Mie.s13

1. ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ
I.Үндсэн ойлголтууд / Орчуулж бич /
Productionfactors
Derived demand
Substitute factor
Complementaryfactor
Productivity of factors
Incomes of factor
Supply of a factor ofproduction
Demand for a factor of production
Factor Mobility
II. Тест
1.Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйл нь
a) Бараа ,үйлчилгээг үйлдвэрлэхэд ашиглагддаг нөөцүүд юм.
b) Бараа, үйлчилгээг үйлдвэрлэхэд пүүсийн зүгээс зарцуулж буй зардлууд юм.
c) Хэрэгцээгээ хангах зорилгоор өрх гэрийн зүгээс зарцуулж буй зардлууд юм.
d) Дээрх бүх хариултууд зөв байна.
2. Дараах ойлголтуудаас аль нь үйлдвэрлэлийн нөөцийг илэрхийлэхгүй вэ?
a) Хөдөлмөр b) Капитал c) Ашиг d) Газар
3. Дараах ойлголтуудаас аль нь үйлдвэрлэлийн хүчин зүйл болох вэ?
a) Хөдөлмөр b) Хүү c) Ашиг d)Цалин
4. Дараах ойлголтуудаас аль нь капитал, хөдөлмөр, газрын үнэ болохгүй вэ?
a) Рентийн түвшин b ) Цалингийн түвшин c) Хүүний түвшин d) Эдийн засгийн ашиг
5. Ямар хүчин зүйлийн үнэ хүү болдог вэ?
a) Капитал b) Газар c) Үйлдвэрлэл эрхлэх ур чадвар d) Хөдөлмөр
6. Эдийн засгийн нөөцүүдээр бий болж буй орлого нь _______тэнцүү байдаг
a) Хүүтэй b) Хэвийн ашигтай c) Эдийн засгийн ашигтай
b) Нөөцийн үнийг хэрэглэсэн тоо хэмжээгээр үржүүлсэнтэй
7. Хүчин зүйлийн зах зээл дээр хүчин зүйлийн эрэлтийг________гэдэг
a) Мэдрэмжтэй эрэлт b) Мэдрэмж муутай c) Нэгж мэдрэмжтэй d)Үүсмэл эрэлт
8. Нөөцүүдийн үнийг онцлон авч үздэг шалтгаан нь
a) Хүчин зүйлийн зах зээл дээр өрх гэрүүд нийлүүлэгч болж байдагтай холбоотой
b) Нөөцүүдийн үнэ ховор хомс нөөцүүдийг оновчтой хуваарилахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэгтэй
холбоотой
c) Хүчин зүйлийн зах зээл дээрх пүүсийн үйл хөдлөлтэй холбоотой
d) Хүчин зүйлийн үнэ бүрдүүлэлтийн талаархи эдийн засагчдын байр суурьтай холбоотой
9. Хүчин зүйлийн зах зээл дээр эрэлтийн талыг тодорхойлогч субьект
a) Өрх гэр b) Пүүс c) Төр d) Өрх гэр, пүүс хоёул
10. Хүчин зүйлийн зах зээлийн ангилал
a) Газрын зах зээл b) Хөдөлмөрийн зах зээл c) Капиталын зах зээл
b) Дээрх хариултууд бүгд зөв
11. Хөдөлмөрийн эрэлтийг_________эрэлт гэдэг ,яагаад гэвэл___үүсдэг
a) Үүсмэл хөдөлмөрийн нийлүүлэлтээс
b) Нөөцийн үйлдвэрчний эвлэлийн дарамт шахалтаас
c) Үүсмэл,хөдөлмөрийг ашиглан үйлдвэрлэсэн бараа үйлчилгээний эрэлтээс
d) Нөөцийн байгалийн хуулиас
12. Хүчин зүйлийн зах зээл дээр нийлүүлэлтийн талыг тодорхойлогч суббьект
a) Өрх гэр пүүс хоёул b) Зөвхөн төр c) Зөвхөн өрх гэр d) Зөвхөн пүүс
13. Цахилгаан тоног төхөөрөмжийн хөдөлмөрийн эрэлт нь
a) Цахилгаан тоног төхөөрөмжийн эрэлтээс үүснэ.

