Filipino Psychology Lecture

1. Sikolohiyang Pilipino
REVIEW

2. Ano ang Sikolohiyang Pilipino?
• Sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan, at
oryentasyong Pilipino.
• Higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang
kanyang sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya
ang kanyang buhay.
• Isang alternatibong perspektibo kung paano
ipapaliwanag ng pag-iisip, pagkilos at damdaming
Pilipino, na malaki ang kaibahan sa mga pananaw
ng iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.

3. Ano ang iba pang anyo ng sikolohiya sa
Pilipinas?
• Sikolohiya sa Pilipinas
– Kabuuang anyo sapagkat bunga ito ng pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayaring may kinalaman sa
sikolohiya ng ating bayan.
• Sikolohiya ng mga Pilipino
– Tumutukoy sa bawat teorya ng sinumang nais mag-
aral tungkol sa kalikasang sikolohiyal ng mga
Pilipinong naninirahan sa Pilipinas at maging sa ibang
bansa.

4. Bakit kailangan ang SP?
• Dahil marami sa ating napag-aralan ukol sa
sikolohiya ang hindi angkop sa mga karanasan at
kultura natin bilang Pilipino. At kadalasan, ang
mga kaalamang ito ay ang siyang ginagamit upang
unawain ang mga Pilipino. Nakita ng mga
tagapagtaguyod ng SP na ang sitwasyong ito ay
nakakasamasa atin.
• Ang pagkakaiba ng oryentasyon ay nagdudulot ng
hindi pagkakaunawaan (bahala na -> fatalism)

5. Sa anong paraan iba ang sikolohiyang
itinuturo ngayon?
• Napaka-kanluranin ng oryentasyon ng
pagtuturo ng sikolohiya ngayon, sa teorya at
maging sa metodo.
– Halimbawa, kung may research ka, ang iisipin mo
agad--experiments, questionnaires at
psychological tests na gagamitin mo.

6. Ano ngayon kung ganito?
• Walang problema, pero ang nananaig na paniniwala ay unibersal
ang mga teoryang Kanluranin. Ibig sabihin, totoo ang mga ito para
sa lahat ng tao sa mundo.
Halimbawa:
– May hidden desires (libog) ang mga batan gPilipino sa kanilang mga
magulang.
– Mag-aaral ang isang bata kung sa bawat mataas na grado ay
gagantimpalaan siya.
• Totoo ang mga ito para sa mga Kanluranin. Totoo ba ito para sa
atin?

7. Anong problema sa mga metodong
kanluranin?
• Hindi mali ang mga metodong ito, pero dapat ilagay sa tamang
konteksto.
• Dapat nating piliin ang mga metodong angkop sa karanasan at
kultura natin.
Halimbawa:
– Huwag gagamitin ang mga psychological o intelligence tests na may
tanong tungkol sa American history-- kapag mababa ang nakuhang
score, ibig sabihin ba'y bobo ang mga Pilipino?
– Rorshach test sa mga taga-baryo-- maaaring ang nakikita lamang nila
ay isang papel na may tinta. Mas marami pang matutunan sa
pagtambay sa tindahan o barberya.

8. Bakit isang protesta ang SP?
• Sumasalungat ang SP sa tatlong asampsyong
nananaig sa Kanluraning sikolohiya.

9. Ano ang tatlong asampsyon ng
kanluraning sikolohiya?
1. Ang tao ay hiwalay sa kanyang lipunan.
– Mas maraming sikolohista ang mas gusto pang magkulong sa kanilang mga laboratoryo
at gumawa ng mga eksperimento. Nakakalimuta nnila na ang tao ay nabibilang sa isang
mas malaking komunidad. Anuman ang nakakaapekto sa kanya ay nakakaapekto rin sa
nakararami.
– Hindi maaaring gumawa ng paglalahat batay lang sa mga eksperimento kung saan wala
ang tao sa kanyang likas na kapaligiran.
– Sa SP, ang tao ay produkto ng kanyang kapaligiran.
– Umuunlad ang tao hindi lamang sa mga biological o genetic factors, kundi dahil na rin sa
impluwensya ng mga sosyal, pulitikal at ekonomikong kalagayan na umiiral sa paligid.
– Habang hinububog ng tao ang lipunan, hinuhubog din siya nito.

