1. ΝΔΥΡΩΣΔΙΣ (άγρνο,
θνβίεο, ςπρνζσκαηηθά
θ.ι.π.)
ΓΔΝΙΚΟ ΛΥΚΔΙΟ ΚΑΡΔΑ

2. Νεύξσζε…
 …είλαη κηα ςπρηθή αζζέλεηα πνπ εκπνδίδεη ην άηνκν λα
είλαη πξαγκαηηθά επηπρηζκέλν θαη ζεηηθό γηα ηελ θνηλσλία
( άγρε, ςπρνζσκαηηθά, θνβίεο, δπζθνιίεο ζηηο ζρέζεηο κε
ηνπο άιινπο θ.ι.π.)

4. Άγρνο είλαη….
 …ε δπζάξεζηε ζπλαηζζεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ πεξηιακβάλεη αηζζήκαηα
ηάζεο, θόβνπ ή αθόκε θαη ηξόκνπ ζαλ απάληεζε ζε θίλδπλν ηνπ νπνίνπ ε πεγή είλαη
ζε κεγάιν βαζκό άγλσζηε ή κε αλαγλσξίζηκε. Όπσο θαη ν θόβνο, έηζη θαη ην άγρνο
εθηόο ηεο ςπρνινγηθήο δηάζηαζήο ηνπ ζπλνδεύεηαη από δηέγεξζε ηνπ ζπκπαζεηηθνύ
ζπζηήκαηνο πνπ εθδειώλεηαη κε ηδξώηα, ηαρπθαξδία, ηξόκν, επηηάρπλζε ηεο
αλαπλνήο θαη γαζηξεληεξηθή δπζθνξία.
 Σε αληίζεζε κε ην θόβν, ε πεγή ηνπ άγρνπο είηε είλαη άγλσζηε είηε έρεη ειάρηζηε
έληαζε ζε ζύγθξηζε κε ηελ έληαζε ηεο θπζηνινγηθήο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο
αληίδξαζεο πνπ πξνθαιεί.
 Σπλήζσο, ην άγρνο είλαη κηα θνηλή αληίδξαζε πνπ ζε θάπνην βαζκό απαληάηαη ζηνπο
πεξηζζνηέξνπο αλζξώπνπο κε ηε κνξθή ηεο ππεξβνιηθήο αληίδξαζεο ζε ήπηα
ζηξεζνγόλα γεγνλόηα (παξακνλέο εμεηάζεσλ, αλακνλή, ζεκαληηθώλ ζπλαληήζεσλ).
 Τν άγρνο ζεσξείηαη παζνινγηθό εάλ δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ θαζεκεξηλή
ιεηηνπξγηθόηεηα, ζηελ επίηεπμε επηζπκεηώλ ζηόρσλ ή ζηε ζπλαηζζεκαηηθή εξεκία
ηνπ αηόκνπ, νπόηε έρνπκε θάπνηα αγρώδε δηαηαξαρή. Οη αγρώδεηο δηαηαξαρέο είλαη
νη πιένλ ζπρλέο ςπρηαηξηθέο δηαηαξαρέο ζηνλ γεληθό πιεζπζκό. Οη εηδηθέο ή απιέο
θνβίεο είλαη ζπρλόηεξεο, αιιά άηνκα κε ηηο θνβίεο απηέο ζπάληα αλαδεηνύλ
ζεξαπεία˙ ε δηαηαξαρή παληθνύ θαη ε ςπρηαηξηθή θαηαλαγθαζηηθή δηαηαξαρή είλαη νη
πην ζπρλέο αγρώδεηο δηαηαξαρέο ζηα άηνκα πνπ δεηνύλ ζεξαπεία

