introduksyon sa pag-aaral ng wika

1. WELCOME
Mindoro State College of Agriculture
and Technology

5. Ang KP Sa Sentens
Inversyon
Wh Muvment
Mga Constaints At Limitation Sa Mga
Transformation
Universal Grammar At Parametric
Variation/Pagkakaiba-iba
Pagkakaiba-iba Sa Mga Sintaktik-kategori

6. Pagkakaiba Sa Mga Ps –Rul
Underlying Form Ng Sentens
Sabjektivalisesyon-rul
Pagkakaiba Sa Pagpili Ng Mga
Transformesyon
Pagkakaiba Sa Formulesyon Ng
Mga Transformesyon
Iba Pang Dulog Ng Sintaktik-
analisis

7. ANG KP SA
SENTENS

8. Are the children __ sleeping?
(Natutulog ba ang mga bata?)

9. Batay sa S-rul, ang S
ay binubuo ng isang NP
at isang VP lamang.

11. Kapag embedded ang isang S sa malaking sentens,
masasabing may overt na komplementayser ang KP.
Pero kung hindi, naroroon ang pusisyon ng K sa
KP, wala man itong laman na pinaglilipatan ng Oks
sa mga yes-no question.

12. Kung tatanggapin ang structure na
ito, ipinapalagay na nasa loob ng
malaking KP ang lahat ng mga S,
embedded man ito o hindi.

15.  Ang tanging nagagawa ng transformation ay ang
baguhin ang pusisyon ng isang elemento.
Hindi nito pinapalitan ang kategori ng anumang salita.
 Hindi rin pwedeng alisin/burahin ang anumang
bahagi ng structural configuration na binubuo ng PS-
rul.

16. Mananatili sa tri-structure ang pusisyon ng
specifier na dati nitong inokupahan.
Minamarkahan ng e (<empty) at tinatawag na
trace ang dating pusisyon na nagrerekord na
nanggaling sa pusisyon ng specifier sa loob ng
VP ang inilipat na elemento.

18. Ilipat ang wh-preys sa pusisyon ng specifier sa ilalim ng KP

20.  Hindi natatanggal ng wh-muvment ang anumang
bahagi ng konfiguresyong straktyural na binuo ng
PS-rul.
 Nananatili ang pusisyong dating inokupahan ng
wh-preys bilang treys at ipinapakita na tumugon
ang inilipat na elemento sa complement ng verb na
put.

22. 50. a Fidel will write [ an article about EDSA II].
‘Susulat si Fidel ng artikel tungkol sa EDSA II.’
5O. b What will Fidel write [ an article about _____]?
‘Tungkol sa ano/saa ang isusulat ni Fidel?’

23. Kinuha ang wh-preys mula sa
isang komplement-preys at
katanggap-tanggap ang
resulta.

25. 51. a [An article about EDSA II] would interest
the editor.
‘Magkakainteres ang editor sa isang artikulo
tungkol sa EDSA II.’
51. b *What would [an article about ____ ]
interest the editor?

26. Kinuha ang wh-preys mula sa sabjek na
NP at hindi katanggap-tanggap ang resulta.
Hindi matatanggalan ng isang elemento
ang isang sabjek-preys at ilipat ito.

27.  Walang elemento ang pwedeng tanggalin
mula sa sabjek-preys.
 Tinatawag na isla ang isang konstityuwent
kung saan hindi pinapayagan ang
pagtatanggal sa bahagi nito; sa kasong ito,
ang sabjek-preys ay isang isla.

29.  Walang elemento ang pwedeng tanggalin
mula sa isang koordineyt-straktyur.
 Bagama’t may iba’t ibang tayp ng mga isla ng
wika, sapat nang banggitin na sa kasalukuyan
nakafokus ang mga reserts sa mga paraan kung
paano dapat ideskrayb ang mga ito, mga
karaniwang katangian ng mga ito, at kung
papaano naiiba ang mga ito sa iba’t ibang wika.

30. UNIVERSAL
NA
GRAMMAR
PARAMETRIK NA
VARYESYON/
PAGKAKAIBA-IBA

31. Ito ang tawag sa sistema ng mga
kategori, mga mekanismo, at mga
konstreynt na komon sa lahat ng
wika.
Kinikilala ng UG ang pagkakaroon ng
spesipik na tayp ng mga pagkakaiba-
iba at mga alternative para sa isang
partikular na sistema .

