5. Ang KP Sa Pangungusap
Inversion o Paglilipat
Wh-Movement
Mga BalakidAt Limitasyon sa mga
Transpormasyon
Universal Grammar At Parametric
Variation/Pagkakaiba-iba
Pagkakaiba-iba Sa Mga Sintaktik-kategori
6. Pagkakaiba sa mga Batas ng PS
Pangunahing Anyo ng Pangungusap
Batas sa Pagsasapaksa o
Subjectivalization Rule
Pagkakaiba sa Pagpili ng mga
Transpormasyon
Pagkakaiba sa Pormulasyon ng mga
Transpormasyon
Iba pang Dulog ng Sintaktik-analisis
9. Batay sa batas ng
pangungusap, ang S ay
binubuo ng isang NP at
isang VP lamang.
10.
11. Kapag nakapaloob ang isang S sa malaking
pangungusap, masasabing may lantad na komplementayser ang
KP.
Pero kung hindi, naroroon ang pusisyon ng K sa KP,
wala man itong laman na pinaglilipatan ng Oks sa mga
Tanong na ang Sagot ay Oo at Hindi.
12. Kung tatanggapin ang istrukturang
ito, ipinapalagay na nasa loob ng
malaking KP ang lahat ng mga S,
nakapaloob man ito o hindi.
13.
14.
15. Ang tanging nagagawa ng transpormasyon ay ang
baguhin ang posisyon ng isang elemento.
Hindi nito pinapalitan ang kategori ng anumang salita.
Hindi rin pwedeng alisin/burahin ang anumang
bahagi ng structural configuration na binubuo ng PS-
rule.
16. Mananatili sa tri-structure ang pusisyon ng
specifier na dati nitong inokupahan.
Minamarkahan ng e (<empty) at tinatawag na
trace ang dating posisyon na nagrerekord na
nanggaling sa posisyon ng specifier sa loob ng
VP ang inilipat na elemento.
20. Hindi natatanggal ng wh-muvment ang anumang
bahagi ng konpigurasyong istruktural na binuo ng
PS-rul.
Nananatili ang pusisyong dating inokupahan ng
wh-preys bilang trace at ipinapakita na tumugon
ang inilipat na elemento sa komplement ng verb na
put.
21.
22. 50. a Fidel will write [ an article about EDSA II].
‘Susulat si Fidel ng artikulo tungkol sa EDSA II.’
5O. b What will Fidel write [ an article about _____]?
‘Tungkol sa ano/saa ang isusulat ni Fidel?’
23. Kinuha ang wh- na pariarala
mula sa isang komplement-
phrase at katanggap-tanggap
ang resulta.
24.
25. 51. a [An article about EDSA II] would interest
the editor.
‘Magkakainteres ang editor sa isang artikulo
tungkol sa EDSA II.’
51. b *What would [an article about ____ ]
interest the editor?
26. Kinuha ang wh-na parirala mula sa
paksa na NP at hindi katanggap-tanggap
ang resulta. Hindi matatanggalan ng isang
elemento ang isang pariralang –paksa at ilipat
ito.
27. Walang elemento ang pwedeng tanggalin
mula sa pariralang-paksa.
Tinatawag na isla ang isang consituent
kung saan hindi pinapayagan ang
pagtatanggal sa bahagi nito; sa kasong ito,
ang pariralang-paksa ay isang isla.
28.
29. Walang elemento ang pwedeng tanggalin
mula sa isang coordinate-structure.
Bagama’t may iba’t ibang uri ng mga isla ng wika,
sapat nang banggitin na sa kasalukuyan
nakapokus ang mga pananaliksik sa mga paraan
kung paano dapat ilarawan ang mga ito, mga
karaniwang katangian ng mga ito, at kung
papaano naiiba ang mga ito sa iba’t ibang wika.
31. Ito ang tawag sa sistema ng mga
kategori, mga mekanismo, at mga
balakid na komon o karaniwan sa
lahat ng wika.
Kinikilala ng UG ang pagkakaroon ng
partikular na uri ng mga pagkakaiba-
iba at mga pamalit para sa isang
partikular na sistema .