5. Κξίζεηο
παληθνύ…
 1. αίζζεκα παικώλ, επηηάρπλζε ηνπ
θαξδηαθνύ ξπζκνύ, «ε θαξδηά πάεη
λα ζπάζεη», εθίδξσζε.
 2. ηξεκνύια ή έληνλνο ηξόκνο.
 3.αίζζεκα θνληαλαζαίκαηνο
(δύζπλνηα) ή πιαθώκαηνο ζην
ζηήζνο.
 4. αίζζεκα πληγκνλήο.
 5. πόλνο ή δπζθνξία ζην ζηήζνο.
 6. λαπηία ή επηγάζηξηα δπζθνξία.
 7. αίζζεκα δάιεο, αζηάζεηαο ή
ιηπνζπκίαο.
 8. αίζζεκα κε πξαγκαηηθόηεηαο ή
αίζζεκα απνκάθξπλζεο από ηνλ
εαπηό.
 9. θόβνο απώιεηαο ειέγρνπ, αίζζεζε
όηη ην άηνκν «ηξειιαίλεηαη».
 10. θόβνο όηη ζα πεζάλεη.
 11. παξαηζζήζεηο (κνπδηάζκαηα ή
κπξκεγθηάζκαηα).
 12. ξίγε ή μαθληθά αηζζήκαηα δέζηεο.
…εκθαλίδνληαη μαθληθά θαη
απόηνκα, ζπλνδεύνληαη από
αίζζεκα επηθείκελνπ
θηλδύλνπ ή επηθείκελεο
θαηαζηξνθήο καδί κε κηα
εζσηεξηθή παξόξκεζε
δηαθπγήο. Η Πξνζβνιή
Παληθνύ, αλ θαη δελ είλαη κηα
θσδηθνπνηήζηκε δηαηαξαρή,
ελ ηνύηνηο, ζε κηα δηαθξηηή
πεξίνδν θόβνπ ή δπζθνξίαο
αλαπηύζζνληαη αηθλίδηα θαη
θνξπθώλνληαη εληόο 10
ιεπηώλ ηέζζεξα ή
πεξηζζόηεξα από ηα
παξαθάησ ζπκπηώκαηα πνπ
πεξηιακβάλνληαη ζηα
δηαγλσζηηθά θξηηήξηα DSM –
IV:

7. Φνβίεο – θνβηθέο δηαηαξαρέο…
 Η θνβία είλαη έλαο επίκνλνο θαη παξάινγνο θόβνο γηα
έλα ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν, έλα ρώξν, κηα
δξαζηεξηόηεηα, κηα θαηάζηαζε ηελ νπνία ν άλζξσπνο
λα ζέιεη λα απνθύγεη. Αλ θαη ν άλζξσπνο αλαγλσξίδεη
όηη νη θόβνη ηνπ είλαη ππεξβνιηθνί ή κε ξεαιηζηηθνί, ελ
ηνύηνηο, πξνζπαζεί κε θάζε ηξόπν λα απνθύγεη ηε
θνβηθή θαηάζηαζε ή ην θνβηθό αληηθείκελν.
 Δάλ ε ζπκπεξηθνξά απνθπγήο δελ επεξεάδεη, ζε
ζεκαληηθό βαζκό, ηε δσή ηνπ αλζξώπνπ, ε θνβηθή
ζπκπεξηθνξά δελ απνηειεί δηαηαξαρή όπσο λα
θνβάηαη θαλείο ηηο θαηζαξίδεο.
 Αλ, όκσο, ε θνβία βιάπηεη ηελ ηθαλόηεηα ηνπ
αλζξώπνπ λα εθπιεξώλεη ηηο ζπλεζηζκέλεο θαη
απαξαίηεηεο θαζεκεξηλέο ηνπ αζρνιίεο ή πξνθαιεί
έληνλε ππνθεηκεληθή ελόριεζε, ηόηε πξόθεηηαη γηα
θνβηθή δηαηαξαρή.

8. Οη θνβίεο δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο
θαηεγνξίεο:
 Α. αγνξαθνβία: θόβνο λα
είλαη θαλείο ζε κέξε ή
θαηαζηάζεηο από όπνπ ε
θπγή κπνξεί λα είλαη
δύζθνιε ή κπνξεί λα
δεκηνπξγήζεη ακεραλία ή λα
κελ ππάξρεη δπλαηόηεηα
βνήζεηαο ζε πεξίπησζε πνπ
κπνξεί λα εκθαληζηεί
παληθόο.
 Tα δηαγλσζηηθά θξηηήξηα γηα
ηελ Δηδηθή Φνβία είλαη:
 Άγρνο ηνπ αηόκνπ ζε κέξε ή
θαηαζηάζεηο απ’ όπνπ ε
δηαθπγή κπνξεί λα είλαη
δύζθνιε. Αγνξαθνβηθνί
θόβνη ηππηθά αθνξνύλ
ραξαθηεξηζηηθέο νκάδεο
θαηαζηάζεσλ πνπ
πεξηιακβάλνπλ ην λα είλαη ην
άηνκν έμσ από ην ζπίηη κόλν
ηνπ, λα βξίζθεηαη κέζα ζην
πιήζνο, λα πεξηκέλεη ζηελ
νπξά, λα βξίζθεηαη πάλσ ζε
κηα γέθπξα, λα ηαμηδεύεη κε
ιεσθνξείν, ηξέλν, απηνθίλεη
ν.

9. Οη θνβίεο απνηεινύλ ηε ζπλεζέζηεξε ςπρηαηξηθή δηαηαξαρή
κεηαμύ ησλ γπλαηθώλ. Μεηαμύ ησλ αλδξώλ άλσ ησλ 25
εηώλ, νη θνβίεο θαηαιακβάλνπλ ηε δεύηεξε ζέζε κεηαμύ
ησλ πην ζπρλώλ ςπρηαηξηθώλ παζήζεσλ.