32. Ayon sa lakad ng mga reserts, may
maliit na set ng mga sintaktik na kategori
na komon sa lahat ng mga wika at
pwedeng pagsamahin ang mga kategoring
ito para bumuo ng mg preys na ang
internal-straktyur ay binubuo ng hed,
mga komplement, at specifier.

33. Lumalabas din na napapasailalim
sa lubhang magkatulad na mga
konstreynt/limitasyon ang mga
operasyong transformesyunal sa
lahat ng mga wika.

34. Ito ang karaniwang tawag
sa set ng mga alternatibong
paraan na pinapayagan
para sa isang partikular na
phenomenon.

36. Sa mga kategori, mga nawn
at mga verb lamang ang
makikita sa lahat ng mga
wika.
Bagama’t napakakomon ng
adjektiv, hindi ito
universal sapagkat walang
adjektiv sa maraming wika
tulad ng Koryano at Swahili
kaya walang direk-
translesyon sa Ingles ang

37. 55. b Kas
(Yo) tengo hambre.
ako may gutom
55. c Hap
Onaka ga suita.
tiyan-sabjek – M walang
laman

38. Sa Filipino, maaaring ipahayag ang
konsepto ng hungry sa pamamagitan ng
adjektiv (gutom) o di kaya’y sa pamamagitan
ng verb (nagugutom).
Sa Kastila naman, ipinahayag ito sa
pamamagitan ng isang nawn (hambre) at sa
Hapon, ng isang verb (suita ‘past tense ng
suku’)

39. Mula kina O’Grady, Dobrovolsky, at Arnoff
(1996)
56. a Kor Ku pap-i mas issta.
iyan pagkain –Nom lasa may
“Masarap ang pagkaing iyan.”
56. b Cip-i khuta
Bahay-Nom be-malaki
‘Malaki ang bahay.’

40. May ibang wika na walang kategori na
preposisyon tulad ng Jacaltec, isang wikang Maya
(O’Grady et.al 1996), zero morfim (57a) o di kaya, nawn
(57b) ang ginagamit:
57. a Jac Xto naj conob.
pumunta sya bayan
‘Pumunta sya sa bayan.’
57. b Ai naj s-wi’ witz.
ay sya ulo burol
‘Sya ay nasa burol.’

41. • Dagdag pa nina O’Grady na mayroong mga
wika na walang adjektiv at mga
preposisyon tulad ng mga wikang Nootkan
ng Vancouver Island at ng Washington
State na may dalawang kategori lang: nawn
at verb.
• Kaya, mapapansin na universal ang N at V;
nagkakaiba ang mga wika sa isa’t isa sa
paggamit nila o hindi ng A at P.

43. May mga wika
tulad ng Thai at
Swahili na inilalagay
ang specifier sa kanan
ng hed o sa dulo ng
preys di katulad ng sa
Ingles kung saan nasa
kaliwa ng hed ang
specifier.

44. 58. a Thai dèg lég
bata maliit
‘Maliit ang bata.’
58. b dèg khon nán lég.
‘Maliit ang batang iyon.’
bata Kl iyon maliit
59. a tò? jàj.
mesa Malaki
‘Malaki ang mesa.’
59. b tò? Tua ni. jàj.
Mesa Kl ito Malaki
‘Malaki ang mesang ito.’

45. 60.a Swahili kikapu kikubwa kile kitatoṧa.
Sg-basket Sg-malaki
Sg-iyan Sg-Fut-kasya
60. b vikapu vikubwa vile vitatoṧa.
Pl- basket Pl-malaki
Pl-iyan Pl-Fut-sapat
‘Kakasya iyang mga malalaking basket.’
Koutsoudas,(1996)

46.  Bukod sa mga parameter na katangi-
tangi sa Thai, bagama’t opsyonal (58a at
59a), dependent sa isa’t isa ang mga
klasifayer (Kl) at mga determiner (58b at
59b).
 Sa Swahili naman, may namber-agriment
ang lahat ng mga elemento sa sentens,
markado ang pagiging Singular (Sg) at
Plural (Pl) sa pamamagitan ng prefix.

47. Mahalagang pansinin na sa
pagbuo ng NP sa mga wikang
ito, sumusunod ang determiner
imbes na nauuna ito sa hed na
nawn.