2. b) Төгс мэдрэмжтэй хөдөлмөрийн эрэлтийг харуулна
c) Төгс мэдрэмжгүй хөдөлмөрийн эрэлтийг харуулна.
d) Эргэж нумарсан хэлбэртэй байна.
14. Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн эрэлтийн өсөлт нь ______үр дүн
a) Хүчин зүйлийн үнэ тоо хэмжээ,орлогын өсөлтийн
b) Хүчин зүйлийн үнийн өсөлт,тоо хэмжээний бууралт,цаашилбал орлогын ямар нэгэнөөрчлөлтийн
c) Хүчин зүйлийн үнийн бууралт, тоо хэмжээний өсөлт,орлогын ямар нэгэн өөрчлөлтийн
d) Хүчин зүйлийн үнэ,тоо хэмжээ, орлогын бууралтын
15. Хөдөлмөрийн нийлүүлэлтийн өсөлт нь хөдөлмөрийн орлого______үр дүн байдаг
a) Хөдөлмөрийн эрэлт мэдрэмжтэй бол буурсаны
b) Хөдөлмөрийн эрэлт мэдрэмжтэй бол өссөний
c) Хөдөлмөрийн эрэлт нэгж мэдрэмжтэй бол буурсаны
d) Дээрхи хариултууд бүгд буруу байна.
16. Хүчин зүйлийн эрэлт нэгж мэдрэмжтэй бол
a) Хүчин зүйлийн нийт орлого хүчин зүйлийн нийлүүлэлтэнд нөлөөлөхгүй
b) Хүчин зүйлийн эрэлтийн муруй хэвтээ тэнхлэгтэй параллель байна
c) Хүчин зүйлийн эрэлтийн муруй босоо тэнхлэгтэй параллель байна.
d) Хүчин зүйлийн эрэлтийн муруй хэзээ ч шилжилт хийхгүй.
17. Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого
a) Бараа, үйлчилгээний тоо хэмжээг нэгжээр өөрчлөхөд нийт орлого хэдэн хэдэн нэгжээр
өөрчлөгдөж байгааг харуулдаг ойлголт юм
b) Хүчин зүйлийн тоо хэмжээг нэгжээр өөрчлөхөд нийт орлого хэдэн нэгжээр өөрчлөгдөж
байгааг харуулдаг ойлголт юм
c) Хүчин зүйлийн үнийн өөрчлөлтөөс хүчин зүйлийн тоо хэмжээнд гарах өөшчлөлтийг
харуулдаг ойлголт юм
d) Бараа үйлчилгээний үнэ нэгжээр өөрчлөгдөхөд хүчин зүйлийн эрэлт хэдэн нэгжээр
өөрчлөгдөж байгааг харуулдаг ойлголт юм.
18.Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлогыг дараах байдлаар тооцдог
a) Нийт орлогыг хүчин зүйлийн тоо хэмжээнд хуваах замаар
b) Нийт орлогыг хүчин зүйлийн үнэд хуваау
c) Нийт орлогын өөрчлөлтийг хүчин зүйлийн тоо хэмжээний өөрчлөлтөд хувааж
d) Нийт орлогын өөрчлөлтийг хүчин зүйлийн үнийн өөрчлөлтөд харьцуулж
19. Хүчин зүйлийн ахиу зардал
a) Бараа үйлчилгээний тоо хэмжээний нэгжийн өөрчлөлтөд нийт зардал хэдэн нэгжээр
өөрчлөгдөхийг харуулдаг ойлголт
b) Бараа үйлчилгээний тоо хэмжээний нэгжийн өөрчлөлтөд нийт ашиг хэдэн нэгжээр
өөрчлөгдөхийг харуулдаг ойлголт
c) Хүчин зүйлийн нэгжийн өөрчлөлтөд нийт ашиг хэдэн нэгжээр өөрчлөгдөж байгааг харуулдаг
ойлголт
d) Хүчин зүйлийн нэгжийн өөрчлөлтөд нийт зардал хэдэн нэгжээр өөрчлөгдөж байгааг
харуулдаг ойлголт
20. Хүчин зүйлийн ахиу зардал хүчин зүйлийн ахиу орлогоос их бол пүүс дараах шийдвэрийг гаргах
ёстой
a) Хүчин зүйлээ нэмэгдүүлэх
b) Хүчин зүйлээ бууруулах
c) Бараа үйлчилгээний тоо хэмжээг, нэмэгдүүлэх
d) Бараа үйлчилгээний тоо хэмжэгээ бууруулах
21. Нөөцүүдийн үнийг онцолдогийн шалтгаан
a) Нөөцийн үнэ хүн амын амжиргааны үндсэн нөхцөл болдогт оршдог.