10. Ano ang tatlong asampsyon ng
kanluraning sikolohiya?
2. Ang mga tao ay magkakasintulad. Hindi gaanong
mahalagaang bansa at panahong pinanggalingan
kaya't maaaring gamitin ang anumang teorya o
eksamen sa pag-unawa sa kanila. Sa ibang salita, ang
ang sikolohiya ay unibersal.
– Tendensiya tuloy ng mga sikolohista natin na mag-angkat
ng mga teoryang kanluranin at sabihing dapat ilapat ito sa
atin.
– Pilit tuloy ikinukumpara ang mga Pilipino sa mga banyaga
na may ibang karanasan, kaisipan at oryentasyon kaysa sa
atin.

11. Ano ang tatlong asampsyon ng
kanluraning sikolohiya?
3. Ang sikolohiya ay hindi kumikilala sa anumang sistema
ng pagpapahalaga (ito ay value-free) o sa isang
partikular na uri ng lipunan (ito ay class-bias free)
– Ang mga sikolohikal na pananaliksik ay ginagamit ng mga
malalaking korporasyon upang isulong ang kanilang
interes. (Halimbawa, pinag-aaralan kung saan maaaring
maging mabenta ang isang produkto.)
– Ang pagpili pa lang ng paksa, may value nang pinapataw.
– May pagpapahalaga rin sa pagsala ng variable na pag-
aaralan sa metodong gagamitin, atbp.

12. Ano ang tatlong uri ng protesta ng SP?
1. Bilang sikolohiyang malaya, sumasalungat ang SP sa isang
sikolohiyang nagpapalaganap ng kolonyal na isipan.
2. Bilang isang sikolohiyang mapagpalaya, ito ay tutol sa
sikolohiyang nagpapalaganap ng opresyon at
eksploytasyon mula sa dominanteng uri.
3. At bilang isang sikolohiya ng pagbabagong-isip, ito ay
isang hakbang tungo sa paggising ng diwang Pilipino mula
sa kanilang kolonyal nakaranasan-- ito ay laban sa
sikolohiyang lumago sa mga industrialized countries na
piliti nilalapat sa isang Third World na bansa gaya ng
Pilipinas.

13. Ano ba talaga ang SP?
• Ang SP ay hindi isang reaksyunaryong disiplinang
inimbentong mga anti-Kano.
• Ang SP ay naka-ugat sa ating kasaysayan. Bago pa
dumating ang mga Kastila ay may sikolohiya na
tayo. Nasa anyo ito ng mga alamat, salawikain,
atbp. Nakikita sa mga ito ang pandaigdigang
pananaw (worldview) ng ating mga ninuno.
• Ang ating kinagisnang sikolohiya ay isang batayan
ng SP.

14. Saan-saan makikita ang SP sa
pagbabago ng panahon?
• May SP rin sa mga akda nina Rizal, Jacinto, Luna, atbp. Sa
panahon ng pagbabagong-isip, isinulong nila ang interes ng
mga Pilipino at itinuwid ang mga maling pag-aakala.
• Sa mga pag-aaral na ginawa noong panahon ng mga
Amerikano.
• Pakikilahok ng mga sikolohista sa paglutas ng suliranin ng
lipunan sa panahon ng sigalot.
• Makikita rin sa wika, kultura at pananaw ng mga Pilipino.

15. Hindi ba bago ang SP?
• Sa karanasan natin, hindi.
• Sa pormal na akademya, masasabing sanggol
pa ang SP.

16. Paano na ang ibang teorya
(Kanluranin)?
• Huwag ibasura ang mga ito, may silbi pa rin
sila sa pagpapaliwanag ng pagkilos ng tao.
• Maging kritikal pagdating sa pagtanggap ng
mga teoryang Kanluranin. Masusi munang
suriin bago gamitin.
• "Critical rejection is as dangerous at uncritical
acceptance."