48. Sa mga wikang tulad nito,
mapapansing ipinapakita ng pagkakaayos ng
mga salita sa mga wikang ito na regular na
lumilitaw ang hed sa simula ng preys, kaya
nauuna ang mga N sa mga NP, ang mga
V sa VP,ang mga A sa AP, at ang mga P
sa PP.

49. Isa pang patern ng pagkakaayos ng
salita ang wikang Hapon: konsistent
na nasa dulo ng preys ang hed nito:

50. PREYS-STRAKTYUR
NG MGA WP SA
TAGALOG.

51. 61. a [VP Kumain ng kendi] [NP ang mga bata].
61. b [AP Talagang maganda] [NP si Perla].
61. c [NP Magaling na abogado] [NP ang kapatid ko].
61. d [PP Para sa nanay] [NP ang regalong ito].

52.  Mapapansin na nauuna ang specifier bagama’t
opsyonal sa hed.
 Mapapansin ding sumusunod ang mga komplement
sa hed (61a) at ang hed na preposisyon (61d).
 Kung ang specifier ay A o salitang pandigri, maaari ding
sumunod ang mga ito sa hed, halimbawa, magandang
talaga at abogadong magaling.
 Nagsisimula sa predikeyt ang mga sentens sa itaas at
iba’t iba agn kategori ng mga ito.

53. mga verbal na sentens kung
saan ang isang verb ang hed
ng predikeyt (61a)
mga di-verbal na sentens
kung saan ang hed ay isang
adjektiv , nawn, at
preposisyon (61b-d)

55. Sentens → (D)
Verb CP
kung saan ang D = determiner/definitizer
CP1-8 = CP (CP) (CP) (CP) (CP)
(CP) (CP) (CP)
CP = CM (D) (PL) NP
CM = keys-marker
PL = pluralayser
NP = nawn-preys

56.  Ang set ng mga keys-marker (Constantino,2000): aktor, gowl,
direksyunal, lokativ, benefisyari, instrument, dahilan at referensyal.
 Ang keys ay relasyon ng nawn o NP sa verb sa isang sentens.
 Isang natatanging katangian ng mga WP ay ang
sabjektivalisesyon na pwedeng gawing sabjek ang alinmang
komplement ng verb.
 Dito iniingkorporeyt ang keys-marker ng isa sa mga komplement sa
verb.

58. Ilipat ang CM sa pusisyon sa unahan ng VA.
Sentens →( D) [VA + VS] [CM (CD) (PL) NP] X
kung saan ang D = determiner
VA = verbal-afiks
VS = verbal stem
CM = keys-marker
PL = pluralayser
NP = nawn-preys
X = 0 o 1 o higit pang mga
verbal na komplement
SD : 1 2 3 4 5 Structural-description
SC : 1 3+2 0 4 5 Structural-change

59. Ginagawang sabjek ng sabjektivalisesyon-rul
ang alinman sa mga komplement ng verb sa
sentens sa paglipat ng keys-marker ng napiling
komplement sa pusisyon sa unahan ng verbal-
afiks.

60.  Ang keys-marker na ito ay nagiging voys-komponent ng
verbal affix na siyang magtatakda ng keys ng sabjek.
 Ipinapakita ng mga pagkakaiba ng pagkakaayos ng
mga salita ang pusisyon o kinalalagyan ng mga hed
alinsunod sa ibang mga elemento ng mga preys, hindi ang
pagkakaroon ng bagong tayp ng sistemang sintaktik.

61. 64.a Swahili at Thai (laging nasa unahan ng preys ang hed)
S → NP VP
XP → X (Komplement*) (Specifier)
64. b Hapon (laging nasa dulo ng preys ang hed)
S → NP VP
XP → (Specifier) (Komplement*) X
64. c Ingles
S → NP VP
XP → (Specifier) X (Komplement*)
64. d Mga WP
S → Pred NP
XP → (Specifier) X (Komplement*)

62. • Sa kabila ng mga pagkakaiba-iba ng mga wikang ito, may ma
preys ang mga nasabing wika na may isang hed bukod sa
opsyonal na mga specifier at mga komplement.
• Sa kabila ng pagkakaiba sa pagkakaayos ng mga salita, may
higit na napakahalagang pagkakapareho sa mga kategori at
mga tayp ng mga rul na kailangan sa pagbubuo ng sintaktik
na straktyur.