b) Нөөцийн үнэ пүүсийн үйлдвэрлэлийн зардлыг тодорхойлж байдагт оршдог.

3. c) Бүх хариулт зөв байна.
d) Нөөцийн үнэ нөөцүүдийг оновчтой зохистой хуваарилах үүрэг гүйцэтгэдэгт оршдог.
22. Хүчин зүйлийн ахиу зардлыг дараах байдлаар тооцоолдог
a) Нийт зардлын өөрчлөлтийг бараа үйлчилгээний тоо хэмжээнд харьцуулдаг.
b) Нийт зардлын өөрчлөлтийг бараа үйлчилгээний тоо хэмжээний өөрчлөлтөд харьцуулдаг.
c) Нийт зардлын өөрчлөлтийг хүчин зүйлийн тоо хэмжээний өөрчлөлтөд харьцуулдаг.
d) Нийт зардлыг хүчин зүйлийн тоо хэмжээнд харьцуулдаг.
23. Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого хүчин зүйлийн ахиу зардалтай тэнцүү бол ______гэдэг
a) Хүчин зүйлийг ашиглах дүрэм b) Ашиг хамгийн их байх нөхцөл
c) Хэрэглэгчийн оновчтой сонголт d) Дээрх хариултууд бүгд зөв
24. Хүчин зүйлийн эрэлтийн муруйг авч үзэхэд хэрэглэгддэг ойлголт
a) Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого d) Хүчин зүйлийн ахиу зардал
c ) Хүчин зүйлээс олох ашиг d) Дээрх хариултууд бүгд зөв
25. Хүчин зүйлийн ахиу зардал
a)
𝑇𝐶
𝑞
b)
𝑇𝐶
𝑥
Энд: х – хүчин зүйл c)
∆𝑇𝐶
∆𝑞
d)
∆𝑇𝐶
∆𝑥
26. Хүчин зүйлсийн эрэлтэд нөлөөлөгч хүчин зүйлсүүд
a) Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүн b) Бусад хүчин зүйлийн үнэ
b) Уг хүчин зүйлээр бүтээгдсэн бараа үйлчилгээний эрэлтийн өөрчлөлт
27. Пүүс 5 нэгж хөдөлмөр ашиглах үед нийт орлого нь 120 нэгж байв Харин 6 нэгжийг ашиглах үед
нийт орлого 132 болсон бол______нь______байна
a) MFCL,12 b) MRPL,12 d) MFCL= MRPL,12 c) Пүүсийн ашиг, 12
28. Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлогыг дараах томъёогоор тооцоолдог
a) Бараа үйлчилгээний үнийг ахиу орлогоор үржүүлж
b) Ахиу орлогыг хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүнээр үржүүлж
c) Ахиу орлогоос хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүнийг хасч
d) Бараа үйлчилгээний үнийг хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүнд хувааж
29. Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлогыг ______тооцдог
a) Нийт бүтээгдэхүүний өөрчлөлтийг хүчин зүйлийн өөрчлөлтөд хуваах замаар
b) Нийт орлогын өөрчлөлтийг бүтээгдэхүүний өөрчлөлтөд хуваах замаар
c) Хүчин зүйлийн өөрчлөлтийг нийт орлогын өөрчлөлтөд хуваах замаар
d) Ахиу орлогыг ахиу бүтээгдэхүүнээр үржүүлэх замаар
