์ปัญหา

21. 21
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
สร้างสถานการณ์ปัญหา/ โจทย์ปัญหา/ประเด็นปัญหาเพื่อให้ผู้เรียนวิเคราะห์
สถานการณ์ปัญหา/เรื่องที่สอนที่ 1 เรื่อง หน่วยรับข้อมูล (Input Unit)
ขั้นที่ 1 วิเคราะห์ประเด็นสาคัญหลักของเนื้อหา เรื่อง หน่วยรับข้อมูล (Input Unit)
•หน่วยรับข้อมูล คือ เป็นอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ที่ทาหน้าที่รับข้อมูลจากคน ผ่านทางอุปกรณ์ต่างๆ โดยจะ
แปลงข้อมูลหรือคาสั่งนั้นให้อยู่ในรูปของสัญญาณไฟฟ้าที่คอมพิวเตอร์เข้าใจ นามาจัดเก็บที่หน่วยความจา
หลัก และใช้ประมวลผลได้
ขั้นที่ 2 นาประเด็นสาคัญหลักดังกล่าวมาสร้างเป็นสถานการณ์ปัญหา
•แสงดาวมาช่วยทอฝันพี่สาวของเธอกรอกข้อมูลในฐานข้อมูลคอมพิวเตอร์เพื่อบันทึกสถิติและข้อมูล
พื้นฐานเกี่ยวกับประชากรอยู่ที่สานักงานสถิติแห่งชาติผ่านทางแป้นพิมพ์ แต่เมื่อจะพิมพ์ข้อมูลลงไปกลับ
ไม่ปรากฏตัวอักษรใดๆ บนหน้าจอ แสงดาวสงสัยว่าทาไมถึง ไม่สามารถพิมพ์ข้อความหรือตัวอักษรลงไป
ในคอมพิวเตอร์ จากสถานการณ์ปัญหาดังกล่าวทาให้แสงดาวไม่สามารถกรอกข้อมูลลงในฐานข้อมูลได้ได้
นักเรียนคิดว่าเป็นเพราะเหตุใด ถ้านักเรียนเป็นแสงดาวจะแก้ปัญหาเช่นไรจึงสามารถพิมพ์งานได้ตามปกติ
และอุปกรณ์เหล่านั้นมีหลัก ในการทางานอย่างไร

22. 22
การปฏิบัติการสร้างสถานการณ์ปัญหา Problem-based learning
การให้ภารกิจการเรียนรู้ / การให้ใบงานที่สอดคล้องกับโจทย์หรือสถานการณ์ปัญหาข้างต้น
/เพิ่ม key word ด้านการคิดขั้นสูงในใบงานให้ผู้เรียน
ผูกปมปัญหา ให้ผู้เรียนต้องลงไปแก้ปัญหามุ่งเน้นปัญหาที่ต้องกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการคิดในระดับสูง
(Higher -order thinking)
1. จากสถานการณ์ให้นักเรียนวิเคราะห์สิ่งที่พบในสถานการณ์ปัญหา ว่าเป็นหน่วยใด
องส่วนประกอบคอมพิวเตอร์ และระบุเหตุผลว่าทาไมจึงเป็นเช่นนั้น
ภารกิจการเรียนรู้
2. จากสถานการณ์ปัญหาที่เกิดขึ้น ให้นักเรียนวิเคราะห์ว่าลักษณะดังกล่าวเกิดจาก
สาเหตุใด พร้อมทั้งจาแนกแยกแยะสิ่งที่พบในสถานการณ์ และระบุเกณฑ์ที่ใช้ในการ
จาแนกแยกแยะ
3. จากภารกิจให้นักเรียนระบุความสัมพันธ์เชิงเหตุ พร้อมจัดหมวดหมู่โดยเขียนเป็น
Concept Map (แผงผังความคิด) อย่างละเอียดพร้อมทั้งอธิบาย

23. การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
23

24. 24
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
•Social Constructivism
• มีรากฐานมาจาก Vygotsky
• ศักยภาพในการพัฒนาด้านพุทธิ
ปัญญาอาจมีข้อจากัดเกี่ยวกับ
ช่วงของการพัฒนาที่เรียกว่า
Zone of Proximal Development
Scaffolding