32. Ayon sa lakad ng mga pananaliksik,
may maliit na set ng mga sintaktik na
kategori na komon sa lahat ng mga wika
at pwedeng pagsamahin ang mga
kategoring ito para bumuo ng mg parirala
na ang internal-structure ay binubuo ng
head, mga komplement, at specifier.
33. Lumalabas din na napapasailalim
sa lubhang magkatulad na mga
balakid/limitasyon ang mga
operasyong transpormasyunal sa
lahat ng mga wika.
34. Ito ang karaniwang tawag
sa set ng mga alternatibong
paraan na pinapayagan
para sa isang partikular na
phenomenon o pangyayari.
35.
36. Sa mga kategori, mga
pangngalan at mga pandiwa
lamang ang makikita sa lahat
ng mga wika.
Bagama’t napakakomon ng
pang-uri, hindi ito
universal o pangkalahatan
sapagkat walang pang-uri sa
maraming wika tulad ng
Koreano at Swahili kaya
walang direktang pagsasalin
37. 55. b Kas
(Yo) tengo hambre.
ako may gutom
55. c Hap
Onaka ga suita.
tiyan-paksa – M walang
laman
38. Sa Filipino, maaaring ipahayag ang
konsepto ng hungry sa pamamagitan ng pang-
uri (gutom) o di kaya’y sa pamamagitan ng
pandiwa(nagugutom).
Sa Kastila naman, ipinahayag ito sa
pamamagitan ng isang pangngalan (hambre)
at sa Hapon, ng isang pandiwa (suita
‘pangnagdaan ng suku’)
39. Mula kina O’Grady, Dobrovolsky, at Arnoff
(1996)
56. a Kor Ku pap-i mas issta.
iyan pagkain –Nom lasa may
“Masarap ang pagkaing iyan.”
56. b Cip-i khuta
Bahay-Nom be-malaki
‘Malaki ang bahay.’
40. May ibang wika na walang kategori na
preposisyon tulad ng Jacaltec, isang wikang Maya
(O’Grady et.al 1996), zero-morfim (57a) o di kaya,
pangngalan (57b) ang ginagamit:
57. a Jac Xto naj conob.
pumunta sya bayan
‘Pumunta sya sa bayan.’
57. b Ai naj s-wi’ witz.
ay sya ulo burol
‘Sya ay nasa burol.’
41. • Dagdag pa nina O’Grady na mayroong mga
wika na walang pang-uri at mga
preposisyon tulad ng mga wikang Nootkan
ng Vancouver Island at ng Washington
State na may dalawang kategori lang:
pangngalan at pandiwa.
• Kaya, mapapansin na universal ang N at V;
nagkakaiba ang mga wika sa isa’t isa sa
paggamit nila o hindi ng A at P.
42.
43. May mga wika
tulad ng Thai at
Swahili na inilalagay
ang specifier sa kanan
ng head o sa dulo ng
parirala di katulad ng
sa Ingles kung saan
nasa kaliwa ng head o
ulo ang specifier.
44. 58. a Thai dèg lég
bata maliit
‘Maliit ang bata.’
58. b dèg khon nán lég.
‘Maliit ang batang iyon.’
bata Kl iyon maliit
59. a tò? jàj.
mesa Malaki
‘Malaki ang mesa.’
59. b tò? Tua ni. jàj.
Mesa Kl ito Malaki
‘Malaki ang mesang ito.’
45. 60.a Swahili kikapu kikubwa kile kitatoṧa.
Sg-basket Sg-malaki
Sg-iyan Sg-Fut-kasya
60. b vikapu vikubwa vile vitatoṧa.
Pl- basket Pl-malaki
Pl-iyan Pl-Fut-sapat
‘Kakasya iyang mga malalaking basket.’
Koutsoudas,(1996)
46. Bukod sa mga parameter na katangi-
tangi sa Thai, bagama’t opsyonal (58a at
59a), dependent sa isa’t isa ang mga
klasifayer (Kl) at mga determiner (58b at
59b).
Sa Swahili naman, may number-
agreement ang lahat ng mga elemento sa
pangungusap, markado ang pagiging
Singular (Sg) at Plural (Pl) sa
pamamagitan ng panlapi.