63. 65. a Tamil Mut̫ t̫ u paʅam parit̫ t̫ ān.
‘Namitas ng prutas si Muttu.’
65. b Mut̫ t̫ u paʅam parit̫ t̫ ān-ā.
‘Namitas ba ng prutas si
Muttu?

64. • Ayon kina O’Grady (2001), gumagamit din ng partikel na
pananong ang Tamil tulad ng –ā sa dulo ng sentens nang
walang inversion-transformesyon tulad ng ba sa Filipino sa
pagbuo ng Yes-No Question.
• Hindi kailangang magpost ng transformesyon para bumuo
ng interogativ.
• Tumatayo ang Q para sa partikel na pananong.

65. 66. Fil S → Pred (Q) NP
67. Tamil S → NP VP (Q)

66. • Sa pagbuo ng interrogative sentens, gumagamit ang :
Ingles – inversyon
Filipino at Tamil – PS komponent ng grammar
• Kung hindi man gumamit ng inversyon-transformesyon, may
mga wikang hindi pa rin gumagamit ng wh-muvment sa
pagbuo ng wh-muvment tulad ng Hapon, Koryano, Tamil,
Intsik .

67. 68. a HapTōkyō kara kimashita.
‘Nanggaling ako sa Tokyo.’
68.b Doko kara kimashita ka?
‘Saan ka nanggaling?’
69. a ThaiMa: càk khrung thép.
‘Galing ako sa Bangkok.’
69. b Ma: cák nai?
‘Saan ka galing.’

70. Ang buong verb lamang ang pwedeng
dumaan sa inversyon, hindi ang oksilyari
gaya ng sa Ingles kung saan
nahihiwalay ang oksilyari:

71. Pwedeng ilipat ang buong verb, i. e., ang
oks han at ang past-participle na verb na
ido (71b) pero hindi ang oksilyari lamang
(71c).

73. Ang pagkakaiba ng tayp ng
inversyon-rul sa Kastila at
Ingles :
Inversyon sa Ingles:
Lumilipat ang Oks sa kaliwa
sabjek.
Inversyon sa Kastila:
Lumilipat ang V sa kaliwa
sabjek.

74. Ang inversyon-transformesyon ay nagbibigay ng isang
halimbawa kung papaano pwedeng magkaiba ang mga wika sa
pagsagawa ng mga bersyon ng parehong rul.
Ingles – walang restriksyon sa tayp ng sabjek – NP
na ililipat
Kastila – may restriksyon sa tayp ng mga verb na
pwedeng ilipat

75. iba pang dulog ng
sintaktik analisis

77. • Nangibabaw ang
straktyuralismong post-
Bloomfieldian sa Amerika (1930
1950)
• Nagsimula sa pagkalimbag ng
Language ni L. Bloomfield (193

78. Ayon kay J. Simpson (1979),
ang tradisyon ay dinevelop ng
mga Amerikanong linggwist tulad
nina B. Bloch, H. Gleason, C.
Hockett, A. Hill, H. Smith, at
G. Trager, at ilan pa.

79. Ang Methods in Structural
Linguistics ni Z. Harris (1951)
ang maituturing na climax ng
tradisyong ito.

80. Ang Immediate Constituent (IC)
Analisis ay isang metod na laganap sa

81. • Tinatawag na ultimate-constituent ang mga
morfim sa sentens.
• Ang test ng ganitong mutwal na
pagkakaugnay ay kung pwedeng palitan ang
o hindi ang ganitong grupo ng elemento.

83. • Tinatawag na konstraksyon ang sentens o anumang
makabuluhang grupo ng mga salita o morfim
• Ang konstityuwent naman ay isang konstraksyon, salita o
morfim na nakapaloob sa mas malaking konstraksyon.
• Ang immediate constituent o IC ay isa sa mga
konstityuwent na nabubuo sa isang partikulat na
konstraksyon.

84. • Ang endosentrik ay pwedeng palitan
ng isa sa mga IC nito o ng isang
miyembro ng parehong word-klas ng
isa sa mga IC nito.
• Ang eksosentrik ay hindi pwedeng
palitan ng isa sa mga IC nito, o ng
isang miyembro ng parehong word-
klas ng isa sa mga IC nito.