25. 25
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
❖ เป็นสิ่งที่ช่วยทาให้ผู้เรียนสร้างความคิดรวบยอดเกี่ยวกับเรื่องที่เรียน
❖ แยกแยะความรู้ที่เป็นความคิดรวบยอดที่สาคัญ ที่เกี่ยวข้องกับปัญหา
❖ การสร้างโครงสร้างที่จะทาโดยแยกไปสู่การจัดหมวดหมู่ของความคิด
รวบยอด เช่น
• กลไกการจัดลาดับความสัมพันธ์ โดยใช้ภาพกราฟิกแสดงความคิดเห็น
• การแสดงเป็นเค้าโครงของลักษณะที่แยกเป็นส่วยย่อย
• สารสนเทศหรือการบอกใบ้โดยผู้เชี่ยวชาญ
การออกแบบ Conceptual Scaffolding

26. 26
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
ตัวอย่าง Concept map

27. 27
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
ตัวอย่าง Concept map

28. 28
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบฐานการช่วยเหลือความคิดรวบยอด Concept map
ตัวอย่าง Concept map

29. การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
29

30. 30
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
การออกแบบ Strategic Scaffolding
❖ แนะนาเกี่ยวกับการวิเคราะห์สถานการณ์ที่เป็นปัญหา เช่น ค้นหา Key
word ที่เกี่ยวข้อง
❖ วิเคราะห์ประเด็นหลักหรือ Key word ที่สาคัญของปัญหานั้นๆ
❖ วิเคราะห์แนวทางให้ได้ซึ่งแหล่งข้อมูลที่ใช้ในการแก้ปัญหา
❖ เชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่าง Key word ของปัญหากับ Key word
❖ ในแหล่งข้อมูล ที่จะนาไปใช้ในการแก้ปัญหา
❖ ต้องเป็นการแนะนา หรือบอกใบ้ แนวทางการแก้ปัญหา และกระตุ้นให้เกิด
การคิดในระดับสูง (Higher-order thinking) ไม่ใช่เป็นการบอกคาตอบ

31. 31
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
❖ วิเคราะห์หา Key Concept ของปัญหาว่าคืออะไร
❖ พิจารณาหา Key Word ของปัญหาแล้วนาไปเชื่อมโยงกับ
Key Word ในแหล่งข้อมูลที่จะใช้แก้ปัญหา
❖ จากสถานการณ์ ต้องการหาวิธีการแก้ไขปัญหาสุขภาพของนายสมชาย
ที่กล้ามเนื้อไม่แข็งแรง เหนื่อยง่าย ร่างกายผ่ายผอม และที่สาคัญ
ไม่ชอบกินเนื้อสัตว์ จากสภาพดังกล่าวท่านต้องพิจาณาว่าสาเหตุที่น่าจะ
เป็นไปได้น่าจะมาจากอะไร
การออกแบบ Strategic Scaffolding

32. 32
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
Strategic Scaffolding
วิเคราะห์หา ประเด็น
ของปัญหาว่าคืออะไร
พิจารณาหา คาสาคัญ ของปัญหาแล้ว
นาไปเชื่อมโยงกับคาสัญในแหล่งข้อมูลที่
จะใช้แก้ปัญหา
จากสถานการณ์ปัญหาลองพิจารณาสิว่า
ปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นมาจากสาเหตุสภาพ
สังคมที่เปลี่ยนไป พิจารณาสาเหตุแล้วหา
แนวทางแก้ไขที่เหมาะสม

33. 33
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
ตัวอย่างฐานการช่วยเหลือ

34. 34
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
ตัวอย่างฐานการช่วยเหลือ

35. 35
การปฏิบัติการสร้างองค์ประกอบแหล่งการเรียนรู้
ตัวอย่างฐานการช่วยเหลือ

36. กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสตรัคติวิสต์
36

37. 37
กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวคอนสตรัคติวิสต์
กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนว Constructivist
อธิบายวิธีการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียน
ทราบ
แบ่งกลุ่มผู้เรียนในการทากิจกรรมกลุ่ม
ละ 3 คน
ครูนาเข้าสู่บทเรียนโดยเชื่อมโยงความรู้
เดิมกับความรู้ใหม่สิ่งที่จะเรียน
ผู้เรียนลงมือเรียนรู้จากนวัตกรรมที่ส่งเสริมการคิด
ศึกษาสถานการณ์
ปัญหาและภารกิจการ
เรียนรู้ แหล่งการเรียนรู้
ฐานความ
ช่วยเหลือ
-ด้านความคิด
รวบยอด
ปรึกษาเพื่อน
ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
สรุปเป็นแนวทางแก้ปัญหา
ผู้เชี่ยวชาญสะท้อนผลและ
เสนอแนะแนวทางแก้ปัญหา
แสวงหา
แนวทาง
แก้ปัญหา
ไม่สามารถแก้ปัญหาได้

38. THANK YOU
38