47. Mahalagang pansinin na sa
pagbuo ng NP sa mga wikang
ito, sumusunod ang determiner
imbes na nauuna ito sa head na
pangngalan.
48. Sa mga wikang tulad nito,
mapapansing ipinapakita ng pagkakaayos ng
mga salita sa mga wikang ito na regular na
lumilitaw ang hed sa simula ng parirala,
kaya nauuna ang mga N sa mga NP, ang
mga V sa VP,ang mga A sa AP, at ang
mga P sa PP.
49. Isa pang patern ng pagkakaayos ng
salita ang wikang Hapon: konsistent
na nasa dulo ng parirala ang head
nito:
51. 61. a [VP Kumain ng kendi] [NP ang mga bata].
61. b [AP Talagang maganda] [NP si Perla].
61. c [NP Magaling na abogado] [NP ang kapatid ko].
61. d [PP Para sa nanay] [NP ang regalong ito].
52. Mapapansin na nauuna ang specifier bagama’t
opsyonal sa head.
Mapapansin ding sumusunod ang mga komplement
sa head (61a) at ang head na preposisyon (61d).
Kung ang specifier ay A o salitang pandigri, maaari ding
sumunod ang mga ito sa head, halimbawa,
magandang talaga at abogadong magaling.
Nagsisimula sa panag-uri ang mga pangungusap sa
itaas at iba’t iba ang kategori ng mga ito.
53. mga verbal na pangungusap
kung saan ang isang pandiwa
ang head ng panag-uri (61a)
mga di-verbal na pangungusap
kung saan ang head ay isang
pang-uri , pangngalan, at
preposisyon (61b-d)
54.
55. Sentens → (D)
Verb CP
kung saan ang D = determiner/definitizer
CP1-8 = CP (CP) (CP) (CP) (CP)
(CP) (CP) (CP)
CP = CM (D) (PL) NP
CM = case-marker
PL = pluralizer
NP = noun-phrase
56. Ang set ng mga case-marker (Constantino,2000): aktor, gowl,
direksyunal, lokativ, benefisyari, instrument, dahilan at referensyal.
Ang case ay relasyon ng pangngalan o NP sa pandiwa sa isang
pangungusap.
Isang natatanging katangian ng mga WP ay ang
subjectivalization na pwedeng gawing paksa ang alinmang
komplement ng pandiwa.
Dito isinasama ang case-marker ng isa sa mga komplement sa
pandiwa.
57.
58. Ilipat ang CM sa pusisyon sa unahan ng VA.
Sentens →( D) [VA + VS] [CM (CD) (PL) NP] X
kung saan ang D = determiner
VA = verbal-affix
VS = verbal stem
CM = case-marker
PL = pluralizer
NP = noun-phrase
X = 0 o 1 o higit pang mga
verbal na komplement
SD : 1 2 3 4 5 Structural-description
SC : 1 3+2 0 4 5 Structural-change
59. Ginagawang paksa ng subjectivalization-rule
ang alinman sa mga komplement ng pandiwa
sa pangungusap sa paglipat ng case-marker ng
napiling komplement sa posisyon sa unahan ng
verbal-affix.
60. Ang case-marker na ito ay nagiging voice-komponent ng
verbal affix na siyang magtatakda ng case ng paksa.
Ipinapakita ng mga pagkakaiba ng pagkakaayos ng
mga salita ang posisyon o kinalalagyan ng mga head
alinsunod sa ibang mga elemento ng mga parirala, hindi
ang pagkakaroon ng bagong uri ng sistemang sintaktik.
61. 64.a Swahili at Thai (laging nasa unahan ng parirala ang
head)
S → NP VP
XP → X (Komplement*) (Specifier)
64. b Hapon (laging nasa dulo ng parirala ang head)
S → NP VP
XP → (Specifier) (Komplement*) X
64. c Ingles
S → NP VP
XP → (Specifier) X (Komplement*)
64. d Mga WP
S → Pred NP
XP → (Specifier) X (Komplement*)
62. • Sa kabila ng mga pagkakaiba-iba ng mga wikang ito, may
mga parirala ang mga nasabing wika na may isang head bukod
sa opsyonal na mga specifier at mga komplement.