30. Пүүсийн ашиглаж буй хүчин зүйл 4-5болох үед үйлдвэрлэлийн хэмжээ 15-17 нэгж болсон ба бараа
үйлчилгээний нэгжийн үнэ $40 байх үеийн 5-р хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого
a) 680$
b) 340$
c) 80$
d) 40$
31. Дараах нөхцөл хангагдвал пүүсийн ашиг хамгийн их байдаг
a) Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого нь хамгийн их байвал
b) Хүчин зүйлийн үнэ хүчин зүйлийн ахиу орлоготой тэнцүү байвал
c) Хүчин зүйлийн үнэ хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлогоос доогуур байвал
d) Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого хамгийн бага байвал
III. Бодлого
1. ТӨЗЗ дээр ажиллаж буй нэгэн пүүсийн үйлдвэрлэлийн функц нь Q = 200L – L2
байсан бөгөөд
бүтээгдэхүүнээ 150₮-өө р худалдаалдаг.Пүүс ажилчиддаа 24000₮ -ий цалин өгч байгаа бол пүүс
хичнээн ажилчин ажиллуулдаг вэ?

4. 2. a) Доорх хүснэгтийг нөхөж бөглө
b) Төгс өрсөлдөөний нөхцөлд өдрийн цалин 30 төгрөг гэвэл пүүс хэдэн хүн авч ажиллуулах вэ?
𝐿 𝑄 𝑀𝑃 𝑃 𝑇𝑅
1 18 3
2 32 3
3 43 3
4 53 3
5 60 3
6 65 3
3.
Ажилчдын
тоо (L)
Нэг өдөрт
үйлдвэрлэх нийт
бүтээгдэхүүний
хэмжээ (Q)
Ахиу
бүтээгдэхүүн
(∆Q/∆L)
Ахиу бүтээгдэхүүний орлого
(∆R/∆L)
P=300 P=500
1 20 20 6000 10000
2 50 30 - 15000
3 85 35 10500 -
4 115 30 - -
5 140 - 7500 -
6 160 - - 10000
7 175 - 450 -
8 185 10 3000 -
9 190 5 1500 -
10 190 0 0 -
11 180 5 -1500 -2500
a)Төгс өрсөлдөөнт хөдөлмөрийн зах зээл дээрээс ажилчин хөлсөлдөг тухайн пүүсийн өгөгдсөн
мэдээллийг ашиглан хүснэгтийг бөглө.
b) Хэрэв пүүс төгс өрсөлдөөнт зах зээл дээр бүтээгдэхүүнээ нэгжийн үнийг 300₮-өөр борлуулдаг ба
хөдөлмөрийн зардалд нэг ажилчныг 6000₮-өөр хөлсөлдөг бол пүүс хичнээн ажилчи хөлслөх вэ?
c) Тухайн ажил эрхлэлтийн хэмжээнд өдөрт хөдөлмөрийн зардал нь хэд байх вэ?
d) Тухайн цэгт пүүсийн нийт орлого өдөрт хэд байх вэ?
4. Хүснэгтэнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд хэрэглэгдэх хөдөлмөр, капиталын талаар мэдээлэл
өгөгджээ. Хөдөлмөрийн хөлс 2$, капиталынтүрээсийн төлбөр 3$.
L MPL MRPL К MPK MRPK
1 10 5 1 21 10.5
2 8 4 2 18 9
3 6 3 3 15 7.6
4 5 2.5 4 12 6
5 4 2 5 9 4.5
6 3 1.5 6 6 3
7 2 1 7 3 1.5
a) Ашгаа хамгийн их байлгая гэвэл L ба К-хэдийг ашиглах вэ?
b ) Ашгаа хамгийн их байх үеийн нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