17. Ang SP ba ay isang agham?
• Oo, dahil ito ay kaalamang tagapagtanda, tagapaliwanag at minsa'y
tagalutas ng mga suliranin nating mga Pilipino.
• Scientific ang SP dahil meron din itong sistematikong prosesong
sinusunod sa pagkalap ng mga datos.
• Ito ay sikolohiyal na teorya, metodo at aplikasyong pinauunlad sa
pamamagitan ng kulturang Pilipino bilang batayan.
• Tunguhin pa rin ng SP ang makahanap ng mga unibersal na teorya
ukol sa pagkatao. Ang pokus nga lamang ay sapagkataong Pilipino.
• Mula sa pagbubuklod ng mga sikolohiyang batay sa bawat kultura,
mas makatotohanan ang unibersal na sikolohiyang matatamo.

18. Ano ang maaari mong gawin para sa
ikauunlad ng SP?
• Pagiging kritikal.
• Pakikilahok sa mga isyung kinakaharap ng mga Pilipino
– Hinihikayat ang mga sikolohistang lumabas sa kanilang mga laboratoryo at makibahagi
nang makita nila ang kalagayan ng mas nakararaming Pilipino-- pagbaba mula sa toreng
garing.
– Paano ka gagawa ng pag-aaral kung hindi mo naiintindihan o nararanasan ang kanilang
kalagayan?
• Gumawa ng pananaliksik ukol sa mga katutubong konsepto tulad ng tampo, lambing,saling-
pusa, atbp.
• Sa paggawa ng pananaliksik, huwag kalimutan na ang mga taong kinukunan ng
impormasyon ay dilamang subjects kundi dapat kalahok sa inyon gpag-aaral
• Makibuklod sa iba pang naniniwala sa SP at sama-samangisulong ang diwangPilipino at maka-
Pilipino

19. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
1. Kinagisnang sikolohiya
– Mga aral, ritwal ng mga babaylan at katalonan,mga
dalangin, kuwentong-bayan, alamat, epiko
– Literatura ng mga Pilipino, pasalita man o pasulat
– Mga kaugaliang minana ng mga Pilipino
– Mga ugali at paniniwala tungkol sa pag-aaruga ng bata

20. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
2. Ang tao at ang kanyang diwa
– Nagtatagpo sa batayang ito ang SP at ang Sikolohiya sa Pilipinas
– Ang SP ay bahagi at kabahagi ng sikolohiya sa daigdig
– Ang teorya ng dalawang kaluluwa na pinaniniwalaan ng katutubo sa Pilipinas ayon kay Salazar (1974)
ay binubuo ng diwa at ng kakambal nito
– Ang pag-uugat ng sikolohiya bilang disiplinang akademiko ay may mahabang kasaysayan sa
Unibersidad ng San Carlos na kung saan ang sikolohiyang teoretikal ay binigyan ng pagpapahalaga ni
Goertz (1965)
– Layunin dito ang makabuo ng isang pangkalahatang larawan ng mga kaalaman a tbatas pangkaisipan
– Narito ang impluwensiyang Aleman na nag-ugatsa pananaliksik ni Wundt, nagdaan sa kamay niKulpe,
at nanulay sa pagtuturo ni Johannes Lindwursky hanggang sa mga kasalukuyang pag-aaral ni Goertz
– Ang sistemang ito ng sikolohiya na may malaking impluwensya sa kalagitaang Pilipinas ay kilala rin sa
taguring sikolohia ng "tanso at pompyang.“

21. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
3. Ang panahon ng pagbabagong-isip
– Hindi dapat mangiming hanapin ang ugat ngsikolohiya
ng wika sa leksikograpiya ni PerdoSerrano Laktaw o sa
mga ginawa ng pokloristangsi Isabelo de los Reyes
– Maraming mabubuong kaalamang sikolohikal mulasa
mga akda ng mga Pilipinong tumatalakay samga
paksang makabuluhan para sa mgasikolohista, tulad
ng pag-ibig sa kalikasan (delPilar, 1988) o mga
saloobin tungkol sa kamatayan(del Pilar, 1907).

22. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
4. Ang panahon ng pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng tao
– Agustin Alonzo-- ang kauna-unahang Pilipinongnagtapos ng Masterado
sa Sining ng Sikolohiya sa UP
– Kapanahon niya si Hartendorp na isa sa mgaunang Amerikanong
nagpakita ng interes sasikolohiya dito sa atin
– Teorya ni Osias (1940) tungkol sa kaugnayan ngwika sa lipunan ay
isang halimbawa ng pag-uugnay sa kaalamang panglinggwistika sa
kilos ngtao.
– Mga gawain nina Isidoro Panlaigui (1952),Sinforoso Padilla (1961,
1963) at Alfredo Lagmay(1964) na pawang nagpapahalaga sa kilos
atkalagayan ng tao.

23. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
5. Ang panahon ng pagpapahalaga sa suliranin ng lipunan
natumatalakay sapagpapanaog ng mga sikolohistang
Pilipino mula sa kanilangtoreng garing
– Bukod-tangi ang pagpapahalagang ibinigay niAldaba-Lim (1938,
1957m 1963, 1966b, 1969) samga suliranin sa lipunan. Siya ang
pinakamadalashumikayat ssa mga sikolohistang bumaba
sakanilang toreng garing at makinig sa mgasuliranin ng bayan.
– Ang pagpapahalaga sa mga suliranin ng lipunan ayhabang-buhay
na uukilkil sa isipan ng bawatsikolohistang nais magtago sa
katahimikan ngkanyang pagsuri ng datos (data processing)
orpag-eeksperimento (lab control).

24. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa
kultura at kasaysayan?
• Ang wika, kultura at pananaw ng mga Pilipino na
siyangpinakapundamental nasaligan ng iba pang batayang
nabanggit.
– Pinakapundamental na saligan ng mga batayangito ay ang
pagpapahalaga sa wika, kultura atpananaw ng mga Pilipino
– Napakahalagang batayan ng SP ang wikangkatutubo sa Pilipinas dahil
"ang kasaysayan ngsikolohiya sa Pilipinas ay ssaksi sa
napakaramingpag-aaral na isinagawa sa mga wikang dayuhan. Ito ay
mapanganib kung kabaligtaran ngkatotohanan ang makitang resulta ng
pananaliksiksa isang kultura na isinasagawa ayon sa pananawat wika
ng ibang kultura.“
– Ang wika ay isang mahalagang daluyang maaaringbaguhin bilang
saligan ng pananaliksik.

25. Ano ang Iskala ng Mananaliksik?
• Mga metodong ginagamit ng isang mananaliksik sasikolohiya sa pagtatarok ng diwa ng kalahok.
• Ito'y mga metodong subok na ang kakayahang lumikom ngimpormasyon sa kulturang Pilipino, at
angkol sa pag-uugaliat pang araw-araw na pamumuhay ng mga Pilipino.
• Inayos ito ayon sa antas ng pagkamasalimuot ng mga paraan(mula sa pinakasimple hanggang sa
pinakamasalimuot)
– Pagmamasid (malayo, mababaw)
– Pakikiramdam
– Pagtatanung-tanong
– Pagsubok
– Pagdalaw-dalaw
– Pagmamatyag
– Pagsubaybay
– Pakikialam
– Pakikilahok
– Pakikisangkot (very participatory, malalim,malapit)

26. Ano ang Iskala ng Pagtutunguhan ng
Mananaliksik at Kalahok?
• Mga metodong iminumungkahing dapat gamitin ngmananaliksik sa kanyang pag-aaral ng diwang Pilipino
sapamamagitan ng kalahok
• Ang antas ng pagtutunguhan ay siaya ring antas ngimpormasyong makukuha
• Sa sikolohisya, iminumungkahing ang pagtutunguhan ayparatingin sa antas ng pakikipagpalagayang-loob,
sapagkatsa ganitong paraan lamang matatarok ang tunay nakalooban ng kalahok
• Antas ng pakikipag-ugnayan/ pakikipagkapwa
– Ibang tao:
• Pakikitungo - ibang tao
• Pakikisalamuha - madalas nang makita
• Pakikilahok - active participation
• Pakikibagay - adjustment with others
• Pakikisama - natural relation
– Hindi ibang tao:
• Pakikipagpalagayang-loob - palagay ang loob
• Pakikisangkot - may kinalaman/empathy
• Pakikiisa - pagiisang dibdib