• Sa kabila ng pagkakaiba sa pagkakaayos ng mga salita, may
higit na napakahalagang pagkakapareho sa mga kategori at
mga uri ng mga batas na kailangan sa pagbubuo ng sintaktik
na straktyur.
63. 65. a Tamil Mut̫ t̫ u paʅam parit̫ t̫ ān.
‘Namitas ng prutas si Muttu.’
65. b Mut̫ t̫ u paʅam parit̫ t̫ ān-ā.
‘Namitas ba ng prutas si
Muttu?
64. • Ayon kina O’Grady (2001), gumagamit din ng partikel na
pananong ang Tamil tulad ng –ā sa dulo ng pangungusap
nang walang inversion-transformation tulad ng ba sa
Filipino sa pagbuo ng mga tanong na ang sagot ay oo at
hindi lamang.
• Hindi kailangang magpost ng transpormasyon para
bumuo ng pangungusap na patanong.
• Tumatayo ang Q para sa partikel na pananong.
65. 66. Fil S → Pred (Q) NP
67. Tamil S → NP VP (Q)
66. • Sa pagbuo ng pangungusap na patanong, gumagamit ang :
Ingles – inversion
Filipino at Tamil – PS komponent ng balarila
• Kung hindi man gumamit ng inversion-transpormasyon, may
mga wikang hindi pa rin gumagamit ng wh-movement sa
pagbuo ng wh-movement tulad ng Hapon, Koryano, Tamil,
Intsik .
67. 68. a HapTōkyō kara kimashita.
‘Nanggaling ako sa Tokyo.’
68.b Doko kara kimashita ka?
‘Saan ka nanggaling?’
69. a ThaiMa: càk khrung thép.
‘Galing ako sa Bangkok.’
69. b Ma: cák nai?
‘Saan ka galing.’
68.
69.
70. Ang buong pandiwa lamang ang pwedeng
dumaan sa inversion, hindi ang oks gaya
ng sa Ingles kung saan nahihiwalay ang
oks:
71. Pwedeng ilipat ang buong pandiwa, i. e.,
ang oks han at ang past-participle na
pandiwa na ido (71b) pero hindi ang oks
lamang (71c).
72.
73. Ang pagkakaiba ng tayp ng
inversyon-rul sa Kastila at
Ingles :
Inversion sa Ingles:
Lumilipat ang Oks sa kaliwa
paksa.
Inversion sa Kastila:
Lumilipat ang V sa kaliwa
paksa.
74. Ang inversion-transformation ay nagbibigay ng isang halimbawa
kung papaano pwedeng magkaiba ang mga wika sa pagsagawa
ng mga bersyon ng parehong batas.
Ingles – walang restriksyon sa uri ng paksa – NP
na ililipat
Kastila – may restriksyon sa uri ng mga pandiwa
na pwedeng ilipat
77. • Nangibabaw ang
straktyuralismong post-
Bloomfieldian sa Amerika (1930
1950)
• Nagsimula sa pagkalimbag ng
Language ni L. Bloomfield (193
78. Ayon kay J. Simpson (1979),
ang tradisyon ay binuo ng mga
Amerikanong linggwist tulad nina
B. Bloch, H. Gleason, C.
Hockett, A. Hill, H. Smith, at
G. Trager, at ilan pa.
79. Ang Methods in Structural
Linguistics ni Z. Harris (1951)
ang maituturing na pinakarurok
ng tradisyong ito.
81. • Tinatawag na ultimate-constituent ang mga
morpema sa pangungusap.
• Ang test ng ganitong mutwal na
pagkakaugnay ay kung pwedeng palitan ang
o hindi ang ganitong grupo ng elemento.
82.
83. • Tinatawag na konstraksyon ang pangungusap o anumang
makabuluhang grupo ng mga salita o morfim
• Ang constituent naman ay isang konstraksyon, salita o
morpema na nakapaloob sa mas malaking konstraksyon.
• Ang immediate constituent o IC ay isa sa mga constituent
na nabubuo sa isang partikulat na konstraksyon.
84. • Ang endosentrik ay pwedeng palitan
ng isa sa mga IC nito o ng isang
miyembro ng parehong uri ng salita
ng isa sa mga IC nito.