10. Β. Δηδηθή θνβία…
 …έληνλνο θαη επίκνλνο θόβνο θάπνησλ ζπγθεθξηκέλσλ αληηθεηκέλσλ ή
θαηαζηάζεσλ. Ο άλζξσπνο κε ηελ εηδηθή θνβία βηώλεη έλαλ
έληνλν, επίκνλν, ππεξβνιηθό θαη παξάινγν θόβν ζηελ παξνπζία ή ζηελ
αλακνλή ηεο ζπλάληεζεο κε θάπνην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν ή
θαηάζηαζε.
 Τέηνηα αληηθείκελα ή θαηαζηάζεηο κπνξεί λα είλαη δώα, ην θπζηθό
πεξηβάιινλ
(θαηαηγίδεο, ύςνο, λεξό), αίκα, ελέζεηο, ηξαύκαηα, ιεσθνξεία, ηνύλει,
γέθπξεο, αλειθπζηήξεο, πηήζεηο κε αεξνπιάλα, νδήγεζε
απηνθηλήηνπ, θιεηζηά κέξε, άιιεο θαηαζηάζεηο πνπ κπνξεί λα
νδεγήζνπλ ζηελ αληίιεςε όηη επέξρεηαη πληγκνλή, εκεηόο, πηώζε αλ
απνκαθξπλζεί από ηνπο ηνίρνπο, κήπσο πέζεη, επέιαζε αξξώζηηαο. Ο
θόβνο κπνξεί λα εζηηαζζεί ζε θάπνηα ζσκαηηθή βιάβε πνπ κπνξεί λα
πξνθιεζεί, ζηε δπλαηόηεηά ηνπ λα ράζεη ηνλ έιεγρό, λα
παληθνβιεζεί, λα ιηπνζπκήζεη θαηά ηελ έθζεζή ηνπ ζηελ θνβηθή
θαηάζηαζε
 Οη εηδηθέο θνβίεο κπνξεί λα ζπλππάξρνπλ κε άιιεο Αγρώδεηο
Γηαηαξαρέο ηδηαίηεξα κ’ εθδειώζεηο παληθνύ θαη αγνξαθνβίαο. Οη
εηδηθέο θνβίεο είλαη ζπρλόηεξεο ζηηο γπλαίθεο. Υπάξρεη δηαθνξά
αλάκεζα ζηελ ππνρνλδξίαζε θαη ζηελ εηδηθή θνβία κήπσο «θνιιήζεη
θάπνηα αξξώζηηα»˙ ζηελ ππνρνλδξίαζε ππάξρεη ε πίζηε όηη ην άηνκν
είλαη ήδε άξξσζην, ζηελ εηδηθή θνβία ππάξρεη ν θόβνο κήπσο
θνιιήζεη αξξώζηηα.

11. Σπλνιηθά ππνινγίδεηαη όηη κέρξη 12% ηνπ
πιεζπζκνύ παξνπζηάδνπλ ηνπιάρηζην κία
θνβία.

12. Γ. Κνηλσληθή θνβία –
δηαηαξαρή θνηλσληθνύ άγρνπο
 …έληνλνο θαη επίκνλνο θόβνο ηαπείλσζεο ή ακεραλίαο ζε
θνηλσληθέο θαηαζηάζεηο ή ζε θαηαζηάζεηο πνπ ν άλζξσπνο έρεη λα
επηηειέζεη θάηη κπξνζηά ζε ζύλνιν ζπλαλζξώπσλ. Ο θόβνο ζ’
απηέο ηηο θαηαζηάζεηο πθαίλεηαη γύξσ από ηελ αίζζεζε ηνπ
αηόκνπ όηη είλαη εθηεζεηκέλν ζηελ παξαηήξεζε, ηελ θξηηηθή ή ηνλ
εμνλπρηζηηθό έιεγρν ησλ άιισλ, ηδηαίηεξα ησλ αγλώζησλ. Τν
άηνκν θνβάηαη όηη νη άιινη ζα δνπλ όηη έρεη άγρνο ή ζα ην θξίλνπλ
σο αδύλαην, «ηξειιό» ή ειίζην. Δάλ ην άηνκν θνβάηαη λα κηιήζεη
δεκόζηα, ν θόβνο ηνπ είλαη κήπσο νη άιινη δνπλ όηη ηξέκνπλ ηα
ρέξηα, ε θσλή ηνπ, κήπσο αληηιεθζνύλ όηη ζα ιηπνζπκήζεη.
 Η Κνηλσληθή Φνβία πξνζδηνξίδεηαη σο Γεληθεπκέλε όηαλ πθίζηαηαη
ν θόβνο ησλ θνηλσληθώλ θαηαζηάζεσλ είηε σο δηαληηδξάζεηο κε
άιια άηνκα είηε όηαλ εθηεινύληαη δεκνζίσο πξάμεηο. Ο
επηπνιαζκόο ηεο θνηλσληθήο θνβίαο θπκαίλεηαη από 3% κέρξη
13%. Η έλαξμε κπνξεί λα αξρίζεη από ηελ παηδηθή ειηθία, ηππηθά
όκσο αξρίδεη γύξσ ζηα 15, κία ειηθία ραξαθηεξηδόκελε από
θνηλσληθέο αλαζηνιέο θαη ληξνπαιόηεηα. Η έλαξμε κπνξεί λα είλαη
απόηνκε ύζηεξα από κηα ζηξεζνγόλν ή ηαπεηλσηηθή εκπεηξία ή
κπνξεί λα είλαη βαζκηαία.