27. Ano ang iba't-ibang aspeto/dimensyon
ng pakikipagkapwa?
1. Level of comfort
2. Shared experiences
3. Level of Disclosure
4. Concern
5. Physical Distance

28. Ano ang mga katangian ng isang maka-
Pilipinong pananaliksik?
• Mahalaga ang ugnayan ng mananaliksik at
kalahok
• Pantay ang kalahok at mananaliksik (o mas
una pa angkalahok)

29. Ano ang mga batayan ng para
masabing ang isang bagay ay maka-
Pilipino?
• Nakaugat sa kaisipan at karanasang Pilipino
• May pagpapahalaga sa kulturang Pilipino
• Naglalayong gisingin ang diwang Pilipino

30. Sa anong mga aspeto naisa-Pilipino
ang SP?
• Teyorya-metodo
• Nilalaman
• Praktis at gamit

31. Ano ang apat na tradisyon ng
Sikolohiya?
1. Akademiko-siyentipiko
2. Akademiko-pilosopiko
3. Taal na sikolohiya
4. Sikolohiyang siko-medikal

32. Ano ang core concept sa SP?
• Kapwa (mula sa mga salitang kaluluwa +
katuwang)

33. Ano ang tatlong uri ng dibisyong
panlipunan?
1. Economic
2. Political
3. Cultural --> Great Cultural Divide o GCD

34. Anu-ano ang mga uri ng pagtulong?
1. Kawanggawa - temporaryo, nauubos (halimbawa: cannedgoods,
pera)
2. Technological transfer - walang follow through (halimbawa:bahay
para sa mga nasalanta ng lahar); maaaring hindiangkop sa
sitwasyon (halimbawa: pagtuturong magbasa samga bata, ngunit
hindi ng komprehensyon at hindi namanpala nila naiintindihan ang
kanilang binabasa.)
3. Empowerment - pinakamataas na uri ng pagtulong; angklasikong
halimbawa: huwag bigyan ng isda ang isang taongnagugutom,
bagkus ay turuan siya kung paano mangisda

35. Ano ang mga problema sa paggamit ng
banyagang wika?
1. Marginalization - pagkukulang sa pagunawa
2. Distortion - hindi angkop na pagbibigay
kahulugan
3. Alienation - masyadong napapalayo ang
konsepto paramaunawaan

36. Anu-ano ang mga karanasang Pilipino
sa wika?
• Katutubong konsepto
• Pag-aandukha
• Pagbibinyag
• Pagtatakda ng kahulugan
• Banyagang konsepto
• Impluwensyang ligaw

37. Buod ng pagkakaiba ng Kanluraning
Sikolohiya at SP
• Sino ang nakikinabang?
– Mananaliksik at kalahok
• Saan nakabatay ang tagumpay husay ng mananaliksikrelasyon ngng mananaliksik?
– mananaliksik at kalahok
• Ano ang mahalaga?
– Resulta at proseso
• Sino ang may kapangyarihan?
– Mananaliksik at kalahok
• Wikang ginagamit?
– Mananaliksik at kalahok
• Kalikasan ng papel na ginagampanan
– clearly defined interchangeable

38. Metodolohiyang maka-Pilipino: Lapit /
Metodo
• Pakikipagkuwentuhan
• Panunuluyan
• Pagdadalaw-dalaw
• Pagtatanung-tanong
• Pakikiramdam
• Pakapa-kapa
• Pakikipagpalagayang-loob
• Pakikisama
• Pakikipanayam

39. Metodolohiyang maka-Pilipino:
mainstream methods ("tools")
• Pagtatanung-tanong
• Pagmamasid
• Ginabayang Talakayan
• Pakikipagkuwentuhan