• Ang eksosentrik ay hindi pwedeng
palitan ng isa sa mga IC nito, o ng
isang miyembro ng parehong uri ng
salita ng isa sa mga IC nito.
85.
86. • Limitado ang IC analisis dahil nailalarawan
lamang ang mga relasyon ng mga elemento sa isang
pangungusap at sa mga pangungusap na pareho ang
patern.
• Hindi ito makakapagbuo ng mga pangungusap na
wala sa data kaya hindi makabuo ng mga bago at
gramatikal na mga pangungusap.
87.
88. • Binuo ng Amerikanong si K. Pike ang linggwistik-
analisis na tagmemiks na ginagamit ng karamihang
linggwist ng Summer Institute of Linguistics (SIL).
• Sa teoryang ito, itinuturing ang wika bilang isang uri ng
behavior ng tao na binubuo ng 3 mode: ponolohiya,
leksikon at balarila.
89. • Tagmim ang pangunahing analitikal at mapaglarawang konsepto
sa teorya na binubuo ng isang functional-slot sa loob ng
konstraksyon at ng isang uri ng maihahalilling mga item o mga
filler na siyang pwedeng pumuno sa nasabing slot.
• Ang pagkakakilanlan ng tagmim ay nasa korelasyon nito ng
function at ng porma na parehong pinapangalanan nang
maliwanag na analisis.
90. • May kinalaman ang tagmemik-analisis sa pagkakaiba-iba
ng mga mahahalagang yunit (mga tagmim) at ng di-
mahalagang yunit (mga minimal etik – yunit na kung
tawagin ay mga tagma na sinusuri bilang mga alotagma ng
tagmim).
• Tinatawag na sintagmim ang konstraksyon naa
nagreresulta sa pagkakasunod-sunod ng mga tagmim.
• Hayrarkal na binubuo ang mga gramatikal-yunit sa iba’t
ibang lebel- lebel ng kilos, lebel ng parirala, lebel ng salita,
lebel ng mababa sa salita, lebel ng pangungusap, at lebel
ng diskurso.
91. Iva Nanarip u tau du wakay.
Psf S/T O/R
‘Nagtalop ang tao ng kamote.’
• Ang dalawang komponent ng tagmim :
slot at klas na inirerepresenta bilang
mga term na nauuna at sumusunod sa
isang kolon (slot:klas)
• Minamarkahan ng (+) ang mga tagmim
na obligatoryo at (±) ang tagmim na
opsyonal.
93. Pagkakaiba ng tagmemik-analisis sa IC
analisis
• Sinusuri ng tagmemik-analisis ang
konstraksyon sa punto ng mga string-
constituent nito hindi sa mga IC nito.
• Sa tagmemik analisis, hiwalay na
inililista ang bawat string ng mga
constituent samantalang sa IC analisis,
laging hinahati ang mga konstraksyon
sa dalawang IC.
94. • Ang tagmemik-analisis ay tinatawag ding
string-konstityuwent na analisis.
• Masasabing ang mga taga-SIL ang
pinakamahalagang grupong nagpapatuloy
ng tradisyong descriptive/structuralist sa
pagsusuri ng wikang “eksotik”- mga wikang
hindi pamilyar kabilang na rito ang mga
maliliit na WP.
• Kongkreto ang kanilang layunin sa pag-aaral
ng mga wika- ang tumutulong sa
kombersyon ng mga di-Kristyano sa
pamamagitan ng pagsasalin ng Biblia.
95.
96. Sa paglabas ng Syntactic Structures ni Chomsky
(1957), nagpakilala din ang awtor ng ibang
konsepsyon ng balarila na naging daan ng muling
pagtataya ng uri ng linguistic-theory at sa mga pala-
palagay tungkol sa katangian ng wika ng tao at ng
kanyang pag-iisip.
97. • Dito, tinitingnan ang simula at pag-unlad
ng teoryang panlinggwistika.
• Sa Syntactic Structures (’57 model), ang
ganitong uri ng balarila ay ilustrasyon ng
isang generative-device.
98. Sa tyuring ito, ang gramar ay isang finite-set ng
mga rul na naggegenerate ng walang
hangganang bilang ng mga gramatikal na
sentens ng isang partikular na wika at hindi ng
mga di gramatikal na sentens.