13. Αηηηνινγία ησλ Φνβηθώλ
Γηαηαξαρώλ
 Καη ζηελ πεξίπησζε ησλ θνβηώλ νη έξεπλεο νδεγνύλ
ζην ζπλδπαζκό βηνινγηθώλ θαη
ςπρνινγηθώλ, θιεξνλνκηθώλ θαη
επίθηεησλ, αηηηνινγηθώλ παξαγόλησλ ρσξίο όκσο λα
ππάξρεη αθόκε αηηηνινγηθή ζύλζεζε ησλ δηαθνξεηηθώλ
επξεκάησλ.
 Καηά ηε καζεζηαθή ζεσξία πνιιέο θνβίεο μεθηλνύλ
από ηξαπκαηηθά γεγνλόηα. Η ζπκπεξηθνξά απνθπγήο
είλαη κία δηαδηθαζία (εθ)κάζεζεο ηνπ αηόκνπ, πνπ
κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί.
 Καηά ηελ ςπραλαιπηηθή ζεσξία νη θνβίεο νθείινληαη
ζε άιπηεο ζπγθξνύζεηο ηεο παηδηθήο ειηθίαο.
Απαγνξεπκέλεο ζεμνπαιηθέο ή επηζεηηθέο ελνξκήζεηο
δεκηνπξγνύλ θαηάζηαζε εζσηεξηθνύ θηλδύλνπ θαη
θόβνπ όπσο είλαη ην άγρνο ηνπ επλνπρηζκνύ˙ ζηε
ζπλέρεηα απσζνύληαη. Αξγόηεξα κεηά ηελ απνηπρία ηεο
απώζεζεο, κε ηνλ ακπληηθό κεραληζκό ηεο κεηάζεζεο
απνδίδνληαη ζ’ έλα εμσηεξηθό αληηθείκελν ή ζε κηα
θαηάζηαζε˙ αθνινπζεί ε απνθπγή ηνπ αληηθεηκέλνπ ή
ηεο θαηάζηαζεο, σο λεπξσηηθή ιύζε, γηα ηελ απνθπγή
ηνπ εζσηεξηθνύ θηλδύλνπ.

14. Αληηκεηώπηζε ηεο Δηδηθήο θαη
ηεο Κνηλσληθήο Φνβίαο
 α. Γεκηνπξγία ππνζηεξηθηηθνύ ςπρνζεξαπεπηηθνύ
πιαηζίνπ αηζηνδνμίαο, ζπκπαξάζηαζεο θαη
αγσληζηηθόηεηαο. Απηό αλεβάδεη ην εζηθό θαη ηελ
απηνεθηίκεζε .
 β. Βαζκηαία πξννδεπηηθή έθζεζε, in vivo, ζην θνβηθό
αληηθείκελν ή θαηάζηαζε ηεο εηδηθήο ή θνηλσληθήο θνβίαο
(πξώηα βιέπεη κε ηε θαληαζία έλα θίδη, κεηά ζηε
θσηνγξαθία, κεηά δσληαλό). Κάζ’ νκάδεο
αληηκεησπίδεηαη π.ρ. ν θόβνο ησλ αεξνπνξηθώλ ηαμηδηώλ.
 γ. Η γλσζηηθή ζεξαπεία ηξνπνπνηεί
δπζιεηηνπξγηθέο ζθέςεηο ηνπ θνβηθνύ αζζελή γηα ην
θόβν ηεο απνηπρίαο, ηεο ηαπείλσζεο, ηεο ακεραλίαο.
 δ. Η ςπρνδπλακηθή αληηκεηώπηζε δηεξεπλά θαη ηε
ιύζε ησλ παηδηθώλ ζπγθξνύζεσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην
ζπκβνιηθό λόεκα ησλ θνβηώλ.