86. • Limitado ang IC analisis dahil nadedescribe lamang
ang mga relasyon ng mga elemento sa isang sentence
at sa mga sentens na pareho ang patern.
• Hindi ito makakapagbuo ng mga sentens na wala sa
data kaya hindi makagenerate ng mga bago at
gramatikal na sentens.

88. • Dinivelop ng Amerikanong si K. Pike ang linggwistik-
analisis na tagmemiks na ginagamit ng karamihang
linggwist ng Summer Institute of Linguistics (SIL).
• Sa teoryang ito, itinuturing ang wika bilang isang tayp
ng behavior ng tao na binubuo ng 3 mode: fonologi,
lexicon at gramar.

89. • Tagmim ang pangunahing analitikal at deskriptiv na konsepto sa
tyuri na binubuo ng isang functional-slot sa loob ng konstraksyon
at ng isang klas ng maihahalilling mga item o mga filler na
siyang pwedeng pumuno sa nasabing slot.
• Ang identity ng tagmim ay nasa korelasyon nito ng function at ng
form na parehong nileleybel nang maliwanag na analisis.

90. • May kinalaman ang tagmemik-analisis sa distingsyon ng
mga mahahalagang yunit (mga tagmim) at ng di-
mahalagang yunit (mga minimal etik – yunit na kung
tawagin ay mga tagma na sinusuri bilang mga alotagma ng
tagmim).
• Tinatawag na sintagmim ang konstraksyon naa
nagreresulta sa pagkakasunod-sunod ng mga tagmim.
• Hayrarkal na binubuo ang mga gramatikal-yunit sa iba’t
ibang level- level ng kilos, level ng preys, level ng salita,
level ng mababa sa salita, level ng sentens, at level ng
diskors.

91. Iva Nanarip u tau du wakay.
Psf S/T O/R
‘Nagtalop ang tao ng kamote.’
• Ang dalawang component ng tagmim :
slot at klas na sinisimbolays bilang mga
term na nauuna at sumusunod sa isang
kolon (slot:klas)
• Minamarkahan ng (+) ang mga tagmim
na obligatoryo at (±) ang tagmim na
opsyonal.

92. SftCl1 = + Psf:tv + S/T:np +
O/R:np ± Ainst:np

93. • Pagkakaiba ng tagmemik-analisis sa IC
analisis
• Sinusuri ng tagmemik-analisis ang
konstraksyon sa punto ng mga string-
konstityuwent nito hindi sa mga IC nito.
• Sa tagmemik analisis, hiwalay na
inililista ang bawat string ng mga
konstityuwent samantalang sa IC
analisis, laging hinahati ang mga
konstraksyon sa dalawang IC.

94. • Ang tagmemik-analisis ay tinatawag ding
string-konstityuwent na analisis.
• Masasabing ang mga taga-SIL ang
pinakamahalagang grupong nagpapatuloy
ng tradisyong deskriptiv/straktyuralis sa
pagsusuri ng wikang “eksotik”- mga wikang
hindi pamilyar kabilang na rito ang mga
maynor na WP.
• Kongkreto ang kanilang layunin sa pag-aaral
ng mga wika- ang tumutulong sa
kombersyon ng mga di-Kristyano sa
pamamagitan ng pagsasalin ng Biblia.

96. Sa paglabas ng Syntactic Structures ni Chomsky
(1957), nag-introjus din ang awtor ng ibang
konsepsyon ng gramar na naging daan ng
reevalwesyon ng uri ng linggwistik-tyuri at sa mga
pala-palagay tungkol sa katangian ng wika ng tao
at ng kanyang pag-iisip.

97. • Dito, tinitingnan ang simula at
development ng linggwistik-tyuri.
• Sa Syntactic Structures (’57 model), ang
ganitong tayp ng grammar ay ilustrasyon
ng isang jenerativ-devays.

98. Sa tyuring ito, ang gramar ay isang finite-set ng
mga rul na naggegenerate ng walang
hangganang bilang ng mga gramatikal na
sentens ng isang partikular na wika at hindi ng
mga di gramatikal na sentens.

101. Mga rul na bukod sa nakakapaggenerat ng
mga gramatikal na sentens, ay nagbibigay ng
konstityuwent-analisis ng mga string ng mga
linggwistik element